О проекте Закона Республики Казахстан "Об энергосбережении"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 июня 2009 года № 1002

Сноска. Проект Закона отозван из Мажилиса Парламента РК постановлением Правительства РК от 26.05.2010 № 473.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "Об энергосбережении".

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Проект

Закон Республики Казахстан
Об энергосбережении

Настоящий Закон регулирует общественные отношения в сфере использования энергетических ресурсов с целью создания экономических и организационных условий для стимулирования энергосбережения и повышения энергетической эффективности в Республике Казахстан.

1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем
Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) вторичный энергетический ресурс - энергия, получаемая в виде побочного продукта использования устройств, функциональное назначение которых не связано с производством соответствующего вида энергии;
2) Государственный реестр энергосбережения - систематизированный свод документированной информации о помещениях и устройствах, потребляющих тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива в год, в том числе об электрических сетях, теплоэлектроцентралях, государственных районных электростанциях, гидроэлектростанциях, о магистральных нефте- и газопроводах, а также о пользователях указанных помещений и устройств;
3) коэффициент энергоэффективности помещения - отношение фактической энергоемкости соответствующего помещения к его нормативной энергоемкости;
4) коэффициент энергоэффективности устройства - отношение фактической энергоемкости устройства к нормативной энергоемкости устройства;
5) нормативная энергоемкость помещения - среднее количество тепловой и (или) электрической энергии на квадратный метр, необходимое для соблюдения в помещении соответствующего размера и функционального назначения санитарно-эпидемиологических правил и нормативов, требований пожарной безопасности, иных установленных законодательством Республики Казахстан обязательных требований, при условии использования в таком помещении энергосберегающих технологий;
6) нормативная энергоемкость устройства - количество тепловой и (или) электрической энергии, необходимое для реализации функционального назначения устройства в соответствии с установленными нормативами энергопотребления;
7) показатель эффективности использования топливно-энергетических ресурсов - регламентируемая в нормативах и стандартах величина удельного расхода топлива и энергии для производства данной продукции, работ и услуг;
8) пользователь помещения - юридическое или физическое лицо, пользующееся помещением на праве собственности или ином законном основании;
9) помещение - здание, строение, сооружение, а также их части, признаваемые в соответствии с законодательством Республики Казахстан объектами недвижимого имущества;
10) продукция - результат технологического процесса или деятельности, в том числе энергопроизводящее или энергопотребляющее оборудование;
11) производители топливно-энергетических ресурсов - юридические лица, независимо от форм собственности, зарегистрированные на территории Республики Казахстан, для которых любой из видов топливно-энергетических ресурсов является товарной единицей;
12) профессиональная организация - юридическое лицо, имеющее лицензию на осуществление деятельности по проведению энергетического обследования и (или) на проведение экспертизы энергоэффективности и энергосбережения;
13) технологический процесс - процесс, связанный с производством продукции, потреблением энергии, преобразованием одного вида энергии в другой;
14) топливно-энергетические ресурсы - совокупность всех природных и преобразованных видов топлива и энергии;
15) условное топливо - принятая при технико-экономических расчетах и регламентируемая в нормативах и стандартах единица, служащая для сопоставления тепловой ценности различных видов органического топлива;
16) уполномоченный орган в сфере энергосбережения - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере энергосбережения;
17) устройство - предмет, или совокупность предметов, объединенных единым технологическим процессом, функциональное назначение которого предусматривает использование энергии и (или) вторичного энергетического ресурса, в том числе, осуществляющий преобразование энергетических ресурсов в энергию, передачу энергии, производство товаров и услуг с использованием энергии;
18) фактическая энергоемкость помещения - среднее количество тепловой и (или) электрической энергии на квадратный метр, необходимое для соблюдения в обследуемом помещении санитарно-эпидемиологических правил и нормативов, требований пожарной безопасности, иных установленных законодательством Республики Казахстан обязательных требований с учетом его размера и функционального назначения;
19) фактическая энергоемкость устройства - количество тепловой и (или) электрической энергии, фактически расходуемое при реализации функционального назначения устройств;
20) экспертиза энергоэффективности и энергосбережения - экспертиза, проводимая в сфере энергосбережения по проектам: энерготехнологических частей технико-экономических обоснований к проектам реконструируемых, модернизируемых и вновь строящихся объектов с годовым потреблением топливно-энергетических ресурсов в объеме тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива, схем развития и размещения производительных сил, развития отраслей экономики, территориальных схем энергообеспечения с целью оценки использовании топливно-энергетических ресурсов и снижения затрат потребителей на энергообеспечение;
21) энергетическая безопасность - состояние защищенности от внешних и внутренних угроз, обеспеченное соответствующими ресурсами, потенциалом и гарантиями независимо от внешних и внутренних условий, при котором удовлетворяются потребности хозяйствующих субъектов и населения в топливно-энергетических ресурсах;
22) энергетическая декларация устройства - документ, содержащий сведения об энергетической емкости устройства, условиях использования устройства, обеспечивающих соответствие его фактической энергоемкости, установленной производителем устройства, сведения о производителе устройства;
23) энергетический паспорт помещения - документ, составленный по итогам проведения энергетического обследования, содержащий информацию об организации, об объемах производства основных видов продукции, о производстве и (или) потреблении энергии и энергетических ресурсов, об эффективности использования топливно-энергетических ресурсов; об энергосберегающих мероприятиях;
24) энергосберегающая политика - направление государственной энергетической политики во всех областях хозяйственной и иной деятельности, включающее правовое, административное, организационное и финансово-экономическое регулирование в области энергосбережения и энергоэффективности;
25) энергосберегающая продукция - технологии, оборудование и материалы, применение которых позволяет снизить количество энергии, расходуемой для реализации функционального назначения устройства без ущерба жизни и здоровья человека, требований экологической, санитарной, пожарной безопасности и функциональному назначению помещения по сравнению с достигнутым уровнем;
26) энергосберегающие технологии - технологии, оборудование и материалы, позволяющие повысить эффективность использования топливно-энергетических ресурсов по сравнению с достигнутым уровнем;
27) энергосбережение - реализация правовых, организационных, научных, производственных, технических и экологических мер, направленных на эффективное использование топливно-энергетических ресурсов и на вовлечение в оборот возобновляемых источников энергии;
28) энергоэффективность - обобщенная характеристика использования энергии в помещениях и устройствах;
29) эффективное использование топливно-энергетических ресурсов - достижение технически возможной и экономически оправданной эффективности использования топливно-энергетических ресурсов.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан
об энергосбережении

Законодательство Республики Казахстан об энергосбережении основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, устанавливаются иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Сфера действия настоящего Закона

1. Настоящий Закон направлен на правовое регулирование отношений, возникающих в процессе деятельности юридических и физических лиц в сфере энергосбережения.
2. Субъектами отношений в сфере энергосбережения являются юридические и физические лица (пользователи и производители топливно-энергетических ресурсов), осуществляющие следующие виды деятельности:
1) добычу, переработку, транспортировку, хранение, производство, использование топливно-энергетических ресурсов и отходов их использования;
2) производство и поставку энергогенерирующего и энергопотребляющего оборудования, машин, механизмов, материалов, а также приборов учета, контроля и регулирования расхода топливно-энергетических ресурсов;
3) проведение научно-исследовательских, опытно-конструкторских, опытно-технологических, экспертных, специализированных, монтажных, наладочных, ремонтных и других видов работ (услуг), связанных с повышением эффективности использования и экономии топливно-энергетических ресурсов;
4) реализацию мероприятий, связанных с использованием вторичных энергетических ресурсов;
5) информационное обеспечение юридических и физических лиц, подготовку кадров для сферы энергосбережения;
6) разработку и внедрение эффективных систем управления энергосбережением и средств контроля за эффективным использованием топливно-энергетических ресурсов.

2. Государственное регулирование в сфере энергосбережения

Статья 4. Основные направления государственного
регулирования в сфере энергосбережения

Основными направлениями государственного регулирования в сфере энергосбережения являются:
1) установление соотношения производства и потребления энергии, необходимой для интенсивного развития национальной экономики, снижение энергоемкости внутреннего валового продукта;
2) оптимизация режимов производства и потребления энергии, организация ее учета;
3) стимулирование энергосбережения;
4) организация статистических наблюдений за производством и потреблением топливно-энергетических ресурсов;
5) международное сотрудничество в области повышения эффективности использования топливно-энергетических ресурсов.

Статья 5. Принципы государственного регулирования
в сфере энергосбережения

Государственное регулирование в сфере энергосбережения основано на следующих принципах:
1) обеспечения энергетической безопасности;
2) приоритета повышения эффективности использования топливно-энергетических ресурсов над ростом объемов их добычи и производства;
3) приоритета безопасности здоровья и жизни человека, охраны окружающей среды при добыче, производстве, переработке, передаче и использовании топливно-энергетических ресурсов;
4) обеспечения экономических и правовых условий заинтересованности юридических и физических лиц в энергосбережении на основе соблюдения интересов Республики Казахстан, производителей и потребителей топливно-энергетических ресурсов.

Статья 6. Компетенция Правительства Республики Казахстан
в сфере энергосбережения

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает основные направления государственной энергосберегающей политики, стратегические меры по ее осуществлению;
2) осуществляет координацию работ по повышению эффективности использования топливно-энергетических ресурсов на межгосударственном, государственном и региональном уровнях;
3) разрабатывает основные направления политики в области стандартизации, сертификации и обеспечении единства измерений при производстве и потреблении топливно-энергетических ресурсов;
4) осуществляет международное сотрудничество в сфере энергосбережения;
5) утверждает квалификационные требования к деятельности по энергетическому обследованию помещений и (или) устройств, а также к деятельности по экспертизе энергоэффективности и энергосбережения;
6) утверждает нормативы энергопотребления на единицу продукции и нормативы по соотношению потребляемой активной и реактивной мощности, нормативы использования вторичных энергетических ресурсов;
7) утверждает порядок ведения Государственного реестра энергосбережения Республики Казахстан;
8) утверждает порядок отнесения продукции к категории энергосберегающей продукции;
9) разрабатывает и реализует механизм оценки деятельности местных исполнительных органов по вопросам энергосбережения;
10) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 7. Компетенция уполномоченного органа
в сфере энергосбережения

Уполномоченный орган в сфере энергосбережения:
1) реализует государственную политику в сфере энергосбережения;
2) осуществляет государственное управление в сфере энергосбережения в пределах компетенции, установленной настоящим Законом;
3) осуществляет в пределах своей компетенции международное сотрудничество в сфере энергосбережения;
4) организует безопасное и экономичное функционирование субъектов отношений в сфере энергосбережения при производстве, передаче, распределении и потреблении топливно-энергетических ресурсов;
5) организует систему отчетности по состоянию технической эксплуатации энергетических объектов, проводит ведомственные статистические наблюдения за потреблением и эффективным использованием топливно-энергетических ресурсов, ведет Государственный реестр энергосбережения;
6) осуществляет надзорные и контрольные функции в соответствии с настоящим Законом;
7) осуществляет лицензирование деятельности по энергетическому обследованию помещений и (или) устройств, а также деятельности по экспертизе энергоэффективности и энергосбережения;
8) в пределах своей компетенции осуществляет мониторинг подзаконных актов;
9) согласовывает вопросы стандартизации и сертификации в данной области;
10) координирует проведение научно-исследовательских работ, опытно-конструкторских и технологических разработок в сфере энергосбережения;
11) обеспечивает и осуществляет информационную деятельность в сфере энергосбережения;
12) координирует деятельность по подготовке и переподготовке кадров в сфере энергосбережения;
13) утверждает формы энергетического паспорта помещения и энергетической декларации устройств;
14) проводит проверки правильности предоставляемых пользователями устройств сведений об энергоемкости, коэффициенте энергоэффективности помещений и (или) устройств, а также сведений, предоставляемых профессиональными организациями;
15) ведет реестр профессиональных организаций, а также устанавливает порядок ведения реестра профессиональных организаций;
16) возбуждает административное производство, рассматривает дела об административных правонарушениях, налагает административное взыскание по основаниям и в порядке, установленном Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях;
17) утверждает порядок определения нормативной и фактической энергоемкости, коэффициента энергоэффективности устройств и помещений;
18) организует разработку стандартов в сфере энергосбережения;
19) определяет порядок маркировки топливно-энергопотребляющей и энергосберегающей продукции;
20) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 8. Компетенция иных государственных органов
в сфере энергосбережения

1. Уполномоченный орган по делам архитектуры, градостроительства и строительства:
1) осуществляет архитектурно-строительный контроль за исполнением требований по энергоэффективности и энергосбережению при строительстве и вводе в эксплуатацию помещений объектов республиканского значения;
2) обеспечивает включение требований об энергоэффективности и энергосбережении в градостроительную, архитектурно-строительную и иную проектную документацию, разрабатываемую и утверждаемую в целях строительства помещений;
3) выдает разрешение на производство строительно-монтажных работ помещений при условии соблюдения требований по энергоэффективности и энергосбережению при планировании и проведении таких работ;
4) отказывает в утверждении проектов в случае отсутствия экспертизы энергоэффективности и энергосбережения;
5) в случае выявления нарушений требований по энергетической эффективности и энергосбережению при проведении архитектурно-строительного контроля направляет в адрес лица, допустившего такое нарушение, предписание об устранении допущенного нарушения.
В случае не устранения допущенных нарушений в срок, установленный в предписании, возбуждает административное производство;
6) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. Уполномоченный орган в области технического регулирования:
1) определяет общие методологические требования к средствам, методам и результатам измерений, в том числе методологические требования по энергетической эффективности и энергосбережению;
2) организует и координирует работу по проведению государственного контроля за соблюдением требований, установленных техническими регламентами, в том числе требований по энергоэффективности и энергосбережению;
3) осуществляет контроль за маркировкой топливно-энергопотребляющей и энергосберегающей продукции, осуществляемой в соответствии со статьей 15 настоящего Закона;
4) организует и проводит метрологический контроль, в том числе по вопросам энергоэффективности и энергосбережения;
5) в случае выявления нарушений требований по энергоэффективности и энергосбережению при проведении метрологического контроля направляет в адрес лица, допустившего такое нарушение, предписание об устранении допущенного нарушения.
В случае не устранения допущенных нарушений в срок, установленный в предписании, возбуждает административное производство;
6) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
3. Государственный орган, осуществляющий руководство в сферах естественных монополий и на регулируемых рынках:
1) учитывает затраты на мероприятия по энергосбережению при утверждении тарифов (цен, ставок сборов) в соответствии с Законом Республики Казахстан "О естественных монополиях и регулируемых рынках";
2) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
4. Уполномоченный орган в сфере государственной статистики:
1) формирует государственную статистику по объемам и номенклатуре производства и потребления топливно-энергетических ресурсов, показателям эффективности их использования;
2) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
5. Местные исполнительные органы областей (городов республиканского значения):
1) осуществляют архитектурно-строительный контроль за исполнением требований по энергоэффективности и энергосбережению при строительстве и вводе в эксплуатацию помещений объектов местного значения;
2) в пределах соответствующей административно-территориальной единицы обеспечивают разработку и реализацию региональных комплексных планов энергосбережения, осуществляют информационную деятельность в сфере энергосбережения;
3) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
6. Местные исполнительные органы районов (городов областного значения):
1) организуют работу по обеспечению энергоэффективности и энергосбережению расположенных на соответствующей территории помещений, относящихся к объектам жилищного фонда, а также помещений, используемых в социальных, культурных и иных некоммерческих целях;
2) в пределах соответствующей административно-территориальной единицы обеспечивают разработку и реализацию региональных комплексных планов энергосбережения, осуществляют информационную деятельность в сфере энергосбережения;
3) выполняет иные функции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. Государственные меры, направленные
на обеспечение энергосбережения

Статья 9. Статистическое наблюдение за потреблением
топливно-энергетических ресурсов и
эффективностью их использования

1. Формирование статистики по объемам и номенклатуре производства и потребления топливно-энергетических ресурсов, показателям эффективности их использования осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о государственной статистике.
2. Статистическая информация, формируемая уполномоченным органом в сфере энергосбережения по ведомственным статистическим наблюдениям, направляется в уполномоченный орган в области государственной статистики в порядке установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 10. Государственный учет топливно-энергетических
ресурсов

1. Количество добываемых, выработанных, транспортируемых, потребляемых и хранимых юридическими лицами топливно-энергетических ресурсов, подлежащих учету, должно контролироваться с обязательным применением средств измерений.
2. Средства измерений, используемые для целей учета топливно-энергетических ресурсов включаются в реестр средств государственной системы обеспечения единства измерений по результатам испытаний или метрологической аттестации и подвергаются государственной поверке в соответствии с законодательством Республики Казахстан об обеспечении единства измерений.
3. Ответственность за достоверность учета расхода топливно-энергетических ресурсов возлагается на владельцев средств измерений.
4. Ответственность за исправное состояние и соблюдение условий эксплуатации средств измерений, используемых для учета топливно-энергетических ресурсов, возлагается на владельцев средств измерений.
5. В проектах строительства объектов, потребляющих топливно-энергетические ресурсы, предусматривается обязательное использование энергосберегающей продукции, установка приборов учета электрической энергии, горячей и холодной воды, газа и тепловой энергии и систем регулирования.
В проектах жилых домов, предусматривается обязательное использование энергосберегающей продукции, установка общедомовых приборов учета тепловой энергии и поквартирных приборов учета электрической энергии, горячей и холодной воды, газа, а также приборов - регуляторов в отопительных системах.
Ввод в эксплуатацию новых объектов без указанных приборов учета и систем регулирования расхода топливно-энергетических ресурсов не допускается.

Статья 11. Государственный реестр энергосбережения

1. В Государственном реестре энергосбережения содержится документированная информация:
1) о помещениях и устройствах, потребляющих тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива в год, в том числе теплоэлектроцентралях, государственных районных электростанциях, гидроэлектростанциях, электрических сетях, магистральных нефте- и газопроводах;
2) о пользователях помещений и устройств, потребляющих тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива в год;
3) об энергетических паспортах помещений и энергетических декларациях устройств;
4) о мерах, принятых собственниками помещений и устройств, подлежащих учету в Государственном реестре энергосбережения, самостоятельно, а также для устранения нарушений, указанных в предписании уполномоченного органа в сфере энергосбережения.
2. Информация для формирования Государственного реестра предоставляется в уполномоченный орган в сфере энергосбережения пользователями помещений и устройств, потребляющих тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива в год, в следующем порядке:
1) сведения об энергоемкости помещений и устройств предоставляются ежегодно не позднее первого квартала года, следующего за отчетным;
2) сведения о коэффициенте энергоэффективности находящихся в пользовании помещений представляются не позднее трех месяцев со дня введения в эксплуатацию помещения.
Сведения об изменении показателей энергоэффективности находящихся в пользовании помещений предоставляются в уполномоченный орган в сфере энергосбережения пользователем помещений ежегодно не позднее первого квартала года, следующего за отчетным;
3) сведения о коэффициенте энергоэффективности находящихся в пользовании устройств представляются пользователем устройств не позднее одного месяца со дня введения в эксплуатацию устройства.
Сведения об изменении показателей энергоэффективности находящихся в пользовании устройств предоставляются ежегодно не позднее первого квартала года, следующего за отчетным;
4) изменения, вносимые в энергетический паспорт помещения и в энергетическую декларацию устройства в результате проведенного обследования помещения или устройства, представляются в течение десяти рабочих дней с момента завершения энергетического обследования помещения и (или) устройства;
5) сведения о количестве использованных топливно-энергетических ресурсов предоставляются ежегодно не позднее первого квартала года, следующего за отчетным.
Количество использованных топливно-энергетических ресурсов определяется пользователем помещений или устройств расчетным или прямым способом.
Прямой способ учета основывается на данных приборов учета потребления и применяется для учета потребления природного газа, электрической и тепловой энергии.
Расчетный способ учета основывается на сведениях о фактическом времени функционирования устройства или расчетных показателях использования энергии в помещении, необходимых для соблюдения в обследуемом помещении санитарно-эпидемиологических правил и нормативов, требований пожарной безопасности.
3. Документированная информация, указанная в подпунктах 2) и 3) пункта 1 настоящей статьи представляется уполномоченным органом в сфере энергосбережения по заявлению заинтересованного лица в течение пятнадцати рабочих дней с момента поступления заявления.
4. Документированная информация, указанная в подпунктах 1) и 4) пункта 1 настоящей статьи, представляется заинтересованным лицам по решению уполномоченного органа в сфере энергосбережения.
5. Документированная информация, предусмотренная в пункте 1 настоящей статьи, в обязательном порядке представляется в уполномоченный орган в сфере энергосбережения пользователями помещений и устройств.
6. Порядок ведения Государственного реестра энергосбережения устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Статья 12. Государственный надзор и контроль за
соблюдением требований в сфере энергосбережения

1. Государственный надзор и контроль осуществляется за:
1) соблюдением пользователями устройств требований нормативных правовых актов Республики Казахстан в сфере энергосбережения;
2) предоставлением пользователями помещений и устройств, определение коэффициента энергоэффективности которых является обязательным, сведений о коэффициентах энергоэффективности используемых ими помещений и (или) устройств;
3) исполнением требований по энергоэффективности и энергосбережению в процессе эксплуатации помещений, кроме объектов жилищного фонда, а также помещений, используемых в социальных, культурных и иных некоммерческих целях;
4) соблюдением нормативов энергопотребления на единицу продукции и нормативов использования вторичных энергетических ресурсов, за исключением удельных расходов топлива, сырья, материалов и нормативных технических потерь энергии субъектов естественных монополий;
5) соблюдением нормативов по соотношению потребляемой активной и реактивной мощности;
6) надлежащим и своевременным исполнением обязанностей по ремонту и модернизации устройств, используемых при производстве электрической и тепловой энергии;
7) соблюдением требований о проведении обязательного энергетического обследования помещений и (или) устройств;
8) качеством энергетического обследования помещений и (или) устройств, предусмотренного статьей 24 настоящего Закона.
2. Уполномоченный орган в сфере энергосбережения проводит проверки в соответствии со статьей 13 настоящего Закона:
1) в целях проверки правильности сведений о фактической и нормативной энергоемкости, а также коэффициенте энергоэффективности, помещений и устройств, потребляющих тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива в год, предоставляемых пользователями указанных помещений и устройств;
2) в целях проверки правильности результатов энергетического обследования или экспертизы энергоэффективности и энергосбережения, представленных профессиональными организациями, в случае обращения юридических лиц обследуемых помещений и (или) устройств или заказчиков подлежащих экспертизе проектов с обжалованием результатов энергетического обследования и (или) экспертизы энергоэффективности и энергосбережения.
3. В случае, если по результатам проверки уполномоченного органа в сфере энергосбережения результаты энергетического обследования или экспертизы энергоэффективности и энергосбережения не подтверждаются, то заключение профессиональной организации должно быть отозвано.
4. В случае если заявленные пользователем помещений и (или) устройств показатели их энергоемкости, а также энергоэффективности не соответствуют действительности, уполномоченный орган в сфере энергосбережения для дальнейшего использования самостоятельно определяет энергоемкость, а также коэффициент энергоэффективности помещений и (или) устройств на основании нормативных правовых актов и нормативных технических документов.
В случае, если коэффициент энергоэффективности превышает единицу, уполномоченный орган в сфере энергосбережения выносит предписание о необходимости выполнения энергосберегающих мероприятий для снижения коэффициента энергоэффективности.

Статья 13. Порядок проведения проверок
уполномоченным органом в сфере энергосбережения

1. Контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан об энергосбережении осуществляется уполномоченным органом в сфере энергосбережения посредством выполнения проверок.
2. Плановая проверка проводится не чаще одного раза в календарный год в соответствии с планом проверки, утвержденным уполномоченным органом в сфере энергосбережения.
Внеплановые проверки проводятся в связи со сложившейся социально-экономической ситуацией, требующей немедленного устранения угрозы жизни и здоровью физических лиц, окружающей среде, национальной безопасности, по обращениям физических и юридических лиц, непосредственным выявлением признаков нарушений законодательства Республики Казахстан в сфере энергосбережения, а также в целях контроля исполнения требований об устранении выявленных нарушений в результате плановой проверки.
3. Проверки проводятся на основании акта о назначении проверки, выданного уполномоченным органом в сфере энергосбережения, зарегистрированного в специальном журнале регистрации актов проверок в уполномоченном органе в сфере энергосбережения, а также в государственном органе, осуществляющим статистическую деятельность в области правовой статистики и специальных учетов, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
План проверки содержит основные задачи и цели проведения проверки, перечень вопросов и круг обстоятельств, подлежащих установлению в ходе проверки, сроки проведения проверки.
4. Началом проведения проверки считается момент вручения проверяемому юридическому или физическому лицу акта о назначении проверки с обязательным предъявлением служебного удостоверения проверяющего должностного лица.
Проверка производится только тем должностным лицом, которое указано в акте о назначении проверки.
5. Срок проведения проверки не должен превышать тридцать календарных дней, в исключительных случаях при необходимости проведения специальных исследований, испытаний, экспертиз, а также в связи со значительным объемом проверки руководителем уполномоченного органа в сфере энергосбережения срок проведения проверки продлевается, но не более, чем на тридцать календарных дней.
В случае продления сроков проверки уполномоченный орган в сфере энергосбережения в обязательном порядке оформляет дополнительный акт о продлении проверки с регистрацией в органе по правовой статистике, в котором указываются номер и дата регистрации предыдущего акта о назначении проверки, основания продления.
6. По завершении проверки осуществившим ее должностным лицом уполномоченного органа в сфере энергосбережения составляется акт о результатах проверки в двух экземплярах.
Завершением срока проверки считается день вручения проверяемому юридическому или физическому лицу акта о результатах проверки. Акт о результатах проверки вручается не позднее срока окончания проверки, указанного в акте о назначении проверки.

Статья 14. Стандартизация

1. Стандартизация в сфере энергосбережения осуществляется путем:
1) включения показателей энергоэффективности в стандарты, а также в нормативные документы на энергопроизводящую и энергопотребляющую продукцию;
2) введения в действие стандартов и технических условий, определяющих методологические, организационные и технические основы энергопотребления и энергосбережения;
3) включения в стандарты параметров качества электрической и тепловой энергии и природного газа.
2. Требования, устанавливаемые нормативными документами по стандартизации энергопотребляющих продукции, работ и услуг, должны основываться на современных достижениях науки и техники в сфере энергосбережения, учитывать требования законодательства Республики Казахстан в сфере энергосбережения.
3. В стандарты на энергопотребляющую продукцию при добыче, производстве, переработке, транспортировке, хранении и потреблении топливно-энергетических ресурсов включаются показатели ее энергоэффективности, показатели энергопотребления технологических процессов, расхода энергии на отопление, строительных конструкций и теплоизоляционных материалов, кондиционирование, вентиляцию, тепло-, водо-, газо- и электроснабжение, электроосвещение территорий, зданий и сооружений, транспортные расходы.

Статья 15. Сертификация и маркировка

1. Сертификация энергопроизводящей и энергопотребляющей продукции и топливно-энергетических ресурсов осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о техническом регулировании.
2. Маркировка осуществляется в порядке, установленном уполномоченным органом в сфере энергосбережения и должна содержать сведения об энергоэффективности продукции (устройств и материалов).

Статья 16. Метрология

1. При производстве и потреблении энергии (при добыче, производстве, переработке, хранении и потреблении топливно-энергетических ресурсов), а также при ее сертификации осуществляется государственный метрологический контроль в соответствии с законодательством Республики Казахстан об обеспечении единства измерений.
2. Объектами государственного метрологического контроля за производством и потреблением энергии являются:
1) средства измерений;
2) автоматизированные системы качества учета электрической энергии;
3) стандартные образцы состава и свойств веществ и материалов;
4) комплексы и узлы учета энергии и энергоносителей;
5) методики выполнения измерений;
6) иные объекты, предусмотренные нормами и правилами метрологии.
3. Производители и пользователи топливно-энергетических ресурсов обеспечивают единство измерений при осуществлении мероприятий по энергосбережению.

Статья 17. Нормирование в области энергоэффективности и
энергосбережения

1. Нормативы энергопотребления на единицу продукции и нормативы по соотношению потребляемой активной и реактивной мощности для потребителей электрической энергии с нагрузкой более одной тысячи кВА, нормативы использования вторичных энергетических ресурсов утверждаются Правительством Республики Казахстан, за исключением норм расходов топлива, сырья, материалов и нормативных технических потерь энергии субъектов естественных монополий.
Нормативы энергопотребления на единицу продукции подлежат пересмотру каждые три года.
Нормативы использования вторичных энергетических ресурсов подлежат пересмотру каждые пять лет.
2. Нормативы энергопотребления на единицу продукции в обязательном порядке включаются в энергетические паспорта, технологические инструкции по эксплуатации и технические условия оборудования, зданий и сооружений, потребляющих топливно-энергетические ресурсы.

Статья 18. Нормативная энергоемкость помещений и устройств

1. Показатели нормативной энергоемкости помещений и устройств определяются уполномоченным органом в сфере энергосбережения.
Изменения, вносимые в показатели нормативной энергоемкости помещений и устройств, приводящие к расширению круга подпадающих под его действие помещений и устройств, вступают в силу не ранее одного года после опубликования таких изменений в официальных средствах массовой информации.

Статья 19. Фактическая энергоемкость помещений и устройств

1. Фактическая энергоемкость помещения, потребляющего тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива в год, определяется пользователем помещения при расчете коэффициента энергоэффективности помещения в порядке, установленном уполномоченным органом в сфере энергосбережения.
2. Фактическая энергоемкость устройства, с момента выпуска которого прошло не более трех лет, признается равной энергоемкости устройства указанной производителем.
Фактическая энергоемкость устройства, с момента выпуска которого прошло более трех лет, определяется пользователем устройств при расчете энергоэффективности устройства в порядке, установленном уполномоченным органом в сфере энергосбережения.

Статья 20. Коэффициент энергоэффективности помещений и
устройств

1. Коэффициент энергоэффективности устройства подлежит обязательному определению в отношении устройства, функциональным назначением которого является реализация технологического процесса, в отношении которого определены показатели нормативной энергоемкости технологического процесса, при условии, что мощность такого устройства превышает двадцать тысяч ватт.
Коэффициент энергоэффективности устройства определяется на основании энергетической декларации устройства или расчетным способом в порядке, установленном уполномоченным органом в сфере энергосбережения.
При допуске устройства к обороту на территории Республики Казахстан коэффициент энергоэффективности определяется производителем устройства, либо лицом, осуществляющим ввоз устройства на территорию Республики Казахстан.
Коэффициент энергоэффективности находящихся в пользовании устройств рассчитывается пользователем устройств самостоятельно.
2. Коэффициент энергоэффективности помещений, потребляющих тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива подлежит обязательному определению в отношении помещений, вводимых на территории Республики Казахстан.
Коэффициент энергоэффективности помещений рассчитывается пользователем помещений самостоятельно.
3. Коэффициент энергоэффективности в отношении помещений и устройств, фактическая энергоемкость которых более чем на пятьдесят процентов обеспечивается за счет вторичных и возобновляемых энергетических ресурсов, не определяется.

Статья 21. Ограничения по обороту помещений и устройств

1. К обороту на территории Республики Казахстан не допускаются устройства, энергоемкость которых не определена.
Энергоемкость каждого допускаемого к обороту на территории Республики Казахстан устройства указывается в энергетической декларации устройства.
Обязанность по заполнению энергетической декларации устройства возлагается на производителя (импортера) допускаемых к обороту устройств.
2. К обороту на территории Республики Казахстан не допускаются устройства без коэффициента энергоэффективности, определение которого является обязательным.
3. К обороту на территории Республики Казахстан не допускаются устройства мощностью более двадцати тысяч ватт и энергосберегающая продукция без маркировки, выполненной в соответствии со статьей 15 настоящего Закона.
4. На территории Республики Казахстан запрещается введение в эксплуатацию помещений без коэффициента энергоэффективности, определение которого является обязательным.

Статья 22. Экспертиза энергоэффективности и
энергосбережения

1. Экспертиза энергоэффективности и энергосбережения проводится в целях оценки использования топливно-энергетических ресурсов и снижения затрат потребителей на топливо- и энергообеспечение, внедрения энергосберегающей продукции.
2. Основными задачами экспертизы энергоэффективности и энергосбережения являются:
определение соответствия управленческой, инвестиционной и иной деятельности целям энергетической эффективности и энергосбережения;
установление соответствия предпроектной и проектной документации на строительство, машин и оборудования, зданий и сооружений требованиям законодательства Республики Казахстан об энергосбережении, стандартам и нормативам.
3. Экспертизе энергоэффективности и энергосбережения подлежат:
проекты схем развития и размещения производительных сил, проекты развития отраслей экономики, территориальных схем энергообеспечения, техническая документация, связанная с энергоэффективностью и энергосбережением;
предпроектная и проектная документация, в том числе энерготехнологическая часть технико-экономических обоснований и проектов строительства новых или расширения (реконструкция, техническое переоборудование, модернизация, капитальный ремонт) действующих объектов и предприятий с годовым потреблением топливно-энергетических ресурсов в объеме тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива.
4. За достоверность оценки проектных решений и технико-экономических показателей, рекомендуемых к утверждению либо отклонению проекта, профессиональные организации, осуществляющие экспертизу энергоэффективности и энергосбережения, несут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.
5. Экспертная деятельность профессиональных организаций, осуществляющих экспертизу энергоэффективности и энергосбережения, не снимает ответственности за качество предпроектной и проектной документации, последующей строительной энергосберегающей продукции с заказчика проекта, инстанций, утверждающих проекты на строительство и расширение объектов, организаций, осуществляющих строительно-монтажные работы, производителей энергосберегающей продукции, применяемой в строительстве и расширении объектов.

Статья 23. Порядок проведения экспертизы
энергоэффективности и энергосбережения

1. Правом на занятие деятельности по проведению экспертизы энергоэффективности и энергосбережения обладают юридические лица, получившие лицензию на проведение экспертизы энергоэффективности и энергосбережению в соответствии с законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
2. Физические и юридические лица, являющиеся разработчиками проекта (отдельных его частей или разделов), не могут проводить экспертизу энергоэффективности и энергосбережению в качестве экспертов профессиональной организации.
3. Экспертиза проектов проводится до утверждения проектов. Проекты, подлежащие экспертизе энергоэффективности и энергосбережения, но не прошедшие ее в порядке, установленном настоящим Законом считаются незавершенными и не подлежат реализации.
4. Экспертиза энергоэффективности и энергосбережения осуществляется за счет средств обратившегося юридического лица (заказчика) на основании договора, заключенного в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
5. Комплектность представленных материалов проекта, соответствие их состава требованиям, установленным нормативами, проверяется в течение пяти рабочих дней со дня их поступления на экспертизу.
При установлении некомплектности проекта либо ее несоответствия требованиям по составу юридическое лицо (заказчик) экспертизы уведомляется о необходимости представления недостающих материалов.
6. Профессиональные организации, осуществляющие экспертизу энергоэффективности и энергосбережения имеют право:
1) по результатам проведенной экспертизы рекомендовать к утверждению, отклонять или возвращать на доработку проекты;
2) отзывать ранее выданные положительные заключения при не выполнении юридическим лицом (заказчиком), оговоренных в выводах условий (требований);
3) запрашивать и получать в установленном законодательством порядке от юридического лица (заказчика) проекта, государственных органов и юридических лиц материалы и информацию, необходимую для качественного проведения экспертизы.
7. Срок проведения экспертизы энергоэффективности и энергосбережения составляет тридцать рабочих дней.
8. По результатам проведенной экспертизы энергоэффективности и энергосбережения составляется экспертное заключение.
Экспертное заключение содержит выводы:
1) о рекомендации к утверждению проекта;
2) о возврате проекта на доработку;
3) об отклонении проекта с указанием причин такого вывода.
К заключению могут прилагаться копии диаграмм, схем и других документов.
Экспертное заключение выдается на фирменном бланке профессиональной организацией, осуществляющей экспертизу энергоэффективности и энергосбережения.
9. Проекты, в которые вносятся изменения, оказывающие влияние на утвержденные основные технико-экономические показатели в части энергосбережения и энергоэффективности, подлежат повторной экспертизе, в порядке, установленном для вновь разрабатываемых проектов.
10. Проектная документация, установленная пунктом 3 статьи 22 настоящего Закона, по которой по истечении трех лет после проведения экспертизы не начато строительство или расширение (реконструкция, техническое переоборудование, модернизация, капитальный ремонт) действующих объектов и предприятий с годовым потреблением топливно-энергетических ресурсов в объеме тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива может быть использована для реализации только после проведения повторной экспертизы энергоэффективности и энергосбережения.
11. Утверждение проектов, выдача разрешений на начало их реализации (разрешение на производство строительно-монтажных работ) без положительного заключения экспертизы энергоэффективности и энергосбережения запрещается.
12. Заказчик проекта, подлежащего экспертизе энергоэффективности и энергосбережения, имеет право:
1) обращаться в уполномоченный орган в сфере энергосбережения для досудебного разбирательства при оспаривании результатов проведенной экспертизы энергоэффективности и энергосбережения;
2) обращаться в суд по обжалованию действий профессиональной организации, осуществляющей экспертизу энергоэффективности и энергосбережения.

Статья 24. Проведение энергетического обследования
помещений и (или) устройств

1. Энергетическое обследование помещений и (или) устройств проводится в целях оценки эффективности использования топливно-энергетических ресурсов.
2. Обязательному энергетическому обследованию подлежат помещения и (или) устройства, если годовое потребление ими топливно-энергетических ресурсов составляет тысячу пятьсот и выше тонн условного топлива.
Энергетическое обследование проводится не реже одного раза в три года.

Статья 25. Порядок проведения энергетического
обследования помещений и (или) устройств

1. Правом на занятие деятельности по проведению обязательного энергетического обследования обладают юридические лица, получившие лицензию на осуществление деятельности по проведению энергетического обследования в соответствии с законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
2. Физическое лицо, осуществляющее деятельность по проведению энергетического обследования в качестве работника профессиональной организации, может быть участником только одной профессиональной организации, осуществляющей энергетическое обследование.
Руководителем юридического лица, осуществляющего деятельность по проведению энергетического обследования, не может быть физическое лицо, возглавляющее организацию по проведению энергетического обследования, которая была лишена лицензии, в течение трех лет со дня вынесения решения о лишении лицензии.
3. Срок проведения энергетического обследования помещения и (или) устройств не может превышать двух месяцев с начала проведения обследования.
По итогам проведения энергетического обследования, в случае изменения показателей энергоемкости помещений и (или) устройств, профессиональной организацией, осуществляющей энергетическое обследование, вносятся изменения в энергетический паспорт помещения и (или) энергетическую декларацию устройства путем составления приложения к энергетическому паспорту помещения и (или) энергетической декларации устройства, которое заверяется печатью и направляется пользователем помещения или устройства в уполномоченный орган в сфере энергосбережения в течение десяти рабочих дней с момента завершения энергетического обследования.
По итогам проведения энергетического обследования профессиональной организацией, осуществляющей энергетическое обследование, составляется отчет о результатах энергетического обследования в двух экземплярах, один из которых направляется пользователем помещения или устройства в уполномоченный орган в сфере энергосбережения в течение десяти рабочих дней с момента завершения энергетического обследования помещений и (или) устройств.
4. Отчет о результатах энергетического обследования подписывается лицом, производившим энергетическое обследование помещений и (или) устройств с указанием номера и даты выдачи лицензии на осуществление деятельности по проведению энергетического обследования, реквизитов договора на энергетическое обследование, утверждается руководителем профессиональной организации, осуществляющей энергетическое обследование помещений и (или) устройств, и заверяется печатью.
5. В случае нарушения установленных сроков проведения энергетического обследования помещений и (или) устройств уполномоченный орган в сфере энергосбережения направляет предписание профессиональной организации, осуществляющей энергетическое обследование помещений и (или) устройств, об устранении нарушений.
6. В случае нарушения сроков представления отчета о результатах энергетического обследования, изменений, вносимых в энергетический паспорт помещения и (или) энергетическую декларацию устройства, уполномоченный орган в сфере энергосбережения направляет предписание пользователю помещений и (или) устройств об устранении нарушений.

Статья 26. Лицензирование видов деятельности
в сфере энергосбережения

Деятельность по энергетическому обследованию помещений и (или) устройств, а также деятельность по экспертизе энергоэффективности и энергосбережения подлежит лицензированию в соответствии с законодательством Республики Казахстан о лицензировании.

4. Права и обязанности субъектов отношений
в сфере энергосбережения

Статья 27. Обязанности потребителей
топливно-энергетических ресурсов

Потребители топливно-энергетических ресурсов обязаны:
1) представлять сведения, установленные статьей 11 настоящего Закона;
2) соблюдать установленные нормативы энергопотребления на единицу продукции и нормативы по соотношению потребляемой активной и реактивной мощности, а также нормативы использования вторичных энергетических ресурсов.

Статья 28. Права и обязанности участников
энергетического обследования

1. При проведении энергетического обследования профессиональная организация имеет право:
1) запрашивать и получать в полном объеме сведения, касающиеся помещений и устройств;
2) получать от уполномоченных органов юридических лиц обследуемых помещений и (или) устройств письменные объяснения по вопросам, возникшим в ходе производства энергетического обследования.
2. При проведении энергетического обследования профессиональная организация обязана:
1) обеспечивать сохранность документов, получаемых и составляемых в ходе производства энергетического обследования;
2) направлять отчет о результатах энергетического обследования в уполномоченный орган в сфере энергосбережении;
3) в случае изменения показателей энергоемкости помещений и (или) устройств направлять приложение к энергетическому паспорту помещения и (или) энергетической декларации устройства;
4) не разглашать сведения, полученные в ходе энергетического обследования.
3. При проведении энергетического обследования юридическое лицо обследуемых помещений и (или) устройств имеет право:
1) получать от профессиональной организации, осуществляющей энергетическое обследование информацию о нормативных правовых актах и нормативных технических документах, на основании которых производится энергетическое обследование;
2) знакомиться с результатами энергетического обследования;
3) обращаться в уполномоченный орган в сфере энергосбережения для досудебного разбирательства при оспаривании результатов энергетического обследования;
4) обращаться в суд по обжалованию действий профессиональной организации, осуществляющей энергетическое обследование.
4. При проведении энергетического обследования юридическое лицо обследуемых помещений и (или) устройств обязано:
1) создавать условия для своевременного и полного проведения энергетического обследования;
2) предоставлять необходимую информацию для проведения энергетического обследования;
3) предоставлять письменные объяснения по вопросам, возникшим в ходе производства обследования.

Статья 29. Проведение производственного контроля за
энергосбережением

1. Производственный контроль проводится юридическим лицом, занимающимся добычей, производством, переработкой и потреблением топливно-энергетических ресурсов. Порядок производственного контроля устанавливается внутренними документами данного юридического лица.
2. Целью производственного контроля является:
1) получение информации для принятия решений в отношении энергосберегающей политики, целевых показателей качества энергосбережения и инструментов регулирования производственных процессов, потенциально оказывающих воздействие на окружающую среду;
2) обеспечение соблюдение требований законодательства Республики Казахстан в области энергосбережения;
3) сведение к минимуму потребления топливно-энергетических ресурсов и негативного воздействия при их использовании на здоровье человека и окружающую среду;
4) повышение производственной эффективности системы управления энергосбережением;
5) учет энергетических рисков при инвестировании и кредитовании.
3. При проведении производственного контроля за энергосбережением проверке подлежат:
1) перечень параметров, отслеживаемых в процессе производственного мониторинга;
2) период, продолжительность и частота осуществления производственного мониторинга и измерений;
3) сведения об используемых методах проведения производственного мониторинга;
4) точки отбора проб и места проведения измерений;
5) методы и частота ведения учета, анализа и сообщения данных;
6) план-график внутренних проверок и процедура устранения нарушений требований законодательства Республики Казахстан, включая внутренние меры реагирования;
7) механизмы обеспечения качества инструментальных измерений.

Статья 30. Ремонт и модернизация устройств

1. Производители топливно-энергетических ресурсов и энергопередающие организации обязаны своевременно обеспечивать ремонт и модернизацию устройств, используемых при производстве и (или) передаче электрической и (или) тепловой энергии.
2. Конечные и промежуточные сроки осуществления ремонта и модернизации устройств, используемых при производстве и (или) передаче электрической и (или) тепловой энергии, определяются инвестиционными программами, утвержденными в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
3. Контроль за надлежащим и своевременным исполнением обязанностей по ремонту и модернизации устройств, используемых при производстве и (или) передаче электрической и (или) тепловой энергии, осуществляется уполномоченным органом в сфере энергосбережения.

5. Заключительные и переходные положения

Статья 31. Научное обеспечение в сфере энергосбережения

Уполномоченный орган в сфере энергосбережения определяет тематику и координирует проведение научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ по энергосбережению.
Направлениями в области научного обеспечения в сфере энергосбережения является:
1) поиск и внедрение научных разработок и изобретений;
2) вовлечение в энергетический баланс и расширение области применения возобновляемых источников энергии и вторичных энергетических ресурсов;
3) создание новой энергосберегающей продукции;
4) снижение материально-технических, трудовых, финансовых и других затрат при использовании топливно-энергетических ресурсов.

Статья 32. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан об энергосбережении

Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан об энергосбережении, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 33. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шести месяцев после его первого официального опубликования.
2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 25 декабря 1997 года "Об энергосбережении" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 24, ст. 343; 2004 г., № 23, ст. 142; 2006 г., № 1, ст. 5).

Президент
Республики Казахстан

"Энергия үнемдеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 29 маусымдағы N 1002 Қаулысы

Ескерту. Заңының жобасы Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісінен кері қайтарып алынды - ҚР Үкіметінің 2010.05.26 N 473 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
"Энергия үнемдеу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Жоба

Қазақстан Республикасының Заңы Энергия үнемдеу туралы

Осы Заң Қазақстан Республикасында энергия үнемдеуді ынталандыру мен энергетикалық тиімділікті арттыру үшін экономикалық және ұйымдық жағдай жасау мақсатында энергетика ресурстарын пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.

1. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) қайталама энергетика ресурсы - функционалдық қолданылуы энергияның тиісті түрін өндіруге байланысты емес құрылғыларды пайдаланудың жанама өнімі түрінде алынатын энергия;
2) Энергия үнемдеудің мемлекеттік тізілімі - жылына бір мың бес жүз және одан да көп тонна шартты отын тұтынатын үй-жайлар мен құрылғылар, оның ішінде электр желілері, жылу-электр орталықтары, мемлекеттік аудандық электр станциялары, су электр станциялары туралы, магистральдық мұнай және газ құбырлары туралы, сондай-ақ көрсетілген үй-жайлар мен құрылғыларды пайдаланушылар туралы құжатталған ақпараттың жүйелендірілген жиынтығы;
3) үй-жайдың энергия тиімділігінің коэффициенті - тиісті үй-жайдың нақты энергия сыйымдылығының оның нормативтік энергия сыйымдылығына қатынасы;
4) құрылғының энергия тиімділігінің коэффициенті - құрылғының нақты энергия сыйымдылығының нормативтік энергия сыйымдылығына қатынасы;
5) үй-жайдың нормативтік энергия сыйымдылығы - тиісті көлемдегі және функционалдық мақсаттағы үй-жайда, осындай үй-жайда энергия үнемдейтін технологияларды пайдаланған жағдайда мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтерді, өрт қауіпсіздігі талаптарын, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де міндетті талаптарды сақтау үшін қажетті шаршы метрге арналған жылу және (немесе) электр энергиясының орташа мөлшері;
6) құрылғының нормативтік энергия сыйымдылығы - құрылғының функционалдық мақсатын энергия тұтынудың белгіленген нормативтеріне сәйкес іске асыруға қажетті жылу және (немесе) электр энергиясының мөлшері;
7) отын-энергетика ресурстарын пайдалану тиімділігінің көрсеткіші - осы өнімді өндіруге, жұмыстарды жүргізу және қызметтерді көрсету үшін отын мен энергияның үлестік шығынының нормативтер мен стандарттарда регламенттелетін шамасы;
8) үй-жайды пайдаланушы - меншік құқығы немесе өзге заңды негізде үй-жайды пайдаланатын заңды немесе жеке тұлға;
9) үй-жай - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жылжымайтын мүлік объектілері болып танылатын ғимарат, құрылыс, құрылғы, сондай-ақ олардың бөліктері;
10) өнім - технологиялық процестің немесе қызметтің нәтижесі, оның ішінде энергия өндіретін немесе энергия тұтынатын жабдық;
11) отын-энергетика ресурстарын өндірушілер - меншік нысандарына қарамастан, олар үшін отын-энергетика ресурстарының кез келген түрі тауарлық бірлік болып табылатын Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген заңды тұлғалар;
12) кәсіби ұйым - энергетикалық тексеру жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға және (немесе) энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуге сараптама жүргізуге лицензиясы бар заңды тұлға;
13) технологиялық процесс - өнім өндіруге, энергия тұтынуға, энергияның бір түрін басқасына түрлендіруге байланысты процесс;
14) отын-энергетика ресурстары - отын мен энергияның барлық табиғи және қайта жасалған түрлерінің жиынтығы;
15) шартты отын - техникалық-экономикалық есептеулер кезінде қабылданған және органикалық отынның алуан түрлерінің жылу құндылығын салыстыру үшін қызмет ететін нормативтер мен стандарттарда регламенттелетін бірлік;
16) энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган - энергия үнемдеу саласындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
17) құрылғы - функционалдық мақсаты энергияны және (немесе) қайталама энергетика ресурсын пайдалануды көздейтін, оның ішінде энергетика ресурстарын энергияға түрлендіруді, энергия беруді, энергияны пайдалана отырып, тауарларды өндіру мен қызметтер көрсетуді жүзеге асыратын зат немесе бірыңғай технологиялық процеспен біріккен заттардың жиынтығы;
18) үй-жайдың нақты энергия сыйымдылығы - тексерілетін үй-жайда оның көлемі мен функционалдық мақсатын ескере отырып, мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтерді, өрт қауіпсіздігі талаптарын, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де міндетті талаптарды сақтау үшін қажетті шаршы метрге арналған жылу және (немесе) электр энергиясының орташа мөлшері;
19) құрылғының нақты энергия сыйымдылығы - құрылғылардың функционалдық мақсатын іске асыру кезінде нақты жұмсалатын жылу және (немесе) электр энергиясының мөлшері;
20) энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасы - мына жобалар бойынша энергия үнемдеу саласында жүргізілетін сараптама: отын-энергетика ресурстарын жылына бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын көлемінде тұтынатын қайта құрылатын, жаңғыртылатын және қайтадан салынатын объектілердің жобаларына техникалық-экономикалық негіздемелердің энергия-технологиялық бөліктері, өндіруші күштерді дамыту және орналастыру схемалары, экономика салаларын дамыту, отын-энергетика ресурстарын пайдалануды бағалау және энергиямен қамтамасыз етуде тұтынушылардың шығындарын азайту мақсатында энергиямен қамтамасыз етудің аумақтық схемалары;
21) энергетикалық қауіпсіздік - шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың отын-энергетика ресурстарына қажеттіліктері қанағаттандырылатын сыртқы және ішкі жағдайларға қарамастан, тиісті ресурстармен, әлеуетпен және кепілдіктермен қамтамасыз етілген сыртқы және ішкі қауіптерден қорғалу жағдайы;
22) құрылғының энергетикалық декларациясы - құрылғының энергетикалық сыйымдылығы, оның құрылғыны шығарушы белгілеген нақты энергия сыйымдылығына сәйкестігін қамтамасыз ететін құрылғыны пайдалану шарттары туралы мәліметтерді, құрылғыны шығарушы туралы мәліметтерді қамтитын құжат;
23) үй-жайдың энергетикалық паспорты - энергетикалық тексеру жүргізудің қорытындылары бойынша жасалған, ұйымдастыру туралы, өнімнің негізгі түрлерін өндіру көлемі туралы, энергия және энергетика ресурстарын ендіру және (немесе) тұтыну туралы, отын-энергетика ресурстарын пайдаланудың тиімділігі туралы, энергия үнемдейтін іс-шаралар туралы ақпаратты қамтитын құжат;
24) энергия үнемдеу саясаты - энергия үнемдеу мен энергия тиімділігі саласындағы құқықтық, әкімшілік, ұйымдық және қаржы-экономикалық реттеуді қамтитын, шаруашылық және өзге де қызметтің барлық салаларындағы мемлекеттік энергетикалық саясаттың бағыты;
25) энергия үнемдеуші өнім - қол жеткен деңгеймен салыстырғанда қолданылуы адамның өмірі мен денсаулығына зиянсыз функционалдық мақсаттағы құрылғыларды, экологиялық, санитарлық, өрт қауіпсіздігінің және функционалдық мақсаттағы үй-жайлардың талаптарын іске асыру үшін жұмсалатын энергия мөлшерін азайтуға мүмкіндік беретін технологиялар, жабдықтар және материалдар;
26) энергия үнемдеуші технологиялар - қол жеткен деңгеймен салыстырғанда отын-энергетика ресурстарын пайдаланудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін технологиялар, жабдықтар және материалдар;
27) энергия үнемдеу - отын-энергетика ресурстарын тиімді пайдалануға және жаңартылатын энергия көздерін айналымға тартуға бағытталған құқықтық, ұйымдастырушылық, ғылыми, өндірістік, техникалық және экологиялық шараларды іске асыру;
28) энергия тиімділігі - үй-жайлар мен құрылғыларда энергия пайдаланудың жинақталған сипаттамасы;
29) отын-энергетика ресурстарын тиімді пайдалану - отын-энергетика ресурстарын пайдаланудың техникалық жағынан мүмкін болатын және экономикалық жағынан ақталған тиімділігіне қол жеткізу.

2-бап. Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу туралы
заңнамасы

Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартпен осы Заңда қамтылғандардан өзге ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылатын саласы

1. Осы Заң энергия үнемдеу саласындағы заңды және жеке тұлғалардың қызметі процесінде туындайтын қатынастарды құқықтық реттеуге бағытталған.
2. Мынадай қызмет түрлерін жүзеге асыратын заңды және жеке тұлғалар (отын-энергетика ресурстарын пайдаланушылар мен өндірушілер) энергия үнемдеу саласындағы арақатынастар субъектілері болып табылады:
1) отын-энергетика ресурстарын және оларды пайдалану қалдықтарын өндіру, өңдеу, тасымалдау, сақтау, шығару, пайдалану;
2) энергия қуатын беретін және энергия тұтынатын жабдықтарды, машиналарды, тетіктерді, материалдарды, сондай-ақ отын-энергетика ресурстарының шығысын есептеу, бақылау және реттеу аспаптарын шығару мен жеткізу;
3) отын-энергетика ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыруға және үнемдеуге байланысты ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық, тәжірибелік-технологиялық, сараптамалық, мамандандыру, монтаждау, реттеу, жөндеу және басқа да жұмыс (қызмет көрсету) түрлерін жүргізу;
4) қайталама энергетика ресурстарын пайдалануға байланысты іс-шараларды іске асыру;
5) заңды және жеке тұлғаларды ақпараттық қамтамасыз ету, энергия үнемдеу саласы үшін кадрлар даярлау;
6) энергия үнемдеуді басқарудың және отын-энергетика ресурстарының тиімді пайдаланылуын бақылау құралдарының тиімді жүйелерін әзірлеу мен енгізу.

2. Энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік реттеу

4-бап. Энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік реттеудің
негізгі бағыттары

Энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі бағыттары:
1) ұлттық экономиканы қарқынды дамыту үшін қажет энергияны өндіру мен тұтынудың арақатынасын белгілеу, жалпы ішкі өнімнің энергия сыйымдылығын төмендету;
2) энергия өндіру мен тұтыну режимдерін оңтайландыру, оның есебін ұйымдастыру;
3) энергия үнемдеуді ынталандыру;
4) отын-энергетика ресурстарын өндіру мен тұтынуға статистикалық қадағалау ұйымдастыру;
5) отын-энергетика ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру саласындағы халықаралық ынтымақтастық болып табылады.

5-бап. Энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік реттеу
принциптері

Энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік реттеу мынадай:
1) энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
2) отын-энергетика ресурстарын пайдалану тиімділігін арттырудың оларды өндіру мен шығару көлемінің өсімінен басымдығы;
3) отын-энергетика ресурстарын өндіру, шығару, өңдеу, беру және пайдалану кезінде адамның денсаулығы мен өмірі, қоршаған ортаны қорғау қауіпсіздігінің басымдығы;
4) Қазақстан Республикасының, отын-энергетика ресурстарын өндірушілер мен тұтынушылардың мүдделерін сақтау негізінде заңды және жеке тұлғалардың энергия үнемдеудегі мүдделілігінің экономикалық және құқықтық жағдайларын қамтамасыз ету принциптеріне негізделген.

6-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің энергия үнемдеу
саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:
1) мемлекеттік энергия үнемдеу саясатының негізгі бағыттарын, оны жүзеге асыру жөніндегі стратегиялық шараларды әзірлейді;
2) мемлекетаралық, мемлекеттік және өңірлік деңгейлерде отын-энергетика ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру жөніндегі жұмыстарды үйлестіруді жүзеге асырады;
3) отын-энергетика ресурстарын өндіру және тұтыну кезінде стандарттау, сертификаттау және өлшем бірліктерін қамтамасыз ету саласындағы саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;
4) энергия үнемдеу саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;
5) үй-жайларды және (немесе) құрылғыларды энергетикалық тексеру жөніндегі қызметке, сондай-ақ энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуді сараптау жөніндегі қызметке қойылатын біліктілік талаптарын бекітеді;
6) энергия тұтынудың өнім бірлігіне арналған нормативтерін және тұтынылатын активті және реактивті қуаттардың арақатынасы жөніндегі нормативтерді, қайталама энергетика ресурстарын пайдалану нормативтерін бекітеді;
7) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік энергия үнемдеу тізілімін жүргізу тәртібін бекітеді;
8) өнімді энергия үнемдейтін өнім санатына жатқызу тәртібін бекітеді;
9) энергия үнемдеу мәселелері бойынша жергілікті атқарушы органдардың қызметін бағалау тетігін әзірлейді және іске асырады;
10) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.

7-бап. Энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органның
құзыреті

Энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган:
1) энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
2) осы Заңда белгіленген құзыреті шегінде энергия үнемдеу саласындағы мемлекеттік басқаруды жүзеге асырады;
3) өз құзыреті шегінде энергия үнемдеу саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;
4) отын-энергетика ресурстарын өндіру, беру, бөлу және тұтыну кезінде энергия үнемдеу саласындағы қарым-қатынастар субъектілерінің қауіпсіз және үнемді жұмыс істеуін ұйымдастырады;
5) энергетика объектілерін техникалық пайдаланудың жай-күйі бойынша есеп-қисап жүйесін ұйымдастырады, отын-энергетика ресурстарын тұтынуға және тиімді пайдалануға ведомстволық статистикалық бақылауды жүргізеді Энергия үнемдеудің мемлекеттік тізілімін жүргізеді;
6) осы Заңға сәйкес қадағалау және бақылау функцияларын жүзеге асырады;
7) үй-жайларды және (немесе) құрылғыларды энергетикалық тексеру, сондай-ақ энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуді сараптау жөніндегі қызметті лицензиялауды жүзеге асырады;
8) өз құзыреті шегінде заңға тәуелді актілердің мониторингін жүзеге асырады;
9) осы саладағы стандарттау және сертификаттау мәселелерін келіседі;
10) энергия үнемдеу саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары тәжірибелік-конструкторлық және технологиялық әзірлемелерді жүргізуді үйлестіреді;
11) энергия үнемдеу саласындағы ақпараттық қызметті қамтамасыз етеді және жүзеге асырады;
12) энергия үнемдеу саласындағы кадрларды даярлау мен қайта даярлау қызметін үйлестіреді;
13) үй-жайдың энергетикалық паспортының және құрылғының энергетикалық декларациясының нысандарын бекітеді;
14) құрылғыларды пайдаланушылар ұсынатын энергия сыйымдылығы, үй-жайлар мен құрылғылардың энергия тиімділігі коэффициенті туралы мәліметтердің, сондай-ақ кәсіби ұйымдар ұсынатын мәліметтердің дұрыстығына тексерулер жүргізеді;
15) кәсіби ұйымдардың тізілімін жүргізеді, сондай-ақ кәсіби ұйымдардың тізілімін жүргізу тәртібін белгілейді;
16) әкімшілік іс жүргізуді қозғайды, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарайды, Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасында белгіленген негіздер бойынша және тәртіппен әкімшілік жаза қолданады;
17) құрылғылар мен үй-жайлардың нормативтік және нақты энергия сыйымдылығын, энергия тиімділігінің коэффициентін анықтау тәртібін бекітеді;
18) энергия үнемдеу саласында стандарттар әзірлеуді ұйымдастырады;
19) отын-энергия тұтынатын және энергия үнемдейтін өнімдерді таңбалау тәртібін анықтайды;
20) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.

8-бап. Энергия үнемдеу саласындағы өзге мемлекеттік
органдардың құзыреті

1. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган:
1) республикалық маңызы бар объектілердің үй-жайларын салу және пайдалануға беру кезінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу жөніндегі талаптардың орындалуына сәулет-құрылыс бақылауын жүзеге асырады;
2) энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу туралы шарттарды үй-жайларды салу мақсатында әзірленетін және бекітілетін қала құрылысы, сәулет-құрылыс және өзге де жобалау құжаттамасына енгізуді қамтамасыз етеді;
3) осындай жұмыстарды жоспарлау және жүргізу кезінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу талаптары сақталған жағдайда үй-жайларға құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізуге рұқсат береді;
4) энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасы болмаған жағдайда жобаларды бекітуден бас тартады;
5) сәулет-құрылыс бақылауын жүргізу кезінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу жөніндегі талаптардың бұзылғаны анықталған жағдайда мұндай бұзушылыққа жол берген тұлғаның атына жол берілген жолсыздықты жою туралы нұсқама жібереді.
Жол берілген жолсыздықты нұсқамада белгіленген мерзімде жоймаған жағдайда әкімшілік іс жүргізуді қозғайды;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.
2. Техникалық реттеу саласындағы уәкілетті орган:
1) өлшеу құралдарына, әдістеріне және нәтижелеріне қойылатын жалпы әдістемелік талаптарды, оның ішінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу жөніндегі әдіснамалық талаптарды айқындайды;
2) техникалық регламенттерде белгіленген талаптардың, оның ішінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу жөніндегі талаптардың сақталуына мемлекеттік бақылау жүргізу жөніндегі жұмысты ұйымдастырады және үйлестіреді;
3) осы Заңның 15-бабына сәйкес жүзеге асырылатын отын-энергия тұтынатын және энергия үнемдейтін өнімдердің таңбалануын бақылауды жүзеге асырады;
4) метрологиялық бақылауды, оның ішінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу мәселелері бойынша бақылауды ұйымдастырады және жүргізеді;
5) метрологиялық бақылау жүргізу кезінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу жөніндегі талаптарды бұзушылық анықталған жағдайда мұндай жолсыздыққа жол берген тұлғаның мекенжайына жіберілген жолсыздықты жою туралы ңұсқама жібереді.
Жол берілген жолсыздықты нұсқамада белгіленген мерзімде жоймаған жағдайда әкімшілік іс жүргізуді қозғайды;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.
3. Табиғи монополиялар салаларында және реттелетін нарықтарда басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган:
1) "Табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес тарифтерді (бағалар, алым ставкаларын бекіту кезінде энергия үнемдеу жөніндегі іс-шараларға арналған шығындарды есепке алады;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.
4. Мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган:
1) отын-энергетика ресурстарын өндіру мен тұтынудың көлемі және номенклатурасы, оларды пайдаланудың тиімділік көрсеткіштері бойынша мемлекеттік статистиканы қалыптастырады;
2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.
5. Облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары:
1) жергілікті маңызы бар объектілердің үй-жайларын салу және пайдалануға беру кезінде энергия тиімділігі және энергия үнемдеу жөніндегі талаптардың орындалуына сәулет-құрылыс бақылауын жүзеге асырады;
2) тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде энергия үнемдеудің өңірлік кешенді жоспарларын әзірлеу мен іске асыруды қамтамасыз етеді, энергия үнемдеу саласындағы ақпараттық қызметті жүзеге асырады;
3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге функцияларды орындайды.
6. Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары:
1) тұрғын үй қорының объектілеріне жататын, тиісті аумақта орналасқан үй-жайлардың, сондай-ақ әлеуметтік, мәдени және өзге де коммерциялық емес мақсаттарда пайдаланылатын үй-жайлардың энергия тиімділігін және энергия үнемдеуін қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастырады;
2) тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде энергия үнемдеудің өңірлік кешенді жоспарларын әзірлеу мен іске асыруды қамтамасыз етеді, энергия үнемдеу саласындағы ақпараттық қызметті жүзеге асырады;
3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды орындайды.

3. Энергия үнемдеуді қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік шаралар

9-бап. Отын-энергетика ресурстарын тұтынуды және оларды
пайдалану тиімділігін статистикалық бақылау

1. Отын-энергетика ресурстарын өндіру мен тұтынудың көлемі мен номенклатурасы, оларды пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері бойынша статистиканы қалыптастыру Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистика туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
2. Ведомстволық статистикалық байқаулар бойынша энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган қалыптастыратын статистикалық ақпарат Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органға жіберіледі.

10-бап. Отын-энергетика ресурстарын мемлекеттік есепке
алу

1. Заңды тұлғалар өндіретін, өңдеген, тасымалдайтын, тұтынатын және сақтайтын, есепке алынуға жататын отын-энергетика ресурстарының мөлшері өлшеу құралдарын міндетті түрде қолдана отырып бақылануға тиіс.
2. Отын-энергетика ресурстарын есепке алу мақсаттары үшін пайдаланылатын өлшем құралдары сынақтардың немесе метрологиялық аттестаттаудың нәтижелері бойынша өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесінің құралдар тізіліміне енгізіледі және оларға Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік салыстырып тексеру жүргізіледі.
3. Отын-энергетика ресурстарының шығысын есепке алу дұрыстығына жауапкершілік өлшем құралдарының иелеріне жүктеледі.
4. Отын-энергетика ресурстарын есепке алу үшін пайдаланылатын өлшем құралдарының жарамды жағдайы мен пайдалану талаптарының сақталуына жауапкершілік өлшем құралдарының иелеріне жүктеледі.
5. Отын-энергетика ресурстарын тұтынатын объектілер құрылысының жобаларында энергия үнемдеуші өнімді міндетті пайдалану, электр энергиясын, ыстық және салқын суды, газды және жылу энергиясын есепке алу аспаптарын және реттеу жүйелерін орнату көзделеді.
Тұрғын үйлердің жобаларында энергия үнемдеуші өнімді міндетті пайдалану, ыстық және салқын суды, газды, электр және жылу энергиясын үйге ортақ және пәтерлер бойынша есепке алу аспаптарын, сондай-ақ жылыту жүйелерінде тиісті реттеуіш аспаптарды орнату көзделеді.
Отын-энергетика ресурстарының шығысын есепке алу мен реттеудің көрсетілген аспаптары болмайынша жаңа объектілерді пайдалануға беруге жол берілмейді.

11-бап. Энергия үнемдеудің мемлекеттік тізілімі

1. Энергия үнемдеудің мемлекеттік тізілімінде:
1) жылына бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын тұтынатын үй-жайлар және құрылғылар, оның ішінде жылу-электр орталықтары, мемлекеттік аудандық электр станциялары, су электр станциялары, электр желілері, магистральдық мұнай және газ құбырлары туралы;
2) жылына бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын тұтынатын үй-жайлар мен құрылғыларды пайдаланушылар туралы;
3) үй-жайлардың энергетикалық паспорттары және құрылғылардың энергетикалық декларациялары туралы;
4) Энергия үнемдеудің мемлекеттік тізілімінде есепке алынуға жататын үй-жайлар мен құрылғылар иелерінің өз бетінше, сондай-ақ энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органның нұсқамасында көрсетілген жолсыздықтарды жою үшін қабылдаған шаралары туралы құжатталған ақпарат қамтылады.
2. Мемлекеттік тізілімді қалыптастыру үшін ақпарат жылына шартты отынның бір мың бес жүз және одан көп тоннасын тұтынатын үй-жайлар мен құрылғыларды пайдаланушылар энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға мына тәртіппен беріледі:
1) үй-жайлар мен құрылғылардың энергия сыйымдылығы туралы мәліметтер жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші тоқсанынан кешіктірмей беріледі;
2) пайдаланудағы үй-жайлардың энергия тиімділігі коэффициенті туралы мәліметтер үй-жай пайдалануға берілген күннен бастап үш айдан кешіктірмей беріледі.
Пайдаланудағы үй-жайлардың энергия тиімділігі көрсеткіштерінің өзгергені туралы мәліметтерді үй-жайларды пайдаланушы энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші тоқсанынан кешіктірмей береді;
3) пайдаланудағы құрылғылардың энергия тиімділігі коэффициенті туралы мәліметтерді құрылғыларды пайдаланушы құрылғы пайдалануға берілген күннен бастап бір айдан кешіктірмей береді.
Пайдаланудағы құрылғылардың энергия тиімділігі көрсеткіштерінің өзгергені туралы мәліметтер жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші тоқсанынан кешіктірмей беріледі;
4) үй-жайға немесе құрылғыға жүргізілген тексеру нәтижесінде үй-жайдың энергетикалық паспортына және құрылғының энергетикалық декларациясына енгізілетін өзгерістер үй-жайды және (немесе) құрылғыны энергетикалық тексеру аяқталған сәттен бастап он жұмыс күні ішінде ұсынылады;
5) пайдаланылған отын-энергетика ресурстарының мөлшері туралы мәліметтер жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші тоқсанынан кешіктірмей беріледі.
Пайдаланылған отын-энергетика ресурстарының мөлшерін үй-жайларды немесе құрылғыларды пайдаланушы есептік немесе тура тәсілмен айқындайды.
Есепке алудың тура тәсілі тұтынуды есепке алу аспаптарының деректеріне негізделеді және табиғи газды, электр және жылу энергиясын тұтынуды есепке алу үшін қолданылады.
Есепке алудың есептік тәсілі құрылғының нақты жұмыс істеген уақыты туралы мәліметтерге немесе тексерілетін үй-жайда санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормативтерді, өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау үшін қажет энергияны үй-жайда пайдаланудың есептік көрсеткіштеріне негізделеді.
3. Осы баптың 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген құжатталған ақпаратты энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган мүдделі тұлғаның өтініші бойынша өтініш түскен сәттен бастап он бес жұмыс күні ішінде береді.
4. Осы баптың 1-тармағының 1) және 4) тармақшаларында көрсетілген құжатталған ақпарат мүдделі тұлғаларға энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органның шешімі бойынша беріледі.
5. Осы баптың 1-тармағында көзделген құжатталған ақпаратты үй-жайлар мен құрылғыларды пайдаланушылар энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға міндетті түрде береді.
6. Энергия үнемдеудің мемлекеттік тізілімін жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

12-бап. Энергия үнемдеу саласындағы талаптардың сақталуын
мемлекеттік қадағалау және бақылау

1. Мемлекеттік қадағалау және бақылау мыналарды:
1) құрылғыларды пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын сақтауын;
2) үй-жайлар мен құрылғыларды пайдаланушылардың энергия тиімділігі коэффициентін айқындау міндетті болып табылатын, олар пайдаланатын үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың энергия тиімділігі коэффициенттері туралы мәліметтерді беруін;
3) тұрғын-үй қорының объектілерінен, сондай-ақ әлеуметтік, мәдени және өзге де коммерциялық емес мақсаттарда пайдаланылатын үй-жайлардан басқа, үй-жайларды пайдалану процесінде энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу жөніндегі талаптардың орындалуын;
4) табиғи монополиялар субъектілері энергиясы отынының, шикізатының, материалдарының және нормативтік техникалық шығынының үлестік шығыстарын қоспағанда, өнімнің бірлігіне энергия тұтыну нормативтерінің және қайталама энергетика ресурстарын пайдалану нормативтерінің сақталуын;
5) тұтынылатын активті және реактивті қуаттың арақатынасы бойынша нормативтердің сақталуын;
6) электр және жылу энергиясын өндіру кезінде пайдаланылатын құрылғыларды жөндеу мен жаңғырту жөніндегі міндеттердің тиісінше және уақтылы орындалуын;
7) үй-жайларға және (немесе) құрылғыларға міндетті энергетикалық тексеру жүргізу туралы талаптардың сақталуын;
8) осы Заңның 24-бабында көзделген үй-жайларды және (немесе) құрылғыларды энергетикалық тексеру сапасын жүзеге асырады.
2. Энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган:
1) нақты және нормативтік энергия сыйымдылығы, сондай-ақ көрсетілген үй-жайлар мен құрылғыларды пайдаланушылар ұсынатын жылына бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын тұтынатын үй-жайлар мен құрылғылардың энергия тиімділігінің коэффициенті туралы мәліметтердің дұрыстығын тексеру мақсатында;
2) тексерілетін үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың заңды тұлғалары немесе сарапталуға тиіс жобалардың тапсырыс берушілері энергетикалық тексеру және (немесе) энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасының нәтижелеріне шағымданып өтініш жасаған жағдайда кәсіптік ұйымдар ұсынған энергетикалық тексеру немесе энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасы нәтижелерінің дұрыстығын тексеру мақсатында осы Заңның 13-бабына сәйкес тексерулер жүргізеді.
3. Егер энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органның тексеруінің нәтижелері бойынша энергетикалық тексерудің немесе энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасының нәтижелері расталмаса, кәсіптік ұйымның қорытындысы кері қайтарылып алынуға тиіс.
4. Егер пайдаланушы мәлімдеген үй-жайлар және (немесе) құрылғылар, олардың энергия сыйымдылығының, сондай-ақ энергия тиімділігінің көрсеткіштері шындыққа сәйкес келмесе, энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган одан әрі пайдалану үшін энергия сыйымдылығын, сондай-ақ нормативтік құқықтық актілер және нормативтік техникалық құжаттар негізінде үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың энергия тиімділігінің коэффициентін өз бетінше белгілейді.
Егер энергия тиімділігінің коэффициенті бірліктен асып түссе, энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган энергия тиімділігінің коэффициентін төмендету үшін энергия үнемдейтін іс-шараларды орындау қажеттігі туралы нұсқама шығарады.

13-бап. Энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органның
тексерулерді жүргізу тәртібі

1. Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу туралы заңнамасының сақталуын бақылауды тексерулерді орындау арқылы энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.
2. Жоспарлы тексеру энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган бекіткен тексеру жоспарына сәйкес күнтізбелік жылда кемінде бір рет жүргізіледі.
Жоспардан тыс тексерулер Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу саласындағы заңнамасын бұзушылық белгілері тікелей ашылған жеке және заңды тұлғалардың өтініштері бойынша жеке адамдардың өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, ұлттық қауіпсіздікке төнген қатерді тез арада жоюды талап ететін қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық ахуалға байланысты, сондай-ақ жоспарлы тексеру нәтижесінде анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптардың орындалуын бақылау мақсатында жүргізіледі.
3. Тексерулер энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган берген, энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органда тексеру актілерін арнайы тіркеу журналында тіркелген, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен құқықтық статистика және арнайы есептеу саласындағы статистикалық қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органда тексеруді белгілеу туралы актінің негізінде жүргізіледі.
Тексеру жоспары тексеру жүргізудің негізгі міндеттері мен мақсатын, тексеру барысында, белгілеуге жататын мәселелер тізбесі мен жағдаяттар ауқымын, тексеру жүргізу мерзімін қамтиды.
4. Тексеретін лауазымды адамның қызмет куәлігін міндетті түрде көрсетіп, тексеруді белгілеу туралы актіні тексерілетін заңды немесе жеке тұлғаға табыстау сәті тексеру жүргізудің басталуы болып есептеледі.
Тексеруді тек тексеруді белгілеу туралы актіде көрсетілген лауазымды тұлға ғана жүргізеді.
5. Тексеру жүргізу мерзімі күнтізбелік отыз күннен аспауға тиіс, арнайы зерттеулерді, сынақтарды, сараптамаларды жүргізу қажеттілігі кезінде айрықша жағдайларда, сондай-ақ энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган басшысы тексерудің елеулі көлеміне байланысты тексеру жүргізу мерзімін ұзартады, бірақ ол күнтізбелік отыз күннен аспайды.
Тексеру мерзімі ұзартылған жағдайда энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган міндетті түрде тексеруді белгілеу туралы бұрынғы актінің нөмірі мен тіркеу күні, ұзарту негіздері көрсетілетін құқықтық статистика жөніндегі органда тіркей отырып, тексеруді ұзарту туралы қосымша актіні ресімдейді.
6. Тексеру аяқталған соң энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органның оны жүзеге асырған лауазымды адамы екі данада тексеру нәтижелері туралы актіні жасайды.
Тексеру нәтижелері туралы актіні тексерілетін заңды немесе жеке тұлғаға тапсыру күні - тексеру мерзімінің аяқталуы болып есептеледі. Тексеру нәтижелері туралы акті тексеруді белгілеу туралы актіде көрсетілген тексерудің аяқталу мерзімінен кешіктірмей табыс етіледі.

14-бап. Стандарттау

1. Энергия үнемдеу саласындағы стандарттау:
1) энергия тиімділігі көрсеткіштерін стандарттарға, сондай-ақ энергия өндіретін және энергия тұтынатын өнімдердің нормативтік құжаттарына енгізу;
2) энергия тұтыну мен энергия үнемдеудің әдіснамалық, ұйымдық және техникалық негіздерін анықтайтын стандарттар мен техникалық шарттарды қолданысқа енгізу;
3) электр мен жылу энергиясы және табиғи газ сапасының параметрлерін стандарттарға енгізу жолымен жүзеге асырылады.
2. Энергия тұтынушы өнімдерді, жұмыстар мен қызметтерді стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарда белгіленетін талаптар энергия үнемдеу саласындағы ғылым мен техниканың қазіргі жетістіктеріне негізделуге, Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу саласындағы заңнамасының талаптарын ескеруге тиіс.
3. Отын-энергетика ресурстарын өндіру, шығару, өңдеу, тасымалдау, сақтау және тұтыну кезінде энергия тұтынатын өнімге арналған стандарттарға оның энергия тиімділігінің көрсеткіштері, технологиялық процестердің энергия тұтыну, жылуға, құрылыс конструкциялары мен жылу оқшаулағыш материалдарға, салқындатуға, желдетуге, жылумен, сумен, газбен және электрмен жабдықтауға, аумақтарды, ғимараттар мен құрылыстарды жарықтандыруға, көліктік шығыстарға арналған энергия шығысының көрсеткіштері енгізіледі.

15-бап. Сертификаттау және таңбалау

1. Энергия шығаратын және энергия тұтынатын өнімдерді және отын-энергетика ресурстарын сертификаттау Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Таңбалау энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады және өнімнің (құрылғылар мен материалдардың) энергия тиімділігі туралы мәліметтерді қамтуы тиіс.

16-бап. Метрология

1. Энергияны өндіру және тұтыну кезінде (отын-энергетика ресурстарын өндіру, шығару, өңдеу, сақтау және тұтыну кезінде), сондай-ақ оны сертификаттау кезінде Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік метрологиялық бақылау жүзеге асырылады.
2. Энергияны өндіру және тұтыну кезінде мемлекеттік метрологиялық бақылау объектілері:
1) өлшем құралдары;
2) электр энергиясын есептеу сапасының автоматтандырылған жүйелері;
3) заттар мен материалдардың құрамы мен қасиеттерінің стандартты үлгілері;
4) энергияны және энергия тасымалдағыштарды есептеу кешендері мен тораптары;
5) өлшемдерді орындау әдістемесі;
6) метрология нормалары мен ережелерінде көзделген өзге де объектілер болып табылады.
3. Отын-энергетика ресурстарын өндірушілер мен тұтынушылар энергия үнемдеу жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру кезінде өлшем бірлігін қамтамасыз етеді.

17-бап. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу
саласындағы нормалау

1. Өнім бірлігіне энергия тұтынудың нормативтерін және бір мың кВА-ден асатын жүктемемен электр энергиясын тұтынушылар үшін тұтынылатын активті және реактивті қуаттардың арақатынасы бойынша нормативтерді, қайталама энергетика ресурстарын пайдалану нормативтерін табиғи монополиялар субъектілері энергиясының отынның, шикізаттың, материалдар шығыстарының нормаларын және нормативтік техникалық шығындарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Өнімнің бірлігіне энергия тұтынудың нормативтері әрбір үш жыл сайын қайта қаралуға тиіс. Қайталама энергетика ресурстарын пайдалану нормативтері әрбір бес жыл сайын қайта қаралуға тиіс.
2. Өнімнің бірлігіне энергия тұтынудың нормативтері міндетті түрде энергетикалық паспортқа, отын-энергетика ресурстарын тұтынатын жабдықтарды, ғимараттар мен құрылыстарды пайдалану жөніндегі технологиялық нұсқаулықтарға және техникалық шарттарға енгізіледі.

18-бап. Үй-жайлар мен құрылғылардың нормативтік энергия
сыйымдылығы

1. Үй-жайлардың және құрылғылардың нормативтік энергия сыйымдылығының көрсеткіштерін энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган белгілейді.
Үй-жайлардың және құрылғылардың, оның әрекетіне түсетін үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың аясын кеңейтуге әкелетін нормативтік энергия сыйымдылығы көрсеткіштеріне енгізілетін өзгерістер осындай өзгерістер ресми бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланғаннан кейін кемінде бір жылдан кейін күшіне енеді.

19-бап. Үй-жайлар мен құрылғылардың нақты энергия
сыйымдылығы

1. Жылына бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын тұтынатын үй-жайлардың нақты энергия сыйымдылығын энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен үй-жайлардың энергия тиімділігі коэффициентін есептеу кезінде үй-жайды пайдаланушы айқындайды.
2. Шығарылған сәтінен бері үш жылдан аспайтын уақыт өткен құрылғының нақты энергия сыйымдылығы құрылғының өндіруші көрсеткен энергия сыйымдылығына тең болып танылады.
Шығарылған сәтінен бері үш жылдан астам болған құрылғының нақты энергия сыйымдылығын энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен құрылғының энергия тиімділігін есептеу кезінде құрылғыны пайдаланушы айқындайды.

20-бап. Үй-жайлардың және құрылғылардың энергия
тиімділігінің коэффициенті

1. Құрылғының энергия тиімділігінің коэффициенті функционалдық мақсаты осындай құрылғының қуаты жиырма мың ваттан асқан жағдайда оған қатысты технологиялық процестердің нормативтік энергия сыйымдылығының көрсеткіштері белгіленген технологиялық процесті іске асыру болып табылатын құрылғыға қатысты міндетті анықталуға жатады.
Құрылғының энергия тиімділігінің коэффициенті құрылғының энергетикалық декларациясы негізінде немесе энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен есептеу тәсілімен анықталады.
Қазақстан Республикасының аумағында құрылғыны айналымға жіберуге рұқсат беру кезінде энергия тиімділігінің коэффициентін құрылғыны өндіруші не Қазақстан Республикасының аумағына құрылғыны әкелуді жүзеге асыратын тұлға айқындайды.
Пайдаланымдағы құрылғының энергия тиімділігі коэффициентін құрылғыларды пайдаланушы өз бетінше есептейді.
2. Бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын тұтынатын үй-жайлардың энергия тиімділігінің коэффициенті Қазақстан Республикасының аумағында іске қосылған үй-жайларға қатысты міндетті түрде анықталуы тиіс.
Үй-жайлардың энергия тиімділігінің коэффициентін үй-жайды пайдаланушы өз бетінше есептейді.
3. Нақты энергия сыйымдылығының елу пайыздан астамы қайталама және жаңартылатын энергетика ресурстары есебінен қамтамасыз етілетін үй-жайлар мен құрылғыларға қатысты энергия тиімділігінің коэффициенті анықталмайды.

21-бап. Үй-жайлар мен құрылғылардың айналымы бойынша
шектеулер

1. Энергия сыйымдылығы анықталмаған құрылғылар Қазақстан Республикасының аумағында айналымға жіберілмейді.
Қазақстан Республикасының аумағында айналымға жіберілетін әрбір құрылғының энергия сыйымдылығы құрылғының энергетикалық декларациясында көрсетіледі.
Құрылғының энергетикалық декларациясын толтыру жөніндегі міндет айналымға жіберілетін құрылғыларды шығарушыға (импорттаушыға) жүктеледі.
2. Қазақстан Республикасының аумағында энергия тиімділігінің коэффициентін анықтау міндетті болып табылатын құрылғылар онсыз айналымға жіберілмейді.
3. Қазақстан Республикасының аумағында қуаты жиырма мың ваттан астам құрылғылар және осы Заңның 15-бабына сәйкес орындалған таңбалаусыз энергия үнемдейтін өнім айналымға жіберілмейді.
4. Қазақстан Республикасының аумағында энергия тиімділігінің коэффициентін анықтау міндетті болып табылатын үй-жайларды онсыз пайдалануға беруге тыйым салынады.

22-бап. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу
сараптамасы

1. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасы отын-энергетика ресурстарын пайдалануға және тұтынушылардың отынмен және энергиямен қамтамасыз етуге жұмсалатын шығындарын азайту, энергия үнемдейтін өнімдерді енгізуді бағалау мақсатында жүргізіледі.
2. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасының негізгі міндеттері:
басқарушылық, инвестициялық және өзге де қызметтің энергия тиімділігі және энергия үнемдеу мақсатына сәйкестігін анықтау;
құрылысқа, машиналар мен жабдықтардың, ғимараттар мен құрылыстардың жобалау алдындағы және жобалау құжаттамаларының Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу, стандарттар және нормативтер туралы заңнамасы талаптарына сәйкестігін белгілеу болып табылады.
3. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасына мыналар жатады:
өндірістік күштерді дамыту және орналастыру схемаларының жобалары, экономика салаларын дамыту, энергиямен қамтамасыз етудің аумақтық схемаларының жобалары, энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуге байланысты техникалық құжаттама;
жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасы, оның ішінде жаңа құрылыстың техникалық-экономикалық негіздемелері мен жобаларының энергия технологиялық бөлігі немесе жылына бір мың бес жүз және одан да көп тонна шартты отын көлемінде отын-энергетика ресурстарын тұтынатын жұмыс істеп тұрған объектілер мен кәсіпорындарды кеңейту (реконструкциялау, техникамен қайта жабдықтау, жаңғырту, күрделі жөндеу).
4. Жобаны бекітуге не қабылдамауға ұсынылатын жобалық шешімдер мен техникалық-экономикалық көрсеткіштер бағасының дұрыстығына энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасын жүзеге асыратын кәсіби ұйымдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.
5. Энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасын жүзеге асыратын кәсіби ұйымдардың сараптамалық қызметі жоба алдындағы және жобалау құжаттамасының сапасы жобаға тапсырыс берушіден кейінгі энергия үнемдейтін құрылыс өнімі үшін объектілерді салу мен кеңейту жобаларын бекітетін инстанциялардан, құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүзеге асыратын ұйымдардан, объектілерді салуға және кеңейтуге қолданылатын энергия үнемдейтін өнімді өндірушілерден жауапкершілікті алып тастамайды.

23-бап. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу
сараптамасын жүргізу тәртібі

1. Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасына сәйкес энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасын жүргізуге лицензия алған заңды тұлғалардың энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасын жүргізу жөніндегі қызметпен айналысуға құқығы бар.
2. Жобаны (оның жекелеген бөліктерін немесе бөлімдерін) әзірлеушілер болып табылатын жеке және заңды тұлғалар кәсіби ұйымның сарапшылары ретінде энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасын жүргізе алмайды.
3. Жобаларға сараптама жобаларды бекіткенге дейін жүргізіледі. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасына жататын, бірақ оны осы Заңда белгіленген тәртіппен өтпеген жобалар аяқталмаған болып есептеледі және іске асыруға жатпайды.
4. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасалған шарт негізінде өтініш білдірген заңды тұлғаның (тапсырыс берушінің) қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
5. Жобаның ұсынылған материалдарының жиынтықтылығы, олардың құрамының нормативтерде белгіленген талаптарға сәйкестігі олар сараптамаға түскен күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде тексеріледі.
Жобаның жиынтықты еместігі не оның құрамы бойынша талаптарға сәйкессіздігі анықталған кезде сараптаманың заңды тұлғасына (тапсырыс берушіге) жетіспейтін материалдарды беру қажеттігі туралы хабарланады.
6. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасын жүзеге асыратын кәсіби ұйымдар:
1) жүргізілген сараптаманың нәтижелері бойынша жобаларды бекітуді ұсынуға, қабылдамауға немесе пысықтауға қайтаруға;
2) тұжырымдарында ескертілген шарттарды (талаптарды) заңды тұлға (тапсырыс беруші) орындамаған жағдайда бұрын берілген оң қорытындыларды қайтарып алуға;
3) сараптаманы сапалы жүргізу үшін заңнамада белгіленген тәртіппен жобаның заңды тұлғасынан (тапсырыс берушіден), мемлекеттік органдар мен заңды тұлғалардан қажетті материалдар мен ақпаратты сұратуға және алуға құқылы.
7. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасын жүргізу мерзімі отыз жұмыс күнін құрайды.
8. Энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуге жүргізілген сараптаманың нәтижелері бойынша сараптамалық қорытынды жасалады.
Сараптамалық қорытынды:
1) жобаны бекітуді ұсыну туралы;
2) жобаны пысықтауға қайтару туралы;
3) мұндай қорытындының себептерін көрсете отырып, жобаны қабылдамау туралы тұжырымдарды қамтиды.
Қорытындыға диаграммалардың, схемалардың және басқа да құжаттардың көшірмелері қоса берілуі мүмкін.
Сараптамалық қорытынды энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасын жүзеге асыратын кәсіби ұйымның фирмалық бланкісінде беріледі.
9. Энергия үнемдеу және энергия тиімділігі бөлігінде бекітілген негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштерге әсер ететін өзгерістер енгізілетін жобалар жаңадан әзірленетін жобалар үшін белгіленген тәртіппен қайтадан сараптамадан өткізілуі тиіс.
10. Осы Заңның 22-бабының 3-тармағында белгіленген, сараптама жүргізілгеннен кейін үш жыл өткен соң жылына бір мың бес жүз және одан көп тонна шартты отын көлемінде отын-энергетика ресурстарын тұтынатын жұмыс істеп тұрған объектілер мен кәсіпорындарды салу немесе кеңейту (реконструкциялау, техникамен қайта жабдықтау, жаңғырту, күрделі жөндеу) басталмаған жобалау құжаттамасы, энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуге қайта сараптама жүргізілгеннен кейін ғана іске асыру үшін пайдаланылуы мүмкін.
11. Энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасының оң қорытындысы болмай жобаларды бекітуге, оларды іске асыруды бастауға рұқсаттар (құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізуге рұқсат) беруге тыйым салынады.
12. Энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасына жататын жобаға тапсырыс беруші:
1) жүргізілген энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасының нәтижелеріне дау айту кезінде істі сотқа дейін қарау үшін энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға жүгінуге;
2) энергия тиімділігі мен энергия үнемдеу сараптамасын жүзеге асыратын кәсіби ұйымның әрекетіне шағымдану бойынша сотқа жүгінуге құқығы бар.

24-бап. Үй-жайларға және (немесе) құрылғыларға
энергетикалық тексеру жүргізу

1. Үй-жайларды және (немесе) құрылғыларды энергетикалық тексеру отын-энергетика ресурстарын пайдаланудың тиімділігін бағалау мақсатында жүргізіледі.
2. Үй-жайлар және (немесе) құрылғылар, егер олардың отын-энергетика ресурстарын жылдық тұтынуы бір мың бес жүз және одан да көп тонна шартты отынды құраса, міндетті түрде энергетикалық тексеруге жатады.
Энергетикалық тексеру кемінде үш жылда бір рет жүргізіледі.

25-бап. Үй-жайларға және (немесе) құрылғыларға
энергетикалық тексеру жүргізу тәртібі

1. Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасына сәйкес энергетикалық тексеру жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензия алған заңды тұлғалардың міндетті энергетикалық тексеру жүргізу жөніндегі қызметпен айналысуға құқығы бар.
2. Кәсіби ұйымның қызметкері ретінде энергетикалық тексеруді жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын бір ғана кәсіби ұйымға қатысушы болуы мүмкін.
Лицензиядан айырылған энергетикалық тексеру жүргізу жөніндегі ұйымды басқарушы жеке тұлға лицензиядан айыру туралы шешім шыққан күннен бастап үш жыл бойы энергетикалық тексеру жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаның басшысы бола алмайды.
3. Үй-жайға және (немесе) құрылғыға энергетикалық тексеру жүргізудің мерзімі тексеру жүргізу басталғаннан бері екі айдан аспауы тиіс.
Үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың энергия сыйымдылығы көрсеткіштері өзгерген жағдайда энергетикалық тексеру жүргізу қорытындылары бойынша энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын кәсіби ұйым үй-жайдың энергетикалық паспортына және (немесе) құрылғының энергетикалық декларациясына мөрмен расталатын және үй-жайды немесе құрылғыны пайдаланушы энергетикалық тексеру аяқталған сәттен бастап он жұмыс күні ішінде энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға жіберетін қосымшаны жасау жолымен үй-жайдың энергетикалық паспортына және (немесе) құрылғының энергетикалық декларациясына өзгерістер енгізеді.
Энергетикалық тексеру жүргізудің қорытындылары бойынша энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын кәсіби ұйым энергетикалық тексерудің нәтижелері туралы екі данада есеп жасайды, оның біреуін үй-жайды немесе құрылғыны пайдаланушы үй-жайларға және (немесе) құрылғыларға энергетикалық тексеру аяқталған сәттен бастап он жұмыс күні ішінде энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға жібереді.
4. Энергетикалық тексерудің нәтижелері туралы есепке үй-жайға және (немесе) құрылғыларға энергетикалық тексеру жүргізген адам энергетикалық тексеру жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензиясының нөмірі мен берілген күнін, энергетикалық тексеру жүргізуге шарттың деректемелерін көрсетіп қол қояды, үй-жайға және (немесе) құрылғыларға энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын кәсіби ұйымның басшысы бекітеді және мөрмен расталады.
5. Үй-жайларға және (немесе) құрылғыларға энергетикалық тексеру жүргізудің белгіленген мерзімі бұзылған жағдайда энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган үй-жайларға және (немесе) құрылғыларға энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын кәсіби ұйымға жолсыздықтарды жою туралы нұсқама жібереді.
6. Энергетикалық тексерудің нәтижелері туралы есепті үй-жайдың энергетикалық паспортына және (немесе) құрылғының энергетикалық декларациясына енгізілетін өзгерістерді ұсыну мерзімі бұзылған жағдайда, энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган үй-жайларды және (немесе) құрылғыларды пайдаланушыға жолсыздықтарды жою туралы ұйғарымды жібереді.

26-бап. Энергия үнемдеу саласындағы қызмет түрлерін
лицензиялау

Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасына сәйкес үй-жайларды және (немесе) құрылғыларды энергетикалық тексеру жөніндегі қызмет, сондай-ақ энергия тиімділігі және энергия үнемдеу сараптамасы жөніндегі қызмет лицензиялануға жатады.

4. Энергия үнемдеу саласындағы қарым-қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттері

27-бап. Отын-энергетика ресурстарын тұтынушылардың
міндеттері

Отын-энергетика ресурстарын тұтынушылар:
1) осы Заңның 11-бабында белгіленген мәліметтерді беруге;
2) өнім бірлігіне арналған энергия тұтынудың белгіленген нормативтерін және тұтынылатын активті және реактивті қуаттың арақатынасы бойынша нормативтерді, сондай-ақ қайталама энергетика ресурстарын пайдалану нормативтерін сақтауға міндетті.

28-бап. Энергетикалық тексеруге қатысушылардың құқықтары
мен міндеттері

1. Энергетикалық тексеру жүргізген кезде кәсіби ұйымның:
1) үй-жайлар мен құрылғыларға қатысты мәліметтерді толық көлемде сұратуға және алуға;
2) тексерілетін үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың заңды тұлғаларының уәкілетті органдарынан энергетикалық тексеру жүргізу барысында туындаған мәселелер бойынша жазбаша түсініктер алуға құқығы бар.
2. Энергетикалық тексеру жүргізген кезде кәсіби ұйым:
1) энергетикалық тексеру жүргізу барысында алынатын және жасалатын құжаттардың сақталуын қамтамасыз етуге;
2) энергетикалық тексеру нәтижелері туралы есепті энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға жіберуге;
3) үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың энергия сыйымдылығы көрсеткіштері өзгерген жағдайда үй-жайдың энергетикалық паспортына және (немесе) құрылғының энергетикалық декларациясына қосымша жіберуге;
4) энергетикалық тексеру барысында алынған мәліметтерді жария етпеуге міндетті.
3. Энергетикалық тексеру жүргізу кезінде тексерілетін үй-жайлардың және (немесе) құрылғылардың заңды тұлғасы:
1) энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын кәсіби ұйымнан солардың негізінде энергетикалық тексеру жүргізілетін нормативтік құқықтық актілер мен нормативтік техникалық құжаттар туралы ақпарат алуға;
2) энергетикалық тексеру нәтижелерімен танысуға;
3) энергетикалық тексеру нәтижелеріне дау айту кезінде істі сотқа дейін қарау үшін энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті органға жүгінуге;
4) энергетикалық тексеруді жүзеге асыратын кәсіби ұйымның іс-әрекетіне шағымдану бойынша сотқа жүгінуге құқылы.
4. Энергетикалық тексеру жүргізу кезінде тексерілетін үй-жайлар және (немесе) құрылғылардың заңды тұлғасы:
1) энергетикалық тексеруді уақтылы және толық жүргізу үшін жағдай жасауға;
2) энергетикалық тексеру жүргізу үшін қажетті ақпаратты беруге;
3) тексеру жүргізу барысында туындаған мәселелер бойынша жазбаша түсініктер беруге міндетті.

29-бап. Энергия үнемдеуге өндірістік бақылау жүргізу

1. Өндірістік бақылауды отын-энергетика ресурстарын өндірумен, шығарумен, өңдеумен және тұтынумен айналысатын заңды тұлға жүргізеді. Өндірістік бақылаудың тәртібі осы заңды тұлғаның ішкі құжаттарында белгіленеді.
2. Өндірістік бақылаудың мақсаты:
1) энергия үнемдеу саясатына, энергия үнемдеу сапасының мақсатты көрсеткіштеріне және қоршаған ортаға әлеуетті әсер ететін өндірістік процестерді реттеу құралдарына қатысты шешімдер қабылдау үшін ақпарат алу;
2) Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауды қамтамасыз ету;
3) отын-энергетика ресурстарын тұтынуды және оларды пайдаланған кезде адамның денсаулығы мен қоршаған ортаға жағымсыз әсерін барынша азайту;
4) энергия үнемдеуді басқару жүйесінің өндірістік тиімділігін арттыру;
5) инвестициялау және кредит беру кезіндегі энергетикалық тәуекелдерді есепке алу болып табылады.
3. Энергия үнемдеуге өндірістік бақылауды жүргізу кезінде мыналар тексеруге жатады:
1) өндірістік мониторинг процесінде бақыланатын параметрлердің тізбесі;
2) өндірістік мониторинг пен өлшемдерді жүзеге асырудың кезеңі, ұзақтығы және жиілігі;
3) өндірістік мониторинг жүргізудің пайдаланылатын әдістері туралы мәліметтер;
4) сынамаларды іріктеу нүктелері және өлшеулер жүргізу орындары;
5) есеп, талдау жүргізу және деректерді хабарлау әдістері мен жиілігі;
6) ішкі ден қою шараларын қоса алғанда, ішкі тексерулердің жоспар-кестесі және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды жою рәсімі;
7) аспаптық өлшеулердің сапасын қамтамасыз ету тетіктері.

30-бап. Құрылғыларды жөндеу және жаңғырту

1. Отын-энергетика ресурстарын өндірушілер мен энергия беруші ұйымдар электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру және (немесе) беру кезінде пайдаланылатын құрылғыларды жөндеу мен жаңғыртуды уақтылы қамтамасыз етуге міндетті.
2. Электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру және (немесе) беру кезінде пайдаланылатын құрылғыларды жөндеу мен жаңғыртуды жүзеге асырудың түпкілікті және аралық мерзімдері Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бекітілген инвестициялық бағдарламаларда анықталады.
3. Электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру және (немесе) беру кезінде пайдаланылатын құрылғыларды жөндеу мен жаңғырту жөніндегі міндеттердің тиісінше және уақтылы орындалуын бақылауды энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

5. Қорытынды және өтпелі ережелер

31-бап. Энергия үнемдеу саласындағы ғылыми қамтамасыз ету

Энергия үнемдеу саласындағы уәкілетті орган энергия үнемдеу жөніндегі ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың тақырыбын айқындайды және жүргізілуін үйлестіреді.
Энергия үнемдеу саласындағы ғылыми қамтамасыз ету аясындағы бағыттар:
1) ғылыми әзірлемелер мен өнертабыстарды іздеу және енгізу;
2) энергетика теңгеріміне тарту және жаңартылатын энергия көздері мен қайталама энергетика ресурстарын қолдану саласын кеңейту;
3) жаңа энергия үнемдейтін өнім жасау;
4) отын-энергетика ресурстарын пайдалану кезінде материалдық-техникалық, еңбек, қаржы және басқа да шығындарды азайту болып табылады.

32-бап. Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу туралы
заңнамасын бұзғаны үшін жауапкершілік

Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу туралы заңнамасының бұзылуына кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

33-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.
2. "Энергия үнемдеу туралы" 1997 жылғы 25 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 24, 343-құжат; 2004 ж., N 23, 142-құжат; 2006 ж., N 1, 5-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті