Ұлт жоспары – қазақстандық арманға бастайтын жол

Мемлекет басшысының 2016 жылғы 6 қаңтардағы мақаласы.

      Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ:

      Біз өзіміздің қазақстандық арманымыздың орындалуына және Қазақстанның өркендеуіне сенімді түрде қол жеткізетін боламыз!

      2016 жылдың 1 қаңтарынан "5 институттық реформаны жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам" – Ұлт Жоспарын орындаудың практикалық кезеңі басталды.

      Мемлекетті, экономика мен қоғамды дамыту үшін қағидатты жаңа құқықтық орта қалыптастыратын 59 заң күшіне енді.

      Бізге тарихымыздағы бұрын-соңды болмаған ауқымдағы ұлттық заңнамаға өзгерістерді бағамдау маңызды. Оның үстіне, олар БІЗДІҢ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ АРМАНЫМЫЗ – ХХІ ғасырда көшбасшы отыз ұлттың бірі болуға қол жеткізуімізге жол ашады.

      Әр ұрпақтың өз арманы бар, оларда тек жеке және отбасылық игіліктерге ғана ұмтылыс көрініс таппайды.

      Оларда қашанда туған жерге деген сүйіспеншілік сезімі, өз халқы мен Отанының бақыты туралы аңсар айқын көрінеді.

      Ата-бабаларымыздың көптеген ұрпақтары үшін Қазақстанның Тәуелсіздігі асыл арман болып келді.

      Біз олардың азат және тәуелсіз Отанды аңсаған көп ғасырлық қиялдарын іс жүзіне асырдық.

      Біз, қазіргі қазақстандықтар үшін Тәуелсіздік көпэтносты қоғамымыздың нақты жоғары өмірлік құндылығына айналды.

      Біз осыдан бар-жоғы ширек ғасыр бұрын ғана барлық ақыл-ойымыз бен жүрегімізді баурап алған көптеген ой-ниеттерімізге қол жеткіздік.

      Біз Қазақстан Республикасының егемендігі Конституция мен заңдардың берік арқауы мен халық мүддесіне қызмет ететін мемлекеттік аппараттың кәсіби және негізді іс-қимылына арқа сүйеуін қамтамасыз еттік.

      Оны Қазақстан экономикасының нақты табыстарымен, ұлттық байлықтың және халық игілігінің өсімімен нығая түсетін еттік.

      Тәуелсіздігіміздің жоғары халықаралық беделмен және ұлттық қауіпсіздіктің тиімді жүйесімен сенімді қорғалуын қамтамасыз еттік.

      Біз өз жеріміз бен оның байлығының ұқыпты иесі болуға үйренудеміз, жаңа технологияларды меңгеріп, тарихымызда ешқашан болып көрмеген өндірістік қуаттар мен экономиканың тұтас салаларын іске қосудамыз.

      Және ең бастысы – біз жаңаша армандауды, Тәуелсіз Қазақстанымыз бір бөлшегі болып отырған жаһандық әлемдегі қиындықтарға қарамастан, ел мен қоғамды дамытуда нақты міндеттер қоюды және оларды шешуді үйрендік.

ЖАҢА ҚАЗАҚСТАНДЫҚ АРМАН

      Біз Тәуелсіздіктің 25-ші жылдығына жаңа қазақстандық арманмен аяқ бастық, оның басты мақсаты жүзеге асырылып жатқан "2050" Стратегиясымен бара-бар.

      ХХІ ғасырдың ортасына қарай біз Қазақстанның әлемдегі аса дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосылуына қол жеткізуді жоспарлап отырмыз.

      Бұл 2015 жылдың сәуірінде өтіп, қазақстандықтардың абсолютті көпшілігі қолдау көрсеткен кезектен тыс президенттік сайлау барысында пайда болған бүкілхалықтық арманға айналды.

      Шын мәнінде, осы бүкілхалықтық сенім кепілі біздің Болашағы Біртұтас Ұлт туындауындағы тарихи акт болды.

      Біз өзіміздің жаңа арманымызға қарай жақындауды Бес институттық реформаны жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам – Ұлт Жоспарын жасаудан бастадық.

      Осы жаңғыртуларға шешуші рөл беріліп отыр. Олар Қазақстанды, оның экономикасын, мемлекет пен қоғамды өзгертетін тарихи міндеттер кешенін шешуге даңғыл жол салады.

      Олар планетадағы аса дамыған мемлекеттерді біріктіретін Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының стандарттарына сәйкес келетін елді дамыту, экономикалық өсім мен барлық қазақстандықтардың өмірін жақсарту үшін жаңа лайықты жағдайлар қалыптастырады.

      Біздің Қазақстанымыз серпіндірек, лайықтырақ, сенімдірек және дәулеттірек болады.

      2015 жылдың бірнеше айының ішінде ғана Бес институттық реформаның басталуын заңнамалық және ұйымдастыру тұрғысынан қамтамасыз ету бойынша орасан зор жұмыс атқарылды.

      Бұл жұмыс менің Жарлығым бойынша құрылған Жаңғыртулар жөніндегі ұлттық комиссияның басшылығымен жүргізілді.

      Мен бірқатар кеңес өткізіп, сарапшылармен, саясаткерлермен, бизнес және қаржы ұйымдарының басшыларымен әңгімелестім.

      Халықаралық сапарларым мен кездесулерім шеңберінде мен өзімнің әріптестеріммен – өзге елдердің мемлекет және үкімет басшыларымен талай рет кеңестім.

      Тұтастай алғанда, менің Қазақстанды тереңдете жаңғырту жөніндегі ой-ниетіме барлық тараптан жан-жақты қолдау көрсетілді.

      Әлеуметтік сауалдамалар да Ұлт Жоспарының барлық бес реформасына тұрақты жоғары қолдау көрсетіліп келе жатқанын айғақтап беріп отыр. Қазақстандықтар реформалардың уақтылы және көкейкесті екенімен бірауыздан келіседі.

      Қазірдің өзінде барлық қажетті заңдар қабылданды және заңдық күшіне енді.

      Парламент пен Үкімет жұмысының үйлесімділігін ерекше атап өткім келеді. Өте қысқа мерзімде жүзеге асырылған заңнамалық жұмыстардың осындай қарқыны мен сапасы бұған дейін Қазақстанда болып көрген емес.

      Бұл – біздің парламенттік моделіміздің және мемлекеттік биліктің өкілетті және атқарушы тармақтарының өзара іс-қимыл жүйесінің жоғары тиімділігінің айғағы.

      Ұлт Жоспарын орындау бойынша практикалық жұмыстар жаңа мүмкіндіктер мен әлемдік дамудағы ықтимал тәуекелдерді есепке ала отырып, өзгермелі жаһандық жағдайларға толық сәйкес түзіліп жатқанын көру маңызды.

      Бұл туралы менің 2015 жылдың 30 қарашасындағы Қазақстан халқына Жолдауымда егжей-тегжейлі баян етілген.

      Бес институттық реформа Қазақстан экономикасы жаһандық экономикалық қиындықтардың күшті ықпалын сезініп отырған қазіргі кезеңде ерекше маңызды.

      Біз оларды экономикалық өсімнің сенімді қарқынын қалпына келтіру мен бүкіл халыққа берік әлеуметтік кепілдіктерді қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттің дағдарысқа қарсы кең ауқымды шараларының басты құрамдасы ретінде қарастырамыз.

      Қазақстанның дамудың жоғары әлемдік стандарттарына қол жеткізуіне ықпал ететін жаңа қазақстандық заңнамалар қазірдің өзінде жұмыс істей бастады.

      Сондықтан қазір қазақстандықтардың олар туралы тек біліп қана қоймай, сондай-ақ, олардың практикалық өмірде, экономикалық қызметте немесе қоғамдық қатынастарда беретін жаңа мүмкіндіктерін қолданулары маңызды.

      Баршаның бойында құқықтық жаңалықтар негізінде мемлекеттік басқару мен құқық тәртібінің жүйесі қалай ауысатыны жайында барынша толық түсінік болуы тиіс. Жаңа жағдайларда бизнесті қалай дамытуға немесе мемлекеттік емес сектордың қызметін қандай перспективалы бағыттарда белсенді етуге болады деген сияқты.

      Осының бәрі, тұтастай алғанда, тұрғындардың бәрінің экономикалық және азаматтық белсенділіктерін арттыруға қуатты серпін беретін болады.

      Осының арқасында біз өзіміздің қазақстандық арманымызға қарай секіріс жасап, ХХІ ғасырдың ортасындағы басты мақсатымызға жақындай түсетін боламыз.

      Бес реформаның әрқайсысы бойынша іс-қимылдың жол картасы жасалған және біз оларды дәйектілікпен жүзеге асырамыз.

МЕМЛЕКЕТТІ КӘСІБИЛЕНДІРУ

      Біздің БІРІНШІ РЕФОРМАМЫЗ "Мемлекеттік қызмет туралы" жаңа Заң негізінде мемлекеттік аппараттың тиімділігін арттыруға бағытталған.

      Мемлекеттік қызметтің реформасын біз алғашқы заңнамалық акт – Президенттің "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет туралы" заң күші бар Жарлығы қабылдануының 20 жылдығы тұсында жүзеге асыра бастауымыздың нышандық мәні бар.

      1995 жылдың желтоқсанында бұл құжат тек Қазақстан үшін ғана емес, сондай-ақ, бүкіл ТМД кеңістігі үшін инновация болғанын атап өту маңызды.

      Біз барлық посткеңестік елдердің ішінде алғаш болып мемлекеттік қызметшілердің жаңа кадрлық корпусын конкурс және меритократия қағидаттары арқылы қалыптастыруға кірістік.

      Қазір қазақстандық мемлекеттік қызметті дамытудың жаңа кезеңі бастау алды.

      Менің Жарлығыммен Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі министрлік, оның құрылымында – Жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың ұлттық бюросы құрылды.

      Осылайша, тек мемлекеттік қызмет жүйесі ғана емес, сондай-ақ, жемқорлыққа қарсы іс-қимыл танытатын, яғни жемқорлық көріністерінің барынша алдын алуға бағдарланған жүйе де жаңғыртылып отыр.

      Бұл жерде жемқорлықпен күрестің өзі барынша дәйекті бола түседі және жүйелі сипатқа ие болады.

      Міне, жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы жаңа заң осындай ұстанымдарға негізделсе, оның өзі халықаралық стандарттарға бағдарланған және жаңа жылдан бастап күшіне енді.

      Жемқорлыққа қарсы жаңа заңнамамен өзара байланыста және сонымен қатарласа қабылданған мемлекеттік қызмет туралы жаңа заң мемлекеттік қызметтің жаңартылған моделінің негізгі шеңберлерін және мемлекетті басқарудың барлық жүйесінің тиімділігін күшейту бойынша одан арғы іс-қимылдардың рет-тәртібін айқындайды.

      Біріншіден, әкімшілік мемлекеттік қызметшінің мансабы оның біліктілігі және жинақтаған тәжірибесі есепке алына отырып құралады.

      Мансаптық сатының әр баспалдағында ол өзінің кәсіби жарамдылығын дәлелдеп отыруға тиіс болады.

      Жаңа заңға бірқатар қағидатты нормалар енгізілген.

      Мемлекеттік қызметке орналасу тек кешенді іріктеу мен жұмысты тек төменгі лауазымдардан бастаудың нәтижелері бойынша мүмкін болады.

      Жұмыс тәжірибесі мемлекеттік қызметшінің мансаптық ілгерілеуінің басты шарты болады және мұнда да тек конкурстық негізде жүзеге асырылады.

      Сондай-ақ, жекелеген мемлекеттік қызметшілер ротацияларының мүмкіндігі көлбеуінен және тігінен оларды қызметтік баспанамен қамтамасыз ете отырып қарастырылған.

      Екіншіден, мемлекеттік қызметке ашық конкурс арқылы және Кадр саясаты жөніндегі ұлттық комиссияның шешімі бойынша келісімшарттық негізде мемлекеттік емес сектордағы басқарушылар қатарынан азаматтар және шетелдік менеджерлер тартыла алады.

      Үшіншіден, мемлекеттік қызметшіге еңбекақы төлеудің жаңа жүйесі оның біліктілігі мен атқаратын жұмысының сипатына, көлемі мен нәтижесіне байланысты заң тұрғысынан бекітіледі. Аса нәтижелі қызмет үшін бонустар төлеу қарастырылған.

      Мұндай жүйені 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап енгізу жоспарланып отыр.

      Бұл жерде 2016 жылы бүгінде "Б" корпусына кіретін мемлекеттік қызметшілердің еңбекақысы жоғарылайтынын айта кету керек.

      Төртіншіден, заңда саяси мемлекеттік қызметшілер ауысқан кезде мемлекеттік аппараттың автономдығы мен тұрақтылығы қағидаты нақты жазылған.

      Министрлер мен орталық атқарушы органдардың жауапты хатшыларының өкілеттіктері егжей-тегжейлі дәлдеп ажыратылған.

      Бесіншіден, шенеуніктер ортасында этикалық нормаларды бұзуға әкелетін және жемқорлық құбылыстар туындататын жағдайлардың алдын алу бойынша қатаң шаралар қарастырылған.

      Мемлекеттік қызметшілердің жұмыс пен тұрмыстағы жүріс-тұрысының қалыптары регламенттелген Мемлекеттік қызметшілердің жаңа этикалық кодексі жасалды.

      Сондай-ақ, жаңа институт – этика бойынша өкілетті өкілдер институтын құру көзделіп отыр. Олар азаматтар мен мемлекеттік қызметшілерге кеңес беріп, олардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ететін болады.

      Алтыншыдан, мемлекеттік қызмет туралы жаңа заңның маңызды қыры оның арқаулық нормаларының құқық қорғау органдарына да қатысты болатынымен байланысты.

      Бұл жерде құқық қорғау органдарындағы қызметтің ерекшелігі қолданыстағы "Құқық қорғау қызметі туралы" Заңда ескерілген.

      Жетіншіден, жаңа заң негізінде және еңбекке ақы төлеудің жаңа жүйесі енгізілгеннен кейін "Б" корпусының әкімшілік мемлекеттік қызметшілерін жаңа біліктілік талаптарына сәйкестігі бойынша кешенді аттестаттаудан өткізу жоспарланған.

      Аттестаттау кезеңінде мемлекеттік қызметке орналасуға конкурстар өткізуге мораторий жарияланатын болады.

      Қызметшілердің біліктілігін 3 жылда бір реттен кем болмайтындай етіп міндетті арттырып отыру заң тұрғысынан бекітіледі.

      Тұтастай алғанда, мемлекеттік қызметті жаңғыртудың негізгі қырлары осындай.

      Мен оны Қазақстандағы барлық жаңғырту үдерісі ой-ниеті табысының шешуші тетігі ретінде қарастырамын.

ҚҰҚЫҚ ТӘРТІБІ ЖӘНЕ ЗАҢДЫЛЫҚ

      ЕКІНШІ РЕФОРМАНЫҢ мәні тәуелсіз сот төрелігі мен Қазақстанның бүкіл құқық қорғау жүйесінің тек қана азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге, заңдарды қатаң орындауға және құқық тәртібін нығайтуға бағытталуы тиістігінде.

      Оны заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ету аясында жаңа Азаматтық іс жүргізу кодексі мен жаңа "Жоғары Сот Кеңесі туралы" Заң қабылданды. "Сот жүйесі және судьялардың мәртебесі туралы" Конституциялық заңға, Қылмыстық-іс жүргізу кодексіне және Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске қажетті өзгерістер енгізілді.

      Бәрінен бұрын, жаңартылған заңнамалар қоғамның сот жүйесіне сенімін арттыруға ықпал ететін болады. Әділдік нақ сотта салтанат құратыны белгілі.

      Қазақстан соттарын реформалаудағы темірқазық мәселе – сапалы судьялар корпусын жасақтау.

      Судьялыққа кандидаттарды іріктеудің қатаң тетігі мен оларға қойылатын жоғары біліктілік талаптары заң тұрғысынан қарастырылған.

      Сот төрелігін үлкен өмірлік тәжірибесі бар және жоғары моральдық ұстанымдарға ие ең лайықты әрі барынша дайындалған кәсіби шеберлер жүзеге асырулары тиіс.

      Судьяларды іріктеу мен тағайындау үдерістері қоғам үшін мөлдір және ашық болады.

      Осымен байланысты өзінің аппараты бар, құрамы мен өкілеттілігі кеңейтілген автономды мемлекеттік мекемеге айналатын Жоғары Сот Кеңесі түбегейлі реформаланды.

      Сот реформасының маңызды қыры – сот төрелігінің бес сатылы жүйесінен үш буынды жүйесіне өту.

      Тек бірінші, апелляциялық және кассациялық инстанциялар қалады. Бұл жерде көп іс қаралатын бірінші және апелляциялық инстанциялар соттарының рөлдері айтарлықтай күшейтілетін болады. Мұндай қадам соттық әуре-сарсаңның алдын алып, сот шешімін қабылдаудың мерзімін қысқартады.

      Қазақстандағы сот төрелігі азаматтардың жеке өмірінің құпиялығына кепіл құқын есепке ала келгенде барынша ашық бола түседі.

      Сот залдары сот істерін аудио және видеожазудың аппаратураларымен жарақтандырылады және жазбаларды қандай да бір тоқтатуға немесе редакциялауға мүмкіндік берілмейді.

      Бұл судьяларды және сот мәжілісіне басқа да қатысушыларды тәртіпке шақырады, сот процесі мен сот қабылдаған шешімнің объективтілігін қамтамасыз етеді.

      Сот жүйесін реформалау шеңберінде бірқатар институттық шешімдер жұмыс істей бастайды.

      Біріншіден, Жоғарғы Сот жанындағы Сот жюриі түбегейлі қайта құрылады.

      Сот жюриі азаматтардың судьялардың іс-әрекетіне және судьялық корпус өкілдерінің қабылданады деп күтіліп отырған Этикалық кодексті бұзу жағдайларына байланысты арыз-шағымдарын қарайтын болады.

      Екіншіден, Жоғарғы Сот жанынан дауларды, оның ішінде, ірі инвесторлар қатысатын дауларды қарау үшін мамандандырылған алқа құрылатын болады.

      Оның шеңберінде шетел инвесторларының құқын өздерінде туындаған құқықтық даулар бойынша сапалы әрі әділ шешу жүзеге асырылады.

      Үшіншіден, қылмыстық іс жүргізу шеңберінде соттарда, оның ішінде сотқа дейінгі кезеңде, айыптау мен қорғау арасында теңгерім қамтамасыз етілетін болуы тиіс.

      Бұған адамның конституциялық құқы мен бостандығын шектейтін тергеу судьясының барлық тергеу әрекетін санкциялау бойынша өкілеттіліктерін одан әрі қарай кеңейту есебінен қол жеткізілетін болады.

      Төртіншіден, қазақстандық соттардың төрағалары – құқы теңдердің ішіндегі жолы кеңдері екенін ұмытпау маңызды.

      Сондықтан олардың тарапынан басқа судьялар қабылдайтын шешімге ықпал ету мүмкіндігі мүлдем болмайды.

      Бесіншіден, мемлекеттік сот орындаушыларын кезең-кезеңімен қысқарту арқылы жеке сот орындаушыларының институты одан әрі дамытылады.

      Сот жүйесінің тәуелсіздігін нығайтатын шаралардың маңызы ерекше.

      Менің тапсырмам бойынша бүгінде құрметті зейнетке шыққан судьяларды зейнетақылық қамтамасыз ету бойынша барлық мәселелерін шешуді қарастыратын заң қабылданғаны белгілі. Бұл судьяларға бар күш-жігерін сот төрелігін барынша объективті атқаруға аудару мүмкіндігін береді.

      Бұдан бөлек, бізге барлық құқық қорғау органдарының және бәрінен бұрын полицияның адамдардың мүддесі мен құқықтық тәртіпті нығайту қызметінде тұруына қол жеткізуіміз қажет.

      Бұл үшін жергілікті биік органдары мен жергілікті қоғамдастықтарға есеп беретін жергілікті полиция қызметі құрылады. Осындай қызмет тұтастай Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына мүше бірқатар елдерде өзін жақсы танытты.

      Жергілікті полиция қызметінің қарауына қоғамдық тәртіп күзеті, тұрмыстық қылмысқа қарсы тұру, жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен ұсақ құқық бұзушылықтарға атымен төзбеушілік мәселелері беріліп отыр.

      Осы жаңалықтар жаңа заңнамада көрініс тапқан. Онда, сондай-ақ, азаматтардың этикалық нормаларды бұзған полициялардың үстінен түсірген арыз-шағымдарын қарайтын қоғамдық кеңестер мен өзге де консультативтік-кеңестік органдар жүйесін құру қарастырылған.

      Сондай-ақ, "Қылмыстық құқық бұзушылық картасы" интернет-порталы құрылатын болады. Мұндай тетік әлемнің бірқатар елдерінде табысты қолданылып келеді. Осы веб-ресурсқа елдегі барлық қылмыстық құқық бұзушылықтар жедел енгізіледі. Бұл жұртшылықтың құқық қорғау органдары жұмысының тиімділігін бақылауына мүмкіндік береді.

      Пенитенциарлық жүйені жақсарту көкейкесті мәселе болып табылады. Бұл жұмыс мемлекеттік-жекеменшік әріптестігін дамыту шеңберінде жүргізілуі тиіс.

      Шетелдердің табысты тәжірибелері жеке секторды пенитенциарлық мекемелерді салу мен пайдалануға тарту жөніндегі шараларды жүзеге асырудың негізі болуы тиіс.

      Сондай-ақ, бұған дейін заңнан аттап, сонысы үшін жазасын өтеген адамдарға көмек көрсету мен ықпал ету маңызды.

      Бұл үшін әлеуметтік оңалту кешенді дамытылып, жазасын өтеп жатқан азаматтар үшін арнайы әлеуметтік қызмет көрсету стандарттары енгізілетін болады.

      Тұтастай алғанда, Қазақстанда құқықтық мемлекеттің орнықтырылуы – біртұтас жаңғырту үдерісі аясында шешіліп жатқан біздің конституциялық міндетіміз. Белгіленген шаралар мен қадамдарды жүзеге асыру азаматтардың, сондай-ақ, шетел инвесторларының ұлттық сот және құқық қорғау жүйесіне сенімін арттырып, тұтастай алғанда, еліміздегі бизнес-ахуалды жақсартады.

БЮРОКРАТТЫҚ ШЫҒЫНСЫЗ ЭКОНОМИКАҒА ҚАДАМ БАСУ

      Ауқымды жұмыс ҮШІНШІ РЕФОРМАТОРЛЫҚ БАҒЫТҚА – индустрияландыру мен экономикалық өсімді қамтамасыз ету бойынша жаңғыртулар кешенімен байланысты.

      Біздің ұзақ мерзімді ұстанымымыз экономика қызметіндегі транзакциялық шығындарды ұдайы қысқарту болуы тиіс.

      Олардың көлемі, ең алдымен, мемлекеттік институттардың қалай жұмыс істейтініне байланысты.

      Салықтық және кедендік әкімшілік жүргізуді жақсартуға бағытталған шаралар зор маңызға ие болады.

      Біріншіден, бұл арада әңгіме салықтық және кедендік жүйелерді кіріктіру туралы болып отыр.

      Бірте-бірте электронды пішімге көшірілетін тауарлы-көліктік жүкқұжат бақылауы енгізіледі. Сондай-ақ, құжаттардың сәйкестендірілуі пішіні негізінде салықтық және кедендік тексерулер ресімі оңтайландырылады.

      Тексерулерге шағым беру ресімі біртұтастандырылады.

      Екіншіден, табыс пен мүлікті жалпыға ортақ декларациялауға кезең-кезеңімен көшу қарастырылады.

      2017 жылы декларацияларды мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелердің, ұлттық компаниялардың қызметкерлері – бұл шамамен 1,7 миллион адам – ұсынатын болады. 2020 жылдан бастап жалпыға ортақ декларациялаумен барлық жеке тұлғалар қамтылады.

      Үшіншіден, салықтық әкімшілік жүргізуді оңайлату мақсатында қосымша құн салығының орнына сатуға салық енгізудің орындылығы мәселесі қарастырылып жатыр.

      Төртіншіден, қолданыстағы салықтық режімдерді оңтайландыру жоспарланып отыр, онда 2017 жылдан салықтық кірістер мен шығыстардың есебі міндетті түрде енгізілетін болады. Бұл көлеңкелі экономиканың деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді.

      ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, табысты жұмыс істеп тұрған экономиканың маңызды қағидаты мемлекеттің шағын және орта кәсіпкерлікті қолдауы, оны қорғаудың тиісті деңгейін қамтамасыз ету болып табылады. Бұл жайлар бизнестің оңалтылуы мен банкроттығының жаңғыртылған құқықтық қырлары бар Кәсіпкерлік кодексінде көрініс тапқан.

      Бизнесті қорғау мен кәсіпкерлерге құқықтық көмек көрсетудің орталық тетігі болуы тиіс бизнес-омбудсмен институты нығайып келеді. Оның қызметінің заңнамалық негізі де Кәсіпкерлік кодексінде бекітілген.

      Бұдан бөлек, онда мемлекеттік монополияға қарсы қызметтің құқықтық шеңберлері ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес егжей-тегжейлі баян етілген.

      Жаңартылған монополияға қарсы қызмет еркін бәсекелестікті жан-жақты дамытуға бағдарлануы тиіс.

      2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап доминанттар тізілімі тек реттелетін рынок бойынша жүргізіледі, ал 2017 жылдан бастап толықтай алынып тасталады.

      Тиісті тауарлы рыноктарға субъектілердің үлесін ұлғайтуға мұндай іс-қимылдар бәсекелестікті шектеу белгісі болмаған кезде ғана жол берілетін болады.

      2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап бағалық реттеу алынып тасталады, оның орнына тек монополияға қарсы реттеу мен бақылау құралдары ғана пайдаланылады.

      Монополияға қарсы қызмет жанынан жаңа институт – монополияға қарсы заңнаманы бұзушылықтар қорытындылары бойынша қабылданатын шешімдердің объективтілігі мен мөлдірлігін қамтамасыз ететін келісім комиссиясы құрылатын болады.

      Мемлекеттің кәсіпкерлікпен өзара іс-қимылы мен әріптестігінің жаңа қағидаттары Мемлекеттік сатып алулар туралы Заңның жаңартылған редакциясында көрініс тапқан.

      Олар өнімді сату үшін ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу арқылы тікелей инвестициялар тартуға жаңа мүмкіндіктер ашады. Бұл, сондай-ақ, Қазақстанда жаңа жоғары технологиялы өндірістер құруға қызмет ететін болады.

      Фермерлік пен бүкіл аграрлық секторды дамыту үшін айтарлықтай ынталандырушы күш Жер кодексіне енгізілген өзгерістер болды.

      Жаңа құқықтық нормалар жұмыс істеп тұрған 224 мыңнан астам агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне олар жалға алған 97,4 млн. га жерді жекеменшікке алуға мүмкіндік береді. Оның үстіне, кадастрлық құнының 50%-ы көлемінде 10 жыл мерзімге бөліп-бөліп төлеу қарастырылған.

      Бұдан бөлек, 102 млн. гектар запас жердің ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізуге арналған 85,3 млн. гектарын да Қазақстан Республикасының заңды және жеке тұлғалары жекеменшікке аукцион арқылы сатып ала алады.

      Мүлікті заңдастыру мерзімі 2016 жылдың 31 желтоқсанына дейін ұзартылды. Мүлік пен ақшаны заңды айналымға қайтару үшін қосымша ынталандыру шаралары қабылданды. Құпиялылықты сақтауға, сондай-ақ, Қылмыстық және әкімшілік қудалаудан қорғауға кепілдік беріліп отыр.

      Бұл капитал ағынын ұлғайтып, көлеңкелі экономика деңгейін айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді.

      Заңды тұлғалардың оңалтылуы мен банкроттығы ресімдері заңнамалық деңгейде нақты және түсінікті бекітілген.

      Компаниялардың банкроттығы, әлемдік тәжірибеге сәйкес, кәсіпорындардың жұмысшыларын қысқарту арқылы тоқтап қалуына алып келмеуі тиіс.

      Өндірістің өміршеңдігі мен жұмыс орындарын сақтау үшін төлеуге қабілетсіздікті сотқа дейінгі тәртіпте реттеудің жаңа тетігі жасалды. Ол борышкер мен кредиторға кәсіпорынды қаржылық сауықтыру мақсатында қайта құрылымдау мәселелерін бірлесіп шешуге мүмкіндік береді. Инвесторлар өздерінің шығындарын азайтуға, қалпына келтіруге мүмкіндік алады.

      Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіруді белсенді ете түсу үшін жекешелендіруден, активтерді әділ нарық бағасы бойынша сатудан, сондай-ақ, қазақстандық және шетелдік инвесторларға жекешелендіруге барынша қатысуға жағдай жасау үшін шектеулерді алып тастауға мүмкіндік беретін заңнамалық өзгерістер қабылданды.

      Жекешелендірудің шешуші тетігі акцияларды қор рыноктарына ашық аукциондар арқылы орналастыру болады.

      2016 жылдың І тоқсанында мүліктен айыруға жататын нысандардың тізімі қысқартылып, барлық акционерлердің квазимемлекеттік секторда иеліктен шығарылған активтерін сатып алуға басым құқықтарын алып тастауды қарастыратын заң жобасы жасалатын болады.

      Жаңа тетіктерді есепке ала отырып Жекешелендірудің 2016-2020 жылдарға арналған кешенді жоспарын жүзеге асыру басталды.

      Осы құжат шеңберінде бәсекелесті ортаға "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ, "Бәйтерек" АҚ пен "ҚазАгро" АҚ-тың мемлекеттік меншіктегі аса ірі 65 компаниясы, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ-тың құрамына кіретін 173 еншілес және тәуелді ұйымдары берілетін болады.

      Сондай-ақ, 545 ұйымнан тұратын Жекешелендіру нысандарының қолданыстағы тізіміне өзекті сипат беріледі.

      2016-2018 жылдары "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ пен "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ активтерінің бір бөлігі бәсекелесті ортаға өткеннен кейін олар ықшам холдингтерге қайта құрылатын болады.

      Мемлекеттік меншікті жекешелендіру мен квазимемлекеттік сектор активтерін беру отандық кәсіпкерлікті, жеке бизнесті одан әрі нығайту мен дамыту үшін жүргізіліп отыр.

      Жекешелендірудің кешенді жоспарын жүзеге асыру шағын және орта бизнесті дамытуға жаңа серпін береді.

      Пайдасын ұлғайтуға мүдделі жеке бизнес қызмет көрсету ауқымын кеңейтіп, өнімінің сапасын жоғарылатады, бәсекелестік өсетін болады, демек – ұсынылатын қызметтің бағасы төмендейді.

      Аграрлық секторда әкімшілік кедергілер қысқарады.

      Қазірдің өзінде аукцион тетігін енгізу жолымен жер қойнауын пайдалану құқығын ұсыну ресімі жеңілдетілді.

      Ал болашақта біз іздеуді, бағамдау мен кен орнын игеруді қоса алғанда, геологиялық жұмыстардың барлық түрін жүргізу тәсілін оңайлатуды қарастыратын жер қойнауын пайдаланудың австралиялық моделіне көшеміз.

      Экономикалық өсімнің жаңа бастауын қалыптастыру мен қазақстандық бизнестің бәсекеге қабілеттілігін арттыруда бүгінде "Ұлттық чемпиондар" бағдарламасы маңызды шара болып отыр.

      Оған қатысушылар – импорт алмастыруға бағыт ұстанған өндіріс секторының аса перспективалы компаниялары.

      32 компания – "ұлттық чемпиондар" 2019-2020 жылдарға қарай ішкі тікелей инвестицияларды шамамен 750 млн. доллар көлемінде өсіруді, шамамен 15 мың жұмыс орнын құруды, еңбек өнімділігін 30-50%-ға арттыруды және шикізаттық емес экспорт көлемінің өсімін 260 млн. долларға дейін жеткізуді қамтамасыз етеді.

СЫРТҚЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫҢ ЖАҢА КӨЗДЕРІ

      Ұлт Жоспарының экономикалық блогына кіретін шаралар біздің экономикамыздың өңдеуші секторына кем дегенде 10 трансұлттық корпорацияны тартуды қарастырады.

      "Зәкірлі инвесторлармен" бірлескен кәсіпорындар құру жөніндегі жұмыстармен өңдеуші өнеркәсіптің, инфрақұрылымдардың, энергетиканың және басқа отандық компаниялардың 3 тобы қамтылатын болады.

      Бірінші топ – қайта инвестициялау арқылы терең жаңғыртуға жататын кәсіпорындар.

      Екінші топ – трансұлттық корпорациялардың әлеуеті пайдаланылатын кәсіпорындар.

      Үшінші топ – "зәкірлі инвесторлар" үшін жоғары нарықтық бәсекелі кәсіпорын мен экспорттық брендтердің пайда болуы.

      Қазірдің өзінде 26-дан астам ТҰК-пен келіссөз жүргізілсе, олардың бірқатарымен нақты уағдаластыққа қол жеткізу мүмкін болды.

      Ұлт Жоспарының үшінші бағытының темірқазық мәселесі тәуелсіз сот жүйесі, ағылшын тілін қолдану және инвестициялық резиденттік қағидатын енгізу құқығымен жеке заң құзыреті қағидаты бойынша АСТАНА халықаралық қаржы орталығын (АХҚО) құру болып табылады.

      "Астана" Халықаралық қаржы орталығы туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы қабылданып, күшіне енді.

      АХҚО қызметінің экономикалық нәтижелері қазақстандық капитал рыногына тікелей шетел инвестицияларының ағыны есебінен жыл сайын орта есеппен ІЖӨ-нің 1 пайызға дейін жеделдете өсуінде көрініс табатын болады.

      Мұның сыртында АХҚО шеңберінде 2 мыңнан астам білікті жұмыс орындары құрылады.

      Біздің елордамыз Астана Еуразияның іскерлік, мәдени және ғылыми орталығы ретінде дамып, әуежайдың жаңа терминалын қоса алғанда, заманауи халықаралық көліктік-логистикалық жүйеге ие болады.

ИННОВАЦИЯЛЫҚ ИНДУСТРИЯЛАНДЫРУ КӨКЖИЕКТЕРІ

      Ұлт Жоспарында экономиканың бірқатар перспективалы секторларын дамыту бойынша шаралар қарастырылған.

      Бірінші кезекте ол электр энергиясы секторына және энергиялық тиімділіктің өсуіне қатысты.

      Бізге 2020 жылға қарай ІЖӨ-нің энергия сыйымдылығын 25 пайызға және ғасырдың ортасына қарай 50 пайызға төмендетуге қол жеткізу керек.

      Ол үшін энергия сервистік келісімшарттар тетігі арқылы энергия үнемдеу саласына стратегиялық инвесторларды тарту қажет.

      Жеке энергия сервистік компанияларды дамытуды белсенділендірудің, оларды энергия үнемдеу саласына қызметтер кешенін ұсынуға ынталандырудың маңызы зор.

      Елдің тұтынушыларын электр энергиясымен сенімді жабдықтау – электр энергетикасының негізгі міндеті.

      Электр энергетикасы саласындағы заңнамадағы өзгерістер энергия өндіруші ұйымдарға "бірегей сатып алушы" моделін енгізу арқылы негізгі қорларды жаңғыртуға, қайта құруға, ұлғайтуға және жаңартуға салынған инвестицияларды қайтаруда ұзақ мерзімді кепілдіктер беруді қамтамасыз етуді көздейді.

      Энергия мен жабдықтау сенімділігін арттыру және түпкі тұтынушылар үшін электр энергиясы бағасының бақылаусыз өсуінің алдын алу үшін өңірлік электр желілік компаниялар мен электрмен жабдықтаушы ұйымдарды нығайту бойынша жұмыс жүргізіледі.

      Ол салаға инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар туғызып, электр энергиясының халықаралық ағындарын ішкі тұтынушылар пайдасына қарай реттеуді қамтамасыз етеді, саланы мемлекеттік басқару сапасын арттырады.

      Біз ғылымды қажет ететін экономиканы қалыптастыру бойынша жұмыстарды жалғастыра береміз.

      Бұл орайда бәсекеге қабілетті, жоғары технологиялы өндірістердің сыни массасын өсіруге қол жеткізу маңызды.

      Қазір Дүниежүзілік банкпен "Технологияларды коммерцияландыру" бағдарламасын бірлесіп жүзеге асыру шеңберінде 65 ғылыми жоба орындалуда.

      Зәкірлік ТҰК-терді тарту технологиялық даму орталықтарын құруға мүмкіндік береді.

      Индустриялық-инновациялық дамудың екінші бесжылдығының нәтижелері бойынша-ақ бірқатар шешуші көрсеткіштерге қол жеткізілмек.

      Бизнестің инновациялық белсенділігі ІЖӨ-нің 20 пайызына дейін, инновациялық өнімдер үлесі 2,5 пайызға дейін артады.

      Көлік тасымалдары жүйесі мен транзитті дамыту мақсатында, "Нұрлы Жол" Мемлекеттік бағдарламасында қаралғандай, республикалық маңыздағы 7 мың шақырымнан астам автомобиль жолдары қайта жаңғыртылатын болады. Оларда ақы алу жүйесін енгізу жоспарланған.

      2022 жылға қарай жол жүруден түскен алымдар шамамен 41 млрд. теңгені құрайтын болады, ал ол республикалық маңыздағы автожолдардың бүкіл жүйесін ұстауға жағдай жасайды.

      Қазақстанды халықаралық көліктік-коммуникациялық ағындарға интеграциялау мақсатында мультимодальды "Еуразиялық трансқұрлықтық дәлізін" құру бойынша жоба басталды.

      Ол жүктердің Азиядан Еуропаға кедергісіз транзитін қамтамасыз етеді, жүк жеткізу құнын 2 еседен астамға төмендетеді.

      Қазақстандық маршруттарға қосымша жүк ағындарын тарту көліктің барлық түрлерімен транзиттік тасымалды 2020 жылы қазіргі 18 млн. тоннадан 33 млн. тоннаға дейін және 2030 жылы 50 млн. тоннаға дейін ұлғайтады.

      Контейнерлік тасымалдарды мемлекеттік реттеуден босату таяудағы 5 жылда олардың көлемін 500 мың тоннадан астамға ұлғайтуға жағдай жасайды.

      Азаматтық авиация саласында әуе тасымалдары, ең алдымен, отандық тасымалдаушылардың транзиттік әлеуеті мақсатты түрде ұлғайтылатын болады.

      Әуе тасымалдарының рентабельділігін арттыру үшін Алматы маңында халықаралық авиациялық хаб құрылады.

      Астананың әлемдік деңгейдегі қаржы орталығы ретінде қалыптасуы үшін 2019 жылға дейін Токио, Сингапур және Гонконг сияқты жетекші қаржы орталықтарымен жаңа халықаралық бағыттар ашылатын болады.

      Құрылыс саласында құрылыс салушылардың бүкіл рұқсат беру ресімдерін "бір терезе" қағидаты бойынша өту үдерісін реттейтін бірегей нормативтік құжат қабылданады.

      Сараптаманың жекелеген түрлері, жұмыстың технологиялық күрделілігіне байланысты жеке секторға берілетін болады. 2016-2020 жылдары жобалардың 90 пайызға дейінін жекеменшік рынокқа беру жоспарланып отыр.

      Сол сияқты құрылыстың сметалық құнын анықтаудың ресурстық әдісіне көшу де жоспарланған, ол құрылыс материалдарының, жұмыс күшінің және басқа да қызметтердің ағымдағы нарықтық құнын ескеруге жағдай жасайды.

      Оның сыртында 2015 жылдың 1 шілдесінен еурокодтарға негізделген жаңа құрылыс нормалары іске қосылған болатын.

      Туризм сияқты перспективалы салада негізінен әкімшілік кедергілерді төмендету, жаңа туристік нысандар мен маршруттарды дамыту, көрсетілетін қызмет сапасын арттыру есебінен айтарлықтай өсімге қол жеткізу қарастырылуда.

ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҢҒЫРТУ ЫНТАЛАНДЫРУШЫЛАРЫ

      Экономиканың қарқынды дамуы еңбек қатынастарының жаңа түрін қалыптастыру үдерісіне айрықша назарды қажет етеді.

      Осы мақсатпен Қазақстан Республикасының жаңа Еңбек кодексі қабылданды.

      Ол Халықаралық еңбек ұйымы мен ЭЫДҰ-ның еңбек стандарттарына негізделген.

      Еңбек шарты жағдайларын өзгерту ресімдері заңнамалық тұрғыда оңайлатылған, еңбек ұжымдарында өзін өзі басқару жүйесін енгізу бойынша шаралар, жұмысшылар мен жұмыс берушілердің ұжымдық келіссөздері тетігі қарастырылған.

      Білім беру, денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қорғау салаларын реформалау адам әлеуетінің сапасын арттыруға жағдай жасайды.

      Білім беру саласында мектепке дейін және мектепте білім берудің жаңа үйлестірілген стандарттарын әзірлеу және бекіту бойынша жұмыстар жүргізілуде.

      Білім беру үш тілде – қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жүргізілетін болады.

      Мемлекеттік индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы (МИИДБ) жобалары үшін кадрлар даярлау деңгейін арттыру бойынша шаралар қабылданды.

      Тұрғындардың денсаулығын сақтау саласындағы басты міндет – міндетті медициналық сақтандыруды енгізу. Арқаулық медициналық көмектің кепілдендірілген көлемін көрсетуде жеке сектордың үлесін ұлғайту есебінен бәсекелестік орта кеңейеді және денсаулық сақтау қызметінің сапасы артады.

      Медициналық қызметтің сапасы бойынша бірлескен комиссия құрылатын болады.

      Медициналық мекемелерде басқарудың корпоративтік моделін енгізу қарастырылған.

      Сол сияқты мұқтаж тұрғындарға оның атаулы сипатын күшейту арқылы әлеуметтік көмек көрсету жүйесін оңтайландыру жоспарланып отыр.

      Мұндай көмек табыстары отбасының әр мүшесіне шаққанда ең төменгі күнкөріс деңгейінен 50 пайыз төмен отбасыларына көрсетілетін болады. Сонымен бірге, көмек алушылар жұмыспен қамтуға ықпал ету және әлеуметтік бейімделу бағдарламаларына міндетті түрде қатысатыны туралы әлеуметтік келісімшарт бекітеді.

      Әлеуметтік көмек көрсетудің мұндай түрлері мен қағидаттары 2018 жылдан бастап енгізіледі.

      Бүтіндей алғанда, жаңа әлеуметтік саясаттың аса маңызды қыры адам әлеуетін дамытуға инвестициялардың біртіндеп өсіп отыруына байланысты болмақ.

      Бізге Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясын табанды түрде өмірге енгізу қажет.

      Қаржыландыру көлемін арттыра отырып, Жұмыспен қамтудың жол картасы өзекті етіле түседі. Оның бағдарламаларына қатысу еңбекке қабілетті халыққа қысқа мерзімді қайта даярлау курстарынан өтуге, өзінің біліктілігін арттыруға, шағын несие алуға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, Жаһандық дағдарыстың ағымдағы ықпалына байланысты объективті қиындықтарды еңсеруге жағдай жасайды.

      2017 жылы "Барша үшін тегін кәсіптік-техникалық білім" жаңа жобасын жүзеге асыру басталады.

      Оған қатысу, әсіресе, жас қазақстандықтарға олардың өмірлерінде кәдеге асатын арқаулық еңбек дағдыларын алуға жағдай жасайды.

РЕФОРМАЛАР ТАБЫСЫ – ҰЛТ БІРЛІГІНЕ БАСТАР ЖОЛ

      Қазақстан Тәуелсіздігінің ширек ғасыры топтасқан халықтың ғана дамудың таңғажайып шыңдарына жете алатынын көрсетіп берді.

      Біздің еліміз өзінің табысты даму моделімен тұрақтылықтың, бейбітшілік пен келісімнің қаншалықты маңызды екенін көрсетті.

      Қазіргі заманғы әлемде барлық дамыған мемлекеттер – біртұтас ұлттар.

      Олар бірыңғай экономикалық, саяси және мәдени рет-тәртіппен өмір сүреді, оларды дамудың ортақ мақсаттары, жеке адамның табысы мемлекеттің қуатымен және табыстылығымен ажырағысыз байланысты екендігіне деген бірегей түсінік біріктіреді.

      Бүгінде әлемнің барлық дамыған елдері өздерінің жаңғыртушы жобаларын бұрыннан қалыптасқан біртектілік негізінде жүзеге асырады. Қазақстанға келер болсақ, біз де осы жолға түстік.

      Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, біртектілік пен біртұтастық саласында әмбебап стандарттар мен ұсынымдамалар жоқ. Әлемде бірде-бір ел осы саладағы сын-қатерлерге дайын рецепттерге, модельдер мен жауаптарға ие емес.

      Әлемде әлі ешкім де өмірдің осы саласын өлшеуге қабілетті қандай да бір жалпыға ортақ біртектілік пен біртұтастық индексін немесе формуласын ойлап тапқан жоқ.

      Сонымен бірге, біздің біртектілік пен ұлт бірлігі саласындағы жұмыстарымыздың түпкі мақсаттары – немесе технократтық түрде бейнелегенде – күтілетін нәтижелер – ЭЫДҰ елдерімен ортақ.

      Біздің жолымыз – ол бірлік жолы және азаматтық біртектілік негізінде ұлтты дәйектілікпен қалыптастыру жолы.

      Қазақстандықтардың азаматтық біртектілігі мен біртұтастығын нығайтуға бағытталған ТӨРТІНШІ РЕФОРМАНЫҢ мәні де дәл осында.

      Бізде қазірдің өзінде екі негіз бар, оларды дамыта отырып, біз өзіміздің Болашағы Біртұтас Ұлтты дәйекті түрде нығайта беретін боламыз.

      Біріншіден, ол – Қазақстан халқы Ассамблеясы. Оның миссиясы – бізді этносаралық бейбітшілік пен келісімнің мызғымастығына бастайтын жол.

      Ғылым жердегі әрбір этнос кем дегенде бір айрықша сапаға ие дегенді айтады.

      Біздің өміріміз қазақстандық 100 этностың 100-ден кем емес, айрықша және қайталанбас ерекшеліктері бар екенін көрсетіп отыр. Олардың бәрі жиналып келгенде біздің Біртұтас Ұлтымызға тамаша артықшылықтар береді.

      Көпэтностық – біздің ортақ ұлы қазынамыз! Міне, 20 жылдан бері Қазақстан халқы Ассамблеясы осы байлықтың басты сақтаушысы миссиясын табысты атқарып келеді.

      Ассамблея – біздің қазақстандық біртектіліктің негізі де осы.

      Екіншіден, біз Мәңгілік Ел жалпыұлттық идеясына ие болдық.

      "ЕЛ" сөзінде үлкен біріктіруші күш бар, өйткені, барлық уақыттарда да туған жер қазақстандықтар үшін ең жақын және өзіне тартушы құндылық болған және болып қала береді.

      Мәңгілік Ел идеясында болашаққа деген жалпыхалықтық сенім айнадағыдай көрініс тапқан.

      Жасампаз қазақстандық патриотизмнің осынау негізін біз өзіміздің ұлы істерімізбен қалыптастырдық.

      Оны нығайтып және көбейтіп қана қоймай, сонымен бірге, ұрпақтан ұрпаққа, дәуірден дәуірге ұластырып отыру керек.

      Мәңгілік Ел Патриоттық Актісінің тарихи және рухани күші де осыдан танылуы тиіс.

      Біз біртұтас азаматтық, Мәңгілік Ел жалпыұлттық құндылықтары қағидатында, Тәуелсіздік жылдары ішіндегі біздің жетістіктерімізді жұмылдыру, сондай-ақ, үш тұғырлы тіл мәдениетін енгізу негізінде Қазақстан қоғамын дамыту арқылы ортақ біртектілік пен ел бірлігін нығайтуды мақсат етудеміз.

      Біздің күретамырлық басымдықтарымыз да осы.

      Осы бағыттар бойынша жұмысты жалғастыру үшін, сөз жоқ, ЭЫДҰ елдерінің тетіктер жүйесі пайдаланылады.

      Олар қазақстандық ерекшелікті ескере отырып, ең алдымен, мәдениет пен білім беру саласын жаңғырту үшін, жастарды әлеуметтендіру және патриоттық тәрбие беру үшін бейімделген.

      Сонымен бірге, мемлекет құрудың жаңа белесінде ұлт біртектілігі мен біртұтастығын нығайтудағы біздің стратегиямызда қағидатты маңызды сәт бар.

      Біртектілік пен біртұтастық бойынша бүкіл жұмысты біз Қазақстан халқы Ассамблеясы айналасында түзетін боламыз. Ол шешуші қағидат.

      ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі біртектілік пен біртұтастықтың тек нақты факторларға – меритократияға, кәсіби мемлекеттік аппараттың тиімді жұмысына, заңның үстемдігін қамтамасыз етуге, экономикалық өсімге, есеп беретін мемлекеттің транспарентті жұмысына ғана арқа сүйей алатынын көрсетіп отыр.

      Басқаша айтқанда, Ұлт Жоспарының барлық 100 қадамының табысты нәтижелеріне арқа сүйейтін болады.

      Біртектілік пен халықтың бірлігі негізінде біртектілікті нығайту үшін институттық негіз құру мақсатында заңдар, Президент жарлықтары, Үкімет қаулылары, Мемлекеттік хатшы өкімдері пішімінде бірқатар құжаттар әзірленді.

      Ұлт Жоспарының төртінші бағытын жүзеге асыруды заңнамалық қамтамасыз ету үшін Парламент Қазақстан халқы Ассамблеясы, мемлекеттік рәміздер, мәдениет және тарихи-мәдени мұралар, туризм, үкіметтік емес ұйымдар қызметі мәселелері туралы заңдарға өзгерістер мен толықтырулар енгізді.

      Сондай-ақ, Қайырымдылық, демеушілік және меценаттық қызмет туралы жаңа Заң қабылданды.

      3 жаңа Тұжырымдама әзірленді – біртектілік пен біртұтастықты нығайту және дамыту, Қазақстан халқы Ассамблеясын 2025 жылға дейін дамыту, дене тәрбиесі мен спортты 2025 жылға дейін дамыту.

      Мәдени саясат тұжырымдамасына, мемлекеттік даму және тілдердің жұмыс істеуі, білім беру бағдарламасына маңызды өзгертулер енгізілді. Оның сыртында Туристік саланы дамыту тұжырымдамасы, 2020 жылға дейін үш тілді білім беруді дамытудың жол картасы әзірленді.

      Үкімет Қазақстанның ұлттық брендін ілгерілету бойынша іс-қимылдар жоспарын бекітеді.

      Қазақстандық музейлерді және мемлекеттік рәміздерді пайдалану жүйесін жаңғырту бойынша жұмыстар жүргізілуде.

      Дербес Іс-қимылдар жоспарын жүзеге асыру шеңберінде мемлекеттің ҮЕҰ-лармен өзара іс-қимылын нығайту үлкен маңызға ие.

      Бірегей Ұлттық мерекелер күнтізбесін құру бойынша жұмыс жоспары да өзекті.

      Қазақстандық БАҚ-тарды жаңғырту, Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясын ілгерілету, бірқатар мәдени-білім беру және ақпараттық жобаларды жүзеге асыру жоспарлары жүзеге асырылатын болады.

      Қазақстандық біртектілік – мемлекеттің, қоғамның, жекелей алғанда, әрбір азаматтың табысының біртектілігі екенін ерекше атап көрсеткім келеді.

ҚОҒАМҒА ЕСЕП БЕРЕТІН АШЫҚ МЕМЛЕКЕТ

      Транспарентті және есеп беретін мемлекет қалыптастыруға бағытталған БЕСІНШІ РЕФОРМА шеңберінде бірнеше түйінді міндеттерді шешуге тура келеді.

      Біріншіден, "Үкімет азаматтар үшін" Мемлекеттік корпорациясы құрылатын болады.

      Бұл жаңа құрылымға қазір жұмыс істеп тұрған "Халыққа қызмет көрсету орталығы", "Жылжымайтын мүлік орталығы", "Жер кадастры ғылыми-өндірістік орталығы", "Зейнетақылар төлеу жөніндегі мемлекеттік орталық" республикалық мемлекеттік кәсіпорындары біріктіріледі.

      Азаматтар мемлекеттік қызмет көрсетудің ортақ провайдеріне ғана өтініш береді.

      Бұл оларды ұсынудың мөлдірлігін қамтамасыз етіп, қажетсіз әкімшілік кедергілерді және сұрау салынатын құжаттар тізімін қысқартады.

      Қызмет көрсететін мемлекеттік органдар корпорацияға өз өкілеттіктері шеңберінде барынша ықпал жасап, сондай-ақ, бүкіл мемлекеттік қызмет көрсетулердің 2017 жылдың соңына дейін берілуін қамтамасыз етуі тиіс.

      Мемлекеттік қызмет көрсету сапасына Үкімет өкілі жаңа Корпорация болып табылатын ортақ Провайдер, сондай-ақ, ҮЕҰ құратын арнаулы қоғамдық кеңес бақылау жасайтын болады.

      Екіншіден, мемлекеттік басқарудың бүкіл жүйесі нақты нәтижелерге қол жеткізуге бағдар ұстанады.

      Ол үшін жыл сайын Үкімет, министрлер, әкімдер үшін және осылайша мемлекеттік органның әрбір құрылымдық бөлімшелеріне дейін мақсатты индикаторлар қабылданатын болады. Барлық мемлекеттік қызметшілер өздерінің басшылығы бекіткен жеке жоспарлар бойынша жұмыс істейді.

      Мансаптық дәреже, олардың біліктілігі, атқаратын функциясы және оған бекітілген өкілеттіктер негізінде мемлекеттік қызметшілердің ағымдағы тапсырмаларды орындау жүйесін жеңілдетуде маңызды.

      Үшіншіден, сапалы жоспарлауды жүзеге асыру үшін мемлекеттік статистиканың анықтығын қамтамасыз ету қажет.

      Сондықтан сапалы статистикалық мәліметтер беруде респонденттер мен әкімшілік көздерінің жауапкершілігін арттыру маңызды.

      Осы жайлардың бәрі нормативтік-құқықтық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу барысында ескерілген.

      Төртіншіден, менің тапсырмам бойынша мемлекеттік органдардың бағдарламалық құжаттарына ревизия және оңтайландыру жүргізілді.

      Бұдан әрі де барлық деңгейлердегі бағдарламаларды жоспарлауда, әзірлеуде және жүзеге асыруда ЭЫДҰ ұсынымдамаларына негізделген 5 шешуші қағидат – негізділік, сабақтастық, транспаренттілік, мониторинг және бақылауды нақты сақтау қажет.

      Аумақтарды дамыту бағдарламалары да осы тұрғыда қайта пішімделуі тиіс.

      Барлық жаңа мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды Премьер-Министр басқаратын консультативтік-кеңес беруші орган қарауы керек.

      Бесіншіден, Бюджет кодексіне өзгерістер мен толықтырулар қабылданды.

      Мемлекеттік органдарға түпкі нәтижелерге қол жеткізу үшін бюджет қаржыларын шұғыл түрде қайта бөлу құқы берілді.

      Құрылым және штат саны бойынша шешімдер қабылдауда олардың өкілеттіктері кеңейтілді, ол білікті мамандар тарту үшін маңызды.

      Алтыншыдан, мемлекеттік басқару органдарының жұмысына баға берудің жаңа жүйесі сыртқы тәуелсіз аудиттің міндеттілігі, жариялылығы жұртшылықпен кері байланыс, басшылардың дербес жауапкершілігі қағидаттарына негізделеді.

      Бағдарламалық құжаттардың орындалуы мен мемлекеттік органдар қызметі бағасының берік өзара байланысын қалыптастыру маңызды.

      Мемлекеттік аудит жүйесін жетілдіру шеңберінде Есеп комитеті мен қаржылық бақылау органдарын реформалау жоспарланып отыр. Олар сараптамалық-талдамалық құрамдастарды күшейте отырып, әлемдік аудиторлық компаниялар моделі бойынша жұмыс істеуі тиіс.

      Оның сыртында квазимемлекеттік сектор субъектілерінің жыл сайынғы аудиті, әсіресе, бюджет қаржыларын пайдалану бөлігінде аутсорсингке беріледі.

      Жетіншіден, мемлекеттің транспаренттілігі мен есептілігінің негізгі критерийлерінің бірі халықтың ақпараттарға қолжетімділігін кеңейту болып табылады.

      2016 жылдан бастап азаматтар мен заңды тұлғалардың сауалдары бойынша, мемлекеттік құпиялар мен өзге де заңмен қорғалатын құпиялардан басқа, мемлекеттік органдардың барлық ақпараттарына қолжетімділік қамтамасыз етілетін болады.

      Жеке компаниялар да, егер олар қоғамдық функциялар атқарса немесе бюджет қаржыларын алушылар болып табылса, ақпараттар ашықтығы ережесін ұстануға тиіс болады.

      Бұл орайда мемлекеттік органдардың жаңа, азаматтар үшін қолайлы және түсінікті ақпараттарды беру пішімін әзірлеуі және енгізуі талап етіледі. Қазіргі бар порталдарды жаңғырту, сол сияқты селолық елді мекендерді жоғары шапшаңдықты трафикпен қамтамасыз ету бойынша үлкен жұмыстар атқаруға тура келеді.

      2016 жылдан бастап орталық және жергілікті мемлекеттік органдарда автономды, дербестік, жариялылық, мерзімді ротация қағидаттарында жаңа Қоғамдық кеңестер құрылып, жұмыс істеп тұрғандары қайта пішімделетін болады.

      "Қоғамдық кеңестер туралы" заңға сәйкес бұл институт қоғамдық бақылаудың жаңа тиімді тетіктеріне ие болды.

      Кеңестер құрамы квоталық қағидат бойынша құрылады, бірақ олардың мүшелерінің үштен екіден кем емес бөлігін жұртшылық өкілдері құрауы тиіс.

      Кеңестер басында мемлекеттік қызметте жоқ белгілі қоғам қайраткерлері тұруы тиіс.

      Қоғамдық кеңестерге меморгандардың бюджеттік бағдарламаларының жобаларын және олардың орындалуын, стратегиялық жоспарларды, аумақтарды дамыту бағдарламаларын талқылау құқы беріледі.

      Олардың отырыстарында мақсатты индикаторларға қол жеткендігі туралы атқарушы органдардың есептері тыңдалып, азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты нормативтік-құқықтық актілердің жобалары қаралатын болады.

      Атқарушы биліктің барлық сатылары мен Үкімет мүшелерінің азаматтар алдындағы есептері қарастырылған.

      Олар, сондай-ақ, заңнамаларды жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеп, мемлекеттік органдарға ұсыныстар енгізетін болады.

      Кеңестердің шешімдері ұсынымдамалық сипатқа ие болады, бірақ олардың қаралуы мемлекеттік органдар үшін міндетті.

МЕМЛЕКЕТ ФУНКЦИЯЛАРЫН БӘСЕКЕЛЕСТІ ОРТАҒА ЖӘНЕ ЖЕРГІЛІКТІ ӨЗІН-ӨЗІ БАСҚАРУҒА БЕРУ

      Мемлекеттің дамуы бірқатар мемлекеттік функцияларды бәсекелестік ортаға беруді талап етеді, ал олар бүгінде, бүтіндей алғанда, 4,5 мыңға жуық.

      Осы мақсатта Премьер-Министрдің орынбасарының басшылығымен, оның құрамына Парламент депутаттарын, орталық атқарушы органдар басшыларын, "Атамекен" ҰКП, Қазақстанның Азаматтық альянсы өкілдерін қоса отырып, тұрақты жұмыс істейтін Комиссия құрылады.

      Оның шеңберінде әрбір меморган бойынша бәсекелесті ортаға берілетін функциялар тізімі анықталады. Сондай-ақ, бәсекелесті ортаның берілетін мемлекеттік функцияларды, жұмыс істеп тұрған регламенттерді, сондай-ақ, бағалар мен сапа критерийлерін жүзеге асыруға дайындығын ескере отырып, оларды беру пішінін таңдап алу қажет.

      Комиссия мемлекеттік функцияларды беру регламентін қарастырып, мониторинг жүргізеді және олардың орындалу сапасына бақылау жасайды.

      Оларға үш сатыда берілетін жергілікті өзін-өзі басқару органдарына қосымша өкілеттіктер беру орталық деңгейдегі реформалардың заңды жалғасы болуы тиіс.

      Бірінші сатыда (2016-2017 жылдар):

      — аудан әкімінің аудандық маңыздағы қала, кент, село және селолық округ әкімі лауазымына ұсынатын кандидатурасын одан әрі аудан мәслихатына және сайлау өткізуге енгізу үшін келісу;

      — әкімді босату туралы мәселеге бастамашы болу;

      — жергілікті қоғамдастықты дамыту туралы бағдарламалық құжаттар жобаларын қарау және абаттандыру мен қоғамдық тәртіптің көкейкесті мәселелерін талқылау;

      — қолма-қол ақшаның бақылау шоты есебінен алынған мүлікті иеліктен шығаруда аудан әкімі ұсынысын қарау;

      — елді мекендер шеңберіндегі жер телімдерінің мақсатты пайдаланылуын және жеке тұлғалардың заңсыз иеленуіне жол бермеуін бақылау;

      — жергілікті қоғамдастықтың мемлекеттік мекемелеріне басшылар тағайындау бойынша ұсыныстар енгізу;

      — оларға қосымша екі салықты – көлік және заңды тұлғалардан жер салығын алу құқын беру жолымен жергілікті өзін-өзі басқарудың салықтық әлеуетін күшейту.

      Екінші сатыда (2018 жылдан бастап):

      — аудан мәслихаты бекіткен жергілікті өзін-өзі басқару бюджетін сатылап қалыптастыру;

      — әкімнің аудандық мәслихатқа бекіту үшін енгізген жергілікті қоғамдастық бюджетінің жобасын Жиналыстың келісуі және олардың орындалуы туралы есепті мәслихатқа ұсыну үшін қолдау;

      — жергілікті қоғамдастықтың коммуналдық меншікті басқару мәселелері;

      — бюджетті тұрғындары 2 мың адамнан асатын әкімшілік-аумақтық бірлік үшін ғана енгізу және оны аудандық мәслихаттың бекітуі;

      — "Жергілікті өзін-өзі басқару коммуналдық меншігі" институтын енгізу;

      — олардың әлеуетін ұлғайту мақсатында селолық округтер деңгейінде әкімшілік-аумақтық бірлікті нығайту мәселесін әзірлеу.

      Үшінші сатыда (2020 жылдан) төмендегілер қарастырылады:

      — жергілікті өзін-өзі басқарудың өкілді органын құру;

      — халқының саны 2 мың адамнан кем емес елді мекендерде жергілікті өзін-өзі басқарудың дербес бюджетін енгізу;

      — қоғамдық маңызды мәселелерді қамтитын жергілікті бюджеттердің жобалары бойынша азаматтардың ұсыныстарын қарау ресімдерін енгізу.

      Осы шаралардың бәрін орындау мемлекеттік органдардың шешімдер қабылдау үдерісінің мөлдірлігін арттырады және жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін дамытуға жағдай жасайды.

ҰЛТ ЖОСПАРЫ – ҚАЗАҚСТАНДЫ КЕҢ АУҚЫМДЫ ЖАҢҒЫРТУ ЖОБАСЫ

      Ұлт Жоспарын іс жүзінде жүзеге асыру кезеңі басталды. Ол Жаңғырту жөніндегі ұлттық комиссияның бақылауымен жүретін болады.

      Барлық мемлекеттік органдардан, қоғамдық институттар мен азаматтардан іс-қимылдың үйлесімділігі, табандылық, креативтілік және қажырлылық талап етіледі.

      Бізге үлкен жолдан өтуге тура келеді, ол бойынша біз қазір алғашқы 100 қадамды жасаудамыз.

      Басқа қадамдар да болады, мен оған айна-қатесіз сенімдімін.

      Эволюциялылық және тұтастай қамтушылық – ширек ғасырлық мерейтойына қадам басып, біздің Тәуелсіздігіміздің тарихын алға бастырып отырған жаңғырту үдерісінің басты қағидаты да осы.

      Біздің бәріміз жаңғыртудың тек қуатты мемлекет пен Ұлттың топтасқандығы жағдайында ғана табысты болатынын естен шығармауға тиіспіз. Ол тәртіпке бастауы тиіс.

      Біріншіден, мемлекеттегі тәртіпке.

      Екіншіден, барша үшін де міндетті заңдардың қаріпінде бейнеленген бизнестегі барша үшін мөлдір және міндетті ережелерді орнатуға.

      Үшіншіден, қоғамдық және саяси өмірдегі тәртіп пен келісімге.

      Біз көптеген сынақтарға абыройлы төтеп бердік, шынықтық, рухымызды күшейттік. Біз жаңа Қазақстанды – Ұлы Дала Елін құрдық.

      Ұлт Жоспарын орындай отырып, біз өзіміздің Ұлттың Өрлеу Дәуірінің көкжиектерін кеңейтеміз, өзіміз Тәуелсіздік жылдары ішінде қол жеткізген және бізге жаһандық даму берген барлық мүмкіндіктерді пайдаланамыз.

      Әлемде, сөз жоқ, үшінші әлемнен біріншіге қадам басқан елдердің мысалдары бар. Біз олардың жарқын тәжірибелерін зерттейміз және ескереміз.

      Қазір біз экономиканың, мемлекет пен қоғам дамуының ең табысты жаһандық модельдерін өлшем ретінде аламыз.

      Бүгінде әлемде өзінің жалпыұлттық арманын ұмыт қалудың жүз жылдығынан шыға отырып, әлемнің ең ұлы ұлттарымен бір қатарда тұру тұрғысында бейнелейтіндер кем де кем.

      Біз Қазақстанның осынау тарихи тағдырына сенеміз.

      Мен қазақстандықтарды Ұлт Жоспарын жүзеге асыруға және реформаларды жүргізуге барынша белсенді қатысуға, олар ашатын мүмкіндіктерді пайдалануға шақырамын.

      Біз өзіміздің қазақстандық арманымыздың орындалуына және Қазақстанның өркендеуіне сенімді түрде қол жеткізетін боламыз!

План нации – путь к казахстанской мечте

Статья Главы государства от 6 января 2016 года.

      1 января 2016 года начался практический этап выполнения Плана нации "100 конкретных шагов по реализации 5 институциональных реформ". Вступили в силу 59 законов, которые создают принципиально новую правовую среду для развития государства, экономики и общества.

      Нам важно оценить этот беспрецедентный в нашей истории масштаб изменений национального законодательства.

      Тем более что они открывают путь к достижению НАШЕЙ КАЗАХСТАНСКОЙ МЕЧТЫ – стать одной из тридцати наций – лидеров ХХI века.

      У каждого поколения есть свои мечты, и в них всегда отражается стремление не только к личному и семейному благополучию.

      В них всегда есть чувства любви к родной земле, думы о счастье своего народа и Отечества.

      Для многих поколений наших предков сокровенной мечтой была Независимость Казахстана.

      Мы воплотили в жизнь их многовековые грезы о свободной и независимой Родине.

      Для нас, современных казахстанцев, Независимость стала реальной высшей жизненной ценностью нашего многоэтничного общества.

      Мы добились и воплощения многих замыслов, которые наполняли наши умы и сердца всего четверть века назад.

      Мы сделали так, чтобы суверенитет Республики Казахстан опирался на прочную базу Конституции и законов, профессиональные и обоснованные действия государственного аппарата, служащего интересам народа.

      Чтобы он крепнул реальными успехами казахстанской экономики, ростом национального богатства и народного благополучия.

      Чтобы наша Независимость была надежно защищена и высоким международным авторитетом, и эффективной системой национальной безопасности.

      Мы учимся быть рачительными хозяевами своей земли и ее недр, овладеваем новыми технологиями, вводим в строй невиданные в нашей истории производственные мощности и целые отрасли экономики.

      И самое главное – мы научились мечтать по-новому, ставить и решать конкретные задачи развития страны и общества, невзирая на сложности глобального мира, частью которого стал наш независимый Казахстан.

НОВАЯ КАЗАХСТАНСКАЯ МЕЧТА

      Мы вступили в 25-й год Независимости с новой казахстанской мечтой, которая тождественна главной цели реализуемой нами Стратегии-2050.

      К середине ХХI века мы планируем добиться вхождения Казахстана в число 30 самых развитых государств мира.

      Это стало всенародной мечтой, получившей в ходе досрочных президентских выборов, состоявшихся в апреле 2015 года, поддержку абсолютного большинства казахстанцев.

      По сути, этот всенародный вотум доверия стал историческим актом рождения нашей Нации Единого Будущего.

      Мы начали движение к своей новой мечте с разработки Плана нации "100 конкретных шагов по реализации Пяти институциональных реформ".

      Этим преобразованиям отводится решающая роль. Они прокладывают магистральный путь к решению комплекса исторических задач, которые изменят Казахстан, его экономику, государство и общество.

      Они сформируют новые достойные условия для развития страны, экономического роста и улучшения жизни всех казахстанцев, которые будут соответствовать стандартам Организации экономического сотрудничества и развития, объединяющей самые развитые государства планеты.

      Наш Казахстан станет динамичнее, достойнее, увереннее и богаче.

      Всего за несколько месяцев 2015 года проделана колоссальная работа по законодательному и организационному обеспечению старта Пяти институциональных реформ.

      Она велась под руководством созданной моим Указом Национальной комиссии по модернизации.

      Я провел ряд совещаний, общался с экспертами, политиками, руководителями бизнеса и финансовых организаций.

      В рамках моих международных визитов и встреч я много советовался со своими коллегами – главами государств и правительств других стран.

      В целом со всех сторон была оказана широкая поддержка моему замыслу глубокой модернизации Казахстана.

      Социологические опросы также показывают стабильно высокую поддержку всех пяти реформ Плана нации. Казахстанцы единодушны в том, что реформы своевременны и актуальны.

      Уже приняты и обрели юридическую силу все необходимые законы.

      Хочу особо отметить слаженность работы Парламента и Правительства. Такого темпа и качества законотворческой работы, осуществленной в очень сжатые сроки, Казахстан прежде не знал.

      Это свидетельство высокой эффективности нашей парламентской модели и системы взаимоотношений представительной и исполнительной ветвей государственной власти.

      Важно видеть, что практическая работа по выполнению Плана нации выстраивается в полном соответствии с меняющейся глобальной ситуацией, учитывая как новые возможности, так и вероятные риски мирового развития.

      Об этом подробно изложено в моем Послании народу Казахстана от 30 ноября 2015 года.

      Пять институциональных реформ особенно важны на данном этапе, когда казахстанская экономика испытывает сильное влияние глобальных экономических трудностей.

      Мы рассматриваем их как главную составляющую масштабных антикризисных мер государства, нацеленных на восстановление уверенных темпов экономического роста и обеспечение прочных социальных гарантий всему населению.

      Новое казахстанское законодательство, способствующее достижению Казахстаном высоких мировых стандартов развития, уже действует.

      Поэтому сейчас важно, чтобы казахстанцы не просто знали о нем, но и применяли те новые возможности, которые оно дает им, в практической жизни, экономической деятельности или общественных отношениях.

      Всем надо иметь максимально полное представление о том, как на основе правовых новшеств будет меняться государственное управление и система правопорядка. Как можно будет в новых условиях развивать бизнес, или в каких перспективных направлениях активизировать деятельность неправительственного сектора.

      Все это в целом даст мощный стимул для повышения экономической и гражданской активности широких слоев населения.

      Благодаря этому мы сделаем бросок к нашей казахстанской мечте, приблизимся к заветной цели середины ХХI века.

      По каждой из Пяти реформ разработаны дорожные карты действий, и мы будем последовательно их воплощать в жизнь.

ПРОФЕССИОНАЛИЗАЦИЯ ГОСУДАРСТВА

      Наша ПЕРВАЯ РЕФОРМА направлена на повышение эффективности государственного аппарата на основе нового Закона "О государственной службе".

      Символично, что реформу государственной службы мы начали проводить в год 20-летия принятия первого законодательного акта – Указа Президента, имеющего силу Закона, "О государственной службе Республики Казахстан".

      Важно отметить, что в декабре 1995 года этот документ был инновацией не только для Казахстана, но и всего пространства СНГ.

      Мы первыми из всех постсоветских стран приступили к формированию нового кадрового корпуса государственных служащих через конкурс и на принципах меритократии.

      Сейчас стартовал новый этап развития казахстанской государственной службы.

      Моим Указом созданы Министерство по делам государственной службы, а в его структуре – Национальное бюро по противодействию коррупции.

      Тем самым модернизирована система не только государственной службы, но и противодействия коррупции, которая будет максимально ориентирована на предупреждение коррупционных проявлений.

      При этом сама борьба с коррупцией будет приобретать все более последовательный и системный характер.

      Именно на таком подходе основан новый Закон о противодействии коррупции, который основан на международных стандартах и вступил в силу с нового года.

      Новый Закон о государственной службе, принятый одновременно и во взаимосвязи с новым антикоррупционным законодательством, определяет основные рамки обновленной модели государственной службы и алгоритмы дальнейших действий по усилению эффективности всей системы управления государством.

      Во-первых, карьера административного государственного служащего будет строиться с учетом его компетенций и накопленного опыта.

      На каждой ступени карьерной лестницы он будет подтверждать свою профессиональную пригодность.

      В новый закон включен ряд принципиальных норм.

      Поступление на госслужбу будет возможным только по результатам комплексного отбора и только с низовых должностей.

      Опыт работы станет главным условием карьерного продвижения госслужащих и опять-таки исключительно на основе конкурса.

      Также предусмотрена возможность ротации отдельных госслужащих по горизонтали и по вертикали с обеспечением их служебным жильем.

      Во-вторых, через открытый конкурс и по решению Национальной комиссии по кадровой политике на контрактной основе на госслужбу могут привлекаться граждане из числа управленцев негосударственного сектора и зарубежные менеджеры.

      В-третьих, законодательно закрепляется новая система оплаты труда госслужащего по его компетенции и результатам деятельности в зависимости от характера, объема и результатов выполняемой им работы. За наиболее результативную деятельность предусматривается выплата бонусов.

      Внедрить такую систему планируется начиная с 1 января 2017 года.

      При этом уже в 2016 году повышается размер оплаты труда государственных служащих, ныне входящих в корпус "Б".

      В-четвертых, в законе четко прописан принцип автономности и стабильности госаппарата при смене политических государственных служащих.

      Полномочия министров и ответственных секретарей центральных исполнительных органов детально разграничены.

      В-пятых, предусмотрены жесткие меры по предупреждению условий, ведущих к нарушению этических норм и порождающих коррупционные проявления в среде чиновников.

      Разработан новый Этический кодекс госслужбы, в котором регламентированы стандарты поведения госслужащих на работе и в быту.

      Также предусмотрено создание нового института – уполномоченных по этике. Они будут консультировать граждан и госслужащих, обеспечивать защиту их прав.

      В-шестых, важный аспект нового Закона о государственной службе связан с тем, что его базовые нормы будут распространены и на правоохранительные органы.

      При этом специфика деятельности работников правоохранительных органов учтена в действующем Законе "О правоохранительной службе".

      В-седьмых, на основе нового Закона и после внедрения новой системы оплаты труда планируется провести комплексную аттестацию административных госслужащих корпуса "Б" на предмет их соответствия новым квалификационным требованиям.

      На период проведения аттестации будет объявлен мораторий на проведение конкурсов на поступление на государственную службу.

      Законодательно закрепляется обязательное повышение квалификации служащих не реже одного раза в 3 года.

      В целом таковы основные аспекты модернизации государственной службы.

      Я рассматриваю ее как ключевой механизм успеха всего замысла модернизационного процесса в Казахстане.

ПРАВОПОРЯДОК И ЗАКОННОСТЬ

      Суть ВТОРОЙ РЕФОРМЫ заключается в том, чтобы независимое правосудие и вся правоохранительная система Казахстана были нацелены исключительно на обеспечение прав и свобод граждан, строгое исполнение законов и укрепление правопорядка.

      В плане ее законодательного обеспечения принят новый Гражданский процессуальный кодекс и новый Закон "О Высшем Судебном Совете". Внесены необходимые изменения в Конституционный закон "О судебной системе и статусе судей", Уголовно-процессуальный кодекс и Кодекс об административных правонарушениях.

      Прежде всего обновленное законодательство будет способствовать повышению доверия общества к судебной системе. Именно в суде вершится справедливость.

      Центральный вопрос реформирования казахстанских судов – это формирование качественного судейского корпуса.

      Законодательно предусмотрен жесткий механизм отбора кандидатов в судьи и высокие квалификационные требования для них.

      Вершить правосудие должны и будут самые достойные и наиболее подготовленные профессионалы с большим жизненным опытом и высокими моральными принципами.

      Процесс отбора и назначения судей станет прозрачным и открытым для общества.

      В связи с этим кардинально реформирован Высший Судебный Совет, который становится автономным госучреждением со своим аппаратом, расширены его состав и полномочия.

      Важнейший аспект судебной реформы – переход от пятиступенчатой к трехзвенной системе правосудия.

      Остаются только первая, апелляционная и кассационная инстанции. При этом значительно усиливается роль судов первой и апелляционной инстанций, в которых будет рассматриваться большинство дел. Такая мера предотвратит судебную волокиту и сократит сроки принятия судебных вердиктов.

      Правосудие в Казахстане станет максимально открытым с учетом гарантий прав граждан на тайну личной жизни.

      Залы судов оснащаются аппаратурой аудио– и видеофиксации судебных разбирательств без какой-либо возможности приостановить или редактировать запись.

      Это дисциплинирует судей и других участников судебного заседания, обеспечит объективность судебного процесса и принятых судом решений.

      В рамках реформы судебной системы заработает ряд институциональных решений.

      Во-первых, кардинально реорганизуется Судебное жюри при Верховном Суде.

      Оно будет рассматривать жалобы граждан на действия судей и случаи нарушения представителями судейского корпуса Этического кодекса, который также будет принят.

      Во-вторых, при Верховном Суде будет создана специализированная коллегия для рассмотрения споров, в том числе с участием крупных инвесторов.

      В ее рамках будут реализовано право иностранных инвесторов на качественное и справедливое разрешение возникающих у них правовых споров.

      В-третьих, в рамках уголовного процесса должен быть обеспечен баланс между обвинением и защитой в судах, в том числе на досудебной стадии.

      Это будет достигнуто за счет дальнейшего расширения полномочий следственного судьи по санкционированию всех следственных действий, ограничивающих конституционные права и свободы человека.

      В-четвертых, важно не забывать, что председатели казахстанских судов – первые среди равных.

      Поэтому будут исключены возможности оказания влияния с их стороны на принимаемые решения других судей.

      В-пятых, получает дальнейшее развитие институт частных судебных исполнителей с поэтапным сокращением государственных судебных исполнителей.

      Особо важны меры, укрепляющие независимость судебной системы.

      Как известно, по моему поручению уже принят закон, предусматривающий решение всех вопросов пенсионного обеспечения судей, вышедших на почетную пенсию. Это позволит судьям сосредоточиться исключительно на объективном отправлении правосудия.

      Кроме того, нам необходимо добиться, чтобы все правоохранительные органы, и прежде всего полиция, стояли на службе интересов людей и укрепления правопорядка.

      Для этого создается местная полицейская служба, подотчетная местным органам власти и местным сообществам. Аналогичные службы успешно проявили себя в целом ряде стран – членов ОЭСР.

      Компетенцией местной полицейской службы определены вопросы охраны общественного порядка, противодействия бытовой преступности, обеспечение дорожной безопасности и "нулевой" терпимости к мелким правонарушениям.

      Эти нововведения отражены в новом законодательстве. В нем также предусмотрено создание системы общественных советов и иных консультативно-совещательных органов по рассмотрению жалоб граждан на действия полицейских, нарушающих этические нормы, а также прописаны их статус и полномочия.

      Также будет создан интернет-портал "Карта уголовных правонарушений". Подобный механизм успешно применяется в ряде стран мира. На этот веб-ресурс будут оперативно вноситься все уголовные правонарушения по стране. Это позволит общественности контролировать эффективность работы правоохранительных органов.

      Актуальным вопросом является улучшение пенитенциарной системы. Эта работа должна проводиться в рамках развития государственно-частного партнерства.

      Успешный опыт зарубежных стран должен стать основой реализации мер по привлечению частного сектора в строительство и эксплуатацию пенитенциарных учреждений.

      Также важно оказывать помощь и содействие лицам, которые ранее преступили закон и отбыли наказание за это.

      Для этого будет комплексно развиваться социальная реабилитация и внедряться стандарты специальных социальных услуг для отбывших наказание граждан.

      В целом утверждение в Казахстане правового государства – это наша конституционная задача, которая решается в рамках единого модернизационного процесса. Реализация обозначенных мер и подходов повысит доверие к национальной судебной и правоохранительной системе со стороны граждан, а также зарубежных инвесторов, и в целом улучшит бизнес-климат в нашей стране.

К ЭКОНОМИКЕ БЕЗ БЮРОКРАТИЧЕСКИХ ИЗДЕРЖЕК

      Большой объем работы связан с ТРЕТЬИМ РЕФОРМАТОРСКИМ НАПРАВЛЕНИЕМ – комплексом преобразований по обеспечению индустриализации и экономического роста.

      Нашей долгосрочной линией должно стать перманентное сокращение транзакционных издержек функционирования экономики.

      Их величина зависит прежде всего от того, как работают государственные институты.

      Важное значение будут иметь меры, направленные на улучшение налогового и таможенного администрирования.

      Во-первых, речь идет об интеграции налоговой и таможенной систем.

      Вводится контроль за товарно-транспортными накладными с постепенным переходом к их электронному формату. Также оптимизируются процедуры налоговых и таможенных проверок на основе унифицированных форм документов.

      Единой будет процедура обжалования проверок.

      Во-вторых, предусматривается поэтапный переход к всеобщему декларированию доходов и имущества.

      В 2017 году декларации будут представлять работники государственных предприятий и учреждений, национальных компаний – это около 1,7 млн человек. С 2020 года всеобщим декларированием будут охвачены все физические лица.

      В-третьих, в целях упрощения налогового администрирования прорабатывается вопрос целесообразности введения налога с продаж вместо НДС.

      В-четвертых, планируется оптимизация действующих налоговых режимов с обязательным ведением, начиная с 2017 года, налогового учета доходов и расходов. Это позволит снизить уровень теневой экономики.

      Опыт стран ОЭСР показывает, что важнейший принцип успешно работающей экономики заключается в поддержке государством малого и среднего бизнеса, обеспечении должного уровня его защиты. Эти аспекты воплощены в Предпринимательском кодексе, содержащем модернизированные правовые аспекты реабилитации и банкротства бизнеса.

      Укрепляется институт бизнес-омбудсмена, который должен стать центральным механизмом защиты бизнеса и правовой помощи предпринимателям. Законодательная основа его деятельности также отражена в Предпринимательском кодексе.

      Кроме того, в нем изложены детальные правовые рамки государственной антимонопольной деятельности в соответствии со стандартами ОЭСР.

      Обновленная антимонопольная служба должна ориентироваться на всестороннее развитие свободной конкуренции.

      С 1 января 2016 года реестр доминантов будет вестись только по регулируемым рынкам, а с 2017 года – полностью отменяется.

      Увеличение доли субъектов на соответствующих товарных рынках допускается только при условии, если такие действия не имеют признаков ограничения конкуренции.

      С 1 января 2017 года отменяется ценовое регулирование, вместо которого будут использоваться исключительно инструменты антимонопольного регулирования и контроля.

      При антимонопольной службе будет создан новый институт – согласительная комиссия, что обеспечит объективность и прозрачность решений, принимаемых по итогам расследований нарушений антимонопольного законодательства.

      Новые принципы взаимодействия и партнерства государства с предпринимательством воплощены в обновленной редакции Закона о государственных закупках.

      Они открывают новые возможности привлечения прямых инвестиций через заключение долгосрочных контрактов на сбыт продукции. Это также послужит созданию в Казахстане новых высокотехнологичных производств.

      Серьезным стимулом для развития фермерства и всего аграрного сектора стали изменения, внесенные в Земельный кодекс.

      Новые правовые нормы дают возможность более 224 тыс. действующих субъектов АПК приобрести в частную собственность 97,4 млн га арендованных ими земель. Причем лишь за 50% от ее кадастровой стоимости в рассрочку сроком до 10 лет.

      Кроме того, из 102 млн га земель запаса 85,3 млн га, предназначенные для ведения сельскохозяйственного производства, также могут быть приобретены в частную собственность через аукционы физическими и юридическими лицами Республики Казахстан.

      Сроки легализации имущества продлены до 31 декабря 2016 года. Приняты дополнительные стимулы для возврата имущества и денег в легальный оборот. Гарантируются конфиденциальность и защита от уголовного и административного преследования.

      Это позволит увеличить приток капитала и существенно снизить уровень теневой экономики.

      На законодательном уровне утверждены четкие и понятные процедуры реабилитации и банкротства юридических лиц.

      Банкротство компаний, в соответствии с мировой практикой, не должно приводить к остановке предприятий с увольнением работников.

      Для сохранения жизнеспособных производств и рабочих мест разработан новый механизм урегулирования неплатежеспособности в досудебном порядке. Он позволяет должнику и кредитору совместно решать вопросы реструктуризации, с целью финансового оздоровления предприятия. Инвесторы получат возможность минимизировать, восстановить свои потери.

      Для активизации разгосударствления и приватизации приняты законодательные изменения, позволяющие снять ограничения на приватизацию, продажу активов по справедливой рыночной стоимости, а также создание условий для максимального участия в приватизации казахстанских и иностранных инвесторов.

      Ключевым механизмом приватизации станет размещение акций на фондовом рынке и через открытые аукционы.

      В 1 квартале 2016 года будут сокращены перечни объектов, не подлежащих отчуждению, и разработан законопроект, предусматривающий отмену преимущественных прав всех акционеров на приобретение отчуждаемых активов квазигосударственного сектора.

      С учетом новых механизмов начата реализация Комплексного плана приватизации на 2016–2020 годы.

      В рамках этого документа в конкурентную среду будут переданы 65 наиболее крупных компаний государственной собственности, ФНБ "Самрук-Казына", АО "Байтерек" и АО "КазАгро", 173 дочерних и зависимых организаций, входящих в состав АО "ФНБ "Самрук-Казына".

      Также будет актуализирован действующий Перечень объектов приватизации, состоящий из 545 организаций.

      После перехода в течение 2016–2018 годов в конкурентную среду части активов АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "Байтерек" и АО "НУХ "КазАгро" они будут преобразованы в компактные холдинги.

      Приватизация государственной собственности и передача активов квазигосударственного сектора проводятся для дальнейшего укрепления и развития отечественного предпринимательства, частного бизнеса.

      Реализация Комплексного плана приватизации придаст новый импульс для развития малого и среднего бизнеса.

      Частный бизнес, заинтересованный в увеличении прибыли, будет расширять спектр услуг, повышать их качество, будет расти конкуренция, а значит – снижаться стоимость предоставления услуг.

      В аграрном секторе сократятся административные барьеры.

      Уже упрощена процедура предоставления прав недропользования путем внедрения механизма аукциона.

      А в перспективе – мы перейдем к австралийской модели недропользования, что предусматривает упрощенную методику проведения всех видов геологических работ, включая поиск, оценку и разработку месторождений.

      Важной мерой становления нового источника экономического роста и повышения конкурентоспособности казахстанского бизнеса сегодня становится программа "Национальные чемпионы".

      Ее участники – наиболее перспективные компании производящего сектора, нацеленные на импортозамещение.

      32 компании – "национальные чемпионы" обеспечат к 2019–2020 годам прирост внутренних прямых инвестиций в размере около 750 млн долларов, создание порядка 15 тыс. рабочих мест, повышение производительности труда на 30–50% и рост объема несырьевого экспорта до 260 млн долларов.

НОВЫЕ ИСТОЧНИКИ ВНЕШНИХ ИНВЕСТИЦИЙ

      Меры, включенные в экономический блок Плана нации, предусматривают привлечение как минимум 10 транснациональных корпораций в перерабатывающий сектор нашей экономики.

      Работой по созданию совместных предприятий с "якорными инвесторами" будут охвачены 3 группы отечественных компаний обрабатывающей промышленности, инфраструктуры, энергетики и др.

      Первая группа – предприятия, подлежащие глубокой модернизации через реинвестирование.

      Вторая группа – предприятия, в которые будет привлекаться потенциал ТНК.

      И третья группа – предприятия с высокой рыночной конкуренцией для "якорных инвесторов" и появления экспортных брендов.

      Уже проведены переговоры более чем с 26 ТНК и с рядом из них удалось достичь конкретные договоренности.

      Центральным вопросом третьего направления Плана нации является создание международного финансового центра "Астана" (МФЦА) с независимой судебной системой, собственной юрисдикцией на принципах британского права с применением английского языка и внедрением принципа инвестиционного резидентства.

      Принят и вступил в силу Конституционный закон Республики Казахстан "О Международном финансовом центре "Астана".

      Экономические результаты деятельности МФЦА будут выражаться в ускорении роста ВВП в среднем до 1% ежегодно за счет притока прямых иностранных инвестиций на казахстанские рынки капитала.

      Кроме того в рамках МФЦА будут созданы более 2 тыс. квалифицированных рабочих мест.

      Наша столица Астана будет развиваться как деловой, культурный и научный центр Евразии, располагать современной международной транспортно-логистической системой, включая новый терминал аэропорта.

ГОРИЗОНТЫ ИННОВАЦИОННОЙ ИНДУСТРИАЛИЗАЦИИ

      Планом нации предусмотрены меры по развитию ряда перспективных секторов экономики.

      В первую очередь это касается сектора электроэнергетики и роста энергоэффективности.

      Нам важно добиться снижения энергоемкости ВВП на 25 процентов к 2020 году и на 50 процентов – к середине века.

      Для этого надо привлекать стратегических инвесторов в сферу энергосбережения через механизм энергосервисных договоров.

      Важно активизировать развитие частных энергосервисных компаний, стимулировать их предоставлять комплекс услуг в сфере энергосбережения.

      Надежное снабжение потребителей страны электрической энергией – это основная задача электроэнергетики.

      Изменения в законодательстве в сфере электроэнергетики призваны обеспечить предоставление энергопроизводящим организациям долгосрочных гарантий возврата инвестиций, вложенных в модернизацию, реконструкцию, расширение и обновление основных средств через внедрение модели "единого закупщика".

      Для повышения надежности энергоснабжения и предотвращения неконтролируемого роста цен на электроэнергию для конечных потребителей будет проведена работа по укрупнению региональных электросетевых компаний и электроснабжающих организаций.

      Это создаст благоприятные условия для привлечения инвестиций в отрасль, обеспечит регулирование международных перетоков электроэнергии в пользу внутренних потребителей, повысит качество государственного управления отраслью.

      Мы продолжим работу по формированию наукоемкой экономики.

      Здесь важно достичь роста критической массы конкурентоспособных, высокотехнологических производств.

      Сейчас в рамках реализуемой совместно с Всемирным банком программы "Коммерциализация технологий" выполняются 65 научных проектов.

      Привлечение якорных ТНК даст возможность создать центры технологического развития.

      Уже по результатам второй пятилетки индустриально-инновационного развития будет достигнут ряд ключевых показателей.

      Инновационная активность бизнеса увеличится до 20% ВВП, доля инновационной продукции – до 2,5%.

      В целях развития системы транспортных перевозок и транзита будет реконструировано более 7 тыс. км автомобильных дорог республиканского значения, как это предусмотрено Государственной программой "Нұрлы жол". На них планируется внедрить систему взимания платы.

      К 2022 году сборы от проезда составят порядка 41 млрд тенге, что позволит содержать всю сеть автодорог республиканского значения.

      В целях интеграции Казахстана в международные транспортно-коммуникационные потоки начат проект по созданию мультимодального "Евразийского трансконтинентального коридора".

      Он обеспечит беспрепятственный транзит грузов из Азии в Европу, снизит стоимость доставки груза более чем в 2 раза.

      Привлечение дополнительных грузовых потоков на казахстанские маршруты увеличит транзитные перевозки всеми видами транспорта с нынешних 18 млн тонн до 33 млн тонн в 2020 и 50 млн тонн в 2030 году.

      Дерегулирование контейнерных перевозок позволит в ближайшие 5 лет увеличить их объемы более чем на 500 тыс. тонн.

      В сфере гражданской авиации будет целенаправленно увеличиваться транзитный потенциал авиаперевозок главным образом отечественными перевозчиками.

      Для повышения рентабельности авиаперевозок будет создан международный авиационный хаб под Алматы.

      Для становления Астаны в качестве финансового центра мирового уровня до 2019 года будут открыты новые международные сообщения с ведущими мировыми финансовыми центрами, как Токио, Сингапур и Гонконг.

      В строительной отрасли будет принят единый нормативный документ, который регламентирует процесс прохождения застройщиками всех разрешительных процедур по принципу "одного окна".

      Отдельные виды экспертизы, в зависимости от технологической сложности работ, будут передаваться частному сектору. В 2016–2020 годы в частный рынок планируется передать до 90% проектов.

      Также запланирован переход на ресурсный метод определения сметной стоимости строительства, который позволит учитывать текущую рыночную стоимость стройматериалов, рабочей силы и прочих услуг.

      Кроме того, с 1 июля 2015 года уже введены в действие новые строительные нормы, основанные на еврокодах.

      В такой перспективной сфере, как туризм, предполагается достичь заметного роста в основном за счет снижения административных барьеров, развития новых туристских объектов и маршрутов, повышения качества оказываемых услуг.

СТИМУЛЫ СОЦИАЛЬНОЙ МОДЕРНИЗАЦИИ

      Стремительное развитие экономики требует особого внимания процессу формирования нового типа трудовых отношений.

      С этой целью принят новый Трудовой кодекс Республики Казахстан.

      Он основан на трудовых стандартах Международной организации труда и ОЭСР.

      Законодательно упрощены процедуры изменения условий трудового договора, предусмотрены меры по внедрению системы самоуправления трудовых коллективов, механизм коллективных переговоров работников и работодателей.

      Повышению качества человеческого потенциала будет способствовать реформирование сфер образования, здравоохранения и социальной защиты населения.

      В сфере образования ведется работа по разработке и утверждению новых гармонизированных стандартов дошкольного и школьного образования.

      Образовательный процесс будет вестись на трех языках – казахском, русском и английском.

      Приняты меры по повышению уровня подготовки кадров для проектов ГПИИР.

      Центральная задача в области охраны здоровья населения – внедрение обязательного медицинского страхования. За счет увеличения доли частного сектора в оказании гарантированного объема базовой медицинской помощи расширится конкурентная среда и повысится качество услуг здравоохранения.

      Будет создана Объединенная комиссия по качеству медицинских услуг.

      В медучреждениях предусмотрено внедрение корпоративной модели управления.

      Также планируется оптимизировать систему оказания социальной помощи нуждающемуся населению через усиление ее адресного характера.

      Она будет оказываться семьям, имеющим доходы ниже 50% величины прожиточного минимума на каждого члена семьи. При этом получатели будут заключать социальный контракт об обязательном участии в программах содействия занятости и социальной адаптации.

      Такие виды и принципы оказания социальной помощи будут внедряться начиная с 2018 года.

      В целом важнейший аспект новой социальной политики связан с последовательным ростом инвестиций в развитие человеческого потенциала.

      Нам следует настойчиво воплощать в жизнь идею Общества Всеобщего Труда.

      Актуализирована Дорожная карта занятости с увеличенным объемом финансирования. Участие в ее программах даст возможность трудоспособному населению пройти краткосрочные курсы переподготовки, повысить свою квалификацию, получить микрокредитование. И вместе с этим пережить объективные трудности, связанные с текущим влиянием глобального кризиса.

      В 2017 году начнется реализация нового проекта "Бесплатное профессионально-техническое образование для всех".

      Участие в нем позволит, особенно молодым казахстанцам, получить базовые трудовые навыки, которые пригодятся им на всю жизнь.

УСПЕХ РЕФОРМ – ПУТЬ К ЕДИНСТВУ НАЦИИ

      Четверть века Независимости Казахстана показала, что только сплоченный народ может достигать невероятных вершин развития.

      Наша страна своей моделью успешного развития показала, насколько важны стабильность, мир и согласие.

      В современном мире все развитые государства – это единые гражданские нации.

      Они живут по одним экономическим, политическим и культурным алгоритмам, их объединяют общие цели развития, единое понимание, что успех личности неразрывно связан с силой и успешностью государства.

      Сегодня все развитые страны мира осуществляют свои модернизационные проекты на основе уже сложившейся идентичности. Что касается Казахстана, то мы тоже встали на этот путь.

      Как показывает мировой опыт, универсальных стандартов и рекомендаций в сфере идентичности и единства нет. Ни одна страна в мире не имеет готовых рецептов, моделей и ответов на вызовы в этой сфере.

      Никто в мире еще не придумал какого-либо всеобщего индекса идентичности и единства, или формул, способных измерить эту сферу жизни.

      Вместе с тем конечные цели нашей работы в сфере идентичности и единства нации, или технократически выражаясь, – ожидаемые результаты – общие со странами ОЭСР.

      Наш путь – это путь единства и последовательного формирования нации на основе гражданской идентичности.

      Смысл ЧЕТВЕРТОЙ РЕФОРМЫ, направленной на укрепление гражданской идентичности и единства казахстанцев, заключается именно в этом.

      У нас уже есть две основы, развивая которые, мы будем последовательно укреплять нашу Нацию Единого Будущего.

      Во-первых, это Ассамблея народа Казахстана. Ее миссия – это дорога, которая ведет нас к нерушимости межэтнического мира и согласия.

      Наука утверждает, что каждый этнос на Земле обладает, как минимум, одним уникальным качеством.

      Наша жизнь показывает, что у 100 казахстанских этносов есть не менее 100 особых и неповторимых черт. И все они в сумме дают уникальное преимущество нашей Единой Нации.

      Многоэтничность – наше общее великое сокровище! Вот уже 20 лет Ассамблея Народа Казахстана успешно выполняет миссию главного хранителя этого богатства.

      Ассамблея – вот основа нашей казахстанской идентичности.

      Во-вторых, мы обрели общенациональную идею "Мәңгілік Ел".

      В слове "ел" заложена большая объединяющая сила, потому что во все времена родная земля была и будет оставаться самой близкой и притягательной ценностью для казахстанцев.

      В идее "Мәңгілік Ел" как в зеркале отражена общенародная вера в будущее.

      Эту основу созидательного казахстанского патриотизма мы сформировали своими великими делами.

      Ее надо не только укреплять и преумножать, но и передавать из поколения в поколение, из эпохи в эпоху.

      В этом должна проявиться историческая и духовная сила Патриотического акта "Мәңгілік Ел".

      Мы нацелены на укрепление общей идентичности и единства страны через развитие казахстанского общества на принципе единого гражданства, общенациональных ценностей "Мәңгілік Ел", на основе консолидации наших достижений за годы Независимости.

      Это и есть наши магистральные приоритеты.

      Для продолжения работы по этим направлениям, безусловно, используется система инструментов стран ОЭСР.

      Они адаптированы с учетом казахстанской специфики прежде всего для модернизации сфер культуры и образования, социализации молодежи и патриотического воспитания.

      Вместе с тем в нашей стратегии укрепления идентичности и единства нации на новом этапе государственного строительства есть принципиально важный момент.

      Всю работу по идентичности и единству мы будем выстраивать вокруг Ассамблеи народа Казахстана. Это ключевой принцип.

      Опыт стран ОЭСР показывает, что идентичность и единство могут опираться только на конкретные факторы – меритократию, эффективную работу профессионального госаппарата, обеспечение верховенства закона, экономический рост, транспарентную работу подотчетного государства.

      Иными словами, на успешные результаты всех 100 шагов Плана нации.

      В целях создания институциональной основы для укрепления идентичности на основе гражданства и единства народа разработан ряд документов в формате законов, указов Президента, постановлений Правительства, распоряжений Государственного секретаря.

      Для законодательного обеспечения реализации четвертого направления Плана нации Парламентом внесены изменения и дополнения в Законы об Ассамблее народа Казахстана, государственных символах, по вопросам культуры и историко-культурного наследия, туризма, деятельности неправительственных организаций.

      Также принят новый Закон о благотворительной, спонсорской и меценатской деятельности.

      Разработаны три новые концепции – укрепления и развития идентичности и единства, развития Ассамблеи народа Казахстана до 2025 года, развития физической культуры и спорта до 2025 года.

      Важные изменения внесены в Концепцию культурной политики, государственную программу развития и функционирования языков, образования.

      Кроме того, разработаны Концепция развития туристической отрасли, Дорожная карта развития трехъязычного образования до 2020 года.

      Правительство утвердит План действий по продвижению национального бренда Казахстана.

      Проводится работа по модернизации казахстанских музеев и системы использования государственных символов.

      Большое значение имеет укрепление взаимодействия государства с НПО в рамках реализации отдельного Плана действий.

      Также актуален план работы по созданию единого Национального календаря праздников.

      Будут реализованы планы по модернизации казахстанских СМИ, продвижения идеи Общества Всеобщего Труда, реализации ряда культурно-образовательных и информационных проектов.

      Хочу особо подчеркнуть, что казахстанская идентичность – это идентичность успеха государства, общества, каждого гражданина в отдельности.

ОТКРЫТОЕ ГОСУДАРСТВО, ПОДОТЧЕТНОЕ ОБЩЕСТВУ

      В рамках ПЯТОЙ РЕФОРМЫ, направленной на формирование транспарентного и подотчетного государства, предстоит решить несколько ключевых задач.

      Во-первых, будет создана Государственная корпорация "Правительство для граждан".

      В этой новой структуре будут объединены ныне действующие РГП "Центр обслуживания населения", "Центр по недвижимости", "Научно-производственный центр земельного кадастра", "Государственный центр по выплате пенсий".

      Граждане будут обращаться только к этому единому провайдеру государственных услуг.

      Это обеспечит прозрачность их представления, сократит ненужные административные барьеры и перечень запрашиваемых документов.

      Государственные органы, оказывающие услуги, должны оказать максимальное содействие корпорации в рамках своих компетенций, а также обеспечить передачу ей всех государственных услуг до конца 2017 года.

      Качество оказания государственных услуг будет контролироваться специальным общественным советом, созданным Правительством, единым Провайдером в лице новой Корпорации, а также НПО.

      Во-вторых, вся система государственного управления будет ориентирована на достижение конкретных результатов.

      Для этого ежегодно будут приниматься целевые индикаторы для Правительства, министров, акимов и так – до каждого структурного подразделения государственного органа. Все государственные служащие будут работать по индивидуальным планам, утвержденным их руководством.

      Важно также упорядочить систему исполнения текущих поручений государственными служащими на основе субординации, их квалификации, исполняемых функций и закрепленных за ними полномочий.

      В-третьих, для осуществления качественного планирования необходимо обеспечить достоверность государственной статистики.

      Поэтому важно повысить ответственность респондентов и административных источников за предоставление качественных статистических данных.

      Все эти аспекты уже учтены при внесении изменений и дополнений в нормативно-правовые акты.

      В-четвертых, по моему поручению проведена ревизия и оптимизация программных документов государственных органов.

      В дальнейшем при планировании, разработке и реализации программ всех уровней необходимо четко соблюдать 5 ключевых принципов, основанных на рекомендациях ОЭСР, – обоснованность, преемственность, транспарентность, мониторинг и контроль.

      В этом ключе должны быть переформатированы и программы развития территорий.

      Все новые государственные и правительственные программы должны рассматриваться консультативно-совещательными органами, возглавляемыми Премьер-Министром.

      В-пятых, приняты изменения и дополнения в Бюджетный кодекс.

      Государственным органам предоставлено право оперативного перераспределения бюджетных средств для достижения конечного результата.

      Расширены их полномочия в принятии решений по структуре и штатной численности, что важно для привлечения квалифицированных специалистов.

      В-шестых, новая система оценки работы органов государственного управления базируется на принципах обязательности внешнего независимого аудита, публичности, обратной связи с обществом, персональной ответственности руководителей.

      Важно выстроить прочную взаимосвязь оценок исполнения программных документов и деятельности государственных органов.

      В рамках совершенствования системы государственного аудита запланировано реформирование Счетного комитета и органов финансового контроля. Они должны работать по модели мировых аудиторских компаний, с усилением экспертно-аналитической составляющей.

      Кроме того, передается на аутсорсинг ежегодный аудит субъектов квазигосударственного сектора, особенно в части использования бюджетных средств.

      В-седьмых, одним из основных критериев транспарентности и подотчетности государства является расширение доступа населения к информации.

      Начиная с 2016 года будет обеспечиваться доступ по запросам граждан и юридических лиц ко всей информации государственных органов и учреждений, за исключением государственных секретов и иных охраняемых законом тайн.

      Частные компании также должны будут следовать правилу открытости информации, если они выполняют общественные функции или являются получателями бюджетных средств.

      При этом потребуется разработка и внедрение нового, удобного и понятного для граждан формата подачи информации госорганов. Предстоит большая работа по модернизации существующих порталов, а также обеспечение сельских населенных пунктов высокоскоростным трафиком.

      Начиная с 2016 года в центральных и местных государственных органах на принципах автономности, самостоятельности, публичности, периодической ротации создаются новые и переформатируются существующие общественные советы.

      В соответствии с Законом "Об общественных советах" этот институт получил новые эффективные инструменты общественного контроля.

      Составы советов будут образовываться по квотному принципу, но не менее двух третей их членов должны составлять представители общественности.

      Во главе советов должны стоять известные общественные деятели, не состоящие на госслужбе.

      Общественные советы наделяются правом обсуждать проекты бюджетных программ госорганов и их выполнение, стратегических планов, программ развития территорий.

      На их заседаниях будут заслушиваться отчеты исполнительных органов о достижении целевых индикаторов, рассматриваться проекты нормативных правовых актов, касающиеся прав, свобод и обязанностей граждан.

      Предусмотрены отчеты перед гражданами всех ступеней исполнительной власти и членов Правительства.

      Они также будут разрабатывать и вносить в государственные органы предложения по совершенствованию законодательства.

      Решения советов будут носить рекомендательный характер, но для государственных органов будет обязательным их рассмотрение.

ФУНКЦИИ ГОСУДАРСТВА – В КОНКУРЕНТНУЮ СРЕДУ И
МЕСТНОМУ САМОУПРАВЛЕНИЮ

      Развитие государства требует передачи ряда государственных функций, а их сегодня в целом насчитывается почти 4,5 тыс., в конкурентную среду.

      С этой целью создается постоянно действующая комиссия во главе с заместителем Премьер-Министра с включением в ее состав депутатов Парламента, руководства центральных исполнительных органов, представителей НПП "Атамекен", Гражданского Альянса Казахстана.

      В ее рамках будет определен перечень функций, передаваемых в конкурентную среду по каждому госоргану. Также надо выбрать форму их передачи с учетом готовности конкурентной среды к осуществлению передаваемых госфункций, действующих регламентов, а также критериев цены и качества.

      Комиссия будет рассматривать регламенты передачи госфункций, вести мониторинг и контролировать качество их исполнения.

      Закономерным продолжением реформы на центральном уровне должно стать наделение органов местного самоуправления дополнительными полномочиями, которые им будут передаваться в три этапа.

      На первом этапе (2016–2017 годы):

      – согласование представленных акимом района кандидатур на должность акима города районного значения, поселка, села и сельского округа для дальнейшего внесения в маслихат района и проведения выборов;

      – инициирование вопроса об освобождении акима;

      – рассмотрение проектов программных документов о развитии местного сообщества и обсуждение актуальных вопросов благоустройства и общественного порядка;

      – рассмотрение предложений акимата района на отчуждение имущества, приобретенного за счет контрольного счета наличности;

      – контроль за целевым использованием и недопущением незаконного занятия физическими лицами земельных участков в пределах населенных пунктов;

      – внесение предложений по назначению руководителей государственных учреждений местного сообщества;

      – усиление налогового потенциала местного самоуправления путем передачи им права взимания дополнительно двух налогов – на транспорт и земельный налог с юридических лиц.

      На втором этапе (с 2018 года):

      – поэтапное формирование бюджета местного самоуправления, утверждаемого маслихатом района;

      – согласование Собранием проекта бюджета местного сообщества, внесенного акимом для утверждения маслихатом района, и одобрение отчета об его исполнении для представления в маслихат;

      – вопросы управления коммунальной собственностью местного сообщества;

      – внедрение бюджета только для административно-территориальных единиц с населением более 2 тыс. человек и утверждением его маслихатом района;

      – введение института "коммунальной собственности местного самоуправления";

      – проработка вопроса укрупнения административно-территориальных единиц на уровне сельских округов с целью увеличения их потенциала.

      На третьем этапе (с 2020 года) будет предусмотрено:

      – создание представительного органа местного самоуправления;

      – внедрение самостоятельного бюджета МСУ в населенных пунктах с численностью населения менее 2 тыс. человек;

      – введение процедур рассмотрения предложений граждан по проектам местных бюджетов, которые затрагивают общественно-значимые вопросы.

      Выполнение всех этих мер повысит прозрачность процесса принятия решений государственными органами и будет способствовать развитию системы местного самоуправления.

ПЛАН НАЦИИ – ПРОЕКТ МАСШТАБНОЙ МОДЕРНИЗАЦИИ КАЗАХСТАНА

      Практический этап реализации Плана нации начался. Он будет идти под контролем Национальной комиссии по модернизации.

      От всех государственных органов, общественных институтов и граждан будут востребованы слаженность действий, настойчивость, креативность и упорство.

      Нам предстоит пройти большой путь, по которому сейчас мы делаем первые 100 шагов.

      Будут и другие, я в этом абсолютно уверен.

      Эволюционность и всеобъемлемость – вот главный принцип модернизационного процесса, который теперь движет нашу Историю Независимости, перешагивающую четвертьвековой юбилей.

      Мы все должны помнить о том, что модернизация успешна только при сильном государстве и сплоченной Нации. Она должна вести к порядку.

      Во-первых, к порядку в государстве.

      Во-вторых, к установлению прозрачных и обязательных для всех правил в бизнесе, воплощенных в букву обязательных для всех законов.

      В-третьих, к порядку и согласию в общественной и политической жизни.

      Мы с честью выдержали многие испытания, закалились, окрепли духом. Мы создали новый Казахстан – Ұлы Дала Елі, Страну Преображенной Великой Степи.

      Выполняя План нации, мы раздвигаем горизонты нашей Эры Восхождения Нации, используем все возможности, которые достигнуты нами за годы Независимости и которые нам дает глобальное развитие.

      В мире, безусловно, есть примеры стран, шагнувших из третьего мира в первый. Их яркий опыт мы изучаем и учитываем.

      Сейчас мы примеряемся к самым успешным глобальным моделям развития экономики, государства и общества.

      Мало кто в мире сейчас также формулирует свою общенациональную мечту: выйдя из столетий забвения, стать в один ряд с величайшими нациями мира.

      Мы верим в эту историческую судьбу Казахстана.

      Я призываю казахстанцев принять самое активное участие в реализации Плана нации и проведении реформ, пользоваться теми возможностями, которые они открывают.

      Мы будем уверенно добиваться нашей казахстанской мечты и процветания Казахстана!