ИПС "Әділет"

Сноска. Заголовок в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 15-1) пункта 1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельностью авиации", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи.

Сноска. Пункт 1 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Комитету гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (Сейдахметов Б.К.) обеспечить:

1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан, официальное опубликование в средствах массовой информации, в том числе интернет-ресурсе Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан и размещение его на интранет-портале государственных органов;

3) представление в Юридический департамент Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан сведений о государственной регистрации и о направлении на опубликование в средствах массовой информации в течении 5 рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан Бектурова А.Г.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.


Министр	А. Жумагалиев

Утверждены
приказом Министра
транспорта и коммуникаций
Республики Казахстан
от 25 сентября 2013 года № 748

Правила тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

Глава 1. Общие положения

Сноска. Заголовок главы 1 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

1. Настоящие Правила тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи (далее – Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации", положениями Приложения 1 к Конвенции о международной гражданской авиации "Выдача свидетельств авиационному персоналу", Документа Международной организации гражданской авиации (далее ИКАО) 9835 "Руководство по внедрению требований ИКАО к владению языком", Циркуляра ИКАО 318 "Критерии языкового тестирования для глобального согласования", Циркуляра ИКАО 323 "Рекомендации по программам обучения авиационному английскому языку".

2. Настоящие Правила определяют порядок тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи.

Сноска. Пункт 2 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Тестирование, осуществляемое в соответствии с настоящими Правилами, является квалификационным.

4. В настоящих Правилах используются следующие термины и определения:

1) административное обеспечение – действия, связанные с организацией проведения тестирования физических лиц в целях определения уровня владения английским языком по шкале ИКАО, включая организационные процедуры, обеспечение регистрации кандидатов, ведение и хранение документации и электронных данных, подготовку требуемого оборудования, программных средств, помещения и обеспечение их функциональной работоспособности (материально-техническое обеспечение);

2) оценка – промежуточный или конечный результат, продемонстрированный кандидатом во время теста на владение английским языком, в цифровой или закодированной форме, который позволяет проводить сравнение относительно установленного стандарта, а также, при необходимости, с результатами других тестируемых, сдавших аналогичный тест;

3) экзаменатор (тестирующий собеседник) – специалист, имеющий надлежащую квалификацию и подготовку, с которым тестируемый (кандидат) общается в процессе проведения теста, чтобы выполнить ту или иную речевую задачу;

4) одобрение (процедура одобрения) – признание того, что устанавливаемые процедуры, действия и другие, а также функции физических или юридических лиц, соответствуют установленным требованиям, правилам, стандартам, условиям и другие, после проведения необходимых проверок, определяемых нормативно-правовыми актами Республики Казахстан в рамках применения объекта одобрения с выдачей документов об одобрении произвольной формы (на бумажном носителе или посредством электронных коммуникационных средств), либо письменного согласования;

5) рейтер (оценщик) – специалист, участвующий в процедуре тестирования, имеющий надлежащую квалификацию и подготовку, который непосредственно оценивает уровень языковой компетенции, продемонстрированный тестируемым (кандидатом) в ходе теста;

6) администратор теста (тестирующей системы) – лицо, осуществляющее административное обеспечение;

7) тест (тестирующая система) – сочетание всех необходимых компонентов, включая тестовые материалы, организацию процесса поддержания теста на уровне установленных требований, материально-техническое обеспечение, процедуры проведения оценивания тестируемых с последующим выставлением баллов и оценок в соответствии со шкалой ИКАО;

8) тестирующая организация – юридическое лицо, осуществляющее проведение необходимых этапов теста с целью определения уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи, и имеющее право образовывать для этих целей филиалы или определять представителей;

9) тестируемый (кандидат) – физическое лицо, проходящее тестирование;

10) тестирование – оценка владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи, посредством тестов (тестирующих систем) и процедур, разработанных только для этой цели;

11) пользователь теста (тестирующей системы) – физические или юридические лица, в отношении которых проведены все этапы тестирования и которым предоставляются результаты теста, чтобы на основе этой информации они могли сделать обоснованный выбор или предпринять необходимые действия;

12) поддержание теста на уровне требований – деятельность тестирующей организации, направленная на сохранение надежности, валидности и защищенности теста (тестирующей системы) с течением времени;

13) валидность – степень, с которой результаты теста позволяют делать адекватные, обоснованные и соответствующие целям тестирования заключения относительно уровня владения английским языком.

Сноска. Пункт 4 с изменениями, внесенными приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
5. Исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

6. Операторам авиационных станций, диспетчерам, обслуживающим воздушное движение, пилотам самолетов, дирижаблей, вертолетов и воздушных судов с системой увеличения подъемной силы, а также штурманам, которые ведут радиотелефонную связь на борту воздушного судна при выполнении (обслуживании) международных полетов, необходимо демонстрировать владение общим и авиационным английским языком не ниже 4 уровня по Шкале оценки языковых знаний ИКАО и соответствовать требованиям к знанию языков, используемых в радиотелефонной связи, изложенным в добавлении 1 и дополнении "А" Международного стандарта 1.2.9.4 Приложения 1 к Конвенции о международной гражданской авиации "Выдача свидетельств авиационному персоналу", а также Резолюции А37-10 сессии Ассамблеи ИКАО:

использовать стандартную фразеологию ИКАО во всех случаях полета, для которых она предписана;

свободно общаться в процессе речевой связи (телефонная/радиотелефонная) и при непосредственных контактах;

недвусмысленно и четко изъясняться по общим, конкретным и связанным с работой вопросам;

использовать соответствующие методы связи для обмена сообщениями и для распознавания и устранения недопонимания (например, посредством проверки, подтверждения или уточнения информации) вообще или в связанном с работой контексте.

7. Оценка уровня владения английским языком (тестирование) проводится в соответствии с требованиями к знанию английского языка, используемого в радиотелефонной связи, изложенными в добавлении 1 и дополнении "А" Международного стандарта Приложения 1 к Конвенции о международной гражданской авиации "Выдача свидетельств авиационному персоналу" (раздел 1.2.9, глава 1). По результатам тестирования вносится квалификационная отметка в соответствующее Свидетельство.

Сноска. Пункт 7 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8. Периодичность подтверждения уровня владения общим и авиационным английским языком по шкале оценки языковых знаний ИКАО авиационным персоналом, выполняющим и/или обсуживающим внутренние и международные полеты:

4 уровень – не реже одного раза в три года;

5 уровень – не реже одного раза в шесть лет;

6 уровень – освобождаются от дальнейшего подтверждения уровня владения английским языком.

Сноска. Пункт 8 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9. Авиационный персонал, не осуществляющий радиотелефонную связь, не проходит тестирование.

10. Выбор теста (тестирующей системы) определяется самостоятельно каждым специалистом, к которому относится получение квалификационной отметки об уровне владения общим и авиационным английским языком по шкале оценки языковых знаний ИКАО. При этом тест (тестирующая система) одобряется уполномоченной организацией в сфере гражданской авиации (далее – уполномоченная организация) Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 10 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 434 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

10-1. Требования к владению языками включают холистические критерии и рабочий уровень шкалы оценки языковых знаний ИКАО. Требования к знанию языков применяются при использовании фразеологии и разговорного языка.

Сноска. Правила дополнены пунктом 10-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
11. Исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

12. Организация проведения тестирования включает подготовку необходимых помещений, оборудования, персонала и документации.

13. Деятельность тестирующей организации требует проведения процедуры согласования уполномоченной организацией на соответствие нормам настоящих Правил.

Сноска. Пункт 13 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

14. Филиалы или представители тестирующей организации проходят аналогичную процедуру согласования уполномоченной организацией.

Сноска. Пункт 14 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

15. Тестирующая организация разрабатывает Руководство по тестированию авиационного персонала, осуществляющего радиотелефонную связь (далее – Руководство).

16. В Руководстве определяются:

1) аудитория тестируемых;

2) цели теста (тестирующей системы);

3) организация процесса тестирования, недвусмысленные и четкие указания для каждого этапа процесса тестирования;

4) характеристика помещений, оборудования, программного обеспечения;

5) формат теста (тестирующей системы);

6) деятельность филиалов и/или представителей;

7) политика и процедура повторной сдачи теста;

8) порядок отчетности о выставленных оценках;

9) порядок подачи и рассмотрения апелляций;

10) меры, принимаемые для защиты теста;

11) организация ведения учета.

17. В Руководстве представляется информация о составе тестирующей группы и разработчиках теста (тестирующей системы), порядок подготовки и поддержания квалификации участников тестирующей группы, порядок поддержания теста (тестирующей системы) на уровне требований, описание процесса усовершенствования теста (тестирующей системы), а также, в виде Приложения, список с квалификационной информацией об участниках тестирующей группы.

18. Руководство по тестированию авиационного персонала, осуществляющего радиотелефонную связь, согласовывается, а Приложение к нему со списком с квалификационной информацией об участниках тестирующей группы, утверждается уполномоченной организацией до проведения процедуры согласования теста (тестирующей системы).

Сноска. Пункт 18 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

19. Для согласования Руководства по тестированию авиационного персонала, осуществляющего радиотелефонную связь и утверждения Приложения к нему, в уполномоченную организацию также направляется заявление произвольной формы и копии документов участников тестирующей группы (документ о базовом образовании, об окончании курсов экзаменаторов и/или рейтеров).

Сноска. Пункт 19 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

20. Одновременно производится согласование образца Сертификата, выдаваемого тестирующей организацией по результатам.

21. Сертификат должен содержать идентичные записи на русском и/или английском языках, либо других официальных языках международной организации гражданской авиации (ИКАО).

22. В Сертификате в обязательном порядке указываются результаты по каждому оцениваемому элементу шкалы ИКАО, итоговый результат, дату тестирования, персональный код, фото и личные данные тестируемого.

23. Руководство и Сертификат являются неотъемлемой частью согласования тестирующей системы уполномоченной организаций Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 23 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

24. Общий срок процедуры согласования Руководства по тестированию авиационного персонала, осуществляющего радиотелефонную связь и утверждения Приложения к нему, уполномоченной организацией составляет 30 (тридцати) календарных дней с момента получения заявления.

В случае установления факта неполноты представленных документов или несоответствия содержания Руководства пункту 18 настоящих Правил, уполномоченной организацией в указанные сроки дает заявителю письменный мотивированный отказ о дальнейшем рассмотрении заявления.

Сноска. Пункт 24 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

25. Стадия разработки теста (тестирующей системы) не относится к тестированию и не требует согласования уполномоченной организации.

Сноска. Пункт 25 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 434 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

26. Лицам, осуществляющим разработку теста (тестирующей системы), необходимо соответствовать требованиям, указанным в главе 4 настоящих Правил и Документе 9835 ИКАО.

27. Если помимо тестирования авиационного персонала, осуществляющего радиотелефонную связь, проводится его профессиональная подготовка в области английского языка, то обеспечивается процедура, при которой инструкторы обучения не могут участвовать в тестировании тех кандидатов, у которых проводили занятия.

28. Инструкторский состав, проводящий обучение, не может быть использован в качестве экзаменаторов (тестирующих собеседников) и рейтеров (оценщиков) в процессе тестирования своих кандидатов.

29. Экзаменаторы (тестирующие собеседники) не могут быть коллегами тестируемых (кандидатов) по работе (лица, осуществляющие ту же деятельность в той же организации гражданской авиации, что и тестируемые (кандидаты)).

30. С целью обеспечения качества при определении уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи по шкале ИКАО, один рейтер (оценщик) не может осуществлять проверку более трех тестов в день, а один экзаменатор не может тестировать более чем 6 человек в день.

Сноска. Пункт 30 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

31. Допускается использование экзаменатора (тестирующего собеседника), в качестве одного из рейтеров (оценщиков), что в обязательном порядке указывается в Руководстве. При этом данный специалист именуется как экзаменатор-рейтер с соответствием квалификационным требованиям, предъявляемым как к экзаменаторам (тестирующим собеседникам), так и рейтерам (оценщикам).

32. В качестве участников тестирующей группы может привлекаться сторонний персонал, соответствующий необходимым требованиям для используемого теста (тестирующей системы).

33. Тестирование на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи (далее – тестирование) проводится в отдельном закрывающемся помещении, при отключенных городских и мобильных телефонах.

Сноска. Пункт 33 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

34. Тестируемым не допускается иметь при себе любую электронную аппаратуру, позволяющую записывать в различных форматах процесс тестирования, а также сумки или портфели с личными вещами.

35. Процедура тестирования состоит из трех этапов: тест, проверка, оценка.

36. Непосредственно тестирование следует полностью записать в цифровом формате на компьютер, изолированный от доступа по локальной или глобальной сети, включая разговор, записанный через головные гарнитуры экзаменатора и тестируемого, оснащенные микрофоном.

37. Дополнительно могут быть установлены элементы видеонаблюдения или видеорегистрации с возможностью записи.

38. На тестировании имеют право присутствовать только экзаменатор и экзаменуемый.

39. До начала тестирования проводятся необходимые мероприятия по регистрации тестируемого кандидата в соответствии с процедурами, характерными для используемого теста (тестирующей системы).

40. Перед началом тестирования и включения записи экзаменатор осуществляет проверку личности тестируемого путем сверки с удостоверяющим документом, проводит предтестовый брифинг, где описывает формат теста, процедуру апелляции и отвечает на вопросы, не связанные с содержимым варианта теста (тестирующей системы).

41. После начала записи любые разговоры, не связанные с обсуждением тем варианта теста (тестирующей системы) не допускаются, а при сознательном отклонении от целей тестирования экзаменуемым, экзаменатор прекращает тестирование.

42. В звукозаписи экзамена должны отсутствовать какие-либо указания на фамилию и/или должность экзаменуемого (избыточные персональные данные). При их обнаружении этот элемент звукозаписи должен быть удален.

43. Звуковому файлу, содержащему запись экзамена каждого тестируемого, присваивается уникальный код, состоящий из комбинации цифр и букв. При наличии видеозаписи ей присваивается аналогичный код.

44. Вся документация, касающаяся конкретного тестируемого, также должна содержать присвоенный ему код. Данный код сообщается тестируемому для последующего запроса результатов тестирования.

45. Звуковой файл передается администратором теста (тестирующей системы) или экзаменатором на оценку рейтеру.

46. Если осуществляется видеозапись, то она рейтеру не передается и служит, при необходимости, для доказательства объективности проведения процедуры тестирования.

47. Персональные данные тестируемого рейтеру также не сообщаются.

48. Звуковой и видео файлы хранятся в тестирующей организации под кодовым номером не менее 3-х лет, являются ее собственностью, и могут быть востребованы только при разрешения споров.

49. Оценка проводится как минимум двумя рейтерами (оценщиками). В случае расхождения оценок проводятся консультации с третьим более квалифицированным рейтером (оценщиком).

50. К процессу оценки третий рейтер (оценщик) привлекается только в тех случаях, когда тестируемый получает итоговую оценку 3 у одного рейтера и 4 у другого, так как различие между этими двумя уровнями носит наиболее критический характер при тестировании владения английским языком по шкале оценки ИКАО.

Сноска. Пункт 50 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

51. Информация о том, кто из рейтеров осуществляет определение уровня, не разглашается.

52. Рейтер заполняет необходимую в соответствии с форматом применяемого теста документацию с результатами, где указывается код, дата проведения теста, дата определения уровня и результаты по каждому из проверяемых элементов. При проведении оценки несколькими рейтерами такая документация заполняется каждым в отдельности.

53. Тестирующая организация передает результаты только представителям организации гражданской авиации, организовавшей и оплатившей тестирование своего персонала, либо лично тестируемому при частном способе обращения в тестирующую организацию.

54. По результатам тестирования выдается Сертификат о прохождении тестирования на определение уровня.

54-1. Если авиационный персонал, имеющий действующий сертификат, определяющий уровень авиационного английского языка по шкале ИКАО, в период действия сертификата повторно проходит тестирование для определения уровня авиационного английского языка по шкале ИКАО и получает сертификат с другим уровнем авиационного английского языка, то прекращается действие ранее выданного сертификата.

Сноска. Правила дополнены пунктом 54-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

55. Уровень владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи представляет собой цифровую оценку в соответствии со шкалой ИКАО, выставляемую по наименьшему из шести оцениваемых элементов речи.

Сноска. Пункт 55 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

56. Выданные сертификаты регистрируются в отдельном журнале тестирующей организации с росписью тестируемого о получении.

57. Повторное тестирование одного и того же кандидата допускается в любые сроки. Если повторное тестирование будет проходить в той же организации, что и первичное, то исключается возможность повторения варианта теста. Количество повторных тестирований не ограничивается и определяется только лишь способностью тестирующей организации обеспечить многовариантность и личными возможностями кандидата.

58. Информация об оценках сохраняется в течение всего периода действительности сертификата вместе с соответствующими аудио и видео материалами.

59. Если тестируемый выражает сомнение в адекватности полученных результатов, то он лично обращается с апелляционным заявлением произвольной формы в тестирующую организацию, где проводилось тестирование.

60. Апелляция рассматривается в срок не более чем 10 рабочих дней с момента регистрации ее подачи. Оплата за апелляцию не взимается.

61. При рассмотрении апелляции учитываются оправдательные обстоятельства, влияющие на тестируемого (чрезвычайные обстоятельства личного характера, либо в день тестирования он сам был болен).

62. Апелляция представляет собой рассмотрение определенными в Руководстве участниками тестирующей группы поданного заявления, проверку документации, заполненной экзаменаторами и рейтерами, прослушание аудиозаписи и, при наличии, просмотр видеозаписи.

63. По результатам составляется заключение, либо лист обоснования оценки произвольной формы, содержащие необходимые пояснения по выставленному результату в соответствии с форматом используемого теста (тестирующей системы), которые демонстрируются, разъясняются, но не передаются тестируемому при личной оговоренной сторонами встрече.

64. В случае обнаружения ошибки при определении уровня владения английским языком со стороны тестирующей организации, производится бесплатная замена выданного сертификата.

Сноска. Пункт 64 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

65. Если предмет подачи апелляционного заявления не подтверждается, то любые дальнейшие рассмотрения не производятся, а тестируемый кандидат может пройти повторное тестирование.

3. Требования к тесту (тестирующей системе),
а также тестирующей группе

66. Построение теста (тестирующей системы), аспекты реализации и контрольные перечни вопросов для тестирования основываются на положениях Приложения 1 ИКАО "Выдача свидетельств авиационному персоналу", Документа ИКАО 9835 "Руководство по внедрению требований ИКАО к владению языком", Циркуляра ИКАО 318 "Критерии языкового тестирования для глобального согласования", если иное не указано в настоящих Правилах.

67. Тест (тестирующая система) должен с высокой степенью надежности определять уровень владения общим и авиационным английским языком по шкале языковых знаний ИКАО и соответствовать следующим условиям и требованиям лингвистики, тестологии и авиационного английского языка:

1) тест (тестирующая система) должен быть квалификационным, т.е. подтверждать достижение специалистом конкретного уровня по шкале оценки ИКАО;

2) тест (тестирующая система) должен быть индивидуальным, т.е. одновременно проверять владение английским языком только у одного тестируемого (организация одновременного тестирования нескольких кандидатов требует наличия, как минимум, такого же количества экзаменаторов);

3) тест (тестирующая система) должен быть аутентичным - реализм тестовых заданий достигается путем выбора аутентичных текстов, созданием обоснованной тестовой ситуации, подбором соответствующих типов заданий, поскольку использование переводных материалов, надуманных тестовых ситуаций и некорректных типов заданий непосредственно влияет на адекватность оценки;

4) тест (тестирующая система) должен быть адекватным, т.е. показывать, насколько полно охвачены темы и функции языка авиационной радиотелефонной связи, указанные в Документе 9835 ИКАО;

5) тест (тестирующая система) должен быть валидным, т.е. адекватно решать поставленные тестированием задачи по определению уровня владения общим и авиационным английским языком (невалидные тесты не могут гарантировать соответствие полученной оценки реальной языковой компетенции в той области английского языка, которая подлежит тестированию);

6) тест (тестирующая система) должен быть качественным, т.е. обладать признаками валидности, надежности, практичности, экономичности, корректности и точности;

7) тест (тестирующая система) необходимо быть коммуникативно-ориентированным, т.е. измерять уровень использования коммуникативной компетенции для реализации целей общения в различных ситуациях;

8) задания теста (тестирующей системы) должны определять уровни владения английским языком по всем шести элементам шкалы оценки ИКАО (произношение, конструкции (грамматика), словарный запас, беглость речи, понимание, общение (взаимодействие));

9) итоговая оценка уровня языковой компетенции каждого тестируемого определяется не как средняя величина или общая сумма баллов, выставленных при проверке каждого из шести навыков, включенных в квалифицированную шкалу ИКАО, а выводится по самой низкой из всех полученных оценок;

10) тест (тестирующая система) должен проверять владение английским языком методом прямого тестирования, т.е. при личном общении, предусматривая время только на голосовое общение в качестве одного из этапов теста;

11) тест (тестирующая система) должен быть многовариантным (одновариантность приводит к ознакомлению с содержанием теста тех, которые проходят его в более позднее время);

12) вес важности заданий теста (тестирующей системы) должен располагаться иерархически в сторону усложнения, т.е. должен начинаться с простой беседы, подготавливающей тестируемого к последующим более сложным заданиям;

13) объектом проверки теста, среди прочего, должна быть инициативная и спонтанная речь;

14) тест (тестирующая система) должен проверять только два вида речевой деятельности – аудирование и говорение; чтение и письмо проверке не подлежат;

15) тест (тестирующая система) должен обеспечивать предметную чистоту заданий, т.е. в тесте не должно проверяться то, для чего он не предназначен;

16) тест (тестирующая система) должен отражать специфику авиационной деятельности, т.е. должен обеспечивать возможность использования тестируемыми разговорного языка в контексте выполнения своих профессиональных обязанностей, что позволяет им демонстрировать свои способности на соответствие каждому дескриптору шкалы оценки и холистическим критериям;

17) тестирование только знания фразеологии неприемлемо, т.е. в ходе тестирования на владение английским языком ответы, содержащие элементы фразеологии радиообмена, не должны оцениваться на предмет их процедурной приемлемости или правильности с технологической точки зрения;

18) тест (тестирующая система) не должен разрабатываться для оценки технических знаний эксплуатационных аспектов;

19) непрямое тестирование знания грамматики, умения читать или писать неприемлемо;

20) тесты (тестирующие системы), проверяющие языковые компетенции в других специальных контекстах (например, в академических целях или для бизнеса), неприемлемы;

21) "общие тесты" или тесты, разработанные для других целей, могут использоваться только для предварительного тестирования.

Сноска. Пункт 67 с изменениями, внесенными приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

68. Процедуре тестирования кандидата необходимо быть достаточной, чтобы определить все элементы системы английского языка по Шкале ИКАО и уровни владения английским языком с первого по шестой включительно. Количество предъявлений задания, как правило, однократное, для аудиозаданий двукратное.

Сноска. Пункт 68 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

69. В состав тестирующей группы могут входить составители, разработчики, администраторы теста, а также экзаменаторы (тестирующие собеседники) и рейтеры (оценщики).

70. Все участники тестирующей группы должны знать следующие публикации ИКАО:

1) Приложение 1, соответствующие Стандарты и Рекомендуемую практику;

2) Холистические критерии (добавление 1 к Приложению 1) и шкалу оценки ИКАО (дополнение A к Приложению 1);

3) Руководство по внедрению требований ИКАО к знанию языка (Документ 9835);

4) Классифицированные речевые образцы ИКАО.

71. Разработчикам теста (тестирующей системы) необходимо иметь знания и практический опыт работы в области авиации, разработки языковых тестов и лингвистики, а именно:

1) профессиональную компетенцию авиационного специалиста, включая опыт ведения радиотелефонной связи в качестве члена летного экипажа, диспетчера УВД или оператора авиационной станции, опыт работы в авиации и практическое знание действующих правил и процедур;

2) компетенцию специалиста в области разработки языковых тестов, включая специализацию в области разработки языковых тестов, приобретенная посредством получения соответствующего обучения и в процессе работы, практическое знание и умение применять принципы образцовой практики в сфере разработки языковых тестов;

3) компетенцию лингвистов, включая практические знания и умения применять принципы теоретической и прикладной лингвистики, знание принципов обучения английскому языку и умение применять их на практике, опыт преподавания английского языка.

Сноска. Пункт 71 с изменениями, внесенными приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

72. Администраторам теста (тестирующей системы) и экзаменаторам (тестирующие собеседники) необходимо знать и уметь применять на практике принципы административного обеспечения теста, указанные в Руководстве по тестированию авиационного персонала, осуществляющего радиотелефонную связь тестирующей организации.

73. Администраторам теста необходимо иметь навыки работы с компьютерной и электронной техникой, позволяющие им оперативно восстанавливать работоспособность оборудования, используемого для тестирования.

74. Экзаменаторы (тестирующие собеседники) должны соответствовать следующим требованиям:

1) успешно окончить курс первоначальной подготовки экзаменаторов (тестирующих собеседников);

2) для лингвистов: демонстрировать в процессе обучения и в дальнейшей деятельности владение английским языком на уровне, необходимом для проведения собеседования, по меньшей мере, на продвинутом уровне 5 по шкале ИКАО и владение английским языком на профессиональном уровне 6 по шкале ИКАО, если тест разработан для оценки владения английским языком на уровне 6 по шкале ИКАО, а также иметь свежий опыт преподавания общего и авиационного английского языка, используемого в радиотелефонной связи не менее одного года;

3) для пилотов, авиадиспетчеров и операторов авиационных станций, которые привлекаются в качестве экзаменаторов, подтвержденное владение английским языком по шкале ИКАО, по меньшей мере, на продвинутом уровне 5 по шкале ИКАО;

4) успешно проходить курсы поддержания квалификации экзаменаторов (тестирующих собеседников) не реже, чем один раз в год;

5) владеть соответствующими знаниями эксплуатационных аспектов деятельности авиации или знаниями и опытом в области языкового тестирования, или в обеих этих областях.

Сноска. Пункт 74 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

75. Рейтеры (оценщики) должны соответствовать следующим требованиям:

1) успешно окончить курс первоначальной подготовки рейтеров (оценщиков);

2) демонстрировать в процессе обучения и в дальнейшей деятельности владение английским языком по шкале ИКАО на уровне, необходимом, для проведения собеседования и рейтерской оценки, по меньшей мере, на продвинутом уровне 5 по шкале ИКАО и владение английским языком на профессиональном уровне 6 по шкале ИКАО, если тест разработан для оценки владения английским языком на уровне 6 по шкале ИКАО;

3) успешно проходить курсы поддержания квалификации рейтеров (оценщиков) не реже, чем один раз в год;

4) знать авиационный английский язык, фразеологию радиообмена и владеть словарным запасом и конструкциями, употребление которых может быть вызвано тестовыми вопросами, заданиями и общением.

Сноска. Пункт 75 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Согласование теста (тестирующей системы)

76. Тест (тестирующая система) необходимо пройти процедуру согласования в уполномоченной организации.

Сноска. Пункт 76 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

77. Для проведения процедуры согласования тестирующая организация (филиал, представители) подает в уполномоченную организацию заявление произвольной формы.

Сноска. Пункт 77 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

78. Уполномоченная организация рассматривает заявление в течение 5 (пяти) рабочих дней с момента получения и принимает решение о проведении процедуры согласования.

Сноска. Пункт 78 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

79. Не позднее, чем за 3 рабочих дня до начала проведения процедуры согласования, уполномоченная организация письменно уведомляет подавшую заявку организацию о дате начала процедуры согласования. При этом общий срок процедуры согласования не превышает 20 (двадцать) рабочих дней.

Сноска. Пункт 79 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

80. Если процедура согласования проводится в рамках сертификации АУЦ, то подача дополнительного заявления не требуется, а запрос на согласование теста (тестирующей системы) указывается в контексте общей заявки на сертификацию АУЦ.

81. За проведение процедуры согласования теста (тестирующей системы) налоговые сборы не взимаются до момента внесения соответствующих изменений и дополнений в Кодекс Республики Казахстан от 10 декабря 2008 года "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс).

82. Для обеспечения высокой степени качества при проведении процедуры согласования, а также в случае отсутствия уполномоченная организация квалифицированного персонала в области тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи, допускается привлечение всех категорий сторонних квалифицированных специалистов.

Сноска. Пункт 82 в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

83. В случае успешного прохождения процедуры одобрения, в течение 5 (пяти) рабочих дней после ее окончания, согласно дате, указанной в уведомлении заявителю, выдается разрешение произвольной формы на осуществление данного вида деятельности.

84. Если процедура одобрения проводится в рамках сертификации АУЦ, то временные рамки получения одобрения будут определяться сроками, определяемыми для сертификации АУЦ в соответствии с Правилами сертификации и выдачи сертификата авиационного учебного центра гражданской авиации, утвержденного приказом исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 6 февраля 2015 года № 115 "Об утверждении Правил сертификации и выдачи сертификата авиационного учебного центра гражданской авиации" (зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10486).

Сноска. Пункт 84 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

85. В случае выявления любого несоответствия условий, средств, требований и процедур положениям настоящих Правил, стандартам и рекомендуемой практики ИКАО, в течение 7 (семи) рабочих дней после окончания процедуры согласования, согласно дате, указанной в уведомлении заявителю, направляется письмо произвольной формы о невозможности согласования с указанием причин, выявленных несоответствий и возможных сроков проведения повторной процедуры согласования, либо согласования после выполнения поставленных условий по устранению недостатков.

86. В процессе проведения процедуры согласования тестирующая организация демонстрирует:

1) наличие согласованных уполномоченной организацией Руководства, а также утвержденного приложения к Руководству;

2) соответствие деятельности по тестированию положениям одобренного Руководства и утвержденного приложения к нему;

3) наличие технических средств и необходимых условий для проведения тестирования;

4) процедуру проведения тестирования на примере демонстрационного (пилотного) варианта;

5) процедуры регистрации тестируемых кандидатов, хранения данных и выдачи сертификатов;

6) соответствие квалификации участников тестирующей группы.

Сноска. Пункт 86 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 26.06.2019 № 434 (вводится в действие с 01.08.2019).

5. Административное обеспечение и защита теста

87. Для ознакомления с форматом теста и в соответствии с положениями документа ИКАО 9835, тестирующая организация публикует полный образец проведения тестирования (на сайте или в виде инструктивных материалов), включая:

1) документы, представляемые тестируемым;

2) предтестовый инструктаж;

3) образец журнала тестирования;

4) примеры побудительных вопросов и указания для тестирующего собеседника;

5) документы, которые использует рейтер при определении уровня (шкала оценки);

6) один полный образец аудиозаписей для сессии аудирования (прослушивание аудиозаданий и беседа по их содержанию);

7) демонстрационный образец общения тестируемого и тестирующего собеседника (в текстовой форме или аудиозапись).

88. В требованиях к помещениям и оборудованию предусматривается выделение комнаты для проведения теста, соответствующей мебели и оборудования, необходимого для воспроизведения любых аудиозаписей, побудительных вопросов и указаний, используемых в ходе теста, а также наушников (если они используются) и любых других средств, которые требуются для проведения тестирования.

89. Место проведения тестирования должно соответствовать условиям удобного расположения тестируемых лиц для обеспечения справедливых результатов тестирования. Тестирующая организация должна быть укомплектована достаточным количеством квалифицированных экзаменаторов (тестирующих собеседников) и рейтеров (оценщиков) для проведения требуемых тестов.

90. В целях защиты теста, для обеспечения надежности конфиденциальности теста (системы тестирования) тестирующая организация принимает следующие меры:

1) до момента проведения теста должен быть заблокирован доступ к конкретным материалам, вариантам или вопросам;

2) обеспечение конфиденциальности оценок;

3) обеспечение защиты базы данных, содержащих тестовые задания;

4) обеспечение безопасного хранения информации об оценках и материалов теста;

5) требования от разработчиков, администраторов, рейтеров теста и других сотрудников, которые тем или иным образом участвуют в процессе тестирования, выполнения ими своих обязательств в отношении обеспечения конфиденциальности и целостности теста;

6) недопущение общения между тестируемыми и другими людьми в ходе тестирования (например, по мобильному телефону), выдачи одного лица за другое, использования ложных идентификационных документов;

7) установление количества вариантов или тестовых побудительных вопросов и указаний, которые должны использоваться для проведения конкретного теста, учитывая количество тестируемых, географическую и организационную близость тестируемых, вариабельность, присущую структуре теста;

8) регистрацию сертификатов, содержащих результаты тестирования, в Журнале регистрации выдачи сертификатов с указанием порядкового номера и индивидуального кода тестируемого в целях гарантирования подлинности данных о результатах теста;

9) определение доступа к базе данных только администратору тестирования.

91. Организация ведения учета включает следующее:

1) все аудиозаписи тестов владения навыками говорения, включая диалоги между тестируемым и экзаменатором (тестирующим собеседником) во время теста, записываются с помощью аудиовизуальной аппаратуры;

2) хранение аудиозаписей (при необходимости видеозаписей) всех тестов на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи, в течение периода времени, установленного внутренними процедурами;

3) хранение оценочных листов и подтверждающей их документации (включая электронные данные) в течение всего срока действия аттестации кандидата, установленного согласно требованиям к оценке уровня владения английским языком.

Сноска. Пункт 91 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 30.06.2017 № 424 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Ескерту. Бұйрықтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 14-бабы 1-тармағының 15-1) тармақшасына сәйкес,БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидалары бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Азаматтық авиация комитеті (Б.К. Сейдахметов):

1) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықты мемлекеттік тіркеу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне ұсынуды;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін бұқаралық ақпарат құралдарында, соның ішінде Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі интернет-ресурсында және оның мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналыстыруды;

3) Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Заң департаментіне мемлекеттік тіркелгені туралы және осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін 5 күн ішінде ақпарат құралдарына жариялау туралы жіберілгенін қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация вице-министрі А.Ғ. Бектұровқа жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғаш рет ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

А. Жұмағалиев

Қазақстан Республикасы
Көлік және коммуникациялар министрінің
2013 жылғы 25 қыркүйектегі
№ 748 бұйрығымен бекітілген

Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидалары

Ескерту. Қағиданың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1. Жалпы ережелер

1. Осы Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына, "Авиациялық персоналға куәлік беру" Халықаралық азаматтық авиация конвенциясына 1-қосымшасының ережелеріне, "Тілді білуге Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (бұдан әрі – ИКАО) талаптарын енгізу жөніндегі нұсқаулық" ИКАО 9835 құжатына, "Жаһандық келісу үшін тілдік тест жүргізу критерийлері" ИКАО 318 нұсқауына, "Персоналды авиациялық ағылшын тіліне оқыту бағдарламалары бойынша ұсынымдар" ИКАО 323 нұсқауына сәйкес әзірленген".

2. Осы Қағидалар Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест тәртібін айқындайды.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Осы Қағидаға сәйкес жүзеге асырылатын тестілеу біліктілік болып табылады.

4. Осы Қағидаларда төмендегі терминдер мен анықтамалар қолданылады:

1) әкімшілік қамтамасыз ету – ИКАО шкаласы бойынша ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтау мақсатында жеке тұлғаларды тестілеуден өткізуді ұйымдастырумен байланысты іс-қимылдар, оның ішінде ұйымдастыру рәсімдері, кандидаттарды тіркеуді қамтамасыз ету, құжаттама мен электрондық деректерді жүргізу және сақтау, талап етілетін жабдықты, бағдарламалық құралдарды, үй-жайларды дайындау және олардың функционалдық жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз ету (материалдық-техникалық қамтамасыз ету);

2) бағалау – белгіленген стандартқа қатысты, сондай-ақ қажет болған жағдайда, осындай тест тапсырған басқа тест тапсырушылардың нәтижелерімен салыстыру жүргізуге мүмкіндік беретін, ағылшын тілін меңгеруге тест тапсыру кезінде кандидат цифрлық немесе кодталған нысанда көрсеткен, аралық немесе түпкілікті нәтиже;

3) емтихан алушы (тест алушы) – тест тапсырушы (кандидат) тест барысында белгілі бір тілдік тапсырманы орындау үшін қарым-қатынас жасайтын, тиісті біліктілігі бар және дайындықтан өткен маман;

4) мақұлдау (мақұлдау рәсімі) – белгіленетін рәсімдердің, іс-әрекеттердің және т.б., сондай-ақ жеке немесе заңды тұлғалар функцияларының ерікті түрде мақұлдау туралы құжаттар беру арқылы (қағазға шығарылған түрде немесе электрондық коммуникациялық құралдар арқылы) не болмаса жазбаша түрде келісілген соң мақұлдау нысанын қолдану шеңберінде Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерімен анықталатын қажетті тексерістер жүргізген соң, белгіленген талаптарға, ережелерге, стандарттарға, шарттарға және т.б. сәйкес келетінін мойындау;

5) рейтер (бағалаушы) – тестілеу рәсіміне қатысатын, тиісті біліктілігі бар және дайындықтан өткен, тест барысында тест тапсырушы көрсеткен тілдік құзыреттілік деңгейін тікелей бағалайтын маман;

6) тест (тестілеу жүйесінің) әкімшісі - әкімшілік қамтамасыз етуді жүзеге асыратын тұлға;

7) тест (тестілеу жүйесі) – барлық қажетті компоненттердің, оның ішінде тест материалдарының, тестіні белгіленген талаптар деңгейінде ұстап тұру үдерісін ұйымдастырудың, материалдық-техникалық қамтамасыз етудің, ИКАО шкаласы бойынша кейіннен балл және баға қою арқылы тест тапсырушыларды бағалау рәсімдерінің үйлесімділігі;

8) тест алушы ұйым – радиотелефон байланысында қолданылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтау мақсатында тестінің қажетті кезеңдерін өткізуді жүзеге асырушы және осы мақсатта филиалдарды құруға немесе өкілдерді белгілеуге құқығы бар заңды тұлға;

9) тест тапсырушы (кандидат) – тестілеуден өтетін жеке тұлға;

10) тестілеу – радиотелефон байланысында қолданылатын ағылшын тілін меңгеруін тек осы мақсат үшін әзірленген тестілер (тестілеу жүйелері) мен рәсімдер арқылы бағалау;

11) тестіні (тестілеу жүйесін) пайдаланушы – тестілеудің барлық кезеңдерінен өткен және осы ақпараттың негізінде негіздемелі талдау жасай алуы немесе қажетті іс-қимылдарды орындауы үшін оларға тест қорытындылары берілетін жеке немесе заңды тұлғалар;

12) тестіні талаптар деңгейінде ұстап тұру – тест алушы ұйымның уақыт өткен сайын тестінің (тестілеу жүйесінің) сенімділігін, шынайылығын және қорғалғандығын сақтауға бағытталған қызметі;

13) шындық – тест қорытындылары ағылшын тілін меңгеру деңгейіне қатысты дәлме-дәл, негізді және тест жүргізу мақсаттарына сай келетін қорытынды жасауға мүмкіндік беретін дәреже.

Ескерту. 4-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
5. Алып тасталды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6. Авиациялық станциялар операторларына, әуе қозғалысына қызмет көрсететін диспетчерлерге, ұшақтар, дирижабльдер, тікұшақтар мен көтергіш күшін ұлғайту жүйесі бар әуе кемелері пилоттарына, сонымен бiрге халықаралық ұшуды орындау (қызмет көрсету) кезінде әуе кемесi бортында радиотелефон байланысын жүргiзетін штурмандарға, ИКАО тілдік білімін бағалау шкаласы бойынша 4-деңгейден төмен емес жалпы және авиациялық қазақ және орыс тiлдерiн білетінін көрсету қажет және "Авиациялық персоналға куәлік беру" Халықаралық азаматтық авиация конвенциясына 1-қосымшаның 1.2.9.4 Халықаралық стандартының 1-үстемесінде және "А" толықтыруында, сондай-ақ ИКАО Ассамблеясы сессиясының А37-10 Қарарында баяндалған, радиотелефон байланысында пайдаланылатын тілдерді білуге қойылатын талаптарға сәйкес келуі қажет:

ол үшін белгіленген барлық ұшу жағдайларында ИКАО стандарттық фразеологиясын пайдалану;

сөйлеу арқылы байланыс (телефондық/радиотелефондық) процесінде және тікелей қатынастар кезінде еркін қарым-қатынас жасау;

жалпы, нақты және жұмыспен байланысты мәселелер бойынша тиянақты және анық түсінісу;

хабарлармен алмасу үшін және түсініспеушілікті тану және мүлде немесе жұмыспен байланысты контекстіде жою үшін (мысалы, ақпаратты тексеру, растау немесе нақтылау арқылы) сәйкес байланыс әдістерін пайдалану.

7. Ағылшын тілін меңгеру деңгейін бағалау (тестілеу) "Авиациялық персоналға куәлік беру" Халықаралық азаматтық авиация конвенциясына 1-қосымшаның Халықаралық стандартының (1.2.9.4-бөлім, 1-тарау) 1-үстемесінде және "А" толықтыруында баяндалған, радиотелефон байланысында қолданылатын ағылшын тілін меңгеруге қойылатын талаптарға сәйкес жүргізіледі. Тестілеу нәтижелері бойынша тиісті Куәлікке біліктілік белгісі енгізіледі.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8. Ішкі және халықаралық ұшуды орындайтын және/немесе қызмет көрсететін авиациялық персоналдың ИКАО тілді меңгеруді бағалау шкаласы бойынша жалпы және авиациялық ағылшын тілін меңгеру деңгейін растау мерзімділігі:

4-деңгей – үш жылда бір реттен сирек емес;

5-деңгей – алты жылда бір реттен сирек емес;

6-деңгей – ағылшын тілін білу деңгейін одан әрі растаудан босатылады.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9. Радиотелефон байланысын жүзеге асырмайтын авиациялық персонал тест тапсырмайды.

10. Тестіні (тестілеу жүйесін) таңдауды ИКАО тілдерді білімді бағалау шкаласы бойынша жалпы және авиациялық ағылшын тілін білу деңгейі туралы біліктілік белгісін алуға жататын әрбір маманның өзі таңдайды. Бұл ретте тестіні (тестілеу жүйесін) Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым (бұдан әрі - уәкілетті ұйым) мақұлдайды.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10-1. Тілдерді меңгеруге қойылатын талаптар ИКАО тілдерді меңгеруді бағалау шкаласының холистикалық өлшемшарттарын және жұмыс деңгейін қамтиды. Тілдерді меңгеруге қойылатын талаптар фразеологияны және ауызекі сөйлеу тілін қолданған кезде қойылады.

Ескерту. 1-тарау 10-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
11. Алып тасталды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест тәртібі

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Тестілеуді өткізуді ұйымдастыруға қажетті жайларды, жабдықты, персоналды және құжаттаманы дайындау кіреді.

13. Тест алушы ұйымның қызметі уәкілетті ұйымның осы Қағидалардың нормаларын сәйкестігіне келісу рәсімін жүргізуін талап етеді.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Тест алушы ұйымның филиалдары немесе өкілдері уәкілетті ұйымның дәл осындай келісу рәсімінен өтеді.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15. Тест алушы ұйым радиотелефон байланысын жүзеге асыратын авиациялық персоналды тестілеу жөніндегі нұсқауды (онан әрі - Нұсқау) әзірлейді.

16. Нұсқауда мыналар анықталады:

1) тест тапсырушылар аудиториясы;

2) тест (тестілеу жүйесінің) мақсаттары;

3) тестілеу үдерісін ұйымдастыру, тестілеу үдерісінің әрбір кезеңі үшін тиянақсыз және анық нұсқаулар беру;

4) жай, жабдық, бағдарламалық қамтамасыз ету сипаттамасы;

5) тестінің (тестілеу жүйесінің) форматы;

6) филиалдардың және/немесе өкілдердің қызметі;

7) тестіні қайта тапсыру саясаты мен рәсімі;

8) қойылған бағалар туралы есептілік тәртібі;

9) апелляцияларды беру және қарастыру тәртібі;

10) тестіні қорғау үшін қолданылатын шаралар;

11) есеп жүргізуді ұйымдастыру.

17. Нұсқауда тест алушы топтың құрамы мен тестіні (тестілеу жүйесін) әзірлеушілер туралы ақпарат, тест алушы топ қатысушыларын даярлау және біліктілігін қолдау тәртібі, тестіні (тестілеу жүйесін) талаптар деңгейінде қолдау тәртібі, тестіні (тестілеу жүйесін) жетілдіру үдерісінің сипаттамасы, сондай-ақ тест алушы топ қатысушылары туралы біліктілік ақпараты бар Қосымша түріндегі тізім беріледі.

18. Радиотелефон байланысын жүзеге асыратын авиациялық персоналды тестілеу жөніндегі нұсқау келісіледі, ал тест алушы топтың қатысушылары туралы біліктілік ақпараты бар тізімі қоса берілген Қосымша тестіні (тестілеу жүйесін) келісу рәсімін өткізгенге дейін, уәкілетті ұйыммен бекітіледі.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19. Радиотелефон байланысын жүзеге асыратын авиациялық персоналды тестілеу жөніндегі нұсқауды келісу және оған Қосымшаны бекіту үшін уәкілетті ұйымға ерікті нысандағы өтініш пен тест алушы топтың қатысушылары құжаттарының (базалық білім туралы, емтихан алушылар және/немесе рейтерлер курстарын аяқтағандығы туралы құжат) көшірмелері де жолданады.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. Сонымен қатар тест алушы ұйым нәтижелер бойынша беретін Сертификаттың үлгісі келісіледі.

21. Сертификаттың орыс және/немесе ағылшын тілдеріндегі, немесе халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) басқа ресми тілдерде жазылған бірдей жазбалары болуға тиіс.

22. Сертификатта міндетті түрде ИКАО шкаласының әрбір бағаланатын элементі бойынша нәтижелер, қорытынды нәтиже, тестілеуді өткізу күні, тест тапсырушының дербес коды, фото мен жеке деректері көрсетіледі.

23. Нұсқау мен Сертификат Қазақстан Республикасының уәкілетті ұйымның тестілеу жүйесін келісудің ажыратылмас бөлігі болып табылады.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

24. Радиотелефон байланысын жүзеге асыратын авиация персоналын тестілеу бойынша нұсқаудың оған қосымшаны уәкiлеттi ұйыммен келiсу рәсiмінiң және бекiтуiнің жалпы мерзiмi өтінішті алған сәттен бастап күнтiзбелiк 30 (отыз) күнді құрайды.

Ұсынылған құжаттардың толық емес актісі анықталған немесе Нұсқаудың мазмұны осы Қағидалардың 18-тармағына сәйкес келмеген жағдайда, уәкiлеттi ұйым белгіленген мерзімдерде өтiнiш берушiге өтінішті онан әрі қарастыру туралы жазбаша дәлелдi бас тартуды береді.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

25. Тестіні (тестілеу жүйесін) әзірлеу сатысы тестілеуге жатпайды және уәкілетті ұйымның келісуін талап етпейді.

Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

26. Тестіні (тестілеу жүйесін) әзірлеуді жүзеге асыратын тұлғалар осы Қағидалардың 4-бөлімінде және ИКАО 9835 Құжатында аталған талаптарға сәйкес болуы қажет.

27. Егер радиотелефон байланысын жүзеге асыратын авиациялық персоналды тестілеуден басқа, оны ағылшын тілі саласында кәсіптік даярлау жүргізілсе, оқыту нұсқаушылары өздері сабақ өткізген кандидаттардан тест алуға қатыса алмайтын рәсім қамтамасыз етіледі.

28. Оқыту жүргізетін нұсқаушылар құрамы өз кандидаттарын тестілеу үдерісінде емтихан алушылар (тест алушылар) және рейтерлер (бағалаушылар) ретінде пайдаланыла алмайды.

29. Емтихан алушылар (тест алушылар) тест тапсырушылардың (кандидаттардың) жұмыстағы әріптестері (тест тапсырушылар (кандидаттар) сияқты азаматтық авиация ұйымында сол қызметті жүзеге асыратын тұлғалар) болмауға тиіс.

30. Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін ИКАО шкаласы бойынша анықтау кезінде сапаны қамтамасыз ету мақсатында бір рейтер (бағалаушы) бір күнде үштен артық тестіні тексеруді жүзеге асыра алмайды, ал бір емтихан алушы күніне 6-дан артық адамнан тест ала алмайды.

Ескерту. 30-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

31. Емтихан алушыны (тест алушыны) рейтерлердің (бағалаушылардың) бірі ретінде пайдалануға рұқсат етіледі, бұл Нұсқауда міндетті түрде көрсетіледі. Бұл ретте маман емтихан алушыларға да (тест алушыларға), рейтерлерге де (бағалаушыларға) қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес емтихан алушы-рейтер деп аталады.

32. Тест алушы топқа қатысушылар ретінде пайдаланылатын тесттің (тестілеу жүйесінің) қажетті талаптарына сәйкес келетін шеттегі персонал тартылуы мүмкін.

33. Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест (бұдан әрі – тестілеу) қалалық және ұялы телефондар сөндіріліп, есігі жабылатын үй-жайда өткізіледі.

Ескерту. 33-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

34. Тест алынатын адамдарға тестілеу үдерісін әр түрлі пішімде жазып алуға мүмкіндік беретін кез келген электрондық аппаратураны, сондай-ақ жеке заттары салынған сөмке немесе портфель ұстап кіруге рұқсат етілмейді.

35. Тестілеу рәсімі үш кезеңнен тұрады: тестілеу, тексеру, бағалау.

36. Тікелей тестілеуді емтихан алушы мен тест тапсырушының микрофонмен жасақталған бас гарнитуралары арқылы жазып алынған сөйлесуді қоса алғанда, жергілікті немесе жаһандық желі бойынша қатынастан оқшауланған компьютерге цифрлық пішімде толық жазып алу керек.

37. Жазып алу мүмкіндігі бар бейнебақылау немесе бейнетіркеу элементтері қосымша түрде орнатылуы мүмкін.

38. Тестілеуге тек емтихан алушы мен емтихан тапсырушы ғана қатысуға құқылы.

39. Тестілеу басталмас бұрын тест тапсырушы кандидатты тіркеу бойынша қажетті шаралар пайдаланылатын тестіге (тестілеу жүйесіне) тән рәсімдерге сәйкес жүргізіледі.

40. Тестілеу басталар алдында және жазба қосылмас бұрын емтихан алушы тест тапсырушының жеке басын куәландыратын құжатқа сәйкестігін тексереді, тест алды брифингін өткізеді, онда тест пішімін, апелляция рәсімін сипаттайды және тест (тестілеу жүйесі) нұсқасының мазмұнымен байланысты емес сұрақтарға жауап береді.

41. Жазу қосылған соң тест (тестілеу жүйесі) нұсқасын талқылаумен байланысты емес кез келген сөйлесуге рұқсат етілмейді, ал емтихан тапсырушы тестілеу мақсаттарынан саналы түрде ауытқығанда, емтихан алушы тестілеуді тоқтатады.

42. Емтиханның дыбыстық жазылуында емтихан тапсырушының тегіне және/немесе лауазымына қандай да бір нұсқаулар (артық дербес деректер) болмауға тиіс. Олар байқалғанда дыбыстық жазылудың бұл элементі жойылуға тиіс.

43. Әрбір тест тапсырушының емтиханы жазылған дыбыстық файлға цифрлар мен әріптер қисынынан тұратын бірегей код беріледі. Бейнежазу бар болғанда оған осыған ұқсас код беріледі.

44. Нақты тест тапсырушыға қатысты бүкіл құжаттаманың да берілген коды болуға тиіс. Берілген код кейін тестілеу нәтижелерін сұрату үшін тест тапсырушыға хабарланады.

45. Дыбыстық файлды тест (тестілеу жүйесінің) әкімшісі немесе емтихан алушы бағалау үшін рейтерге береді.

46. Егер бейнежазу жүзеге асырылса, онда ол рейтерге берілмейді және қажет болғанда тестілеу рәсімінің әділ жүргізілгендігін дәлелдеу үшін қолданылады.

47. Тест тапсырушының дербес деректері де рейтерге хабарланбайды.

48. Дыбыстық және бейне файлдар тест алушы ұйымда код нөмірімен кемінде 3 жыл сақталады, оның меншігі болып табылады, сондықтан олар дауларды шешу кезінде ғана талап етілуі мүмкін.

49. Бағалауды кемінде екі рейтер (бағалаушы) жүргізеді. Олардың қойған бағасында айырмашылық болған жағдайда, олардан біліктілігі жоғары үшінші рейтерден (бағалаушыдан) кеңес алынады.

50. Бағалау процессіне үшінші рейтер (бағалаушы) тест тапсырушы бір рейтерден 3 деген, ал екінші рейтерден 4 деген қорытынды баға алған жағдайларда ғана тартылады, себебі осы екі деңгей арасындағы айырмашылық ИКАО бағалау шкаласы бойынша ағылшын тілін білуін тестілеу кезінде аса сындарлы сипатта болады.

Ескерту. 50-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

51. Тілді білу деңгейін рейтерлердің қайсысының анықтағаны жария етілмейді.

52. Рейтер қолданылатын тест пішіміне сәйкес тест қорытындысы жазылған құжатты толтырады, онда тест коды, тест алынған күн, деңгей анықталған күн және тексерілген әрбір элемент бойынша нәтижелер көрсетіледі. Бағалауды бірнеше рейтер жүргізген жағдайда, мұндай құжатты әрқайсысы жеке толтырады.

53. Тест алушы ұйым тест қорытындыларын персоналын тестілеуден өткізуді ұйымдастырған және ақысын төлеген азаматтық авиация ұйымы өкіліне ғана немесе тест алушы ұйымға жеке өтініш берген тест тапсырушыға ғана береді.

54. Тестілеу нәтижелері бойынша деңгей анықтауға арналған тестілеуден өткендігі туралы сертификат беріледі.

54-1. Егер ИКАО шкаласы бойынша авиациялық ағылшын тілінің деңгейін анықтайтын қолданыстағы сертификаты бар авиациялық персонал сертификаттың қолданылу кезеңінде ішінде ИКАО шкаласы бойынша авиациялық ағылшын тілінің деңгейін анықтау үшін қайтадан тестілеуден өтіп, авиациялық ағылшын тілінің басқа деңгейімен сертификат алса, онда бұрын берілген сертификаттың қолданысы тоқтатылады.

Ескерту. 2-тарау 54-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

55. Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейі ИКАО шкаласына сәйкес алты элементтің ең төменгісі бойынша қойылған цифрлық бағаны білдіреді.

Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

56. Берілген сертификаттар тест тапсырушының қолы қойылып, тест алушы ұйымның жеке журналында тіркеледі.

57. Кандидатты кез келген уақытта қайта тестілеуге болады. Егер қайта тестілеу алдыңғы тест тапсырған ұйымда өтсе, тест нұсқасының қайталануы мүмкін емес. Қайта тестілеу саны шектелмейді, ол тест алушы ұйымның тестінің әр түрлі нұсқасын қамтамасыз ету мүмкіндігіне және кандидаттың жеке қабілетіне байланысты.

58. Қойылған бағалар туралы ақпарат тиісті дыбыстық және бейне материалдармен бірге сертификаттың бүкіл жарамдылық мерзімі бойында сақталады.

59. Егер тест тапсырушы алынған нәтижелердің әділдігіне күмән келтірсе, онда ол тестілеу өткізген ұйымға ерікті нысанда жазылған апелляциялық өтініш береді.

60. Апелляция оны тіркеген сәттен бастап 10 жұмыс күнінен аспайтын мерзімде қарастырылады.

61. Апелляцияны қарастырған кезде тест тапсырушыға әсер ететін ақтаушы жағдайлар (жеке сипаттағы төтенше жағдайлар немесе тест өтетін күні сырқаттанып қалуы) ескеріледі.

62. Апелляция тест алушы топтың нұсқаулықта белгіленген қатысушыларының берілген өтінішті қарауын, емтихан алушы мен рейтерлер толтырған құжаттарды тексеруін, дыбыстық жазбаны тыңдауын, бар болса, бейне жазбаны қарастыруын білдіреді.

63. Нәтижелер бойынша ерікті нысанда қорытынды немесе бағаны негіздеу парағы құрастырылады, онда пайдаланылатын тест (тестілеу жүйесі) пішіміне сәйкес қойылған нәтиже бойынша қажетті түсіндірмелер болады, олар көрсетіледі, түсіндіріледі, бірақ тараптар уағдаласқан жеке кездесуде тест тапсырушыға берілмейді.

64. Ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтау кезінде тест алушы ұйым тарапынан жіберілген қате табылған жағдайда, берілген сертификат тегін ауыстырылады.

Ескерту. 64-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

65. Егер апелляциялық өтініш беру тақырыбы расталмаса, өтініш онан әрі қарастырылмайды, ал тест тапсырушы кандидат қайта тестілеуден өте алады.

3. Тестіге (тестілеу жүйесіне), сондай-ақ тест алушы топқа
қойылатын талаптар

66. Тестінің (тестілеу жүйесінің) құрылымы, тестілеу сұрақтарының іске асырылу аспектілері мен бақылау тізбелері, егер осы Қағидаларда өзге аталмаса, "Авиациялық персоналға куәлік беру" ИКАО 1-қосымшасының, "Тілді білуге қойылатын ИКАО талаптарын енгізу жөніндегі нұсқау" ИКАО 9835 құжатының, "Жаһандық келісу үшін тілдік тестілеу критерийлері" ИКАО 318 Нұсқауының ережелеріне негізделеді.

67. Тест (тестілеу жүйесі) ИКАО тілді меңгеру деңгейін анықтау шкаласы бойынша жалпы және авиациялық ағылшын тілін білу деңгейін жоғары сенімділік дәрежесімен анықтауға және лингвистиканың, тестологияның және авиациялық ағылшын тілінің келесі шарттары мен талаптарына сай болуға тиіс:

1) тест (тестілеу жүйесі) біліктілікті анықтайтын, яғни, маманның ИКАО бағалау шкаласы бойынша белгілі бір деңгейге жетуін растайтын болуға тиіс;

2) тест (тестілеу жүйесі) жеке, яғни, бір ғана тест тапсырушының ағылшын тілін білу деңгейін тексеретін болуға тиіс (бірнеше кандидаттан бір уақытта тест қабылдауды ұйымдастыру сонша емтихан алушының болуын талап етеді)

3) тест (тестілеу жүйесі) барабар болуға тиіс, тест тапсырмаларының шынайылығы барабар мәтінді таңдау, негізделген тест шарттарын жасау, тапсырмалардың тиісті түрлерін іріктеу арқылы қол жеткізіледі, себебі аударылған материалдарды, ойдан шығарылған тест шарттарын және тапсырмалардың дұрыс емес түрлерін қолдану бағалаудың баламалығына тікелей әсер етеді;

4) тест (тестілеу жүйесі) сайма-сай болуға, яғни, ИКАО 9835 құжатында көрсетілген авиациялық радиотелефон байланысы тілінің тақырыптары мен функцияларының қаншалықты толық қамтылғанын көрсетуге тиіс;

5) тест (тестілеу жүйесі) шынайы болуға, яғни, жалпы және авиациялық ағылшын тілін білу деңгейін анықтау бойынша тестілеу тапсырмаларын әділ шешуге тиіс (шынайы емес тестілер қойылған бағаның ағылшын тілінің тестілеуге жататын саласындағы шынайы тілдік құзыретке сәйкестігіне кепілдік бере алмайды);

6) тест (тестілеу жүйесі) сапалы, яғни, шындық, сенімділік, тәжірибелік, үнемділік, дұрыстық және нақтылық сипаттарына ие болуға тиіс;

7) тест (тестілеу жүйесі) коммуникативті-бағдарланған, яғни, түрлі жағдайларда сөйлесу мақсаттарын іске асыру үшін коммуникативті құзыретті қолдану деңгейін өлшеуге тиіс;

8) тестінің (тестілеу жүйесінің) тапсырмалары ИКАО бағалау шкаласының барлық алты элементі бойынша ағылшын тілін білу деңгейін анықтауға тиіс (айтылуы, құрылымы (грамматикасы), сөздік қор, сөйлеу шапшаңдығы, түсіну, сөйлесу (өзара әрекет ету));

9) әрбір тест тапсырушының тілдік құзыреті деңгейінің қорытынды бағасы ИКАО біліктіктілік анықтау шкаласына қосылған алты дағдының әрқайсысын тексерген кезде қойылатын баллдардың орташа шамасы немесе жалпы сомасы ретінде емес, қойылған бағалардың ең төменгісі бойынша анықталады;

10) тест (тестілеу жүйесі) ағылшын тілін білу деңгейін тікелей тестілеу әдісімен, яғни, тестінің бір кезеңі ретінде сөйлесуге кететін уақытты ғана есептеп, жеке сөйлесу кезінде тексеруге тиіс;

11) тест (тестілеу жүйесі) көп нұсқалы болуға тиіс (оның бір нұсқалы болуы тестіден екінші рет өтетіндердің тест мазмұнымен танысып алуына мүмкіндік береді);

12) тест (тестілеу жүйесінің) тапсырмалары бірте-бірте күрделіленуге, яғни, тест тапсырушыны аса күрделі тапсырмаларға дайындайтын жай әңгімелесуден басталуға тиіс;

13) тест арқылы тексеру объектісі, өзгелерден бөлек, бастамашыл және кездейсоқ сөз болуға тиіс;

14) тест (тестілеу жүйесі) сөйлеу қызметінің екі түрін ғана – тыңдалымды және айтылымды тексеруге тиіс; оқылым мен жазылым тексеруге жатпайды;

15) тест (тестілеу жүйесі) тапсырмалардың тақырыптық тазалығын қамтамасыз етуге тиіс, яғни, тестіде ол арналмаған нәрсе тексерілмеуге тиіс;

16) тест (тестілеу жүйесі) авиациялық қызметтің ерекшелігін көрсетуге, яғни, тест тапсырушылардың кәсіптік міндеттерін орындау барысында ауызекі сөйлеу тілін қолдануын қамтамасыз етуге тиіс, бұл жағдай олардың қабілеттерінің бағалау шкаласының әрбір дискрипторы мен холистикалық критерийлеріне сәйкес келетіндігін көрсетуге мүмкіндік береді;

17) фразеологияны ғана тестілеу тиімсіз, яғни, ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтау үшін тестілеу өткізу кезінде радиоалмасу фразеологиясы элементтері бар жауаптар тиімділігі немесе технологиялық жағынан дұрыстығы бойынша бағаланбауға тиіс;

18) тест (тестілеу жүйесі) техникалық білімді бағалау үшін әзірленбеуге тиіс;

19) грамматиканы білуін, оқи немесе жаза білуін жанама тестілеуге болмайды;

20) басқа арнайы контекстілердегі (мәселен, академиялық мақсатта немесе бизнес үшін) тілдік құзыретті тексеруге арналған тест (тестілеу жүйесі) тиімсіз;

21) "жалпы тестілер" немесе басқа мақсаттарда әзірленген тестілер алдын ала тестілеу үшін ғана қолданылуы мүмкін.

Ескерту. 67-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

68. Кандидатты тестілеу рәсімі ИКАО шкаласы бойынша ағылшын тілі жүйенің барлық элементтерін және біріншіден бастап алтыншыны қоса алғанда ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтау үшін жеткілікті болуға тиіс. Тапсырманы әдетте бір рет, дыбыстық тапсырманы екі рет беруге болады.

Ескерту. 68-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

69. Тест алушы топтың құрамына тест жасаушылар, әзірлеушілер, әкімшілер, сондай-ақ емтихан алушылар (тест алушылар) мен рейтерлер (бағалаушылар) кіруі мүмкін.

70. Тест алушы топтың барлық қатысушылары ИКАО мынадай басылымдарын білуге тиіс:

1) 1-қосымша, сәйкес Стандарттар мен Ұсынылатын практика;

2) Холистикалық критерийлер (1-қосымшаға 1-үстеме) және ИКАО бағалау шкаласы (1-қосымшаға А толықтыруы);

3) ИКАО тіл білуге қойылатын талаптарын енгізу нұсқаулығы (9835 құжаты);

4) ИКАО топтастырылған сөйлеу үлгілері.

71. Тестіні (тестілеу жүйесін) әзірлеушілердің авиация, тілдік тестілерді әзірлеу және лингвистика саласында білімі мен практикалық тәжірибесі болуға тиіс, атап айтқанда:

1) ұшу экипажының мүшесі, ӘҚБ диспетчері немесе авиациялық станция операторы ретінде радиотелефон байланысын жүргізу тәжірибесін қоса, авиация маманының кәсіптік құзыреті, авиациядағы жұмыс тәжірибесі болу және қолданыстағы ережелер мен рәсімдерді іс жүзінде қолдана білу;

2) тілдік тестілерді әзірлеу саласындағы мамандандыруды қоса алғанда, сәйкес білім алу кезінде және жұмыс барысында алынған тілдік тестілерді әзірлеу саласындағы маманның құзыреті, тілдік тестілерді әзірлеу саласындағы үлгілік практика қағидаттарын практикалық білу және қолдану ептілігі;

3) теориялық және қолданбалы лингвистика қағидаттарын практикалық білу және қолдану ептілігін, ағылшын тілін үйрету қағидаттарын білуді және оларды практикада қолдана білуді, ағылшын тілін үйрету тәжірибесін қоса алғанда, лингвистер құзыретін білуге тиіс.

Ескерту. 71-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

72. Тест (тестілеу жүйесінің) әкімшілері мен емтихан алушылар (тест алушылар) тест алушы ұйымның радиотелефон байланысын жүзеге асыратын авиациялық персоналды тестілеу нұсқаулығында көрсетілген тестіні әкімшілік қамтамасыз ету қағидаттарын білуге және оларды іс жүзінде қолдана білуге тиіс.

73. Тест әкімшілері компьютермен және тестілеу үшін қолданылатын жабдықтың жұмысын тез арада қалпына келтіруге көмектесетін электрондық техникамен жұмыс істеуді білуге тиіс.

74. Емтихан алушылар (тест алушылар) мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:

1) емтихан алушыларды (тест алушыларды) алғашқы даярлау курсын сәтті аяқтау;

2) лингвистер үшін оқу барысында және онан әрі жұмыс кезінде ИКАО шкаласы бойынша ағылшын тілін меңгеру кем дегенде әңгімелесе алатындай деңгейде, ИКАО шкаласы бойынша 5-ші жоғары деңгейде және егер тест ИКАО шкаласы бойынша ағылшын тілін меңгеру 6-деңгейде білуін бағалау үшін әзірленген болса, ИКАО шкаласы бойынша 6-шы кәсіптік деңгейде білетіндігін көрсету, сондай-ақ радиотелефон байланысында пайдаланылатын жалпы және авиациялық ағылшын тілін үйретудің кемінде бір жыл тәжірибесі болуы;

3) емтихан алушылар ретінде тартылған ұшқыштар, авиадиспетчерлер және авиация станцияларының операторлары үшін ағылшын тілін меңгеру ИКАО шкаласы бойынша кем дегенде 5-ші жоғары деңгейде толық білу;

4) жылына бір рет емтихан алушылардың (тест алушылардың) біліктілігін арттыру курстарынан сәтті өту;

5) авиация қызметінің пайдалану аспектілерін білу немесе тілдік тестілеу саласында не болмаса екі салада да білімі мен тәжірибесі болуға тиіс.

Ескерту. 74-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

75. Рейтерлер (бағалаушылар) мынадай талаптарға сай болуға тиіс:

1) рейтерлерді (бағалаушыларды) алғашқы даярлау курсын сәтті аяқтау;

2) оқу барысында және онан әрі жұмыс кезінде ИКАО шкаласы бойынша ағылшын тілін кем дегенде әңгімелесе алатындай және рейтерлік бағалай алатындай деңгейде, ИКАО шкаласы бойынша 5-ші жоғары деңгейде және егер тест ИКАО шкаласы бойынша тілді 6-деңгейде меңгеруін бағалау үшін әзірленген болса, ИКАО шкаласы бойынша 6-шы кәсіптік деңгейде білетіндігін көрсету;

3) жылына бір рет рейтерлердің (бағалаушылардың) біліктілігін арттыру курстарынан сәтті өту;

4) авиациялық ағылшын тілін білу, сөздік қорының болуы және тест сұрақтары, тапсырмалары ретінде және сөйлесу кезінде қолданылатын сөйлем құрылымдарын меңгеру.

Ескерту. 75-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Тестіні (тестілеу жүйесін) келісу

76. Тестіні (тестілеу жүйесін) уәкілетті ұйымда келісу рәсімінен өткізу қажет.

Ескерту. 76-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

77. Тест алушы ұйым (филиал, өкілдері) келісу рәсімін өткізу үшін уәкілетті ұйымға еркін нысандағы өтінішті береді.

Ескерту. 77-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

78. Уәкілетті ұйым өтінішті алған сәттен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қарастырады және келісу рәсімін өткізу туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. 78-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

79. Уәкiлеттi ұйым келісу рәсімін өткізу басталғанға дейін 3 жұмыс күнінен кешіктірмей келiсу рәсiмiн бастаған күн туралы өтiнiш берген ұйымға жазбаша хабарлайды. Бұл ретте келiсу рәсiмiнің жалпы мерзiмі 20 (жиырма) жұмыс күнiнен аспайды.

Ескерту. 79-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

80. Егер келісу рәсімі АОО сертификаттау шеңберінде өткізілсе, онда қосымша өтініш берудің қажеті жоқ, ал тестіні (тестілеу жүйесін) келісуге берілген өтінім АОО сертификаттау туралы өтініштің жалпы контекстінде көрсетіледі.

81. Тестіні (тестілеу жүйесін) келісу рәсімін өткізгені үшін "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының кодексіне тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізілгенге дейін салық алымдары алынбайды.

82. Келісу рәсімін өткізгенде жоғары сапа дәрежесін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ уәкілетті ұйымда радиотелефон байланысында қолданылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтауға тестілеу саласындағы білікті персонал болмаған жағдайда, шеттегі білікті мамандардың барлық санаттарын тартуға рұқсат етіледі.

Ескерту. 82-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

83. Келісу рәсімі сәтті өткен жағдайда, мақұлдау рәсімі аяқталғаннан кейін хабарламада көрсетілген күнге сәйкес 5 (бес) жұмыс күні ішінде өтініш берушіге қызметтің осы түрін жүзеге асыру үшін ерікті нысанда жазылған рұқсат беріледі.

84. Егер мақұлдау рәсімі АОО сертификаттау шеңберінде өтсе, онда мақұлдау алудың уақытша шеңберлері "Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 6 ақпандағы № 115 бұйрығымен бекітілген Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларына сәйкес (Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2015 жылғы 18 наурызда № 10486 болып тіркелген, 2015 жылғы 7 шілдеде "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) АОО сертификаттау үшін белгіленетін мерзімдермен анықталатын болады.

Ескерту. 84-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

85. Осы Қағидалардың талаптарына, ИКАО стандарттары мен ұсынылатын практикасына сәйкес келмейтін шарттар, құралдар, талаптар мен рәсімдер анықталған жағдайда келісу рәсімі аяқталғаннан кейін өтініш берушіге хабарламада көрсетілген күнге сәйкес 7 (жеті) жұмыс күні ішінде анықталған сәйкессіздіктердің себептері мен келісу рәсімін қайта өткізу немесе кемшіліктерді жою бойынша қойылған талаптар орындалғаннан кейін келісудің болжамды мерзімдері көрсетілген, келісудің мүмкін еместігі туралы ерікті нысанда жазылған хат жолданады.

86. Тест алушы ұйым келісу рәсімін өткізу барысында:

1) уәкілетті ұйыммен келісілген Нұсқаудың, сондай-ақ Нұсқауға бекітілген қосымшасының бар болуын;

2) тестілеу қызметінің мақұлданған Нұсқау мен оған бекітілген қосымшасындағы ережелерге сәйкестігін;

3) тестілеу өткізу үшін техникалық құралдарының және қажетті жағдайларының барын;

4) тестілеу өткізу рәсімін мысал ретінде (пилоттық нұсқасында) көрсету;

5) тест тапсырушы кандидаттарды тіркеу, деректерді сақтау және сертификаттар беру рәсімдерін;

6) тест алушы топ қатысушылары біліктілігінің сәйкестігін көрсетеді.

Ескерту. 86-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 26.06.2019 № 434 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Тестіні әкімшілік қамтамасыз ету және қорғау

87. Тест пішімімен танысу үшін және ИКАО 9835 құжатының ережелеріне сәйкес тест алушы ұйым төмендегілерді қоса тестілеуді өткізудің толық үлгісін (сайтта немесе нұсқаулық материал ретінде):

1) тест тапсырушы ұсынған құжаттарды;

2) тест алдында өтетін нұсқаманы;

3) тестілеу журналының үлгісін;

4) түрткі болатын сұрақтардың және тест алушыға арналған нұсқаулардың үлгілерін;

5) рейтердің деңгейін (бағалау шкаласын) анықтау кезінде қолданатын құжаттарын;

6) тыңдалым сессиясы үшін дыбыстық жазбалардың толық бір үлгісін (дыбыстық тапсырмаларды тыңдау және олардың мазмұны бойынша сөйлесу);

7) тест тапсырушы мен тест алушының әңгімелесу барысының үлгісін (мәтін немесе дыбыстық жазба түрінде) жариялайды.

88. Тест өткізілетін жай мен жабдыққа қойылатын талаптарда тест өткізетін бөлме, тиісті жиһаз бен кез келген дыбыстық жазбаны ойнатуға қажет жабдық, тест барысында қолданылатын түрткі болатын сұрақтар мен нұсқаулар, тестілеу өткізу үшін талап етілетін құлаққаптар мен (қолданылған жағдайда) басқа да кез келген құралдарды бөлу көзделген.

89. Тестілеу жүргiзетiн орын әдiл тестілеу нәтижелерiн қамтамасыз ету үшiн тестіден өтетiн тұлғалардың ыңғайлы орналасу жағдайларына сай болуы керек. Тест алушы ұйымда талап етілетін тестілерді өткізу үшін білікті емтихан алушылар (тест алушылар) мен рейтерлер (бағалаушылар) жеткілікті болуға тиіс.

90. Тест алушы ұйым тест (тестілеу жүйесі) құпиялылығының сенімділігін қамтамасыз ету үшін, тестіні қорғау мақсатында мынадай шаралар қолданады:

1) тест өткізгенге дейін нақты материалдарға, тест нұсқаларына немесе сұрақтарына ешқандай қатынас болмау;

2) бағалардың құпиялылығын қамтамасыз ету;

3) тест тапсырмалары бар деректер базасының қорғалуын қамтамасыз ету;

4) бағалар мен тест материалдары туралы ақпараттың қауіпсіз сақталуын қамтамасыз ету;

5) тестіні әзірлеушілердің, әкімшілерінің, рейтерлердің және тестілеу барысына қандай да бір қатысы бар басқа да қызметкерлердің тестінің құпиялылығын және тұтастығын сақтауын қамтамасыз етуге қатысты міндеттемелерін орындау жөніндегі талаптары;

6) тестілеу барысында тест тапсырушы мен басқа да адамдардың сөйлесуіне (мысалы, ұялы телефонмен), бір тұлғаның екінші тұлғаның орнына тест тапсыруына, жалған сәйкестендіру құжаттарын қолдануға жол бермеу;

7) тест тапсырушылар санын, тест тапсырушылардың географиялық және ұйымдық жақындықтарын, тест құрылымының өзгермелілігі ескеріліп, нақты бір тест түрін өткізу үшін қолданылуға тиіс тест нұсқаларының немесе тестілік түрткі болатын сұрақтар мен нұсқаулар санын белгілеу;

8) тест нәтижелері туралы деректердің шынайылығына кепілдік беру мақсатында тестілеу қорытындысы бар сертификаттарды тест тапсырушының реттік нөмірі мен жеке кодын көрсетіп, Сертификаттарды тіркеу журналына тіркеу;

9) деректер базасына кіруге тестілеу әкімшісінің ғана рұқсатының барын анықтау.

91. Есеп жүргізуді ұйымдастыруға:

1) тест кезінде тест тапсырушы мен емтихан алушы (тест алушы әңгімелесуші) арасындағы әңгімені қоса, сөйлеу дағдыларын білетіндігін анықтау тестілерінің барлық дыбыстық жазбалары дыбыс жазу аппаратурасымен жазылады;

2) радиотелефон байланысында қолданылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін анықтауға арналған барлық тестілердің дыбыстық жазбаларын (қажет болса бейне жазбаларды) ішкі тәртіппен белгіленген уақыт аралығы бойында сақтау;

3) бағалау парақтарын және оларды растау құжаттарын (электрондық деректерді қоса алғанда) ағылшын тілін меңгеру деңгейін бағалауға қойылатын талаптарға сәйкес белгіленген, кандидатты аттестаттау жарамдылығының бүкіл мерзімі бойында сақтауға жатады.

Ескерту. 91-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.06.2017 № 424 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Об утверждении Правил тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

Правила тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Порядок тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

3. Требования к тесту (тестирующей системе),
а также тестирующей группе

4. Согласование теста (тестирующей системы)

5. Административное обеспечение и защита теста

Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидаларын бекіту туралы

Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидалары

2-тарау. Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест тәртібі

3. Тестіге (тестілеу жүйесіне), сондай-ақ тест алушы топқа
қойылатын талаптар

4. Тестіні (тестілеу жүйесін) келісу

5. Тестіні әкімшілік қамтамасыз ету және қорғау

Об утверждении Правил тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

Правила тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Порядок тестирования на определение уровня владения английским языком, используемым в радиотелефонной связи

3. Требования к тесту (тестирующей системе),а также тестирующей группе

4. Согласование теста (тестирующей системы)

5. Административное обеспечение и защита теста

Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидаларын бекіту туралы

Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидалары

2-тарау. Радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест тәртібі

3. Тестіге (тестілеу жүйесіне), сондай-ақ тест алушы топқақойылатын талаптар

4. Тестіні (тестілеу жүйесін) келісу

5. Тестіні әкімшілік қамтамасыз ету және қорғау

3. Требования к тесту (тестирующей системе),
а также тестирующей группе

3. Тестіге (тестілеу жүйесіне), сондай-ақ тест алушы топқа
қойылатын талаптар