Об утверждении стандарта бухгалтерского учета

Постановление Национальной комиссии по бухгалтерскому учету от 21 ноября 1996 г. N 7. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 30 декабря 1996 г. N 240. Утратил силу - приказом Министра финансов РК от 21 июня 2007 г. N 217 (вводится в действие с 1 января 2008 года)

       Сноска. Постановление Национальной комиссии по бухгалтерскому учету от 21 ноября 1996 г. N 7 утратил силу приказом Министра финансов РК от 21 июня 2007 г. N  217 (вводится в действие с 1 января 2008 г.).

             В соответствии с Указом Президента Республики Казахстан от 26.12.95 г. N 2732, имеющего силу Закона,  Z952732_ "О бухгалтерском учете" Национальная комиссия Республики Казахстан по бухгалтерскому учету постановляет: 
      1. Утвердить прилагаемый стандарт бухгалтерского учета 20 "Учет и отчетность нефте-газодобывающей деятельности" для подрядчиков, осуществляющих разведку, добычу нефти и газа. 
 

        Председатель 

                                            Утвержден

                                    постановлением Национальной

                                   комиссии Республики Казахстан

                                      по бухгалтерскому учету

                                      от 21 ноября 1996 г. N 7
 

                     СТАНДАРТ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА N 20 
         УЧЕТ И ОТЧЕТНОСТЬ НЕФТЕ-ГАЗОДОБЫВАЮЩЕЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ 
 

        Цель и сфера действия 
 

        1. Целью данного стандарта является определение особенностей бухгалтерского учета и финансовой отчетности деятельности, связанной с разведкой и добычей нефти и газа. 
      2. Стандарт применяется на последовательной основе всеми подрядчиками, осуществляющими разведку и добычу нефти и газа. 
      3. Юридические лица, не имеющие значительного удельного веса добычи нефти и газа в общих объемах производства, не применяют данный стандарт в части раскрытия в соответствии с параграфами 36-45 данного Стандарта. 
      4. В целях данного стандарта юридические лица рассматриваются как имеющие значительные объемы добычи нефти и газа, если их показатели отвечают хотя бы одному из следующих требований: 
      1) доход от реализации добытой нефти и газа, исключая реализацию нефти и газа дочерним предприятиям, составляет 10 и более процентов от общей суммы дохода; 
      2) чистый доход (убыток) от деятельности по добыче нефти и газа, составляет 10 и более процентов от общей суммы чистого дохода (убытка); 
      3) стоимость основных средств, относящихся к деятельности, связанной с добычей нефти и газа, составляет 1О и более процентов от общей стоимости основных средств. 
      Требования применяются отдельно для каждого года. 
      5. Данный стандарт не применяется к деятельности по транспортировке, переработке и продаже нефти и газа; по извлечению углеводородов из сланца, гудрона-содержащего песка, угля или побочного продукта при обработке геотермальных вод и сопутствующих геотермальных ресурсов. 
      6. Приведенные в данном стандарте раскрытия, связанные с деятельностью подрядчиков по добыче нефти и газа, являются только частью общей информации, необходимой для пользователей финансовой отчетности. 
      7. Подрядчик применяет другие стандарты бухгалтерского учета, если они не противоречат данному стандарту. 
 

        Определения 
 

        8. Подрядчик - недропользователь, заключивший с компетентным органом, контракт в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан. 
      9. Месторождение - означает одно или несколько естественных скоплений углеводородов в геологическом резервуаре любого типа. 
      10. Разведка - означает любые операции, которые связаны с поиском и разведкой нефти и включают: полевые геолого-геофизические исследования, структурное бурение, бурение поисковых и разведочных скважин, а также опытно-промышленные работы на месторождениях, находящихся в разведке. 
      11. Добыча - означает любые операции, связанные с извлечением на поверхность нефти и включает в том числе: 
      строительство и эксплуатацию подземного и наземного промышленного оборудования и сооружений; 
      извлечение нефти на поверхность, организацию и поддержание рабочего процесса в эксплуатационных скважинах; 
      обработку и очистку нефти; извлечение попутных компонентов из нефти. 
      12. Коммерческое обнаружение - означает обнаружение на контрактной территории одного или нескольких месторождений, рентабельных для разработки. 
      13. Доказанные запасы - это запасы категории А, В, С1, относящиеся к месторождениям с коммерческим обнаружением, вовлечение которых в разработку в настоящее время экономически целесообразно. 
      14. Рентабельные (извлекаемые) запасы - это запасы, извлечение которых экономически целесообразно при использовании современных апробированных технологий и техники с соблюдением требований по охране недр и окружающей среды. Эта часть геологических запасов определяется коэффициентами извлечения нефти, газа и конденсата. 
      15. Нерентабельные запасы - это запасы, извлечение которых в настоящее время экономически нецелесообразно. 
      16. Нефть - это сырая нефть, природный газ, а также углеводороды, полученные после очистки сырой нефти, природного газа и обработки горючих сланцев или смолистых песков. 
      17. Разведочная скважина - это скважина, пробуренная для оконтуривания и изучения строения новых месторождений, выяснение параметров продуктивных горизонтов с целью подготовки месторождений к разработке. 
      18. Эксплуатационная скважина - это скважина, пробуренная для осуществления любых операций, связанных с добычей нефти. 
 

        Учет разведки и добычи нефти 
 

        19. Специфика нефтегазодобывающей деятельности обуславливает создание особых активов в виде: 
      права осуществления разведки и добычи полезных ископаемых, приобретаемого посредством лицензии и подписания контракта или иным путем, не противоречащим законодательству Республики Казахстан, (называемое в дальнейшем правом на запасы); 
      совокупности эксплуатационных скважин и технических сооружений, необходимых для добычи, сбора и подготовки нефти. 
      20. Все затраты, связанные с созданием указанных активов, учитываются в момент их возникновения. 
      21. В целях определения порядка учета право на запасы классифицируют как: - право на недоказанные запасы; - право на доказанные запасы. 
      22. Стоимость приобретенного права на недоказанные запасы должна оцениваться периодически и признаваться как расход в сумме нанесенного ему ущерба. 
      23. Право на недоказанные запасы должно переклассифицироваться в право на доказанные запасы, если доказанные запасы обнаружены. 
      24. Капитализированные затраты на приобретение права с доказанными запасами, должны амортизироваться по производственному методу. Амортизация начисляется отдельно по каждому праву. Если не имеется информации для оценки количества запасов, относящихся к части приобретенного права на запасы, можно использовать для начисления амортизации прямолинейный метод списания стоимости. 
      25. Когда от права на недоказанные запасы отказываются, затраты на его приобретение должны быть списаны за счет резерва на оценку, если такой резерв создавался, или признаны как расходы, если резерв не создавался или его суммы неадекватны произведенным затратам. 
      26. Затраты, понесенные подрядчиком на геологические и геофизические работы относятся как правило на расходы. Однако, если подрядчик приобрел право только на осуществление разведки, то все затраты до получения результатов этих работ будут учитываться как незавершенные с дальнейшим отнесением на расходы или предъявлением к возмещению в зависимости от того, найдено или не найдено коммерческое обнаружение и имеет подрядчик или нет намерения вести работы по добыче нефти. 
      27. Затраты, понесенные на бурение разведочных скважин учитываются как незавершенное строительство до окончания строительства этой скважины с последующим признанием понесенных затрат расходами (если скважина окажется непродуктивной). Разведочные скважины, по которым в процессе испытания получены промышленные притоки нефти переводятся в состав основных средств. 
      28. Если скважина с коммерческим обнаружением пробурена в отдаленных районах, где добыча требует значительных затрат на обустройство, в связи с чем в ближайшее время не планируется организация добычи, то разведочная скважина будет рассматриваться как поврежденная и затраты на нее признаны как расход. 
      29. Затраты, связанные с бурением и обустройством всех эксплуатационных скважин, независимо от обнаружения в них нефти, и промысловым строительством учитываются как незавершенное строительство до его завершения с дальнейшей капитализацией затрат. 
      30. Затраты на строительство эксплуатационных скважин и технических сооружений, приобретение непосредственно относящегося к добыче нефти оборудования и права на доказанные запасы амортизируются по мере добычи связанных с ними запасов нефти с применением производственного метода. Эти амортизационные отчисления и затраты на добычу составляют часть стоимости нефти, стоимость объектов, относящихся к одному месторождению, может амортизироваться на групповой основе. 
      31. Основные средства вспомогательного назначения, т.е. оборудование и сооружения, не участвующие непосредственно в добыче нефти учитываются в соответствии с СБУ 6 "Учет основных средств". 
      32. Некоторые затраты, понесенные в процессе нефте-газодобывающей деятельности не приводят к приобретению актива и, поэтому, должны относиться на расходы. Это относится к расходам по содержанию контрактной территории, работы на которой не начаты, и сохранению права на нее (как с доказанными, так и с недоказанными запасами), к затратам на бурение разведочных скважин, в которых не найдены доказанные запасы, и затратам на геологические и геофизические работы, как указано в п.26. 

      Передача права на запасы и соответствующие операции
      33. При передаче всего права на запасы или его части доходы и расходы признаются в момент передачи этих прав.
      34. В случаях передачи активов для совместной деятельности по разведке и добыче нефти (с образованием или без образования юридического лица), доходы или расходы признаются не на дату их передачи, а в последующие периоды.
      35. Некоторые операции, связанные с передачей права на запасы в сущности являются займами и учитываются как заем.

      Раскрытие

      Раскрытие количества запасов нефти и газа
      36. Доказанные запасы нефти и газа должны раскрываться на начало и конец года по месторождениям, относящимся к сфере деятельности подрядчика, с указанием географических сегментов, где они расположены. 
      37. Изменения в количествах доказанных запасов нефти и газа, возникшие в течение года в результате различных факторов, должны раскрываться с соответствующим объяснением. Примерами таких факторов могут быть: 
      1) пересмотр предыдущих оценок запасов нефти и газа; 
      2) усовершенствованное извлечение. Изменение в результате него показывается отдельно, если эти изменения значимы. Если они незначимы, такие изменения будут включены в пересмотр предыдущих оценок; 
      3) расширение ранее обнаруженных залежей посредством дополнительного бурения в периоды, следующие за обнаружением, и открытия новых коммерческих обнаружений на контрактной территории; 
      4) добыча. 
      38. При определении количества запасов, подлежащих раскрытию в соответствии с параграфами 36-37, следует принимать во внимание что, если разработка месторождения ведется несколькими подрядчиками совместно, то каждый из них раскрывает только свою долю запасов. 
      39. Если важные экономические факторы или значимая неопределенность отрицательно влияют на разработку отдельных месторождений, следует представить объяснение. 
      40. Если Правительство ограничивает раскрытие доказанных запасов, то факт этих ограничений раскрывается и раскрытие производится с их учетом. 
 

        Раскрытие затрат, связанных с деятельностью по 
      разведке и добыче нефти 
 

        41. Совокупные капитализированные затраты, связанные с деятельностью подрядчика по разведке и добыче нефти, начисленная амортизация и резервы на оценку раскрываются по состоянию на конец года с раздельным указанием затрат, относящихся к доказанным и недоказанным запасам. 
      42. Также раскрываются понесенные в отчетном периоде следующие виды затрат независимо от того, списаны ли они на расходы в период их возникновения или капитализированы: 
      на приобретение права на запасы; на разведку; на добычу. 
      43. Если какие-либо из этих затрат понесены подрядчиком в разных географических сегментах, суммы должны раскрываться отдельно для каждой географической площади с раскрытием доказанности или недоказанности запасов нефти и газа на этих площадях. 
 

        Раскрытие результатов по операциям, связанным с 
      добычей нефти и газа 
 

        44. Информация, характеризующая результаты деятельности, связанные с добычей нефти, раскрывается в отдельности по группам месторождений, расположенных в разных географических сегментах. 
      45. Эта информация раскрывается по следующим показателям: доходы; затраты на добычу; расходы на разведку; амортизация, снижение стоимости и резервы на оценку; расходы на выплату налогов; финансовые результаты от операций по добыче нефти (включая общехозяйственные расходы и расходы на выплату процентов). 
      46. Данный стандарт бухгалтерского учета вступает в силу, начиная с 1 января 1997 г. 

Бухгалтерлiк есепке алу стандартын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi Ұлттық комиссия қаулысы 1996 жылғы 21 қараша N 7. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1996 жылғы 30 желтоқсанда N 240 тіркелді. Күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2007.06.21. N 217 бұйрығымен

       Күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2007.06.21. N  217 (2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Бұйрығымен. 

      Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есепке алу туралы 26.12.95 ж. N 2732  Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi ұлттық комиссиясы қаулы етедi: 
      1. Ұсынылып отырған мұнай мен газды барлауды, өндiрудi жүзеге асыратын мердiгерлерге арналған бухгалтерлiк есепке алудың 20-шы "Мұнайгаз өндiру қызметiн есепке алу және есептiлiк" стандарты бекiтiлсiн.

      Төрайым 

                                      Қазақстан Республикасының
                                       Бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
                                       ұлттық комиссиясының
                                       1996 жылғы 21 қарашадағы
                                       N 7 қаулысымен бекiтiлген

               Бухгалтерлiк есеп стандарты N 20 

        Мұнай-газ өндiру қызметiнiң есебi мен есепкерлiгi

     БЕЖҰК                                            БЕС 20

     Мазмұны                                         Параграфтар

     Iс-әрекеттiң мақсаты мен сапасы                     1-7
     Анықтау                                             8-18
     Мұнай барлау және өндiру есебi                     19-32
     Қорларға және тиiстi операцияларға беру құқығы     33-35
     Айқындау                                           36-45
     Күшiне ену мерзiмi                                    46

      Iс-әрекеттiң мақсаты мен сапасы

      1. Бұл стандарттың мақсаты мұнай мен газды барлауға және өндiруге байланысты iс-әрекеттiң бухгалтерлiк есебiнiң және қаржы есепкерлiгiнiң ерекшелiгiн айқындау болып табылады. 
      2. Стандарт мұнай мен газды барлауды және өндiрудi жүзеге асыратын барлық мердiгерлермен жүйелiлiк негiзде қолданылады. 
      3. Жалпы мөлшерде мұнай мен газ өндiруде айтарлықтай үлес салмағы жоқ заңдық тұлғалар бұл стандарттың 36-45 параграфына сәйкес бөлiмiн айқындауға бұл стандарт қолданылмайды. 
      4. Бұл стандарттың мақсаты ретiнде заңдық тұлғалар айтарлықтай мұнай мен газ өндiру көлемi бар болған жағдайда қарастырылады, егер олардың көрсеткiштерi мына талаптардың ең болмағанда бiреуiне жауап беретiн болса: 
      1) мұнай мен газ өткiзуден түскен табыс, салалас кәсiпорындардың мұнай және газ өткiзуiн қоспағанда, жалпы табыс сомасының 10 және одан жоғары процентiн құраса; 
      2) мұнай және газ өндiру қызметiнiң таза пайдасы (шығын) жалпы табыс (шығын) сомасының 10 және одан жоғары процентiн құраса; 
      3) мұнай мен газ өндiруге байланысты қызметке қатысты негiзгi қорлар құны негiзгi қорлардың жалпы құнының 10 және одан жоғары процентiн құраса. 
      Талаптар әр жыл үшiн жеке қолданылады. 
      5. Бұл стандарт мұнай мен газды тасымалдау, өңдеу және сату бойынша, геотермальды суларды және iлесе жүретiн геотермальды қорларды өңдеу кезiнде тақта тастан көмiрсутегi гудронға бай құмдарды, көмiрдi немесе соған ұқсас өнiмдердi айыру бойынша қызметтерге қолданылмайды. 
      6. Бұл стандарттағы мұнай мен газ өндiру бойынша мердiгерлердiң қызметтерiне байланысты келтiрiлген айқындау, қаржы есепкерлiгiнде пайдалану үшiн қажеттi жалпы мәлiметтiң тек бөлiгi ғана болып табылады. 
      7. Мердiгер басқа бухгалтерлiк есептердi, егер олар бұл стандартқа қайшы келмесе, қолданады. 
 

         Анықтау 
 

        8. Мердiгер - Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарына сәйкес тиiстi органдармен шарт жасасқан жер қойнауын пайдаланушы. 
      9. Пайда болу жерi - кез келген үлгiдегi геологиялық шұңқырларда көмiрсутегiлердiң бiр немесе бiрнеше табиғи жинақталуын бiлдiредi. 
      10. Барлау - мұнай iздеуге және барлауға байланысты кез келген операцияны бiлдiредi, және оған, далалық геологиялық-геофизикалық зерттеулер, құрылымдық бұрғылаулар, iздеу және барлау ұңғыларын бұрғылау, сондай-ақ барлау кен орындарындағы тәжiрибе өндiрiстiк жұмыстар қосылады. 
      11. Шығару - мұнайды жер бетiне шығаруға байланысты кез келген операцияны бiлдiредi және сонымен қатар оған мыналар қосылады: 
      жер асты және жер үстi өндiрiстiк жабдықтар мен құрылыстарды салу және пайдалану; 
      мұнайды жер бетiне шығару, ұңғыларды пайдалану процесiн ұйымдастыру және жүргiзу; 
      мұнайды өңдеу және тазарту; 
      мұнайды бөтен қоспалардан айыру. 
      12. Коммерциялық табу - шарт жасалған бiр немесе бiрнеше аймақтан игеруге пайдалы кен орнының табылуын бiлдiредi. 
      13. Дәлелденген қорлар - бұл коммерциялық табу кен орнына жататын, оны игеру қазiргi уақытта экономикалық пайдалы болып табылатын А, В, С1 санаттарының қорлары. 
      14. Пайдалы (игерiлетiн) қорлар - бұл қазiргi тексерiлген технология мен техниканың егер қойнауы және қоршаған орта талаптарына сай қолдана отырып игерiлуi экономикалық тиiмдi қорлар. Геологиялық қорлардың бұл бөлiгi алынған мұнайдың, газдың және конденсаттың коэффициентiмен анықталады. 
      15. Тиiмсiз қорлар - бұл, игерiлуi, қазiргi уақытта экономикалық тұрғыдан қарағанда тиiмсiз қорлар. 
      16. Мұнай - бұл, шикi мұнайды, шикi газды тазартудан және жанғыш сланцыларды немесе смолалы құмдарды өңдегеннен кейiн алынған шикi мұнай, табиғи газ, сондай-ақ көмiрсутегiлер. 
      17. Барлау ұңғысы - бұл, жаңа кен орындарының құрылысын тiркеу және зерттеу үшiн бұрғылау, кен орнын игеруге даярлау мақсатында болашақтағы пайдалы қорларды айқындау.
      18. Пайдалану ұңғысы - бұл, мұнай өндiруге байланысты кез келген операция үшiн бұрғыланған ұңғы.

       Мұнайды барлау және өндiру есебi

      19. Мұнай-газ өндiру қызметiнiң өзiндiк ерекше қызметi айрықша түрдегi активтер құру болып табылады:
      тiкелей лицензия алу және шарт жасасу немесе Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн басқа жолдармен пайдалы кен орындарында барлауды жүзеге асыру және игеру құқы, (қорларға одан әрі иелiк құқы);
      мұнайды өндiруге, жинауға және даярлауға қажеттi пайдалану ұңғыларының және техникалық құрылыстардың жиыны.
      20. Көрсетiлген активтер құруға байланысты барлық шығындар, олар туындаған сәтте ескерiледi.
      21. Қорларға иелiк құқын есептеу тәртiбiн анықтау мақсатында былайша сыныпталады:
      дәлелденбеген қорларға иелiк құны;
      дәлелденген қорларға иелiк құны.
      22. Дәлелденбеген қорларға алынған иелiк құнының құны мерзiм сайын бағаланып, оған келтiрiлген зиян шығындар сомасы ретiнде танылуы керек. 
      23. Дәлелденбеген қорларға иелiк құқы дәлелденген қорларға иелiк құнына қайта сыныпталуы керек, егер дәлелденген қорлар табылса. 
      24. Дәлелденген қорларға иелiк құқын алуға жұмсалған капиталдандырылған шығындар өндiрiстiк әдiстер бойынша амортизаторлануы керек. Амортизация әр иелiк құқы бойынша жеке есептеледi. Егер, қорларға иелiк құқы бөлiгiне қатысты қорлар мөлшерiн бағалау үшiн мәлiмет болмаса, амортизацияларды тiкелей құндық есептен шығару әдiсi бойынша есептеудi қолдануға болады. 
      25. Дәлелденбеген қорларға иелiк құқынан бас тартқан жағдайда оны алуға жұмсалған шығындар қорды бағалау есебiнен есептен шығарылуы керек, егер мұндай қорлар құрылса немесе шығындар ретiнде танылса, егер қорлар құрылмаса немесе оның сомалары адеквативтi емес шығындарға жұмсалса. 
      26. Мердiгерлердiң геологиялық және геофизикалық жұмыстарға жұмсаған шығындары тәртiп бойынша шығындарға жатады. 
      Бiрақ, егер мердiгер тек барлау жұмыстарын жүргiзу құқына ғана ие болса, онда бұл жұмыстардың нәтижелерiн алғанға дейiнгi барлық шығындар одан әрі аяқталмаған шығындарға немесе коммерциялық табу табылған немесе табылмағандығына байланысты орнын толтыруын көрсету ретiнде ескерiледi және мердiгер мұнай өндiру бойынша жұмыстарды одан әрi жүргiзуге мүдделiгiне немесе мүдделi еместiгiне байланысты есептеледi. 
      27. Барлау ұңғыларын бұрғылауға жұмсалған шығындар, бұл ұңғы құрылысы аяқталғанға дейiн, одан кейiнгi шығындарды мойындай отырып (егер ұңғы тиiмсiз болып табылса), аяқталмаған құрылыс ретiнде танылады. Сынақ процесi кезiнде өнеркәсiп ағымына ие болған мұнай бойынша ұңғыларды барлау негiзгi қорлар құрамына аударылады. 
      28. Егер коммерциялық табу ұңғысы игерудi ыңғайластыруға аз шығын талап етiлетiн, жақын уақытта игеру жұмыстары жоспарланбаған шалғай аудандарда бұрғыланса, онда барлау ұңғысы зақымдалған болып табылып, оның шығындары шығын ретiнде танылады. 
      29. Бұрғылауға және ыңғайластыруға байланысты барлық пайдалану ұңғыларының, оларда мұнайдың табылғанына қарамастан, оның одан әрi шығындарын капиталдауды аяқтағанға дейiн құрылысы аяқталмаған болып табылады. 
      30. Мұнайды игеру жабдықтарына және дәлелденген шығындарға тiкелей қатысты пайдалану ұңғыларын және техникалық құрылыстарды салу иелiгiнiң шығындары өндiрiстiк әдiстердi қолдану арқылы мұнай қорларын игеру шаралары бойынша амортизацияланады. 
      Игеруге арналған амортизаторлық бұл қаржылар мен шығындар мұнай құнының бөлiгiн құрайды. Бiр кен орнына жататын нысан құрылысы топтық негiзде амортизацияландырылуы мүмкiн. 
      31. Мұнай өндiруге қатыспайтын қосымша мақсаттағы негiзгi қаражаттар, дәлiрек айтқанда қондырғылар мен құрылыстар БЕС-ның 6 "негiзгi қорларды есептеуге" сәйкес ескерiледi. 
      32. Мұнай-газ өндiру қызметi процесiнде орын алған кейбiр шығындар активтердi, алуды қажет етпейдi, сондықтан шығындарға жатқызылуы керек. Бұл, жұмысы басталмаған және оған иелiк құқы сақталған (дәлелденген және дәлелденбеген қорларға), дәлелденген қорлар табылмаса да барлау ұңғыларын бұрғылау шығындары және 26 тарауда көрсетiлген геологиялық және геофизикалық шығындар мазмұны бойынша шарттық аймақтар шығынына жатады.

      Қорларға және тиiстi операцияларға иелiк құқын беру

     33. Қорларға және оның кiрiстерi мен шығыстары бөлiгiн барлық иелiк құқын беру кезi бұл құқықтарды беру сәтi ретiнде танылады. 
     34. Мұнайды барлау және игеру бойынша (заңды тұлғалар құрып немесе құрмай) бiрлескен қызметтер үшiн активтердi беру жағдайында кiрiстер мен шығыстар берiлген күнiмен емес одан кейiнгi мерзiммен танылады.
     35. Қорларға ие құқын беруге байланысты кейбiр операциялар шын мәнiнде, қарыз ақшалар болып табылып, заем ретiнде есептеледi.

     Айқындау

      Мұнай және газ қорларының мөлшерiн айқындау
 

        36. Дәлелденген мұнай және газ қорлары мердiгердiң қызмет саласына жататын кен орындары бойынша олардың қайда орналасқандығы географиялық сегменттермен көрсетiлiп жылдың басында және аяғында айқындалуы керек. 
      37. Дәлелденген мұнай және газ қорларының көлемiндегi түрлi факторлар нәтижесiнде жүз берген жыл бойғы өзгерiстерi тиiстi түсiндiрулермен айқындалуы керек. 
      Мұндай факторларға мысал бола алатындар: 
      1) мұнай және газ қорларының бұрынғы бағаларын қайта қарау; 
      2) өндiрудi жетiлдiру, оның нәтижелерiндегi өзгерiстер жеке көрсетiлсе, егер бұл өзгерiстер маңызды болса, егер олар маңызды болмаса, мұндай өзгерiстер бұрынғы бағалауды қайта қарауға енгiзiледi; 
      3) бұрын табылған кен орындарын келiсiм жасалған аймақтарда жаңа коммерциялық табу анықталып, ашылу сәтi мерзiмiнде қосымша бұрғылаумен кеңейту;
     4) игеру.
     38. 36-37 параграфтарға сәйкес айқындауға жататын қорларды анықтау кезiнде, егер кен орнын игеру жұмыстарын бiрнеше мердiгер бiрлесiп жүргiзiп жатса, онда олардың әр қайсысы тек өз үлесiндегi қорларды ғана айқындайтынын есте ұстау керек. 
     39. Егер маңызды экономикалық факторлар немесе маңызды анықталмаған жағдайлар жекелеген кен орындарын өндiруге керi әсерiн тигiзетiн болса, түсiнiктеме беру қажет етiледi. 
     40. Егер Үкiмет дәлелденген қорларды айқындауды шектейтiн болса, онда бұл шектеулер фактiсi айқындалады және айқындау оларды есептей отырып жүргiзiледi.

      Мұнай барлау және игеру қызметтерiне байланысты шығындарды айқындау

     41. Мердiгердiң мұнай барлау және игеру бойынша қызметтерiне байланысты капиталдандырылған шығындардың жиынтығы, бағалауға есептелген амортизациялар мен қорлар дәлелденген және дәлелденбеген қорларға жататын шығындарды жеке көрсете отырып, жыл соңындағы жағдай бойынша айқындайды.
     42. Сондай-ақ есеп беру мерзiмi кезiнде мына шығындар түрi, олар пайда болған немесе капиталдандырылған мерзiм шығынына есептелгенiне қарамастан айқындалады:
     қорларға ие болу құқын алуға;
     барлауға;
     игеруге.
     43. Егер мердiгерлер бұл шығындардың қайсы бiрiне түрлi географиялық сегменттерде, сома әр географиялық алаң үшiн, бұл алаңдағы дәлелденген және дәлелденбеген мұнай және газ қорларын айқындаумен жеке айқындалуы керек. 

      Мұнай және газ игеруге байланысты операциялар бойынша айқындау нәтижелерi

     44. Мұнай игеруге байланысты қызмет нәтижелерiн бiлдiретiн мәлiметтер түрлi географиялық сегменттерде орналасқан кен орындарының топтары бойынша жеке айқындалады.
     45. Бұл мәлiмет мына көрсеткiштер бойынша айқындалады:
     кiрiстер;
     игеру шығындары;
     барлау шығындары;
     құнын кемiту және бағалау қорларының амортизациялары;
     мұнай игеру бойынша операциялардың қаржы нәтижелерi (жалпы шаруашылық шығындарын және проценттердi төлеу шығындарын қосқанда).

      Күшiне ену мерзiмi

     46. Бұл бухгалтерлiк есеп стандарты 1997 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшiне енедi.