Кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша үмітсіз берешекті кешіру қағидаларын және негіздерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Ұлттық Банкінің Басқармасының 2014 жылғы 6 мамырдағы № 78 қаулысы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2014 жылы 25 маусымда № 9535 тіркелді.

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз.

"Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне оңалту

және банкроттық, салық салу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2014 жылғы 7 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша үмітсіз берешекті кешіру қағидалары және негіздері бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі және 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап туындаған қатынастарға қолданылады және 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылады.

Ұлттық Банк
Төрағасы	Қ. Келімбетов
КЕЛІСІЛДІ
Қазақстан Республикасы
Қаржы министрлігі
Б. Сұлтанов
2014 жылғы 27 мамыр

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 6 мамырдағы № 78 қаулысымен бекітілді

Кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша үмітсіз берешекті
кешіру қағидалары және негіздері

1. Осы Кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша үмітсіз берешекті кешіру қағидалары және негіздері (бұдан әрі – Қағидалар) "Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексiнің (Салық кодексі) (бұдан әрі – Салық кодексі) 90-бабы 2-тармағының 8) тармақшасына сәйкес әзірленді және екінші деңгейдегі банктердің (бұдан әрі – банк) кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша үмітсіз берешекті кешіру негіздерін және тәртібін белгілейді.

Осы Қағидалар банк өзара байланысты тараптарға не Салық кодексіне сәйкес кредит (қарыз) жөніндегі шартты жасау күнінен бастап берешекті кешіру күніне дейін танылатын өзара байланысты тараптардың міндеттемелері бойынша үшінші тұлғаларға берген кредит (қарыз) бойынша берешек кешірілген кезде осы Қағидалар қолданылмайды.

2. Кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша үмiтсiз берешекті кешіру Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес борышты кешіру нәтижесінде кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша талап ету құқығын тоқтату, сондай-ақ "Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы" 1995 жылғы 23 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес негізгі міндеттеме сомасынан төмен бағамен соттан тыс тәртіппен сауда-саттықтан ипотекалық шарт жасаған күні негізгі міндеттемені толық қамтамасыз еткен кепіл мүлікті кепілге берілген мүлкін сатудан кейін өтелмеген кредиттің (қарыздың) сомасына сату кезінде кредит (қарыз) және оның сыйақысы бойынша талап ету құқығын тоқтату болып танылады.

Кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекке Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген негіздер бойынша банкроттық және тарату кезеңіндегі қарыз алушылардың кредит (қарыз) бойынша берешегі кірмейді.

Кредиттің (қарыздың) негізгі борышы бойынша берешек те, оның сыйақысы бойынша берешек те осындай кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешек болып табылады.

3. Қағидаларға сәйкес кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешек деп бір мезгілде мынадай талаптарға сәйкес келетін кредит (қарыз) бойынша берешек түсініледі:

1) осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген жағдай басталған күнінен бастап кредит (қарыз) және (немесе) оның сыйақысы бойынша берешек бойынша төлем мерзімі өткен күндердің саны күнтізбелік бір жүз сексен және одан көп күн құрайды;

2) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес берешектің кешіруге жататын бөлігінің кемінде жүз пайызы мөлшерінде резервтер (провизиялар) қалыптастырылды не Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 25 ақпандағы № 65 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8670 тіркелген) бекітілген Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларына сәйкес бұрын қалыптасқан резервтер (провизиялар) есебінен Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салық төлеушінің борышкерге талап ету құқықтарын тоқтатпай берешек бойынша есептен шығару жүргізілді;

3) Қағидалардың 4-тармағында көзделген талаптардың біріне сәйкес келеді.

4. Қағидалардың 3-тармағының 3) тармақшасын қолдану мақсаттары үшін мынадай талаптар пайдаланылады:

1) кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешек бойынша төмендегі талаптардың біріне сәйкес келетін кепілге салынған мүлік түріндегі қамтамасыз етудің болуы:

кепілге салынған мүлік бойынша соттан тыс сауда-саттықтың сатып алушының болмауы немесе сауда-саттықты жеңіп алған тұлғаның сатып алу бағасын енгізбеуіне байланысты екі реттен көп болмауы;

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 322-бабы 1-тармағының 2), 3) тармақшаларында көзделеген негіздер бойынша кепілдің тоқтатылуына байланысты кепілге салынған мүлікті өндіріп алу мүмкін емес;

кепіл ұстаушыға (банкке) байланысты емес себептер бойынша үмітсіз берешек бойынша кепілге салынған мүлік толық немесе ішінара жоғалған немесе бүлінген;

2) қарыз шартын жасау күні негізгі міндеттемені толық қамтамасыз еткен, кепілге салынған мүлікті негізгі міндеттеменің сомасынан төмен баға бойынша сатқаннан кейін, оның ішінде орындалмаған кепілдік, кепілдеме, тұрақсыздық айыбы түріндегі қамтамасыз ету болған кезде:

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сауда-саттықтан;

кепіл берушінің кепіл ұстаушының жазбаша келісімімен;

кепілге салынған мүлікті банк меншігіне айналдыру арқылы өткізгеннен кейін кредит (қарыз) бойынша берешектің болуы;

3) кредит (қарыз) беру күніне кепілді қамтамасыз етуі болмаған, не мемлекеттік тіркеуге жатпайтын кепілді қамтамасыз етуі болған кредит (қарыз) бойынша кешіру күніне тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған 1000 еселенген айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мөлшерде үмітсіз берешектің болуы.

5. Кредит (қарыз) бойынша барлық үмітсіз берешекті немесе бір бөлігін кешіру банктің басқару органы бекіткен Ішкі кредит саясаты туралы қағидаларда белгіленген банк органының әрбір кредит (қарыз) үмітсіз берешекті кешіру жөніндегі шешімі негізінде жүзеге асырылады, онда:

1) қарыз алушы;

2) кредит беру туралы жасалған шарт (банктік қарыз шарты);

3) кредиттік бюрода кредиттік тарих субъектісі жөніндегі ақпараттың болуы туралы мәліметтер, кешіру туралы шешім қабылданған өтелмеген үмітсіз берешектің жиынтық мөлшері көрсетіледі.

6. Кредит (қарыз) бойынша үмітсіз берешекті кешіру мынадай тәртіпте жүзеге асырылады:

1) Қағидалардың 5-тармағына сәйкес шешім қабылданады;

2) дара кәсіпкер ретінде тіркеу есебінде тұрған жеке тұлға немесе заңды тұлға болып табылатын қарыз алушының кредиті (қарызы) бойынша үмітсіз берешек кешірілген жағдайларда, банк қарыз алушыға кредиті (қарызы) бойынша үмітсіз берешегі кешірілгені туралы хабарлайды және қарыз алушы-салық төлеушінің орналасқан (тұрғылықты) жері бойынша салық органына Салық кодексінің 581-бабының 10) тармақшасында белгіленген тәртіпте қарыз алушыдан міндеттемелер есептен шығарылғаны туралы хабарлайды;

3) кешірілген берешек туралы мәліметтер кредиттік тарихтың субъектісі туралы ақпаратта көрсету үшін кредиттік бюроға ұсынылады.

Об утверждении Правил и оснований прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) и вознаграждению по нему

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 6 мая 2014 года № 78. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 июня 2014 года № 9535.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п.2

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 7 марта 2014 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам реабилитации и банкротства, налогообложения" Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила и основания прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) и вознаграждению по нему.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования и распространяется на отношения, возникшие с 1 января 2014 года, и действует до 1 января 2016 года.

Председатель
Национального Банка	К. Келимбетов
СОГЛАСОВАНО
Министерство финансов
Республики Казахстан
Министр	Б. Султанов
27 мая 2014 года

Утверждены постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 6 мая 2014 года № 78

Правила
и основания прощения безнадежной задолженности по кредиту
(займу) и вознаграждению по нему

1. Настоящие Правила и основания прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) и вознаграждению по нему (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 8) пункта 2 статьи 90 Кодекса Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс) (далее - Налоговый кодекс) и устанавливают основания и порядок прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) и вознаграждению по нему банками второго уровня (далее - банк).

Настоящие Правила не применяются при прощении задолженности по кредиту (займу), предоставленному банком взаимосвязанным сторонам либо третьим лицам по обязательствам взаимосвязанных сторон, признаваемых в соответствии с Налоговым кодексом в период с даты заключения договора по кредиту (займу) до даты прощения задолженности.

2. Прощением безнадежной задолженности по кредиту (займу) и вознаграждению по нему признаются прекращение права требования по кредиту (займу) и вознаграждению по нему в результате прощения долга в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан, а также прекращение права требования по кредиту (займу) и вознаграждению по нему при продаже заложенного имущества, которое полностью обеспечивало основное обязательство на день заключения ипотечного договора, с торгов во внесудебном порядке по цене ниже суммы основного обязательства в соответствии с Законом Республики Казахстан от 23 декабря 1995 года "Об ипотеке недвижимого имущества" - на сумму непогашенного после продажи заложенного имущества кредита (займа) и вознаграждения по нему.

В безнадежную задолженность по кредиту (займу) не включается задолженность по кредиту (займу) заемщиков, находящихся на стадии банкротства и ликвидации по основаниям, установленным законодательными актами Республики Казахстан.

Безнадежной задолженностью по кредиту (займу) является задолженность как по основному долгу, так и по вознаграждению по такому кредиту (займу).

3. Безнадежной задолженностью по кредиту (займу) в соответствии с Правилами понимается задолженность по кредиту (займу), соответствующая одновременно следующим условиям:

1) количество дней просрочки платежей по задолженности по кредиту (займу) и (или) вознаграждению по нему составляет сто восемьдесят календарных дней и более с даты наступления условия, предусмотренного в подпункте 2) настоящего пункта;

2) сформированы резервы (провизии) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности в размере не менее ста процентов от части задолженности, подлежащей прощению, либо по задолженности произведено списание без прекращения в соответствии с законодательством Республики Казахстан прав требования налогоплательщика к должнику за счет ранее сформированных резервов (провизий) в соответствии с Правилами создания провизий (резервов) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, утвержденными постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 25 февраля 2013 года № 65 (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 8670);

3) одному из условий, предусмотренных в пункте 4 Правил.

4. Для целей применения подпункта 3) пункта 3 Правил используются следующие условия:

1) наличие обеспечения по безнадежной задолженности по кредиту (займу) в виде заложенного имущества, которое соответствует одному из следующих условий:

внесудебные торги по заложенному имуществу не состоялись более двух раз ввиду отсутствия покупателей или невнесения лицом, выигравшим торги, покупной цены;

невозможность обращения взыскания на заложенное имущество, ввиду прекращения залога по основаниям, предусмотренным в подпунктах 2), 3) пункта 1 статьи 322 Гражданского Кодекса Республики Казахстан;

заложенное имущество по безнадежной задолженности полностью или частично утрачено или повреждено по независящим от залогодержателя (банка) причинам;

2) наличие задолженности по кредиту (займу) после реализации заложенного имущества, которое полностью обеспечивало основное обязательство на день заключения договора займа, по цене ниже суммы основного обязательства, в том числе при наличии обеспечения в виде неисполненной гарантии, поручительства, неустойки:

с торгов в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

залогодателем с письменного согласия залогодержателя;

путем обращения заложенного имущества в собственность банка;

3) наличие безнадежной задолженности на дату прощения в размере не более 1000 – кратного размера месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете на соответствующий финансовый год и действующего на 1 января соответствующего финансового года, по кредиту (займу), по которому на дату предоставления кредита (займа) отсутствовало залоговое обеспечение, либо имелось залоговое обеспечение, не подлежащее государственной регистрации.

5. Прощение всей или части безнадежной задолженности по кредиту (займу) осуществляется на основании решения органа банка, определенного в Правилах о внутренней кредитной политике, утвержденных органом управления банка, о прощении безнадежной задолженности по каждому кредиту (займу), в котором, в том числе, указываются сведения о:

1) заемщике;

2) заключенном договоре о предоставлении кредита (договора банковского займа):

3) наличии информации о субъекте кредитной истории в кредитном бюро, совокупный размер непогашенной безнадежной задолженности, в отношении которой принято решение о прощении.

6. Прощение безнадежной задолженности по кредиту (займу) осуществляется в следующем порядке:

1) принимается решение, предусмотренное пунктом 5 Правил;

2) в случаях прощения безнадежной задолженности по кредиту (займу) заемщика, являющегося физическим лицом, состоящим на регистрационном учете в качестве индивидуального предпринимателя, или юридическим лицом, банк уведомляет заемщика о прощении безнадежной задолженности по кредиту (займу) и уведомляет налоговый орган по месту нахождения (месту жительства) налогоплательщика - заемщика о списании обязательств с заемщика в порядке, определенном подпунктом 10) статьи 581 Налогового кодекса;

3) сведения о прощеной задолженности предоставляются в кредитное бюро для отражения в информации о субъекте кредитной истории.