Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 37)

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 16 января 2020 года № 13. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 17 января 2020 года № 19889

В соответствии с подпунктом 16-1) статьи 16 Трудового кодекса Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 37) согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту труда и социального партнерства Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Признать утратившим силу приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 14 августа 2012 года № 323-ө-м "Об утверждении Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих (выпуск 37)" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 7893, опубликован 29 октября 2012 года в Собрании актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов Республики Казахстан № 22).

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан Сарбасова А.А.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

Б. Нурымбетов

Приложение к приказу Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 16 января 2020 года № 13

Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 37)

Глава 1. Введение

1. Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (выпуск 37) (далее – ЕТКС (выпуск 37) содержит работы по:

лесосплаву;

лесозаготовке;

лесозаготовительному производству (общие профессии);

подсочке леса;

заготовке и переработке тростника.

2. ЕТКС (выпуск 37) разработан Министерством труда и социальной защиты населения Республики Казахстан.

3. Тарифно-квалификационные характеристики применяются при тарификации работ и присвоении квалификационных разрядов рабочим в организациях независимо от формы их собственности и организационно-правовых форм, где имеются производства и виды работ, указанные в настоящем ЕТКС (выпуск 37).

Глава 2. Тарифно-квалификационные характеристики профессий рабочих по разрядам на работы по лесосплаву

Параграф 1. Лебедчик на лесосплаве, 4 разряд

4. Характеристика работ:

управление лебедкой при сплотке древесины на воде, береговой сплотке, сброске на воду, выгрузке из воды и укладке в штабеля, разборе заломов, формировании плотов и погрузочно-разгрузочных работах;

уход за лебедкой, двигателем и канатно-блочной системой и содержание их в рабочем состоянии;

проведение профилактического и текущего ремонтов лебедки и канатно-блочной системы;

участие в монтаже и демонтаже лебедки и канатно-блочной системы, сращивание канатов и стропов.

5. Должен знать:

устройство, правила технической эксплуатации и управления лебедкой при сплотке древесины на воде, береговой сплотке, сброске на воду, выгрузке из воды и укладке в штабеля, разборе заломов, формировании плотов и погрузочно-разгрузочных работах;

способы перемещения и крепления лебедки на рабочем месте;

конструкцию направляющих блоков;

грузоподъемность канатов и блоков;

методы обнаружения неисправностей в работе лебедки и правила их устранения;

способы сращивания канатов и стропов.

Параграф 2. Выгрузчик древесины из воды, 3 разряд

6. Характеристика работ:

подготовка древесины к выгрузке из воды, зацепка пачек, бревен и хлыстов при механизированной выгрузке;

снятие обвязок и борткомплектов;

укладка древесины в штабель или подача на поперечный и продольный лесотранспортеры;

сброска древесины с лесотранспортера в бассейны или укладка в штабель;

выгрузка коротья, перемещение и укладка его в поленницы;

подъем топляка со дна реки, укладка его на плашкоут или на берег в штабеля вручную и с применением механизмов;

очистка льда от снега, выколка и выгрузка древесины на лед с укладкой в штабеля на прокладки и формирование штабеля;

прирубка прокладок и устройство головки штабеля.

7. Должен знать:

устройство выгрузочных механизмов, приспособлений, применяемого инструмента;

приемы работы при выгрузке древесины из воды и подъеме топляка;

правила укладки леса в штабеля;

лесные сортименты и государственные стандарты на них.

Параграф 3. Сплавщик, 3 разряд

8. Характеристика работ:

сброска древесины с откосов берегов и отмелей, обеспечение проплава древесины по реке;

пропуск древесины через плотины и препятствия;

выполнение работ по мелиорации рек и обслуживание мелиоративных сооружений в период проплава древесины;

обслуживание бонов в период лесосплава;

наблюдение за исправностью плота, охрана древесины и такелажа, ремонт счалов и устранение иных неисправностей и поломок во время движения плота, управление плотом в пути, зачаливание плота к берегу для стоянки;

набивка и перетяжка кошелей;

устройство и установка заграждений в проносах;

выводка плотов с мест стоянки на магистраль реки, учалка и закрепление плотов на остановках и установка их в конечных пунктах;

строительство и ремонт бонов, запанных и опорных плиток разных конструкций и иных наплавных сооружений до двух рядов;

изготовление рей, щитов, подготовка багров;

изготовление, установка и крепление городков;

установка распор с укладкой на городки;

застилка (обшивка) мостиков;

постановка трапов;

устройство береговых опор для запаней и иных сооружений;

укладка и уборка покатей, разборка штабеля, устройство и ремонт воротов разных конструкций;

уборка лежня, разборка главного коридора;

буксировка наплавных сооружений;

уборка сплоточных машин;

постановка молеуловителей.

9. Должен знать:

приемы и способы сплава плотов, ручной и механизированной сброски древесины на воду, молевого лесосплава;

способы установки и перестановки наплавных сооружений;

меры предупреждения и образования заторов;

назначение, устройство отдельных типов сооружений, необходимых для сплава плотов;

правила производства работ по укреплению берегов и откосов рек;

назначение запаней и их типы;

типы бонов, рей и опор, применяемых на лесосплаве;

конструкции береговых опор для запаней и иных наплавных сооружений и способы их изготовления;

виды такелажа, применяемого для крепления наплавных сооружений и методы работы с ним.

Параграф 4. Сплавщик, 4 разряд

10. Характеристика работ:

ликвидация аварий на сплаве вручную и механизированным способом;

разборка заторов, заломов и пыжа в приемных, передерживающих и генеральных запанях ручным и механизированным способом;

управление ведущей единицей при самосплаве и тягой с применением лотов, цепей, якорей;

строительство и ремонт запанных и опорных плиток, конструктивных бонов и иных наплавных сооружений свыше двух рядов;

постановка бонов продольных и поперечных запаней главного коридора, сортировочных и формовочных сеток, выносов;

изготовление и заделка штоков к якорям, заделка шеймы на якорях и утюгах;

сброска и подъем якорей;

установка анкерных замков на бонах;

прокладка лежня по бонам с закреплением в замки;

постановка сплоточных машин;

уборка бонов, сортировочных и формировочных сооружений и запаней.

11. Должен знать:

приемы выполнения работ вручную и при помощи механизмов при ликвидации или предупреждении аварий на сплаве;

условия формирования пыжей в запанях;

конструкцию пыжеформирующих устройств и схемы установки их в русле;

способы разборки заторов, заломов и пыжей;

правила сплава плотов в сплавном бассейне, габариты и конструкцию плотов;

устройство плиток для поперечных запаней, конструктивных бонов и иных наплавных сооружений свыше двух рядов;

схемы и способы постановки и уборки наплавных сооружений;

назначение оборудования и такелажа на плоту;

методы крепления снастью и канатом и приемы работы со становым такелажем (лоты, якоря).

Параграф 5. Формовщик плотов, 2 разряд

12. Характеристика работ:

отгон пучков от сплоточных машин;

сортировка пучков по сортиментам;

перепуск пучков на участки формирования плотов;

закрепление пучков в пунктах формирования.

13. Должен знать:

способы и приемы перемещения пучков;

маркировку лесоматериалов.

Параграф 6. Формовщик плотов, 3 разряд

14. Характеристика работ:

подвозка и подгонка такелажа в районы формирования плотов;

подача оплотника;

сверление и соединение оплотника цепями и проволокой для отправки его на лесостоянку;

сцепление ширм для обоновки;

прием плотов с установкой их в местах выгрузки;

расшлаговка и разборка плотов со снятием такелажа.

15. Должен знать:

виды такелажа, применяемого на сплаве и правила обращения с ним;

правила приемки и способы формирования плотов.

Параграф 7. Формовщик плотов, 4 разряд

16. Характеристика работ:

перепуск и сортировка пучков и прочих единиц с формировкой их в линейки и секции под сплоточными машинами;

перепуск линеек и мелких секций к месту формирования плотов;

подготовка оплотника, формирование плотов и ведущих единиц, формирование плотов в формировочных двориках, установка якорей, лотов, обноска оплотников и иные работы по полному оснащению плотов;

устройство обрубов, заделов;

изготовление верхнего оборудования плотов (стоек, коромысел);

погрузка древесины в обрубы, заделы, клетки, кошмы, пучки с подкаткой, ошлаговкой и формировкой их;

перехват плотов при перепуске, зачаливание в устьях рек при молевом и плотовом сплаве;

переформирование и расформирование плотов на транзитных путях сплава и пунктах выгрузки леса.

17. Должен знать:

типы и конструкции плотов и ведущих единиц;

технологию формирования, переформирования и расформирования плотов различных типов;

приемы работ по их оснастке;

правила сортировки сплоточных единиц по сортиментам и породам древесины;

организацию формировочных, переформировочных и расформировочных работ;

зарядку рей;

правила зачаливания плотов;

технические условия на формирование и оснастку плотов.

Параграф 8. Формовщик плотов, 5 разряд

18. Характеристика работ:

формирование озерных плотов и плотов из сигар;

устройство ведущих единиц, маток, плиток Зайцева;

погрузка древесины в сигары, утяжка и учалка озерных плотов и плотов из сигар.

19. Должен знать:

типы и конструкции ведущих единиц, озерных плотов и плотов из сигар;

технологию формирования плотов и приемы работ по их оснастке;

виды применяемого оборудования и такелажа;

допустимые нормы его годности.

Параграф 9. Сортировщик древесины на воде, 2 разряд

20. Характеристика работ:

продвижение древесины по главному сортировочному коридору, сортировочным дворикам, подводящим коридорам, гидролотку и дворикам бассейна.

21. Должен знать:

способы и приемы перемещения лесоматериалов на воде.

Параграф 10. Сортировщик древесины на воде, 3 разряд

22. Характеристика работ:

подача (подгонка) древесины к запанным воротам и пропуск через них;

сортировка древесины по сортировочным дворикам;

подгонка и заводка пучков в коридор размолевочного станка;

размолевка пучков со снятием проволочной или канатной обвязки;

подача древесины по воде к выгрузочным механизмам;

сортировка бревен в бассейне по двум смежным диаметрам при подаче в распиловку.

23. Должен знать:

способы и приемы перемещения лесоматериалов;

лесные сортименты и государственные стандарты на них;

маркировку лесоматериалов;

принцип действия приспособлений и инструмента для размолевки;

правила подачи древесины к выгрузочным механизмам.

Параграф 11. Машинист сплоточной (сортировочной) машины, 4 разряд

24. Характеристика работ:

управление сплоточной (сортировочной) машиной при сплотке (сортировке) леса;

обеспечение бесперебойной работы узлов сплоточной (сортировочной) машины, осмотр, смазка и проведение профилактического и текущего ремонтов;

составление дефектных ведомостей для производства капитального ремонта сплоточной (сортировочной) машины.

25. Должен знать:

правила ведения сортировки лесоматериалов, сплотки пучков и технические условия на них;

устройство и правила технической эксплуатации сплоточной (сортировочной) машины, порядок замены изношенных деталей;

виды, свойства, сорта топлива и смазочных материалов.

При участии в среднем и капитальном ремонте сплоточной (сортировочной) машины - 5 разряд.

Параграф 12. Сплотчик, 3 разряд

26. Характеристика работ:

при навигационной сплотке - набор и выравнивание щети, подача сигнала, отвод готовых пучков при механизированной сплотке древесины на воде;

сплотка плоских одно- и многорядных сплоточных единиц, отводка сплоточных единиц;

при береговой сплотке - скатка древесины со штабелей, набор пачки, размолевка, зацепка чокерами, работа со стропами и тяговым канатом.

27. Должен знать:

типы и конструкции сплоточных единиц;

правила сплотки древесины на воде и береговой сплотки;

сортименты лесных материалов;

правила увязки пучков и технические требования, предъявляемые к обвязочному материалу;

нормы годности сплоточного и увязочного такелажа и канатов, прислужного лесоматериала (реквизита);

виды и причины брака при сплоточных работах, меры предупреждения и устранения его.

Параграф 13. Сплотчик, 4 разряд

28. Характеристика работ:

увязка пучков при механизированной сплотке древесины на воде и береговой сплотке;

устройство обрубов, заделов;

подготовка обвязочной проволоки;

торцевыравнивание пучков торцевыравнивателем.

29. Должен знать:

технологию и приспособления для обвязки пучков;

технические требования, предъявляемые к обвязочному материалу.

Глава 3. Тарифно-квалификационные характеристики профессий рабочих по разрядам на лесозаготовительные работы

Параграф 1. Оператор автоматизированного лесотранспортера, 4 разряд

30. Характеристика работ:

управление автоматизированным сорти лесотранспортером при определении назначения круглых лесоматериалов, распределении по лесонакопителям при сортировке лесоматериалов по сортиментам;

наблюдение за перемещением лесоматериалов вдоль фронта сортировки и сбросом различными сбрасывающими устройствами в заданные лесонакопители;

наблюдение за работой отдельных узлов, электрической и светозвуковой системами автоматизированного лесотранспортера;

регулирование и наладка узлов автоматизированного лесотранспортера;

участие в ремонте и проведении испытаний автоматизированного лесотранспортера.

31. Должен знать:

основные сведения о древесных породах;

пороки древесины;

технические требования, предъявляемые к заготавливаемым сортиментам, государственные стандарты и технические условия на них;

способы сортировки круглых лесоматериалов по породам и сортам;

устройство, принцип действия, правила технической эксплуатации узлов и систем;

технические условия на регулирование механизмов автоматизированного лесотранспортера.

Параграф 2. Машинист лесозаготовительной машины, 7 разряд

32. Характеристика работ:

управление лесозаготовительными машинами различных систем при выполнении работ по валке, подбору и трелевке деревьев на лесосеках; очистке деревьев от сучьев и раскряжевке хлыстов на лесосеках, погрузочных пунктах, верхних и промежуточных складах; корчевке, подборе пней и осмола на лесосеках;

регулирование механизмов и оборудования лесозаготовительных машин, определение и устранение их неисправностей;

техническое обслуживание лесозаготовительных машин, прицепных и навесных устройств и участие во всех видах их ремонта.

33. Должен знать:

конструкцию лесозаготовительных машин, прицепных и навесных устройств;

принцип работы двигателя лесозаготовительной машины и правила его регулирования;

устройство электро-, пневмо- и гидрооборудования лесозаготовительной машины;

рациональные способы и технологию выполнения лесосечных работ;

правила движения и транспортировки грузов на лесосеках;

основные виды топлива и сорта горюче-смазочных материалов;

методы обнаружения и устранения неисправностей механизмов и оборудования лесозаготовительных машин;

технические условия и государственные стандарты на технологическую щепу, сортименты древесины.

34. Требуется техническое и профессиональное (среднее специальное, среднее профессиональное) образование.

Параграф 3. Машинист лесозаготовительной машины, 8 разряд

35. Характеристика работ:

управление лесозаготовительными машинами различных систем, оборудованными электронной системой управления, при выполнении комплекса операций: захват, спиливание, валка деревьев, обрезка сучьев, разметка и раскряжевка хлыстов по сортам и сортиментам с учетом максимального выхода деловых сортиментов;

применение при выполнении лесосечных работ автоматической противопожарной системы, кубатурной программы для измерительного компьютера;

регулирование механизмов и системы управления лесозаготовитель ной машины;

определение и устранение неисправностей механизмов и оборудования лесозаготовительных машин;

техническое обслуживание узлов, механизмов и системы управления лесозаготовительных машин, участие во всех видах их ремонта;

заправка горюче-смазочными материалами механизмов и оборудования лесозаготовительных машин.

36. Должен знать:

конструкцию узлов, механизмов, оборудования и системы управления лесозаготовительных машин;

принцип работы двигателя лесозаготовительной машины и правила его регулирования;

основы электроники и электротехники;

устройство пневмо-, гидро- и электрооборудования лесозаготовительной машины;

технические условия на регулирование узлов, механизмов и системы управления лесозаготовительных машин;

рациональные способы выполнения лесосечных работ;

технические требования к заготавливаемым сортиментам, государственные стандарты и технические условия на них;

способы рациональной разделки хлыстов на сортименты;

правила дорожного движения и движения на лесосеках;

основные виды топлива и сорта горюче-смазочных материалов.

37. Требуется техническое и профессиональное (среднее специальное, среднее профессиональное) образование.

Параграф 4. Дровокол, 2 разряд

38. Характеристика работ:

колка дров и кряжей вручную топором с применением клиньев, кувалды и иных приспособлений на всех производственных участках, кроме лесосек, верхних и нижних складов;

распиловка дров ручными пилами;

транспортировка, сортировка и укладка дров;

заточка и правка топора и ручных пил.

39. Должен знать:

приемы колки и распиловки дров вручную;

основные породы деревьев;

размеры дров и порядок их укладки;

правила точки и правки топора и ручных пил.

Параграф 5. Дровокол, 3 разряд

40. Характеристика работ:

колка дров, кряжей, чураков, баланса и осмола на механических колунах всех типов, распиловка дров на пилах с механическим или электрическим приводом;

пуск, остановка, регулировка, текущий ремонт механического колуна и пил с механическим или электрическим приводом;

транспортировка, сортировка и укладка лесопродукции.

41. Должен знать:

способы механизированной колки дров;

устройство, правила эксплуатации механических колунов и пил с механическим или электрическим приводом;

способы смазки их механизмов;

государственные стандарты на лесопродукцию.

Параграф 6. Лесоруб, 2 разряд

42. Характеристика работ:

вырубка кустарника и расчистка снега вокруг деревьев перед валкой леса;

очистка лесосек от порубочных остатков после зимней заготовки леса;

сбор в кучи и валы, сжигание порубочных остатков;

сбор осмола на лесосеке с очисткой от земли;

укладка осмола в кучи;

окучивание пней после корчевки;

сбор и укладка хвороста на проезжую часть лесовозных усов;

засыпка и заравнивание ям из-под пней при заготовке пневого осмола;

охрана опасной зоны при проведении взрывных работ.

43. Должен знать:

правила вырубки кустарника, расчистки снега вокруг деревьев и сбора осмола;

правила проведения взрывных работ.

Параграф 7. Лесоруб, 3 разряд

44. Характеристика работ:

заготовка сплавного реквизита - виц, ромжин, багровищ, кокор и накурок, кольев для обручей;

колка дров на лесосеках, верхних и нижних складах;

окучивание долготья и укладка коротья, колотых сортиментов, дров и иных заготовок в поленницы;

содержание лесорубочного инструмента в исправном состоянии, затачивание и правка его.

45. Должен знать:

способы заготовки сплавного реквизита;

правила колки и укладки дров, коротья, колотых сортиментов в поленницы, окучивания долготья;

правила затачивания и правки лесорубочного инструмента.

Параграф 8. Лесоруб, 4 разряд

46. Характеристика работ:

спиливание пней заподлицо с землей, заготовка хвороста и кустарника при помощи бензомоторных пил;

подготовка рабочего места около спиливаемых деревьев;

помощь вальщику леса при валке деревьев в случаях, предусмотренных соответствующими правилами безопасности и охраны труда.

47. Должен знать:

правила подготовки рабочего места при валке деревьев, заготовки хвороста;

устройство бензомоторной пилы;

правила ее эксплуатации и затачивания пильных цепей.

Параграф 9. Навальщик-свальщик лесоматериалов, 2 разряд

48. Характеристика работ:

погрузка досок, брусьев, шпал, шпальной вырезки, коры, хвойной лапки, хвои и иных лесоматериалов на тележку или транспортер;

регулирование равномерного поступления и размещения лесоматериалов на транспортере;

устранение завалов и заторов;

удаление посторонних предметов с транспортера;

перемещение древесины и горбыля к местам разделки и укладки;

укладка осмола после раскряжевки в поленницы, полужесткие стропы с увязкой или контейнеры на лесосеках или нижних складах;

укладка осмола в штабеля после разгрузки навалом с заготовкой и укладкой прокладок, упорных кольев и стояков;

перемещение древесины от деревообрабатывающих станков, сбрасывание (сваливание) c лесотранспортеров, тележек и укладка древесины;

осмотр и очистка лесотранспортера.

49. Должен знать:

устройство транспортировочных средств, применяемых при обработке и разделке древесины;

сортименты древесины и государственные стандарты на них;

правила укладки лесоматериалов на складах;

правила укладки пней и осмола в бурты и поленницы.

Параграф 10. Навальщик-свальщик лесоматериалов, 3 разряд

50. Характеристика работ:

выполнение подготовительных операций при механизированной погрузке (укладка в полужесткие стропы или контейнеры, формирование пачки, прицеп чокеров или стропов) осмола, лесохимической продукции, пней, отходов лесозаготовок для технологической щепы, а также хлыстов, деревьев и круглого леса и иных лесоматериалов поштучно и пачками до 10 кубических метров на сцепы узкоколейных железных дорог, лесовозные автомобили с прицепами-роспусками, транспортные машины для перевозки отходов лесозаготовок, подающие транспортеры рубительных машин, вагонетки, сани и иной подвижной состав лесовозных дорог в лесу, на верхних складах или погрузочных площадках и нижних складах;

укладка и увязка груза на подвижном составе;

перемещение груза к месту погрузки;

заготовка стоек, прокладок и установка их;

отцепка чокеров, стропов при механизированной разгрузке древесины, осмола, пней, лесохимической продукции, отходов лесозаготовок и иных лесоматериалов с подвижного состава лесовозных дорог и укладка груза в штабель, поленницы;

сортировка кусков осмола на стандартные и нестандартные, очистка его от грунта, гнили, гари, камней с укладкой стандартных кусков в поленницы;

раскатка штабеля и поштучная подача круглого леса со штабелей и вагонов на лесотранспортеры, к окорочным и шпалорезным станкам, пилорамам (навалка на каретку, поворот и закрепление тюльки в станке, пилораме в процессе изготовления шпал и пиломатериалов);

перемещение древесины к месту ее прогревания (открытому секционному варочному бассейну);

ручное перекидывание древесины по передающим лесотранспортерам;

подача древесного сырья в секционный бассейн с сортировкой по размерам и сортам;

укладка шпал и пиломатериалов по типам и сортам;

перемещение древесины от деревообрабатывающих станков, сбрасывание (сваливание) с лесотранспортеров, тележек и укладка древесины.

51. Должен знать:

правила погрузки, выгрузки и укладки грузов в штабеля;

правила подачи древесины в производство;

приемы погрузки, разгрузки древесины;

правила маркировки и клеймения лесоматериалов;

сортименты древесины и государственные стандарты на них;

назначение и устройство приспособлений, инструмента, применяемых при погрузке, разгрузке, штабелевке и подаче древесного сырья.

Параграф 11. Навальщик-свальщик лесоматериалов, 4 разряд

52. Характеристика работ:

растаскивание канатов, формирование пачки, застропка, крепление стоек при погрузке хлыстов и деревьев крупными пакетами объемом 10 метров кубических на сцепы узкоколейных железных дорог и лесовозные автомобили с прицепом-роспуском при помощи трактора или лебедки, создании межоперационных и сезонных запасов древесины на погрузочных пунктах и складах;

крепление стоек;

отцепка стропов при разгрузке древесины;

обрезка вершин и сучьев у погруженных хлыстов или деревьев;

участие в монтаже и демонтаже погрузочных установок;

участие в укладке пакета хлыстов и деревьев на подвижной состав;

выполнение работ по формированию и раскатке штабеля древесины;

застропка пучков при раскладке штабеля с помощью лебедки.

53. Должен знать:

правила и приемы погрузки крупногабаритных хлыстов и деревьев;

грузоподъемность канатов и блоков;

способы рубки и сращивания канатов;

устройство петель;

способы крепления блоков и канатов;

закрепления мачт растяжками;

правила формирования, укладки и раскатки штабеля.

Параграф 12. Возчик леса, 3 разряд

54. Характеристика работ:

вывоз из леса на повозках, санях, тележках, запряженных лошадьми, по лесовозным дорогам на погрузочные и конечные пункты древесины, живицы, лесохимической продукции, осмола, пней, каррооборудования с их погрузкой, увязкой (зацепкой), разгрузкой (свалкой), отцепкой и укладкой в штабеля или кучи;

ремонт повозок, саней, тележек и сбруи;

уход за лошадьми.

55. Должен знать:

нормы нагрузки на лошадь, повозки, сани тележки;

способы погрузки, увязки и разгрузки грузов;

схемы расположения штабелей на складах и правила укладки в них лесоматериалов;

правила ухода за лошадьми;

нормы и время кормления лошадей;

основы ветеринарии.

Параграф 13. Вальщик леса, 6 разряд

56. Характеристика работ:

валка деревьев, заготовка хвороста, дров и иных сортиментов из мелкого леса и кустарника бензомоторными пилами различных типов в соответствии с установленными государственными стандартами и техническими условиями;

спиливание деревьев и пней заподлицо с землей при выполнении подготовительных работ на прокладке трелевочных волоков, лесовозных усов к лесосекам, устройстве лесопогрузочных пунктов и верхних лесопромышленных складов;

выполнение при помощи безредукторных бензомоторных пил комплекса работ на лесосеках по одиночной валке деревьев, обрезке сучьев, разметке, раскряжевке хлыстов и окучиванию сортиментов;

проведение технического обслуживания и текущего ремонта бензомоторных пил различных типов, валочного гидравлического клина и иного вспомогательного инструмента, замена пильных цепей, очистка, смазка и заправка топливом;

при одиночной валке деревьев - подготовка рабочего места около спиливаемых деревьев.

57. Должен знать:

устройство и правила эксплуатации бензомоторных пил различных типов и валочного гидравлического клина;

правила и схемы организации механизированной разработки лесосек;

правила отбора деревьев для рубки;

технические требования к заготовляемым сортиментам;

способы рациональной разделки хлыстов на сортименты;

рациональные приемы выполнения комплекса работ по валке деревьев, обрезке сучьев, разметке и раскряжевке хлыстов, окучиванию сортиментов;

государственные стандарты и технические условия на лесоматериалы;

правила точки пильных цепей и иного режущего инструмента;

правила подготовки рабочих мест на лесосеке.

Параграф 14. Штабелевщик древесины, 3 разряд

58. Характеристика работ:

откатка бревен от места раскряжевки хлыстов, накатка их на вагонетку, цепь, ленту лесотранспортера, элеватора;

развозка бревен к штабелям, сортировка их по сортам и размерам, свалка бревен с вагонетки, лесотранспортера, откатка и укладка их в штабеля;

выравнивание торцов бревен (сортиментов) в штабеле и лесонакопителе.

59. Должен знать:

сортименты круглого леса и государственные стандарты на них;

условные знаки (марки), обозначающие сортименты.

Параграф 15. Штабелевщик древесины, 4 разряд

60. Характеристика работ:

выполнение работ по формированию и раскатке штабеля древесины;

прирубка прокладок и устройство головки штабеля;

застропка пучков при раскатке штабеля с помощью лебедки;

укладка пней и осмола в бухты и поленницы;

устройство покатов.

61. Должен знать:

правила формирования, укладки и раскатки штабеля;

условия устойчивости штабеля;

правила укладки пней и осмола в бурты и поленницы.

Параграф 16. Лебедчик на штабелевке и погрузке леса, 4 разряд

62. Характеристика работ:

управление лебедкой при штабелевке, подтаскивании пучков к гидравлическому лотку и транспортеру, при выгрузке древесины из воды, скатке древесины в воду и погрузочно-разгрузочных работах;

техническое обслуживание и текущий ремонт лебедки;

сращивание канатов и стропов;

участие в монтаже и демонтаже обслуживаемого оборудования.

63. Должен знать:

устройство и правила управления лебедкой при погрузке, разгрузке, штабелевке, выгрузке древесины из воды и скатке древесины в воду;

способы перемещения и крепления лебедки на рабочем месте;

конструкцию и грузоподъемность канатов и направляющих блоков лебедки;

методы обнаружения неисправностей в работе обслуживаемого оборудования и их устранения;

способы сращивания канатов и стропов.

Параграф 17. Лебедчик на трелевке леса, 5 разряд

64. Характеристика работ:

управление, техническое обслуживание, выполнение текущего ремонта, монтаж, демонтаж, проведение испытаний трелевочных лебедок различных типов с приводом от электродвигателя или двигателя внутреннего сгорания при трелевке (транспортировке, спуске с гор) с лесосек на верхние склады, погрузочные пункты деревьев, хлыстов и сортиментов;

регулирование, пуск и остановка механизмов привода трелевочных лебедок, определение и устранение их неисправностей;

техническое обслуживание и выполнение текущего ремонта трелевочных лебедок;

монтаж и демонтаж трелевочных лебедок и их испытание;

ведение журнала учета выполненной работы.

65. Должен знать:

назначение, устройство, принцип действия, правила перемещения и крепления, способы устранения неисправностей, монтажа и демонтажа трелевочных лебедок различных типов с приводом от электродвигателя или двигателя внутреннего сгорания;

схему разработки лесосек.

Параграф 18. Лебедчик на трелевке леса, 6 разряд

66. Характеристика работ:

управление, техническое обслуживание, выполнение текущего ремонта, монтажа и демонтажа, проведение испытаний агрегатных лебедок различных типов с приводом от электродвигателя или двигателя внутреннего сгорания при трелевке (транспортировке, спуске с гор) с лесосек на верхние склады, погрузочные пункты деревьев, хлыстов, сортиментов и погрузка их на лесотранспортные средства (сцепы на узкоколейных железных дорогах, автомобили с прицепами и роспусками, сани и иное);

регулирование, пуск и остановка механизмов привода агрегатных лебедок, определение и устранение их неисправностей;

техническое обслуживание и выполнение текущего ремонта агрегатных лебедок;

монтаж и демонтаж агрегатных лебедок и их испытание;

ведение журнала учета выполненной работы.

67. Должен знать:

назначение, устройство, принцип действия, правила перемещения и крепления, способы устранения неисправностей, монтажа и демонтажа агрегатных лебедок различных типов с приводом от электродвигателя или двигателя внутреннего сгорания;

схему разработки лесосек.

Параграф 19. Пилоправ, 3 разряд

68. Характеристика работ:

затачивание, разводка, фуговка, правка, обрезка, насечка и формовка зубьев ручных пил;

изготовление, подгонка, сборка рам лучковых пил;

пайка пил;

правка, затачивание, ремонт топостругов (скобелей), окорочных лопат.

69. Должен знать:

основные свойства металлов и абразивных материалов для изготовления ручного лесорубочного инструмента;

устройство, правила эксплуатации станков для затачивания и правки лесорубочного инструмента.

Параграф 20. Пилоправ, 4 разряд

70. Характеристика работ:

затачивание, правка и ремонт пильных цепей;

затачивание, рихтовка, разводка, установка пил раскряжевочных агрегатов и установок;

ремонт, установка и наладка станков для затачивания пильных цепей и пил раскряжевочных агрегатов и установок.

71. Должен знать:

правила затачивания, правки, рихтовки, разводки пильных цепей и пил раскряжевочных агрегатов и установок;

основные свойства металлов, применяемых для изготовления пильных цепей и пил раскряжевочных агрегатов и установок;

устройство станков для затачивания пильных цепей, пил и правила их установки.

Параграф 21. Пильщик, 3 разряд

72. Характеристика работ:

разметка и продольная распиловка бревен вручную на брусья и доски;

затачивание и правка пил для продольной распиловки бревен.

73. Должен знать:

правила продольной распиловки бревен;

технические условия на лесоматериалы;

правила затачивания и правки пил для продольной распиловки бревен.

Параграф 22. Тесчик спецсортиментов, 4 разряд

74. Характеристика работ:

изготовление ружейных и малокалиберных болванок, седельных пластин, ствольных накладок, ободов специального назначения при помощи тесла и иного инструмента;

разделка и вытесывание артбруса, клещевых и лыжных болванок, дубовых косяков для обода, экспортных слиперов.

75. Должен знать:

технологию изготовления спецсортиментов;

свойства древесных пород и пороки древесины;

технические условия на изготавливаемые изделия.

Параграф 23. Оператор сучкорезной установки, 4 разряд

76. Характеристика работ:

подтаскивание пачки деревьев и подача ее под углом к оси сучкорезной установки;

разделение пачки деревьев манипулятором, поштучная подача в сучкорезную установку;

пропуск стволов деревьев через установку;

регулирование скорости протаскивания и управление режущими органами установки;

управление механизмом для сталкивания срезанных сучьев в лоток;

удаление сучьев с пачки деревьев режущим устройством стационарной сучкорезной установки бункерного типа;

содержание в исправном состоянии и правильная эксплуатация механизмов и узлов сучкорезной установки;

ведение журнала работы сучкорезной установки.

77. Должен знать:

назначение и принцип работы механизмов и узлов сучкорезной установки, ее электрическую схему;

принцип блокировки и электрозащиты;

основы гидравлики и электротехники.

При выполнении работ по регулированию и наладке агрегатов и ремонту узлов сучкорезной установки - 5 разряд.

Параграф 24. Обрубщик сучьев, 3 разряд

78. Характеристика работ:

обрубка сучьев и вершин деревьев вручную топором;

вырубка поврежденного при валке леса, подроста и подлеска;

сбор в кучи и валы обрубленных сучьев и вершин, срубленного подроста и подлеска, укладка и сжигание их при одновременной обрубке сучьев;

затачивание и правка топора.

79. Должен знать:

правила и приемы обрубки сучьев;

правила затачивания и правки топора;

технические условия и государственные стандарты на лесоматериалы;

приемы безопасного сжигания сучьев.

Параграф 25. Обрубщик сучьев, 4 разряд

80. Характеристика работ:

обрезка сучьев и вершин деревьев бензомоторными и электромоторными пилами и сучкорезами;

срезка поврежденного при валке леса, подроста и подлеска;

сбор в кучи и валы срезанных сучьев и вершин деревьев, подроста и подлеска, укладка на волоки и сжигание их при одновременной обрезке сучьев моторными пилами и сучкорезами;

составление топливной смеси и заправка ею бензомоторной пилы и сучкореза;

содержание применяемого оборудования в исправном состоянии и проведение его текущего ремонта.

81. Должен знать:

устройство бензомоторных и электромоторных пил, сучкорезов и правила их эксплуатации;

правила содержания, применяемого оборудования в исправном состоянии и проведения его текущего ремонта;

технические условия и государственные стандарты на лесоматериалы;

приемы безопасного сжигания сучьев.

Параграф 26. Заготовщик, 2 разряд

82. Характеристика работ:

снятие бересты и луба, заготовка хвои и хвойной лапки с обрубленных сучьев, сортировка, упаковка в пачки, укладка пачек;

заготовка прута и кольев (палок) вручную, их сортировка, увязка в пучки, переноска и укладка в штабель;

окорка прута и кольев ручным инструментом;

изготовление березовых (банных) веников и березовых метел;

изготовление мелиоративных фашин;

плетение щитов и матов;

укладка лесопродукции в штабеля;

заготовка мха;

заготовка сорго для изготовления веников;

заточка и правка ручного инструмента.

83. Должен знать:

технические условия и государственные стандарты на заготовку бересты, луба, хвои, хвойной лапки, прута и кольев (палок), веников, метел, фашин, щитов, матов, мха;

способы их заготовки, обработки, упаковки и хранения;

правила пользования ручным инструментом.

Параграф 27. Заготовщик, 3 разряд

84. Характеристика работ:

снятие коры с растущих и поваленных деревьев;

сбор, сортировка, сушка, укладка и прессование коры в кипы;

изготовление мочала (замачивание, отделение мочала от коры, сушка, сортировка и увязка в пучки);

заготовка хвойной лапки и хвои с растущих и поваленных деревьев;

изготовление веников из сорго.

85. Должен знать:

технические условия и государственные стандарты на заготовку коры, мочала, хвойной лапки и на изготовление веников из сорго;

способы и методы заготовки, обработки коры и мочала.

Параграф 28. Заготовщик, 4 разряд

86. Характеристика работ:

заготовка (сбор, сортировка, сушка, упаковка и хранение) лекарственного сырья с кустарников и растущих деревьев, лекарственных трав, плодов, ягод, грибов.

87. Должен знать:

технические условия и государственные стандарты, способы и методы заготовки, обработки, упаковки, хранения лекарственного сырья, лекарственных трав, плодов, ягод, грибов.

Параграф 29. Окорщик, 3 разряд

88. Характеристика работ:

окорка круглого леса, пиломатериалов, брусков, обапола и пролыска круглого леса, доокорка шпал ручным и механизированным окорочным инструментом.

89. Должен знать:

правила затачивания окорочного инструмента;

требования, предъявляемые к качеству окорки лесоматериалов государственными стандартами;

устройство и правила эксплуатации механизированного инструмента.

Параграф 30. Окорщик, 4 разряд

90. Характеристика работ:

окорка круглого леса в коротье и долготье в бункерных, барабанных корообдирочных установках и на дисковых станках;

доокорка шпал на шпалооправочных станках;

наблюдение за работой обслуживаемых станков и установок, замена их рабочих органов;

осмотр применяемого оборудования с устранением поломок;

ежесменное техническое обслуживание установок и станков, применяемых для окорки круглого леса, участие во всех видах их ремонта.

91. Должен знать:

назначение, устройство и принцип действия применяемых установок и станков;

правила снятия и установки их рабочих органов;

требования, предъявляемые к качеству окорки круглых лесоматериалов.

Параграф 31. Окорщик, 5 разряд

92. Характеристика работ:

окорка круглых лесоматериалов в долготье и коротье на роторных окорочных станках различных систем;

возврат лесоматериалов на доокорку;

управление роторным окорочным станком в процессе его работы;

замена рабочих органов (ножей, короснимателей, фрез) окорочных станков;

регулирование, наладка, устранение дефектов узлов роторного окорочного станка;

техническое обслуживание и участие во всех видах ремонта роторного окорочного станка.

93. Должен знать:

назначение, устройство и принцип действия роторного окорочного станка;

правила регулирования, проверки и установки рабочих органов роторного окорочного станка;

основы механики, электротехники и гидравлики;

требования, предъявляемые к качеству окорки круглых лесоматериалов;

режим работы роторных окорочных станков.

Параграф 32. Оператор раскряжевочной установки, 5 разряд

94. Характеристика работ:

разметка и раскряжевка хлыстов на сортименты на раскряжевочных установках (кроме многопильных) с учетом максимального выхода деловых сортиментов;

содержание в исправном состоянии и правильная эксплуатация механизмов разгрузки и подачи хлыстов, раскряжевочных узлов, сортировочных, подрезающих и сбрасывающих устройств;

наблюдение за работой отдельных узлов, гидравлической, пневматической и электрической систем раскряжевочной установки, а также электрических и иных систем разметки хлыстов;

участие в ремонте раскряжевочной установки.

95. Должен знать:

основные сведения о древесных породах, пороках древесины;

технические требования, предъявляемые к заготовляемым сортиментам, государственные стандарты и технические условия на них;

способы рациональной раскряжевки хлыстов на сортименты;

устройство механизмов, узлов и систем раскряжевочной установки;

основы электро, механики, пневмо-, гидро- и электропривода.

Параграф 33. Оператор раскряжевочной установки, 6 разряд

96. Характеристика работ:

разделение пачки хлыстов и поштучная подача их на подающий транспортер, разметка и раскряжевка хлыстов на сортименты на раскряжевочных многопильных установках с учетом максимального выхода деловых сортиментов;

регулирование и наладка узлов раскряжевочной установки, устранение дефектов, выявленных при ее наладке;

участие в ремонте и проведении испытаний раскряжевочной установки.

97. Должен знать:

основные сведения о древесных породах, пороках древесины;

технические требования, предъявляемые к заготавливаемым сортиментам, государственные стандарты и технические условия на них;

способы рациональной раскряжевки хлыстов на сортименты;

конструкцию механизмов, узлов и систем раскряжевочной установки;

основы электротехники, механики, пневмо-, гидро- и электропривода;

технические условия на регулирование узлов и агрегатов раскряжевочной установки, их эксплуатационные данные;

приемы сборки и регулирования механизмов раскряжевочной установки;

меры предупреждения деформации деталей.

Параграф 34. Раскряжевщик, 3 разряд

98. Характеристика работ:

поперечная распиловка (раскряжевка) долготья на коротье после предварительной разметки на круглопильных станках, циркулярных пилах по заданным размерам и сортиментам в соответствии с государственными стандартами;

наблюдение за исправностью круглопильного станка и замена пил.

99. Должен знать:

технические условия и государственные стандарты на лесоматериалы;

основные сведения о древесных породах;

устройства, принцип работы, правила регулирования и наладки применяемого оборудования.

Параграф 35. Раскряжевщик, 4 разряд

100. Характеристика работ:

раскряжевка электро- или бензомоторными пилами или пилами иных конструкций хлыстов и бревен на круглые сортименты в соответствии с государственными стандартами с учетом максимального выхода деловых сортиментов;

оторцовка комлей;

разметка и распиловка кряжей (бревен) электропилами, бензопилами и пилами иных конструкций на чураки для выработки фанеры, спичек, катушек, лыжных и ложевых заготовок, балансов, рудстойки и иных сортиментов в коротье;

раскряжевка осмола, елового и дубового пня и отходов лесозаготовок электро-или бензомоторными пилами, разметка и раскряжевка пневого осмола на слешерных установках;

затачивание, установка и замена пил и пильных цепей;

составление топливной смеси и заправка бензомоторной пилы;

содержание в исправном состоянии и правильная эксплуатация пил, пильных цепей, рабочего кабеля, проведение текущего ремонта пил различных конструкций.

101. Должен знать:

пороки и свойства древесины;

технические требования, предъявляемые к заготовляемым сортиментам, государственные стандарты и технические условия на них;

способы рациональной разделки хлыстов на сортименты;

правила приготовления топливной смеси и заправки бензомоторных пил.

Параграф 36. Оператор манипулятора, 4 разряд

102. Характеристика работ:

разделение пачки хлыстов и поштучная подача их на подающий лесотранспортер раскряжевочной установки при помощи гидравлического манипулятора;

контроль за равномерностью подачи хлыстов;

управление, содержание в исправном состоянии и правильная эксплуатация механизмов гидравлического манипулятора;

наблюдение за работой гидравлической системы, электрооборудования тормозного устройства, надежностью крепления узлов гидравлического манипулятора;

участие в наладке и ремонте гидравлического манипулятора.

103. Должен знать:

принцип действия и правила технической эксплуатации механизмов и систем гидравлического манипулятора.

Параграф 37. Разметчик хлыстов, 4 разряд

104. Характеристика работ:

разметка хлыстов с учетом максимального выхода деловых сортиментов и в соответствии с требованиями государственных стандартов на них;

участие в раскряжевке крупномерных и наиболее ценных хлыстов.

105. Должен знать:

основные сведения о древесных породах, пороках древесины;

технические требования, предъявляемые к лесоматериалам, государственные стандарты на них;

правила рациональной разделки хлыстов.

Параграф 38. Монтажник трелевочного и погрузочного оборудования, 4 разряд

106. Характеристика работ:

монтаж сортировочных путей и устройство погрузочных и разделочных площадок;

оснастка мачт и иных трелевочных, погрузочных, выгрузочных, сортировочных и сплоточных устройств;

монтаж канатно-блочной системы при лебедочной трелевке, погрузке леса, разгрузке лесовозного подвижного состава, сплотке и выкатке древесины из воды;

подготовка и перемещение канатов;

ремонт блоков трелевочных лебедок и полиспастов.

107. Должен знать:

устройство и принцип действия собираемых узлов и устройств трелевочного и погрузочного оборудования, технические условия на их монтаж;

назначение применяемого монтажного и измерительного инструмента;

рациональные методы выполнения монтажных работ;

способы размотки канатов с бухт и барабанов;

грузоподъемность канатов и блоков трелевочных лебедок.

Параграф 39. Монтажник трелевочного и погрузочного оборудования, 5 разряд

108. Характеристика работ:

монтаж узлов и оборудования трелевочных и погрузочных воздушно-трелевочных установок, канатных (кабельных) кранов, трелевочных, погрузочных установок и оборудования по сортировке, штабелевке, скатке древесины в воду, сплотке и выкатке древесины из воды;

проверка погрузочной эстакады, погрузочной установки, лесотранспортера;

монтаж стационарных лебедок;

установка передвижных лебедок и электростанций;

крепление канатов, сращивание канатов и стропов;

вытягивание несущих канатов до проектного размера;

натягивание и крепление тросовых растяжек промежуточных опор несущего троса мачт трелевочных и погрузочных установок и лебедок.

109. Должен знать:

конструктивные особенности собираемых узлов и устройств;

технические требования, предъявляемые к лесным складам, погрузочным и разделочным площадкам, сортировочным путям, креплению канатов, монтажу лебедок, установке передвижных электростанций;

правила опробования, обкатки, пуска, наладки и комплексного испытания смонтированного оборудования.

Параграф 40. Машинист трелевочной машины, 6 разряд

110. Характеристика работ:

управление трелевочными машинами (тракторами, тягачами) различных систем, оснащенными навесным или прицепным оборудованием, при выполнении отдельных или комплекса операций по валке леса, пакетированию, подбору и трелевке пакетов деревьев, пней, осмола, лесохимической продукции на лесосеках, обрезке сучьев на лесосеках и верхних лесоскладах, корчевке и подборе пней на лесосеках, верхних и промежуточных лесоскладах, трелевочных волоках с выравниванием и подготовкой площадей;

регулирование, пуск и остановка механизмов и оборудования трелевочных машин, выявление и устранение их неисправностей;

техническое обслуживание и участие в ремонте трелевочной машины и применяемого оборудования;

заправка трелевочной машины горюче-смазочным материалом.

111. Должен знать:

устройство и конструкцию трелевочных машин (тракторов, тягачей) различных систем, навесного и прицепного оборудования;

принцип работы двигателей трелевочных машин и правила их регулирования;

основы электротехники;

устройство пневмо-, гидро- и электрооборудования трелевочной машины;

технические условия на регулирование узлов и механизмов трелевочных машин, их эксплуатационные данные;

способы выполнения лесосечных работ, правила дорожного движения;

основные виды топлива и сорта горюче-смазочных материалов;

методы выявления и устранения неисправностей трелевочных машин и применяемого оборудования.

Параграф 41. Трелевщик, 3 разряд

112. Характеристика работ:

трелевка (подвозка) древесины, пней и пневого осмола на лошадях к промежуточным складам с применением различных видов прицепного оборудования;

погрузка (навалка), зацепка, разгрузка (свалка), отцепка и штабелевка древесины при трелевке;

текущий ремонт трелевочного оборудования и сбруи;

уход за лошадьми.

113.Должен знать:

способы выполнения работ при трелевке древесины;

нормы нагрузки на лошадь;

виды трелевочного оборудования;

лесные сортименты и их условные обозначения (марки);

схемы расположения штабелей на верхних складах и правила укладки в них древесины;

правила ухода за лошадьми;

ветеринарный минимум.

Параграф 42. Трелевщик, 4 разряд

114. Характеристика работ:

трелевка (спуск) древесины с гор по земляному спуску, переносным лоткам, деревянным лесоспускам и водным лоткам;

расчистка трассы спуска древесины вручную;

содержание лесоспусков, лотков в исправном состоянии и их текущий ремонт.

115. Должен знать:

способы выполнения работы по спуску древесины с гор;

правила ухода за лесоспусками и меры по предотвращению аварий и простоев;

способы текущего ремонта лесоспусков и лотков.

Параграф 43. Чокеровщик, 4 разряд

116. Характеристика работ:

подача каната и чокеров к хлыстам, сортиментам, деревьям, пням и осмолу, надевание чокеров на деревья, хлысты, сортименты, пни и осмол, прицепка их к тяговому канату лебедки или трактора;

обрубка сучьев и вершин деревьев, мешающих чокеровке и сбору пачки древесины;

отцепка и снятие чокеров с хлыстов, деревьев и сортиментов;

подача каната и зацепка хлыстов, деревьев и сортиментов при их развороте;

участие в монтаже и демонтаже трелевочных и погрузочных установок.

117. Должен знать:

способы и последовательность выполнения работ при чокеровке;

систему сигнализации;

грузоподъемность каната и блоков;

способы сращивания канатов, чокеров и стропов;

способы крепления и перемещения направляющих блоков лебедки.

Параграф 44. Сдатчик экспортных лесоматериалов, 3 разряд

118. Характеристика работ:

сдача погруженных экспортных лесоматериалов командованию иностранных судов и оформление сопроводительной документации на русском и иностранном языках;

определение по внешнему виду сортимента круглых, пиленых и листовых лесоматериалов, породы древесины, их назначения, качества (сортности) и типоразмеров в соответствии с действующими государственными стандартами и техническими условиями;

комплектация коносаментных партий и спецификационный учет экспортных лесоматериалов при погрузке их на морские и речные суда в соответствии с погрузочными инструкциями и планом загрузки судов лесоматериалами и мест стоянки под погрузкой (каргопланом);

проверка правильности заполнения погрузочной ведомости.

119. Должен знать:

породы и пороки древесины со специфическими особенностями для различных сортиментов круглых, пиленых и листовых лесоматериалов;

классификацию, назначение и марки лесоматериалов;

нормы припусков, допускаемых отклонений и предельных размеров в сортиментах различного назначения;

технические условия на экспортные лесоматериалы различных сортиментов, на их маркировку, технику обмера, учета;

определение объемов лесоматериалов и способы их пакетирования;

правила погрузки лесоматериалов различных сортиментов на морские и речные суда;

формы сопроводительной документации на государственном и иностранном языках.

Глава 4. Тарифно-квалификационные характеристики общих профессий рабочих по разрядам на работы по лесозаготовительному производству

Параграф 1. Слесарь по ремонту лесозаготовительного оборудования, 5 разряд

120. Характеристика работ:

техническое обслуживание, ремонт, демонтаж, сборка, регулирование, наладка, испытание: агрегатов, узлов, электро- и гидрооборудования и двигателей лесохозяйственных и лесозаготовительных приспособлений, контрольно-измерительного и специального инструмента, машин для лесохозяйственных и лесосечных работ (тракторов, лесозаготовительных машин, лебедок, сучкорезных машин, погрузчиков и кранов), рубительных машин, передвижных электростанций, дорожно-строительных машин, агрегатов на береговой сплотке древесины, стационарных и передвижных средств технического обслуживания, раскряжевочных и сучкорезных установок различных марок и иных применяемых машин и оборудования;

наладка и регулирование используемой аппаратуры, электромеханизмов, станков, сортировочных устройств непосредственно на производственных участках, при проведении лесохозяйственных работ, лесозаготовок, лесосплава, перевалки древесины и подсочки леса.

121. Должен знать:

устройство и конструктивные особенности лесохозяйственных, лесозаготовительных и дорожно-строительных машин, применяемых приспособлений, контрольно-измерительного и специального инструмента;

правила наладки и регулирования, обслуживаемых механизмов, машин и оборудования;

методы и режимы проведения испытания лесозаготовительных машин и оборудования, способы выявления и устранения их неисправностей;

устройство испытательных стендов, диагностического оборудования;

правила проведения планового технического обслуживания и текущего ремонта лесозаготовительных машин и оборудования.

Параграф 2. Слесарь по ремонту лесозаготовительного оборудования, 6 разряд

122. Характеристика работ:

техническое обслуживание, ремонт, демонтаж, сборка, наладка, регулирование, испытание сложных агрегатов и узлов машин для лесохозяйственных, лесосечных работ (тракторов, лесозаготовительных машин, лебедок, сучкорезных машин, погрузчиков, кранов), рубительных машин, стационарных и передвижных средств технического обслуживания, сплоточных агрегатов, раскряжевочных и сучкорезных установок различных марок и иного лесозаготовительного оборудования непосредственно на производственных участках, при проведении лесохозяйственных работ, на лесозаготовках, лесосплаве, перевалке древесины и подсочке леса;

проведение технического обслуживания и постановка на длительное хранение лесозаготовительных машин, оборудования, тракторов и сплоточных агрегатов;

ремонт, сборка, восстановление, регулирование, комплексные испытания лесозаготовительных машин и оборудования на полигонах, сдача в эксплуатацию в соответствии с техническими требованиями;

диагностика, ремонт и регулирование электрооборудования агрегатов и узлов, применяемых машин;

оформление приемо-сдаточной документации.

123. Должен знать:

устройство, конструктивные особенности, кинематические и электрические схемы лесозаготовительных машин, технологического и диагностического оборудования;

методы оценки технического состояния лесозаготовительных машин и оборудования, способы восстановления и упрочнения изношенных деталей;

методы проведения диагностики, технического обслуживания и ремонта лесозаготовительных машин и оборудования, постановки их на длительное хранение.

Параграф 3. Контролер лесозаготовительного производства и лесосплава

124. Характеристика работ:

определение в соответствии с действующими государственными стандартами и техническими условиями назначения, качества, сортности, размеров, количества и объема круглых, колотых, тесаных и пиленых лесоматериалов, осмола, хлыстов, деревьев, живицы, барраса, смолы, технологической щепы, древесных отходов, угля, коры, бересты, мочала, древесной зелени, продукции малой лесохимии и их маркировка;

определение среднего объема деревьев и хлыстов;

ведение учетной документации по приему и сдаче лесоматериалов и иной продукции.

125. Должен знать:

основы таксации и лесного товароведения;

пороки и породы древесины;

действующие государственные стандарты и технические условия на продукцию лесозаготовительного производства и лесосплава;

основные условия поставки лесоматериалов и иной продукции;

требования, предъявляемые к экспортным лесоматериалам и сортиментам для специальных заказов;

правила пользования контрольно-измерительным инструментом и таблицами для определения объемов лесоматериалов, деревьев и хлыстов.

При выполнении работ по приему и сдаче угля, коры, бересты, мочала, древесной зелени, продукции малой лесохимии - 3 разряд.

При выполнении работ по приему и сдаче деревьев и хлыстов, технологической щепы, осмола, живицы, барраса, смолы, колотых, тесаных и пиленых лесоматериалов, древесных отходов, круглых лесоматериалов, получаемых при разделке долготья на коротье; приему и сдаче лесоматериалов при их погрузке на транспортные средства, сортировке на лесосплаве и выгрузке древесины из воды - 4 разряд.

При выполнении работ по приему и сдаче лесоматериалов, получаемых при раскряжевке хлыстов - 5 разряд.

Параграф 4. Подсобный рабочий на лесозаготовках, лесосплаве и подсочке леса, 1 разряд

126. Характеристика работ:

вязка метел и веников, заготовка мха;

плетение матов;

очистка разделочных площадок и плотбищ от коры, обрезков, мусора и снега;

очистка штабелей от снега;

уборка отходов при разделке круглого леса, пней на осмол, шпалопилении и иных работах;

уборка отходов в отведенное место, укладка в кучи и их сжигание;

изготовление пакетов для расфасовки аммонита из бумаги крафт или бумажных мешков, патронирование аммонита в пакеты;

сигнализация при спуске леса с гор;

выполнение всевозможных несложных вспомогательных и подготовительных работ на сплаве леса;

выполнение иных лесозаготовительных, лесосплавных работ под руководством подсобного рабочего на лесозаготовках, лесосплаве и подсочке леса более высокой квалификации.

127. Должен знать:

способы вязки метел, веников, заготовки мха, плетения матов, проведения подсобных работ на лесосплаве;

правила уборки отходов, получаемых при лесозаготовительных и лесосплавных работах, очистки штабелей от снега;

технические условия на изготовление пакетов для расфасовки аммонита;

правила вырубки кустарника и прорубки визиров;

правила пользования применяемым рабочим инструментом.

Параграф 5. Подсобный рабочий на лесозаготовках, лесосплаве и подсочке леса, 2 разряд

128. Характеристика работ:

погрузка, выгрузка, перемещение вручную и на тележках (вагонетках) и укладка грузов, требующих осторожного обращения (бутылок с жидкостью, огнеопасных, ядовитых и иных веществ) и пылевидных материалов (рассыпного цемента, молотой извести, гипса, ядохимикатов), перевозка их на тачках, а также на подводах и санях с применением конной тяги;

изготовление и ремонт каррооборудования и деревянных колышков;

транспортировка каррооборудования по участкам леса, определенного для подсочки, снятие его по окончании работ и доставка на пункты хранения;

выварка каррооборудования;

заправка водомаслогрейки, заготовка дров, подогрев воды и масла для заправки и заправка применяемых машин в холодное время года, уход за водомаслогрейкой на лесосеках.

129. Должен знать:

способы погрузки, выгрузки, перемещения и укладки грузов, требующих осторожного обращения, и пылевидных материалов;

порядок оформления сопроводительных документов при приеме грузов;

порядок сортировки грузов;

технические условия на изготовление и ремонт каррооборудования.

Параграф 6. Тракторист на подготовке лесосек, трелевке и вывозке леса, 5 разряд

130. Характеристика работ:

управление тракторами, тягачами и сплоточными агрегатами различных систем мощностью двигателя до 73,5 килловатт (100 лошадинных сил) на подготовке лесосек, при транспортировке всех видов грузов (в том числе специальных и иных негабаритных грузов) на лесосеках, лесопогрузочных пунктах, верхних, промежуточных и нижних складах, на вывозке древесины с лесосек, верхних и промежуточных складов; на погрузке и штабелевке древесины (с выравниванием комлей) и осмола на лесопогрузочных пунктах, верхних и промежуточных складах; на очистке лесосек от порубочных остатков, сучьев и вершин деревьев; на расчистке трасс под трелевочные волока, лесовозные усы и площадок под лесопогрузочные пункты, верхние и промежуточные склады; на устройстве лесопогрузочных пунктов и верхних складов; на береговой сплотке древесины и сброске леса на воду;

управление передвижными рубительными и транспортными машинами на базе тракторов различных систем независимо от мощности двигателя, не оборудованных средствами механизации загрузки отходов;

регулирование, пуск и остановка применяемых машин, механизмов и оборудования, определение и устранение их неисправностей;

техническое обслуживание тракторов, тягачей, рубительных машин, сплоточных агрегатов;

участие во всех видах ремонта тракторов, тягачей, рубительных машин, сплоточных агрегатов, их прицепных и навесных устройств.

131. Должен знать:

устройство и конструкцию тракторов, тягачей, рубительных машин, сплоточных агрегатов, их прицепных и навесных устройств;

устройство, принцип работы и правила регулирования двигателей, электро-, пневмо- и гидрооборудования тракторов, тягачей, рубительных машин и сплоточных агрегатов;

наиболее рациональные способы выполнения лесосечных работ;

способы корчевки пней;

правила движения и транспортировки грузов на лесосеках;

основные виды топлива и сорта смазочных материалов;

методы обнаружения и устранения неисправностей применяемых лесозаготовительных машин, механизмов и оборудования;

систему сигнализации;

правила установки ножей на рубительных машинах;

технические условия и государственные стандарты на технологическую щепу.

При управлении тракторами мощностью двигателя свыше 73,5 киловатт (100 лошадинных сил) на подготовке лесосек, корчевке пней для производства осмола на лесосеках и независимо от мощности двигателя на трелевке деревьев (хлыстов и сортиментов), пней и пневого осмола с лесосек, на подвозке с самопогрузкой отходов лесозаготовок; при управлении передвижными рубительными машинами на базе тракторов различных систем независимо от мощности двигателя, оборудованных средствами механизации загрузки отходов, участии в чокеровке хлыстов и деревьев - 6 разряд.

Параграф 7. Егерь, 3 разряд

132. Характеристика работ:

охрана диких животных и лесонасаждений в закрепленном обходе, заказнике, охотничьем хозяйстве, производственном участке от браконьерства;

осуществление заготовки кормов;

проверка документов на право охоты и рыбной ловли, отслеживание за перемещением дичи в угодьях, содержание в надлежащем порядке подкормочных площадок, аншлагов;

учет диких животных;

проверка документов на право заготовки древесины, пастьбы скота, сенокошения и иных видов побочных лесных пользовании;

осуществлениеконтроля за выполнением установленных правил;

участие в работе по тушению лесных пожаров;

участие в отделе лесосек, площадей под сенокошение, пастбищные и иные виды пользовании, указание в натуре при проведении лесоустройства границ, межевых знаков, квартальных просек, визиров;

участие в отводе и таксации лесосек, освидетельствовании мест рубок, заготовленных лесоматериалов, лесонасаждений, под подсочку, выполненных лесных работ;

регистрация охотников в пределах закрепленного обхода, заказника, охотничьего хозяйства, производственного участка;

составление протоколов на нарушителей правил и сроков охоты и лиц, виновных в лесонарушениях;

принятие мер к прекращению незаконной рубки леса, пастьбы скота и иных незаконных лесных пользовании;

обеспечение сохранности мостов, пожарных вышек, телефонной сети, ограничительных, лесоустроительных и лесохозяйственных знаков;

своевременное оповещение лесничества об обнаружении в обходе очагов вредных насекомых, болезнях леса, ветровале, буреломе, усыхании древостоев и иных явлениях, которые могут нанести ущерб лесному хозяйству.

133. Должен знать:

границы вверенного обхода, заказника, охотничьего хозяйства, производственного участка;

правила охоты, инструкции, приказы, распоряжения по правильному лесопользованию и ведению охотничьего хозяйства;

организацию и технологию работ по посевам и посадке леса, уходу за лесными культурами, заготовке лесных семян и лесосеменного материала;

правила пожарной безопасности в лесу и практические способы тушения лесных пожаров;

правила безопасности и охраны труда при проведении охоты;

агротехнику и технологию работ в лесном хозяйстве.

Параграф 8. Егерь, 4 разряд

134. Характеристика работ:

охрана диких животных и лесонасаждений в закрепленном обходе, заказнике, охотничьем хозяйстве, производственном участке от браконьерства;

осуществление заготовки кормов;

ведение ежедневной записи в фенологическом дневнике;

проверка документов на право охоты и рыбной ловли, отслеживание за перемещением дичи в угодьях, содержание в надлежащем порядке подкормочных площадок, аншлагов;

учет диких животных;

проверка документов на право заготовки древесины, пастьбы скота, сенокошения и иных видов побочных лесных пользовании, осуществляет контроль за выполнением установленных правил;

участие в работе по тушению лесных пожаров;

проведение лесохозяйственных и лесокультурных работ;

участие в отделе лесосек, площадей под сенокошение, пастбищные и иные виды пользовании, указание в натуре при проведении лесоустройства границ, межевых знаков, квартальных просек, визиров;

участие в отводе и таксации лесосек, освидетельствование мест рубок, заготовленных лесоматериалов, лесонасаждений, под подсочку, выполненных лесных работ;

регистрация охотников в пределах закрепленного обхода, заказника, охотничьего хозяйства, производственного участка;

составление протоколов на нарушителей правил и сроков охоты и лиц, виновных в лесонарушениях;

проведение разъяснительной работы среди охотников и местного населения по вопросам охотничьего законодательства, охраны и защиты леса;

принятие мер к прекращению незаконной рубки леса, пастьбы скота и иных незаконных лесных пользовании;

обеспечение сохранности мостов, пожарных вышек, телефонной сети, ограничительных, лесоустроительных и лесохозяйственных знаков; своевременное оповещение лесничества об обнаружении в обходе очагов вредных насекомых, болезнях леса, ветровале, буреломе, усыхании древостоев и иных явлениях, которые могут нанести ущерб лесному хозяйству.

135. Должен знать:

нормативные правовые акты в области охраны воспроизводства и использования растительного и животного мира;

границы вверенного обхода, заказника, охотничьего хозяйства, производственного участка;

правила охоты, инструкции, приказы, распоряжения и иные материалы по правильному лесопользованию и ведению охотничьего хозяйства;

организацию и технологию работ по посевам и посадке леса, уходу за лесными культурами, заготовке лесных семян и лесосеменного материала;

правила пожарной безопасности в лесу и практические способы тушения лесных пожаров;

нормы ответственности за нарушение лесного законодательства;

правила натаски и нагонки охотничьих собак;

правила безопасности и охраны труда при проведении охоты;

агротехнику и технологию работ в лесном хозяйстве.

Параграф 9. Егерь, 5 разряд

136. Характеристика работ:

охрана диких животных и лесонасаждений в закрепленном обходе, заказнике, охотничьем хозяйстве, производственном участке от браконьерства;

осуществление заготовки кормов;

проведение всего комплекса биотехнических мероприятий;

ведение ежедневной записи в фенологическом дневнике;

проверка документов на право охоты и рыбной ловли, отслеживание за перемещением дичи в угодьях, содержание в надлежащем порядке подкормочных площадок, аншлагов;

учет диких животных;

проверка документов на право заготовки древесины, пастьбы скота, сенокошения и иных видов побочных лесных пользований,

контроль за выполнением установленных правил;

руководство и участие в работе по тушению лесных пожаров;

проведение лесохозяйственных и лесокультурных работ;

участие в отделе лесосек, площадей под сенокошение, пастбищные и иные виды пользования, указание в натуре при проведении лесоустройства границ, межевых знаков, квартальных просек, визиров;

участие в отводе и таксации лесосек, освидетельствовании мест рубок, заготовленных лесоматериалов, лесонасаждений, под подсочку, выполненных лесных работ;

регистрация охотников в пределах закрепленного обхода, заказника, охотничьего хозяйства, производственного участка;

составление протоколов на нарушителей правил и сроков охоты и лиц, виновных в лесонарушениях;

проведение разъяснительной работы среди охотников и местного населения по вопросам охотничьего законодательства, охраны и защиты леса;

принятие мер к прекращению незаконной рубки леса, пастьбы скота и иных незаконных лесных пользований;

обеспечение сохранности мостов, пожарных вышек, телефонной сети, ограничительных, лесоустроительных и лесохозяйственных знаков;

контроль за санитарным состоянием обхода и своевременное оповещение лесничества об обнаружении в обходе очагов вредных насекомых, болезней леса, ветровала, бурелома, усыхания древостоев и иных явлений, которые могут нанести ущерб лесному хозяйству.

137. Должен знать:

нормативные правовые акты в области охраны воспроизводства и использования растительного и животного мира;

границы вверенного обхода, заказника, охотничьего хозяйства, производственного участка;

правила охоты;

инструкции, приказы, распоряжения и иные руководящие материалы по правильному лесопользованию и ведению охотничьего хозяйства;

организацию и технологию работ по посевам и посадке леса, уходу за лесными культурами, заготовке лесных семян и лесосеменного материала;

технические условия и государственные стандарты на заготовку семян, пищевых продуктов, лекарственных растений и технического сырья, древесной зелени;

правила пожарной безопасности в лесу и практические способы тушения лесных пожаров;

нормы ответственности за нарушение лесного законодательства;

правила натаски и нагонки охотничьих собак, безопасности и охраны труда при проведении охоты;

агротехнику и технологию работ в лесном хозяйстве.

Параграф 10. Машинист-крановщик

138. Характеристика работ:

управление погрузочными машинами или кранами всех типов, самоходными погрузчиками различных систем, смонтированными на базе тракторов, при подтаскивании, погрузке на лесовозный транспорт, разгрузке с лесовозного подвижного состава лесоматериалов, лесохимической продукции, пней и осмола, штабелевке древесины на складах при непосредственном участии в осуществлении технологического процесса лесозаготовок;

регулирование грузоподъемных механизмов и погрузочных устройств;

проверка надежности канатов, блоков, чокеров, грузоподъемных механизмов и приспособлений;

участие в проведении всех видов технического обслуживания и ремонта применяемых механизмов и машин;

выявление и устранение неисправностей обслуживаемых грузоподъемных механизмов, машин и приспособлений.

139. Должен знать:

устройство, конструктивные особенности, правила эксплуатации, назначение и принцип работы погрузочных машин, кранов всех типов, самоходных погрузчиков различных систем;

способы регулирования насосов, клапанов применяемых машин и механизмов в процессе эксплуатации;

способы выполнения работ по транспортировке, погрузке, штабелевке древесины;

технические условия на эксплуатацию канатов;

схемы управления и предельные нагрузки кранов и канатов;

правила погрузки автомашин, сцепов, вагонов, платформ;

причины неисправностей обслуживаемых машин и механизмов, способы их устранения.

При управлении погрузочными машинами или кранами всех типов грузоподъемностью до 2 тонн - 4 разряд.

При управлении:

погрузочными машинами или кранами всех типов грузоподъемностью свыше 2 до 5 тонн;

башенными стационарными и козловыми кранами грузоподъемностью свыше 5 до 25 тонн при штабелевке, погрузке, перегрузке и транспортировке лесных грузов и иных аналогичных грузов с помощью гибких стропов и в пакетах на нижних складах - 5 разряд.

При управлении:

самоходными погрузчиками различных систем, смонтированными на базе тракторов, погрузочными машинами и кранами всех типов грузоподъемностью свыше 5 до 7 тонн;

башенными стационарными и козловыми кранами грузоподъемностью свыше 25 тонн, оснащенными различными грузозахватными приспособлениями;

при выполнении работ по погрузке, разгрузке, штабелевке, перегрузке и транспортировке лесных и иных аналогичных грузов;

башенными стационарными и козловыми кранами грузоподъемностью до 5 тонн, оснащенными грейферами, на нижних складах, при штабелевке, погрузке, разгрузке, перегрузке и транспортировке лесных грузов;

кабельными кранами грузоподъемностью свыше 10 тонн при выполнении всех видов работ - 6 разряд.

При управлении: самоходными погрузчиками различных систем, смонтированными на базе тракторов, погрузочными машинами и кранами грузоподъемностью свыше 7 тонн, башенными стационарными и козловыми кранами грузоподъемностью свыше 5 тонн, оснащенными грейферами, на нижних складах, при штабелевке, погрузке, разгрузке, перегрузке и транспортировке лесных грузов - 7 разряд.

Параграф 11. Лесовод, 2 разряд

140. Характеристика работ:

подготовительные и вспомогательные работы по посадке лесных культур, закладке плантаций, питомников;

оправка сеянцев вручную после машинной посадки леса, наблюдение за правильной заделкой сеянцев, ручной полив посевов в питомниках;

выборка и временная прикопка выпаханных (выкопанных) сеянцев;

изготовление плетней, механических защит из готового хвороста, кольев и иных материалов;

огораживание питомников и плантаций, изготовление и укладка переходов и мостиков через осушительную (оросительную) сеть;

подготовительные работы при проведении лесозащитных работ;

очистка мест рубок леса, заготовка хвойной лапки, сортировка, очистка и упаковка в пачки;

заготовка сырья из луба, лыка, мочала, изготовление метел, веников, изделий из рогожи.

141. Должен знать:

методы и способы производства лесных культур;

основы лесоводства;

столярных и плотничных работ;

агротехнику посадки сеянцев и саженцев;

правила и способы подготовки посадочного материала к посадке;

стандарты на сеянцы древесных и кустарниковых пород, требования к качеству посадки;

правила прикопки посадочного материала;

правила очистки мест рубок леса;

способы заготовки и стандарты на заготовку хвойной лапки;

правила заготовки сырья;

технологию изготовления рогожных изделий;

передовые методы и правила безопасности и охраны труда при выполнении работ;

инструменты и правила пользования ими.

Параграф 12. Лесовод, 3 разряд

142. Характеристика работ:

проверка и подготовка конных и ручных орудий, инструмента и необходимого материала;

подготовка почвы под лесные культуры, питомники, плантации;

ручной и конно-ручной уход за лесными культурами, сеянцами, саженцами;

заготовка посадочного материала;

сбор, переработка и подготовка к посеву семян древесных и кустарниковых пород;

выкопка, сортировка, погрузка и разгрузка сеянцев и саженцев;

подготовка посевного и посадочного материала для зимнего хранения;

содействие естественному возобновлению (снятие напочвенного покрова и рыхление почвы);

минерализация почвы при проведении предупредительных противопожарных работ;

загрузка самолетов ядохимикатами;

учет результатов химической борьбы с вредителями и болезнями леса;

обследование почвы на заселенность энтомофауны (выкопка ловчих ям), устройство заградительных и ловчих канав, накладка клеевых колец на деревьях, нефтевание яйцекладок, выкладка ловчих деревьев;

заготовка корья, дров топорника, плетение корзин;

сбор семян вручную с кустарников и растущих деревьев;

сбор шишек с растущих хвойных деревьев;

заготовка веток с плодами со срубленных деревьев;

просушивание под навесом заготовленных веток, отбивка или сдирание с веток плодов, провеивание, просеивание, просушивание и затаривание семян, переноска к месту хранения;

засыпка шишек хвойных пород в сушильные камеры;

топка печей сушильных камер;

выгрузка раскрывшихся шишек из камеры, затаривание семян, сдача семян для хранения;

ворошение семян на полках при хранении;

уборка шишкосушилок и складских помещений для семян, побелка и их дезинфекция.

143. Должен знать:

основы почвоведения (механический состав, структуру, основные свойства почвы), лесоводства, лесосеменного дела, лесного товароведения, лесозащитных работ;

агротехнику обработки почвы и ухода за лесными культурами, сеянцами, саженцами, породы деревьев;

сроки созревания и сбора семян, порядок обработки шишек;

правила хранения семян, агротехнику заготовки;

правила сортировки, хранения и стандарты на посадочный материал, плоды, шишки, желуди, семена;

температурный режим сушки шишек;

технические условия и стандарты на лесоматериалы;

правила и методы выполнения лесохозяйственных работ, ухода за лошадьми, пользования различными орудиями, инструментами и приспособлениями;

правила безопасности и охраны труда при выполнении работ.

Параграф 13. Лесовод, 4 разряд

144. Характеристика работ:

проверка и подготовка к работе прицепных орудий, инструментов и приспособлений, уход за ними в течение рабочей смены, подготовка посевного и посадочного материала;

посадка сеянцев, саженцев, черенков, посев семян;

механизированный уход за лесными культурами, сеянцами и саженцами;

внесение минеральных удобрений, закладка и формирование крон деревьев, подготовка материала для прививок;

лесозащитные работы с применением ядохимикатов: ввод ядохимикатов в почву, приготовление растворов, эмульсий, отравленных приманок;

опрыскивание сеянцев, саженцев, естественных молодняков древесных пород, травянистой растительности;

выпахивание сеянцев, минерализация почвы, содействие естественному возобновлению и иные работы с применением конных плугов и механизмов;

комплекс работ по отводу лесосек и производству лесоустроительных работ, в том числе моторизированным инструментом: закладка пробных площадей, пересчет деревьев, обмер семенников, прорубка, прочистка и промер визиров, квартальных просек и граничных линий, изготовление и постановка квартальных, визирных и деляночных столбов, рубка модельных деревьев;

подготовка ям для почвенных и лесопатологических обследований.

145. Должен знать:

основы лесоводства, лесоустройства, почвоведения, лесовосстановления, лесозащиты, лесоэксплуатации и лесного товароведения;

агротехнику обработки почвы, посадки сеянцев, саженцев, черенков, посева семян, ухода за посевами, посадками и лесными культурами;

способы и методы формирования насаждений;

пороки древесины, вредителей и болезни леса;

устройство и правила эксплуатации прицепных и навесных тракторных и конных машин и орудий, моторизованного инструмента;

правила безопасности и охраны труда при выполнении работ.

Параграф 14. Лесовод, 5 разряд

146. Характеристика работ:

подготовка лесопосадочных машин, конных и ручных орудий и инструментов, технический уход за ними в течение смены;

комплекс работ по выращиванию посадочного материала с закрытой корневой системой, механизированная посадка сеянцев и саженцев;

прививка черенков, окулировка в плодовых и древесных школах и плантациях;

полив питомников с помощью дождевальных установок, мотопомп;

комплекс лесозащитных работ при помощи ручных ранцевых, конных и тракторных опрыскивателей, генераторных установок;

тушение лесных пожаров при помощи мотопомп, тракторных, конных и ручных опрыскивателей;

комплекс работ по отводу лесосек и лесоустройству.

147. Должен знать:

основы лесоводства, лесовосстановления, лесоустройства, почвоведения, лесозащиты, лесоэксплуатации и лесного товароведения;

методы, способы, технологию выращивания посадочного материала, в том числе и с закрытой корневой системой;

правила приготовления субстратов, способы и технику прививок хвойных и лиственных пород, характеристику ядохимикатов;

правила приготовления растворов, эмульсий ядохимикатов, технологию проведения лесозащитных работ и методы учета результатов химборьбы;

методы и способы борьбы с лесными пожарами;

технологию проведения рубок;

способы ухода за лесом;

методы определения пороков древесины, болезней и вредителей леса;

устройство, правила эксплуатации и технического обслуживания прицепных и навесных тракторных машин и орудий, стационарных поточно-механизированных линий для посадки леса, защиты от болезней и энтомовредителей;

правила безопасности и охраны труда при производстве работ.

Параграф 15. Лесовод, 6 разряд

148. Характеристика работ:

подготовка моторизованных орудий, инструментов и приспособлений, необходимых для выполнения работ, текущий ремонт и уход за ними в течение рабочей смены;

уход за молодняком при помощи механизированных инструментов;

подготовка ям с помощью ручных моторизованных орудий при закладке лесных плодово-ягодных насаждений, выращивание и посадка лесных культур крупномерным посадочным материалом;

бурение шпуров под заряды аммонала при создании противопожарных полос взрывным способом;

химическая обработка участков леса, лесных культур, питомников в целях борьбы с нежелательной растительностью, энтомовредителями и болезнями леса с помощью ручных моторизованных орудий.

149. Должен знать:

лесоводство, лесовосстановление, почвоведение, механизацию лесохозяйственных работ;

устройство, правила технической эксплуатации и обслуживания моторизованных орудий, аэрозольных генераторов на базе двигателя бензопи;

основные требования агротехники и технологии производства;

передовые методы выполнения лесохозяйственных, лесокультурных, лесозащитных и иных работ, выполняемых в лесном хозяйстве;

правила приготовления растворов, эмульсий ядохимикатов;

методы учета результатов химической борьбы;

нормы расхода горюче-смазочных материалов, мероприятия по их экономии;

правила безопасности и охраны труда, производственной санитарии и противопожарной защиты при эксплуатации указанных механизмов и обращении с горюче-смазочными материалами, химикатами и взрывчатыми материалами.

Параграф 16. Парашютист (десантник) – пожарный, 6 разряд

150. Характеристика работ:

тушение лесных пожаров с использованием ручного инструмента и технических средств пожаротушения (огнетушителей, мотопомп, бензиномоторных пил, взрывчатых материалов, антипиренов, химикатов);

обеспечение постоянной готовности к работе, исправности и сохранности закрепленных за пожарным парашюта, спускового устройства, парашютно-десантного и полевого снаряжения и технических средств пожаротушения;

прыжки с парашютом и спуски с использованием спусковых устройств с самолета или вертолета для тушения лесных пожаров на неподготовленные площадки;

обеспечение радиосвязи с соседними авиапожарными группами, с экипажем самолета (вертолета), авиаотделением;

совершенствование физической, теоретической и практической подготовки, осуществление тренировочных и экспериментальных прыжков с парашютом и спусков с использованием спускового устройства;

при отсутствии лесных пожаров во время пожароопасного сезона и в межсезонный период - дежурство в авиаотделении, выполнение хозяйственно-строительных работ, ремонт парашютно-десантного и полевого снаряжения, технических средств пожаротушения;

участие в мероприятиях по противопожарной профилактике, установлению причин лесных пожаров и выявлению виновных в их возникновении.

151. Должен знать:

методы и способы борьбы с лесными пожарами с применением ручного инструмента, технических средств пожаротушения и взрывных работ;

наставления и инструкции, регламентирующие работу парашютиста (десантника)-пожарного авиапожарной группы;

материальную часть, правила эксплуатации, хранения и ремонта парашютов, спусковых устройств, технических средств пожаротушения и правила безопасности и охраны труда при работе с ними;

правила укладки и монтажа грузовых парашютов, применяемых в авиаотделении;

организацию и технологию авиалесоохранных работ.

152. Требуется техническое и профессиональное (среднее специальное, среднее профессиональное) образование.

При руководстве мобилизованными работниками или работниками оперативной группы при проведении тушения лесных пожаров, хозяйственно-строительных работ и так далее, при обеспечении контроля за соблюдением ими правил техники безопасности, а также организации работ по внедрению новой техники и технологии при тушении лесных пожаров- 7 разряд.

Примечание:

пожарные, использующие при спуске в очаги лесных пожаров спусковые устройства с вертолетов, именуются "Десантник-пожарный".

Глава 5. Тарифно-квалификационные характеристики профессий рабочих по разрядам на работы по подсочке леса

Параграф 1. Взрывник на лесных работах, 4 разряд

153. Характеристика работ:

заготовка пневого осмола огневым и электрическим способами взрывания;

получение и доставка из расходного склада взрывчатых материалов к местам работы;

изготовление боевых патронов и подготовка выработок, необходимых для взрывных работ при корчевке пней;

проверка количества и расположения шпуров, их глубины и направления;

определение требуемой величины зарядов и пригодности взрывчатых веществ к применению, заряжению шпуров при корчевке пней;

определение границ безопасной зоны и расстановки постов оцепления;

монтаж взрывной сети и проверка ее исправности и сопротивления;

подача сигналов;

осмотр забоя и ликвидация не взорвавшихся зарядов;

дробление крупномерных пней наружными зарядами;

проведение испы и уничтожение непригодных взрывчатых веществ;

учет расхода взрывчатых материалов и сдача остатков на склад.

154. Должен знать:

устройство и принцип действия взрывных машинок и электроизмерительных приборов;

порядок заряжения и взрывания шпуров;

правила безопасности и способы производства взрывных работ;

свойства взрывчатых веществ и средств взрывания;

нормы расходования и способы испытания взрывчатых веществ;

основные методы ведения взрывных работ;

схемы соединения при электровзрывании;

правила хранения, учета и транспортировки взрывчатых материалов;

способы и правила ликвидации отказавших зарядов;

порядок подготовки и ведения взрывных работ;

правила получения и переноски взрывчатых материалов;

способы бурения шпуров и расположения их в зависимости от геологических и технических условий.

Параграф 2. Взрывник на лесных работах, 5 разряд

155. Характеристика работ:

заготовка пневого осмола вблизи линий электропередач и гидротехнических сооружений, в зарослях и на пересеченной местности, при строительстве дорог и троп в горных условиях огневым и электрическим способами взрывания;

валка леса, выколка из льда вмерзшей древесины, устранение заторов на лесосплаве, при выполнении работ по ликвидации последствий стихийных бедствий: ураганов, наводнений, лесных пожаров и иных работ, связанных с защитой людей и имущества;

выполнение взрывных работ методом "контурного" взрыва;

обслуживание установки по регистрации количества и мощности взрывов;

определение сейсмически опасной зоны;

руководство взрывными работами при наличии прав технического руководства взрывными работами.

156. Должен знать:

особенности и правила безопасного проведения взрывных работ вблизи линий электропередач и гидротехнических сооружений, в зарослях и в горных условиях, при выколке из льда вмерзшей древесиныустранение заторов на лесосплаве, при выполнении работ по ликвидации последствий стихийных бедствий;

методы расчета массы зарядов для взрывных работ.

Параграф 3. Выжигальщик древесного угля, 2 разряд

157. Характеристика работ:

выжигание угля из древесины в кучах;

подготовка токовищ;

устройство выстила, покрышки и барьеров;

транспортировка древесины к куче;

укладка древесины, разжигание костра;

пополнение кучи с разбором и исправлением покрышки;

тушение костра;

разломка кучи;

дробление крупных кусков угля на куски стандартных размеров;

уборка рассыпного угля, отходов, мусора, щепы, коры;

просеивание угольного мусора на грохоте;

сбивание нагара в углевыжигательных печах;

очистка пода печи;

перевод технологических вагонов с углем из нескольких тушильников на специальную площадку.

158. Должен знать:

правила закидки кучи и процесс выжигания угля;

принцип действия грохота;

инструмент и приспособления, применяемые при выполнении работ и правила пользования ими;

технические условия на древесный уголь.

Параграф 4. Выжигальщик древесного угля, 3 разряд

159. Характеристика работ:

выжигание угля из древесины в углевыжигательных печах под руководством выжигальщика древесного угля более высокой квалификации;

разжигание и тушение печи;

тушение древесного угля после получения его в углевыжигательных печах;

шуровка топок печи;

сортировка древесного угля на фракции вручную;

обслуживание углевыжигательных печей;

содержание обслуживаемых печей, применяемых инструмента и приспособлений в исправном состоянии;

упаковка и транспортировка угля;

контроль за содержанием углерода, зольности, влажности угля по внешнему виду.

160. Должен знать:

принцип действия углевыжигательных печей и правила их эксплуатации;

процесс печного углежжения;

устройство тушильников и иного обслуживаемого оборудования;

способы тушения горячего угля и герметизации тушильников;

технические требования, предъявляемые к углю.

Параграф 5. Выжигальщик древесного угля, 4 разряд

161. Характеристика работ:

приемка сырья;

подготовка и ведение процесса выжигания угля из древесины и древесных корней в углевыжигательных печах, а также угля-сырца из древесины липы, ольхи, ивы, крушины и лещины;

сортировка древесного угля, угля-сырца на фракции на сортировочном агрегате;

отбор проб для контроля качества;

контроль за содержанием углерода, зольности, влажности угля по результатам анализа и внешнему виду;

регулирование режима работы углевыжигательных печей, наблюдение за их исправностью и проведение текущего ремонта;

упаковка, маркировка и транспортировка древесного угля.

162. Должен знать:

устройство углевыжигательных печей и сортировочного оборудования;

процесс печного углежжения;

физико-химические свойства древесного угля и технические требования, предъявляемые к его качеству;

методы отбора проб;

правила маркировки древесного угля.

Параграф 6. Аппаратчик лесохимической установки, 3 разряд

163. Характеристика работ:

ведение процесса термического разложения осмола, бересты, технологического сырья, шуровка топки в аппаратах под руководством аппаратчика лесохимической установки более высокой квалификации;

загрузка сырья и выгрузка продукции на всех аппаратах;

размол и сушка мела при производстве сургуча;

дробление хвойной лапки в производстве хлорофилло-каротиновой пасты;

подача воды в ванны холодильников;

очистка аппаратов и подготовка их к производственному циклу.

164. Должен знать:

схему ведения технологического процесса на лесохимической установке и технологию выполнения работ;

температурный режим;

основные свойства получаемой продукции.

Параграф 7. Аппаратчик лесохимической установки, 4 разряд

165. Характеристика работ:

ведение процесса термического разложения осмола, бересты, технологического сырья;

экстрагирование хвойной лапки;

варка канифольного лака и производство иных лесохимических продуктов;

содержание в исправном состоянии обслуживаемых аппаратуры, печей, топок, дымоходов лесохимической установки;

учет полученной лесохимической продукции.

166. Должен знать:

устройство аппаратуры, используемой в производствах: смолоскипидарном, спирто-порошковом, хлорофилло-каротиновой пасты, пихтового масла, дегтя берестового и иных продуктов лесохимии (кроме вторичных);

схему технологического процесса этих производств;

технологические показатели работы обслуживаемой аппаратуры и правила работы с аппаратурой под давлением;

свойства получаемой лесохимической продукции.

Параграф 8. Вздымщик, 3 разряд

167. Характеристика работ:

выборка живицы из приемника;

очистка желобков и крампонов от живицы;

сборка барраса и еловой серки;

перечет карр и установка каррооборудования;

освобождение живицы от влаги и сора;

доставка живицы в приемные пункты и загрузка ее в бочки;

заточка сборочного инструмента.

168. Должен знать:

технологию сбора живицы и барраса из приемников различных типов;

одноразовый и разряженный сбор живицы;

правила составления графика сбора живицы;

устройство инструмента для сбора живицы и барраса;

правила затаривания и маркировки бочек с живицей;

государственные стандарты на живицу, порядок ее хранения в зимний период.

Параграф 9. Вздымщик, 4 разряд

169. Характеристика работ:

разметка и подрумянивание карр;

проводка желобков;

нанесение подновок при обычной подсочке;

заточка, правка, регулировка режущего инструмента (хака) и сборочных приспособлений для подсочки.

170. Должен знать:

технологию подсочки леса;

влияние лесоводственных, метеорологических и технологических факторов на выход живицы;

влияние подсочки на жизнедеятельность дерева;

схемы заложения карр в зависимости от сроков подсочки, состав живицы;

способы улучшения качества живицы;

устройство, правила заточки режущего и сборочного инструмента и приспособлений.

Параграф 10. Вздымщик, 5 разряд

171. Характеристика работ:

подрумянивание карр с применением мотоструга;

нанесение подновок при подсочке химическим воздействием: серной кислотой, хлорной известью, сульфитно-спиртовой бардой, сульфитно-дрожжевой бражкой, кормовыми дрожжами, их экстрактами и иными аналогичными стимуляторами смоловыделения;

сборка и наладка хака;

техническое обслуживание и текущий ремонт мотоструга, резервуара для химикатов, дозатора и иных приспособлений.

172. Должен знать:

технологию подсочки леса с применением сульфитно-дрожжевой бражки, серной кислоты, хлорной извести, сульфитно-спиртовой барды, кормовых дрожжей, их экстрактов и иных аналогичных стимуляторов смоловыделения;

рецептуры химических реагентов, способы их приготовления и обращения с ними;

дозы внесения на подновку;

типы и устройство подсочного инструмента и оборудования;

правила обращения с подсочным инструментом всех типов и технический уход за ним.

Глава 6. Тарифно-квалификационные характеристики профессий рабочих по разрядам на работы по заготовке и переработке тростника

Параграф 1. Объездчик, 2 разряд

173. Характеристика работ:

объезд на мототранспортных средствах и лошадях зарослей тростника, отведенных для промышленной заготовки, питомников цветочного хозяйства и иных аналогичных объектов с целью охраны от пожара, потрав скотом, выкашивания и различных хищений;

наблюдение за ростом тростника, цветов на производственных площадях и в питомниках.

174. Должен знать:

границы участков для заготовки тростника;

устройство мототранспортных средств;

правила ухода за лошадьми;

правила противопожарной безопасности и несения караульной службы;

способы ориентирования по карте и компасу.

Параграф 2. Машинист машины по заготовке тростника, 4 разряд

175. Характеристика работ:

управление тракторами и тягачами при выполнении различных работ по заготовке тростника при помощи навесных орудий, механизмов и устройств, транспортировке тростника в кипах, тюках и снопах на прицепных тележках и санях;

формирование и увязывание кип из снопов и отдельных порций не увязанного тростника проволокой на санях, специальных площадках или в поле при помощи стального троса и утягивающих приспособлений;

наблюдение за погрузкой, креплением и разгрузкой транспортируемого тростника;

техническое обслуживание тракторов и тягачей, их профилактический и текущий ремонт, участие в иных видах ремонта, заправка горюче-смазочными материалами.

176. Должен знать:

устройство, правила вождения и уличного движения, правила проведения технического обслуживания и ремонта обслуживаемых тракторов и тягачей;

правила проведения работ с помощью прицепных и навесных орудий, механизмов, утягивающих приспособлений и устройств;

требования, предъявляемые к плотности утяжки и надежности увязки кип;

правила погрузки, укладки, стропки, увязывания и разгрузки тростника.

Параграф 3. Машинист машины по заготовке тростника, 5 разряд

177. Характеристика работ:

управление прицепными и самоходными тростникоуборочными машинами на кошении тростника;

регулирование высоты среза стеблей, режущего аппарата и иных механизмов машины в зависимости от условий местности;

накопление и сбрасывание снопов или порций тростника и рогоза установленного веса на транспортные средства;

регулирование работы сноповязального аппарата и заправка его шпагатом;

управление тракторами и тягачами на кошении и формиро;

управление стогометателями и грейферными погрузчиками, смонтированными на тракторе, тягаче или ходовой базе, при погрузке и укладке снопов, кип и изделий из тростника на транспортные средства, в скирды и штабеля;

вождение грейферных погрузчиков и ходовой базы;

загрузка тростника в камеру кипования грейферным погрузчиком с увязкой кип стропкоконтейнерами;

выгрузка кип из прессуемого устройства кипователя на стерню или транспортные средства;

выявление и устранение неисправностей обслуживаемых машин;

техническое обслуживание тростникоуборочных машин, стогометателей, кипователей, грейферных погрузчиков и ходовых баз.

178. Должен знать:

устройство, правила вождения тростникоуборочных машин, ходовых баз;

устройство кипователей, грейферных погрузчиков, стогометателей;

правила заточки режущих аппаратов тростникоуборочных машин;

свойства и нормы расхода горюче-смазочных материалов и способы их хранения;

правила технического обслуживания тростникоуборочных машин, стогометателей, кипователей, грейферных погрузчиков и ходовых баз;

правила укладки скирд и штабелей;

предельную нагрузку прицепных и навесных орудий, механизмов и устройств.

Параграф 4. Заготовщик тростника, 3 разряд

179. Характеристика работ:

кошение тростника, рогоза и куг резаком, косилкой, ураком;

вязка в снопы, вывоз и укладка снопов и не увязанного тростника в копны, шиши, штабеля и скирды;

заготовка жгута из куги и рогоза для увязки снопов.

180. Должен знать:

признаки зрелости тростника;

правила и приемы кошения тростника, рогоза и куги вручную;

размеры и способы вязки снопов;

правила укладки снопов и не увязанного тростника в копны, шиши, штабеля и скирды.

Параграф 5. Прессовщик плит из тростника, 2 разряд

181. Характеристика работ:

прессование плит из тростника под руководством прессовщика плит из тростника более высокой квалификации;

транспортировка и обрубка тростника и рогоза или обрезка их на резательном станке;

обрезка прессованных плит по заданному размеру;

заделка обрезанных концов проволоки, шпагата и бортов плит;

загрузка тростника в приемное устройство пресса;

прошивка плит при работе на прессах, не оборудованных механизмами автоматической прошивки;

зачистка плит, укладка и транспортировка их к складу;

устранение разрывов проволоки, шпагата на прессе;

участие в устранении неисправностей пресса и механизмов.

182. Должен знать:

требования, предъявляемые к качеству тростника, рогоза и плитам, правила их раскроя;

правила работы на резательном станке;

принцип работы пресса;

правила обрезки, зачистки, окантовки и складирования плит;

правила укладки тростника в прессы;

устройство прошивочных механизмов.

Параграф 6. Прессовщик плит из тростника, 3 разряд

183. Характеристика работ:

прессование плит из тростника на ручных прессах;

натягивание шпагата и проволоки на прессе;

отбор тростника и рогоза по размерам;

вязка и прошивка пучков тростника шпагатом, снятие их с пресса, свертывание в рулон, увязывание и транспортировка.

184. Должен знать:

устройство ручных прессов;

технические условия на производство плит;

требования, предъявляемые к качеству тростника, шпагата, проволоки и плитам;

виды брака и способы его устранения.

Параграф 7. Прессовщик плит из тростника, 4 разряд

185. Характеристика работ:

прессование, заклеивание и обрезка плит из тростника на механических прессах и агрегатах, их пуск, остановка, регулирование и наладка;

выявление и устранение неисправностей механических прессов и агрегатов.

186. Должен знать:

устройство механических прессов и агрегатов;

тепловой режим работы механического агрегата;

государственные стандарты на плиты из тростника.

Глава 7. Алфавитный указатель профессий рабочих

187. Алфавитный указатель профессий рабочих приведен в приложении к ЕТКС (выпуск 37).

Приложение к Единому тарифно-квалификационному справочнику работ и профессий рабочих (выпуск 37)

Алфавитный указатель профессий рабочих

№ п/п	Наименование профессий	Диапазон разрядов	Страница
Лесосплав
1.	Лебедчик на лесосплаве	4	3
2.	Выгрузчик древесины из воды	3	4
3.	Сплавщик	3-4	4
4.	Формировщик плотов	2-5	6
5.	Сортировщик древесины на воде	2-3	8
6.	Машинист сплоточной (сортировочной) машины	4-5	9
7.	Сплотчик	3-4	9
Лесозаготовительные работы
8.	Оператор автоматизированного лесотранспортера	4	10
9.	Машинист лесозаготовительной машины	7-8	11
10.	Дровокол	2-3	12
11,	Лесоруб	2-4	13
12.	Навальщик- свальщик лесоматериалов	2-4	14
13.	Возчик леса	3	17
14.	Вальщик леса	6	17
15.	Штабелевщик древесины	3-4	18
16.	Лебедчик на штабелевке и погрузке леса	4	18
17.	Лебедчик на трелевке леса	5-6	19
18.	Пилоправ	3-4	20
19.	Пильщик	3	21
20.	Тесчик спецсортиментов	4	21
21.	Оператор сучкорезной установки	4-5	21
22.	Обрубщик сучьев	3-4	22
23.	Заготовщик	2-4	23
24.	Окорщик	3-5	24
25.	Оператор раскряжевочной установки	5-6	25
26.	Раскряжевщик	3-4	26
27.	Оператор манипулятора	4	27
28.	Разметчик хлыстов	4	28
29.	Монтажник трелевочного и погрузочного оборудования	4-5	28
30.	Машинист трелевочной машины	6	29
31.	Трелевщик	3-4	30
32.	Чокеровщик	4	31
33.	Сдатчик экспортных лесоматериалов	3	31
Лесозаготовительное производство (общие профессии)
34.	Слесарь по ремонту лесозаготовительного оборудования	5-6	32
35.	Контролер лесозаготовительного производства и лесосплава	3-5	33
36.	Подсобный рабочий на лесозаготовках, лесосплаве и подсочке леса	1-2	34
37.	Тракторист на подготовке лесосек, трелевке и вывозке леса	5-6	35
38.	Егерь	3-5	37
39.	Машинист-крановщик	4-7	40
40.	Лесовод	2-6	42
41.	Парашютист (десантник) - пожарный	6-7	46
Подсочка леса
42.	Взрывник на лесных работах	4-5	47
43.	Выжигальщик древесного угля	2-4	49
44.	Аппаратчик лесохимической установки	3-4	51
45.	Вздымщик	3-5	52
Заготовка и переработка тростника
46.	Объездчик	2	53
47.	Машинист машины по заготовке тростника	4-5	53
48.	Заготовщик тростника	3	55
49.	Прессовщик плит из тростника	2-4	55

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (37-шығарылым) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 16 қаңтардағы № 13 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 17 қаңтарда № 19889 болып тіркелді

2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 16-бабының 16-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (37-шығарылым) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтер ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. "Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығын (37-шығарылым) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 14 тамыздағы № 323-ө-м бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7893 болып тіркелген, Қазақстан Республикасы Орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының актілер жинағында 2012 жылғы 29 қазанда № 22 болып жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі А.Ә. Сарбасовқа жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі

Б. Нурымбетов

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 16 қаңтардағы № 13 бұйрығына қосымша

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (37-шығарылым)

1-тарау. Кіріспе

1. Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (37-шығарылым) (бұдан әрі - БТБА (37-шығарылым):

ағаш балқыту;

ағаш дайындау жұмыстары;

ағаш дайындау өндірісі (жалпы кәсіптері);

ағаш шырынын балқыту;

қамыс дайындау және өңдеу жұмыстарын көздейді.

2. БТБА-ны (37-шығарылым) Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі әзірледі.

3. Тарифтік-біліктілік сипаттамалар осы БТБА-да (37-шығарылым) көрсетілген өндірістер мен жұмыс түрлері бар ұйымдардың меншік нысанына және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, олардағы жұмыстарды тарификациялаған және жұмысшыларға біліктілік разрядтарын белгілеген кезде қолданылады.

2–тарау. Ағаш балқыту өндірісінің жұмыстарға арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

1-параграф. Ағаш балқытудағы шығыршы, 4-разряд

4. Жұмыстар сипаттамасы:

сүректерді суда байлау, жағада байлау, суға жіберу, судан шығару және қатарластырып қою, бүлінген жерді жөндеу, салдар дайындау және тиеу-түсіру жұмыстары кезінде шығырды техникалық пайдаланудың және басқару;

шығырды, қозғалтқышты және арқан-блоктық жүйеге күтім жасау және оларды жұмыс күйінде ұстау;

шығыр мен арқан-блоктық жүйеге профилактикалық және ағымдағы жөндеу жүргізу;

шығыр мен арқан-блоктық жүйені монтаждау мен жинақтауға қатысу, арқандар мен ілмектерді біріктіру.

5. Білуге тиіс:

сүректерді суда байлау, жағада байлау, суға жіберу, судан шығару және қатарластырып қою, бүлінген жерді жөндеу, салдар дайындау және тиеу-түсіру жұмыстары кезінде шығырды техникалық пайдаланудың және басқарудың ережелері, оның құрылымы;

жұмыс орнында шығырды жылжыту және бекіту тәсілдері;

бағыттаушы блоктардың конструкциясы;

арқан мен блоктардың жүккөтерімділігі;

шығыр жұмысындағы ақаулықтарды байқау әдістері мен оларды жою ережелері;

арқан мен ілмектерді біріктіру тәсілдері.

2-параграф. Ағашты судан шығарушы, 3-разряд

6. Жұмыстар сипаттамасы:

механикаландырылған түсіру кезінде ағашты судан дайындау, будаларды, бөренелер мен солқылдақ шыбықтарды тиеуге дайындау;

будалар мен борткомплектілерді алу;

ағашты қатарға жинау және көлденең және бойлай ағаш транспортеріне беру;

ағашты ағаш транспортерінен бассейндерге тастау немесе қатарға жинау;

қысқасын түсіру, оны текшеленген отынға салу;

от жағатын қағазды өзеннің түбінен көтеру, оны плашкоутқа немесе жағалауға қатарлап қолмен және механизмдерді пайдаланумен салу;

мұзды қардан тазалау, қатарға аратөсемді салумен ағашты мұзға салу және қатар қалыптастыру;

аратөсемдерді шабу және қатардың бастиегін салу.

7. Білуге тиіс:

шығару механизмдерінің, аспаптардың, қолданылатын аспаптың құрылысы;

судан ағашты шығарған кезінде және от жағатын қағазды көтеру кезінде жұмыс тәсілдері;

ағашты қатарға жинау ережесі;

ағаш сортименттері және оларға мемлекеттік стандарттар.

3-параграф. Балқытушы, 3-разряд

8. Жұмыстар сипаттамасы:

жаға еңістері мен тайыз жерлерден ағаштарды ығыстырып тастау, өзен бойынша ағаштардың жүзіп кетуін қамсыздандыру;

бөгеттер және кедергілер арқылы ағаштардың өтуі;

өзендерді суару және ағаштардың жүзуі кезеңінде суару құралдарын қамсыздандыру бойынша жұмыстарды орындау;

ағашты балқыту кезеңінде бондардың қызмет көрсетуі;

салдың жарамдылығын қадағалау, сүректі және такелажды қорғау, айлақтарды жөндеу және сал қозғалысы кезінде өзге де ақаулар мен сынуларды жою, жолда салды басқару, тұрақтандыру үшін салдарды жағаға тарту;

кошельдерді толтыру және тарту;

жылжытқыштардағы бөгеттердің құрылғысы және қондырғысы;

тұрған орнынан салдарды өзен магистральдарына шығару, салдарды аялдамаларға тарту және нығайту және олардың соңғы пункттерін қондыру;

екі қатарға дейінгі әртүрлі конструкциялар мен өзге жүзуші құралдардың тірелген плиткаларды салу және жөндеу;

щиттерді, рейлерді дайындау, ырғақтарды дайындау;

қалашықтарды дайындау, орнату және бекіту;

қалашықтарға төсей отыра кергілерді қондыру;

көпіршіктерді төсеу (қаптау);

басқыштарды қою;

запаньдар мен өзге де құралдарға арналған жағалық тіреуіштерді қондырғылар;

еңістіктерді жинау және қою, штабельдерді өңдеу, әртүрлі конструкциялы дарбазаларды қондыру және жөндеу;

жатақты тазалау, бас дәлізді өңдеу;

жүзуші құралдардың сүйретілуі;

балқытушы машиналарды тазалау;

қара күйені ұстағыштарды қою.

9. Білуге тиіс:

мольдық ағаш балқытудың, салдарды балқытудың, ағаштарды суға қолмен және механизациялық тастаудың әдістері мен жолдары;

жүзуші жабдықтарды қондыру және орындарын ауыстыру әдістері;

заторлардың пайда болуы және ескерту шаралары;

салдардың жүзуі үшін қажетті арнайы құралдардың типтерінің қондарығылары;

тағайындалуы, жағаларды және өзендердің еңістерін нығайту бойынша жұмыстарды өндіру ережесі;

иістің мақсаты және олардың түрлері;

ағашты балқытуда қолданылатын бондардың, рейлердің және тіректердің типтері;

запаньдар және өзге де жүзуші құралдар үшінжағалық тіреуіштердің конструкциясы, оларды дайындау әдістері;

жүзуші құралдарды нығайту үшін қолданатын такелаждардың түрлері және олармен жұмыс жасау әдістері.

4-параграф. Балқытушы, 4-разряд

10. Жұмыстар сипаттамасы:

балқытудағы апаттарды қолмен және механизацияланған әдіспен жою;

заторларды, заломдарды өңдеу және қолмен және механизацияланған әдіспен басты, қолдаушы және қабылдаушыларда күш салуы;

лоттарды, шынжырларды, зікірлерді қолдана отырып, тартымдылықпен және өз бетінше жүзу барысында жүргізуші бірлікті басқару;

тіреуші плиткаларды, конструктивті бондарды және екі қатардан жоғары өзге де жүзуші құралдарды салу және жөндеу;

басты дәліздің, сұрыптаушы және формалық торшалардың, шығарушылардың, бас дәліздің бойымен және оны кесетін бонданды қою;

зәкірмен штоктарды дайындау және өңдеу, зәкірлерде және өтектерде шеймаларды өңдеу;

зәкірлерді түсіру және көтеру;

бондарда анкерлік құлыптарды қондыру;

құлыптарға бекіте отырып, бондар бойынша жатақтарды төсеу;

балқытушы машиналарды қою;

бондарды, сұрыптаушы және құралдарды қалыптастырушыларды жинау.

11. Білуге тиіс:

балқытуда апаттарды ескерту немесе жою барысында механизмдердің көмиегі арқылы және қолмен жұмыстарды орындау әдістері;

бөртпелерді қалыптастыру шарттары;

күш салушыны қамсыздандыру қондырғылардың конструкциясы және оларды арнада қондыру кестесі;

заторларды, заломдарды және күш салушыларды өңдеу әдістері;

құйма бассейнде салдарды балқыту ережесі, салдардың көлемі мен конструкциясы;

конструктивті бондар және екі қатар жабдықтардан жоғары өзге де жүзуші жабдықтар үшін плитка қондырғылар;

жүзуші жабдықтарды қоюдың және жинаудың кестесі мен әдістері;

салда такелаждың және құралдардыңі белгіленуі;

жабдықтармен, арқанмен нығайтудың әдістері және стандық такелажбен жұмыстардың жолдары (лоттар, зәкірлер).

5-параграф. Салдарды қалыптастырушы, 2-разряд

12. Жұмыстар сипаттамасы:

шоғырлау машиналарына шоқтарды әкету;

шоқтарды сортименттер бойынша сорттау;

будаларды салдарды құру учаскелеріне қою;

құру пункттерінде шоқтарды бекіту.

13. Білуге тиіс:

будаларды орнынан ауыстыру тәсілдері мен әдістері;

ағаш материалдарын маркалау.

6-параграф. Салдарды қалыптастырушы, 3-разряд

14. Жұмыстар сипаттамасы:

такелажды салдарды қалыптастыру аудандарына жақындату және әкелу;

тіректі беру;

ағаш қоятын жерге жіберу үшін тіректі бұрғылау және шынжырлармен және сыммен қосу;

қаптауға арналған ширманың ілінісуі;

түсіру жерлерінде орнатумен салдарды жинау;

такелажды алып салдарды шлаговкалау және бөлшектеу.

15. Білуге тиіс:

балқытуда қолданылатын такелаждың түрлері мен оларды ұстай білу ережесі;

садарды қабылдау ережесі мен қалыптастыру тәсілдері.

7-параграф. Салдарды қалыптастырушы, 4-разряд

16. Жұмыстар сипаттамасы:

жинақтаушы машиналармен сызықтарға және секцияларға қалыптастырумен будаларды және өзге қосу және сорттау;

салды дайындау, салдарды және бастаушы бірліктерді құру;

қалыптастырушы аулаларда салдарды қалыптастыру, зәкірлерді құру және салдарды толық жабдықтау бойынша өзге жұмыстар;

шабу, бітеу құрылғысы;

салдардың жоғарғы жабдықтарын дайындау (тіреуіштер, коромысел);

ағашты бітеуге, торларға, киіздерге, шоқтарға тиеу және оларды қалыптау;

қайта жіберу кезінде салдарды ұстап қалу, сүтпен және тығыз құйма кезінде өзен сағаларында айлақ салу;

қорытпаның транзиттік жолдарында және ағашты түсіру пункттерінде салдарды қайта қалыптастыру және тарату.

17. Білуге тиіс:

салдардың және жүргізуші бірліктердің түрлері мен конструкциясы;

әртүрлі салдарды құру, қайта құру және тарату технологиясы;

оларды жабдықтау бойынша жұмыс тәсілдері;

сүрек сортименті мен түрлері бойынша сал бірліктерін сұраптау ережелері;

құру, қайта құру және тарату жұмыстарын ұйымдастыру;

реяларды зарядтауы;

салдарды айлақтау ережелері;

салдарды құру және жабдықтаудың техникалық шарттары.

8-параграф. Салдарды қалыптастырушы, 5-разряд

18. Жұмыстар сипаттамасы:

көл салдарын және сигаралардан салдарды қалыптастыру;

бастаушы бірліктердің, маткалардың, Зайцев плиткаларының құрылысы;

ағашты сигараға тиеу, көл салдарын және сигаралардан салдарды тарту мен шынжырлау.

19. Білуге тиіс:

бастаушы бірліктердің, көл салдарының және сигаралардан салдардың түрлері мен құрылымдары;

салдарды қалыптастыру технологиясы және оларды жабдықтау бойынша жұмыс тәсілдері;

қолданылатын жабдық пен такелаждың түрлері;

мүмкін жарамдылық нормалары.

9-параграф. Суда ағашты сұрыптаушы, 2-разряд

20. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты негізгі сұрыптау дәлізімен, сұрыптау аулаларымен, әкелетін дәліздер, бассейн аулалары бойынша жылжыту.

21. Білуге тиіс:

ағаш материалдарын суда жылжыту тәсілдері мен әдістері.

10-параграф. Суда ағашты сұрыптаушы, 3- разряд

22. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты қақпаларға беру (жақындату) және олардан өткізу;

ағашты сұрыптау аулалар бойынша іріктеу;

будаларды ұсақтау станогының дәлізіне жақындату және дайындау;

сым немесе арқанды байлау арқылы байламдарды тарту;

ағашты сумен тиеу механизмдеріне беру;

аралауға беру кезінде екі аралық диаметрлері бойынша бассейнде бөренелерді сұрыптау.

23. Білуге тиіс:

ағаш материалдардың орнын ауыстыру тәсілдері мен әдістері;

ағаш сортименттері және оларға мемлекеттік стандарттар;

ағаш материалдарын маркалау;

ұсақтау жабдықтары мен құралдың әрекет ету қағидалары;

ағашты түсіру механизмдеріне беру ережесі.

11-параграф. Шоғырлау (сұрыптау) машинасының машинисі, 4-разряд

24. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты шоғырлау (сұрыптау) кезінде шоғырлау (сұрыптау) машинасын басқару;

шоғырлау (сұрыптау) машинасының үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету, қарау, майлау, профилактикалық және ағымдағы жөндеу жүргізу;

шоғырлау (сұрыптау) машинасының күрделі жөндеу жүргізу үшін ақау тізімдемелерін құрастыру.

25. Білуге тиіс:

ағаш материалдарын сұрыптау, будаларды шоғырлау ережесі және оларға техникалық шарттар;

шоғырлау (сұрыптау) машинасының құрылысы және техникалық пайдалану ережесі;

тозған бөлшектерді ауыстыру тәртібі, майлау материалдары мен отынның түрлері, қасиеттері.

Шоғырлау (сұрыптау) машинасын орта және күрделі жөндеуге қатысу кезінде - 5-разряд.

12-параграф. Шоғырлаушы, 3-разряд

26. Жұмыстар сипаттамасы:

навигациялық шоғырлау кезінде – қылды жинау және тегістеу, сигнал беру, ағашты суда механикаландырылған топтастыру кезінде дайын шоқтарды бұру;

бір - және көп қатарлы шрғырлау бірліктерін жинау;

жағалаулық шоғырлау кезінде ағашты штабельдерден домалату, буда жинау, чокерлермен ілу, арқандармен және ауыр арқанмен жұмыс.

27. Білуге тиіс:

шоғырлау бірліктерінің түрлері мен құрылымдары;

суда ағашты шоғырлау ережесі;

ағаш материалдарының сортименттері, буда байлау ережесі және байлау материалына қойылатын талаптар;

шоғырлау және байлау такелажы мен арқандардың, ағаш материалдарының жарамдылық нормалары;

шоғырлау жұмыстары кезінде ақаудың түрлері мен себептері;

оның алдын алу және жою бойынша шаралар.

13-параграф. Шоғырлаушы, 4-разряд

28. Жұмыстар сипаттамасы:

суда және жағалық шоғырлауда механикаландырылған топтастыру кезінде будаларды байлау;

қысқартулар, бітеулер жасау;

байлау сымын дайындау;

шетін түзеткішпен буданың шеттерін тегістеу.

29. Білуге тиіс:

будалардың байлау технологиясы мен құрылғылар;

байлау материалына қойылатын техникалық талаптар.

3–тарау. Ағаш дайындау жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

1-параграф. Автоматтандырылған ағаш транспортерінің операторы, 4-разряд

30. Жұмыстар сипаттамасы:

домалақ ағаш материалдарының белгіленуін анықтау, сортименттер бойынша ағаш материалдарын сорттау кезінде ағаш жинақтағыштар бойынша бөлу кезінде ағаш транспортерінің автоматтандырылған сортын басқару;

сорттау маңының бойында ағаш материалдарын жылжытуды және берілген ағаш жинақтағыштарға әртүрлі құрылғыларды тастауда қадағалау;

жекелеген тораптардың жұмысын, автоматтандырылған ағаш транспортердің электрлік және жарық дыбыстық жүйелерін қадағалау;

автоматтандырылған ағаш транспортерін реттеу және жөндеу;

автоматтандырылған ормантранспортерін сынау жүргізуге және жөндеуге қатысу.

31. Білуге тиіс:

ағаш жұмыстары туралы негізгі мәліметтер;

ағаштың ақаулары;

дайындалатын сортименттерге қойылатын техникалық талаптар, оларға мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар;

жыныстары мен сорттары бойынша домалақ ағаш материалдарын сорттау тәсілдері;

түйіндер мен жүйелердің құрылысы, жұмыс істеу қағидасы, техникалық пайдалану ережесі;

автоматтандырылған ағаш транспортерінің механизмдерін реттеуге техникалық шарттар.

2-параграф. Ағаш дайындайтын машинаның машинисі, 7-разряд

32. Жұмыстар сипаттамасы:

ағаш бөліктеріндегі ағаштарды үю, таңдау және трельдеу; бұтақтардан тазалау және солқылдақ шыбықтарды қырқып кесу; ағаш бөліктерінде, тиеу пункттерінде, жоғарғы және аралық қоймаларда түбірлер мен осмолды таңдау, тамырымен жұлу бойынша жұмыстарды орындау кезінде әр түрлі жүйелердің ағаш дайындайтын машиналарын басқару;

ағаш дайындайтын машиналардың жабдығы мен механизмдерін реттеу, олардың олқылықтарын анықтау және жою;

ағаш дайындайтын машиналарға, тіркеме және аспалы құрылғыларға техникалық қызмет көрсету және жөндеудің барлық түрлеріне қатысу.

33. Білуге тиіс:

ағаш дайындайтын машиналардың, тіркеме және аспалы құрылғылардың құрылымы;

ағаш дайындайтын машинаның қозғалтқышының жұмыс істеу қағидасы және оны реттеу ережесі;

ағаш дайындайтын машинаның электро-, пневмо- және гидрожабдығының құрылысы;

кеспеағаш жұмыстарын орындаудың ұтымды тәсілдері мен технологиясы;

ағаш кесулерде жүктерді тасу және қозғалыс ережесі;

жанатын- майлайтын материалдардың сорттары мен отынның негізгі түрлері;

ағаш дайындайтын машиналардың механизмдері мен жабдықтарының ақаулықтарын табу және жою әдістері;

технологиялық жоңқаға техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар.

34. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

3-параграф. Ағаш дайындайтын машинаның машинисі, 8-разряд

35. Жұмыстар сипаттамасы:

операциялар кешенін орындау кезінде, электрондық жүйемен жабдықталған түрлі жүйедегі ағаш дайындайтын машиналарды басқару: ағаштарды құлату, кесу, қармау, бұтақтарын кесу, іске жарамды сортименттерінің максималды түрде шығуын есепке ала отырып, солқылдақ шыбықтарды сұрыптар мен сортименттерге белгілеп, кесу;

ағаш кесу жұмыстарын орындау кезінде автоматтық өртке қарсы жүйе мен өлшеу компьютері үшін кубатуралы бағдарламаны қолдану;

ағаш дайындайтын машинаның басқару жүйесі мен механизмдерін реттеу;

ағаш дайындайтын машинаның жабдықтары мен механизмдеріндегі ақаулықтарды анықтау және жою;

ағаш дайындайтын машинаның басқару жүйесі, механизмдері мен тораптардың техникалық қызмет көрсетуі және жөндеудің барлық түрлеріне қатысу;

ағаш дайындайтын машиналар жабдықтары мен механизмдеріне жанар-жағар май материалдарын құю.

36. Білуге тиіс:

жабдықтардың механизмдері, торап құрылысы және ағаш дайындайтын машинаны басқарудың жүйелері;

ағаш өңдейтін машина қозғалтқышының жұмыс істеу қағидасы және оны реттеу ережелері;

электроника мен электротехниканың негіздері;

ағаш дайындау машинасының пневмо-, гидро- және электр жабдықтарының құрылғысы;

ағаш дайындау машиналарын басқару жүйесін және механизмдерін, тораптарын реттеуге арналған техникалық шарттар;

ағаш кесу жұмыстарды орындаудың оңтайлы әдістері;

дайындалатын сортименттерге қойылатын техникалық талаптар, техникалық шарттар және мемлекеттік стандарттар;

солқылдақ шыбықтарды сортименттерге оңтайлы бөлудің тәсілдері;

ағаш кесетін жердегі қозғалыс және жол жүру ережелері;

жанар-жағар май материалдарының сұрыптары және отынның негізгі түрлері.

37. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

4-параграф. Ағаш жарушы, 2-разряд

38. Жұмыс сипаттамасы:

кеспеағаштардан, жоғарғы және төменгі қоймалардан басқа, барлық өндірістік учаскелердегі сыналарды, кувалдар мен өзге де құрылғыларды қолдана отырып, отын мен жіпті қолмен балтамен шабу;

қол араларымен ағашты аралау;

отынды тасу, іріктеу, салу;

балта мен қол араларын қайрау және жану.

39. Білуге тиіс:

отынды қолмен жару мен аралаудың амалдарын;

ағаштардың негізгі тұқымдары;

отын көлемі, оны салудың тәртібі;

балта мен қол араларын қайрау мен жанудың амалдары.

5-параграф. Ағаш жарушы, 3-разряд

40. Жұмыс сипаттамасы:

механикалық колундардың барлық түрінде отынды, осмол, балансты жару, механикалық және электр жетектегі аралармен отынды аралау;

механикалық колун мен механикалық және электр жетектегі араларды қосу, тоқтату, реттеу, ағымдағы жөндеуден өткізу;

ағаш өнімдерін тасымалдау, іріктеу, салу.

41. Білуге тиіс:

ағашты механикаландырылған шабу тәсілдері;

механикалық немесе электр жетегі бар механикалық колундар мен аралардың құрылғысы, пайдалану ережесі;

олардың механизмдерін майлау тәсілдері;

ағаш өнімдеріне мемлекеттік стандарттар.

6-параграф. Ағаш кесуші, 2-разряд

42. Жұмыстар сипаттамасы:

бұталарды шабу және орман алдындағы талдар арасында қарды тазалау;

орманды қыстақ даярлаудан кейін қалған шыбын қалдықтарынан орманды тазарту;

дуалдарды үйме етіп жинау, шабын қалдықтарын жағу;

ормандағы осмолды жерден тазартып жинау;

осмолдарды үйме етіп жинау;

түбірлерді тамырларын жұлғаннан кейін домбықтау;

құрайларды жинау және орманның жүргізу жолына қалау;

түбірлік осмолды даярлау барысында түбір асты шұңқырларды себу және теңестіру;

жарылыстық жұмыстар жүргізу барысында қауіпті аймақты күзету.

43. Білуге тиіс:

бұталарды шабу, талдар маңайындағы қарды тазалау ережесі;

жарылыс жұмыстарын жүргізу ережесі.

7-параграф. Ағаш кесуші, 3-разряд

44. Жұмыстар сипаттамасы:

балқыту деректемелерін даярлау - вицтер, ромжин, багровищелер, кокор және накуроктар, құрсауға арналған кольелер;

жоғары және төменгі қоймаларда, орманда ағаш жару;

ұзындықты домбықтау, енді, жарылған сортименттердің ағаштарды және өзге де дайындамаларды қалау;

дұрыс қалыптағы ағаш кесуші құралдың құрылымы, оны қайрау және түзеу.

45. Білуге тиіс:

балқытушы деректемелерді даярлау тәсілдері;

ағаштарды жару мен қалау, текшеленген отынға жарылғансортименттерді қалау, ұзындықты домбықтау;

ағаш кесуші құралды жөндеу мен қайрау ережелері.

8-параграф. Ағаш кесуші, 4-разряд

46. Жұмыстар сипаттамасы:

түбірлерді жерімен қоса аралау, моторсыз аралар көмегімен бұта және қурайды даярлау;

кесілетін ағаштардың жанында жұмыс орнын даярлау;

сәйкесінше қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелеріндекөзделген жағдайларда орманды дуалдаушыға дуалдау барысында көмек көрсету.

47. Білуге тиіс:

ағаштарды дуалдау барысында жұмыс орнын даярлау, қурайды даярлау ережелері;

моторсыз араның құрылымы;

оны пайдалану және аралық шынжырларды қайрау ережелері.

9-параграф. Ағаш материалдарын үюші-аударушы, 2-разряд

48. Жұмыстар сипаттамасы:

тақтай, бөрене, шпал, шпал кесінді, қабық, қылқан жапырақтары және өзге ағаш материалдарын арбаға немесе тасымалдағышқа тиеу;

тасымалдағышпен ағаш материалдарының біркелкі орналасып, түсуін реттеу;

үйінді мен кептелісті болдырмау;

тасымалдағыштар бөтен заттарды алып тастау;

ағаштар мен қыртыс тақтайды өңдеу және қалайтын жерлерге ауыстыру;

кесілгеннен кейін шайырды жартылай қатты арқанға байлап текшеленген отынға немесе ағаш кесетін жердегі контейнерлерге немесе ішкі қоймаларға қалау;

төсемдерді, тіреуіш сақиналар мен тіреулерді дайындау және сала отырып, үйіп түсіргеннен кейін шайырларды қатарлап салу;

ағаш өңдеу станоктарынан сүректі ауыстыру, ағаш тасымалдағыштардан, арбалардан түсіру (құлату) және сүректі төсеу;

ағаш тасымалдауышты қарау және тазалау.

49. Білуге тиіс:

ағашты өңдеу және бөлу кезінде қолданатын тасымалдау құралдарының құрылысы;

ағаш сортименттері және оларға қойылатын мемлекеттік стандарттар;

ағаш материалдарын қоймаға қаттау ережелері;

томарлар мен шайырларды үйінді мен текшеленген отынға қалау ережелері.

10-параграф. Ағаш материалдарын үюші-аударушы, 3-разряд

50. Жұмыстар сипаттамасы:

жүктеу пункттері мен қоймаларында ағаштың кезеңдік және операция аралық запастарын құру, шығыр немесе трактордың көмегімен тарқату-тіркемемен ағаш таситын автокөліктер мен тар табанды темір жолдардың тіркеуіне 10 кубтық метрге дейін көлемді ірі пакеттегі ағаштар мен солқылдақ шыбықтарды тиеу кезінде бағаналарды бекіту, арқандау, буманы жасау, қанаттарды бұзып тасу, тақтай, бөрене, шпал, шпал кесінді, қабық, қылқан жапырақтары және өзге ағаш материалдарын арбаға немесе тасымалдағышқа тиеу, тасымалдағышпен ағаш материалдарының біркелкі орналасып, түсуін реттеу, үйінді мен кептелісті болдырмау, тасымалдағыштар бөтен заттарды алып тастау;

жылжымалы құрамда жүкті қалау және байлау;

жүкті тиеу орнына ауыстыру;

төсемдерді, бағаналарды дайындау оларды орнату;

ағаш тасу жолдарының жылжымалы құрамынан ағаш, шайыр, томар, ағаш химиялық өнім, ағаш дайындамаларының қалдықтары және өзге ағаш материалдарын механизмделген түрде түсіру кезінде чокерлер, арқаннан ағыту және жүкті текшеленген отынға қатарлап қалау;

шайырдың кесектерін стандартты және стандартты емес ретінде сұрыптау, оны топырақтан, көгергеннен, күйгеннен, тастардан тазалап, стандартты кесектерді текшеленген отынға қалау;

қатарланған отынды дөңгелетіп кеңейту және дөңгеленген ағашты ағаш тасымалдағышқа, шпал кесетін станоктарға, пилорамаларға даналап беру, жақшаның ішін аудару (кіші арбаға үйілме, пилорамаларды және шпаларды істеп шығарғанда пилорамада, станокта шiлтерді бекіту мен бұрылу);

ағашты қыздыру орнына оны ауыстыру (ашық секциялы дәнекерлеу бассейні);

таратушы ағаш тасымалдағыштарға ағашты қолмен лақтыру;

өлшемдері мен сұрыптары бойынша сұрыптап, ағаш шикізатын секционды бассейнге беру;

шпалдар мен кесілген ағаш дайындамаларын түрлер мен сұрыптары бойынша қалау;

ағаш өңдейтін станоктардан ағашты орнынан алмастыру, ағаш тасымалдағыштардан, арбалардан аудару, ағашты қалау.

51. Білуге тиіс:

жүкті қат-қабат қып үйіп жаю, тиеу және түсіру ережелері;

ағашты өндіріске беру ережелері;

ағашты тиеу және түсіру әдістері;

ағаш материалдарын таңбалау және маркалау ережелері;

ағаштың сортименттері және оларға қойылатын мемлекеттік стандарттар;

қатарлап үю, түсіру, тиеу және ағаш шикізатын беру кезінде қолданатын құрылғылар мен аспаптардың құрылысы мен міндеттері.

11-параграф. Ағаш материалдарын үюші-аударушы, 4-разряд

52. Жұмыстар сипаттамасы:

жүктеу пункттері мен қоймаларында ағаштың кезеңдік және операция аралық запастарын құру, шығыр немесе трактордың көмегімен тарқату-тіркемемен ағаш таситын автокөліктер мен тар табанды темір жолдардың тіркеуіне 10 кубтық метр көлемді ірі пакеттегі ағаштар мен солқылдақ шыбықтарды тиеу кезінде бағаналарды бекіту, арқандау, буманы жасау, қанаттарды бұзып тасу;

тіреулерді бекіту;

ағашты түсіру кезінде арқандарды ағыту;

үйілген солқылдақ шыбықтар мен ағаштардың бұтақтары мен ұшар бастарын қию;

жүк арту қондырғыларын бөлшектеу және жинақтауға қатысу;

жылжымалы құрамға өрім тал пакетін қалауға қатысу;

қатарланған ағаштың қалыптастыру және жайып салу бойынша жұмыстарды орындау;

қатарлап үйілген отынды жайып салу кезінде шығырдың көмегімен шоқты қаю.

53. Білуге тиіс:

ірі габаритті ағаштар мен солқылдақ шыбықтарды үюдің әдістері мен ережелері;

қанаттар мен блоктардың жүк көтеруі;

қанаттарды қиысып келтірудің және кесудің әдістері;

ілмелердің құрылысы;

блоктар мен қанаттарды бекітудің әдістері;

діңгектерді созу арқылы бекіту;

қатарларды қалыптастыру, салу және жаю ережесі.

12-параграф. Ағаш тасушы, 3-разряд

54. Жұмыс сипаттамасы:

ағаш, орманхимия өнімдерін, томарлар мен каррожабдықтарды орманнан атты шаналар, арбалармен тиеу және соңғы аялдамаларға тасу, оларды тиеу, буу (іліну), түсіру (төгу), қатарлау немесе үю;

арбалар, шаналарды, әбзелдерді жөндеу;

аттарды күту.

55. Білуге тиіс:

атқа, шанаға, арбаға түсетін жүктемені;

жүктерді салу, байлау, түсірудің тәсілдерін;

қоймалардағы қатарлардың орналасу сызбасы мен оларға ағаш материалдарын салу ережелерін;

аттарды күту ережелерін;

аттарды тамақтандырудың нормалары мен уақытын;

мал дәрігерлігінің негіздерін.

13-параграф. Ағаш шабушы, 6-разряд

56. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштар, шөпшекті және өзге ұсақ ағаштар мен талдарды бекітілген мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкес әр түрлі бензомоторлы аралармен аралау;

ағаш тасымалдауға жолдар, ағаш тиеу алаңдарын, ағаш шаруашылығының қоймаларын дайындағанда ағаштар мен томарларды шабу;

ағаш шабу алаңдарында редукторсыз бензомоторлы аралармен ағаштарды құлату, бұтақтарды кесіп тастау, талдарды белгілеу, сортименттерді шабықтау жұмыстарын жүргізу;

әр түрлі бензомоторлы араларды, құлату гидравликалық клин мен өзге қосалқы аспаптарды жөндеу, оларға техникалық қызмет көрсету, ара шынжырларын ауыстыру, тазалау, майлау және жанармай құю;

ағаштарды жеке құлатқанда – аралайтын ағаш маңын даярлау.

57. Білуге тиіс:

әр түрлі бензомоторлы аралар мен құлату гидравликалық клиндерінің құрылымы мен қолданылуы;

ағашты шабу орындарын ұйымдастырудың ережелері мен сызбаларын;

шабуға ағаш таңдау ережелері;

дайындайтын сортименттерге техникалық талаптар;

талдарды сортименттерге дұрыс бөлу тәсілдері;

ағаш құлату, бұтақтарды кесіп тастау, бұталарды белгілеу, сортименттерді шабықтау жұмыстарын жүргізудің дұрыс амалдары;

ағаш материалдарына мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар;

ара шынжырларын және өзге кесу аспаптарын қайрау ережелері;

ағаш шабуда жұмыс орнын даярлаудың ережелері.

14-параграф. Ағашты қатарға жинаушы, 3-разряд

58. Жұмыстар сипаттамасы:

бөренелерді солқылдақ шыбықтарды қырұқып кесу жерінен алыс әкету, оларды вагонеткаға, шынжырға, ағаш транспортерінің лентасына, элеваторға дөңгелету;

бөренелерді қатарларға апарып тастау, оларды сорттары мен мөлшерлері бойынша сорттау, бөренелерді вагонеткадан, ағаш транспортерінен аудару, дөңгелету және қатарға салу;

қатар мен ағаш жинақтағыштағы бөренелердің (сортименттердің) шеттерін тегістеу.

59. Білуге тиіс:

домалақ ағаштың сортименттері және оларға мемлекеттік стандарттар;

сортименттерді білдіретін шартты белгілер (маркалар).

15-параграф. Ағашты қатарға жинаушы, 4-разряд

60. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты қалыптастыру және қатарға жазу бойынша жұмыстарды орындау;

қатардың аратөсемдерін келтіру және ұшын орнату;

шығырдың көмегімен жазу кезінде будаларды арқанмен байлау;

түбір мен осмолды бурттар мен текшеленген отынға жинау;

домалатулардың құрылысы.

61. Білуге тиіс:

қатарларды қалыптастыру, салу және жазу ережесі:

қатардың тұрақтылық шарттары;

түбір мен осмолды бурттар мен текшеленген отынға жинау ережесі.

16-параграф. Ағашты қатарлау және тиеудегі шығыршы, 4-разряд

62. Жұмыстар сипаттамасы:

сүректерді қатарластыру, байламдарды гидравликалық науаға және тасымалдағышқа сүйреп әкелу, судан сүректерді шығару, сүректерді суға домалату және тиеу-түсіру жұмыстары кезінде шығырды басқару;

шығырға техникалық қызмет көрсету дәне ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу;

арқан мен ілмектерді біріктіру тәсілдері;

қызмет көрсететін жабдықтарды құрастыру және бөлшектеу жұмыстарына қатысу.

63. Білуге тиіс:

сүректі тиеу, түсіру, қатарлау, судан шығару және суға домалату кезінде шығырды басқару ережелері мен оның құрылымы;

жұмыс орнында шығырды жылжыту және бекіту тәсілдері;

шығырдың бағыттаушы блоктары және арқандарының конструкциясы мен жүккөтерімділігі;шығыр жұмысындағы ақаулықтарды байқау әдістері мен оларды жою ережелері;

арқан мен ілмектерді біріктіру тәсілдері.

17-параграф. Ағаш тасымалындағы шығыршы, 5-разряд

64. Жұмыс сипаттамасы:

ағаштарды, шыбықтар мен сортименттерді тиеу пункттеріне, жоғарғы қоймаға ағаш кесілетін жерден сүйрегенде (тасымалдағанда, таудан түсіргенде) электрқозғалтқыш немесе іштен жану қозғалтқыш жетегі бар әр түрлі тасымалдайтын шығырды сынақтан өткізу, басқару, техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу, құрастыру, бөлшектеу;

тасымалдайтын шығыр жетегінің механизмін реттеу, іске қосу және тоқтату, олардың ақауларын анықтау және жою;

тасымалдайтын шығырларға техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу;

тасымалдайтын шығырларды құрастыру, бөлшектеу және оларды сынақтан өткізу;

орындалған жұмыстардың есеп журналын жүргізу.

65. Білуге тиіс:

электрқозғалтқыш немесе іштен жану қозғалтқыш жетегі бар әр түрлі тасымалдайтын шығырдың мақсаты, құрылымы, жұмыс істеу принципі, жылжыту және бекіту ережелері, ақаулықтарды жою, құрастыру және бөлшектеу тәсілдері;

ағаш кесу орындарын дайындау сызбасы.

18-параграф. Ағашты тасымалындағы шығыршы, 6-разряд

66. Жұмыстар сипаттамасы:

ағаш бөліктерінен жоғарғы қоймаларға, ағаштарды, солқылдақ шыбықтарды, сортименттерді тиеу пункттеріне тасу (таудан түсіру) кезінде электрқозғалтқыш немесе іштен жану қозғалтқыш жетектегі әр түрлі шығырларды ағаш, шыбықтарды тасымалдағанда, таудан түсіргенде басқару, техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеуден өткізу, құрастыру, бөлшектеу, сынақтан өткізу және оларды ағаш тасымалындағы құралдарға тиеу (тар рельсті темір жолдардағы тізбектер, тімркемелерімен автомобильдер, шаналар және тағы өзге);

агрегатты шығырлардың жетек механизмдерін реттеу, қосу және тоқтату;

шығыршықтарға техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеуден өткізу;

шығыршықтарды құрастыру мен бөлшектеу, оларды сынау;

жасалған жұмысты тіркеу журналын жүргізу.

67. Білуге тиіс:

электрқозғалтқыш немесе іштен жану қозғалтқыш жетектегі әр түрлі шығырлардың пайдалану мақсаты, құрылымы, жұмыс істеу принципі, қозғалу мен бекіту ережелері, ақауларын жою тәсілдері, құрастыру мен бөлшектеу ережелері;

ағаш шабу орындарын әзірлеу сызбасы.

19-параграф. Ара түзеуші, 3-разряд

68. Жұмыстар сипаттамасы:

қолдық араларды тістерін қайрау, тарту, фугалау, түзету, кесу, қысқартып кесік және қалыпқа келтіру;

қол аралардың рамаларын даярлау, қиыстырып келтіру, құрастыру;

араларды дәнекерлеу;

қабықтау күректерін түзету, қайрау, жөндеу.

69. Білуге тиіс:

қолдық ағаш шабатын құралды дайындауға арналған металдар мен абразивті материалдардың негізгі қасиеттері;

ағаш шабатын құралды қайрау мен түзеуге арналған станоктарды пайдалану ережесі.

20-параграф. Ара түзеуші, 4-разряд

70. Жұмыстар сипаттамасы:

ара шынжырларын қайрау, түзету және жөндеу;

қырқып кесу агрегаттары мен қондырғыларының араларын қайрау, тегістеу, тарту;

ара шынжырлары мен қырқып кесу агрегаттары және қондырғыларының араларын қайрауға арналған станоктарды жөндеу, орнату және дайындау.

71. Білуге тиіс:

ара шынжырлары мен қырқып кесу агрегаттары және қондырғыларының араларын қайрауға арналған станоктарды қайрау, тегістеу, тарту ережесі;

ара шынжырлары мен қырқып кесу агрегаттары және қондырғыларын дайындау үшін қолданылатын металдардың негізгі қасиеттері;

ара шынжырларын қайрауға арналған станоктардың, аралардың құрылысы және оларды орнату ережесі.

21-параграф. Арашы, 3-разряд

72. Жұмыстар сипаттамасы:

бөренелерді белгілеу және қолмен брустар мен тақтайға аралау;

бөренелерді бойлай аралауға арналған араны қайрау және түзеу.

73. Білуге тиіс:

бөренелерді бойлай аралау ережесі;

ағаш материалдарына техникалық шарттар;

бөренелерді бойлай аралауға арналған араларды қайрау және түзеу ережесі.

22-параграф. Арнайы сортименттерді жонушы, 4-разряд

74. Жұмыстар сипаттамасы:

шот балтаның және өзге құралдың көмегімен қарулы және шағын калибрлі қалыптарды, ер жасайтын пластиналарды, оқпандық бастырмаларды, жиектерін дайындау;

артбрусты, кенелік және шаңғы қалыптарды, тоғынға арналған емен жақтауларды, экспорттық слиперлерді бөлшектеу және сүргілеу.

75. Білуге тиіс:

арнайы сортименттерді дайындау технологиясы;

ағаш жыныстарының қасиеттері мен ағаш мүкістері;

дайындалатын бұйымдарға техникалық шарттар.

23-параграф. Бұтақ кесу қондырғысының операторы, 4-разряд

76. Жұмыстар сипаттамасы:

ағаштар будасын тарту және оны бұтақ кесетін қондырғының осіне бұрышпен беру;

ағаштардың будасын манипулятормен бөлу, бұтақ кесетін қондырғыға даналап беру;

ағаштардың діңдерін қондырғы арқылы өткізу;

тасу жылдамдығын реттеу және қондырғысының кесетін органдарын басқару;

кесілген солқылдақ шыбықтарды науаға итеруге арналған механизмдерді басқару;

солқылдақ шыбықтарды ағаштардың будасынан бункерлік түрлі бұтақ кесетін стационарлық қондырғысының кесені құралымен алып тастау;

бұтақ кесетін қондырғының механизмдері мен түйіндерін ақаусыз күйде ұстау және дұрыс пайдалану;

бұтақ кесетін қондырғының жұмыс журналын жүргізу.

77. Білуге тиіс:

бұтақ кесетін қондырғының механизмдері мен түйіндерінің белгіленуі және жұмыс істеу қағидасы, оның электрлік сызбасы;

бұғаттау және электрлік қорғау қағидасы;

гидравлика мен электротехника негіздері.

Агрегаттарды реттеу мен жөндеу және бұтақ кесетін қондырғының түйіндерін жөндеу бойынша жұмыстарды орындау кезінде - 5-разряд.

24-параграф. Бұталарды шабушы, 3-разряд

78. Жұмыстар сипаттамасы:

ағаштардың бұтақтары мен ұштарын қолмен балтамен шабу;

құлату кезінде зақымданған орманды жас шыбығын және орман маңын шабу;

шабылған бұтақтар мен ұшын, шабылған жас шыбықты және орман маңын үйіндіге жинап қою, бұтақтарды бір уақытта шабу кезінде оларды өртеу;

балтаны қайрау және түзету.

79. Білуге тиіс:

бұтақтарды шабу ережесі мен тәсілдері;

балтаны қайрау және түзету ережесі;

ағаш материалдарына техникалық шарттар мен мемелекеттік стандарттар;

бұтақтарды қауіпсіз жағу тәсілдері.

25-параграф. Бұталарды шабушы, 4-разряд

80. Жұмыстар сипаттамасы:

ағаштардың бұтақтары мен ұштарын бензомоторлы және электромоторлы аралармен және бұтақкескіштермен шабу;

құлату кезінде зақымданған орманды жас шыбығын және орман маңын шабу;

ағаштардың, өскіндердің және ағаштардың кесілген бұтақтары мен шыңдарын үймелер мен біліктерге жинау, бұтақтарды моторлы аралармен және бұтақ кескіштермен бір мезгілде кесу кезінде оларды қасқырға салу және өртеу;

отын қоспасын жасау және оны бензомоторлы араға және бұтақ кескішке құю;

қолданылатын жабдықты ақаусыз күйде ұстау және оған ағымдағы жөндеу жүргізу.

81. Білуге тиіс:

бензомоторлы және электромоторлы аралардың бұтақ кескіштердің құрылысы және оларды пайдалану ережесі;

қолданылатын жабдықты ақусыз күйінде ұстау және оған ағымдағы жөндеу жүргізу ережесі;

ағаш материалдарына техникалық шарттар мен мемелекеттік стандарттар;

бұтақтарды қауіпсіз жағу тәсілдері.

26-параграф. Даярлаушы, 2-разряд

82. Жұмыс сипаттамасы:

қабық пен қабақты түсіру, шабылған бұталардан қылқанжапырақтарды дайындау, іріктеу, бумаларға буу, бумаларды салу;

шыбық пен қазықтарды (таяқтарды) қолмен дайындау, оларды іріктеу, бумаларға жинау, тасымалдау және қатарлау;

қол сайманымен шыбықтар мен таяқтарды қабықтау;

қайың (моншаға арналған) сыпырғыштар мен қайың сыпыртқыларын жасау;

мелиоративті фашиналарды жасау;

қатқан мен маттарды өру;

ағаш өнімдерін қатарлау;

мүк дайындау;

сыпыртқы жасауға қонақ жүгеріні дайындау;

қол саймандарын қайрау және жану, әзірлеу.

83. Білуге тиіс:

қабық, қабақ, қылқанжапырақ, шыбық, таяқ, сыпыртқы, сыпырғыш, фашина, қатқан, мат, мүкті даярлауға техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар;

оларды даярлаудың, өңдеудің, орау мен сақтаудың тәсілдері;

қол саймандарымен қолдану ережелері.

27-параграф. Даярлаушы, 3-разряд

84. Жұмыстар сипаттамасы:

өсіп тұрған және шабылған ағаштардың қабығын түсіру;

қабықтарды жинау, іріктеу, кептіру, салу және нығыздау;

мочал (сулау, қабықтан тазарту, кептіру, іріктеу, бумаларға байлау) даярлау;

өсіп тұрған және шабылған ағаштардан қылқан жапырақтар дайындау;

қонақ жүгеріден сыпырғыш жасау.

85. Білуге тиіс:

қабық, мочал, қылқан жапырақ, қонақ жүгеріден сыпырғыш жасаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары;

қабық пен мочалды дайындау, өңдеудің тәсілдері мен әдістері.

28-параграф. Даярлаушы, 4-разряд

86. Жұмыс сипаттамасы:

өсіп тұрған ағаштар мен бұталардан, дәрілік шөптер, жемістер, жидектер, саңырауқұлақтан дәрілік шикізат дайындау(жинау, іріктеу, кептіру, салу, сақтау).

87. Білуге тиіс:

дәрілік шикізат, шөптер, жемістер, жидектер, саңырауқұлақтарға техникалық шарттар, мемлекеттік стандарттар, дайындау, өңдеу, орау, сақтаудың әдіс-тәсілдерін.

29-параграф. Қабықтаушы, 3-разряд

88. Жұмыстар сипаттамасы:

дөңгелек ағашты, кесілген материалдарды, қайрақтарды қабықтау және дөңгелек ағашты тақырлау, шпалдарды қолмен және механикаландырылған аспаппен жете қабықтау.

89. Білуге тиіс:

қабықтау құралын қайрау ережесі;

ағаш материалдарына мемлекеттік стандарттармен қойылатын талаптар;

механикаландырылған аспаптың құрылысы және пайдалану ережесі.

30-параграф. Қабықтаушы, 4-разряд

90. Жұмыстар сипаттамасы:

бункерлік, барабандық қорап сыдыратын қондырғыларда және дискілік станоктарда қысқа және ұзақ уақытқа дөңгелек орманды қабықтау;

шпалоправалық станоктарда шпалды жете қабықтау;

қызмет көрсететін станоктар мен қондырғылардың жұмысын қадағалау, олардың жұмыс органдарын ауыстыру;

сынықтарын жоюмен қолданылатын жабдықты қарау;

дөңгелек ағашты қабықтау үшін қолданылатын қондырғылар мен станоктарға ай сайын техникалық қызмет көрсету, оларды жөндеудің барлық түрлеріне қатысу.

91. Білуге тиіс:

қолданылатын қондырғылар мен станоктардың белгіленуі, құрылысы және жұмыс істеу қағидасы;

олардың жұмыс органдарын алу және ауыстыру ережесі;

дөңгелек ағаш материалдарды қабықтау сапасына қойылатын талаптар.

31-параграф. Қабықтаушы, 5-разряд

92. Жұмыстар сипаттамасы:

әр түрлі жүйелердің роторлық станоктарында қысқа және ұзақ уақытқа дөңгелек ағашты қабықтау;

ағаш материалдарын толық қабықтауға қайтару;

оның жұмысы барысында роторлық қабықтау станогын басқару;

қабықтаустаноктарының жұмыс органдарын ауыстыру (пышақтарды, қабыалғыштарды, фрездерді);

роторлық қабықтау станогын реттеу, жөндеу ақауларын жою;

роторлық қабықтау станогына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеудің барлық түрлеріне қатысу.

93. Білуге тиіс:

роторлық қабықтау станогының белгіленуі, құрылысы және жұмыс істеу қағидасы;

роторлық қабықтау станогының жұмыс органдарын реттеу, тексеру және орнату ережесі;

механика, электротехника және гидравлика негіздері;

дөңгелеу ағаш материалдарын қабықтау сапасына қойылатын талаптар;

роторлық қабықтау станогының жұмыс режимі.

32-параграф. Қырқып кесу қондырғысының операторы, 5-разряд

94. Жұмыстар сипаттамасы:

жарамды сортименттердің барынша үлкен шығымын ескере отырып, солқылдақ шыбықтарды қырқып кесу қондырғыларында (көпаралыдан басқа) белгілеу және қырқып кесу;

солқылдақ шыбықтарды түсіру және беру механизмдерін, қырқып кесу түйіндерін, іріктеу, қысқартып кесетін және лақтыратын құрылғыларды ақаусыз күйде ұстау және дұрыс пайдалану;

жекелеген түйіндердің жұмысын, қырқып кесу қондырғысының гидравликалық, пневматикалық және электрлік жүйелерінің, сондай-ақ солқылдақ шыбықтарды белгілеудің электрлік және өзге жүйелерінің жұмысын қадағалау;

қырқып кесу қондырғысын жөндеуге қатысу.

95. Білуге тиіс:

ағаш жыныстары, ағаш мүкістері туралы негізгі мәліметтер;

дайындалатын сортименттерге қойылатын техникалық талаптар, оларға стандарттар мен техникалық шарттар;

сортименттерде солқылдақ шыбықтарды ұтымды байлау тәсілдері;

қырқып кесу қондырғысының механизмдерінің, түйіндері мен жүйелерінің құрылысы;

электр, механика, пневмо, гидро және электр жетектің негіздері.

33-параграф. Қырқып кесу қондырғысының операторы, 6-разряд

96. Жұмыстар сипаттамасы:

жарамды сортименттердің барынша үлкен шығымын ескерумен солқылдақ шыбықтарды көпаралыдан қырқып кесу қондырғыларында (басқа) белгілеу және қырқып кесу;

қырқып кесу қондырғысының түйіндерін жөндеу және реттеу, оны жөндеу кезінде анықталған ақауларды жою;

қырқып кесу қондырғысын жөндеуге және сынау жүргізуге қатысу.

97. Білуге тиіс:

ағаш жыныстары, ағаш мүкістері туралы негізгі мәліметтер;

дайындалатын сортименттерге қойылатын техникалық талаптар, оларға стандарттар мен техникалық шарттар;

сортименттерде солқылдақ шыбықтарды ұтымды байлау тәсілдері;

қырқып кесу қондырғысының механизмдерінің, түйіндері мен жүйелерінің құрылысы;

электр, механика, пневмо, гидро және электр жетектің негіздері;

қырқып кесу қондырғысының түйіндері мен агрегаттарын реттеуге техникалық шарттар, олардың пайдалану деректері;

қырқып кесу қондырғысының механизмдерін жинау және реттеу тәсілдері;

бөлшектердің ақауларының алдын алу шаралары.

34-параграф. Қырқып кесуші, 3-разряд

98. Жұмыстар сипаттамасы:

мемлекеттік стандарттарға сәйкес және берілген мөлшерлер мен сортименттер бойынша дөңгелек аралау станоктарында, циркульды араларда алдын ала белгілеуден кейін ұзындығын қысқаға көлденең аралау (қырқып кесу);

дөңгелек аралау станогының ақаусыздығын қадағалау және араларды ауыстыру.

99. Білуге тиіс:

ағаш материалдарына техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар;

ағаш жыныстары туралы негізгі мәліметтер;

қолданылатын жабдықтың құрылысы, жұмыс істеу қағидасы, реттеу және жөндеу ережесі.

35-параграф. Қырқып кесуші, 4-разряд

100. Жұмыстар сипаттамасы:

жарамды сортименттердің ең үлкен шығымын ескерумен мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес солқылдақ шыбықтар мен бөренелерді элктр немесе бензомоторлы аралармен немесе өзге конструкциялы аралармен қырқып кесу;

кесектерін кесу;

қырқаларын (бөренелерді) электраралармен, бензоаралармен және өзге конструкциялы аралармен фанер, оттықтар, катушкалар, шаңғы дайындамаларын, баланстар жасауға арналған кесінді ағштарға белгілеу және аралау;

осмолды, шырша және емен түбірін және ағаш дайындамаларының қалдықтарын электрлік немесе бензомоторлы аралармен қырқып кесу, түбірлі осмолды слешерлік қондырғыларда белгілеу және қырқып кесу;

ара мен ара шынжырларын қайрау, орнату және ауыстыру;

отын қоспасын құру және бензомоторлы араны дайындау;

араны, ара шынжырларын, жұмыс кабелін ақаусыз күйде ұстау және дұрыс пайдалану, әр түрлі конструкциялы араларға ағымдағы жөндеу жүргізу.

101. Білуге тиіс:

ағаштың мүкістері мен қасиеттері;

дайындалатын сортименттерге қойылатын техникалық талаптар, оларға мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттар;

солқылдақ шыбықтарды сортименттерге ұтымды бөлу тәсілдері;

отын қоспасын дайындау және бензомоторлы толтыру ережесі.

36-параграф. Манипулятордың операторы, 4-разряд

102. Жұмыстар сипаттамасы:

гидравликалық манипулятордың көмегімен солқылдақ шыбықтардың будасын бөлу және оларды қырқып кесетін қондырғының түсетін ағаш транспортеріне даналап беру;

солқылдақ шыбықтарды берудің біркелкілігін бақылау;

гидравликалық манипуляторд басқару, ақаусыз күйде ұстау және механизмдерін дұрыс пайдалану;

гидравликалық жүйенің, тежегіш құралының электр жабдығының жұмысын, гидравликалық манипулятордың түйіндерінің бекіту сенімділігін қадағалау;

гидравликалық манипуляторды жөндеу мен реттеуге қатысу.

103. Білуге тиіс:

гидравликалық манипулятордың механизмдері мен жүйелерінің жұмыс істеу қағидасы және техникалық пайдалану ережесі.

37-параграф. Солқылдақ шыбықтарға белгі қоюшы, 4-разряд

104. Жұмыстар сипаттамасы:

жарамды сортименттердің ең үлкен шығымын ескерумен және оларға мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес солқылдақ шыбықтарды белгілеу;

ірі мөлшерлі және едәуір бағалы солқылдақ шыбықтарды қырқып кесуге қатысу.

105. Білуге тиіс:

ағаш жыныстары, ағаш мүкістері туралы негізгі мәліметтер;

ағаш материалдарын қойылатын техникалық талаптар, оларға мемлекеттік стандарттар;

солқылдақ шыбықтарды дұрыс бөлу ережесі.

38-параграф. Трельдеу және тиеу жабдығының монтажнигі, 4-разряд

106. Жұмыстар сипаттамасы:

сұрыптау жолдарын монтаждау және тиеу мен түсіру алаңдарының құрылымы;

діңгектер мен өзге трельдеу, тиеу, түсіру, сұрыптау және шоғырлау құрылғыларының жабдықталуы;

шығырлы терльдеу, ағашты тиеу, ағаш тасу жылжымалы құрамын түсіру, ағашты судан итеріп шығарып, шоғырлау кезіндегі қанатты-блокты жүйенің монтажы;

арқандарды дайындау және жылжыту;

полиспасттар мен трельдеу шығырларының блоктарын жөндеу.

107. Білуге тиіс:

жүктеу және трельдеу жабдықтарының құрылғыларының құрылысы және жұмыс істеу қағидасы, олардың монтажына қойылатын техникалық шарттар;

қолданылатын жинақтау және өлшеу аспаптарының міндеттері;

жинақтау жұмыстарын орындаудың тиімді тәсілдері;

айлақтар мен барабандардан қанаттарды тарқату әдістері;

құбылған шығыр блоктары мен қанаттардың жүк көтеруі.

39-параграф. Трельдеу және тиеу жабдығының монтажнигі, 5-разряд

108. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты судан итеріп шығару және шоғырлау, ағашты суға домалату, қат-қаттау, сұрыптау бойынша жабдықтар, тиеу, трельдеу қондырғылары, қанатты крандар, тиеу әуе-трельдеу қондырғылары және трельдеу жабдықтары мен тораптарын монтаждау;

тиеу эстакадасын, тиеу қондырғысын, ағаш тасымалдағышты тексеру;

стационарлы шығырдың монтажы;

жылжымалы шығырлар мен электр станцияларын орнату;

қанаттарды бекіту, қанаттар мен жүк асып қоятын арқандарды қиыстыру;

жобалы өлшемге дейін көтергіш қанаттарды тарту;

трельдеу және тиеу құрылғылары мен шығырлары діңгегінің аралық тірегінің тростық тартпаларын бекіту және керу.

109. Білуге тиіс:

жиналатын құрылғылары мен тораптардың құрылымдық ерекшеліктері;

ағаш қоймалары, жүктеу және өңдеу алаңдарына, сұрыптау жолдарына, қанаттарды бекітуге, шығырларды монтаждауға, жылжымалы электр станцияларын орнатуға қойылатын техникалық талаптар;

монтаждалған жабдықты жиынтық сынаудан өткізу, жөнге келтіру, іске қосу, жүргізіп жаттықтыру және байқау ережелері.

40-параграф. Трельдеу машинасының машинисі, 6-разряд

110. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты құлату, пакеттеу, ағаш пакеттерін, шайыр, томарды, ағаш кесетін жердегі ағаш химиялық өнімдерді трельдеу және келтіру, бұтақтарды кесу, алаңдарды дайындау бойынша жеке немесе кешенді операцияларды орындау кезінде ілмелі немесе тіркеу жабдығымен жабдықталған түрлі жүйедегі трельдеу машиналарын басқару;

трельдеу машинасы жабдықтары мен механизмедерін іске қосу, тоқтату және реттеу, олардың ақаулықтарын анықтау және жою;

техникалық жабдықтау және трельдеу машинасы мен қолданылатын жабдықтардың жөндеу жұмыстарына қатысу;

трельдеу машинасына жанар-жағар май материалын құю.

111. Білуге тиіс:

ілу және тіркеу жабдықтарының түрлі жүйедегі трельдеу машиналардың құрылымы;

трельдеу машиналар қозғалтқыштарының жұмыс істеу қағидасы және оларды реттеу ережелері;

электротехника негіздері;

трельдеу машинаның қысым,- гидро және электр жабдықтарының құрылысы;

трельдеу машиналардың механизмдері мен тораптарын реттеуге қойылатын техникалық шарттар және олардың пайдалану деректері;

ағаш кесетін жұмыстарды орындау әдістері, жол жүру ережелері;

отынның негізгі түрлері және жанар-жағар май материалдарының сұрыптары;

қолданылатын жабдықтар мен трельдеу машиналардың ақаулықтарын анықтау және жою әдістері.

41-параграф. Трельдеуші, 3-разряд

112. Жұмыстар сипаттамасы:

тіркемелі жабдықтың алуан түрлері пайдаланумен аралық қоймаларға ағашты, түбірлерді және түбір осмоллы трельдеу (жақындату);

трельдеу кезінде ағашты тиеу (үю), ілгектеу, түсіру (құлату), тіркеуін ағыту және қатарлап жинау;

трельдеу жабдығына және әбзелдерге ағымдағы жөндеу жүргізу;

аттарға күтім жасау.

113. Білуге тиіс:

ағашты трельдеу кезінде жұмыстарды орындау тәсілдері;

атқа жүктеме нормалары;

трельдеу жабдығының түрлері;

ағаш сортименттері және оларға шартты белгілер (маркалар);

жоғары қоймаларда қатарлардың орналасу сызбасы және оларға ағаш салу ережесі;

аттарға күтім жасау ережесі;

ветеринарлық минимум.

42-параграф. Трельдеуші, 4-разряд

114. Жұмыстар сипаттамасы:

ағашты жерге түсумен, тасымалды науаларға ағаш түсіргіштер мен су науалары бойынша трельдеу (түсіру);

ағашты түсіру трассасын қолмен тазалау;

ағаш түсіргіштерді, науаларды ақаусыз күйде ұстау және оларды ағымдағы жөндеу.

115. Білуге тиіс:

ағашты таудан түсіру бойынша жұмыстар орындау;

ағаш түсіргіштерге күтім жасау ережесі және авариялардың және тұрып қалулардың алдын алу бойынша шаралар;

ағаш түсіргіштер мен науаларды ағымдағы жөндеу тәсілдері.

43-параграф. Чокерлеуші, 4-разряд

116. Жұмыстар сипаттамасы:

арқан мен чокерлерді солқылдақ шыбықтарға, сортименттерге, ағаштарға, түбірлерге және осмолға беру, чокерлерді ағаштарға, солқылдақ шыбықтарға, сортименттерге, бүбірлер мен осмолдарға кигізу, оларды шығырдың немесе трактордың ауыр арқанына тіркеу;

ағашты чокерлеу мен будаға жинауға кедергі жасайтын бұтақтар мен ағаштың ұштарын кесу;

чокерлерді солқылдақ шыбықтардан, ағаштар мен сортименттерен алу және тіркеуін ағыту;

бұру кезінде арқанды беру және солқылдақ шыбықтардың, ағаштарды және сортименттерді іліп алу;

трельдеу және тиеу қондырғыларын монтаждау мен бөлшектеуге қатысу.

117. Білуге тиіс:

чокерлеу кезінде жұмыстарды орындау тәсілдері мен реттілігі;

сигнал беру жүйесі;

арқан мен блоктардың жүк көтерушілігі;

арқандарды, чокерлер мен ілмектерді тұтастыру тәсілдері;

шығырдың бағыттаушы блоктарын бекіту және орнын ауыстыру тәсілдері.

44-параграф. Экспорттық ағаш материалдарын тапсырушы, 3-разряд

118. Жұмыстар сипаттамасы:

тиелген экспорттық ағаш материалдарын шетел кемелерінің басқаруына тапсыру және орыс және шетел тілдерінде ілеспе құжаттарды ресімдеу;

қолданылатын мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкес домалақ, араланған және табақтық ағаш материалдарын, ағаштың жыныстарын, олардың белгіленуін және тип мөлшерлерін сыртқы түрі бойынша анықтау;

коносаменттік партияларды жиынтықтау және тиеу нұсқаулықтары мен ағаш материалдарын кемелерге тиеу жоспарына сәйкес теңіз және өзен кемелеріне және тиеу астындағы қою жерлеріне тиеу кезінде экспорттық ағаш материалдарды жиынтықтау және ерекшелік есепке алу;

тиеу тізімдемесінің дұрыстығын тексеру.

119. Білуге тиіс:

домалақ, араланған және табақтық ағаш материалдарының әр түрі сортименттеріне арналған арнайы ерекшелітерімен ағаштың жыныстары мен ағаш мүкістері;

ағаш материалдарының жіктелуі, мақсаты және маркалары;

әр түрлі мақсаттағы сортименттегі мүмкін ауытқулардың және шекті мөлшерлердің нормалары;

әр түрлі сортиментті ағаш материалдарына, оларды өлшеу, есептеу техникасы, маркалауға техникалық шарттар;

ағаш материалдарының көлемдерін анықтау және оларды пакеттеу тәсілдері;

әр түрлі сортиментті ағаш материалдарын теңіз және көл кемелеріне тиеу ережесі;

мемлекеттік және шетел тілдерінде ілеспе құжаттаманың нысандары.

4–тарау. Ағаш дайындау өндірісінің жұмыстарға арналған разрядтар бойынша жұмысшы жалпы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

1-параграф. Ағаш дайындайтын жабдықтарды жөндеу слесарі, 5-разряд

120. Жұмыс сипаттамасы:

орман шаруашылық, ағаш даярлау құралдарының агрегаттарын, түйіндерін, электр, гидрожабдықтарын, және қозғалтқыштарын, бақылау-өлшеу және арнайы аспаптарды, орман шаруашылық және ағаш даярлау жұмыстарына арналған машиналарды (трактор, ағаш даярлау машиналары, шығырлар, бұта кесу машиналары, салу құралдары мен крандарды) шабу машиналарын, қозғалмалы электростанцияларын, жол-құрылыс машиналарын, ағашты атыраулық топтастыру агрегаттарын, техникалық қызмет көрсетудің стационарлы және қозғалмалы құралдарын, әр түрлі маркалы бұта кесу құрылғыларын, тағы өзге де қолданылып жатқан машиналар мен жабдықтарды жөндеу, бөліктеу, сынау және оларға техникалық қызмет көрсету;

қолданылып жатқан аспаптарды, электромеханизмдер, станоктар, іріктеу құрылғыларын ткелей өндіріс орындарында, орман шаруашылық жұмыстарын жүргізгенде, ағашты дайындағанда, ағызғанда жөндеу мен реттеу.

121. Білуге тиіс:

орман шаруашылық, ағаш дайындау, жол-құрылыс машиналары, қолданылып жатқан құралдар, бақылау-өлшеу және арнайы аспаптардың құрылымы мен құрастыру ерекшеліктерін;

қызмет көрсетіліп жатқан механизмдер, машиналар, жабдықтарды жөндеу және реттеу ережелерін;

ағаш дайындау машиналарын сынау әдістері мен тәртібін, олардың ақауларын табу мен түзету тәсілдерін;

сынау стендері мен диагностикалық жабдықтың құрылымын;

ағаш дайындау машиналары мен жабдықтарына жоспарлы техникалық қызмет көрсетулер мен ағымдағы жөндеуді өткізудің ережелерін.

2-параграф. Ағаш дайындайтын жабдықтарды жөндеу слесарі, 6-разряд

122. Жұмыс сипаттамасы:

орман шаруашылық, ағаш шабу құралдарының күрделі агрегаттарын, түйіндерін(трактор, ағаш даярлау машиналары, шығырлар, бұта кесу машиналары, салу құралдары мен крандарды), шабу машиналарын, техникалық қызмет көрсетудің стационарлы және қозғалмалы құралдарын, топтастыру агрегаттарын, әр түрлі маркалы бұта кесу құрылғыларын және өзге де ағаш дайындау жабдықтарын тікелей өндіріс орындарында, шаруашылық жұмыстарын жүргізгенде, ағаш дайындағанда, ағаш ағызғанда техникалық қызмет көрсету, жөндеу, бөлшектеу, құрастыру, реттеу, сынау;

ағаш дайындау машиналарын, жабдықтарды, тракторлар және топтау агрегаттарына техникалық қызмет көрсету, ұзақ сақтауға қою;

ағаш дайындау машиналарын және жабдықтарын полигондарда жөндеу, құрастыру, қалпына келтіру, реттеу, кешенді сынақтар өткізу, техникалық талаптар бойынша қолдануға тапсыру;

қолданылып жатқан машиналар агрегаттары мен түйіндерінің электржабдықтарының ақауларын анықтау, жөндеу және реттеу;

қабылдау-тапсыру құжатнамасын рәсімдеу.

123. Білуге тиіс:

ағаш дайындау машиналары, технологиялық, диагностикалық жабдықтардың құрылымы, құрастыру ерекшеліктері, кинематикалық және электрлік сызбалары;

ағаш дайындау машиналары мен жабдықтарының техникалық күйін бағалау әдістері, ескірген тетіктерін қайта қалпына келтіру және беріктендіру тәсілдері;

ағаш дайындау машиналары мен жабдықтарына диагностика өткізу, техникалық қызмет көрсету, жөндеудің әдістері, оларды ұзақ мерзімге сақтауға қою.

3-параграф. Ағаш дайындау өндірісі мен ағаш балқыту бақылаушысы

124. Жұмыс сипаттамасы:

күшіне енген мемлекеттік стандарттарға және техникалық шарттарға сәйкес дөңгелек, жарылған, жонылған, араланған ағаш материалдарының, солқылдақ шыбықтар, осмол, ағаштар, живицалар, баррас, қара май, технологиялық жоңқа, ағаш қалдықтары, көмір, қабық, мочал, ағаш көгін, кіші ағашхимиясы өнімдерінің пайдалану мақсатын, сапасын, түрлерін, өлшемдерін, санын, көлемін анықтау және оларды белгілеу;

ағаштар мен шыбықтардың орташа көлемін анықтау;

ағаш материалдары мен өзге өнімдерді қабылдау мен тапсыру тіркеу құжатнамасын жүргізу.

125. Білуге тиіс:

бағалау негіздері мен ағаш тауартану негіздері;

ағаш ақаулары мен тұқымы;

ағаш дайындау өндірісі мен ағаш балқыту өнімдеріне қойылатын қолданыстағы мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттары;

ағаш материалдарын және өзге өнімдерді тасымалдаудың негізгі шарттары;

шетелге шығарылатын және арнайы тапсырыс ағаш материалдарына қойылатын талаптар;

ағаш материалдары, ағаштар пен шыбықтардың көлемін анықтайтын бақылау-өлшеу аспаптары мен кестелерді қолдану ережелері.

Көмір, қабық, мочал, ағаш көгі, кіші ағашхимиясы өнімдерін қабылдау және тапсыруды орындағанда -3-разряд.

Ағаштар, шыбықтар, технологиялық жоңқа, осмол, живица, баррас, қара май, жарылған, жонылған, араланған ағаш материалдарын, ағаш қалдықтарын, дөңгелек ағаш өнімдерін қабылдау және тапсыруда; ағаш материалдарын көлікке салғанда, ағаш балқытуда іріктегенде, ағашты судан шығарғанда қабылдау және тапсыруда - 4-разряд.

Шыбық (қырқып кесу) өнімдерін қабылдағанда және тапсырғанда - 5-разряд.

4-параграф. Ағаш дайындау, ағаш балқыту, ағаш шырынын балқытудағы көмекші жұмысшы, 1-разряд

126. Жұмыс сипаттамасы:

сыпырғыш пен сыпыртқыларды жасау, мүк даялау;

маттарды өру;

шабу, сал байлайтын орынды қабықтардан, қиындылардан, қоқыстан, қардан тазарту;

қатарларды қардан тазалау;

дөңгелек ағаштарды, томарларды осмолға шапқанда, шпал аралағанда және өзге жұмыстардан қалған қалдықтардан тазарту;

қалдықтарды арнайы орынға жинау, үйіп, өртеу;

аммонитті мөлшерлеп орау үшін крафт қағазынан немесе қағаз қаптардан пакет жасау, аммонитті пакеттерге бөліп салу;

орманды таудан түсіру кезіндегі сигнал беру;

ағаш балқытуда әр түрлі күрделі емес, қосымша, дайындық жұмыстарына қатысу;

разряды жоғарырақ ағаш дайындау, ағаш балқыту, ағаш шырынын балқытудағы көмекші жұмысшының қадағалауымен өзге де ағаш дайындау, ағаш балқыту жұмыстарын жүргізу.

127. Білуге тиіс:

сыпыртқы, сыпырғыш жасаудың, мүк даярлаудың, ағаш балқытуда қосымша жұмыстарды атқарудың тәсілдері;

ағаш дайындау мен ағаш балқыту жұмыстарынан қалатын қалдықтарды тазартуды, қатарларды қардан тазартудың ережелерін;

аммонитті салуға арналған пакеттерді жасауға техникалық шарттары;

бұталарды кесу және нысаналарды кесу ережесі;

қолданылып жатқан құралдарды пайдалану ережелері.

5-параграф. Ағаш дайындау, ағаш балқыту, ағаш шырынын ағызудағы көмекші жұмысшы, 2-разряд

128. Жұмыс сипаттамасы:

сақтықпен қаралатын заттарды(сұйықтық, отқауіпті, улы және өзге де заттар), күлдей материалдарды(үгілетін цемент, ұсақталған әк, гипс, улыхимикаттар) арту, түсіру, салу, оларды арбада тасымалдау, шаналар мен жеткізіп салатын құрылғыларда тасымалдау;

каррожабдықтар мен ағаш қазықшаларды жасау мен жөндеу;

балқытуға арналған орман аумағына каррожабдықты тасымалдау, жұмыс аяқталғаннан соң оны әкету және сақтау орындарына жеткізу;

каррожабдықтарды дәнекерлеу;

сумайжылыту құрылғысына жанармай құю, су мен майды жылыту, қолданылып жатқан машиналарға маусымның суық кезеңінде жанармай құю, ағаш шабуда сумайжылыту жабдығын күту.

129. Білуге тиіс:

ерекше сақтықты қажет ететін жүктерді және күлдей материалдарды тиеу, салу, шығару, тасу тәсілдері;

жүкті қабылдағанда ілеспе құжаттарды рәсімдеу тәртібі;

жүктерді іріктеу тәртібі;

каррожабдығын жасау мен жөндеудің техникалық шарттары.

6-параграф. Ағашты шабу, тасу дайындығындағы тракторшы, 5-разряд

130. Жұмыс сипаттамасы:

қозғалтқыш қуаты 73,5 киловаттқа (100 ат күшіне) дейін тракторларды, тарту жабдықтарын және әр түрлі жүйенің топтау агрегаттарын басқару: ағаш шабуды дайындағанда, ағаш жару, ағаш тиеу пункттерінде, жоғары, орталық құралдарда жүктің барлық түрін(соның ішінде, арнайы және өзге үлкен емес жүктерді) тасымалдағанда, ағаш жару орындарынан ағашты шығарғанда; ағашты тиегенде және қатарлағанда; ағаш жару орындарын шабылған қалдықтардан, бұтақтар мен ағаш бастарынан тазартқанда; ағаш тасу жолдарын, ағаш тиеу орындарын тазартқанда; ағашты атыраулық топтауда және ағашты суға салғанда;

қозғалтқыш қуаты әр түрлі, қалдықтарды артудың механизацияланған құралдарымен жабдықталмаған, әр түрлі жүйе тракторлары негізіндегі қозғалмалы шабу және тасымалдау машиналарын басқару;

қолданылып жатқан машиналар, механизмдер, жабдықтарды реттеу, ақауларын анықтау және жою;

тракторларды, тарту жабдықтарын, шабу машиналарын, топтау агрегаттарына техникалық қызмет көрсету;

тракторларды, тартқыштарды, кесу машиналарын, жұту агрегаттарын, олардың тіркемелі және аспалы құрылғыларын жөндеудің барлық түрлеріне қатысу.

131. Білуге тиіс:

трактор, тарту жабдықтары, шабу машиналары, топтау агрегаттарының, олардың тіркеме және ілме жабдықтарының құрылымы мен құрылысы;

трактор, тарту жабдықтары, шабу машиналары, топтау агрегаттарының қозғалтқыш, электр, пневмо және гидрожабдықтарының құрылымы, жұмыс істеу принципі, реттеудің ережелері;

ағашты шабудың ең дұрыс тәсілдері;

томарларды тамырымен жұлуды;

ағаш шабуда жүктердің қозғалуы мен тасу ережелері;

отынның негізгі түрлері мен майлау материалдарының сорттары;

қолданылып жатқан ағаш дайындау машиналары, механизмдер, жабдықтардың ақауларын табу және жөндеу әдістері;

сигнал беру жүйесі;

шабу машиналарында пышақтарды орналастыру ережелері;

технологиялық жоңқаға техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттары.

Ағаш дайындағанда, осмол даярлау үшін томарларды жұлғанда қозғалтқыш күші 73,5 киловаттан (100 ат күшіне) асатын тракторды басқарғанда, ағаш, томарды бұталағанда, ағаш дайындау орнынан қоқыстарды шығарғанда кез келген қозғалтқыш күшті тракторды басқарғанда; кез келген қозғалтқыш күшті тракторлар негізінде құрылған, қалдықтарды салу механизациясы жабдықтары орнатылған қозғалмалы шабу машиналарын басқарғанда, шыбық пен ағаштарды бұталауға қатысқанда - 6-разряд.

7-параграф. Қорықшы, 3-разряд

132. Жұмыс сипаттамасы:

бекітіп берілген обходта, қорықта, аңшы шаруашылығында, өндірістік учаскелерде жабайы жануарлар мен орман егістіктерін браконьерлерден қорғау;

азық дайындау;

аңшылық етуге және балық аулауға құқық беретін құжаттарды тексеру, жайылымдардағы жабайы аң мен құстың жылжуын бақылау, қоректендіру алаңшықтарын, аншлагтарды тиісті күйде ұстау;

жабайы жануарларды есепке алу;

ағаш отынын дайындау, мал жаю, шөп шабу және орманды пайдаланудың өзге де жанама түрлеріне құқық беретін құжаттарды тексеру;

белгіленген ережелердің орындалуын бақылау;

ормандағы өрт сөндіру жұмыстарына қатысу;

ағаш кесуге, шөп шабуға, мал жаюға және орманды пайдаланудың өзге де түрлеріне арналған жерлерді бөлу, орман өсіруді жоспарлау жүргізу кезде жерде шекаралар, меже белгілерін, кварталдық тоғай жолдарын, визирлерді және өзге де белгілеу;

ағаш кесетін жерлерді бөлу және таксациялау, ағаш кесілетін жерлерді, дайындалған ағаш материалдарын, орман егістіктерін, сөл балқыту жерлерін, орындалған орман жұмыстарын куәландыру;

тіркелген обходы, қорығы, аңшылық шаруашылығы, өндірістік учаскесі шегінде аңшыларды тіркеу;

аңшылық етудің ережелері мен мерзімдерін және орман тәртібін бұзғандарға қатысты хаттама әзірлеу;

орманды заңсыз шабу, мал жаю және орманды пайдаланудың өзге де заңсыз түрлерін доғарту жөніндегі шараларды қолдану;

көпірлердің, өрт бақылау мұнарасын, телефон желісін, шектегіш белгілерін, орман өсіру жоспарланған және орман шаруашылығы белгілерін дұрыс күйде ұстау;

обходта зиянды жәндіктердің ошақтары, ағаштардың ауруы, ағаштардың жел мен дауылдан құлауы, сүрек діңнің кебуі және орман шаруашылығына зиян келтіру мүмкін өзге де құбылыстар анықталғаны жөнінде орман мекемесіне дер кезінде хабарлау.

133. Білуге тиіс:

басқаруға берілген обходының, қорығының, орман шаруашылығының, өндірістік учаскенің шекаралары;

аңшылық ету ережелер, орманды дұрыс пайдалану және орман шаруашылығын жүргізу жөніндегі нұсқаулықтар, бұйрықтар, өкімдер;

орман егу және оман отырғызу, орман өсімдіктерін күту, орман тұқымдарын және ормандық тұқым материалдарын дайындау жөніндегі жұмыстардың ұйымдастырылуы және технологиясы;

ормандағы өрт қауіпсіздігі ережелерін және өрт сөндірудің практикалық әдістері;

аңшылық ету кезіндегі қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері;

орман шаруашылығындағы агротехника мен жұмыстар технологиясы.

8-параграф. Қорықшы, 4-разряд

134. Жұмыс сипаттамасы:

бекітіліп берген обходында, қорығында, аңшы шаруашылығында, өндірістік учаскелерінде жабайы жануарлар мен орман егістіктерін браконьерлерден қорғау;

азық дайындау;

фенологиялық күнделікке жазулар енгізу;

аңшылық етуге және балық аулауға құқық беретін құжаттарды тексеру, ормандағы жабайы аң мен құстың жылжуын бақылау, қоректендіру алаңшықтарын, аншлагтарды тиісті күйде ұстау;

жабайы жануарларды есепке алу;

ағаш отынын дайындау, мал жаю, шөп шабу және орманды пайдаланудың өзге де жанама түрлеріне құқық беретін құжаттарды тексеру, белгіленген ережелердің орындалуын бақылау;

ормандағы өрт сөндіру жұмыстарына қатысу;

орман шаруашылығы мен орман өсімдіктерімен жұмыс жүргізу;

ағаш кесуге, шөп шабуға, мал жаюға және орманды пайдаланудың өзге де түрлеріне арналған жерлерді бөлу, орман өсіруді жоспарлау жүргізу кезде жерде шекаралар, меже белгілерін, кварталдық тоғай жолдарын, визирлерді;

ағаш кесетін жерлерді бөлу және таксациялау, ағаш кесілетін жерлерді, дайындалған ағаш материалдарын, орман егістіктерін, сөл балқыту жерлерін, орындалған орман жұмыстарын куәландыру;

бекітілген обходы, қорығы, аңшылық шаруашылығы, өндірістік учаскесі шегінде аңшыларды тіркеу;

аңшылар мен жергілікті халық арасында аңшылық жөніндегі заңдар, орманды қорғау мәселелері бойынша түсіндіру жұмысын жүргізу;

орманды заңсыз шабу, мал жаю және орманды пайдаланудың өзге де заңсыз түрлерін доғарту жөнінде шаралар қолдану;

көпірлердің, өрт бақылау мұнарасын, телефон желісін, шектегіш белгілерін, орман өсіру жоспарланған және орман шаруашылығы белгілерін дұрыс күйде ұстау;

обходта зиянды жәндіктердің ошақтары, ағаштардың ауруы, ағаштардың жел мен дауылдан құлауы, сүрек діңнің кебуі және орман шаруашылығына зиян келтіру мүмкін өзге де құбылыстар анықталғаны жөнінде орман мекемесіне дер кезінде хабарлау.

135. Білуге тиіс:

өсімдіктер мен жануарлардың төлдеуін қорғау және оларды пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілері;

тапсырылған обходының, қорығының, орман шаруашылығының, өндірістік учаскенің шекаралары;

аңшылық ету ережелері, дұрыс орман пайдалану және аңшылық шаруашылығын жүргізу жөніндегі нұсқаулықтар, бұйрықтар, өкімдер және өзге де материалдар;

орман егу және орман отырғызу, орман өсімдіктерін күту, орман тұқымдарын және ормандық тұқым материалдарын дайындау жөніндегі жұмыстардың ұйымдастырылуын және технологиясы;

ормандағы өрт қауіпсіздігі ережелерін және өрт сөндірудің практикалық әдістері;

орман заңдарын, аңшылық ету ережелерін бұзу үшін жауапкершіліктің нормалары;

аңшы ит қосу және итпен қуу ережелері;

аңшылық ету кезіндегі қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері;

орман шаруашылық агротехникасы мен жұмыстар технологиясы.

9-параграф. Қорықшы, 5-разряд

136. Жұмыс сипаттамасы:

бекітілген обходында, қорығында, аңшы шаруашылығында, өндірістік учаскелерінде жабайы жануарлар мен орман егістіктерін браконьерлерден қорғау;

азық дайындау;

бүкіл биотехникалық іс-шаралар кешенін жүргізу;

фенологиялық күнделікте күнделікті жазба жүргізу;

аңшылық етуге және балық аулауға құқық беретін құжаттарды тексеру, ормандағы жабайы аң мен құстың жылжуын бақылау, қоректендіру алаңшықтарын, аншлагтарды тиісті күйде ұстау;

жабайы жануарларды есепке алу;

ағаш отынын дайындау, мал жаю, шөп шабу және орманды пайдаланудың өзге де жанама түрлеріне құқық беретін құжаттарды тексеру;

белгіленген ережелердің орындалуын бақылау;

ормандағы өрт сөндіру жұмыстарына қатысу мен басшылық ету;

орман шаруашылығы мен орман өсімдіктерімен жұмыс жүргізу;

ағаш кесуге, шөп шабуға, мал жаюға және орманды пайдаланудың өзге де түрлеріне арналған жерлерді бөлу, орман өсіруді жоспарлау жүргізу кезде жерде шекаралар, меже белгілерін, кварталдық тоғай жолдарын, визирлерді белгілеу;

ағаш кесу жерлерін бөлу және таксациялау, ағаш кесілетін жерлерді, дайындалған ағаш материалдарын, орман егістіктерін, сөл балқыту жерлерін, орындалған орман жұмыстарын куәландыру;

тіркелген обходы, қорығы,аңшылық шаруашылығы, өндірістік учаскесі шегінде аңшыларды тіркеу;

аң аулау ережелері мен мерзімдерін бұзушыларға және орман тәртібін бұзушыларға хаттамалар жасау;

аңшылар мен жергілікті халық арасында аңшылық жөніндегі заңдар, орманды қорғау мәселелері бойынша түсіндіру жұмысын жүргізу;

орманды заңсыз кесуді, мал жаюды және өзге де заңсыз орман пайдалануды тоқтатуға шаралар қабылдау;

көпірлердің, өрт мұнараларының, телефон желісінің, шектеу, орман орналастыру және орман шаруашылығы белгілерінің сақталуын қамтамасыз ету;

орман шаруашылығына залал келтіруі мүмкін зиянды жәндіктердің, орман ауруларының, жел құлатқан, дауыл құлатқан, сүрекдіңдердің кебуі мен өзге де құбылыстардың ошақтарын аралауда байқалғаны туралы орманшылықты аралап тексерудің санитарлық жай-күйін бақылау және дер кезінде хабарлау.

137. Білуге тиіс:

өсімдіктер мен жануарлардың төлдеуін қорғау және оларды пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілері;

тапсырылған обходының, қорығының, орман шаруашылығының, өндірістік учаскенің шекаралары;

аңшылық ету ережелері;

орманды пайдалануды және аңшылық шаруашылықты дұрыс жүргізу жөніндегі нұсқаулықтар, бұйрықтар, өкімдер;

орман егу және орман отырғызу, орман өсімдіктерін күту, орман тұқымдарын және ормандық тұқым материалдарын дайындау жөніндегі жұмыстардың ұйымдастырылуы және технологиясы;

тұқымдарды, тамақ өнімдерін, дәрілік өсімдіктерді және техникалық шикізатты, ағаш көктерін дайындауға арналған техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар;

ормандағы өрт қауіпсіздігі ережелері және өрт сөндірудің практикалық әдістері;

орман заңдары, аңшылық ету ережелері бұзу үшін жауапкершіліктің нормалары;

аңшы ит қосу және итпен қуу, аңшылық ету кезіндегі қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері;

орман шаруашылық агротехникасы мен жұмыстар технологиясы.

10-параграф. Машинист-краншы

138. Жұмыс сипаттамасы:

жүк машиналарын немесе барлық типті крандарды, тракторларға монтаждалған әр түрлі жүйелердің өзі жүретін жүктеу машиналарын тасығанда, ағаш тасу көліктеріне салғанда, ағаш тасу көліктерінен ағаш материалдарын, ағашхимия өнімдерін, осмол, томарларды түсіргенде басқару, ағаш дайындау технологиялық үрдісіне қатысу, ағашты қоймада қатарлап үю;

жүккөтеретін механизмдер мен жүк тиейтін құрылғыларды реттеу;

арқан, блок, чокер, жүккөтеру механизмдерінің және құрылғыларының беріктігін тексеру;

қолданылып жатқан механизмдер мен машиналарға техникалық қызмет көрсетулер мен жөндеу жұмыстарының барлық түріне қатысу;

қызмет көрсетіліп жатқан механизмдер, машиналар, құрылғылардың ақауларын табу және жөндеу.

139. Білуге тиіс:

жүктеу машиналары, крандардың барлық түрлері, әр түрлі жүйенің өзі жүретін жүк тиейтін машиналарының құрылымын, құрылысының ерекшеліктерін, қолдану ережелерін, пайдалану мақсаты мен жұмыс істеу принципін;

қолданған кезде машиналар мен механизмдердің сорғылары мен қақпақтарын реттеу тәсілдерін;

ағашты тасу, салу, қатарлап жинаудың тәсілдерін;

арқандарды қолданудың техникалық шарттарын;

крандар мен арқандарды басқару сызбасы мен шектік жүктемесін;

автомашина, тіркеу жабдығы, вагон, платформаларды жүктеу ережелерін;

қызмет көрсетіліп жатқан машиналар мен механизмдердің ақауларының шығу себептері мен оларды жөндеудің тәсілдерін.

Жүк көтеру шегі 2 тоннаға дейін жүк машиналары мен крандардың барлық түрін басқару - 4-разряд.

Жүк көтеру шегі 2-ден 5 тоннаға дейін жүк машиналары мен крандардың барлық түрін;

жүк көтеру шегі 5-тен 25 тоннаға дейін тұрақты мұнара және козловой крандарды басқарғанда, ағаш жүгін және өзге де жүкті иілгіш арқан көмегімен қатарға қойғанда, салып, тасығанда - 5-разряд.

Әр түрлі жүйенің тракторларға монтаждалған, өзі жүретін жүк тиеу машиналарын, жүк көтеру шегі 5-тен 7 тоннаға дейін барлық жүк машиналары мен крандарын;

әр түрлі жүк ұстағыш құралдар орнатылған, жүк көтеру шегі 25 тоннадан асатын тұрақты мұнара және козловой крандарды басқарғанда;

ағаш және ұқсас жүктерді тиеу, түсіру, қатарлап жинау, тасу жұмыстарын орындағанда;

ағаш жүгін тасып, салып, түсіріп, қатарлағанда грейферлі, жүк көтеру шегі 5тоннаға дейін тұрақты мұнара және козловой крандарды басқарғанда;

барлық жұмыстарды орындағанда жүк көтеру шегі 10 тоннадан асатын кабелді крандарды басқарғанда - 6-разряд.

Ағаш және ұқсас жүктерді тиеу, түсіру, қатарлап жинау, тасу жұмыстарын орындағанда әр түрлі жүйенің тракторларға монтаждалған, өзі жүретін жүк тиеу машиналарын, жүк көтеру шегі 7 тоннадан асатын жүк машиналары мен крандарын, грейферлі, жүк көтеру шегі 5 тоннадан асатын тұрақты мұнара және козловой крандарды басқарғанда -7-разряд.

11-параграф. Орманшы, 2-разряд

140. Жұмыс сипаттамасы:

орман дақылдарын отырғызу, плантациялар, қорықтар отырғыза бастау жөніндегі дайындық және қосалқы жұмыстары;

машина арқылы отырғызылған екпе көшеттерді қолмен жөндеу, көшеттердің дұрыс егілуін бақылау, қорықтардағы егістіктерді қолмен суару;

қазып алынған екпе көшеттерді іріктеу және уақытша отырғызу;

дайын шіліктен, өзге де материалдардан шарбақтар, механикалық қоршаулар жасау;

қорықтар мен плантацияларды қоршау, құрғату (суармалау) желілер үстінен өтпе жолдар мен көпірлер жасап орнату;

орманды қорғау жұмыстарын жүргізу кезінде дайындық жұмыстары;

орман кесетін жерді тазарту, қарағайдың қылқанын дайындау, сұрыптау, тазарту және буып – түю;

тін мен шел қабықтан, мочалодан шикізат дайындау, шетперден сыпырғылар, бұйымдар жасау.

141. Білуге тиіс:

орман дақылдарын өндіру әдістері мен тәсілдері;

ормантану негіздері;

ағаш шебері және балташы жұмыстарының негіздері;

көшеттерді отырғызу агротехникасы;

егіс материалдарын дайындаудың ережелері мен әдістері;

ағаш және бұта тұқымды көшеттердің стандарттарын, отырғызу сапасына қойылатын талаптар;

егіс материалын көму ережелері;

ағаш кесілген жерлерді тазарту ережелері;

қарағай қылқанын дайындаудың әдістері мен стандарттары;

шикізатты дайындау ережелері;

шетперден бұйымдар жасау технологиясы;

жұмыстарды атқарудың озық әдістері мен қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері;

аспаптар мен оларды қолдану ережелері.

12-параграф. Орманшы 3-разряд

142. Жұмыс сипаттамасы:

атты және қол аспаптарын, құралдарымен қажетті материалды тексеру және дайындау;

орман егестерін, қорықтар, плантациялар егуге топырақ дайындау;

орман дақылдарын, екпе көшеттерді, тікпе көшеттерді қолмен және салт атпен күту;

егістік материалды дайындау;

ағаш және бұта тұқымдарын жинау, өңдеу және егуге дайындау;

екпе және тікпе көшеттерді қазып алу, сұрыптау, тиеу және түсіру;

егістік және көшет материалдан қысқы уақытта сақтауға дайындау;

табиғи жағуарына көмектесу (топырақ бетіндегі қыртысты алу және топырақты қопсыту);

өрттің алдын алу жұмыстарын өткізу кезінде топырақты минерализациялау;

ұшақтарға улы химикаттарды тиеу;

зиянды жәндіктермен және орман ауруларымен жүргізілетін күрес нәтижелерінің есебін жүргізу;

этномофаунаның қоныстығының тығыздығын тексеру үшін топырақты зерттеу (тұзақ шұқырларды қазып алу), қоршағыш және тұзақ арықтарын орнату, ағаштарға желім шығыршықтарын салу, ұядағы жұмыртқаларды мұнайлау, тұзақ ағаштарды тізу;

ағаштың қабықтарын, өрт сөндірушілер балтасының саптарын дайындау, себеттер тоқу;

бұталар мен өсіп тұрған ағаштардан қолмен тұқым жинау;

өсіп тұрған қылқан жапырақты ағаштардан бүршіктер жинау;

кесілген ағаштардың жемістері бар бұтақтарын дайындау;

калқа астында дайындалған бұтақтарды кептіру, бұтақтардан жемісті сілкіп түсіру немесе сындырып алу, тұқымдарды желдетіп алу, елеп алу, кептіру және ыдыстарға салу, сақтайын жерге тасымалдау;

қылқан жапырақты ағаштардың бүршіктерін кептіргіш камераларға себу;

кептіргіш камералардың пешін жағу;

аралары ашылған бүршіктерді камерадан түсіру, тұқымдарды ыдыстарға салу, тұқымды сақтауға тапсыру;

сөрелердегі сақтауға қойылған тұқымдарды қопсытып отыру;

бүршік кептіретін және тұқым сақтауға арналған қоймаларды жинау, оларды әктеу және зарарсыздандыру.

143. Білуге тиіс:

топырақтану негіздерін (топырақтың механикалық құрамын, құрылымын, топырақтың негізгі қасиеттерін), ормантану, орман, тұқым ісінің, ормандық тауартанудың, орманды қорғау жұмыстарының негіздері;

топырақ өңдеудің және орман дақылдарын, екпе және тікпе көшеттерді, ағаш түрлерін күту агротехникасы;

тұқымдардың пісу және оларды жинау уақыты;

бүршіктерді өңдеу тәртібі, дайындау агротехникасы;

тұқымдарды сақтау мен сорттау ережелері және көшет материалдарға, жемістерге, бүршіктерге, емен жаңғақтарға, тұқымдарға арналған стандарттар;

бүршіктерді кептірудің температуралық режимі;

ағаш материалдарының техникалық шарттары мен стандарттары;

орман жұмыстарын орындау, аттарды күту ережелерін, түрлі құралдары, аспаптарды және құрылғыларды пайдалануды;

жұмыстарды атқару барысындағы қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері.

13-параграф. Орманшы, 4-разряд

144. Жұмыс сипаттамасы:

тіркегіш құралдары, аспаптарды және құрылғыларды тексеру және жұмысқа әзірлеу, оларды жұмыс ауысымы бойы күту, егістік және көшет материалдарын дайындау;

екпе және тікпе көшеттерді, қалемшелерді отырғызу, тұқым егу;

орман дақылдарын, екпе және тікпе көшеттерді механикалық құралдар арқылы күту;

минералдық тыңайтқыштарды енгізу, ағаштардың ұшар жолын салу және қалыптастыру, егу үшін материал дайындау;

улы химикаттарды қолдана отырып орман қорғау жұмыстары: улы химикаттарды топыраққа енгізу, ерітінділер, эмульсиялар, уланған қармақ дайындау;

екпе көшеттерді, көшеттерді, ағаш тұқымдарының табиғи жас шыбықтарын, шөпті өсімдіктерді бүрку;

жерді жырту арқылы екпе көшеттерді алу, топырақты минерализациялау, табиғи жаңартылуына қолдау жасау және ат жегілетін соқалар мен механизмдердің қолданылумен жүргізілетін өзге де жұмыстар;

ағаш кесетін жерлерді белгілеп бөлу және орманды жоспарлау жұмыстарын атқару, оның ішінде моторланған аспаптарды қолдану арқылы сынама алаңшықтардың салынуын бастау, ағаштарды есептеу, тұқым шаруашылықтарын өлшеу, визирлерді, кварталдық орман жолдарын және шекара сызықтарын қазу, тазалау және өлшеу, сәнді ағаштарды шабу жөніндегі жұмыстар кешені;

топырақ пен орман паталогияларына қатысты зерттеулер жүргізу үшін шұңқырлар дайындау.

145. Білуге тиіс:

ормантанудың, орман жоспарлаудың, топырақтанудың, орман жаңғыртудың, орман қорғаудың, орманды пайдаланудың және орман тауартанудың негіздері;

топырақты өңдеудің, екпе және тікпе көшеттерді, қалемшелерді отырғызудың, тұқым егудің, егістіктерді және отырғызылған көшеттерді күту агротехникасы;

алқаағаштарды қалыптастыру тәсілдері мен әдістері;

ағаштың, зиянкестердің ақаулары және орман аурулары;

тіркегіш және аспалы трактор және ат күшімен жүретін машиналар мен құрылғылардың, моторлы аспаптардың құрылымын және қолдану ережелері;

жұмыстарды атқару барысындағы қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері.

14-параграф. Орманшы, 5-разряд

146. Жұмыс сипаттамасы:

ағаш отырғызатын машиналарды, ат күшімен жүретін және қол аспаптары мен құрылғыларды дайындау, жұмыс ауысымы бойы оларды техникалық күту;

жабық тамыр жүйелі көшет материалдарын өсіру жөніндегі жұмыстар кешені, екпе тікпе көшеттерін механиканы қолданып отырғызу;

қалемшелерді ұластыру, жеміс ағаш және ағаш мектептері мен плантациялардағы көзбақтау;

қорықтарды жаңбырлату қондырғылары, мотопомпалар арқылы суару;

қол сөмкелік, ат және тракторлық бүріккіштердің, генераторлық қондырғылардың көмегімен орман қорғау жұмыстарының кешені;

орман өртін мотопомпалар, тракторлы, атты және қол бүріккіштердің көмегімен өшіру;

орман шабу орындарын және орман жоспарлау жерлерін бөлу жөніндегі жұмыстар кешені.

147. Білуге тиіс:

ормантану, орман жаңғырту, орман жоспарлау, топырақтану, орман қорғау, орманды пайдалану және орман тауартану негіздері;

көшет материалдарын, оның ішінде тамыры жабық жүйелі көшеттерді өсірудің әдістері, тәсілдері, технологиясы;

субстраттар дайындау әдістері, қылқан жапырақты және жапырақты ағаштар тұқымдарын ұластыру әдістері мен техникасы;

улы химикаттардың сипаттамасын, улы химикаттардың ерітінділерін, эмульсияларын дайындау ережелері, орманды қорғау жұмыстарын өткізудің технологиясы және химиялық күрестің нәтижелерін есепке алу әдістері;

ормандағы өртпен күресу әдістері мен тәсілдері;

ағаш кесуді жүргізудің технологиясы;

орманды күту әдістері;

сүректің ақауларын, орман зиянкестерін және орман ауруларын анықтау әдістері;

орман отырғызуға, аурулардан және этномозиянкестерден қорғауға арналған тіркегіш және аспалы тракторлі машиналар мен құрылғыларды, тоғын – механикаландырылған тізбектердің құрылымы, оларды қолдану және техникалық қызмет көрсету ережелері;

жұмыстарды атқару барысындағы қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері.

15-параграф. Орманшы, 6-разряд

148. Жұмыс сипаттамасы:

жұмыстар атқаруға қажетті моторлы құралдарды, аспаптарды және құрылғыларды дайындау, жұмыс ауысымы барысында оларды шамамен жөндеу және күту;

жас бұталарды механикаландырылған аспаптар арқылы күту;

моторлы қол аспаптарын қолданып, орманда жеміс – жидек көшеттерін отырғызғанда шұңқырлар дайындау, орман дақылдарын өсіру және оларды арасы қашық өлшегіш материалмен отырғызу;

жарылыс арқылы өртке қарсы орлар жасағанда аммонал заряды астына шпурлар бұрғылау;

қажетсіз өсімдікпен, этномозиянкестермен және орман аурулармен күресу мақсатында моторлы қол аспаптарын қолданып орман учаскелерін, орман дақылдарын, қорықтарды химиялық заттармен өңдеу.

149. Білуге тиіс:

орман өсірушілікті, орман қалпына келтіруді, топырақтануды, орман шаруашылық жұмыстарының механизмі;

бензопи қозғалтқышы базасында моторланған құралдардың, аэрозольдік генераторлардың құрылғысы, техникалық пайдалану және қызмет көрсету ережесі;

агротехниканың негізгі талаптары және өндіріс технологиясы;

орман шаруашылығының, орман мәдениетінің, орман қорғаудың және өзге де орман шаруашылығында орындалатын жұмыстардың үздік әдістері;

улы химикаттар эмульсиясын, ерітінділерді дайындау ережесі;

химиялық күрес нәтижелері әдістерінің есебі;

ыстықтай майлайтын материалдардан шығыс нормалары, оларды үнемдеу бойынша шаралары;

көрсетілген тетіктерді пайдалану және жанар-жағар май материалдарымен, химикаттармен және жарылғыш материалдармен жұмыс істеу кезінде еңбек қауіпсіздік және еңбекті қорғау, өндірістік санитария және өртке қарсы қорғау ережелері.

16-параграф. Парашютшы (десантшы) – өрт сөндіруші, 6-разряд

150. Жұмыс сипаттамасы:

қол аспаптары мен өрт сөндіру техникалық құралдар(өрт сөндіргіш, мотопомпа, бензинмоторлы ара, жарылғыш зат, антипирен, химикаттар) көмегімен орман өртін сөндіру;

өрт сөндірушіге бекітілген парашют, түсіру құрылғысы, парашют-десанттық, жорықтық керек-жарақтар, өрт сөндірудің техникалық құралдарының жұмысқа даярлығын, жөнделуін, сақтығын қамтамасыз ету;

орман өртін сөндіруге даяр емес алаңдарға парашютпен секіру, ұшақ пен тікұшақтан түсіру құрылғылар көмегімен түсу;

көршілес авиаөртсөндіру топтарымен, ұшақ(тікұшақ) экипажымен, авиабөлімшемен радиобайланысты қамтамасыз ету;

физикалық, теориялық, іс жүзіндегі дайындықты жетілдіру, парашютпен үйрету және тәжірибе мақсатында секіру, түсіру құрылғыларын пайдаланып түсу;

өрттің шығу деңгей жоғары уақытта орман өрті орын алмағанда және маусымаралық кезеңдерде – авиабөлімшеде кезекшілікте болу, шаруашылық-құрылыс жұмыстарын жүргізу, парашют-десанттық және жорықтық керек-жарақтарды, өрт сөндірудің техникалық жабдықтарын жөндеу;

өртке қарсы іс-шараларға, орман өрттерінің шығу себептерін анықтауға, өрттің шығуына кінәлілерді табуға қатысу.

151. Білуге тиіс:

қол құралдары, өрт сөндірудің техникалық аспаптары мен жару жұмыстарын қолданып орман өртін сөндірудің әдістері мен тәсілдері;

өрт сөндіруші авиа өрт сөндіру топ парашютшісінің (десантшысының) жұмысын регламенттейтін нұсқаулар мен нұсқаулықтар;

материалдық бөлім, парашюттерді, түсіру құрылғыларын, өрт сөндірудің техникалық құралдарын пайдалану, сақтау және жөндеу ережесі және олармен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері;

авиа бөлімшеде қолданылатын жүк парашюттерін салу және монтаждау ережесі;

авиа орман қорғау жұмыстарын ұйымдастыру және технологиясы.

152. Техникалық және кәсіптік (арнайы орта, кәсіптік орта) білім талап етіледі.

Орман өртін сөндіргенде, шаруашылық-құрылыс тағы өзге жұмыстарда жедел топтың жұмысшылары мен жұмылдырылған жұмысшыларды басқарғанда, олардың техникалық қауіпсіздік ережелерін бұзбауын қадағалауды жүзеге асырғанда, орман өртін сөндіруде жаңа техника мен технологияларды енгізу жұмыстарын ұйымдастырғанда - 7-разряд.

Ескертпе:

орман өрттерінің орталықтарына түскенде тікұшақтан түсіру құралдарын қолданған өрт сөндірушілер "Десантшы-өрт сөндіруші" деп аталады.

5–тарау. Ағаштың шырынын балқыту жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

1-параграф. Ағаш жұмыстарын жарушы, 4-разряд

153. Жұмыстар сипаттамасы:

жаруды оттық және элктрлік тәсілдерімен түбірлі осмолды дайындау;

жарылғыш материалдарды шығыс қоймасынан алу және жұмыс орындарына жеткізу;

түбірлердің тамырымен жұлып алу кезінде қажетті әскери патрондарды даярлау және өңдірулерді дайындау;

шпурлардың мөлшерін және орналасуын, олардың тереңдіктерін және бағытын тексеру;

зарядтардың қажетті мөлшерін және жарылғыш заттардың қолдануға, түбірлердің тамырымен жұлып алу кезінде шпурларды зарядтауға жарамдылығын анықтау;

қауіпсіз аймақ шекараларын және посттарды қою жерлерін анықтау;

жарылу желісін анықтау және оның ақаусыздығы мен кедергісін тексеру;

сигналдарды беру;

забойды қарау және жарылмаған зарядтарды жою;

ірі түбірлерді сыртқы зарядтармен ұсату;

жарамсыз жарылғыш заттарды жою және жою;

жарылғыш материалдардың шығынын есептеу және қалдықтарын қоймаға тапсыру.

154. Білуге тиіс:

жарғыш машиналардың және электр өлшеу аспаптарының құрылысы және жұмыс істеу қағидасы;

шпурларды зарядтау және жару тәртібі;

қауіпсіздік ережелері және жарылыс жұмыстарын жүргізу тәсілдері;

жарылғыш заттар мен жару құралдарының қасиеттері;

жарылғыш заттарды шығындау нормалары және байқау тәсілдері;

жаратын жұмыстарды жүргізудің негізгі әдістері;

электржару кезінде қосу схемалары;

жарылғыш материалдардың сақтау, есептеу және тасу ережелері;

болмаған зарядтарды жою ережелері және тәсілдері;

жаратын жұмыстарды дайындау және жүргізу реттілігі;

жарылғыш материалдарды алу және тасу ережелері;

геологиялық және техникалық жағдайларға байланысты шпурларды бұрғылау тәсілдері және орналастырулары.

2-параграф. Ағаш жұмыстарындағы жарушы, 5-разряд

155. Жұмыстар сипаттамасы:

электр беру желілері мен гидротехникалық құрылыстар маңында, ойпаттарда және қиылысқан жерлерде, тау-кен жағдайларында жолдар мен соқпақтар салу кезінде отты және электрлік жару тәсілдерімен пневматикалық шайыр дайындау;

орманды құлату, қатып қалған ағашты мұздан шабу, табиғи апаттардың: дауыл, су тасқыны, орман өрттерінің және өзге де салдарын жою жөніндегі жұмыстарды орындау кезінде орман отында кептелістерді жою;

"контурлық" жару әдісімен жару жұмыстарын орындау;

жарылыстардың саны мен мөлшерін тіркеу бойынша қондырғыларға қызмет көрсету;

сейсмикалық қауіпті аймақты анықтау;

жарылыс жұмыстарын техникалық басқару құқықтары болған кезде жару жұмыстарын басқару.

156. Білуге тиіс:

электр беру желілері мен гидротехникалық құрылыстарға жақын жерде, арқандар мен тау жағдайларында, қатып қалған сүректі мұздан тескен кезде жарылыс жұмыстарын қауіпсіз жүргізу ерекшеліктері мен ережелері табиғи апаттардың салдарын жою жөніндегі жұмыстарды орындау кезінде орман балқымасындағы кептелістерді жою;

жарылыс жұмыстарға арналған зарядтардың массасын есептеу әдістері.

3-параграф. Ағаш көмір күйдіруші, 2-разряд

157. Жұмыстар сипаттамасы:

үймелерде ағаш көмірді күйдіру;

тоқты дайындау;

төсем, қақпақтар мен тосқауылдар құрылғысы;

үймеге ағаш тасу;

ағаш төсеу, от жағу;

қақпаны бөлшектеумен түзетумен үймені толтыру;

отты сөндіру;

үймені бұзу;

көмірдің ірі кесектерін стандартты мөлшерлі кесектерге ұсату;

сусымалы көміржі, қалдықтарды, қоқымды, қабықты жинау;

тарсылда көмір қоқысын себу;

көмір күйдіру пештерінде күйікті қаққылау;

пештің түбігн тазалау;

бірнеше сөндіргіштерден көмірмен технологиялық вагондарды арнайы алаңға аудару.

158. Білуге тиіс:

көмірді салу ережесіжәне күйдіру процесі;

тарсылдың әрекет ету қағидасы;

жұмыстарды орындау кезінде қолданылатын құрал мен құрылғылар және оларды пайдалану ережесі;

ағаш көмірге техникалық шарттар.

4-параграф. Ағаш көмір күйдіруші, 3-разряд

159. Жұмыстар сипаттамасы:

анағұрлым жоғары білікті ағаш көмір күйдірушісінің басшылығымен көмір күйдіру пештерінде ағаш көмір күйдіру;

пешті жағу және өшіру;

көмір күйдіру пештерінде ағаш көмір алғаннан кейін оны сөндіру;

пештің оттықтарын көсеу;

ағаш көмірді қолмен фракцияларға сорттау;

көмір күйдіру пештеріне қызмет көрсету;

қызмет көрсететін пештерді, қолданылатын құрал мен аспаптарды ақаусыз күйде ұстау;

көмірді орау және тасу;

көміртегінің, күлділіктің, көмірдің дымқылдығын бақылау.

160. Білуге тиіс:

көмір күйдіру пештерінің жұмыс істеу қағидасы және оларды пайдалану ережесі;

пеште көмір күйдіру процесі;

сөндіргіштер мен өзге қызмет көрсететін жабдықтың құрылысы;

ыстық көмірді сөндіру және сөндіргіштерді герметизациялау тәсілдері;

көмірге қойылатын талаптар.

5-параграф. Ағаш көмір күйдіруші, 4-разряд

161. Жұмыстар сипаттамасы:

шикізат қабылдау;

көмір күйдіру пештерінде ағаш пен ағаш тамырларынан көмір, сондай-ақ қандыағаш, тал және қайын тектес бұтадан шикі – көмір күйдіру процесін жүргізу және дайындау;

ағаш көмірді, шикі- көмірді сорттайтын агрегатта фракцияларға сорттау;

сапасын бақылауға арналған сынамаларды сұрыптау;

нәтижелері бойынша және көзбен қараумен көміртегінің, күлділіктің, көмірдің дымқылдығын бақылау;

көмір күйдіру пештерінің жұмыс режимін реттеу, олардың ақаусыздығын қадағалау және ағымдағы жөндеу жүргізу;

ағаш көмірді орау, маркалау және тасу.

162. Білуге тиіс:

көмір күйдіру пештерінің және сорттайтын агрегаттың құрылысы;

пешті көмір күйдіру процесі;

ағаш көмірдің физикалық –химиялық қасиеттері және оның сапасына қойылатын талаптар;

сынамалар алу әдістері;

ағаш көмірді маркалау ережесі.

6-параграф. Ағаш химиялық қондырғының аппаратшысы, 3-разряд

163. Жұмыстар сипаттамасы:

ағаш химиялық қондырғының анағұрлым жоғары білікті аппаратшының басшылығымен осмолды, берестті, технологиялық шикізатты термиялық ыдырату, оттықты көсеу процесін жүргізу;

барлық аппараттарда шикізатты алу және түсіру;

сургуч өндірісі кезінде борды ұсақтау және кептіру;

хлорофил-каротиндік паста өндірісінде кылқанды кішкентай табанды ұсақту;

тоңазытқыштардың ваннасына су беру;

аппараттарды тазалау және оларды өндірістік циклге дайындау.

164. Білуге тиіс:

ағаш химиялық қондырғыда технологиялық процесс жүргізу сызбасы және жұмыстарды орындау технологиясы;

температура режимі;

алынатын өнімнің негізгі қасиеттері.

7-параграф. Ағаш химиялық қондырғының аппаратшысы, 4-разряд

165. Жұмыстар сипаттамасы:

осмолды, берестті, технологиялық шикізатты термиялық ыдырату, оттықты көсеу процесін жүргізу;

қылтабанды экстракциялау;

канифолды лакты қайнату және өзге ағаш химиялық өнімдерді өндіру;

қызмет көрсететін аппаратураны, пештерді, оттықтарды ағаш химиялық қондырғының түтінағарларын ақаусыз күйде ұстау;

алынған ағаш химиялық өнімді есепке алу.

166. Білуге тиіс:

өндірістерде қолданылатын аппаратураның құрылысы, смолоскипидарлық спирт - ұнтақ хлорофилл – каротин пастасы, самырсын майы, берест қара майының және ағаш химиясының өзге өнімдері (екіншілерден басқа);

бұл өндірістердің технологиялық процесінің сызбасы;

қызмет көрсетілетін аппаратураның технологиялық көрсеткіштері және қысыммен аппаратурамен жұмыс істеу ережесі;

алынатын ағаш химиялық өнімнің қасиеттері.

8-параграф. Көтеруші, 3-разряд

167. Жұмыстар сипаттамасы:

қабылдағыштан тірілткіш сұрыптау;

науашаларды және крампондарды тірілткіштен тазалау;

баррасты және шырша серкасын жинау;

каррды санап шығу және карржабдығын орнату;

тірілткішті ылғал мен сордан босату;

қабылдау пунктілеріне тірілткішті жеткізу және оны бөшкелерге тиеу;

құрастырылатын аспапты ұштау.

168. Білуге тиіс:

әр түрлі қабылдағыштардан тірілткіш пен баррас жинау технологиясы;

тірілткішті бір жолғы және разрядталған жинау;

тірілткішті жинау кестесін құру ережесі;

тірілткіш пен баррас жинауға арналған құралдың құрылысы;

тірілткішпен бөшкелерді маркалау және тығындау ережесі;

тірілткішке мемлекеттік стандарттар, оны қысқы кезеңде сақтау тәртібі.

9-параграф. Көтеруші, 4-разряд

169. Жұмыстар сипаттамасы:

каррларды белгілеу және қызарту;

науашаларды желілеу;

әдеттегі шырынын балқыту кезінде жаңартудар жағу;

кесетін құралды және шырынын балқытуға арналған жинақтау құрылғыларын қайрау, түзеу, реттеу.

170. Білуге тиіс:

ағаштың шырынын балқыту технологиясы;

ағаш жүргізу, метерологиялық және технологиялық факторлардың тірілткіштің шығымына әсері;

ағаштың шырынын балқытудың ағаштың тіршілік әрекетіне ықпал жасау;

шыққан шырын мерзіміне байланысты карр салу схемасы, шайыр құрамы;

тірілткіштің сапасын жақсару тәсілдері;

кесу және құрастыру құралдары мен айлабұйымдардың құрылғысы, қайрау ережесі.

10-параграф. Көтеруші, 5-разряд

171. Жұмыстар сипаттамасы:

мотосүргіні пайдаланумен каррды қызарту;

күкірт қышқылымен, хлорлы ізбес таспен, сульфитті - спирттен жасалған қойыртпақпен, сульфитті - ашытқы ашымақпен, азық ашытқымен, олардың экстрактілермен және шайыр бөлетін өзге ұқсас стимуляторлармен;

хакді құрастыру және баптау;

мотсүргіге, химиялық заттарға арналған резервуарға, мөлшерлегішке және өзге жабдықтарға техникалық қызмет ету және ағымдағы жөндеу.

172. Білуге тиіс:

күкірт қышқылымен, хлорлы ізбес таспен, сульфитті - спирттен жасалған қойыртпақпен, сульфитті - ашытқы ашымақпен, азық ашытқымен, олардың экстрактілермен және шайыр бөлетін өзге ұқсас стимуляторлармен ағаштың шырынын балқыту технологиясы;

химиялық реагенттердің рецептурасы, олардың дайындау және оларды ұстау білу тәсілдері;

жаңартуға енгізу мөлшері;

шырынын балқыту құралы мен жабдықтың түрлері мен құрылысы;

шырынын балқыту құралын ұстау ережесі және оған техникалық күтім жасау.

6–тарау. Қамыс даярлау және өңдеу жұмыстарына арналған разрядтар бойынша жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары

1-параграф. Күзетші, 2-разряд

173. Жұмыстар сипаттамасы:

малмен өңдеу, шабу және әр түрлі талан-таражға салу, өрттен қорғау мақсатында мотокөлік құралдары мен аттарда өнеркәсіптік дайындау үшін бөлінген қамыс арқандарын, гүл шаруашылығы питомниктерін және өзге де осыған ұқсас объектілерді қарап өту;

өндірістік алаңдар мен питомниктарда гүлдерді, қамыстың өсуін қадағалау.

174. Білуге тиіс:

қамыс дайындауға арналған учаскелердің шекарасы;

мотокөлік құралдарының құрылысы;

аттарға күтім жасау ережесі;

өртке қарсы қауіпсіздік және күзету қызметін атқару ережесі;

карта мен компас бойынша бағдарлану тәсілдері.

2-параграф. Қамыс даярлау машинасының машинисі, 4-разряд

175. Жұмыстар сипаттамасы:

аспалы қарулардың, механизмдермен құрылғылардың көмегімен қамысты дайындау бойынша әр-түрлі жұмыстарды орындау, тіркеме арбалармен шаналарда қамысты бумамен, тюктермен және баумен тасу кезінде тракторларды және тягачтарды басқару;

баулардан бумаларды және болат арқанның және тартатын қондырғылардың көмегімен шаналарда, арнайы алаңдарда немесе далада сыммен байланбаған қамыстың жекелеген үлестерін қалыптастыру және байлау;

тасымалданатын қамысты тиеуді, бекітудәі және түсіруді қадағалау;

тракторлар мен тартқыштарға техникалық қызмет көрсету, оларды профилактикалық және ағымдағы жөндеу, жөндеудің өзге түрлеріне қатысу, жанар-жағар май құю.

176. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін тракторлар мен тартқыштардың құрылысы, жүргізу және көше қозғалысы ережесі, техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүргізу ережесі;

тіркеме және аспалы қарулардың, механизмдердің, тарту құрылғылары мен құралдардың көмегімен жұмыстар жүргізу ережесі;

бумаларды байлау сенімділігі мен тарту тығыздылығына қойылатын талаптар;

қамысты тиеу, жинау, тарту, байлау және түсіру ережесінің, жүргізу ережесі.

3-параграф. Қамыс даярлау машинасының машинисі, 5-разряд

177. Жұмыстар сипаттамасы:

қамысты шабуда тіркеме және өзі жүретін қамыс жинайтын машиналарды басқару;

жергілікті жағдайға байланысты сабақтарды кесу биіктігін, кесетін аппаратты және машинаны өзге механизмдерін реттеу;

белгіленген салмақтағы қамыс пен мүйізшөптің бауларын немесе порцияларын жинау және көлік құралдарына лақтыру;

бау байлайтын ақпараттың жұмысын реттеу және оны шпагатпен жөндеу;

шабу мен қалыптастыруда тракторларды және тартқыштарды басқару;

қамыстан бауларды, бумалар мен бұйымдарды көлік құрылына тиеу мен жинау кезінде тракторда, тягачта немесе мінетін базада жиналған грейферлік тегіштерді және шошақ сыпырғыштарды басқару;

грейферлік тегіштер мен мінетін базаны жүргізу;

арқан контейнерлермен бумаларға байлаумен грейферлік тегішпен қамысты тую камерасына жүктеу;

тристелетін құрылғыдан бумаларды көлік құралдарына түсіру;

қызмет көрсетілетін машиналардың ақаулықтарын анықтау және жою;

қамыс жинау машиналарына, шошақ сыпырғыштарға, байлағыштарға, гренферлік тегіштерге және мінетін базаларға техникалық қызмет көрсету.

178. Білуге тиіс:

қамыс жинау машиналардың, мінетін базалардың құрылысы, жүргізу ережесі;

байлағыштардың, грейферлік тиегіштердің, шошақ сыпырғыштардың құрылысы;

қамыс жинау машиналарының кесетін аппараттарын қайрау ережесі;

жанатын-майлайтын материалдардың қасиеттері мен нормалары және оларды сақтау тәсілдер;

қамыс жинау машиналарына, шошақ сыпырғыштарға, байлағыштарға, гренферлік тегіштерге және мінетін базаларға техникалық қызмет көрсету ережесі;

скирд және штабельдерді төсеу ережесі;

тіркеме және аспалы қарулардың, механизмдер мен құрылғылардың шекті жүктемесі.

4-параграф. Қамыс даярлаушы, 3-разряд

179. Жұмыстар сипаттамасы:

қамысты, қоғаны кескішпен, шөп шапқыш машинамен, орақпен шабу;

бауларға байлау, бауларды және байланбаған қамысты әкету және шөмелеге, шашаққа қатарларға жинау;

баулуды байлауға арналған қоға мен брауды дайындау.

180. Білуге тиіс:

қамыстың пісу белгілері;

қамысты, қоғаны қолмен шабу ережесі мен тәсілдері;

бауларды байлау мөлшерлері мен тәсілдері;

арқандарды және бауларды және байланбаған қамысты әкету және шөмелеге, шашаққа қатарларға жинау ережесі.

5-параграф. Қамыстан плиталар нығыздаушы, 2-разряд

181. Жұмыстар сипаттамасы:

анағұрлым жоғары білікті қамыстан тақтайларды нығыздаушының басшылығымен қамыстан плиталарды нығыздау;

қамысты кесетін станокқа тасу және кесу немесе қысқартып кесу;

берілген молшер бойынша нығыздалған плиталарды кесу;

сымның, шпагаттың және плита борттарының кесілген ұштарын бітеу;

қамысты нығыздың қабылдау құрылғысына жүктеу;

автоматты тігу механизмдерімен жабдықталмаған престерде жұмыс істеген кезде плиталарды тігу;

плиталарды тазалау, жинау және оларды қоймаға тасу;

сымның, престе шпагаттың үзілулерін жою;

прес пен механизмдердің ақауларын жоюға қатысу.

182. Білуге тиіс:

қамыс, мүйіз және плиталардың сапасына қойылатын талаптар, оларды пішу ережесі;

кесетін станокта жұмыс істеу ережесі;

престің жұмыс қағидасы;

плиталарды кесу, тазалау, көмкеру және жинау ережесі;

қамысты престерге жинау ережесі;

тігу механизмдерінің құрылысы.

6-параграф. Қамыстан плиталар нығыздаушы, 3-разряд

183. Жұмыстар сипаттамасы:

қолдық престерде қамыстан плиталар нығыздау;

престе шпагат пен сымды созу;

мөлшерлері бойынша қамыс пен қоғаны іріктеу;

қамыстың бумаларын шпагатпен байлау және тігу, оларды престен алу, орамға орау, байлау және тасу.

184. Білуге тиіс:

қолдық престердің құрылысы;

плиталардың өндірісіне техникалық шарттар;

қамыстың, шпагаттың сыммен плиталардың сапасына қойылатын талаптар;

ақау түрлері және оны жою тәсілдері.

7-параграф. Қамыстан плиталар нығыздаушы, 4-разряд

185. Жұмыстар сипаттамасы:

механикалық престерде және агрегаттарда қамыстан плиталарды престеу, жабыстыру және кесу, оларды іске қосу, тоқтату, реттеу және жөндеу;

механикалық престер мен агрегаттардың ақаулықтарын анықтау және жою.

186. Білуге тиіс:

механикалық престер мен агрегаттардың құрылысы;

механикалық агрегат жұмысының жылулық режимі;

қамыстан плиталарға мемлекеттік стандарттар.

7-тарау. Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

187. Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші (37-шығарылым) БТБА-ның қосымшасында көрсетілген.

Жұмыстар мен жұмысшы кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (37-шығарылым) қосымша

Жұмысшы кәсіптерінің алфавиттік көрсеткіші

р/р №	Кәсіптердің атаулары		Разрядтар диапазоны	Беті
	Ағаш балқыту
1.	Ағаш балқытудағы шығыршы		4	3
2.	Ағашты судан алушы		3	4
3.	Балқытушы		3-4	4
4.	Салдарды қалыптастырушы		2-5	6
5.	Суда ағашты сұрыптаушы		2-3	8
6.	Шоғырлау (сұрыптау) машинасының машинисі		4-5	9
7.	Шоғырлаушы		3-4	9
	Ағаш дайындау жұмыстары
8.	Автоматтандырылған ағаш транспортерінің операторы		4	10
9.	Ағаш дайындау машинасының машинисі		7-8	11
10.	Ағаш жарушы		2-3	12
11.	Ағаш кесуші		2-4	13
12.	Ағаш материалдарын үюші-аударушы		2-4	14
13.	Ағаш тасушы		3	17
14.	Ағаш шабушы		6	17
15.	Ағашты қатарға жинаушы		3-4	18
16.	Ағашты қатарлау және тиеудегі шығыршы		4	18
17.	Ағашты тасымалындағы шығыршы		5-6	19
18.	Ара түзеуші		3-4	20
19.	Арашы		3	21
20.	Арнайы сортименттерді жонушы		4	21
21.	Бұтақ кесу қондырғысының операторы		4-5	21
22.	Бұталарды шабушы		3-4	22
23.	Даярлаушы		2-4	23
24.	Қабықтаушы		3-5	24
25.	Қырқып кесу қондырғысының операторы		5-6	25
26.	Қырқып кесуші		3-4	27
27.	Манипулятордың операторы		4	28
28.	Солқылдақ шыбықтарға белгі қоюшы		4	28
29.	Трельдеу және тиеу жабдығының монтажнигі		4-5	28
30.	Трельдеу машинасының машинисі		6	29
31.	Трельдеуші		3-4	30
32.	Чокерлеуші		4	31
33.	Экспорттық ағаш материалдарын тапсырушы		3	31
	Ағаш дайындау өндірісі (жалпы кәсіптері)
34.	Ағаш дайындайтын жабдықтарды жөндеу слесарі		5-6	32
35.	Ағаш дайындау өндірісі мен ағаш балқыту бақылаушысы		3-5	34
36.	Ағаш дайындау, ағаш балқыту, ағаш шырынын балқытудағы көмекші жұмысшы		1-2	34
37.	Ағашты шабу, тасу дайындығындағы тракторшы		5-6	36
38.	Қорықшы		3-5	37
39.	Машинист-краншы		4-7	41
40.	Орманшы		2-6	42
41.	Парашютшы (десантшы)-өртсөндіруші		6-7	47
	Ағаштың шырынын балқыту
42.	Ағаш жұмыстарындағы жарушы		4-5	48
43.	Ағаш көмір күйдіруші		2-4	49
44.	Ағаш химиялық қондырғының аппаратшысы		3-4	51
45.	Көтеруші		3-5	52
	Қамыс даярлау және өңдеу
46.	Күзетші		2	54
47.	Қамыс даярлау машинасының машинисі		4-5	54
48.	Қамыс даярлаушы		3	55
49.	Қамыстан плиталар нығыздаушы		2-4	56