Об утверждении стандарта оценки "Базы и типы стоимости"

Приказ и.о. Министра юстиции Республики Казахстан от 29 июня 2011 года № 243. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 12 августа 2011 года № 7114. Утратил силу приказом Министра юстиции Республики Казахстан от 13 ноября 2015 года № 579

      Сноска. Утратил силу приказом Министра юстиции РК от 13.11.2015 № 579.

      В соответствии со статьей 19 Закона Республики Казахстан «Об оценочной деятельности в Республике Казахстан», ПРИКАЗЫВАЮ:
      1. Утвердить прилагаемый стандарт оценки «Базы и типы стоимости».
      2. Комитету регистрационной службы и оказания правовой помощи Министерства юстиции Республики Казахстан обеспечить:
      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
      2) принять меры по размещению настоящего приказа на Интернет- ресурсе Министерства юстиции Республики Казахстан.
      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на заместителя Министра юстиции Республики Казахстан Аманбаева А.Т. и председателя Комитета регистрационной службы и оказания правовой помощи Министерства юстиции Республики Казахстан Сексембаева М.И.
      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      И.о. Министра                              Д. Куставлетов

Утвержден         
приказом И.о. Министра юстиции
Республики Казахстан  
от 29 июня 2011 года № 243

Стандарт оценки
«Базы и типы стоимости»

Общие положения

      1. Настоящий государственный стандарт оценки «Базы и типы стоимости» (далее – Стандарт) разработан на основании Закона Республики Казахстан «Об оценочной деятельности в Республике Казахстан» с использованием международных стандартов оценки и раскрывает цель оценки, предполагаемое использование результата оценки, а также определение рыночной стоимости и иных видов стоимости, отличных от рыночной. Настоящий Стандарт оценки является обязательным к применению при осуществлении оценочной деятельности.
      2. В настоящем Стандарте используются следующие понятия:
      стоимость замещения – сумма затрат на создание объекта аналогичного объекту оценки в рыночных ценах, существующих на дату проведения оценки с учетом износа объекта оценки;
      специальная стоимость – сумма, превышающая рыночную стоимость и отражающая определенные свойства актива, имеющие ценность только для специального покупателя;
      справедливая стоимость – сумма, по которой можно обменять актив или выполнить обязательство при совершении операции между осведомленными, независимыми друг от друга сторонами;
      полная восстановительная стоимость объекта оценки – стоимость средств, необходимых для полного его восстановления в начальном виде (по старому проекту), с учетом текущих цен на строительно-монтажные работы, материалы и конструкции, торговых наценок и транспортных тарифов, без учета прибыли предпринимателя и налога на добавленную стоимость;
      первоначальная стоимость – стоимость фактически произведенных затрат по возведению или приобретению основных средств, включая уплаченные невозмещаемые налоги и сборы, а также затраты по доставке, монтажу, установке, пуску в эксплуатацию и любые другие расходы, непосредственно связанные с приведением актива в рабочее состояние для его использования по назначению;
      инвестиционная стоимость или ценность – стоимость имущества для конкретного инвестора или класса инвесторов, при установленных инвестиционных или производственных целях. Это субъективное понятие соотносит конкретное имущество с конкретным инвестором, группой инвесторов или предприятием с определенными инвестиционными целями и/или критериями;
      ипотечная стоимость – специальная ациклическая стоимость, динамика которой не связана с фазами экономического цикла и элементами спекулятивного характера;
      кадастровая стоимость – установленная в процессе государственной кадастровой оценки рыночная стоимость недвижимости, определяемая методами массовой оценки, установленная и утвержденная в соответствии с законодательством, регулирующим проведение кадастровой оценки. Кадастровая стоимость определяется оценщиком, в частности, для целей налогообложения;
      утилизационная стоимость – рыночная стоимость в конце экономического срока жизни, то есть когда эксплуатация имущества опасна или нецелесообразна;
      таможенная стоимость – стоимость, определяемая в целях исчисления таможенных платежей, рассчитываемая на основе действующего таможенного законодательства;
      залоговая стоимость – сумма выдаваемого кредита под залог имущества, определяемая банком самостоятельно как доля от ипотечной стоимости имущества, определенной оценщиком;
      рыночная стоимость – расчетная денежная сумма, по которой данный объект может быть отчужден на основании сделки в условиях конкуренции, когда стороны сделки действуют, располагая всей доступной информацией об объекте оценки, а на цене сделки не отражаются какие-либо чрезвычайные обстоятельства, когда:
      одна из сторон сделки не обязана отчуждать объект оценки, а другая сторона не обязана приобретать;
      стороны сделки хорошо осведомлены о предмете сделки и действуют в своих интересах;
      цена сделки представляет собой эквивалент денежного вознаграждения за объект оценки и принуждения к совершению сделки в отношении сторон сделки с чьей-либо стороны не было;
      стоимость воспроизводства – сумма затрат в рыночных ценах, существующих на дату проведения оценки, на создание объекта, идентичного объекту оценки, с применением идентичных материалов и технологий, с учетом износа объекта оценки. Полная стоимость воспроизводства может быть определена по действующим на момент оценки ценам на идентичный объект;
      страховая стоимость – стоимость имущества, предусматриваемая положением контракта или страхового полиса. Предполагаемый размер страховой суммы определяется на основе результатов анализа условий договора страхования в целом, для отдельного страхового случая, группы страховых случаев, а также учета особенностей физического состояния имущества, его текущего использования, влияния внешних факторов на формирование рыночной стоимости имущества;
      налоговая стоимость – стоимость, рассчитываемая на основе действующего налогового законодательства;
      синергетическая стоимость – сумма, превышающая рыночную стоимость за счет сочетания двух или более имущественных интересов, когда стоимость имущественного интереса, получаемая в результате их объединения, выше, чем сумма первоначальных имущественных интересов;
      ликвидационная стоимость – подвид рыночной стоимости группы активов, совместно используемых в бизнесе, предлагаемых для продажи по отдельности, обычно после закрытия бизнеса;
      балансовая стоимость – сумма, по которой актив признается в бухгалтерском балансе после вычета суммы всей накопленной амортизации и накопленных убытков от обесценения;
      терминальная (реверсионная) стоимость – рыночная стоимость оцениваемого имущества в конце расчетного периода владения (в будущем);
      базы стоимости – это определенные концепции, на основе которых определяются типы стоимости. Концепции измерения стоимости различаются в зависимости от предполагаемого использования (назначения) оценки.
      3. Все виды базы стоимости разделяются на два типа: рыночная база стоимости и три категории нерыночных баз стоимостей, а также применение отдельных их подвидов:
      рыночная база стоимости применяется для определения наиболее вероятной стоимости имущества, по которой возможно произвести обмен на свободном и открытом рынке.
      нерыночные базы стоимости основываются на соображениях экономической полезности или функциях имущества, а не на его способности быть купленным участниками рынка или эффектов необычных или нетипичных условий рынка.
      4. Выбор типа стоимости предшествует заключению договора на проведение оценки имущества и зависит от назначения оценки имущества, его особенностей, а также нормативных требований. В случае, когда в нормативных правовых актах по оценке имущества, договоре на проведение оценки имущества или в постановлении суда не отмечается вид стоимости, который определяется в результате оценки, то определяется рыночная стоимость.
      5. Стоимость является экономическим понятием, касающимся цены, относительно которой наиболее вероятно договорятся покупатели и продавцы доступных для приобретения товаров или услуг. Стоимость является не фактом, а расчетной величиной цены конкретных товаров и услуг в конкретный момент времени в соответствии с выбранной базой оценки. Экономическое понятие стоимости выражает взгляд рынка на выгоды, получаемые собственником товара или пользователем услуг на дату оценки.
      6. Целью оценки является установление величины конкретного вида стоимости, который определяется предполагаемым использованием результата оценки и устанавливается в договоре с заказчиком отчета об оценке.
      7. Результатом оценки является итоговая величина стоимости объекта оценки. Результат оценки используется при определении сторонами цены для совершения сделки или иных действий с объектом оценки, в том числе при совершении сделок купли-продажи, передаче в аренду или залог, страховании, кредитовании, внесении в уставный капитал, для целей налогообложения, при составлении финансовой отчетности, реорганизации и приватизации предприятий, разрешении имущественных споров, принятии управленческих решений.
      8. При осуществлении оценочной деятельности используются рыночная стоимость и ее подвиды, иные виды стоимости, виды стоимостей, применяемые в промежуточных расчетах и финансовой отчетности.
      Рыночная стоимость и ее подвиды:
      ликвидационная стоимость;
      утилизационная стоимость;
      терминальная (реверсионная) стоимость.
      Иные виды стоимости:
      инвестиционная;
      справедливая;
      специальная;
      синергетическая;
      налоговая;
      ипотечная;
      залоговая;
      страховая;
      кадастровая;
      таможенная;
      государственного имущества;
      для изъятия земельных участков.
      Виды стоимостей, применяемые в промежуточных расчетах и финансовой отчетности:
      полная восстановительная стоимость;
      стоимость замещения;
      стоимость воспроизводства;
      балансовая стоимость;
      первоначальная стоимость.

2. Рыночная база стоимости

      9. Концепция рыночной стоимости заключается в установлении цены, о которой участники сделки договорились, свободно действуя на открытом и конкурентном рынке. Реализация имущества происходит как на международном, так и на местном рынке. Рынок включает достаточное количество покупателей и продавцов, для него также характерно ограниченное число участников рыночных отношений.
      10. Рыночная стоимость имущества отражает ее наиболее эффективное использование, которое увеличивает его производительность и является возможным, юридически разрешенным и осуществимым с финансовой точки зрения. Данный факт учитывается участниками рыночных отношений при установлении предлагаемой цены.
      11. Рыночная стоимость не включает в себя затраты продавца и покупателя при осуществлении сделки, а также затраты на налоги, которые необходимо оплачивать по результатам этой сделки.
      12. Рыночная стоимость определяется оценщиком:
      при изъятии имущества для государственных нужд;
      при определении стоимости размещенных акций общества, приобретаемых обществом по решению общего собрания акционеров или по решению совета директоров (наблюдательного совета) общества;
      при определении стоимости неденежных вкладов в уставный капитал;
      при определении стоимости имущества должника в ходе процедур банкротства;
      при определении стоимости объекта залога, в том числе при ипотеке;
      при определении стоимости безвозмездно полученного имущества;
      при приватизации государственного имущества;
      при ведении исполнительного производства;
      при уступке прав требования;
      при разделе имущества;
      при передаче в доверительное управление, либо аренду;
      других, установленных законодательством случаях.

3. Категории нерыночной базы стоимости

      13. Нерыночные базы стоимости делятся на три категории:
      Первая категория отражает выгоды конкретного одного субъекта от владения имуществом.
      Вторая категория баз оценки отражает цену, которая на разумных основаниях согласована между двумя или несколькими определенными сторонами при обмене активом.
      Третья категория устанавливает вид стоимости и методы ее оценки.
      14. К первой категории относятся:
      инвестиционная стоимость или ценность;
      специальная стоимость.
      15. Ко второй категории относятся:
      справедливая стоимость;
      синергетическая стоимость.
      16. К третьей категории нерыночной базы стоимости относятся:
      налоговая стоимость;
      страховая стоимость;
      ипотечная стоимость;
      залоговая стоимость;
      кадастровая стоимость;
      таможенная стоимость.

4. Особенности применения отдельных подвидов стоимости

      17. В зависимости от типа оцениваемого имущества и его фактического или предполагаемого состояния на момент оценки рыночная стоимость разделяется на подвиды:
      ликвидационная стоимость;
      утилизационная стоимость;
      терминальная (реверсионная) стоимость.
      18. В промежуточных расчетах рыночной и иной стоимости, а также в финансовой отчетности применяются следующие виды стоимости:
      полная восстановительная стоимость объекта оценки;
      стоимость замещения;
      стоимость воспроизводства;
      балансовая стоимость;
      первоначальная стоимость.

"Құнның қоры мен түрлері" бағалау стандартын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Әділет министрінің м.а. 2011 жылғы 29 маусымдағы № 243 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылғы 12 тамызда № 7114 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2015 жылғы 13 қарашадағы № 579 бұйрығымен

      Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Әділет министрінің 13.11.2015 № 579 бұйрығымен.

      «Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 19-бабына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған «Құнның қоры мен түрлері» бағалау стандарт бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Тіркеу қызметі және құқықтық көмек көрсету комитеті:
      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің интернет-ресурсында орналастыру жөнінде шаралар қабылдануын қамтамасыз етсін.
      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің орынбасары Ә.Т.Аманбаевқа және Қазақстан Республикасы Тіркеу қызметі және құқықтық көмек көрсету комитетінің төрағасы М.И.Сексембаевқа жүктелсін.
      4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Министрдің
      міндетін атқарушы                          Д.Құсдәулетов

Қазақстан Республикасы
Әділет министрі міндетін
атқарушының     
2011 жылғы 29 маусымдағы
№ 243 бұйрығымен бекітілді

«Құнның қоры мен түрлері»
бағалау стандарты 1. Жалпы ережелер

      1. Осы «Құнның қоры мен түрі» мемлекеттік бағалау стандарты (бұдан әрі - Стандарт) «Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының негізінде халықаралық бағалау стандарттарын пайдалана отырып әзірленді және бағалаудың мақсатын, бағалаудың нәтижесін пайымды пайдалану, сондай-ақ нарықтық құнды және нарықтықтан ерекшеленетін өзге де құн түрлерінің ұғымдарын ашады. Осы бағалау Стандарт бағалау қызметін жүзеге асырған кезде қолдануға міндетті болып табылады.
      2. Осы Стандартта келесі ұғымдар пайдаланылады:
      алмастыру құны – бағалау объектісінің тозығын ескере отырып, бағалау жүргізілген күні қолданылған нарықтық бағалардағы бағалаудың ұқсас объектісін жасауға жұмсалатын шығындар сомасы;
      арнайы құн – бұл нарықтық құннан асып түсетін және активтің кейбір ерекшеліктерін көрсететін, арнайы сатып алушы үшін құндылыққа ие сома;
      әділ құн – бұл кем дегенде активтерді ауыстыруға болатын немесе хабарландырылған, бір-біріне тәуелсіз тараптар арасында операция жасаған кезде міндеттемені орындайтын сома;
      бағалау объектісінің толық қалпына келтіру құны – құрылыс-монтаждау жұмыстарына, материалдар мен құрылғыларға, сауда үстеме бағалар мен көлік тарифтеріне қойылатын ағымдағы бағаларды есепке ала отырып, кәсіпкердің табысын және қосымша құн салығын есепке алмағандағы осы бастапқы түріне (ескі жобасы бойынша) толығымен қалпына келтіруге қажетті қаражаттардың құны;
      бастапқы құн – бұл төленген өтелмеген салықтар мен алымдарды, сондай-ақ жеткізу, монтаждау, қондыру, пайдалануға қосуға кететін шығындарды және басқа да активтерді мақсатты пайдалану үшін тікелей жұмыс жағдайына келтіруге жұмсалатын шығындарды қоса алғанда, негізгі құралдарды тұрғызу немесе сатып алу жөнінде нақты жұмсалған шығындардың құны;
      инвестициялық құн немесе құндылық – бұл нақты бір инвестордың немесе инвесторлар сыныбының орныққан инвестициялық кезіндегі немесе өндірістік мақсаттағы мүлік құны. Бұл субъективтік ұғым нақты бір мүлікті нақты инвесторға, инвесторлар тобымен немесе белгілі бір инвестициялық мақсаттары және/немесе өлшемдері бар кәсіпорындармен сәйкестендіреді;
      ипотекалық құн – бұл қозғалысы экономикалық циклдің кезеңдерімен және алып-сатар сипаттағы элементтерге байланысы жоқ арнайы ациклдық құн;
      кадастрлық құн – жаппай бағалау амалымен айқындалған, кадастрлық бағалауды жүргізуді реттейтін заңнамаға сәйкес бекітілген, жылжымайтын мүлікті мемлекеттік кадастрлық бағалау үдерісінде белгіленген нарықтық құн. Кадастрлық құнды бағалаушылар салық салу мақсатында айқындайды;
      кәдеге жарату құны – экономикалық жарамдылық мерзімінің соңындағы, яғни мүлікті пайдалану қауіпті немесе керексіз болып қалғандағы, яғни жөндеуге кететін шығындары оның бастапқы құнның 80%-нан асатын нарықтық құны;
      кеден құны – қолданыстағы кеден заңнамасы негізінде есептелетін кеден төлемдерін аудару мақсатында айқындалатын құн;
      кепіл құны – бағалаушы белгілеген мүліктің ипотекалық құнынан үлес ретінде банк дербес айқындаған мүлік кепіліне берілетін кредит сомасы;
      нарықтық құн – осы объект бәсеке жағдайындағы мәмілелердің негізінде иеліктен айыруға болатын, мәміле тараптары бағалау объектісі туралы барлық ақпаратқа ие бола отырып, іс-қимыл еткенде, ал мәміленің бағасына қандай да бір төтенше жағдайлар ықпалын тигізбейтін жағдайдағы осы объектінің есептік ақшалай сомасы:
      мәміленің бір тарабы бағалау объектісін иеліктен айыруға міндетті емес, ал екінші тарап сатып алуға міндетті емес;
      мәміле тараптары мәміленің мәні жөнінде жақсы хабардар және өзінің мүддесі үшін іс-әрекет етеді;
      мәміленің бағасы қай жақтан болмасын мәміленің тараптарына қатысты бағалау объектісі үшін және мәмілені жасауға мәжбүрлеу үшін ақшалай сыйақы баламасын білдіреді;
      өсімін молайту құны – бағалау жүргізген, ұқсас материалдар мен технологияларды қолдана отырып, бағалау объектісінің тозығын ескере отырып, бағалау объектісіне ұқсас объектіні жасаған күнінде қолданылған нарық бағаларындағы шығындар сомасы. Өсімін молайтудың толық құны осыған ұқсас объектіге бағалау жүргізілген сәтте қолданылған бағалар бойынша айқындалады;
      сақтандыру құны – келісім шарттың немесе сақтандыру полисінің ережелерінде көзделген мүлік құны. Сақтандыру сомасының болжанып отырған мөлшері сақтандыру шартының талаптарына жүргізілген талдаудың нәтижелері негізінде, жалпы жекелеген сақтандыру жағдайлары, бір топ сақтандыру жағдайы үшін, сондай-ақ мүліктің табиғи жағдайының, оның ағымдағы пайдаланылу ерекшеліктерін, мүліктің нарықтық құнын қалыптастыруға сыртқы факторлардың ықпалын ескере отырып айқындалады;
      салық құны – қолданыстағы салық заңнамасының негізінде есептелетін құн;
      синергетикалық құн – бұл бастапқы мүліктік мүдде сомасына қарағанда оларды біріктіру нәтижесіндегі алынған мүліктік мүдде құны жоғары екі немесе одан да көп мүліктік мүдделерді үйлестіру есебінен нарықтық сомадан асып түсетін сома;
      тарату құны – әдетте бизнес жабылғаннан кейін жеке сату үшін ұсынылатын бизнесте бірлесіп пайдаланылатын активтер тобының нарықтық құнының түрі;
      теңгерімдік құн – барлық жинақталған амортизация мен жинақталған шығыс сомаларын құнсызданудан алып тастағаннан кейінгі бухгалтерлік теңгерімде актив танылатын сома;
      терминалдық (реверсиялық) құн – бағаланатын мүліктің иелік ететін (болашақтағы) есептік кезеңінің соңындағы нарықтық құны.
      құн қоры – бұл оның негізінде құнның түрлері айқындалатын белгілі бір тұжырымдама. Құнды өлшеу тұжырымдамасы бағалауды болжалды пайдалану (тағайындау) қатысты әртүрлі болуы мүмкін.
      3. Бағалау қоры құндардың барлық түрлерін екі түрге бөледі: құнның нарықтық қоры және құндардың нарықтық емес қорларының үш санаты, сондай-ақ құнның жекелеген кіші түрлерін қолдану.
      Құнның нарықтық қоры мүліктің анағұрлым шамалық құнын айқындау үшін қолданылады, ол бойынша еркін және ашық рынокта ауыстыруға болады.
      Құнның нарықтық емес қоры нарық қатысушыларның сатып алу қабілетіне емес немесе нарықтың айырықша немесе әдеттегіден бөлек шарттарындағы тиімділігіне емес, экономикалық пайдалы екендігіне немесе мүліктің функцияларына негізделеді.
      4. Бағалау қорын, яғни құнның түрін таңдау мүлікті бағалаудан өткізуге шарт жасауды талап етеді және мүлікті бағалау мақсаттылығына, оның ерекшеліктеріне, сондай-ақ нормативтік талаптарға байланысты болады. Мүлікті бағалау жөніндегі нормативтік құқықтық актілерде, мүлікке бағалау жүргізу шартында немесе соттың қаулысында бағалаудың нәтижесі айқындалатын құнның түрі көрсетілмеген жағдайда, нарықтық құны айқындалады.
      5. Құн сатып алушылар мен сатушылардың тауарларды немесе қызмет көрсетулерді сатып алу үшін келісуі анағұрлым ықтимал бағаға қатысты экономикалық ұғым болып табылады. Құн факті емес, таңдап алынған бағалау қорына сәйкес уақыттың нақты бір сәтіндегі нақты тауарлар мен қызмет көрсетулердің бағаларының есептік шамасы болып табылады. Құнның экономикалық ұғымы нарықтың тауар иесінің немесе қызмет көрсетуді пайдаланушының бағалау күні алған пайдасына көзқарасын білдіреді.
      6. Бағалаудың мақсаты құнның нақты бір түрінің шамасын белгілеу болып табылады, ол бағалау нәтижесін алдын ала пайдаланумен айқындалады және бағалау туралы есептік тапсырыс берушісімен шартта белгіленеді.
      7. Бағалаудың нәтижесі бағалау объектісі құнының қорытынды шамасы болып табылады. Бағалау нәтижесі тараптардың бағалау объектісіне қатысты мәміле жасау немесе өзге де іс-әрекеттер жасау үшін бағаларды айқындау кезінде, оның ішінде салық салу мақсатында сату-сатып алу мәмілесін, жалға немесе кепілге беру, сақтандыру, несие алу, жарғылық капиталға енгізу, жарғылық капиталға енгізу мәмілелерін жасаған кезде пайдаланылады.
      8. Бағалау қызметін жүзеге асыру кезінде бағалау объектісі құнының мына түрлері пайдаланылады:
      Нарық құны және оның кіші түрлері:
      тарату құны;
      кәдеге жарату құны;
      терминалдық (реверсиялық) құны.
      Құнның өзге де түрлері:
      инвестициялық;
      әділ;
      арнайы;
      синергетикалық;
      салықтық;
      ипотекалық;
      кепілдік;
      сақтандыру;
      кадастрлік;
      кедендік;
      мемлекеттік мүлік;
      жер учаскелерін алып қою үшін.
      Аралық есептеулерде және қаржылық есептілікте қолданылатын құндардың түрлері:
      толық қалпына келтіру құны;
      алмастыру құны;
      өсімін молайту құны;
      теңгерімдік құн;
      бастапқы құн.

2. Құнның нарықтық қоры

      9. Нарықтық құнның тұжырымдамасы мәмілеге қатысушылар ашық және бәсеке нарықта еркін әрекет ете отырып, келісілген бағаны белгілеу болып табылады. Мүлікті сату халықаралық та, және жергілікті де нарықта жүргізіледі. Нарыққа жеткілікті дәрежеде сатушылар мен сатып алушылар қатысады, сондай-ақ, нарықтық қатынастардың шектеулі саны қатысуы да оған тән нәрсе.
      10. Мүліктің нарықтық құны оны тиімді пайдалануға мүмкіндік береді, оның өнімділігі артады және қаржылық жағынан мүмкін болатын, заңдылық жағынан рұқсат етілген және жүзеге асырылатын болып есептеледі. Ұсынылған бағаны белгіленген кезде осы фактіні нарықтық қатынастардың қатысушылары ескеретін болады.
      11. Нарықтық құнға сатып алушы мен сатушының мәмілені жүзеге асырған кездегі шығындары, сондай-ақ осы мәміленің нәтижесі бойынша төленуі қажетті салық шығындары кірмейді.
      12. Нарықтық құн бағалаушымен айқындалады:
      мүлікті мемлекеттік мұқтаж үшін алып қойғанда;
      акционерлердің жалпы жиналысының шешімдері бойынша немесе қоғамның директорлар кеңесінің (бақылау кеңесі) шешімі бойынша қоғам сатып алатын қоғамның жарияланған акцияларын айқындау кезінде;
      жарғылық капиталдағы ақшалай емес салымдардың құнын айқындау кезінде;
      банкроттық рәсімі барысындағы борышкердің мүлкінің құнын айқындау кезінде;
      кепіл объектісінің, оның ішінде ипотека кезіндегі құнын айқындау кезінде;
      ақысыз алынған мүлік құнын айқындау кезінде;
      мемлекеттік мүлікті жекешелендіру кезінде;
      атқару өндірісін жүргізу кезінде;
      талап ету құқығын беру кезінде;
      мүлікті бөлу кезінде;
      сенімді басқару, не жалға беру кезінде;
      заңнамамен белгіленген өзге де жағдайларда.

3. Құнның нарықтық емес қорларының санаты

      13. Құнның нарықтық емес қорлары үш санатқа бөлінеді:
      Бірінші санат нақты бір субъектінің мүлікке иелік етуден түсетін пайдасын көрсетеді.
      Бағалау қорының екінші санаты активтерді ақылға сыйымды негіздер бойынша ауыстырған кездегі екі немесе бірнеше белгілі бір тараптардың арасындағы келісілген бағаны көрсетеді.
      Үшінші санат құнның түрін және нормативтік құқықтық актілерге немесе келісім шарттың ережелеріне сәйкес осы бағалаудың тәсілдерін айқындайды.
      14. Бірінші санатқа мыналар жатады:
      инвестициялық құн немесе құндылық;
      арнайы құн;
      15. Екінші санатқа жатады:
      әділ құн;
      синергетикалық құн.
      16. Нарықтық емес қордың үшінші санатына мыналар жатады:
      салық құны;
      сақтандыру құны;
      несиелік құн;
      кепілдік құн;
      кадастрлық құн;
      кедендік құн.

4. Құнның жекелеген кіші түрлерін қолданудың ерекшеліктері

      17. Бағаланатын мүліктің түріне және оның нақты және болжанатын жай-күйіне байланысты бағалау сәтінде нарықтық құн кіші түрлерге бөлінеді:
      тарату құны;
      кәдеге жарату құны;
      терминалдық (реверсиялық) құн.
      18. Нарықтық және өзге де құнның аралық есептеулерінде, сондай-ақ қаржылық есептілікте құнның мынадай түрлері:
      бағалау объектісін толық қалпына келтіру құны (ТҚҚ);
      алмастыру құны;
      өсімін молайту құны;
      теңгерімдік құн;
      бастапқы құн қолданылады.