ИПС "Әділет"

ИМЕНЕМ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

О рассмотрении на соответствие Конституции Республики Казахстан части второй статьи 811, части первой статьи 852 и подпункта 2) части третьей статьи 855 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях от 5 июля 2014 года

Конституционный Суд Республики Казахстан в составе Председателя Азимовой Э.А., судей Ескендирова А.К., Жакипбаева К.Т., Жатканбаевой А.Е., Кыдырбаевой А.К., Мусина К.С., Нурмуханова Б.М., Онгарбаева Е.А., Подопригоры Р.А., Сарсембаева Е.Ж. и Ударцева С.Ф., с участием представителей:

субъекта обращения Жунусовой С.О. – адвоката Дюсембаевой Ж.О.,

Сената Парламента Республики Казахстан – депутата Аргынбековой А.С.,

Агентства Республики Казахстан по противодействию коррупции – первого заместителя председателя Малахова Д.М.,

Министерства юстиции Республики Казахстан – вице-министра Мукановой А.К.,

Генеральной прокуратуры Республики Казахстан – советника Генерального Прокурора Адамова Т.Б.,

рассмотрел в открытом заседании обращение Жунусовой Сауле Орынбаевны о проверке на соответствие Конституции Республики Казахстан части второй статьи 811, части первой статьи 852 и подпункта 2) части третьей статьи 855 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях от 5 июля 2014 года (далее – КоАП).

Заслушав сообщение докладчика – судьи Конституционного Суда Республики Казахстан Подопригоры Р.А., изучив материалы конституционного производства, проанализировав международный опыт, законодательство Республики Казахстан и отдельных зарубежных стран, Конституционный Суд Республики Казахстан

установил:

В Конституционный Суд Республики Казахстан поступило обращение Жунусовой С.О. о признании не соответствующими статье 13 и пункту 1 статьи 14 Конституции Республики Казахстан части второй статьи 811, части первой статьи 852 и подпункта 2) части третьей статьи 855 КоАП.

21 апреля 2022 года Жунусова С.О. за совершение административного правонарушения была привлечена к административной ответственности в порядке сокращенного производства по делу об административном правонарушении (глава 42 КоАП). Дело было возбуждено должностным лицом Департамента Агентства Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба) по Восточно-Казахстанской области. Жунусова С.О. добровольно уплатила штраф в размере пятидесяти процентов от указанной в санкции соответствующей статьи Особенной части КоАП суммы в течение семи суток. В соответствии с частью второй статьи 811 КоАП в таком случае дело считается рассмотренным по существу, решение – вступившим в законную силу, а лицо – привлеченным к административной ответственности. В этой же части закреплено, что дела, рассмотренные в порядке сокращенного производства, пересмотру не подлежат, за исключением случаев, предусмотренных главой 47 КоАП, в которой говорится о пересмотре дел по вновь открывшимся обстоятельствам.

Позднее Жунусова С.О. посчитала, что в ее действиях отсутствует состав административного коррупционного правонарушения, в связи с чем она обратилась в Департамент Агентства Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба) по Восточно-Казахстанской области с заявлением о пересмотре материалов по вновь открывшимся обстоятельствам. По результатам рассмотрения 7 октября 2022 года постановлением указанного органа Жунусовой С.О. было отказано в удовлетворении ее заявления. По мнению государственного органа, доводы Жунусовой С.О. о вновь открывшихся обстоятельствах не нашли подтверждения.

Жунусова С.О. подала жалобу на вышеназванное постановление в специализированный суд по административным правонарушениям города Усть-Каменогорска Восточно-Казахстанской области. 19 декабря 2022 года суд удовлетворил жалобу Жунусовой С.О. и отменил постановление государственного органа. При этом суд, ссылаясь на часть вторую статьи 811, статью 852 и подпункт 2) части третьей статьи 855 КоАП, посчитал, что дело не подлежало пересмотру по вновь открывшимся обстоятельствам. После принятия обращения к конституционному производству указанное постановление было отменено Судебной коллегией по уголовным делам Восточно-Казахстанского областного суда (постановление от 9 марта 2023 года), а решение Департамента Агентства Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба) по Восточно-Казахстанской области от 7 октября 2022 года было оставлено без изменения.

Субъект обращения считает, что часть вторая статьи 811, часть первая статьи 852 и подпункт 2) части третьей статьи 855 КоАП, лишающие ее права на пересмотр дела, в том числе по вновь открывшимся обстоятельствам, не соответствуют статье 13 и пункту 1 статьи 14 Конституции Республики Казахстан, в связи с чем просит признать их неконституционными.

При проверке конституционности части второй статьи 811, части первой статьи 852 и подпункта 2) части третьей статьи 855 КоАП, применительно к предмету обращения, Конституционный Суд исходит из следующего.

1. Производство по делам об административных правонарушениях имеет двойственную правовую природу. С одной стороны, оно является разновидностью судебных производств (наряду с гражданским, уголовным, административным). С другой – может осуществляться вне рамок судебного процесса различными уполномоченными государственными органами и в этом смысле представляет собой "квазисудебное" производство.

Такой двойственный характер не исключает соблюдения во внесудебном производстве по делам об административных правонарушениях общеправовых принципов и прав граждан, включая конституционные, а также специальных принципов, относящихся к процессуальной деятельности, в том числе непосредственно закрепленных в КоАП (глава 2).

Так, право защищать свои права и свободы всеми не противоречащими закону способами (пункт 1 статьи 13 Конституции) предполагает свободный выбор каждым способа защиты своих прав и свобод. При внесудебном производстве по делам об административных правонарушениях это право позволяет обжаловать постановления по делам об административных правонарушениях, вынесенные уполномоченными органами, в вышестоящем уполномоченном органе или суде, подавать заявления о пересмотре по вновь открывшимся обстоятельствам, обращаться в органы прокуратуры.

Право на судебную защиту своих прав и свобод (пункт 2 статьи 13 Конституции) подразумевает возможность обжаловать акты и действия уполномоченных органов в ходе производства по делам об административных правонарушениях в суде, подавать заявления о пересмотре по вновь открывшимся обстоятельствам.

В развитие конституционного положения в КоАП содержится статья 24, в соответствии с которой каждый имеет право на судебную защиту своих прав и свобод. Заинтересованное лицо вправе в порядке, установленном законом, обратиться в суд за защитой нарушенных или оспариваемых прав, свобод или охраняемых законом интересов.

Конституционный принцип равенства (статья 14 Конституции) воспроизведен в статье 9 КоАП: "В ходе производства по делам об административных правонарушениях все равны перед законом и судом. Никто не может подвергаться какой-либо дискриминации по мотивам происхождения, социального, должностного и имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, отношения к религии, убеждений, места жительства или по любым иным обстоятельствам". Таким образом, этот принцип в обязательном порядке должен соблюдаться и при формировании соответствующих положений КоАП, и в процессе правоприменительной практики.

2. Указанные подходы корреспондируются с положениями международно-правовых актов, обязательства по исполнению которых взяла на себя Республика Казахстан. В частности, в статьях 14 и 26 Международного пакта о гражданских и политических правах от 16 декабря 1966 года, ратифицированного Республикой Казахстан Законом от 28 ноября 2005 года, говорится о равенстве перед судами и трибуналами, праве на справедливое и публичное разбирательство дела компетентным, независимым и беспристрастным судом (статья 14), равенстве перед законом (статья 26). Эти права должны соблюдаться и в судебных процедурах, и в процедурах, являющихся судебными по своему характеру (Замечание общего порядка Комитета по правам человека Организации Объединенных Наций № 32, CCPR/C/GC/32 от 23 августа 2007 года к статье 14: Равенство перед судами и трибуналами и право каждого на справедливое судебное разбирательство).

3. Сокращенное производство по делам об административных правонарушениях возможно по делам, рассматриваемым как уполномоченными государственными органами, так и судами. Для него имеются определенные условия:

оно действует только в отношении штрафа, соответствующего определенному количеству месячного расчетного показателя;

установлено лицо, совершившее правонарушение;

лицо признает факт совершения правонарушения;

лицо согласно с уплатой штрафа в размере пятидесяти процентов от суммы, указанной в санкции статьи Особенной части КоАП;

лицо не обжалует представленные доказательства;

санкция за правонарушение не может предусматривать другие виды взыскания, кроме предупреждения;

лицо не обладает привилегиями и иммунитетом.

Сокращенное производство невозможно по некоторым категориям дел (рассматриваемым органами государственных доходов, Национальным Банком Республики Казахстан и уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций).

4. В сокращенном производстве с учетом признания факта совершения правонарушения и готовности нести административную ответственность исключаются процедуры, присутствующие в обычном производстве.

В сокращенном производстве также не выносится такой процессуальный документ, как постановление по делу об административном правонарушении, который предусмотрен КоАП для большинства случаев привлечения лица к административной ответственности.

В соответствии с частью второй статьи 811 КоАП в случае оплаты штрафа в размере пятидесяти процентов от указанной суммы штрафа в течение семи суток дело считается рассмотренным по существу, решение – вступившим в законную силу, а лицо – привлеченным к административной ответственности.

Отсутствие указания на специальный процессуальный документ не означает, что решение о привлечении к ответственности как таковое отсутствует. Сама часть вторая статьи 811 КоАП упоминает решение, вступившее в законную силу. Такое решение принимается в конклюдентной форме, то есть путем совершения определенных действий должностным лицом уполномоченного органа: объявления о правонарушении и взыскании, занесения данных в информационные системы, разъяснения оснований и порядка сокращенного производства, выдачи квитанции об уплате административного штрафа (в случае необходимости). Подобные действия заменяют постановление по делу об административном правонарушении, выносимое в производстве, осуществляемом в общем порядке.

В случаях, если административное правонарушение зафиксировано сертифицированными специальными контрольно-измерительными техническими средствами и приборами, работающими в автоматическом режиме, выносится предписание о необходимости уплаты штрафа. Это предписание направляется или вручается собственнику (владельцу) транспортного средства. Вместе с предписанием доставляется квитанция установленного образца (часть первая статьи 811 КоАП). В подобных случаях даже при сокращенном производстве решение по делу оформляется в виде предписания (то есть в форме письменного документа).

Таким образом, сокращенному порядку производства по делам об административных правонарушениях предшествует решение уполномоченного органа, которое выносится либо в конклюдентной форме, либо в форме предписания. Выбор лицом общего или сокращенного порядка производства обусловливает его правовые возможности в дальнейших стадиях производства.

При этом, если лицо отказывается от сокращенного порядка производства, решение переносится на более поздний срок и принимается в форме постановления по делу об административном правонарушении в рамках производства, осуществляемого в общем порядке. В случае фиксации административного правонарушения сертифицированными специальными контрольно-измерительными техническими средствами и приборами решение (предписание) не переносится на поздний срок, но по истечении срока, установленного для льготной оплаты, увеличивается сумма штрафа.

5. С учетом обстоятельств, особенностей, льгот, характерных для сокращенного производства, законодатель исключил возможность пересмотра решений, вынесенных по правилам сокращенного производства, за исключением пересмотра по вновь открывшимся обстоятельствам, что с формальной точки зрения может свидетельствовать о нарушении права защищать свои права и свободы всеми не противоречащими закону способами, права на судебную защиту (невозможность подачи жалобы в уполномоченный орган, суд) или о нарушении принципа равенства (дискриминация по основанию участия в том или ином порядке производства по делу об административном правонарушении).

Вместе с тем закон не заставляет лицо быть участником сокращенного порядка производства. Льгота в виде уплаты пятидесяти процентов от суммы штрафа мотивирует, но не обязывает лицо воспользоваться таким порядком. КоАП предлагает альтернативу: общий порядок производства, включающий все стадии производства, в том числе обжалование в суде. Решение о сокращенном или общем порядке производства принимается самим лицом. Кроме того, КоАП предоставляет лицу временной промежуток для принятия решения о том, каким порядком (общим или сокращенным) воспользоваться.

При условиях, что лицо знает о последствиях выбора сокращенного порядка производства по делам об административных правонарушениях, включая невозможность пересмотра решения, что у лица есть выбор варианта поведения, в том числе такого, который позволяет обратиться за судебной защитой, нет оснований для признания невозможности пересмотра решения нарушением конституционного права на защиту своих прав и свобод всеми не противоречащими закону способами, а также права на судебную защиту.

6. Условия, указанные в предыдущем пункте, применимы к оценке нарушения принципа равенства. Лицо добровольно соглашается на ограничение своих прав или на другую степень защиты государством своих прав, имея при этом альтернативу, и взамен получает льготу, которой не обладают те, кто участвует в общем порядке производства по делам об административных правонарушениях. Это также свидетельствует о том, что принцип равенства в данном случае не нарушается.

7. Часть вторая статьи 811 КоАП в части возможности пересмотра по вновь открывшимся обстоятельствам дел, рассмотренных в порядке сокращенного производства, никоим образом не нарушает конституционных прав на защиту своих прав и свобод всеми не противоречащими закону способами, на судебную защиту и на равенство перед законом и судом, а, наоборот, свидетельствует о соблюдении этих конституционных положений в производстве по делам об административных правонарушениях.

8. Формально часть первая статьи 852 и подпункт 2) части третьей статьи 855 КоАП, содержащие процессуальные положения о пересмотре вступивших в законную силу постановлений по делам об административных правонарушениях, предписаний о необходимости уплаты штрафа и постановлений по результатам рассмотрения жалоб, на них по вновь открывшимся обстоятельствам, действительно, не рассчитаны на случаи, когда решения принимаются в ходе сокращенного производства по делам об административных правонарушениях (за исключением пересмотра предписаний). Аналогичная проблема существует и в других статьях главы 47 КоАП, которые не оспариваются субъектом обращения (часть первая статьи 853, подпункт 4) части второй статьи 855, часть первая статьи 856, часть первая статьи 857, статьи 859 и 860).

При этом в подпункте 3) части второй статьи 855 КоАП речь идет об акте, о пересмотре которого по вновь открывшимся обстоятельствам ходатайствует заявитель. То есть сам КоАП использует различную терминологию, добавляя в данном примере более широкое понятие "акт". Кроме того, как уже отмечалось, сокращенному производству может предшествовать вынесение предписания (в случае фиксации правонарушения сертифицированными специальными контрольно-измерительными техническими средствами и приборами), что также предоставляет право обращаться за пересмотром по вновь открывшимся обстоятельствам.

Принципиальным является положение о том, что право на пересмотр по вновь открывшимся обстоятельствам дела, которое осуществляется в порядке сокращенного производства, прямо предусмотрено частью второй статьи 811 КоАП. В этой же части говорится о решении по делу, вступившем в законную силу.

Таким образом, очевидно, что часть первая статьи 852 и подпункт 2) части третьей статьи 855 КоАП не согласованы с частью второй статьи 811 КоАП, что, как следует из материалов производства, приводит к ограничению прав и свобод граждан.

9. При применении части первой статьи 852 и подпункта 2) части третьей статьи 855 КоАП следует учитывать не только то, что право лица на пересмотр дела по вновь открывшимся обстоятельствам в случае с сокращенным производством по делам об административных правонарушениях прямо закреплено в общей норме (часть вторая статьи 811), но и принципы законодательства об административных правонарушениях.

Так, в соответствии с частью третьей статьи 10 КоАП (принцип презумпции невиновности) любые сомнения в виновности толкуются в пользу лица, в отношении которого возбуждено дело об административном правонарушении. В его же пользу должны разрешаться и сомнения, возникающие при применении законодательства об административных правонарушениях.

Таким образом, несогласованность различных норм КоАП не должна приводить к нарушению как конституционных прав граждан, так и права на пересмотр дела, прямо предусмотренного КоАП. Уполномоченный орган или суд не могут отказываться от применения правовой нормы (право на рассмотрение дела по вновь открывшимся обстоятельствам) на основании того, что в процессуальном плане этот вопрос не урегулирован или урегулирован в недостаточной степени.

10. В соответствии с подпунктом 6) пункта 1 статьи 50 Конституционного закона Республики Казахстан от 5 ноября 2022 года "О Конституционном Суде Республики Казахстан" при формировании своей правовой позиции Конституционный Суд принимает во внимание правоприменительную практику, которая обнаруживает разные подходы в отношении пересмотра по вновь открывшимся обстоятельствам в случае с сокращенным производством по делу об административном правонарушении, в том числе подход, допускающий пересмотр только постановлений и предписаний и отказывающий в пересмотре решения, выносимого в сокращенном производстве, которое не облечено в форму письменного документа. Такой формальный подход приводит к существенному нарушению равенства граждан и их права защищать свои права и свободы всеми не противоречащими закону способами и права на судебную защиту.

11. Соответствие оспариваемых норм КоАП пункту 3 статьи 13 Конституции Республики Казахстан не рассматривалось Конституционным Судом в связи с неотносимостью данного пункта к вопросам, изложенным в обращении.

На основании изложенного, руководствуясь пунктом 3 статьи 72 и пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан, подпунктом 3) пункта 4 статьи 23, статьями 55 – 58, 62, пунктами 3 и 4 статьи 63, пунктом 4 статьи 64 и подпунктом 2) пункта 1 статьи 65 Конституционного закона Республики Казахстан от 5 ноября 2022 года "О Конституционном Суде Республики Казахстан", Конституционный Суд Республики Казахстан

постановляет:

1. Признать часть вторую статьи 811, часть первую статьи 852 и подпункт 2) части третьей статьи 855 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях соответствующими пунктам 1 и 2 статьи 13 и пункту 1 статьи 14 Конституции Республики Казахстан в данном Конституционным Судом Республики Казахстан истолковании:

решение по делу об административном правонарушении, производство по которому осуществляется в порядке сокращенного производства, оформляется путем осуществления конклюдентных действий должностным лицом уполномоченного органа: объявления о правонарушении и взыскании, занесения данных в информационные системы, разъяснения оснований и порядка сокращенного производства, выдачи квитанции установленного образца (в случае необходимости). Такие действия приравниваются к вынесению итогового акта по делу об административном правонарушении, служащего основанием для привлечения к административной ответственности в общем порядке. Решение также может быть в форме предписания в случае, если административное правонарушение зафиксировано сертифицированными специальными контрольно-измерительными техническими средствами и приборами, работающими в автоматическом режиме;

отсутствие в части первой статьи 852 и подпункте 2) части третьей статьи 855 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях упоминания о решении, принимаемом в порядке сокращенного производства в конклюдентной форме, не лишает лицо, привлеченное к ответственности в порядке этого производства, права на пересмотр дела по вновь открывшимся обстоятельствам.

2. Правительству Республики Казахстан не позднее шести месяцев после опубликования настоящего нормативного постановления внести в Мажилис Парламента Республики Казахстан проект закона о внесении изменений и дополнений в Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях, направленный на устранение пробелов в правовом регулировании порядка пересмотра дел по вновь открывшимся обстоятельствам в случаях, когда производство осуществляется в сокращенном порядке.

3. До внесения изменений и дополнений в Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях применять часть вторую статьи 811, часть первую статьи 852 и подпункт 2) части третьей статьи 855 в истолковании, данном в настоящем нормативном постановлении.

4. На основании пункта 4 статьи 63 Конституционного закона Республики Казахстан от 5 ноября 2022 года "О Конституционном Суде Республики Казахстан" решения судов и иных правоприменительных органов, основанные на ином толковании части второй статьи 811, части первой статьи 852 и подпункта 2) части третьей статьи 855 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях, исполнению не подлежат и должны быть пересмотрены по вновь открывшимся обстоятельствам в соответствии с подпунктом 5) части второй статьи 852 Кодекса Республики Казахстан об административных правонарушениях.

5. Настоящее нормативное постановление вступает в силу со дня его принятия, является общеобязательным на всей территории Республики, окончательным и обжалованию не подлежит.

6. Опубликовать настоящее нормативное постановление на казахском и русском языках в периодических печатных изданиях, получивших право на официальное опубликование законодательных актов, единой системе правовой информации и на интернет-ресурсе Конституционного Суда Республики Казахстан.

Конституционный Суд Республики Казахстан

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АТЫНАН

2014 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 811-бабы екінші бөлігінің, 852-бабы бірінші бөлігінің және 855-бабы үшінші бөлігі 2) тармақшасының Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін қарау туралы

Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты Төраға Э.Ә. Азимова, судьялар А.Қ. Ескендіров, Қ.Т. Жақыпбаев, А.Е. Жатқанбаева, А.Қ. Қыдырбаева, Қ.С. Мусин, Б.М. Нұрмұханов, Е.Ә. Оңғарбаев, Р.А. Подопригора, Е.Ж. Сәрсембаев және С.Ф. Ударцев қатысқан құрамда,

өтініш субъектісі С.О. Жунусованың өкілі – адвокат Ж.О. Дюсембаеваның,

Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының өкілі – депутат А.С. Арғынбекованың,

Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің өкілі – төрағаның бірінші орынбасары Д.М. Малаховтың,

Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің өкілі – вице-министр А.Қ. Мұқанованың,

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының өкілі – Бас Прокурордың кеңесшісі Т.Б. Адамовтың қатысуымен,

өзінің ашық отырысында Сауле Орынбаевна Жунусованың 2014 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің (бұдан әрі – ӘҚбК) 811-бабы екінші бөлігінің, 852-бабы бірінші бөлігінің және 855-бабы үшінші бөлігі 2) тармақшасының Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін тексеру туралы өтінішін қарады.

Баяндамашы – Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының судьясы Р.А. Подопригораның хабарламасын тыңдап, конституциялық іс жүргізу материалдарын зерделеп, халықаралық тәжірибеге, Қазақстан Республикасының және жекелеген шет елдердің заңнамасына талдау жасай отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты

анықтады:

Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотына С.О. Жунусованың ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігін, 852-бабының бірінші бөлігін және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасын Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабына және 14-бабының 1-тармағына сәйкес келмейді деп тану туралы өтініші келіп түсті.

2022 жылғы 21 сәуірде С.О. Жунусова әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қысқартылған іс жүргізу (ӘҚбК-нің 42-тарауы) тәртібімен әкімшілік жауаптылыққа тартылған. Істі Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Шығыс Қазақстан облысы бойынша департаментінің лауазымды адамы қозғаған. С.О. Жунусова айыппұлды жеті тәулік ішінде ӘҚбК-нің Ерекше бөлігі тиісті бабының санкциясында көрсетілген соманың елу пайызы мөлшерінде ерікті түрде төлеген. ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігіне сәйкес мұндай жағдайда іс мәні бойынша қаралды, шешім заңды күшіне енді, ал адам әкімшілік жауаптылыққа тартылды деп есептеледі. Осы бөлікте, ӘҚбК-нің істерді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы айтылатын 47-тарауында көзделген жағдайларды қоспағанда, қысқартылған іс жүргізу тәртібімен қаралған істер қайта қарауға жатпайды деп бекітілген.

Кейінірек С.О. Жунусова өзінің әрекеттерінде әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық құрамы жоқ деп есептейді, соған байланысты ол Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Шығыс Қазақстан облысы бойынша департаментіне материалдарды жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы өтінішпен жүгінеді. Қарау нәтижелері бойынша 2022 жылы 7 қазанда аталған органның қаулысымен С.О. Жунусоваға өтінішін қанағаттандырудан бас тартылады. Мемлекеттік органның пікірі бойынша, С.О. Жунусованың жаңадан ашылған мән-жайлар жөніндегі дәлелдері расталмаған.

С.О. Жунусова жоғарыда аталған қаулыға Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қаласының әкімшілік құқық бұзушылықтар жөніндегі мамандандырылған сотына шағым береді. 2022 жылы 19 желтоқсанда сот С.О. Жунусованың шағымын қанағаттандырып, мемлекеттік орган қаулысының күшін жояды. Бұл ретте сот ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігіне, 852-бабына және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасына сілтеме жасай отырып, іс жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарауға жатпаған деп есептейді. Өтініш конституциялық іс жүргізуге қабылданғаннан кейін Шығыс Қазақстан облыстық сотының қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы (2023 жылғы 9 наурыздағы қаулысы) аталған қаулының күшін жояды, ал Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Шығыс Қазақстан облысы бойынша департаментінің 2022 жылғы 7 қазандағы шешімі өзгеріссіз қалдырылады.

Өтініш субъектісі өзін істі, оның ішінде жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау құқығынан айыратын, ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігі, 852-бабының бірінші бөлігі және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасы Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабына және 14-бабының 1-тармағына сәйкес келмейді деп есептейді, соған байланысты оларды конституциялық емес деп тануды сұрайды.

Өтініш нысанасына қатысты ӘҚбК-нің 811-бабы екінші бөлігінің, 852-бабы бірінші бөлігінің және 855-бабы үшінші бөлігі 2) тармақшасының конституциялылығын тексерген кезде Конституциялық Сот мыналарды негізге алады.

1. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізудің екіжақты құқықтық табиғаты бар. Бір жағынан, ол сот істерін (азаматтық, қылмыстық, әкімшілік істермен қатар) жүргізу түрі болып табылады. Екінші жағынан, түрлі уәкілетті мемлекеттік органдар сот процесі шеңберінен тыс жүзеге асыруы мүмкін және осы мағынада "квазисот" ісін жүргізуді білдіреді.

Мұндай екіжақты сипат әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша соттан тыс іс жүргізуде жалпықұқықтық қағидаттардың және конституциялық құқықтарды қоса алғанда, азаматтар құқықтарының, сондай-ақ процестік қызметке жататын, оның ішінде ӘҚбК-де тікелей бекітілген арнайы қағидаттардың (2-тарау) сақталуын жоққа шығармайды.

Мәселен, өзінің құқықтары мен бостандықтарын заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қорғау құқығы (Конституцияның 13-бабының 1-тармағы) әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын қорғау тәсілін еркін таңдауын болжайды. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша соттан тыс іс жүргізу кезінде бұл құқық уәкілетті органдар шығарған әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қаулыға жоғары тұрған уәкілетті органға немесе сотқа шағым жасауға, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз беруге, прокуратура органдарына жүгінуге мүмкіндік береді.

Өзінің құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалу құқығы (Конституцияның 13-бабының 2-тармағы) әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізу барысында уәкілетті органдардың актілері мен әрекеттеріне сотқа шағым жасау, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз беру мүмкіндігін көздейді.

Конституциялық ережені дамыту үшін ӘҚбК-де 24-бап бар, оған сәйкес әркiмнiң өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар. Мүдделi тұлға бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын немесе заңмен қорғалатын мүдделерiн қорғау үшiн заңда белгiленген тәртiппен сотқа жүгiнуге құқылы.

Конституциялық тең болу қағидаты (Конституцияның 14-бабы) ӘҚбК-нің 9-бабында қайталанады: "Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер бойынша іс жүргізу барысында заң мен сот алдында бәрі тең. Тегіне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тіліне, дiнге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жерiне байланысты немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды". Осылайша, бұл қағидат ӘҚбК-нің тиісті ережелерін тұжырымдау кезінде де, құқық қолдану практикасы процесінде де міндетті түрде сақталуға тиіс.

2. Көрсетілген тәсілдер Қазақстан Республикасы орындау міндеттемесін өзіне алған халықаралық құқықтық актілердің ережелерімен ұштасады. Атап айтқанда, Қазақстан Республикасы 2005 жылғы 28 қарашадағы Заңымен ратификациялаған 1966 жылғы 16 желтоқсандағы Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің 14 және 26-баптарында соттар мен трибуналдар алдында тең болу, iстi құзыреттi, тәуелсіз және әдiл соттың әдiлеттi және жария талқылау құқығы (14-бап), заң алдында тең болу (26-бап) туралы айтылады. Бұл құқықтар сот рәсімдерінде де, өзінің сипаты бойынша сот рәсімі болып табылатын рәсімдерде де сақталуға тиіс (14-бапқа Біріккен Ұлттар Ұйымының Адам құқықтары жөніндегі комитетінің 2007 жылғы 23 тамыздағы № 32, CCPR/C/GC/32 жалпы тәртіп ескертпесі: соттар мен трибуналдар алдында тең болу және әркімнің әділ сот талқылауына құқығы).

3. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қысқартылған іс жүргізу уәкілетті мемлекеттік органдар да, соттар да қарайтын істер бойынша мүмкін болады. Ол үшін белгілі бір шарттар бар:

ол айлық есептік көрсеткіштің белгілі бір мөлшеріне сәйкес келетін айыппұлға қатысты ғана қолданылады;

құқық бұзушылық жасаған адамның анықталуы;

адамның құқық бұзушылық жасау фактісін мойындауы;

адамның ӘҚбК-нің Ерекше бөлігі бабының санкциясында көрсетілген соманың елу пайызы мөлшерінде айыппұл төлеуге келісуі;

адамның ұсынылған дәлелдемелерге шағым жасамауы;

құқық бұзушылық үшін санкция ескертуден өзге, басқа өндіріп алу түрлерін көздей алмайды;

адамның артықшылықтарға және иммунитетке ие болмауы.

Қысқартылған іс жүргізу кейбір іс санаттары (мемлекеттік кіріс органдары, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган қарайтын іс) бойынша мүмкін емес.

4. Қысқартылған іс жүргізуде құқық бұзушылық жасау фактісін мойындау және әкімшілік жауаптылықты көтеруге дайын болу ескеріле отырып, кәдімгі іс жүргізуде болатын рәсімдер алып тасталады.

Сондай-ақ, қысқартылған іс жүргізуде әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулы сияқты процестік құжат шығарылмайды, бұл ӘҚбК-де адамды әкімшілік жауаптылыққа тарту жағдайларының көпшілігі үшін көзделген.

ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігіне сәйкес айыппұлды көрсетілген айыппұл сомасының елу пайызы мөлшерінде жеті тәулік ішінде төлеген жағдайда іс мәні бойынша қаралды, шешім заңды күшіне енді, ал адам әкімшілік жауаптылыққа тартылды деп есептеледі.

Арнайы процестік құжатқа нұсқаудың болмауы жауаптылыққа тарту туралы шешім жоқ дегенді білдірмейді. ӘҚбК-нің 811-бабы екінші бөлігінің өзі заңды күшіне енген шешімді ескертеді. Мұндай шешім конклюденттік нысанда, яғни уәкілетті органның лауазымды адамының белгілі бір әрекеттерді жасауы: құқық бұзушылық және өндіріп алу туралы хабарлау, деректерді ақпараттық жүйелерге енгізу, қысқартылған іс жүргізу негіздері мен тәртібін түсіндіру, әкімшілік айыппұл төлегені туралы түбіртек беру (қажет болған жағдайда) арқылы қабылданады. Ұқсас әрекеттерді жалпы тәртіппен жүзеге асырылатын іс жүргізуде шығарылатын әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулы алмастырады.

Әкімшілік құқық бұзушылық автоматты режимде жұмыс істейтін сертификатталған арнайы техникалық бақылау-өлшеу құралдарымен және аспаптармен тіркелген жағдайда, айыппұл төлеу қажеттігі туралы нұсқама шығарылады. Бұл нұсқама көлік құралының меншiк иесiне (иесiне) жіберіледі немесе табыс етіледі. Нұсқамамен бірге белгіленген үлгідегі түбіртек жеткізіледі (ӘҚбК-нің 811-бабының бірінші бөлігі). Ұқсас жағдайларда, қысқартылған іс жүргізудің өзінде іс бойынша шешім нұсқама түрінде (яғни жазбаша құжат нысанында) ресімделеді.

Осылайша, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қысқартылған іс жүргізу тәртібіне уәкілетті органның шешімі болады, ол не конклюденттік нысанда, не нұсқама нысанында шығарылады. Адамның жалпы немесе қысқартылған іс жүргізу тәртібін таңдауы одан әрі іс жүргізу сатыларындағы оның құқықтық мүмкіндіктеріне себепші болады.

Бұл ретте, егер адам қысқартылған іс жүргізу тәртібінен бас тартса, шешім анағұрлым кеш мерзімге ауыстырылады және жалпы тәртіппен жүзеге асырылатын іс жүргізу шеңберінде әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулы нысанында қабылданады. Әкімшілік құқық бұзушылық сертификатталған арнайы техникалық бақылау-өлшеу құралдарымен және аспаптармен тіркелген жағдайда, шешім (нұсқама) кеш мерзімге ауыстырылмайды, бірақ жеңілдікпен төлеу үшін белгіленген мерзім өткеннен кейін айыппұл сомасы ұлғаяды.

5. Қысқартылған іс жүргізуге тән мән-жайларды, ерекшеліктерді, жеңілдіктерді ескере отырып, заң шығарушы, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарауды қоспағанда, қысқартылған іс жүргізу қағидалары бойынша шығарылған шешімдерді қайта қарау мүмкіндігін алып тастады, бұл формалды көзқарас тұрғысынан өзінің құқықтары мен бостандықтарын заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қорғау құқығын, сот арқылы қорғалу құқығын бұзуды (уәкілетті органға, сотқа шағым беруге мүмкіндіктің болмауы) немесе тең болу қағидатын бұзуды (қандай да бір тәртіппен әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуге қатысу негіздері бойынша кемсіту) куәландыруы мүмкін.

Сонымен бірге, заң адамды қысқартылған іс жүргізу тәртібінің қатысушысы болуға мәжбүрлемейді. Айыппұл сомасының елу пайызын төлеу түріндегі жеңілдік ынталандырады, бірақ адамды осындай тәртіпті пайдалануға міндеттемейді. ӘҚбК баламаны: іс жүргізудің барлық сатысын, оның ішінде сотта шағым жасауды қамтитын жалпы іс жүргізу тәртібін ұсынады. Қысқартылған немесе жалпы іс жүргізу тәртібі туралы шешімді адамның өзі қабылдайды. Бұдан басқа, ӘҚбК адамға қандай (жалпы немесе қысқартылған) тәртіпті пайдалану туралы шешім қабылдау үшін уақыт аралығын береді.

Адам шешімді қайта қарау мүмкіндігінің болмауын қоса алғанда, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қысқартылған іс жүргізу тәртібін таңдау салдары туралы білген, адамның тәртіп түрін, оның ішінде сот арқылы қорғалуға жүгінуге мүмкіндік беретін түрін таңдауы болған кезде шешімді қайта қарау мүмкіндігінің болмауын өзінің құқықтары мен бостандықтарын заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қорғау конституциялық құқығын, сондай-ақ сот арқылы қорғалу құқығын бұзу деп тануға негіздер жоқ.

6. Алдыңғы тармақта көрсетілген жағдайлар тең болу қағидатының бұзылуын бағалауға қолданылады. Адам балама бола тұра, өзінің құқықтарын шектеуге немесе өзінің құқықтарын мемлекет қорғайтын басқа деңгейге ерікті түрде келісім береді және орнына жеңілдік алады, бұған әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша жалпы тәртіппен іс жүргізуге қатысатындар ие болмайды. Бұл да аталған жағдайда тең болу құқығының бұзылмайтынын куәландырады.

7. Қысқартылған іс жүргізу тәртібімен қаралған істерді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау мүмкін болатын бөлікте ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігі өзінің құқықтары мен бостандықтарын заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қорғау, сот арқылы қорғалу және заң мен сот алдында тең болу конституциялық құқықтарын ешқандай да бұзбайды, керісінше, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуде осы конституциялық ережелердің сақталуын куәландырады.

8. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер бойынша заңды күшiне енген қаулыларды, айыппұл төлеу қажеттігі туралы нұсқамаларды және оларға шағымдарды қарау нәтижелері бойынша қаулыларды жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы процестік ережелерді формалды қамтитын ӘҚбК-нің 852-бабының бірінші бөлігі және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қысқартылған іс жүргізу барысында шешім қабылданатын жағдайларға (нұсқамаларды қайта қарауды қоспағанда) расында есептелмеген. Осыған ұқсас проблема өтініш субъктісі дау айтпайтын ӘҚбК-нің 47-тарауының басқа баптарында да бар (853-баптың бірінші бөлігі, 855-баптың екінші бөлігінің 4) тармақшасы, 856-баптың бірінші бөлігі, 857-баптың бірінші бөлігі, 859 және 860-баптары).

Бұл ретте ӘҚбК-нің 855-бабы екінші бөлігінің 3) тармақшасында жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз иесі өтінішхат беретін акт жайында айтылады. Яғни, ӘҚбК-нің өзінде осы мысалда "акт" деген анағұрлым кең ұғым қосыла отырып, түрлі терминология пайдаланылады. Бұдан басқа, айтып өтілгендей, қысқартылған іс жүргізуге (құқық бұзушылық сертификатталған арнайы техникалық бақылау-өлшеу құралдарымен және аспаптармен тіркелген жағдайда) нұсқама шығарылуы мүмкін, бұл да жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарауға жүгіну құқығын береді.

Қысқартылған іс жүргізу тәртібімен жүзеге асырылатын істі жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау құқығы ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігінде тікелей көзделген деген ереже принципті болып табылады. Осы бөлікте іс бойынша заңды күшіне енген шешім туралы айтылады.

Осылайша, ӘҚбК-нің 852-бабының бірінші бөлігі және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасы ӘҚбК-нің 811-бабының екінші бөлігімен сәйкес келмейтіні анық, бұл іс жүргізу материалдарынан түсінуге болатындай, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын шектеуге алып келеді.

9. ӘҚбК-нің 852-бабының бірінші бөлігін және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасын қолданған кезде адамның әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қысқартылған іс жүргізу жағдайында істі жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау құқығы жалпы нормада (811-баптың екінші бөлігі) тікелей бекітілгенін ғана емес, әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнама қағидаттарын да ескерген жөн.

Мәселен, ӘҚбК-нің 10-бабының (кiнәсiздiк презумпциясы қағидаты) үшінші бөлігіне сәйкес кiнәлiлiкке келтiрiлген кез келген күмәндар өзiне қатысты әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс қозғалған тұлғаның пайдасына түсiндiрiледi. Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңнаманы қолдану кезiнде туындайтын күмәндар да оның пайдасына шешiлуге тиiс.

Осылайша, ӘҚбК-нің түрлі нормаларының сәйкес келмеушілігі азаматтардың конституциялық құқықтарының да, ӘҚбК-де тікелей көзделген істі қайта қарау құқығының да бұзылуына алып келмеуге тиіс. Уәкілетті орган немесе сот процестік тұрғыда бұл мәселенің реттелмегенін немесе жеткілікті деңгейде реттелмегенін негізге алып құқықтық норманы (істі жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қарау құқығы) қолданудан бас тарта алмайды.

10. "Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 50-бабы 1-тармағының 6) тармақшасына сәйкес Конституциялық Сот өзінің құқықтық ұстанымын тұжырымдаған кезде құқық қолдану практикасын назарға алады, бұл әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қысқартылған іс жүргізу жағдайында жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарауға қатысты түрлі тәсілдерді, оның ішінде қаулылар мен нұсқамаларды ғана қайта қарауға жол беретін және жазбаша құжат нысанында берілмейтін, қысқартылған іс жүргізуде шығарылатын шешімді қайта қараудан бас тартатын тәсілді анықтады. Мұндай формалды тәсіл азаматтардың тең болуын және олардың өзінің құқықтары мен бостандықтарын заңға қайшы келмейтін барлық тәсілдермен қорғау құқығы мен сот арқылы қорғалу құқығын айтарлықтай бұзуға алып келеді.

11. Конституциялық Сот өтініште жазылған мәселелерге тармақтың қатысты болмауына байланысты ӘҚбК-нің дау айтылып отырған нормаларының Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабының 3-тармағына сәйкестігін қараған жоқ.

Осы жазылғандардың негізінде, Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабының 3-тармағын және 74-бабының 3-тармағын, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3 және 4-тармақтарын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты

қаулы етеді:

1. Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 811-бабының екінші бөлігі, 852-бабының бірінші бөлігі және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасы Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты берген түсіндірмеде Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабының 1 және 2-тармақтарына және 14-бабының 1-тармағына сәйкес келеді деп танылсын:

іс жүргізілуі қысқартылған іс жүргізу тәртібімен жүзеге асырылатын әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша шешім уәкілетті органның лауазымды адамының конклюденттік әрекеттерді жүзеге асыруы: құқық бұзушылық және өндіріп алу туралы хабарлау, деректерді ақпараттық жүйелерге енгізу, қысқартылған іс жүргізу негіздері мен тәртібін түсіндіру, белгіленген үлгідегі түбіртекті беру (қажет болған жағдайда) арқылы ресімделеді. Мұндай әрекеттер жалпы тәртіппен әкімшілік жауаптылыққа тартуға негіз болатын әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қорытынды акт шығаруға теңестіріледі. Әкімшілік құқық бұзушылық автоматты режимде жұмыс істейтін сертификатталған арнайы техникалық бақылау-өлшеу құралдарымен және аспаптармен тіркелген жағдайда, шешім нұсқама нысанында да болуы мүмкін;

Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 852-бабының бірінші бөлігінде және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасында қысқартылған іс жүргізу тәртібімен конклюденттік нысанда қабылданатын шешім туралы ескертпенің болмауы осы іс жүргізу тәртібімен жауаптылыққа тартылған адамды істі жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау құқығынан айырмайды.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі осы нормативтік қаулы жарияланғаннан кейін алты айдан кешіктірмей Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне іс жүргізілуі қысқартылған тәртіппен жүзеге асырылатын жағдайларда істерді жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарау тәртібін құқықтық реттеудегі олқылықтарды жоюға бағытталған Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобасын енгізсін.

3. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізілгенге дейін 811-баптың екінші бөлігі, 852-баптың бірінші бөлігі және 855-баптың үшінші бөлігінің 2) тармақшасы осы нормативтік қаулыда берілген түсіндірмеде қолданылсын.

4. "Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 63-бабының 4-тармағы негізінде соттардың және өзге де құқық қолдану органдарының Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 811-бабының екінші бөлігін, 852-бабының бірінші бөлігін және 855-бабы үшінші бөлігінің 2) тармақшасын өзгеше түсіндіруге негізделген шешімдері орындалуға жатпайды және Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 852-бабы екінші бөлігінің 5) тармақшасына сәйкес жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қаралуға тиіс.

5. Осы нормативтік қаулы қабылданған күнінен бастап күшіне енеді, Республиканың бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті, түпкілікті болып табылады және шағым жасалуға жатпайды.

6. Осы нормативтік қаулы заңнамалық актілерді ресми жариялау құқығын алған мерзімді баспасөз басылымдарында, құқықтық ақпараттың бірыңғай жүйесінде және Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының интернет-ресурсында қазақ және орыс тілдерінде жариялансын.

Қазақстан Республикасының
Конституциялық Соты