Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 24 тамыздағы № 270 Қаулысы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2012 жылы 8 қазанда № 7978 тіркелді.

      "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 1), 3-2) және 3-4) тармақшаларына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      1. Қоса беріліп отырған Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру қағидалары бекітілсін.

      2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Ұлттық Банк
Төрағасы
Г. Марченко

  Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2012 жылғы 24 тамыздағы
№ 270 қаулысымен
бекітілген

Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

      Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      1. Осы Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Бухгалтерлік есеп туралы заң) 20-бабы 6-тармағының 1), 3-2) және 3-4) тармақшаларына сәйкес әзірленді және қаржы ұйымдарының, "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамының, ұлттық даму институты мәртебесіне ие тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің және Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктері филиалдарының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокерлері филиалдарының (бұдан әрі – ұйымдар) бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру тәртібін айқындайды.

      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      2. Қағидалардың 4-тарауының 2 және 3-параграфтары екінші деңгейдегі банктерге, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға және Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктердің филиалдарына қолданылмайды.

      Екінші деңгейдегі банктер, Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктерінің филиалдары және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар касса операцияларын жүргізу кезінде "Екінші деңгейдегі банктерде, Ұлттық пошта операторында және банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау айрықша қызметі болып табылатын заңды тұлғаларда кассалық операцияларды және банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау жөніндегі операцияларды жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 29 қарашадағы № 231 қаулысын (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19680 болып тіркелген) басшылыққа алады.

      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

      2-1. Қағидалардың 4-тарауының 4, 5 және 6-параграфтары қызметін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларына арналған лицензиясы негізінде тек қана айырбастау пункттері арқылы жүзеге асыратын заңды тұлғаларға қолданылмайды.

      Қағидалардың ұйымның функцияларын фронт-офиске, мидл-офиске (бар болса) және бэк-офиске бөлуге байланысты бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру жөніндегі талаптары жауапкершілігі шектеулі серіктестік ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған заңды тұлғаларға қолданылмайды.

      Ескерту. 1-тарау 2-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      3. Қағидалардың мақсаты үшін мынадай ұғымдар пайдаланылады:

      1) ақша құжаты – ақша қозғалысын көрсететін құжат, оның көмегімен касса операциялары есептелінеді;

      1-1) бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілік – Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктің филиалы, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының филиалы, Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру брокерінің филиалы қалыптастыратын есептілік;

      2) бас кітап - талдамалық есептің деректерін жинақтау, жекелеген шоттар бойынша жүргізілген жазбалардың дұрыстығын өзара тексеру үшін және қаржылық есептілікті немесе бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті жасау үшін пайдаланылатын кітап;

      3) белгіленген активтер – ұйымның қызметі барысында бір жылдан астам пайдаланатын материалдық емес активтер, сондай-ақ ұзақ мерзімді активтер;

      4) бэк-офис – ұйымның бөлімшесі, оның негізгі функциясы фронт-офистан алынған және (немесе) автоматты режимде ақпараттық жүйеге енгізілген бастапқы құжаттар негізінде қосалқы есептегі жасалған операцияларды тіркеу және (немесе) тексеру болып табылады;

      5) кассалық кітап – есепке алу ведомостары, онда банкноттармен, монеталармен және құндылықтармен операциялар көрсетіледі;

      6) материалдық жауапты тұлға – атқарып отырған қызметіне, толық материалдық жауапкершілік туралы шартқа сәйкес өзіне сеніп тапсырылған мүліктің сақталуына толық материалдық жауапкершілік атқаратын және ұйымның оған бекітілген мүлкі мен міндеттемелеріне түгендеу жүргізу кезінде комиссиялардың және жұмыс тобының құрамына енгізуге жатпайтын тұлға;

      7) мидл-офис – операцияларды жүзеге асыруға, тәуекелдерді бағалауға, лимиттер мен нормативтердің сақталуын бақылауға, жасалынған мәмілелердің ақпарат жүйесінде толтырылған ақпаратты толық сақтау мәніне басқаруға қажетті ақпаратты жинау мен бағалауды қамтамасыз ететін ұйымның бөлімшесі;

      8) операциялық күн – кезең, оның ішінде операциялар, ұйым жасаған операциялар туралы ақпаратты тіркеу, жинау және қорытындылау, бастапқы құжаттарды өңдеу және бухгалтерлік есептің тізілімдерінде көрсетілетін қорытындыларды жинақтау жүзеге асырылады;

      9) синтетикалық есеп – үлгі шот жоспарларына сәйкес келетін баланстық шоттар бойынша талдамалық есеп деректерін топтастыру;

      10) талдамалық есеп – ұйымның толық бухгалтерлік есебі, ол синтетикалық есептің шоттарындағы барлық операциялар туралы толық ақпаратты топтастыратын бухгалтерлік есептің жеке немесе өзге де талдамалық шоттарындағы бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі не ұйымның ақпараттық жүйенің тиісті модулінде жасаған мәмілесі негізінде жүргізіледі;

      11) түгендеу – активтердің, міндеттемелердің нақты болуын және жай-күйін бухгалтерлік және баланстан тыс есептің деректеріне сәйкестігін тексеру;

      12) үлгі шот жоспарлары - Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының мынадай қаулыларымен бекітілген бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарлары:

      "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілеріне арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту туралы" 2008 жылғы 22 қыркүйектегі № 79 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5348 болып тіркелген);

      "Екінші деңгейдегі банктердегі, ипотекалық ұйымдардағы және "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамындағы және Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктерінің филиалдарындағы бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспары" 2011 жылғы 31 қаңтардағы № 3 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6793 болып тіркелген);

      "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есеп жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген);

      13) фронт-офис – ұйымның бөлімшесі, оның негізгі функциясы ұйымның клиенттерімен мәмілелер жасау болып табылады.

      Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.03.2021 № 28 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулыларымен.

2-тарау. Бухгалтерлік қызмет жұмысын ұйымдастыру

      Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

      4. Бухгалтерлік қызмет басшысы (бұдан әрі – бас бухгалтер) бухгалтерлік есепті жүргізуді, қаржылық есептілікті жасау мен ұсынуды, есептік саясатты қалыптастыруды, бухгалтерлік есеп мәселелері бойынша басқа ішкі құжаттарды дайындауды, сондай-ақ оларды ұйымның басшысына (не оның орнындағы адамға) немесе өзге де басқару органына бекітуге ұсынуды қамтамасыз ететін лауазымды тұлға болып табылады.

      Бухгалтерлік есепті жүргізуді және қаржылық есептілікті жасауды шарт негізінде бухгалтерлік немесе аудиторлық ұйымға немесе кәсіби бухгалтерге беру кезінде немесе бухгалтерлік есепті басшылықтың жеке өзі жүргізуі кезінде қызметін қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларына Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы негізінде тек қана айырбастау пункттері арқылы жүзеге асыратын заңды тұлғаның басшылығы осы Қағидалар талаптарының орындалуын қамтамасыз етеді.

      Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      4-1. Қазақстан Республикасының бейрезидент - банк филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокері филиалының бас бухгалтері бухгалтерлік есеп деректері бойынша бухгалтерлік есеп жүргізуді, есеп беруді жасауды және ұсынуды, бухгалтерлік есеп мәселелері бойынша ішкі құжаттарды дайындауды, сондай-ақ оларды Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокерінің басшысына (не оның орнындағы адамға) немесе өзге басқару органының бекітуіне ұсынуды қамтамасыз ететін лауазымды тұлға болып табылады.

      Ескерту. Қағида 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      5. Бас бухгалтердің функционалдық міндеттері ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) немесе өзге де басқару органы немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент - банк филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокері филиалының басшысы бекіткен оның қызметтік нұсқаулығымен айқындалады.

      Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      6. Бас бухгалтер ұйымның немесе Қазақстан Республикасының бейрезидент - банк филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент -сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокері филиалының басшысына (не оның орнындағы адамға) немесе оның орынбасарына тікелей бағынады.

      Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      7. Бас бухгалтердің функциялары мыналар болып табылады:

      1) ұйымның бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыруды қамтамасыз ету;

      2) ұйымның есептік саясатын қалыптастыруды қамтамасыз ету;

      3) ұйымның есептік саясаты негізінде жасалатын операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу және қаржылық есептілікті жасау бойынша ұйымның ішкі құжаттарын әзірлеуді қамтамасыз ету;

      3-1) Қазақстан Республикасының бейрезидент - банк филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы филиалының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокері филиалының жасалатын операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу және Қазақстан Республикасының бейрезидент - банктің, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру брокерінің есеп саясатының негізінде бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті жасау жөніндегі ішкі құжаттарын әзірлеуді қамтамасыз ету;

      4) бухгалтерлік есепті ұйымдастыру мен жүргізу, қаржылық есептілікті және бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті жасау мәселелері жөніндегі ұйымның ішкі құжаттары мазмұнының Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына өзектілігін қамтамасыз ету;

      5) ұйымның барлық жасалынған операцияларын, сондай-ақ ұйымның қызметінің ерекшеліктерін ескере отырып, олардың бизнес-процесін келісу арқылы олардың нәтижелерін бухгалтерлік есепте және қаржылық есептілікте, бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікте уақтылы және шынайы көрсетуді және (немесе) тексеруді қамтамасыз ету;

      6) ұйымның барлық бөлімшелері үшін орындауға міндетті болып табылатын операцияларды орындау, ресімдеу және есепке алу тәртібі туралы нұсқаулар жасау арқылы бухгалтерлік есеп жүргізу және қаржылық есептілікті және бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті жасау кезінде бақылау функциясын жүзеге асыру;

      7) қаржылық есептілікті, бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті толық және уақтылы жасау мен ұсыну жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз ету;

      8) синтетикалық есептің деректемелерінің талдамалық есептің деректерімен сәйкестігін қамтамасыз ету;

      9) бухгалтерлік құжаттардың сақталуын, олардың ресімделуін және белгіленген тәртіппен мұрағатқа өткізуді қамтамасыз ету;

      10) деректердің электронды түрде сақталуын бақылау;

      11) бухгалтерлік есепті автоматтандыру және оны жетілдіру бойынша ұсыныстарды қарау және келісу;

      12) ұйымға түгендеу жүргізу қағидаларын әзірлеуді қамтамасыз ету;

      13) бас бухгалтердің қызметтік нұсқаулығында және ұйымның ішкі құжаттарында көзделген өзге де функциялар.

      Ескерту. 7-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      8. Ұйымның бас бухгалтерін қоспағанда, ұйымның (филиалдың, өкілдіктің) бухгалтерлік қызметі қызметкерінің (бұдан әрі – бухгалтер) функциялары ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес мыналар болып табылады:

      1) ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес ұйымның бас бухгалтерінің не оның орнындағы адамның нұсқаулары мен өкімдерін орындау;

      2) қағаз тасымалдағышта және электрондық түрде қалыптастырылатын бастапқы құжаттар тізбесін жасау, оларды бас бухгалтерге және қажет болған жағдайда ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес ұйымның басқа да адамына келісуге ұсыну;

      3) бастапқы құжаттарды тиісінше ресімдеуді және сақталуын қамтамасыз ету;

      4) қол қою үлгілерінің, электрондық цифрлық қолтаңбалардың болуын қамтамасыз ету;

      5) ұйымның ішкі құжаттарында көзделген өзге де функциялар.

      Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      9. Ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) және (немесе) бас бухгалтері немесе өзге де басқару органы ұйымның құжаттарына қол қоюға, оның ішінде электрондық цифрлық қолдарды пайдалана отырып, ұйымның ақпарат жүйесінде операцияларды көрсетуге рұқсат беретін уәкілетті тұлғаларды айқындайды.

2-параграф. Істерді қабылдау және өткізу тәртібі

      10. Материалдық жауапты тұлға, оның ішінде бас бухгалтер қызметтен босатылған кезде істерді (лауазымды тұлғаның функционалдық міндеттерін орындауға байланысты құжаттарды, сондай-ақ мүлікті, мөртабандарды, мөрлерді және басқалары) қайта тағайындалған материалдық жауапты тұлғаға (ал ол болмаған кезде – ұйым басшысының (не оның орындағы адамның) бұйрығымен тағайындалған қызметкерге немесе бас бухгалтерге) беру Қағидаларда және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

      Бас бухгалтер қызметінен босаған кезде жаңа тағайындалған бас бухгалтерге немесе ұйымның басшысына (не оның орнындағы адамға) істер өткізіледі.

      11. Ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) немесе өзге де басқару органы лауазымнан босату істерді қабылдауды және өткізуді қажет ететін тұлғалардың (материалдық жауапты және басшылық қызметті атқаратын) (бұдан әрі – лауазымды тұлғалар) тізбесін бекітеді.

      12. Істерді қабылдау және өткізу үшін ұйым (филиал, өкілдік) басшысының (не оның орнындағы адамның) немесе өзге де басқару органының бұйрығы негізінде істерді қабылдау және өткізу жөніндегі комиссия (бұдан әрі – комиссия) құрылады. Комиссия хатшысы ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) тағайындаған ұйымның қызметкері болып табылады.

      13. Істерді және міндеттерді бір тұлғадан екінші тұлғаға қабылдау мен өткізу ұйым (филиал, өкілдік) басшысының (не оның орнындағы адамның) немесе өзге де басқару органының мыналардан тұратын бұйрығы негізінде жүргізіледі:

      1) істерді өткізетін және қабылдайтын тұлғалар туралы ақпарат;

      2) күн, ол бойынша істерді қабылдау және өткізу жүргізіледі;

      3) бір айдан аспайтын істерді қабылдау және өткізу мерзімі;

      4) комиссия құрамы.

      Бухгалтерлік құжаттарға қол қоюға уәкілетті тұлғаларды айқындағанға дейін Қағидалардың 9-тармағына сәйкес істі қабылдаушы тұлғаның бақылауымен істі өткізуші тұлға қол қояды.

      14. Істерді қабылдау және өткізу қорытындылары бойынша комиссия хатшысы қабылдаушы және өткізуші тараптар, комиссия мүшелері, комиссия төрағасы қол қоятын істерді қабылдау және өткізу актісін жасайды. Істерді қабылдау және өткізу актісінде оған қоса берілген құжаттар тізбесі көрсетіледі. Істерді қабылдау және өткізу актісі кемінде екі данада жасалады. Істерді қабылдау және өткізу актісінің бір данасы істі өткізуші тұлғаға беріледі, істерді қабылдау және өткізу актісінің екінші данасы ұйымда қалады. Қажет болған жағдайда ұйым екі данадан астам істерді қабылдау және өткізу актісін жасайды.

      15. Істерді қабылдау және өткізу жөніндегі комиссияның функциялары мыналар болып табылады:

      1) істерді қабылдауды және өткізуді ұйымдастыру;

      2) істерді қабылдау және өткізу актілерін жасауды қамтамасыз ету;

      3) істерді қабылдау және өткізу кезінде кем шығуды, артық шығуды, мүлікті бүлдірген не басқа да жөнсіздіктер жіберген тұлғалардан алынған жазбаша түсініктемелерді қарау және істерді қабылдау және өткізу актісінде оларды реттеу тәртібі туралы ұсыныстарды көрсету;

      4) істерді қабылдау және өткізу күні жүргізілген түгендеу нәтижелерін тексеру;

      5) істі өткізетін лауазымды тұлғаның комиссияның қарауына ұсынған құжаттарын тексеру;

      6) бухгалтерлік балансты және ұйымның пайдалары мен зияндары туралы есептің шынайы болуын, cондай-ақ бухгалтерлік қызмет істерін қабылдаған және өткізген жағдайда істерді қабылдау және өткізу күні олардың барлық талдамаларын тексеру;

      7) ұйымның ішкі құжаттарында көзделген өзге де функциялар.

      16. Тексеруден өткен құжаттарға комиссия мүшелері, сондай-ақ істі өткізуші және қабылдаушы адамдар қол қояды және комиссия төрағасының қарауына беріледі.

      17. Комиссияның төрағасы және мүшелері істерді қабылдау және өткізу бойынша құжаттардың өз құзыреті шегінде толық, шынайы және уақтылы берілуін қамтамасыз етеді.

      18. Ұйымның (филиалдың, өкілдіктің) басшысы (не оның орнындағы адам) немесе өзге де басқару органы қабылдау және өткізу актісін бекіткеннен кейін істерді қабылдау және өткізу аяқталды деп саналады.

3-тарау. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу

      Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      19. Ұйым бухгалтерлік есептің бастапқы құжаттары мен тіркелімдерінің бекітілген тізбесінің, нысандарының, ресімдеу тәртібі мен мерзімдерінің болуын, сондай-ақ сақталуын, сондай-ақ ұйым жүзеге асыратын операциялардың бекітілген бизнес-процестерін ескере отырып, ұйымның құжат айналымының негізгі қағидаларын қамтамасыз етеді.

      20. Ұйымның барлық операциялары бойынша бухгалтерлік жазбалар хронологиялық жүйелілікті сақтай отырып, бастапқы құжаттар негізінде жүзеге асырылады. Бастапқы құжаттар қағаз тасымалдағышта және (немесе) электрондық түрде жасалады. Өткен не болашақ күнмен бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылмайды. Ақпараттық жүйеде жасалған мәмілелер негізінде автоматты бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асыруға рұқсат етіледі.

      Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      21. Бастапқы құжаттардың қағаз тасымалдауыштағы көшірмелерін сақтамай, электрондық түрде сақтау кезінде ұйым электрондық құжаттардың сақталуын және қолжетімділігін қамтамасыз ету тәртібін реттейтін ішкі құжаттың болуын қамтамасыз етеді. Бұл ретте фронт-офисте пайдаланатын жүйелерден электрондық түрде түскен мәмілелер және бухгалтерлік есепте көрсетілген мәмілелер туралы ақпараттың ұқсастығы қамтамасыз етіледі.

      22. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізуге жазбалардың деректілігі, қысқаша әрі анық болуы, оларды өзара бақылау талаптары ұсынылады.

      23. Бастапқы құжаттардағы және өзге бухгалтерлік құжаттамадағы қолдар (электрондық цифрлық қолтаңбалар) қолдардың, электрондық цифрлық қолтаңбалардың үлгілеріне сәйкес келеді.

      24. Ұйымның ішкі құжаттарымен:

      1) бас бухгалтер болмаған кезде бас бухгалтердің міндеттерін өзге тұлғаға жүктеу тәртібі;

      2) ұйымның орталық аппараты, филиалдары және өзге бөлімшелері жүргізетін операциялар мен оқиғаларды құжатпен ресімдеу жөніндегі талаптар;

      3) ұйымның қолданыстағы ұйымдық құрылымының ерекшеліктерін ескере отырып істерді қабылдау және өткізу қағидаларын;

      4) бастапқы құжаттардың қағаз тасымалдауыштағы көшірмелерін сақтамай, электрондық түрде сақтау кезінде, фронт-офисте пайдаланатын жүйелерден электрондық түрде түскен мәмілелер және бухгалтерлік есепте көрсетілген мәмілелер туралы ақпараттың ұқсастығы қамтамасыз етіле отырып, электрондық құжаттардың сақталуын және қолжетімділігін қамтамасыз ету тәртібі;

      5) бастапқы құжаттардағы қателерді түзету тәртібі;

      6) фронт-офис, мидл-офис және бэк-офис жұмысының және функцияларын бөлу тәртібі;

      7) бастапқы құжаттарды, қаржылық есептілікті, бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті есеп саясатын және бухгалтерлік есептің өзге құжаттарын сақтау тәртібі мен кезеңі;

      8) кассирдің кіріс (шығыс) ордер бойынша қолма-қол ақшаны қабылдау (беру) тәртібі;

      9) бастапқы касса құжаттарының нысандары және толтыруға қойылатын талаптар, касса кітаптарын толтыру, түзетулер енгізу және сақтау тәртібі;

      10) кассадағы артық шығулар мен кем шығуларды реттеу тәртібі;

      11) қолма-қол ақшаны, чектер мен қатаң есептегі бланкілерді және өзге құндылықтарды сақтау тәртібі;

      12) кассирдің міндеттерін орындау тәртібі, кассир болмаған кезеңде кассирдің істерін өзге тұлғаға беру тәртібі;

      13) жоспарлы және жоспардан тыс түгендеуді жүзеге асыру тәртібі;

      14) мыналарды:

      ревизияны жүзеге асыру жөніндегі комиссияны құру;

      функционалдық міндеттерін ашып көрсете отырып ревизияны жүзеге асыру жөніндегі комиссияның басшысын айқындау;

      ревизия жүргізетін ұйымда жұмыс істемейтін тұлғаларды ревизия жүргізуге тарту;

      артық шығулар мен кем шығуларды және басқа құндылықтарды реттеу;

      ревизия материалдарын сақтау тәртібін міндетті түрде көрсете отырып кассаға ревизиялар (міндетті және кенеттен) жүргізу тәртібі;

      15) бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастырудың өзге де мәселелері реттеледі.

      Ескерту. 24-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2-параграф. Бастапқы құжаттар

      25. Ұйым дербес әзірлеген бастапқы құжаттарда Бухгалтерлік есеп туралы заңда көзделген міндетті деректемелер бар. Бастапқы құжаттарға операциялардың немесе оқиғалардың сипаттамасына, есептік ақпаратты өңдеу тәсіліне қарай қосымша деректемелер және басқалары енгізіледі.

      26. Кассалық және банктік бастапқы құжаттарға түзетулер енгізуге жол берілмейді. Қалған бастапқы құжаттарға түзетулер операцияға қатысушылардың келісімі бойынша енгізіледі, бұл құжатқа қол қойылған тұлғалардың қолдарымен, түзетулерді енгізу күнін көрсетіле отырып расталады.

      27. Фронт-офис және мидл-офис (мидл-офис болған жағдайда) бастапқы құжаттардың толық топтамасын бэк-офиске өткізуді, оның ішінде бұрын жүргізілген операцияның өлшемдері өзгерген жағдайда қамтамасыз етеді. Бұрын жүргізілген операцияның өлшемдері өзгерген кезде барлық растайтын бастапқы құжаттар көрсетілген өзгеріс болған күннің аяғынан кешіктірілмей бэк-офиске өткізіледі.

      28. Әрбір операциялық күннің соңында бэк-офис пен фронт-офис және мидл-офис (мидл-офис болған жағдайда) ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен жүргізілген және бухгалтерлік есепте көрсетілген операциялардың саны және сомалары бойынша міндетті салыстырып тексеруді жүзеге асырады.

      Жүйенің құрамдас бөліктерінің операциялар (төлемдер, қайта бағалау, бағалы қағаздарды сатып алу (сату) және тағы сондай) жүргізу үшін пайдаланылатын сыртқы ақпарат көздерімен өзара іс-әрекеті болған кезде берілетін (қабылданған) ақпараттың тең болуын ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен салыстырып тексеру қамтамасыз етіледі.

      Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      29. Бастапқы құжаттарда бар және ұйымның ақпарат жүйесіне енгізілген ақпарат ұйымның ақпарат жүйесінде қолданылатын бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде жинақталып, жүйеге келтіріледі. Ақпарат жүйелері болмаған жағдайда ақпарат бастапқы құжаттарда, бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде, талдамалық есепте болады.

      30. Операциялар бухгалтерлік есеп тіркелімінде хронологиялық тәртіппен көрсетіледі және бухгалтерлік есептің тиісті шоттарында талдамалық есеп деңгейінде топтастырылады.

3-параграф. Бухгалтерлік есеп құжаттарын сақтау

      31. Ұйым құжаттарды жедел (сол немесе өзге де материалдарды пайдалану қажет болған жағдайларда), уақытша (ұзақ мерзімді) және тұрақты сақтауды қамтамасыз етеді.

      Уәкілетті ұйымдар кейіннен архивке бере отырып, операциялық күннің соңына дейін кассада бір күн ішінде жүзеге асырылған операциялар бойынша бастапқы құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді.

      Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      32. Ұйымның басшылығы құжаттарды жедел сақтауды және қызметтің жекелеген бағыттары бойынша арнайы есепке алуға және сақтауға жататын құжаттарды қалыптастыруға жауапты тұлғаны (немесе тұлғаларды) белгілеуді қамтамасыз етеді.

      33. Қайта ұйымдастырылатын ұйымдар сақтауға тиіс істерді және құжаттарды белгіленген тәртіппен қабылдау-өткізуді қамтамасыз етеді.

      Істерді және құжаттарды қабылдау және өткізу туралы мәліметтер ұйымды қайта ұйымдастырудың аяқталғаны туралы материалдарда көрсетіледі.

      34. Бастапқы құжаттар Қазақстан Республикасы заңнамасында көзделген жағдайларда ғана алынады.

      35. Арнайы есепке алуға және сақтауға жататын құжаттарды қалыптастыру үшін жауапты тұлға бастапқы құжаттар алынған күн, уақыты, тізбесі және құжаттарды және негізінде алу жүзеге асырылған құжаттың көшірмесін алған тұлғаның деректемелері (тегі, аты, әкесінің аты, жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі, жұмыс орны) туралы ақпараттың болуын қамтамасыз етеді.

      36. Құжаттар жоғалған (ұрланған, бүлінген, жойылған және басқа) немесе бүлінген (өрт, су басу, табиғат апаты және басқа) жағдайда, ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) олардың жоғалу немесе бүліну себептерін тексеру және кінәлі адамдарды анықтау жөніндегі комиссияны тағайындайды. Комиссияның жұмыс нәтижелері бойынша акті ресімделеді, оны ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) бекітеді. Актіде: оқиға орны және себептері, сыртқы зақымдану сипаты егжей-тегжейлі сипатталады, жоғалған (зақымдалған) құжаттардың тізбесі келтіріледі, бастапқы құжаттардың сақталуына жауапты тұлғалар көрсетіледі. Бастапқы құжаттардың сақталуы үшін жауапты тұлғалар комиссияға болған жағдай туралы жазбаша түсіндірме береді. Актінің көшірмесі ұйымның басшысына (не оның орнындағы адамға) немесе құрылтайшыларға жіберіледі. Құжаттар жоғалған жағдайда басшы оларды қалпына келтіруді қамтамасыз етеді.

      37. Ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) және құжаттарды сақтауға жауапты қызметкер ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес бас бухгалтермен келісілген ұйымның құжаттарын жүргізуді және сақтауды дұрыс ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Құжаттар электрондық тасымалдағыштарда жүргізілген және сақталған жағдайда ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) және ақпараттық технологиялар бөлімшесінің басшысы олардың сақталуын қамтамасыз етеді.

      Ескерту. 37-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4-тарау. Бухгалтерлік есепті жүргізуді ұйымдастыру

      Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

      38. Ұйымның бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есепті жүргізуді ұйымдастыру схемасына сәйкес Қағидалардың қосымшасында белгіленген нысан бойынша былайша жүзеге асырылады:

      1) ұйым жүргізген барлық операциялардың егжей-тегжейлі бухгалтерлік есебі тек бастапқы құжаттар негізінде талдамалық есеп шоттарында ғана көрсетіледі;

      2) есепке қабылдаған бастапқы құжаттардағы ақпарат бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде жинақталып, жүйеге келтіріледі;

      3) талдамалық есеп деректері синтетикалық есепке алу шоттары бойынша топтастырылады;

      4) синтетикалық есепке алу деректері бас кітапта немесе деректер базасында көрсетіледі;

      5) бас кітаптың немесе деректер базасының ақпараты негізінде қаржылық есептілік және бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілік қалыптастырылады.

      Ескерту. 38-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      39. Бухгалтерлік есепті жүргізуді ұйымдастыру құжат айналымын нақты қалыптастыру, барлық операциялар мен оқиғаларды дұрыс, уақтылы және дәйекті көрсету және уақтылы және сапалы бақылау арқылы жүзеге асырылады.

      39-1. Бухгалтерлік есепте есепке алу объектісіне байланысты тиісінше актив, пассив және актив-пассив шоттар, сондай-ақ актив және пассив шоттардың қалдығын нақтылауға арналған контрактив және контрпассив шоттар пайдаланылады.

      Мүлікті (активтерді) есепке алуға арналған бухгалтерлік есеп шоттары актив шоттар болып табылады.

      Активтерді (пассивтерді) қалыптастыру көздерін және үшінші тұлғалар алдындағы міндеттемелерді есепке алуға арналған бухгалтерлік есеп шоттары пассив шоттар болып табылады.

      Активтерді, сондай-ақ оларды қалыптастыру көздерін бір мезгілде есепке алуға арналған бухгалтерлік есеп шоттары актив-пассив шоттар болып табылады.

      Негізгі актив шоттың қалдығын нақтылау (түзету) үшін пайдаланылатын шот контрактив шот болып табылады.

      Пассив шотта есепке алынатын активтерді қалыптастыру көздерінің сомасын нақтылауға (түзетуге) арналған шот контрпассив шот болып табылады.

      Пассив шоттар бойынша дебеттік қалдықтар және актив шоттар бойынша кредиттік қалдықтар қалыптастырылмайды.

      Ескерту. 4-тарау 39-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      40. Өзге ұйымдардың (ұйымдарға) активтерін және (немесе) міндеттемелерін бастапқы құжаттар негізінде қабылдау (өткізу) кезінде деректерді бухгалтерлік есептің ақпарат жүйесіне импорттау жүргізіледі.

2-параграф. Касса операцияларын бухгалтерлік есепке алуды
жүргізуді ұйымдастыру

      41. Әрбір кассалық операция, оның ішінде кассаны толтыру, ұйымның кассалары арасында ақшаның ауыстырылуы кіріс немесе шығыс касса кітабында тіркеледі. Кіріс немесе шығыс касса кітаптары қағаз тасымалдағышта, сол сияқты электрондық түрде жүргізіледі.

      42. Касса кітаптарын қағаз тасымалдағышта көшірмелерін сақтамай, электрондық түрде жүргізген кезде ұйым электрондық касса кітаптарының сақталуы мен қолжетімділігін растайтын ішкі құжаттың болуын, өткен операциялық күннің соңына және келесі операциялық күннің басына касса кітаптарында көрсетілген нәтижелердің теңдігін, сондай-ақ бухгалтерлік есепте көрсетілген сомаларымен, ұйымның барлық кассалары қалдықтары сомасының теңдігін қамтамасыз етеді.

      43. Қажет болғанда ұйымның ішкі құжаттарымен әртүрлі кассалардағы қалдықтардың лимиті белгіленеді.

      44. Қолма-қол ақшаны қайта есептеуден (есептеуден) кейін касса кітабында операциялық күннің аяғына қалдық шығарылады және жауапты кассир кассалық операцияларды бухгалтерлік есепке алуды жүргізуге жауапты бөлімшемен салыстырып тексеруді жүргізеді.

      45. Қолма-қол ақшаны қабылдау ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) белгілеген лауазымды тұлға (тұлғалар), кассир және қолма-қол ақшаны енгізген адам қол қойған кассалық кіріс ордері (бұдан әрі – кіріс ордері) бойынша жүргізіледі. Қолма-қол ақшаны енгізген адамға лауазымды тұлға және кассир қол қойған түбіртек (кіріс ордерінің жыртпалы бөлігі) беріледі.

      Ескерту. 45-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 29.06.2018 № 132 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      46. Кассаға басқа құндылықтарды қабылдау ұйымның ішкі құжаттарымен белгіленген нысандар бойынша ресімделеді. Басқа құндылықтарға, оның ішінде құқық белгілеуші құжаттардың түпнұсқасы (жерді пайдалану құқығы актісі, жылжымайтын мүліктің құжаттары және басқалары), сондай-ақ рұқсат құжаттары (лицензиялар, патенттер және басқалары) жатады.

      47. Кассадан қолма-қол ақшаны беру ұйымның басшысы (не оның орнындағы тұлға) белгілеген лауазымды тұлға (тұлғалар), кассир және қолма-қол ақшаны алатын тұлға қол қойған шығыс касса ордері (бұдан әрі - шығыс ордері) бойынша жүргізіледі.

      48. Барлық кіріс және шығыс ордерлерін оларды кассаға бергенге дейін бухгалтерлік қызмет кіріс және шығыс касса құжаттарына арналып жеке ашылатын кіріс және шығыс кассалық құжаттарды тіркеу журналында тіркейді.

      49. Еңбекақы төлеуді, уақытша еңбекке жарамсыздығы үшін жәрдемақы, стипендиялар, сыйлықтар төлеуді ақшаны беру кезінде әрбір алушыға шығыс ордерін жасамастан, төлем ведомостары бойынша кассир жүргізеді.

      50. Берілген жалақының жалпы сомасына бір шығыс ордері жасалады, оның күні мен нөмірі әрбір төлем ведомосында көрсетіледі.

      51. Жекелеген тұлғаларға жалақы үшін қолма-қол ақшаны бір жолғы беру шығыс ордерлері бойынша жүргізіледі.

      52. Кіріс және шығыс ордерлерін немесе олардың орнына қолданылатын құжаттарды алған кезде кассир:

      1) ұйымның басшысы (не оның орнындағы тұлға) белгілеген лауазымды тұлғаның (тұлғалардың) құжаттарда қолының болуы мен түпнұсқалығын;

      2) құжаттарды ресімдеудің дұрыстығын;

      3) құжаттарда көрсетілген қосымшалардың болуын тексереді.

      53. Қағидалардың 52-тармағының бір талабы сақталмаған жағдайда кассир тиісінше ресімдеу үшін құжаттарды бухгалтерлік қызметке қайтарады.

      54. Кіріс және шығыс ордерлері немесе олардың орнына қолданылатын құжаттар мөртабанмен және күні, айы, жылы көрсетіле отырып, "Алынды" немесе "Төленді" деп қол қойыла отырып, міндетті түрде жарамсыз етуге жатады.

      55. Қолма-қол ақшамен есептеуді жүзеге асыру үшін ұйым әр касса үшін жеке касса кітабын жүргізеді. Кассалық кітаптар нөмірленеді және тігіледі. Касса кітабындағы парақтар саны ұйым (филиал, өкілдік) басшысының (не оның орнындағы адамның) және бас бухгалтерінің қолдарымен расталады.

      Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 29.06.2018 № 132 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      56. Әрбір ордер немесе олардың орнына қолданылатын құжат бойынша қолма-қол ақша алынғаннан кейін немесе берілгеннен кейін кассир бірден касса кітабына жазбаларды жүргізеді. Күн сайын жұмыс күнінің соңында кассир бір күнгі операциялар жиынын есептеп шығарады, кассадағы қолма-қол ақша қалдығын шығарады және касса кітабына қол қою арқылы кіріс және шығыс касса құжаттарын бірге бере отырып, кассир есебін (бір күнгі касса кітабындағы жазбалардың екінші жыртпа парағын) бухгалтерлік қызметке береді. Бір мезетте кассир бухгалтерлік есеп деректері бойынша кассадағы қолма-қол ақшаның қалдығын нақты қолма-қол ақшамен салыстырып тексереді.

      57. Касса кітабының дұрыс әрі уақтылы жүргізілуін ұйымның (филиалдың, өкілдіктің) бас бухгалтері бақылайды.

3-параграф. Кассаға ревизия жүргізу

      58. Кассаға міндетті түрде ревизия жүргізу ұйым басшысы (не оның орнындағы тұлға) белгіленген мерзімде, бірақ жылына кемінде бір рет жүргізіледі. Жылына кемінде бір рет кассадағы барлық қолма-қол ақшаны және өзге де құндылықтарды қайта санай отырып, кенеттен ревизия жүргізіледі.

      59. Кассаға ревизия жүргізу мына жағдайларда міндетті түрде жүргізіледі:

      1) кассадағы құндылықтардың сақталуына жауапты лауазымды тұлғалар ауысқан кезде;

      2) кассадағы құндылықтардың сақталуына жауапты лауазымды тұлғалар уақытша ауысқан кезде.

      60. Ұйымда ревизияларды және құндылықтарды тексеруді жүргізу ұйым клиенттеріне кәдімгі кассалық қызмет көрсетуді бұзбай жүзеге асырылады. Ревизия басшысы ревизияны жүргізуді дұрыс ұйымдастыруды және жүргізу ережелерін орындауды қамтамасыз етеді.

      61. Жасалған ревизия актісіне ревизияға қатысқан барлық қызметкерлер және қолма-қол ақшаға және құндылықтарды сақтауға жауапты лауазымды тұлға қол қояды.

      62. Ревизия актісінде және оның қосымшаларында мынадай деректер көрсетіледі:

      1) касса кітаптарында бухгалтерлік есеп бойынша ревизия күніне есептелген ақша мен құндылықтардың сомасы;

      2) құндылықтардың нақты сомасы;

      3) ревизия кезінде анықталған шығасылар және ақша мен құндылықтардың кем шығуы;

      4) касса құжаттарын дұрыс ресімдеу, касса кітаптарын және өзге бастапқы құжаттарды жүргізу;

      5) кілттер мен мөртабандардың, сондай-ақ кілттерді, мөрлерді, мөртабандарды, пломбирлерді беру мен тапсыруды есепке алу жөніндегі мәліметтердің болуы;

      6) ерекше ескертулер.

      63. Қолма-қол ақшаның және құндылықтардың сақталуына жауапты лауазымды тұлғалардың ауысуына немесе уақытша ауысуына байланысты ревизия жүргізген кезде кассадағы ақшаларды және құндылықтарды, кассаның кілттері мен мөрлерін беру туралы жазба ревизия актісінде жүргізіледі.

      64. Ақшаны және құндылықтарды сақтаумен және олармен операцияларды жасаумен байланысты құжаттарға қол қоюды ревизия аяқталған және ревизия актісіне қол қойылған соң, ақша мен құндылықтарды тапсырушы тұлға жүргізеді.

      65. Ревизия нәтижелері ревизия аяқталған сол кезеңнің бухгалтерлік есебінде және қаржылық есептілігінде, бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілігінде көрсетіледі. Кассаны ревизиялау кезінде анықталған айырмашылықтар шығасылар туындаған кезде кіріс ретінде және кем шығулар туындаған кезде шығыс ретінде танылады.

      Ескерту. 65-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4-параграф. Банк шоттармен жасалатын операцияларды бухгалтерлік
есепке алуды жүргізуді ұйымдастыру

      66. Банк шоттармен жасалатын операцияларды бухгалтерлік есепке алуды жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заң талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      67. Міндетті түрде, жылына кемінде бір рет ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес фронт-офис пен бэк-офис арасында банк шоттарының және олар бойынша кірістердің (шығыстардың) қалдықтары бойынша ақпаратты салыстырып тексеру жүргізіледі.

5-параграф. Берілген (алынған) қарыздарды және тартылған
(орналастырылған) депозиттерді бухгалтерлік есепке алуды
жүргізуді ұйымдастыру

      68. Берілген (алынған) қарыздарды және тартылған (орналастырылған) депозиттерді бухгалтерлік есепке алуды ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      68-1. Ұйымның ішкі құжаттарымен мыналар реттеледі, оның ішінде:

      1) қарыз операцияларын (берілген/алынған қарыздарды) көрсету тәртібі;

      2) қаржы активтерін басқару үшін ұйым бекіткен бизнес-модельдерге және шартта көзделген ақша ағындарына байланысты қарыз шарттарының сипаттамаларына сүйене отырып берілген қарыздарды сыныптау тәртібі;

      3) қаржы активі бойынша ақшалай қаражат ағындарының СППИ (Солели Пайментс оф Принсипал энд Интерест – Solely Payments of Principal and Interest) өлшемшартына сәйкестігін бағалау тәртібі, яғни қарыз шартының талаптарында тек қана негізгі сома мен сыйақыны төлеуді білдіретін ақшалай қаражат ағындарының белгіленген мерзімде туындауы көзделген бе;

      4) мыналар қамтылатын, бірақ онымен шектелмейтін, сатып алынған немесе жасалған кредиттік-құнсызданған қарыз шартын (қарыздар шарттарын) есепке алу тәртібі:

      маңызды және маңызды емес модификация өлшемшарттары;

      маңызды және маңызды емес модификация белгілері болған кезде қарыз шарттарын есепке алу тәртібі;

      5) тартылған (орналастырылған) депозиттерді көрсету тәртібі;

      6) ұйымның қалауы бойынша берілген (алынған) қарыздарды және тартылған (орналастырылған) депозиттерді есепке алудың басқа да мәселелері.

      Ескерту. 4-тарау 68-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      69. Бухгалтерлік есепте қарыздарды беру (алу) және депозиттерді тарту (орналастыру) бойынша операцияның нәтижесін бухгалтерлік есепте көрсету және (немесе) көрсетуді тексеру ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде фронт-офис беретін бастапқы құжаттар негізінде жүзеге асырылады.

      Ескерту. 69-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      70. Ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес тоқсанына кемінде бір рет фронт-офис пен бэк-офис арасында берілген (алынған) қарыздар және тартылған (орналастырылған) депозиттер бойынша шоттардың қалдықтары жөніндегі ақпаратты салыстырып тексеру жүзеге асырылады.

      Ескерту. 70-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      71. Алты айда кемінде бір рет фронт-офис меморандум шоттарында көрсетілген қабылданған кепіл мүлкінің және берілген қарыздар бойынша талаптардың шоттардағы қалдығының жеткіліктілігін салыстырып тексеруді жүзеге асырады. Берілген қарыздар бойынша талаптарды жабу үшін кепілдік қамтамасыз ету жеткіліксіз болған жағдайда фронт-офис ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жұмыс жүргізеді.

      72. Кепіл мүлкінің құны өзгерген жағдайда фронт-офис бэк-офиске бухгалтерлік есепте өзгерістерді көрсету үшін ұйымның ішкі құжаттарымен белгіленген растау құжатын жібереді.

      Кепілдерді есепке алу бойынша қосалқы модуль болған жағдайда, кепілдердің құнын қайта бағалау бойынша автоматты бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асыруға рұқсат етіледі.

      Ескерту. 72-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      73. "Қазақстан тұрғын үй компаниясы" акционерлік қоғамына не күмәнді және үмітсіз активтерді сатып алатын еншілес ұйымға берілген қарыздар болған жағдайда, ұйымның ішкі құжаттарымен белгіленген кезеңділікпен, бірақ жылына кемінде бір рет тиісті қарыздар бойынша, оның ішінде осы ұйымдырдың бухгалтерлік есебінде көрсетілген қарыздар бойынша ақпаратты салыстырып тексеру жүзеге асырылады. Салыстырып тексеру нәтижелері бойынша ұйымның ішкі құжаттарымен белгіленген құжат жасалады.

      Ескерту. 73-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

6-параграф. Инвестициялық қызметті бухгалтерлік есепке алуды
жүргізуді ұйымдастыру

      74. Инвестициялық қызметті бухгалтерлік есепке алуды жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      75. Бэк-офистің бухгалтерлік есепте инвестициялық қызмет бойынша операцияларды көрсетуі және (немесе) тексеруі фронт-офистен алынған бастапқы құжаттар және (немесе) ақпарат жүйесіне енгізілген ақпаратты бастапқы құжаттармен салыстырып тексеру негізінде жүзеге асырылады.

      76. Инвестициялық қызмет бойынша жасалған операциялардың параметрлері өзгерген жағдайда фронт-офис операциялық күннің аяқталуынан кешіктірмей барлық растайтын бастапқы құжаттарды бухгалтерлік есепте өзгерісті көрсету үшін бэк-офиске береді.

      Ескерту. 76-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      77. Аптасына кемінде бір рет фронт-офис ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте инвестициялық қызмет бойынша бухгалтерлік есепте жасалған және көрсетілген операциялардың саны және сомасы бойынша бэк-офиспен салыстырып тексеруді жүзеге асырады.

      78. Ұйым ішкі құжаттарда белгіленген кезеңділікпен, бірақ алты айда кемінде бір рет ұйымда есепте тұрған бағалы қағаздар бойынша ақпаратты депозитариймен, номиналды ұстаушымен және (немесе) кастодианмен міндетті салыстырып тексеруді жүзеге асырады.

      79. Ұйымда жауапты бөлімше болып табылатын бөлімше ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген кезеңділікпен және тәртіппен талдамалық және синтетикалық есепке алу деректерін салыстырып тексеруді жүзеге асырады.

      Ескерту. 79-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

7-параграф. Дебиторлық және кредиторлық берешекті бухгалтерлік
есепке алуды жүргізуді ұйымдастыру

      80. Дебиторлық және кредиторлық берешекті бухгалтерлік есепке алуды жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      81. Бухгалтерлік есепте дебиторлық және кредиторлық берешекпен операцияларды көрсету және (немесе) тексеру фронт-офис уақтылы ұсынған бастапқы құжаттар негізінде жүзеге асырылады.

      82. Фронт-офис дебиторлық және кредиторлық берешек шоттары бойынша қалдықтар мен қозғалысты бэк-офиспен салыстырып тексеруді ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген кезеңділікпен және тәртіпте жүзеге асырады. Салыстырып тексеру нәтижелері бойынша ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген құжат жасалады.

8-параграф. Қорларды бухгалтерлік есепке алуды жүргізуді
ұйымдастыру

      83. Қорларды бухгалтерлік есепке алуды жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      84. Бэк-офистің бухгалтерлік есепте қорлармен операцияларды көрсетуі және (немесе) тексеруі, оның ішінде ұйым ішінде қорлардың ауыстырылуы фронт-офис уақтылы ұсынған бастапқы құжаттар негізінде жүзеге асырылады.

      85. Қорларды жұмсау ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген нормалар шегінде бастапқы құжаттар негізінде жүзеге асырылады.

9-параграф. Белгіленген активтердің бухгалтерлік есебін
жүргізуді ұйымдастыру

      86. Белгіленген активтердің бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      87. Бэк-офистің белгіленген активтер бойынша операцияны бухгалтерлік есепте көрсетуі және (немесе) тексеруі, оның ішінде белгіленген активтердің ұйым ішінде орын ауыстыруы фронт-офис уақтылы ұсынатын бастапқы құжаттардың негізінде жүзеге асырылады.

      88. Фронт-офис белгіленген активтердің бухгалтерлік есеп деректеріне сәйкестігін бэк-офиспен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте жүзеге асырады.

      89. Ұйым халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес әзірленген ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген кезеңділікпен және тәртіппен белгіленген активтердің құнсыздануына тест жүргізеді.

      Ескерту. 89-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

10-параграф. Ұйым міндеттемелерінің бухгалтерлік есебін
жүргізуді ұйымдастыру

      90. Ұйым міндеттемелерінің бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      91. Ұйым міндеттемелері бойынша операцияны бухгалтерлік есепте көрсету және (немесе) тексеру фронт-офис уақтылы ұсынатын бастапқы құжаттардың негізінде жүзеге асырылады.

      92. Фронт-офис ұйым міндеттемелері шоттарының қалдықтары жөніндегі ақпаратты бэк-офиспен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте жүзеге асырады.

      93. Фронт-офис шығарылған облигациялар болған жағдайда, шығарылған облигациялар бойынша, оның ішінде шығарылған ипотекалық облигацияларды қамтамасыз ету бойынша шоттардың қалдықтары жөніндегі ақпаратты бэк-офиспен салыстырып тексеруді тоқсан сайын кемінде бір рет жүзеге асырады.

11-параграф. Капиталдың бухгалтерлік есебін жүргізуді
ұйымдастыру

      94. Капиталдың бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      95. Бэк-офистің капиталмен операцияны бухгалтерлік есепте көрсетуі және (немесе) тексеруі фронт-офис уақтылы ұсынатын бастапқы құжаттардың негізінде жүзеге асырылады.

      96. Ұйымның басқару органдарының шешімдерін тіркеуге жауапты бөлімше басқару органдарының барлық қабылданған шешімдері бойынша бухгалтерлік есептің тиісті шоттарындағы ақпараттың бар екендігін және нақтылығын бэк-офиспен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте, бірақ жылына кемінде бір рет жүзеге асырады.

12-параграф. Кірістердің (шығыстардың) бухгалтерлік есебін
жүргізуді ұйымдастыру

      97. Кірістердің (шығыстардың) бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      98. Ұйым іске асыратын операциялардың бизнес-процесіне қатысатын бөлімшелер ұйым іске асыратын операциялар бойынша бухгалтерлік есепте көрсетілген кірістердің (шығыстардың) толықтығын бэк-офиспен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте жүзеге асырады.

13-параграф. Шартты талаптар мен міндеттемелердің бухгалтерлік
есебін жүргізуді ұйымдастыру

      99. Шартты талаптар мен міндеттемелердің бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      100. Бэк-офистің бухгалтерлік есептегі шартты талаптар мен міндеттемелерді көрсетуі және (немесе) тексеруі фронт-офис уақтылы ұсынатын бастапқы құжаттардың негізінде жүзеге асырылады.

      101. Фронт-офис бухгалтерлік есепте жасалған және көрсетілген шартты талаптар мен міндеттемелердің саны мен сомасы бойынша, сондай-ақ талдамалық және синтетикалық есептің деректері бойынша бэк-офиспен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте, алайда апта сайын кемінде бір рет жүзеге асырады.

      102. Бэк-офис фронт-офис уақтылы ұсынатын бастапқы құжаттардың негізінде бухгалтерлік есептегі шартты талаптар мен міндеттемелердің қайта бағалануын көрсетеді (тексереді).

14-параграф. Меморандум шоттарының бухгалтерлік есебін
жүргізуді ұйымдастыру

      103. Меморандум шоттарының бухгалтерлік есебін жүргізуді ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп туралы заңның талаптарына және ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      104. Бэк-офистің меморандум шоттарындағы операцияларды көрсетуі және (немесе) тексеруі фронт-офис уақтылы ұсынатын бастапқы құжаттардың негізінде жүзеге асырылады.

      105. Фронт-офис меморандум шоттарына есепке алынуы тиіс операциялар бойынша бэк-офиспен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте жүзеге асырады.

15-параграф. Мүлікті жүйеден тыс есепке алуды ұйымдастыру
тәртібі

      106. Жүйеден тыс есепке алу болған кезде бас бухгалтер және (немесе) ұйымның басшысы (не оның орнындағы тұлға) айқындаған тұлға ұйымдағы мүліктің сақталуы бойынша бақылаудың қамтамасыз етілуін жүзеге асырады.

      107. Жүйеден тыс есепке сатып алынған және алынған негізгі құрал-жабдықтар, материалдық емес активтер және балансқа кіріске алынғанға дейінгі, сондай-ақ құны анықталғанға дейінгі қорлар, өтеусіз алынған немесе сот шешімі бойынша құны анықталғанға дейінгі мүлік, баланстық құны анықталғанға дейінгі және балансқа кіріске алынғанға дейінгі мүлікке түгендеу жүргізу кезінде анықталған артық шығулар, мөртабандар мен мөрлер және жүйеден тыс есепке алынуға тиісті мүлік ретінде ұйым анықтаған өзге де мүлік алынуы тиіс.

      108. Мүлік бастапқы құжаттар негізінде жүйеден тыс есептің кірісіне алынады.

      109. Жүйеден тыс есепке алынған мүліктің есебі сандық және (немесе) құндық көрсетуде жүргізіледі.

      110. Жүйеден тыс есепке алынған, материалдық жауапты адамның есебінде тұрған мүлікті есепке алу үшін ол бизнес процестері ескеріле отырып ұйымның ішкі құжаттарымен бекітілген нысан бойынша мүлікті есепке алу журналын арнап, жүргізеді.

      Ескерту. 110-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      111. Материалдық жауапты тұлғалар нақты мүлікті жүйеден тыс есептегі деректермен салыстырып тексеруді кезеңділікпен және ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте жүзеге асырады. Жүйеден тыс есептегі мүліктің кем шығуы материалдық жауапты тұлғаға арналған дебиторлық берешек шоттарындағы ұйымның бухгалтерлік есебінде көрсетіледі.

      112. Мүлікті жүйеден тыс есепке алу ұйымның бухгалтерлік есеп жүргізу және қаржылық есептілікті немесе бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті жасау үшін қолданатын ақпараттық жүйесінде жүзеге асырылады.

      Ескерту. 112-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

5-тарау. Түгендеу

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

      113. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік деректерінің дұрыстығын қамтамасыз ету мақсатында активтер мен міндеттемелерді түгендеу жүргізіледі. Түгендеудің негізгі мақсаты:

      1) талдамалық есеп шоттарының қалдықтарын түгендеу нәтижелерімен растау арқылы мүліктің бухгалтерлік есеп деректерімен нақты болуын салыстырып тексеру;

      2) түгендеу күні мүліктің жай-күйін анықтау;

      3) дебиторлық және кредиторлық берешек, күрделі және ағымдағы жөндеу, аяқталған және аяқталмаған құрылыс есебінде толық көрсетілгенін тексеру және растау арқылы мүліктің нақты қолда барын анықтау болып табылады.

      114. Орналасқан орнына қарамастан, сондай-ақ ұйымға тиесілі емес, бірақ бухгалтерлік есепте бар (жауапты сақтаудағы, шартқа сәйкес жалға алынған, қайта өңдеу үшін алынған, комиссияға қабылданған) барлық мүлік, сондай-ақ қандай да бір себептермен есепке алынбаған мүлік және міндеттемелердің барлық түрлері түгендеуге жатады.

      115. Активтер мен міндеттемелерді тексеру ауқымының дәрежесіне байланысты толық, ішінара, іріктеп түгендеу белгіленеді.

      Толық түгендеу активтер мен міндеттемелердің барлығын дерлік қамтиды. Ішінара және іріктеп түгендеу активтер мен міндеттемелердің бір немесе бірнеше түрін қамтиды.

      116. Активтер мен міндеттемелерді толық түгендеу жылына кемінде бір рет жүргізіледі. Айрықша жағдайларда (еңсерілмейтін күш жағдайлары (төтенше жағдай, пандемия), ұйымдарды біріктіру, ұйымның құрылымдық бөлімшелерінің көшуі сияқты) активтер мен міндеттемелерді толық түгендеу ұйымның уәкілетті органының шешімі бойынша бір жылдан аспайтын мерзімге кейінге қалдырылады. Ішінара түгендеу қажет болған кезде жиі жүргізіледі. Ішінара түгендеу кезінде активтер мен міндеттемелердің түрлерін қамтуды ұйымның басшысы (не оның орнындағы адам) немесе ұйымның басшысы белгілеген лауазымды адам (адамдар) бекітеді.

      Ескерту. 116-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      117. Түгендеу жүргізу мерзімдеріне байланысты жоспарлы (белгіленген мерзімдерде), жоспардан тыс (қажеттілігіне қарай), кенеттен (жоғары тұрған органдардың өкімдері бойынша, олардың құрылтайшы, ұйым басшысы құзыретіне сәйкес мемлекеттік органдардың талабы бойынша) түгендеу белгіленеді.

      118. Түгендеу міндетті түрде:

      1) материалдық жауапты адамдар, лауазымды тұлғалар ауысқан кезде;

      2) мүлікті талан-таражға салу немесе теріс пайдалану, сондай-ақ бүліну фактілері анықталған кезде;

      3) табиғат апаттары, өрт, авария жағдайларында немесе басқа да төтенше жағдайларда;

      4) бөлу балансын жасау алдында ұйымды қайта ұйымдастыру кезінде және басқа да жағдайларда;

      5) ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген өзге де жағдайларда жүргізіледі.

2-параграф. Түгендеу нөмірлері немесе штрих кодтар

      119. Баланста және жүйеден тыс есепте тұрған мүлікке бақылау жасау үшін ұйым әрбір мүлікке жекелеген түгендеу нөмірін және (немесе) ұйымда белгіленген тәртіпте штрих кодтарды беру арқылы есепке алынуын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Түгендеу нөмірлері және (немесе) штрих кодтар олардың түсуіне қарай мүлік объектілеріне реттік-сериялық жүйе бойынша беріледі.

      120. Түгендеу нөмірі мүлікті кодтық белгілеу үшін ұйым қолданатын әріптік және (немесе) цифрлық белгілер комбинациясын білдіреді.

      121. Штрих код (бұдан әрі – штрих нөмірі) мүлікті кодтық белгілеу үшін машинада оқылатын нысанда (көріп оқылатын белгілер) жүйелі орналасқан параллель штрихтарды және олардың арасындағы аралықтарды білдіреді.

      Штрих нөмірлер мүлікке түгендеу жүргізу кезінде арнайы құрылғымен салыстырылып тексеріледі.

      Штрих нөмірлерде қажет болған жағдайда мүліктің атауы, түгендеу және зауыт нөмірі, моделі, маркасы, типі, сондай-ақ коды көрсетіледі.

      122. Негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтерді есепке алу үшін ұйым ақпарат жүйесінде әрбір жекелеген объектіге арналған түгендеу карточкасын жүргізуді қамтамасыз етеді. Түгендеу карточкасының нысанын ұйым өз бетінше әзірлейді. Түгендеу карточкасы негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтер объектісінің негізгі сапалық және сандық көрсеткіштерін қамтиды.

      123. Ұйым баланста және жүйеден тыс есепте тұрған мүлікке берілген түгендеу нөмірлері және (немесе) штрих нөмірлері бар қолда бар мүліктің жіктелімін жүргізеді.

      124. Таңбалануы мүмкін болмайтын мүлікті есепке алу және оған бақылау жасау үшін ұйым қажет болған жағдайда мүліктің тиісті бірлігінің деректемелерінің қарсысына түгендеу нөмірі және (немесе) штрих нөмірі жапсырылатын мүлікті есепке алу журналын еркін нысанда жүргізеді.

      125. Түгендеу нөмірлері және (немесе) штрих нөмірлері мүлік объектісінде оны пайдаға асырудан толық шығарғанға дейін не жеке немесе заңды тұлғаларға өтеусіз беру не сату не жою (бөлшектеу) арқылы пайдаланудан шығарылғанға дейін сақталады.

3-параграф. Түгендеуді жүргізу тәртібі

      126. Активтер мен міндеттемелерге түгендеуді жүргізу үшін түгендеу комиссиясы құрылады, оның құрамы ұйым басшысының (не оның орнындағы тұлғаның) бұйрығымен бекітіледі.

      127. Түгендеу комиссиясының құрамына (бұдан әрі - комиссия) бухгалтерлік қызметтің қызметкерлері және басқа қызметкерлер кіреді.

      Комиссия құру туралы бұйрықты бекіткеннен кейін комиссия төрағасына комиссияның құрамын, бұйрықтың нөмірі мен күнін, түгендеуге жататын объектіні, түгендеуді бастау және аяқтау мерзімдерін көрсетіп, ұйымның басшысы (не оның орнындағы тұлғаның) қойған қолымен жазбаша өкімді береді.

      128. Түгендеу өткізілгенге дейін комиссия мүшелері:

      осы объектілер бойынша өткізілген соңғы түгендеу материалдарымен, соңғы түгендеу нәтижелері бойынша қабылданған шаралармен толық танысады;

      қосалқы үй-жайларға, жертөлелерге және бөлек кіретін және шығатын есіктері бар басқа да мүлік сақтау орындарына пломба салады;

      түгендеу сәтінде соңғы кіріс және шығыс құжаттарының тізілімін немесе түгендеуге тиісті мүліктің қозғалысы туралы есептерді алады.

      129. Мүлікті түгендеу мүліктің орналасқан орны бойынша жүргізіледі.

      Нақты қалдықтарды тексеру материалдық жауапты адамның қатысуымен жүргізіледі, бұл ретте, материалдық жауапты адам өзінің учаскесінде комиссия мүшесі болып табылмайды.

      130. Есептеу және басқа өлшеулердің нәтижелері түгендеу тізімдемесіне - түгендеу жүргізу сәтінде жасалатын және белгілі бір күнге кем дегенде екі данада мүліктің және міндеттемелердің іс жүзінде болуын растайтын құжат, оған комиссияның барлық мүшелері және материалдық жауапты адам қол қояды. Тізімдеме соңында материалдық жауапты адам комиссияның оның қатысуымен мүлікті тексергенін растайтын, комиссия мүшелеріне қандай да бір талап-арыздарының жоқ екендігі туралы қолхат береді.

      Материалдық жауапты адам ауысқан жағдайда мүліктің нақты болуын тексеру кезінде түгендеу тізімдемелерінде осы мүлікті қабылдаған адам оларды қабылдағаны, ал өткізген адам - өткізгені жөнінде қол қояды.

      131. Егер мүлікті түгендеу бірнеше күн ішінде жүргізілсе, онда түгенделетін мүлік сақталған үй-жай күн сайын комиссия мүшелерінің және материалдық жауапты адамның қатысуымен мөр басып жабылады.

      132. Ұйымға меншік құқығында тиесілі емес, бірақ олардағы мүлікке жеке түгендеу тізімдемелері жасалады.

      133. Жарамсыз болған мүлікке жеке түгендеу тізімдемесі жасалады.

      134. Түгендеу аяқталғаннан соң ресімделген түгендеу тізімдемесі бухгалтерлік қызметке тапсырылады.

      135. Бухгалтерлік қызмет түгендеу тізімдемелерін бухгалтерлік есепте тексеруді жүзеге асырады.

4-параграф. Ақшаны, ақша құжаттарын және қатаң есептілік
бланкілерін түгендеу

      136. Ақша құжаттарын және қатаң есептілік бланкілерін түгендеу толық әр парақтық есеппен жүргізіледі.

      Бүлінген орамдағы қолма-қол ақша, сондай-ақ жекелеген банкноттар мен монеталар комиссия мүшесінің қатысуымен әр парақтық есептеуге және дөңгелектер бойынша есептеуге жатады.

      137. Ақша белгілерін, ақша құжаттарын және қатаң есептілік бланкілерін түгендеу нәтижелері түгендеу тізімдемесінде көрсетіледі.

      Қолма-қол ақша купюрасы мен сомасы бойынша түгендеу тізімдемесі енгізіледі.

      138. Түгендеу тізімдемесі бухгалтерлік есептің деректерімен салыстырып тексеріледі. Комиссия артық шығу мен кем шығуды анықтаған кезде түгендеу нәтижесі бойынша хаттамада сомасы көрсетіледі.

      139. Жолдағы ақшаны түгендеу осы шоттың есебіндегі сомаларды салыстырып тексеру арқылы жүргізіледі:

      қолма-қол ақшаны өткізгенде – банктің түбіртегінің деректерімен, қызмет көрсететін банктің инкассаторларына ақшаны өткізуге ілеспе ведомосының көшірмелері және басқалар;

      меншік иегері немесе басқа ұйымдар аударған сомалар бойынша – тапсырманың күнін, нөмірін, сомасын және аударымды қабылдаған қызмет көрсететін банктің атауын көрсетіп, олардан алынған хабарламаға сәйкес.

      140. Банк шотындағы ақшаны түгендеу ұйымның бухгалтерлік қызметінің деректері бойынша тиісті шоттардағы сомалардың қалдықтарын банктердің үзінді көшірмелерінің деректерімен салыстырып тексеру арқылы жүргізіледі.

5-параграф. Есеп айырысуды түгендеу

      141. Кредиттер бойынша банктермен, бюджетпен, жеткізушілермен, есеп беретін тұлғалармен, қызметкерлермен, депоненттермен және басқа дебиторлармен және кредиторлармен есеп айырысуды түгендеу:

      банктермен, қазынашылық органдарымен, қаржы, салық органдарымен, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорымен және ерікті жинақтаушы зейнетақы, еншілес ұйымдарымен есептердің бірдейлігін тексерумен;

      талап-арыздың ескіру мерзімі өткен сомаларды қоса алғанда, берешек сомаларының дұрыстығын және негізділігін тексерумен;

      ұйым қызметкерлеріне берешек бойынша депоненттердің шотына аударуға жататын уақтылы төленбеген жалақының сомасын, сондай-ақ ұйымның қызметкерлеріне артық төленген сомалар мен себептерді анықтаумен сипатталады.

      Ескерту. 141-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.07.2013 № 194 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      142. Жолдағы тауар сомасы мен фактураланбаған жеткізілімдер бойынша жеткізушілермен есептесу бөлігінде кредиторлық берешек шоттары тексеруге жатады.

      143. Есеп берілетін сомаларды түгендеу кезінде мақсатты пайдалануын ескеріп, берілген аванстар бойынша есеп беретін тұлғалардың есептері, сондай-ақ әр есеп беретін тұлға бойынша берілген аванстардың сомалары тексеріледі (беру күні, мақсатты пайдалануы).

      144. Келешектегі кезеңдердің кірістерін (шығыстарын) түгендеу кезінде құжаттар жөніндегі комиссия шотта көрсетілуі тиіс соманы анықтайды және бухгалтерлік есепте көрсетілуге тиіс соманы түгендеу тізімдемесіне енгізеді.

6-параграф. Негізгі құрал-жабдықтарды және материалдық емес
активтерді түгендеу

      145. Материалдық емес активтерді түгендеу кезінде:

      материалдық емес активтерді есепте көрсетудің дұрыстығы мен уақтылығы;

      ұйымның оны қолдануға құқығын растайтын құжаттардың (патенттер, лицензиялық келісімдер, тауар белгілері және басқалар) болуы тексеріледі.

      146. Ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес негізгі құрал-жабдықтарды түгендеу басталғанға дейін не түгендеу сәтінде:

      ттүгендеу тізімдемелерінің және негізгі құрал-жабдықтарды есепке алу жөніндегі тізімнің болуы және жай-күйі;

      техникалық паспорттардың және басқа техникалық құжаттамалардың болуы және жай-күйі;

      аталған объектілердің ұйымның меншігінде, жауапты сақтауда болуын растайтын құжаттардың, сондай-ақ жалдау шарттарының болуы тексеріледі. Құжаттар болмаған кезде олардың алынуы және ресімделуі қамтамасыз етіледі.

      Ескерту. 146-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      147. Негізгі құрал-жабдықтарды түгендеу кезінде комиссия объектілерді қарауды жүргізеді және түгендеу тізімдеріне олардың толық атауын, мақсатын, түгендеу нөмірлерін және негізгі техникалық және пайдаланушылық көрсеткіштерін кіргізеді.

      148. Негізгі құрал-жабдықтар тізбесі түгендеу тізімдемесіне объектінің негізгі мақсатына сәйкес атаулары бойынша кіргізіледі. Егер объекті қайта қалпына келтірілсе, қайта жаңартылса, кеңейтілсе немесе қайта жабдықталса және осылардың салдарынан оның негізгі мақсаты өзгерсе, онда ол жаңа мақсатқа сәйкес келетін атауымен түгендеу тізімдемесіне кіргізіледі және қажет болған жағдайда бухгалтерлік есепте тиісті бухгалтерлік жазба жасалады.

      Ескерту. 148-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      149. Есепке алынбаған объектілер, сондай-ақ есептік тіркелімде оларды сипаттайтын деректер жоқ немесе деректер дұрыс көрсетілмеген объектілер анықталған кезде комиссия түгендеу тізімдемесіне жеткіліксіз, дәйекті мәліметтерді және осы объектілер бойынша техникалық көрсеткіштерді енгізеді.

      150. Түгендеу кезінде ұйымның орналасқан жерінен тыс жерде орналасатын негізгі құрал-жабдықтардың объектілері (автомашиналар, күрделі жөндеуге жіберілген машиналар, құралдар мен соларға ұқсастар) ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес түгенделеді.

      Ескерту. 150-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

7-параграф. Түгендеуді құжаттамалық ресімдеу

      151. Түгендеу тізімдемелер қағаз тасымалдағышта ресімделеді. Түгендеу тізімдемелеріндегі жазбалар түзетусіз және тазартусыз жүзеге асырылады.

      152. Түгендеу тізімдеменің соңғы парақтарындағы ашық жолдар сызылып тасталады.

      153. Материалдық жауапты адам тізімдемедегі қатені анықтаған жағдайда, түгендеу аяқталғаннан кейін дереу (қойманы, қамбаны, секцияны және соларға ұқсасты ашқанға дейін) түгендеу комиссияның төрағасына ол туралы хабарлайды. Комиссия көрсетілген фактілердің тексерілуін жүзеге асырады және олар расталған жағдайда, ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіпте анықталған қателердің жөнделуін жүргізеді.

      154. Тізімдемелердің барлық даналарында қате жазбаларды сызып және олардың үстінен дұрыс жазбаларды жазу арқылы қателер түзетіледі. Түзетулер комиссияның барлық мүшелерімен және материалдық жауапты адаммен талданады және оған олар қол қояды.

      155. Кем шығу мен артық шығуды жасыру мақсатында комиссияның тізімдемелерге қасақана қате деректерді енгізуіне жол берілмейді.

      156. Салыстыру ведомостарында бухгалтерлік есептің деректері мен түгендеу тізімдемелерінің деректері бойынша көрсеткіштер арасындағы айырмашылықтар көрсетіледі. Салыстыру ведомостары түгендеу кезінде есептік деректерден ауытқуы анықталған активтер бойынша жасалады.

      Ескерту. 156-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.12.2022 № 122 (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

8-параграф. Түгендеу айырмашылықтарын реттеу және түгендеу
нәтижелерін ресімдеу

      157. Түгендеу кезінде бухгалтерлік есептің деректерімен және мүліктің нақты болуының анықталған айырмашылықтары шығасылар туындаған кезде кіріс ретінде және кем шығулар туындаған кезде шығыс ретінде танылады.

      158. Комиссия түгендеу кезінде анықталған кем шығудың және артық шығудың себептерін айқындайды. Комиссияның қорытындылары, ұсыныстары мен шешімдері ұйым басшысы (не оның орындағы адам) бекіткен хаттамамен ресімделеді.

      159. Түгендеу нәтижелері түгендеу аяқталған сол кезеңнің бухгалтерлік есебінде және қаржылық есептілігінде көрсетіледі.

  Бухгалтерлік есеп жүргізуді
ұйымдастыру қағидаларына
қосымша

      Нысан

Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру схемасы

      Ескерту. Қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 21.09.2020 № 108 (16.12.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.


Об утверждении Правил организации ведения бухгалтерского учета

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 августа 2012 года № 270. Зарегистрировано Министерством юстиции Республики Казахстан 8 октября 2012 года № 7978.

      В соответствии с подпунктом 63) части второй статьи 15 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", подпунктами 1), 3-2) и 3-4) пункта 6 статьи 20 Закона Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТAНОВЛЯЕТ:

      Сноска. Преамбула - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      1. Утвердить прилагаемые Правила организации ведения бухгалтерского учета.

      2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.


Председатель


Национального Банка

Г. Марченко

      Утверждены
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 24 августа 2012 года № 270

      Правила организации ведения бухгалтерского учета

Глава 1. Общие положения

      Сноска. Заголовок главы 1 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      1. Настоящие Правила организации ведения бухгалтерского учета (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 63) части второй статьи 15 Закона Республики Казахстан "О Национальном Банке Республики Казахстан", подпунктами 1), 3-2) и 3-4) пункта 6 статьи 20 Закона Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" (далее – Закон о бухгалтерском учете) и определяют порядок организации ведения бухгалтерского учета финансовыми организациями, акционерным обществом "Банк Развития Казахстана", филиалами банков-нерезидентов Республики Казахстан, филиалами страховых (перестраховочных) организаций-нерезидентов Республики Казахстан и филиалами страховых брокеров-нерезидентов Республики Казахстан (далее – организации).

      Сноска. Пункт 1 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      2. Параграфы 2 и 3 главы 4 Правил не распространяются на банки второго уровня, организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций и филиалы банков - нерезидентов Республики Казахстан.

      Банки второго уровня, филиалы банков-нерезидентов Республики Казахстан и организации, осуществляющие отдельные виды банковских операций, при проведении кассовых операций руководствуются постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 29 ноября 2019 года № 231 "Об утверждении Правил осуществления кассовых операций и операций по инкассации банкнот, монет и ценностей в банках второго уровня, филиалах банков-нерезидентов Республики Казахстан, Национальном операторе почты и юридических лицах, исключительной деятельностью которых является инкассация банкнот, монет и ценностей" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 19680).

      Сноска. Пункт 2 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020); с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      2-1. Действие параграфов 4, 5 и 6 главы 4 Правил не распространяется на юридические лица, осуществляющие деятельность исключительно через обменные пункты на основании лицензии Национального Банка Республики Казахстан на обменные операции с наличной иностранной валютой.

      Требования Правил по организации ведения бухгалтерского учета, связанные с разделением функций организации на фронт-офис, мидл-офис (при наличии) и бэк-офиса, не распространяются на юридические лица, созданные в организационно-правовой форме товарищества с ограниченной ответственностью.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 2-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      3. Для целей Правил используются следующие понятия:

      1) денежный документ – документ, показывающий движение денег, с помощью которого учитываются кассовые операции;

      1-1) отчетность по данным бухгалтерского учета – отчетность, формируемая филиалом банка - нерезидента Республики Казахстан, филиалом страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, филиалом страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан;

      2) главная книга - книга, используемая для обобщения данных аналитического учета, взаимной проверки правильности произведенных записей по отдельным счетам и для составления финансовой отчетности или отчетности по данным бухгалтерского учета;

      3) фиксированные активы – нематериальные активы, а также долгосрочные активы, которые предполагается использовать в ходе деятельности организации, в течение более чем одного года;

      4) бэк-офис – подразделение организации, основной функцией которого является регистрация и (или) проверка совершенных операций во вспомогательном учете на основании первичных документов, полученных от фронт-офиса и (или) введенных в информационную систему в автоматическом режиме;

      5) кассовая книга – учетные ведомости, в которых отражаются операции с банкнотами, монетами и ценностями;

      6) материально-ответственное лицо – лицо, несущее полную материальную ответственность за сохранность вверенного ему имущества в соответствии с занимаемой должностью, договором о полной материальной ответственности и не подлежащее включению в состав комиссий и рабочих групп при проведении инвентаризации имущества и обязательств организации, закрепленных за ним;

      7) мидл-офис – подразделение организации, обеспечивающее сбор и оценку информации, необходимой для осуществления операций, оценку рисков, контроль за соблюдением лимитов и нормативов, администрирование совершенных сделок на предмет соблюдения полноты заведенной в информационной системе информации;

      8) операционный день – период, в течение которого осуществляются операции, регистрация, сбор и обобщение информации о совершенных организацией операциях, обработка первичных документов и подведение итогов, отражаемых в регистрах бухгалтерского учета;

      9) синтетический учет – группировка данных аналитического учета по балансовым счетам, соответствующего типового плана счетов;

      10) аналитический учет – детализированный бухгалтерский учет организации, который ведется на основании первичных документов на лицевых или иных аналитических счетах бухгалтерского учета, группирующих детальную информацию обо всех операциях на счетах синтетического учета, либо который ведется на основании заключенной организацией сделки в соответствующем модуле информационной системы;

      11) инвентаризация – проверка соответствия фактического наличия и состояния активов, обязательств данным бухгалтерского и внебалансового учета;

      12) типовой план счетов - Типовые планы счетов бухгалтерского учета, утвержденные постановлениями Правления Национального Банка Республики Казахстан:

      от 22 сентября 2008 года № 79 "Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета для отдельных субъектов финансового рынка Республики Казахстан" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 5348);

      от 31 января 2011 года № 3 "Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета в банках второго уровня, ипотечных организациях, акционерном обществе "Банк Развития Казахстана" и филиалах банков - нерезидентов Республики Казахстан" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 6793);

      от 22 декабря 2017 года № 251 "Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета для страховых (перестраховочных) организаций, исламских страховых (перестраховочных) организаций, обществ взаимного страхования и филиалов страховых (перестраховочных) организаций - нерезидентов Республики Казахстан, Инструкции по ведению бухгалтерского учета страховыми (перестраховочными) организациями, исламскими страховыми (перестраховочными) организациями, обществами взаимного страхования и филиалами страховых (перестраховочных) организаций - нерезидентов Республики Казахстан и внесении изменений и дополнений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам ведения бухгалтерского учета" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16390);

      13) фронт-офис – подразделение организации, основной функцией которого является заключение сделок с клиентами организации.

      Сноска. Пункт 3 с изменениями, внесенными постановлениями Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020); от 15.03.2021 28 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Организация работы бухгалтерской службы

      Сноска. Заголовок главы 2 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 1. Общие положения

      4. Руководителем бухгалтерской службы (далее – главный бухгалтер) является должностное лицо, обеспечивающее ведение бухгалтерского учета, составление и представление финансовой отчетности, формирование учетной политики, подготовку других внутренних документов по вопросам бухгалтерского учета, а также их представление руководителю (либо лицу, его замещающему) организации или иному органу управления на утверждение.

      При передаче на договорной основе ведения бухгалтерского учета и составления финансовой отчетности бухгалтерской или аудиторской организации или профессиональному бухгалтеру или при ведении руководством бухгалтерского учета лично, руководство юридического лица, осуществляющего деятельность исключительно через обменные пункты на основании лицензии Национального Банка Республики Казахстан на обменные операции с наличной иностранной валютой, обеспечивает исполнения требований настоящих Правил.

      Сноска. Пункт 4 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      4-1. Главным бухгалтером филиала банка - нерезидента Республики Казахстан, филиала страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, филиала страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан является должностное лицо, обеспечивающее ведение бухгалтерского учета, составление и представление отчетности по данным бухгалтерского учета, подготовку внутренних документов по вопросам бухгалтерского учета, а также их представление руководителю (либо лицу, его замещающему) банка - нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан или иному органу управления на утверждение.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 4-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      5. Функциональные обязанности главного бухгалтера определяются в его должностной инструкции, утвержденной руководителем (либо лицом, его замещающим) или иным органом управления организации или руководителем (либо лицом, его замещающим) филиала банка - нерезидента Республики Казахстан, филиала страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, филиала страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 5 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      6. Главный бухгалтер непосредственно подчиняется руководителю (либо лицу, его замещающему) организации или филиала банка - нерезидента Республики Казахстан, филиала страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, филиала страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан или его заместителю.

      Сноска. Пункт 6 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      7. Функциями главного бухгалтера организации являются:

      1) обеспечение организации ведения бухгалтерского учета организации;

      2) обеспечение формирования учетной политики организации;

      3) обеспечение разработки внутренних документов организации по ведению бухгалтерского учета совершаемых операций и составлению финансовой отчетности, на основании учетной политики организации;

      3-1) обеспечение разработки внутренних документов филиала банка - нерезидента Республики Казахстан, филиала страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, филиала страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан по ведению бухгалтерского учета совершаемых операций и составлению отчетности по данным бухгалтерского учета на основании учетной политики банка - нерезидента Республики Казахстан, страховой (перестраховочной) организации - нерезидента Республики Казахстан, страхового брокера - нерезидента Республики Казахстан;

      4) обеспечение актуальности содержания внутренних документов организации по вопросам организации и ведения бухгалтерского учета, составления финансовой отчетности и отчетности по данным бухгалтерского учета требованиям законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, международных стандартов финансовой отчетности и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан;

      5) обеспечение своевременного и достоверного отражения и (или) проверки в бухгалтерском учете и финансовой отчетности, отчетности по данным бухгалтерского учета всех совершаемых организацией операций, а также их результатов путем согласования их бизнес-процесса с учетом особенностей деятельности организации;

      6) осуществление контрольной функции при ведении бухгалтерского учета и составлении финансовой отчетности и отчетности по данным бухгалтерского учета, путем составления указаний о порядке выполнения, оформления и учете операций, являющихся обязательными для всех подразделений;

      7) обеспечение организации работы по полному и своевременному составлению и представлению финансовой отчетности, отчетности по данным бухгалтерского учета;

      8) обеспечение соответствия данных синтетического учета данным аналитического учета;

      9) обеспечение сохранности бухгалтерских документов, их оформление и передача в установленном порядке в архив;

      10) контроль сохранности данных в электронном виде;

      11) рассмотрение и согласование предложений по автоматизации бухгалтерского учета и ее совершенствованию;

      12) обеспечение разработки правил проведения инвентаризации в организации;

      13) иные функции, предусмотренные должностной инструкцией главного бухгалтера и внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 7 с изменениями, внесенными постановлением Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      8. Функциями сотрудника бухгалтерской службы организации (филиала, представительства), за исключением главного бухгалтера организации, (далее – бухгалтер), в соответствии с внутренними документами организации являются:

      1) выполнение указаний и распоряжений главного бухгалтера организации либо лица его замещающего, в соответствии с внутренними документами организации;

      2) составление перечня первичных документов, формируемых на бумажном носителе и в электронном виде, их представление на согласование главному бухгалтеру и при необходимости иному лицу организации в соответствии с внутренними документами организации;

      3) обеспечение надлежащего оформления и сохранности первичных документов;

      4) обеспечение наличия образцов подписей, электронных цифровых подписей;

      5) иные функции, предусмотренные внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 8 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      9. Руководителем (либо лицом, его замещающим) организации и (или) главным бухгалтером или иным органом управления определяются лица, уполномоченные разрешать отражение операций в информационной системе организации, подписывать документы организации, в том числе с использованием электронной цифровой подписи.

      Параграф 2. Порядок приема и передачи дел

      10. При освобождении материально-ответственного лица, в том числе главного бухгалтера от должности производится передача дел (документов, связанных с выполнением функциональных обязанностей должностного лица, а также имущества, штампов, печатей и других) вновь назначенному материально-ответственному лицу (а при его отсутствии – работнику, назначенному приказом руководителя (либо лица, его замещающего) организации, или главному бухгалтеру) в порядке, установленном Правилами и внутренними документами организации.

      При освобождении от должности главного бухгалтера производится передача дел вновь назначенному главному бухгалтеру или руководителю (либо лицу, его замещающему) организации.

      11. Руководителем (либо лицом, его замещающим) организации или иным органом управления утверждается перечень лиц (материально-ответственных и занимающих руководящую должность), освобождение от должности которых, требует проведения приема и передачи дел (далее – должностные лица).

      12. Для проведения приема и передачи дел создается комиссия по проведению приема и передачи дел на основании приказа руководителя (либо лица, его замещающего) организации (филиала, представительства) или иного органа управления (далее – комиссия). Секретарем комиссии является работник организации, назначенный приказом руководителя (либо лица, его замещающего) организации.

      13. Прием и передача дел и обязанностей от одного лица другому лицу производятся на основании приказа руководителя (либо лица, его замещающего) организации (филиала, представительства) или иного органа управления содержащий:

      1) информацию о лицах, передающих и принимающих дела;

      2) день, по состоянию на который производится прием и передача дел;

      3) сроки приема и передачи дел, не превышающие одного месяца;

      4) состав комиссии.

      До определения лица, уполномоченного подписывать бухгалтерские документы, в соответствии с пунктом 9 Правил подписывает лицо, передающее дела под контролем лица, принимающего дела.

      14. По итогам приема и передачи дел секретарь комиссии составляет акт приема и передачи дел, подписываемый принимающей и передающей сторонами, членами комиссии председателем комиссии. В акте приема и передачи дел указывается перечень прилагаемых к нему документов. Акт приема и передачи дел составляется не менее чем в двух экземплярах. Один экземпляр акта приема и передачи дел передается лицу, передающему дела, второй экземпляр акта приема и передачи дел остается у организации. При необходимости организация составляет акт приема и передачи дел более чем в двух экземплярах.

      15. Функциями комиссии по проведению приема и передачи дел являются:

      1) организация проведения приема и передачи дел;

      2) обеспечение составления актов приема и передачи дел;

      3) рассмотрение письменных объяснений, полученных от лиц, допустивших на момент приема и передачи дел недостачу, излишки, порчу имущества либо другие нарушения, и указание в акте приема и передачи дел предложения о порядке их урегулирования;

      4) проверка результатов инвентаризации, проведенной на дату приема и передачи дел;

      5) проверка документов, представленных на рассмотрение комиссии должностным лицом, передающим дела;

      6) проверка достоверности бухгалтерского баланса и отчета о прибылях и убытках организации, а также всех имеющихся расшифровок к ним на дату приема и передачи дел, в случае приема и передачи дел бухгалтерской службы;

      7) иные функции, предусмотренные внутренними документами организации.

      16. Документы, прошедшие проверку, подписываются членами комиссии, а также сдающими и принимающими дела лицами и передаются для рассмотрения председателю комиссии.

      17. Председатель и члены комиссии обеспечивают полноту, достоверность и своевременность предоставления документов по приему и передаче дел в пределах своей компетенции.

      18. Прием и передача дел считается завершенной после утверждения акта приема и передачи дел руководителем (либо лицом, его замещающим) организации (филиала, представительства) или иным органом управления.

Глава 3. Ведение бухгалтерской документации

      Сноска. Заголовок главы 3 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 1. Общие положения

      19. Организация обеспечивает наличие утвержденного перечня, форм, порядка и сроков оформления, а также хранения первичных документов и регистров бухгалтерского учета, а также основные правила документооборота организации, с учетом утвержденных бизнес-процессов операций, осуществляемых организацией.

      20. Бухгалтерские записи по всем операциям организации осуществляются на основании первичных документов, с соблюдением хронологической последовательности. Первичные документы составляются на бумажном носителе и (или) в электронном виде. Бухгалтерские записи прошлой либо будущей датой не осуществляются. В информационной системе допускается осуществление автоматических бухгалтерских записей на основании заключенных сделок.

      Сноска. Пункт 20 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      21. При хранении первичных документов в электронном виде, без сохранения копий на бумажном носителе организация обеспечивает наличие внутреннего документа, регулирующего порядок обеспечения сохранности и доступности электронных документов. При этом обеспечивается тождественность информации о сделках, поступающей в электронном виде из систем, используемых фронт-офисом, и сделках, отраженных в бухгалтерском учете.

      22. К ведению бухгалтерской документации предъявляются требования документальности, краткости и ясности записей, взаимного контроля записей.

      23. Подписи (электронные цифровые подписи) на первичных документах и иной бухгалтерской документации соответствуют образцам подписей, электронных цифровых подписей.

      24. Внутренними документами организации регулируются:

      1) порядок возложения обязанностей главного бухгалтера на иное лицо во время отсутствия главного бухгалтера;

      2) требования по документальному оформлению операций и событий, совершаемых центральным аппаратом, филиалами и иными подразделениями организации;

      3) правила проведения приема и передачи дел с учетом особенностей действующей организационной структуры организации;

      4) порядок обеспечения сохранности и доступности электронных документов при хранении первичных документов в электронном виде, без сохранения копий на бумажном носителе, с обеспечением тождественности информации о сделках, поступающей в электронном виде из системы фронт-офиса и сделках, отраженных в бухгалтерском учете;

      5) порядок исправления ошибок в первичных документах;

      6) порядок работы и распределение функции фронт-офиса, мидл-офиса и бэк-офиса;

      7) порядок и период хранения первичных документов, финансовой отчетности, отчетности по данным бухгалтерского учета, учетной политики и иных документов бухгалтерского учета;

      8) порядок приема (выдачи) кассиром наличных денег по приходному (расходному) ордеру;

      9) формы и требования к заполнению кассовых первичных документов, порядок заполнения, внесения исправлений и хранения кассовых книг;

      10) порядок урегулирования излишков и недостатков кассы;

      11) порядок хранения наличных денег, чеков и бланков строгой отчетности и иных ценностей;

      12) порядок исполнения обязанностей кассира, порядок передачи дел кассира, иному лицу в период отсутствия кассира;

      13) порядок осуществления плановых и внеплановых инвентаризаций;

      14) порядок проведения ревизий (обязательной и внезапной) кассы с обязательным отражением порядка:

      создания комиссии по осуществлению ревизии;

      определения руководителя комиссии по осуществлению ревизии с раскрытием его функциональных обязанностей;

      привлечения к проведению ревизий лиц, не работающих в ревизируемой организации;

      урегулирования недостачи или излишков денег и других ценностей;

      хранения материалов ревизий;

      15) иные вопросы организации ведения бухгалтерского учета.

      Сноска. Пункт 24 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      Параграф 2. Первичные документы

      25. Первичные документы, разработанные организацией самостоятельно, содержат обязательные реквизиты, предусмотренные Законом о бухгалтерском учете. В первичные документы включаются дополнительные реквизиты в зависимости от характера операции или события, способа обработки учетной информации и другое.

      26. Внесение исправлений в кассовые и банковские первичные документы не допускается. В остальные первичные документы исправления вносятся по согласованию с участниками операций, что подтверждается подписями тех же лиц, которые подписали документы с указанием даты внесения исправлений.

      27. Фронт-офис и мидл-офис (в случае наличия мидл-офиса) обеспечивают передачу полного пакета первичных документов в бэк-офис, в том числе в случае изменения параметров ранее совершенной операции. При изменении параметров ранее совершенной операции все подтверждающие первичные документы передаются в бэк-офис не позднее конца дня, в котором произошло указанное изменение.

      28. В конце каждого операционного дня бэк-офис и фронт-офис и мидл-офис (в случае наличия мидл-офиса) осуществляют обязательную сверку по количеству и суммам заключенных и отраженных в бухгалтерском учете операций в порядке, установленном внутренними документами организации.

      При наличии взаимодействия компонентов системы с внешними источниками информации, используемых для проведения операции (платежи, переоценка, покупка (продажа) ценных бумаг и так далее) обеспечивается сверка равенства передаваемой (принятой) информации в порядке, установленном внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 28 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      29. Информация, содержащаяся в первичных документах, и введенная в информационную систему организации, накапливается и систематизируется в регистрах бухгалтерского учета, применяемых в информационной системе организации. В случае отсутствия информационных систем информация содержится в первичных документах, регистрах бухгалтерского учета, аналитическом учете.

      30. Операции отражаются в регистрах бухгалтерского учета в хронологической последовательности и группируются по соответствующим счетам бухгалтерского учета на уровне аналитического учета.

      Параграф 3. Хранение документов бухгалтерского учета

      31. Организация обеспечивает оперативное (в случаях необходимости пользования теми или иными материалами), временное (долговременное) и постоянное хранение документов.

      Уполномоченные организации, обеспечивают хранение первичных документов по осуществленным в течение дня операциям в кассе до конца операционного дня с последующей передачей в архив.

      Сноска. Пункт 31 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      32. Руководство организации обеспечивает организацию оперативного хранения документов и установление лица (или лиц) – по отдельным направлениям деятельности,ответственного (ответственных) за формирование документов, подлежащих специальному учету и хранению.

      33. Реорганизуемые организации обеспечивают прием-передачу в установленном порядке дел и документов, подлежащих хранению.

      Сведения о приеме и передаче дел и документов отражаются в материалах о завершении реорганизации организации.

      34. Первичные документы изымаются только в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

      35. Лицо, ответственное за формирование документов, подлежащих специальному учету и хранению, обеспечивает наличие информации о дате, времени изъятия, перечне первичных документов и реквизитах (фамилия, имя, отчество, номер документа, удостоверяющего личность, место работы) лица, изъявшего документы и копии документа, на основании которого изъятие было осуществлено.

      36. В случае пропажи (кражи, порчи, уничтожения и другие) или гибели (пожара, затопления, стихийного бедствия и другие) документов руководителем (либо лицом, его замещающим) организации назначается комиссия по расследованию причин их пропажи или гибели и выявлению виновных лиц. По результатам работы комиссии оформляется акт, который утверждается руководителем (либо лицом, его замещающим) организации. В акте детально описывается: место и причины происшедшего, характер внешних повреждений, приводится перечень утраченных (поврежденных) документов, указываются лица, ответственные за сохранность первичных документов. Лица, ответственные за сохранность первичных документов представляют комиссии письменные пояснения случившегося. Копия акта направляется руководителю (либо лицу, его замещающему) организации или учредителям. В случае утраты документа, руководитель обеспечивает их восстановление.

      37. Руководитель (либо лицо, его замещающее) организации и работник, ответственный за хранение документов, обеспечивают правильную организацию ведения и хранения документов организации в соответствии с внутренними документами организации, согласованными с главным бухгалтером. В случае ведения и хранения документов на электронных носителях, руководитель (либо лицо, его замещающее) организации и руководитель подразделения информационных технологий обеспечивают их хранение.

      Сноска. Пункт 37 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

Глава 4. Организация ведения бухгалтерского учета

      Сноска. Заголовок главы 4 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

Параграф 1. Общие положения

      38. Бухгалтерский учет организации осуществляется в соответствии со схемой организации ведения бухгалтерского учета по форме, установленной в приложении к Правилам, следующим образом:

      1) детализированный бухгалтерский учет всех совершаемых организацией операций отражается только на основании первичных документов на счетах аналитического учета;

      2) информация, содержащаяся в принятых к учету первичных документах, накапливается и систематизируется в регистрах бухгалтерского учета;

      3) данные аналитического учета группируются по счетам синтетического учета;

      4) данные синтетического учета отражаются в главной книге или базе данных;

      5) на основании информации главной книги или базы данных формируются финансовая отчетность и отчетность по данным бухгалтерского учета.

      Сноска. Пункт 38 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      39. Организация ведения бухгалтерского учета осуществляется путем обеспечения четкого построения документооборота, правильного, своевременного и достоверного отражения всех операций и событий в бухгалтерском учете и своевременного и качественного контроля.

      39-1. В бухгалтерском учете в зависимости от объекта учета используются активные, пассивные и активно-пассивные счета, а также контрактивные и контрпассивные счета, предназначенные для уточнения остатка активных и пассивных счетов соответственно.

      Активными счетами являются счета бухгалтерского учета, предназначенные для учета имущества (активов).

      Пассивными счетами являются счета бухгалтерского учета, предназначенные для учета источников формирования активов (пассивов) и обязательств перед третьими лицами.

      Счета бухгалтерского учета, предназначенные для одновременного учета активов, а также источников их формирования, являются активно-пассивными счетами.

      Счет, который используется для уточнения (корректировки) остатка основного активного счета, является контрактивный счет.

      Счет, предназначенный для уточнения (корректировки) сумм источников формирования активов, учитываемых на пассивном счете, является контрпассивный счет.

      Дебетовые остатки по пассивным счетам и кредитовые остатки по активным счетам не формируются.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 39-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      40. При приеме (передаче) активов и (или) обязательств иных (иным) организаций (организациям) на основании первичных документов производится импортирование данных в информационную систему бухгалтерского учета.

      Параграф 2.Организация ведения бухгалтерского
учета кассовых операций

      41. Каждая кассовая операция, в том числе пополнение кассы, перемещение денег между кассами организации регистрируется либо в приходной, либо в расходной кассовой книге. Приходная и расходная кассовые книги ведутся как на бумажном носителе, так и в электронном виде.

      42. При ведении кассовых книг в электронном виде, без сохранения копий на бумажном носителе организация обеспечивает наличие внутреннего документа, подтверждающего сохранность и доступность электронных кассовых книг, равенство итогов, отраженных в кассовых книгах на конец предыдущего операционного дня и на начало следующего операционного дня, а также равенство суммы остатков всех касс организации с суммами, отраженными в бухгалтерском учете.

      43. При необходимости внутренними документами организации устанавливается лимит остатков в различных кассах.

      44. После пересчета (подсчета) наличных денег, в кассовой книге выводится остаток на конец операционного дня и ответственный кассир производит сверку с подразделением, ответственным за ведение бухгалтерского учета кассовых операций.

      45. Прием наличных денег производится по приходному кассовому ордеру (далее – приходный ордер), подписанному должностным (должностными) лицом (лицами), определенным (определенными) руководителем (либо лицом, его замещающим) организации, кассиром и лицом, вносившим наличные деньги. Лицу, вносившему наличные деньги, выдается квитанция (являющаяся отрывной частью приходного ордера) за подписями должностного лица и кассира.

      Сноска. Пункт 45 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 29.06.2018 № 132 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      46. Прием в кассу других ценностей оформляется документами по формам, установленным внутренними документами организации. К другим ценностям, в том числе относятся оригиналы правоустанавливающих документов (акты на право землепользования, документы на недвижимость и другие), а также разрешительные документы (лицензии, патенты и другие).

      47. Выдача наличных денег из кассы производится по расходному кассовому ордеру (далее – расходный ордер), подписанному должностным (должностными) лицом (лицами), определенным (определенными) руководителем (либо лицом, его замещающим) организации, кассиром и лицом, получающим наличные деньги.

      48. Все приходные и расходные ордера до передачи их в кассу регистрируются бухгалтерской службой в журнале регистрации приходных и расходных кассовых документов, который открывается отдельно на приходные и расходные кассовые документы.

      49. Оплата труда, выплата пособий по временной нетрудоспособности, стипендий, премий при выдаче денег производится кассиром по платежным ведомостям без составления расходного ордера на каждого получателя.

      50. На общую сумму выданной заработной платы составляется один расходный ордер, дата и номер которого указывается на каждой платежной ведомости.

      51. Разовые выдачи наличных денег на заработную плату отдельным лицам производятся по расходным ордерам.

      52. При получении приходных и расходных ордеров или заменяющих их документов кассир проверяет:

      1) наличие и подлинность на документах подписи должностного (должностных) лица (лиц), определенного (определенных) руководителем (либо лицом, его замещающим) организации;

      2) правильность оформления документов;

      3) наличие перечисленных в документах приложений.

      53. В случае несоблюдения одного из требований пункта 52 Правил кассир возвращает документы в бухгалтерскую службу для надлежащего оформления.

      54. Приходные и расходные ордера или заменяющие их документы подлежат обязательному гашению штампом или подписью от руки "Получено" или "Оплачено" с указанием числа, месяца, года.

      55. Для осуществления расчетов наличными деньгами организация ведет кассовую книгу для каждой кассы отдельно. Кассовые книги нумеруются и шнуруются. Количество листов в кассовой книге заверяется подписями руководителя (либо лица, его замещающего) и главного бухгалтера организации (филиала, представительства).

      Сноска. Пункт 55 в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 29.06.2018 № 132 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      56. Записи в кассовую книгу производятся кассиром сразу же после получения или выдачи наличных денег по каждому ордеру или заменяющему его документу. Ежедневно, в конце рабочего дня, кассир подсчитывает итоги операций за день, выводит остаток наличных денег в кассе и передает в бухгалтерскую службу отчет кассира (второй отрывной лист записей в кассовой книге за день) с приложением приходных и расходных кассовых документов под расписку в кассовой книге. Одновременно кассир сверяет остаток наличных денег в кассе по данным бухгалтерского учета с фактическим наличием денег.

      57. Правильность и своевременность ведения кассовой книги контролируется главным бухгалтером организации (филиала, представительства).

      Параграф 3. Ревизия кассы

      58. Обязательная ревизия кассы производится в сроки, установленные руководителем (либо лицом, его замещающим) организации, но не реже одного раза в год. Не реже одного раза в год производится внезапная ревизия кассы с пересчетом всех наличных денег и иных ценностей, находящихся в кассе.

      59. Ревизия кассы производится в обязательном порядке:

      1) при смене должностных лиц, ответственных за сохранность ценностей, находящихся в кассе;

      2) при временной смене должностных лиц, ответственных за сохранность ценностей, находящихся в кассе.

      60. Проведение ревизий и проверок ценностей в организации осуществляется без нарушения обычного кассового обслуживания клиентов организации. Руководитель ревизии обеспечивает правильную организацию и выполнение правил проведения ревизий.

      61. Составленный акт ревизии подписывается всеми работниками, участвовавшими в ревизии, и должностными лицами, ответственными за сохранность наличных денег и ценностей.

      62. В акте ревизии и приложениях к нему указываются следующие данные:

      1) суммы денег и ценностей, числящихся на день ревизии по бухгалтерскому учету, в кассовых книгах;

      2) фактическая сумма ценностей;

      3) обнаруженные при ревизии излишки и недостачи денег и ценностей,

      4) правильность оформления кассовых документов, ведения кассовых книг и иных первичных документов;

      5) о наличии ключей и штампов, а также сведений по учету выдачи и сдачи ключей, печатей, штампов, пломбиров;

      6) особые замечания.

      63. При проведении ревизии в связи со сменой или временной сменой должностных лиц, ответственных за сохранность наличных денег и ценностей, запись о передаче денег и ценностей, находящихся в кассе, ключей и печатей от кассы производится в акте ревизии.

      64. Подписание документов, связанных с хранением денег и ценностей и совершением операций с ними, производится лицом, сдающим деньги и ценности, после окончания ревизии и подписания акта ревизии.

      65. Результаты ревизии отражаются в бухгалтерском учете и финансовой отчетности, отчетности по данным бухгалтерского учета того периода, в котором была закончена ревизия. Выявленные при ревизии кассы расхождения признаются в качестве дохода при возникновении излишек, в качестве расхода при возникновении недостачи.

      Сноска. Пункт 65 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).

      Параграф 4. Организация ведения бухгалтерского учета
операций с банковскими счетами

      66. Организация ведения бухгалтерского учета операций с банковскими счетами осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      67. В обязательном порядке, не реже одного раза в год, в соответствии с внутренними документами организации между фронт-офисом и бэк-офисом осуществляется сверка информации по остаткам банковских счетов и доходов (расходов) по ним.

      Параграф 5. Организация ведения бухгалтерского учета выданных
(полученных) займов и привлеченных (размещенных) депозитов

      68. Организация ведения бухгалтерского учета выданных (полученных) займов и привлеченных (размещенных) депозитов осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      68-1. Внутренними документами организации регулируются, в том числе:

      1) порядок отражения заемных операций (выданных/полученных займов);

      2) порядок классификации выданных займов исходя из бизнес-моделей, утвержденных организацией для управления финансовыми активами, и характеристик договоров займов, связанных с предусмотренными договором денежными потоками;

      3) порядок оценки соответствия потоков денежных средств по финансовому активу критерию СППИ (Солели Паиментс оф Принсипал энд Интерест – Solely Payments of Principal and Interest), то есть предусмотрено ли условиями договора займа возникновение, в установленные сроки, потоков денежных средств, которые представляют собой выплату исключительно основной суммы и вознаграждения;

      4) порядок учета, приобретенного (приобретенных) или созданного (созданных) кредитно-обесцененного (кредитно-обесцененных) договора займа (договоров займов), содержащий, но не ограничиваясь:

      критерии существенной и несущественной модификации;

      порядок учета договоров займов при наличии признаков существенной и несущественной модификации;

      5) порядок отражения привлеченных (размещенных) депозитов;

      6) по усмотрению организации иные вопросы учета выданных (полученных) займов и привлеченных (размещенных) депозитов.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 68-1 в соответствии с постановлением Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      69. Отражение и (или) проверка отражения в бухгалтерском учете результата операции по выдаче (получению) займов и привлечению (размещению) депозитов осуществляется на основании первичных документов, предоставляемых фронт-офисом в порядке и сроки, установленные внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 69 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      70. В соответствии с внутренними документами организации не реже одного раза в квартал между фронт-офисом и бэк-офисом осуществляется сверка информации по остаткам счетов по выданным (полученным) займам и привлеченным (размещенным) депозитам.

      Сноска. Пункт 70 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      71. Не реже одного раза в шесть месяцев фронт-офис осуществляет сверку на достаточность принятого залогового имущества, отраженного на счетах меморандума, и остатков на счетах требований по выданным займам. В случае недостаточности залогового обеспечения для покрытия требований по выданным займам фронт-офисом проводится работа в соответствии с внутренними документами организации.

      72. В случае изменения стоимости залогового имущества фронт-офисом направляется в бэк-офис подтверждающий документ, установленный внутренними документами организации, для отражения изменения в бухгалтерском учете.

      При наличии вспомогательного модуля по учету залогов допускается осуществление автоматических бухгалтерских записей по переоценке стоимости залогов.

      Сноска. Пункт 72 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      73. В случае наличия займов, переданных акционерному обществу "Казахстанская Жилищная Компания" либо дочерней организации, приобретающей сомнительные и безнадежные активы, с периодичностью, установленной внутренними документами организации, но не реже одного раза в год, осуществляется сверка информации по соответствующим займам, в том числе отраженным в бухгалтерском учете данных организаций. По результатам сверки составляется документ, определенный внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 73 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 6. Организация ведения бухгалтерского учета
инвестиционной деятельности

      74. Организация ведения бухгалтерского учета инвестиционной деятельности осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      75. Отражение и (или) проверка бэк-офисом в бухгалтерском учете операции по инвестиционной деятельности осуществляется на основании первичных документов, полученных от фронт-офиса и (или) сверка введенной в информационную систему информации с первичными документами.

      76. В случае изменения параметров совершенной операции по инвестиционной деятельности фронт-офис не позднее окончания операционного дня передает все подтверждающие первичные документы в бэк-офис для отражения изменения в бухгалтерском учете.

      Сноска. Пункт 76 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      77. Не реже одного раза в неделю фронт-офис осуществляет сверку с бэк-офисом по количеству и сумме заключенных и отраженных в бухгалтерском учете операций по инвестиционной деятельности, в порядке, определенном внутренними документами организации.

      78. Организацией осуществляется обязательная сверка с депозитарием, номинальным держателем и (или) кастодианом информации по ценным бумагам, числящимся за организацией, с периодичностью, установленной внутренними документами, но не реже одного раза в шесть месяцев.

      79. Подразделением, являющимся в организации ответственным подразделением, осуществляется сверка данных аналитического и синтетического учета с периодичностью и в порядке, установленном внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 79 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 7.Организация ведения бухгалтерского учета
дебиторской и кредиторской задолженности

      80. Организация ведения бухгалтерского учета дебиторской и кредиторской задолженности осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      81. Отражение и (или) проверка бэк-офисом в бухгалтерском учете операции с дебиторской и кредиторской задолженностью осуществляется на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом.

      82. фронт-офис сверку с бэк-офисом остатков и движения по счетам дебиторской и кредиторской задолженности осуществляет с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации. По результатам сверки составляется документ, установленный внутренними документами организации.

      Параграф 8.Организация ведения бухгалтерского учета запасов

      83. Организация ведения бухгалтерского учета запасов осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      84. Отражение и (или) проверка бэк-офисом в бухгалтерском учете операции с запасами, в том числе перемещение запасов внутри организации осуществляется на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом.

      85. Расходование запасов осуществляется на основании первичных документов в пределах норм, установленных внутренними документами организации.

      Параграф 9. Организация ведения бухгалтерского учета фиксированных активов

      86. Организация ведения бухгалтерского учета фиксированных активов осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      87. Отражение и (или) проверка бэк-офисом в бухгалтерском учете операции по фиксированным активам, в том числе перемещение фиксированных активов внутри организации осуществляется на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом.

      88. фронт-офис сверку с бэк-офисом соответствия фиксированных активов данным бухгалтерского учета осуществляет с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации.

      89. Организация проводит тест на обесценение фиксированных активов с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации, разработанными в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями Закона Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности".

      Сноска. Пункт 89 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 10. Организация ведения бухгалтерского учета обязательств организации

      90. Организация ведения бухгалтерского учета обязательств организации осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      91. Отражение и (или) проверка в бухгалтерском учете операции по обязательствам организации осуществляется на основании первичных документов, своевременно предоставляемых фронт-офисом.

      92. Фронт-офис с бэк-офисом сверку информации по остаткам счетов обязательств организации осуществляет с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации.

      93. Фронт-офис с бэк-офисом в случае наличия выпущенных облигаций сверку информации по остаткам счетов по выпущенным облигациям, в том числе по обеспечению выпущенных ипотечных облигаций осуществляет не реже одного раза в квартал.

      Параграф 11. Организация ведения бухгалтерского учета капитала

      94. Организация ведения бухгалтерского учета капитала осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      95. Отражение и (или) проверка бэк-офисом в бухгалтерском учете операции с капиталом осуществляется на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом.

      96. Подразделение, ответственное за регистрацию решений органов управления организации с бэк-офисом сверку на наличие и точность информации, по всем принятым решениям органов управления на соответствующих счетах бухгалтерского учета осуществляет с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации, но не реже одного раза в год.

      Параграф 12. Организация ведения бухгалтерского
учета доходов (расходов)

      97. Организация ведения бухгалтерского учета доходов (расходов) осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      98. Подразделения, участвующие в бизнес-процессе операций, совершаемых организацией с бэк-офисом сверку полноты отраженных в бухгалтерском учете доходов (расходов) по операциям, совершаемым организацией, осуществляют с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации.

      Параграф 13. Организация ведения бухгалтерского учета
условных требований и обязательств

      99. Организация ведения бухгалтерского учета условных требований и обязательств осуществляется в соответствии с требованиями Закона о бухгалтерском учете и внутренними документами организации.

      100. Отражение и (или) проверка бэк-офисом в бухгалтерском учете условных требований и обязательств осуществляется на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом.

      101. Фронт-офис с бэк-офисом сверку по количеству и сумме заключенных и отраженных в бухгалтерском учете условных требований и обязательств, а также по данным аналитического и синтетического учета осуществляет с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации, но не реже одного раза в неделю.

      102. Бэк-офис на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом отражает (проверяет) в бухгалтерском учете переоценку условных требований и обязательств.

      Параграф 14. Организация ведения бухгалтерского учета
счетов меморандума

      103. Организация ведения бухгалтерского учета счетов меморандума осуществляется в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан и внутренними документами организации.

      104. Отражение и (или) проверка бэк-офисом операций на счетах меморандума осуществляется на основании первичных документов, своевременно представляемых фронт-офисом.

      105. Фронт-офис сверку с бэк-офисом по операциям, подлежащим учету на счетах меморандума осуществляют с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации.

      Параграф 15. Порядок организации внесистемного учета имущества

      106. При наличии внесистемного учета главный бухгалтер и (или) лицо, определенное руководителем (либо лицом, его замещающим) организации, осуществляют обеспечение контроля по сохранности имущества, находящегося в организации.

      107. Внесистемному учету подлежат приобретенные и полученные основные средства, нематериальные активы и запасы до оприходования на баланс, а также до определения стоимости, имущество, полученное безвозмездно или по решению суда до определения стоимости, излишки, выявленные при инвентаризации имущества до определения балансовой стоимости и оприходования на баланс, штампы и печати, и иное имущество, определенное организацией, в качестве имущества, подлежащего внесистемному учету.

      108. На внесистемный учет имущество приходуется на основании первичных документов.

      109. Учет имущества, числящегося на внесистемном учете, ведется в количественном и (или) стоимостном выражении.

      110. Для учета имущества, числящегося на внесистемном учете, материально-ответственное лицо, в подотчете которого оно находится, заводит и ведет журнал учета имущества по форме, утвержденной внутренними документами организации, с учетом ее бизнес-процессов.

      Сноска. Пункт 110 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      111. Материально-ответственными лицами производится сверка фактического наличия имущества с данными внесистемного учета с периодичностью и в порядке, установленными внутренними документами организации. Недостача имущества, числящегося на внесистемном учете, отражаются в бухгалтерском учете организации на счетах дебиторской задолженности к материально-ответственному лицу.

      112. Учет внесистемного имущества осуществляется в информационной системе, применяемой организацией для ведения бухгалтерского учета и составления финансовой отчетности или отчетности по данным бухгалтерского учета.

      Сноска. Пункт 112 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

Глава 5. Инвентаризация

      Сноска. Заголовок главы 5 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

Параграф 1. Общие положения

      113. В целях обеспечения достоверности данных бухгалтерского учета и финансовой отчетности проводится инвентаризация активов и обязательств. Основной целью инвентаризации является выявление фактического наличия имущества путем:

      1) сопоставления фактического наличия имущества данным бухгалтерского учета путем подтверждения остатков счетов аналитического учета с результатами инвентаризации;

      2) определения состояния имущества на дату инвентаризации;

      3) проверки и подтверждения полноты отражения в учете дебиторской и кредиторской задолженности, капитального и текущего ремонта, завершенного и незавершенного строительства.

      114. Инвентаризации подлежит все имущество независимо от его местонахождения, а также не принадлежащее организации, но числящееся в бухгалтерском учете (находящееся на ответственном хранении, арендованное согласно договору, полученное для переработки и принятое на комиссию), а также имущество, не учтенное по каким-либо причинам, и все виды обязательств.

      115. В зависимости от степени охвата проверкой активов и обязательств различают полную,частичную,выборочную инвентаризацию.

      Полная инвентаризация охватывает все без исключения активы и обязательства. Частичная и выборочная инвентаризации охватывают один или несколько видов активов и обязательств.

      116. Полная инвентаризация активов и обязательств проводится не менее одного раза в год. В исключительных случаях (таких как обстоятельства непреодолимой силы (форс-мажор, пандемия), объединение организаций, переезд структурных подразделений организации) полная инвентаризация активов и обязательств отсрочивается по решению уполномоченного органа организации на срок не более чем на год. Частичная инвентаризация при необходимости проводится чаще. Охват видов активов и обязательств при частичной инвентаризации утверждается руководителем (либо лицом, его замещающим) организации или должностным (должностными) лицом (лицами), определенным (определенными) руководителем организации.

      Сноска. Пункт 116 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      117. В зависимости от сроков проведения инвентаризации различают плановые (в установленные сроки), внеплановые (по мере необходимости), внезапные (по распоряжению вышестоящих органов, по требованию государственных органов в соответствии с их компетенцией, учредителей, руководства организации).

      118. В обязательном порядке инвентаризация проводится:

      1) при смене материально-ответственных лиц, должностных лиц;

      2) при установлении фактов хищения или злоупотреблений, а также порчи имущества;

      3) в случае стихийных бедствий, пожара, аварий или других чрезвычайных ситуаций;

      4) при реорганизации организации перед составлением разделительного баланса и в других случаях;

      5) в иных случаях, установленных внутренними документами организации.

      Параграф 2. Инвентарные номера или штриховые коды

      119. Для осуществления контроля за имуществом, числящимся на балансе и внесистемном учете, организация обеспечивает организацию учета путем присвоения каждому имуществу отдельного инвентарного номера и (или) штриховых кодов в порядке, установленном в организации. Инвентарные номера и (или) штриховые коды присваиваются объектам имущества по мере их поступления по порядково-серийной системе.

      120. Под инвентарным номером понимается комбинация буквенных и (или) цифровых обозначений, примененных организацией для кодового обозначения имущества.

      121. Под штриховым кодом (далее – штрих номер) понимается комбинация последовательно расположенных параллельных штрихов и промежутков между ними в машиночитаемой форме (визуально-читаемых знаков) для кодового обозначения имущества.

      Штрих номера считываются специальным устройством при проведении инвентаризации имущества.

      В штрих номерах при необходимости указываются наименование, инвентарный и заводской номер, модель, марка, тип, а также код имущества.

      122. Для учета основных средств и нематериальных активов организацией обеспечивается ведение в информационной системе инвентарной карточки для каждого отдельного объекта. Форма инвентарной карточки разрабатывается организацией самостоятельно. Инвентарная карточка содержит основные качественные и количественные показатели объекта основных средств и нематериальных активов.

      123. Организация ведет классификатор имеющегося имущества, числящегося на балансе и внесистемном учете, с присвоенным им инвентарными номерами и (или) штрих номерами.

      124. Для осуществления учета и контроля имущества, маркировка которого не представляется возможной, организацией при необходимости в произвольной форме заводится журнал учета имущества, в который наклеиваются инвентарные номера и (или) штрих номера напротив реквизитов соответствующей единицы имущества.

      125. Инвентарные номера и (или) штрих номера сохраняются на объектах имущества до его полного выбытия либо вывода из эксплуатации путем безвозмездной передачи либо реализации физическим или юридическим лицам либо путем уничтожения (демонтажа).

      Параграф 3. Порядок проведения инвентаризации

      126. Для проведения инвентаризации активов и обязательств создается инвентаризационная комиссия, состав которой утверждается приказом руководителя (либо лица, его замещающего) организации.

      127. В состав инвентаризационной комиссии (далее – комиссия) включаются работники бухгалтерской службы и другие специалисты.

      После утверждения приказа о создании комиссии, председателю комиссии выдается письменное распоряжение за подписью руководителя (либо лица, его замещающего) организации, с указанием состава комиссии, номера и даты приказа, объекта, подлежащей инвентаризации, сроков начала и окончания инвентаризации.

      128. До проведения инвентаризации члены комиссии осуществляют следующие действия:

      подробно ознакамливаются с материалами последней инвентаризации, проведенной по данным объектам, с мерами, принятыми по результатам последней инвентаризации;

      опломбируют подсобные помещения, подвалы и другие места хранения имущества, имеющие отдельные входы и выходы;

      получают последние на момент инвентаризации реестры приходных и расходных документов или отчеты о движении имущества, подлежащего инвентаризации.

      129. Инвентаризация имущества производится по местонахождению имущества.

      Проверка фактических остатков производится при обязательном участии материально-ответственного лица, при этом материально-ответственное лицо не является членом комиссии на своем участке.

      130. Результаты подсчета и иного измерения заносятся в инвентаризационные описи – документы, составляемые в момент проведения инвентаризации и подтверждающие фактическое наличие имущества и обязательств на определенную дату не менее чем в двух экземплярах, которые подписываются всеми членами комиссии и материально-ответственным лицом. В конце описи материально-ответственное лицо дает расписку, подтверждающую проверку комиссией имущества в его присутствии, об отсутствии к членам комиссии каких-либо претензий.

      При проверке фактического наличия имущества в случае смены материально-ответственного лица в инвентаризационных описях лицо, принявшее это имущество, расписывается в их получении, а сдавшее – в их сдаче.

      131. Если инвентаризация имущества проводится в течение нескольких дней, то помещение, где хранится инвентаризируемое имущество, ежедневно опечатывается в присутствии членов комиссии и материально-ответственного лица.

      132. На имущество, не принадлежащее организации на правах собственности, но находящееся у них, составляются отдельные инвентаризационные описи.

      133. На имущество, пришедшее в негодность, составляется отдельная инвентаризационная опись.

      134. По окончании инвентаризации, оформленные инвентаризационные описи сдаются в бухгалтерскую службу.

      135. Бухгалтерская служба осуществляет проверку инвентаризационных описей в бухгалтерском учете.

      Параграф 4. Инвентаризация денег, денежных документов
и бланков строгой отчетности

      136. Инвентаризация денежных документов и бланков строгой отчетности производится с полным полистным пересчетом.

      Наличные деньги в поврежденной упаковке, а также отдельные банкноты и монеты подлежат полистному пересчету и пересчету по кружкам в присутствии члена комиссии.

      137. Результаты инвентаризации денежных знаков, денежных документов и бланков строгой отчетности отражаются в инвентаризационных описях.

      Денежная наличность включается в инвентаризационную опись по купюрам и сумме.

      138. Инвентаризационная опись сверяется с данными бухгалтерского учета. При обнаружении комиссией недостачи или излишков в протоколе по результатам инвентаризации указывается сумма.

      139. Инвентаризация денег в пути производится путем сверки числящихся на этом счете сумм:

      при сдаче денежной наличности – с данными квитанции банка, копии сопроводительных ведомостей на сдачу денег инкассаторам обслуживающего банка и другое;

      по суммам, переведенным собственником или другими организациями – согласно полученным от них извещениям с указанием даты, номера поручения, суммы и наименования обслуживающего банка, принявшего перечисление.

      140. Инвентаризация денег, находящихся на банковских счетах производится путем сверки остатков сумм, числящихся на соответствующих счетах по данным бухгалтерской службы организации, с данными по выписке банков.

      Параграф 5. Инвентаризация расчетов

      141. Инвентаризация расчетов с банками по кредитам, с бюджетом, поставщиками, подотчетными лицами, работниками, депонентами и другими дебиторами и кредиторами заключается:

      в проверке тождественности расчетов с банками, органами казначейства, финансовыми, налоговыми органами, единым накопительным пенсионным фондом, добровольными накопительными пенсионными фондами, с дочерними организациями;

      в проверке правильности и обоснованности сумм задолженности, включая суммы по которым истекли сроки исковой давности;

      в выявлении по задолженности работникам организации сумм своевременно невыплаченной заработной платы, подлежащих перечислению на счет депонентов, а также суммы и причины возникновения переплат работникам организации.

      Сноска. Пункт 141 с изменением, внесенным постановлением Правления Национального Банка РК от 26.07.2013 № 194 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      142. Проверке подвергаются счета кредиторской задолженности в части сумм товаров в пути и расчетов с поставщиками по неотфактурованным поставкам.

      143. При инвентаризации подотчетных сумм проверяются отчеты подотчетных лиц по выданным авансам с учетом их целевого использования, а также суммы выданных авансов по каждому подотчетному лицу (дата выдачи, целевое назначение).

      144. При инвентаризации доходов (расходов) будущих периодов комиссия по документам устанавливает и включает в инвентаризационные описи сумму, подлежащую отражению в бухгалтерском учете.

      Параграф 6. Инвентаризация основных средств
и нематериальных активов

      145. При инвентаризации нематериальных активов проверяется:

      правильность и своевременность отражения нематериальных активов в учете;

      наличие документов, подтверждающих права организации на его использование (патенты, лицензионные соглашения, товарные знаки и другое).

      146. В соответствии с внутренними документами организации до начала либо в момент инвентаризации основных средств проверяются:

      наличие и состояние инвентаризационных описей и списков по учету основных средств;

      наличие и состояние технических паспортов или другой технической документации;

      наличие документов, подтверждающих нахождение указанных объектов в собственности организации на ответственном хранении, а также договоров аренды. При отсутствии документов обеспечивается их получение и оформление.

      Сноска. Пункт 146 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      147. При инвентаризации основных средств комиссия производит осмотр объектов и заносит в инвентаризационные описи полное их наименование, назначение, инвентарные номера и основные технические или эксплуатационные показатели.

      148. Перечень основных средств вносится в инвентаризационную опись по наименованиям в соответствии с основным назначением объекта. Если объект подвергся восстановлению, реконструкции, расширению или переоборудованию и вследствие этого изменилось основное его назначение, то он вносится в инвентаризационную опись под наименованием, соответствующим новому назначению, и в случае необходимости в бухгалтерском учете осуществляется соответствующая бухгалтерская запись.

      Сноска. Пункт 148 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      149. При выявлении объектов не принятых на учет, а также объектов, по которым в учетных регистрах отсутствуют или указаны неправильные данные, характеризующие их, комиссия включает в инвентаризационную опись недостающие, правильные сведения и технические показатели по этим объектам.

      150. Объекты основных средств, которые в момент инвентаризации располагаются вне места нахождения организации (автомашины, отправленные в капитальный ремонт машины, оборудование и тому подобное), инвентаризируются в соответствии с внутренними документами организации.

      Сноска. Пункт 150 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 7. Документальное оформление инвентаризации

      151. Инвентаризационные описи оформляются на бумажных носителях. Записи в инвентаризационных описях осуществляются без помарок и подчисток.

      152. На последних листах инвентаризационной описи пустые строки прочеркиваются.

      153. Материально-ответственное лицо в случае обнаружения ошибки в описях после завершения инвентаризации немедленно (до открытия склада, кладовой, секции и тому подобное) заявляет об этом председателю инвентаризационной комиссии. Комиссия осуществляет проверку указанных фактов и, в случае, их подтверждения производит исправление выявленных ошибок в порядке, установленном внутренними документами организации.

      154. Исправление ошибок производится во всех экземплярах описей путем зачеркивания неправильных записей и проставления над ними правильных записей. Исправления оговариваются и подписываются всеми членами комиссии и материально-ответственным лицом.

      155. Не допускается внесение комиссией в описи заведомо неправильных данных о фактических остатках с целью сокрытия недостачи или излишков.

      156. В сличительных ведомостях отражаются расхождения между показателями по данным бухгалтерского учета и данным инвентаризационных описей. Сличительные ведомости составляются по активам, при инвентаризации которых выявлены отклонения от учетных данных.

      Сноска. Пункт 156 - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 19.12.2022 № 122 (вводится в действие c 01.01.2023).

      Параграф 8. Регулирование инвентаризационных разниц
и оформление результатов инвентаризации

      157. Выявленные при инвентаризации расхождения фактического наличия имущества с данными бухгалтерского учета признаются в качестве дохода при возникновении излишек, в качестве расхода при возникновении недостачи.

      158. Комиссия выявляет причины недостачи или излишков, обнаруженных при инвентаризации. Выводы, предложения и решения комиссии оформляются протоколом, утвержденным руководителем (либо лицом, его замещающим) организации.

      159. Результаты инвентаризации отражаются в бухгалтерском учете и финансовой отчетности того периода, в котором была закончена инвентаризация.

      Приложение
к Правилам организации
ведения бухгалтерского учета

      Форма

      Схема организации ведения бухгалтерского учета

      Сноска. Приложение - в редакции постановления Правления Национального Банка РК от 21.09.2020 № 108 (вводится в действие с 16.12.2020).