Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2017 жылғы 28 шілдедегі № 509 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 6 қазанда № 15852 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің кейбір бұйрықтарының күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Азаматтық авиация комитеті:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз тасығыштағы және электрондық нысандағы көшірмелерін Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспа басылымдарына ресми жариялауға жіберуді;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1), 2), 3) және 4) тармақшаларына сәйкес іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушы

Р. Скляр

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Қорғаныс министрі

_________________ С. Жасұзаков

2017 жылғы 7 қыркүйек

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2017 жылғы 28 шілдедегі № 509 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидалары 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі - Заң) 14-бабының 1-тармағы 4) тармақшасының талаптарына сәйкес, азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық стандарттарын ескере отырып әзірленді.

Осы Қағидалар Халықаралық Азаматтық авиация туралы конвенцияға (бұдан әрі-Конвенция) қосымшаларда жазылған халықаралық стандарттар мен Ұсынылатын практика талаптарына сәйкес орындалатын коммерциялық әуе тасымалдарын, авиациялық жұмыстарды және жалпы мақсаттағы авиацияның ұшуларын жүзеге асыру мақсатында осы мемлекеттің талаптарына (ашық теңіздер үшін белгіленген ИКАО талаптарына) қайшы келмесе, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде, сондай-ақ басқа мемлекеттің (ашық теңіздердің) әуе кеңістігінде ұшуды жүргізу тәртібін айқындайды. - (DOC 8168 OPS/611 (PANS-OPS), "барлық ауа-райы ұшулары бойынша нұсқаулық" (Doc 9365 AN/910).

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы қағидаларда пайдаланылатын негізгі терминдер мен анықтамалар:

1) абсолюттік биіктік – орташа теңіз деңгейінен МSL нүкте немесе нүкте деп қабылданған объекті деңгейіне дейінгі тік қашықтық;

2) абсолюттік (салыстырмалы) ауысу биіктігі – тік жазықтықта әуе кемесінің жағдайы абсолюттік биіктік тұрғысынан берілген абсолюттік (салыстырмалы) биіктігі;

3) абсолюттік шешім қабылдау биіктігі DA немесе салыстырмалы шешім қабылдау биіктігі DH – үш өлшемдік 3D қонуға кіруді орындау кезіндегі абсолюттік немесе салыстырмалы биіктігі, онда екінші екінші шеңберіне кету маневрні бастау қажет болған жағдайларда:

егер осы биіктікке қол жеткізгенге дейін әуе кемесінің командирімен немесе ұшқышпен қонуға кіруді жалғастыру үшін бағдарлар мен қажетті визуалды байланысы орнатылмаса;

әуе кемесінің кеңістіктегі жағдайы немесе оның қозғалысының параметрлері қауіпсіз қонуды қамтамасыз етпеген;

4) авариялық хабар беру – тиісті ұйымдарды іздестіру-құтқару қызметтерінің көмегіне мұқтаж әуе кемелері туралы хабардар ету және осындай ұйымдарға қажетті жәрдем көрсету үшін ұсынылатын қызмет көрсету;

5)авариялық жетекті таратқыш (бұдан әрі - ELT) – белгіленген жиілікте айырықша сигналдарды беретін және қолданылуына байланысты, соққының нәтижесінде автоматты түрде жұмыс істейтін немесе қолмен іске қосылатын жабдықтарға қатысты қолданылатын жалпы термин. ELT келесі түрлерде болуы мүмкін:

автоматты тұрақты ELT (AF) – автоматты түрде іске қосылатын ELT, әуе кемесінің бортында тұрақты орнатылған;

автоматты ауыспалы ELT (AP) – автоматты түрде іске қосылатын ELT әуе кемесінің бортында қатаң бекітілген, бірақ осы әуе кемесінің бортынан оңай алынып тасталуы мүмкін;

автоматты жайылмалы ELT (AD) – әуе кемесінің бортында қатаң бекітілген және автоматты түрде жайылатын және соққының әсерінен іске қосылатын, ал кейбір жағдайларда гидростатикалық тетіктерге қосылатын, сондай-ақ оны қолмен жаюда қарастырылған ELT;

авариялық-құтқару ELT (S), ол төтенше жағдайда женіл пайдалануға болатын етіп орналастырылған тірі қалғандарға қолмен әрекетке келтіруге болатын, әуе кемесінің бортынан оңай алынатын ELT;

6) авиациялық жұмыстар – басқа жеке және (немесе) заңды тұлғалардың мүдделері үшін пайдаланушы азаматтық әуе кемелерін қолдана отырып орындайтын мамандандырылған операциялар;

7) автоматты түрде бөлінетін борттық өздігінен жазғыш құрылғы – автоматты түрде әуе кемесінен бөлінуге қабілетті, әуе кемесінде орнатылатын борттық өздігінен жазылғыш құрылғы;

8) автоматты түрде қондыру жүйесі – қонуға кіру және қону кезінде әуе кемесінің автоматты түрде басқарылуын қамтамасыз ететін борттық жабдықтар;

9) автоматты түрде қонудың бір рет істен шығатын жүйесі – істен шыққан жағдайда, бұрышты жағдай немесе ұшу траекториясында, ұшақтың теңгерімінде елеулі өзгерістер болмайтын болса автоматты қону жүйесі бір рет істен шығу болып табылады, бірақ қону автоматты түрде орындалмайды;

10) адам мүмкіндіктері – авиация қызметінің қауіпсіздігі мен тиімділігіне әсер ететін адамның қабілеттерімен мүмкіндіктерінің шектері;

11) азаматтық авиация әуе кемесінің командирі – белгілі бір типтегі әуе кемесін өз бетінше басқаруға рұқсаты бар, коммерциялық авиациядағы ұшу тапсырмасына сәйкес немесе жалпы қолданыстағы авиацияның осындай құжатына сәйкес ұшуды (ұшуларды) қауіпсіз аяқтауға жауапкершілік жүктелген ұшқыш;

12) азаматтық авиация саласындағы уәкiлеттi орган – Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және азаматтық, эксперименттiк авиация қызметi саласында басшылық ететiн орталық атқарушы орган;

12-1) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым – жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын, Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын орнықты дамытуды, ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған қызметті жүзеге асыратын акционерлік қоғам;

12-2) аймақтағы ең төменгі абсолюттік биіктік (AMA) - аспаптық метеорологиялық жағдайларда (ЖМҚ) пайдалануға жататын және параллельдермен және меридиандармен айқындалатын белгіленген аймақ шегінде кедергілерден ең аз биіктік қорын қамтамасыз ететін ең төменгі абсолюттік биіктік. Ескерту. АМА ұшу кезінде ауа райы жағдайына, әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамасына байланысты ұшудың берілген эшелонын (биіктігін) ұстап тұру мүмкін болмаған, герметизацияланбаған және негізгі биіктік өлшегіштер көрсеткіштерінің дәлдігін жоғалтқан немесе жоғалтқан (көрсеткіштердегі айырмашылық 200 футтан астам) сияқты төтенше жағдайлар туындаған кезде ұшу маршрутының шегінен тыс пайдаланылады);

13) алдыңғы шыныдағы индикация жүйесі – ұшу барысын шолу аймағындағы ұшу ақпараттарын ұшқышқа көрсетіп отыратын индикация жүйесі;

14) алдыңғы шыныдағы индикациямен қону және қонуға кіру үшін бағдар жүйесі – коллиматорлы индикаторды пайдаланумен қону және қонуға кіру үшін бағдар жүйесі бортты аспапты жүйе болып табылады және ол жеткілікті ақпараттарды көрсетеді және әуе кемесінің алдыңғы шынысының белігілі бір бөлігіндегі бағдар мәліметтері конформды проекциялар түрінде салынған, сыртқы визуалды жағдаймен келісілген және ұшқышқа әуе кемесінің маневрін қолмен орындауға мүмкіндік беретін, осы ақпаратқа негізделген және қарастырылып отырған ұшулар санатында сипаттамалары мен сенімділігі қолданбалы болып табылатын бағдарлар;

15) апробациялау – сынау, зерттеу, тексеруге негізделген растау, бекіту;

16) аса жеңіл ұшу аппараттары – ұшу салмағы 750 кг төмен әуе кемелері, сондай-ақ аэростаттар, мотодельтапландар, дельтапландар, парапландар және басқада осы санаттағы ұшу аппараттары;

17) аспаптар бойынша қонуға кіру – аспаптар бойынша қонуға кіру схемасының негізінде навигациялық бағыттағы жабдықты пайдаланумен кіру немесе қону, қонуға кіруді орындаудың екі әдісі бар:

тек қырымен навигациялық бағдарды пайдалану арқылы аспаптар бойынша екі өлшемді (2D) қонуға кіру;

қырымен, сондай-ақ тік навигациялық бағдарды пайдалану арқылы аспаптар бойынша үш өлшемді (3D) қонуға кіру;

қырымен және тік навигациялық бағдар келесілердің көмегімен қамтамасыз етілетін бағдарды көрсетеді:

жер үсті радионавигациялық құралдар немесе компьютермен берілетін жер үсті, спутникті, автономды навигациялық құралдар немесе осы құралдардың кешені;

қонуға кіру және жабдықпен қону келесідей болып жіктеледі:

қонуға дәл емес кіру және NPA қонулары – азимутты бағдарды қолдана отырып, жабдықтар бойынша қону және қонуға кіру, бірақ глиссад бойынша бағдар қолданылмайды;

қонуға дәл кіру және PA қонулары– азимутты және минимум глиссадпен дәл бағдар қонудың белгілі бір санаттарымен қолданылатын жабдықтар бойынша қону және қонуға кіру, бірақ глиссад бойынша бағдар қолданылмайды;

азимутты және глиссад бағдары келесілерді қамтамасыз ететін бағдарға жатады:

жер үсті навигациялық құралдар немесе компьютермен шығарылатын навигациялық мәліметтер;

18) аспаптар бойынша қонуға кіру рәсімдері – ұшқыш аспаптар бойынша орындалатын алдын-ала белгіленген маневрлердің сериясы, қонуға кірудің бастапқы кезеңіндегі бақылау нүктесінен, кедергілерге соқтығысуды болдырмауды қарастыратын, бекітілген талаптарды сақтау кезінде немесе сәйкес жағдайда бекітілген бағыт басынан қону орындалуы мүмкін нүктеге дейін, ал егер қону орындалмаса, онда бағытта немесе күту аймағында кедергілерде ұшу критерийлері қолданылатын нүктеге дейін, аспаптар бойынша қонуға кіру тәртіптемесі келесідей болып жіктеледі:

қонуға дәл кірмеу тәртібі – азимут бойынша бағдарлау қолданылатын, А глиссад бойынша бағдар қолданылмайтын, аспаптар үлгісі бойынша қонуға екіөлшемді (2D) кіруді орындау үшін арналған, аспаптар бойынша қону схемасы,

тік бағдармен қонуға кіру тәртібі – А типті аспаптар бойынша қонуға үшөлшемді (3D) кіруді орындау үшін арналған PBN сипаттамаларына негізделген навигациясыны пайдалану арқылы қонуға кіру схемасы,

қонуға дәл кіру тәртібі – қонудың белгіленген санатымен, азимут және глиссад бойынша дәл бағдар қолданылатын А немесе В үлгісіндегі аспаптар бойынша қонуға үшөлшемді (3D) кіруді орындау үшін арналған, навигациялық жүйелерді (ILS, MLS, GLS и SBAS САТ I) пайдалану негізінде аспаптар бойынша қонуға кіру схемасы;

19) аспаптар бойынша ұшу қағидалары – аспаптарды метеорологиялық жағдайда ұшуды орындауды реттейтін қағидалар қатары;

20) аспаптартар бойынша ұшу тәртіптемесі (схемасы) – электрондық немесе баспа түрінде жарияланатын ұшқыш пилотаждық аспаптартармен орындалатын ұшудағы алдын-ала айқындалған маневр қатарының сипаттамасы;

21) аспаптартар бойынша ұшып келудiң стандартты бағыты – аспаптар бойынша ұшу қағидалары (бұдан әрi - АҰҚ) бойынша әдетте әуе қозғалысына қызмет көрсету (бұдан әрi - ӘҚҚ) бағытында кiру нүктесiнен аспаптар бойынша қонуға енудiң жарияланған схемасымен ұшу басталатын нүктеге дейiнгi ұшып келудiң белгiленген бағыты;

22) аспаптар бойынша ұшып шығудың стандартты бағыты – әуеайлағыты немесе әуеайлақтың белгiлi бiр ұшып көтерiлу-қону жолағына әдетте тапсырылған ӘҚҚ бағытында негізгі нүктесiмен байламалы АҰҚ бойынша ұшып шығудың белгiленген бағыты;

23) аспапты метеорологиялық шарттары – көрінудің ұзақтығы шамасында өрнектелген метеорологиялық шарттар, бұлттарға дейінгі қашықтық және бұлттың төменгі шекарасындағы биіктік, бұл шамалар визуалды метеорологиялық шарттар үшін бекітілген минимумнан төмен;

24) аэронавигациялық ақпарат – әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз ету, ӘҚҚ және әуе қозғалысын басқару (бұдан әрi - ӘҚБ) мақсаттары үшін деректерді жинау, талдау және өңдеу нәтижесінде алынған ақпарат;

25) аэронавигациялық карта – ұшу мақсаттарына арналған жер беті учаскесінің оның бедерінің және жасанды құрылғылардың шартты белгісі;

26) аэростат – оның көтерілу күші тығыздығы ауа тығыздығынан жеңіл, қабықтағы газ есебінен құрылады ауадан (қоршаған ортадан) жеңіл ұшу аппараты;

27) әуе кемелерінің жақындасуы – әуе кемелерінің арасындағы қашықтық, сол сияқты олардың салыстырмалы орналасуы және жылдамдығы мынадай, осы әуе кемелерінің қауіпсіздігі қауіп-қатерге қойылуы мүмкін жағдай келесідей болып жіктеледі, ӘҚҚ органының қызметкерлері немесе ұшқышының пікірі бойынша болатын жағдай, ол:

соқтығысу тәуекелі – әуе кемелерінің жақындасу салдарынан соқтығысу қауіпт қатері пайда болатын жағдай, санаты;

ұшу қауіпсіздігіне кепілдік берілмеген – әуе кемелерінің жақындасу салдарынан осы әуе кемелерінің қауіпсіздігіне қауіп төнуі мүмкін жағдай санаты;

соқтығысу тәуекелі болмаған – әуе кемелерінің жақындасу салдарынан соқтығу қауіпті болмаған жағдай санаты;

тәуекел айқындалмаған – әуе кемелерінің жақындауы жағдайының санаты, жеткілікті толық ақпараттың болмауы, орын алған соқтығысу тәуекелін айқындауға мүмкіндік бермейді немесе бар мәліметтер бір-біріне қайшы және сендіретін жеткілікті мәліметтер жоқ немесе бұл тәуекел деңгейін айқындауға мүмкіндік бермейді;

28) әуе кемесі – жер (су) бетiнен шағылысатын ауамен өзара әрекеттен бөлек, ауамен өзара әрекет есебiнен атмосферада ұсталатын аппарат;

29) әуе кемесінің мұздануы – әуе кемесіні түрлі бөліктерінде мұздың қатуы;

30) әуе кемесінің ұшуды пайдалану бойынша нұсқаулығы – пайдаланатын мемлекет үшін қолданбалы жетекшілік және кәдімгі, ерекше және авариялық жағдайлардағы әрекет ету ретінен тұратын, бақылау карталарында, шектеулерде, ұшу-техникалық сипаттамалар туралы ақпараттардан және әуе кемесінің жүйелері туралы мәліметтерден, сондай-ақ басқада әуе кемесінің пайдалануымен байланысты материалдардан тұрады;

31) әуе кемесінің ізіне түсу – ұшуда жеке әуе кемелерінің төрт өлшемді орны туралы мәліметтер уақытының стандартталған интервалы арқылы жерде тіркеу және жаңартуды жүргізуді қарастыратын пайдаланушы белгілеген процесс;

32) әуе қозғалысына қызмет көрсету – әуе қозғалысына ұшу-ақпараттық қызмет көрсету, авариялық хабар беру, диспетчерлік қызмет көрсету (аумақтық диспетчерлік қызмет көрсету, қонуға жақындағанда диспетчерлік қызмет көрсету немесе әуеайлақта диспетчерлік қызмет көрсету);

33) ӘҚҚ ауданы – белгіленген мөлшердегі әуе кеңістігі, олардың шекарасында әуе трассалары бойынша әуе қозғалысына және олардан тыс маршруттарға қызмет көрсету аудандық диспетчерлік орталықтың диспетчері арқылы жүзеге асырылады;

34) ӘҚҚ маршруты – әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтамасыз ету мақсатында қозғалыс ағынын бағыттауға арналған белгіленген маршрут;

35) әуе трассасы – дәліз түріндегі бақыланатын әуе кеңiстiгi (немесе оның бөлігі);

36) әуеайлақ ауданы (тораптық диспетчерлік аудан (Terminal control area (ТMA) – әдетте бір немесе бірнеше ірі әуеайлағы маңындағы ӘҚҚ маршруттарының түйісу орнында құрылатын диспетчерлік аудан;

37) әуеайлақ (гидроәуеайлақ) – жер немесе су бетінің толықтай немесе ішінара әуе кемелерінің келуіне, жөнелтілуіне және осы жер бетімен қозғалуына арналған белгілі бір учаскесі (ғимараттарды, құрылыстарды және құрал-жабдықты қоса алғанда);

38) әуеайлақ схемасын әзірлеу процесі – аспаптар бойынша ұшу схемасын немесе қандайда бір өзгерістерге немесе құруға алып келетін, ұшуды схемасыз жобалау үшін сипатты болатын аспаптар бойынша процесс;

39) әуеайлақ туралы деректер – әуеайлағына қатысты деректер оның мөлшерi, координаттары, өзге де оған қатысты ұшу-қону жолағы, рульдеу жолдар, қондырғылар, жабдықтар, ұшуларды орындау бойынша құралдар мен рәсiмдер туралы егжей-тегжейлi мәлiметтердi қамтиды;

40) әуеайлақтың қолданбалы пайдалану минимумы бойынша ұшуды орындау үшін әуе кемесі командирінің (екінші ұшқыштың) біліктілігі – ұшу-қону жолағы қашықтығының көрінісі (бұдан әрі - RVR) / көріну (бұдан әрі - VIS) минималды мүмкін мәні және шешім қабылдаудың абсолютті немесе салыстырмалы биіктігі (бұдан әрі - DA/DH), ал қажет болған жағдайда осы типтегі ӘК ұшуы мен қонуын қауіпсіз жүргізуге рұқсат беретін бұлттардың төменгi шекарасының биiктiгi;

41) әуеайлақтың пайдалану минимумы – келесілер үшін әуеайлақты пайдалану шектеулері:

ұшу-қону жолағында көз көрерлік қашықтықтың және/немесе бұлттық параметрлердің қажеттілігіне қарай көз көрерлік шамасында білдіретің ұшып көтерілу;

ұшу-қону жолағында, MDA/H көз көрерлік қашықтықтың және/немесе бұлттық параметрлердің қажеттілігіне қарай көз көрерлік шамасында өрнектелетін аспаптар бойынша қонуға екі өлшемді (2D) кіруді орындау кезіндегі қонулар;

үлгісіне және/немесе ұшу санатына сәйкес ұшу-қону жолағында және DA/H көз көрерлік қашықтықтың және/немесе көз көрерлік шамасында өрнектелетін аспаптар бойынша қонуға үшөлшемді (3D) кіруді орындау кезіндегі қонулар;

42) бағдардан айырылу – ұшқыш (экипаж) белгiленген ұшуды жалғастыру үшiн қажеттi дәлдiкпен өзiнiң тұрған жерiн айқындай алмайтын жағдай;

43) байланыстың талап етілетін сипаттамаларының ерекшелігі RCP – сипаттамаларға негізделген, байланысты жүзеге асыру үшін қажетті, операциялар мен әуе кемесінің мүмкіндіктері, тиісті жер үсті жабдықтары мен ӘКК ұсынуға талаптар жиынтығы;

44) бақылаудың талап етілетін сипаттамаларының ерекшелігі RSP – сипаттамаларға негізделген, бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті, операциялар мен әуе кемесінің мүмкіндіктері, тиісті жер үсті жабдықтары мен ӘҚҚ ұсынуға талаптар жиынтығы;

45) бақылау және түзетудің жер үсті жүйесі – жер үсті таратқыштан тікелей бақылау және түзету бойынша пайдаланушы ақпараттарды алушы бақылау және түзету көмегімен алады;

46) бар болатын қону қашықтық – қонғаннан кейінгі әуе кемесінің жүрісі үшін бар болатын және жарамды болып табылатын ұшу-қону жолағының ұзындығы;

47) барлық ауа райы ұшулары кезінде әуе кемесін және оның жабдықтарын пайдалануды шектеу бойынша, әуе кемесінің минимумы – осы типтегі әуе кемесінде ұшу мен қонуды қауіпсіз жүргізуге мүмкіндік беретін RVR және МDA/DA/H минималды мүмкіндік мәні бойынша белгіленеді;

48) барлық ауа райындағы ұшулар – визуалды бағдарды шектейтін ауа райы жағдайында қонуға кіру немесе қону, ұшу, ұшып шығу, кез келген жер үсті қозғалысы;

49) барометрлiк биiктiк – абсолюттік биіктік шамасында көрсетілген, осы қысымға стандартты атмосфера бойынша сәйкес келетін атмосфералық қысым;

50) биіктік бойынша жиынтық қате – берілген барометрлік биіктікпен (ұшу эшелоны) әуе кемесі болатын нақты барометрлік биіктік арасындағы тік жазықтықтағы геометриялық айырмашылық;

51) биіктікті өлшеу жүйесінің кемшілігі – биіктік өлшегіште барометрлік қысымды дұрыс бекіту шартында және ұйтқымаған қоршаған орта қысымына сәйкес келетін, барометрлік биіктікте биіктік өлшегіш индикаторындағы абсолютті биіктік арасындағы айырмашылық;

52) борттағы өздігінен жазатын құрал – авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға тергеп-тексеру жүргізу үшін қосымша мәліметтер көзі ретінде әуе кемесінің бортында орналастырылатын кез келген өздігінен жазатын аспап;

53) бұлттардың төменгі шегарасының биіктігі – құрлық немесе су бетінің және 6000 м (20000 фут) төмен орналасқан бұлттардың ең төменгі шекарасының арасындағы және аспанның жартысынан астамын қамтитын тік қашықтық;

54) векторлау (радиолокациялық бағыттау) – ӘҚҚ-дің қадағалау жүйесін пайдалану негізінде белгіленген бағыттарды көрсету арқылы әуе кемесіні навигациялық бағытталуын қамтамасыз ету;

55) визуалды маневрлеу аймағы (шеңбер бойынша ұшулар) – қонуға кіруді шеңбер бойынша орындайтын әуе кемелерi үшiн кедергілерден жоғары биіктікті ескеретін аймақ;

56) визуалды метеорологиялық жағдайлар – сәйкес бекітілген немесе одан асатын бұлттар шекарасының төменгі биіктігі мен бұлттарға дейінгі қашықтығы, көріну ұзақтығының шамасымен белгіленетін метеорологиялық жағдай;

57) демалыс уақыты – ұшу немесе кабина экипажының мүшелері барлық қызметтік міндеттерді орындаудан босатылған кездегі және (немесе) оған дейінгі қызметтік міндеттерін орындау кезеңінен кейінгі үздіксіз және белгіленген мерзім;

58) дирижабль – қуат қондырғысын қозғалысқа келтiретiн басқарылатын аэростат;

59) екі рет істен шығатын автоматты қону жүйесі – автоматты қону жүйесі екі рет істен шығатын болып табылады, ал қонуға кірген жағдайда, тегістелу мен қону автоматтандырылған жүйенің қалған бөлігінің көмегімен орындалуы мүмкін;

60) екі рет істен шығатын құрамдастырылған қону жүйесі – екі немесе одан көп тәуелсіз қону жүйелерiнен тұратын жүйе, және бір жүйе істен шыққан жағдайда, бағыттау немесе басқару, қалған жүйемен (жүйенің қалғаны) қамтамасыз етіледі, бұл қонуды орындауға мүмкіндік береді.

Ескертпе: екі рет істен шығатын құрамдастырылған қону жүйесі алдыңғы әйнектегі бақыланатын индикациямен автоматты қону жүйесінің бір рет істен шығатын жүйесінен тұруы мүмкін, ол ұшқышқа автоматты қону жүйесі істен шыққан соң қолмен басқару арқылы қонуды орындауға мүмкіндік береді;

61) екінші шеңберіне кету нүктесі – аспаптарпен қонуға кіру схемасындағы нүкте, кедергілер үстімен биіктіктің минималды қорын қамтамасыз ететін немесе етуге дейінгі ұшу алдын-ала жазылған схемасындағы екінші шеңберіне өтуден басталуы тиіс;

62) екінші шеңберіне кету схемасы – қонуға кіруді жалғастыру мүмкін емес болған жағдайда ұстауға болатын тәртіп;

63) ең жоғары салмақ – ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы;

64) ерекше жағдай – авиациялық техника кенеттен істен шығу нәтіжесінде пайда болатын жағдай немесе әуе кемесінің кәдімгі басқарудан ерекшеленетін, экипаж әрекетінен талап етілетін шартқа әуе кемесі сай келуі;

65) жабдықтың минималды тізбесі (бұдан әрі - МЕL) – әуе кемесі осы типі үшін үлгілік МЕL-не сәйкес немесе неұрлым қатаң талаптарға сәйкес пайдаланушымен құрылатын жабдықтың нақты компоненті істен шыққан жағдайда әуе кемесінің пайдаланылуын қарастыратын тізбесі;

66) жабдықтың үлгілік минималды тізбесі (бұдан әрі - ММЕL) – ұшудың басталуына кедергі келтірмейтін бір немесе бірнеше ақаулық, жабдықтың компонентін айқындайтын және мемлекетпен бекітілген әзірлеуші, әуе кемесі нақты типі үшін типтік құрылымға жауапты ұйымдармен құрылатын тізбе, ММЕL ерекше пайдалану шарттары, шектеулер мен қағидалар келісілуі мүмкін;

67) жағармайдың соңғы резерві – белгіленген пунктің қосалқы әуеайлақ талап етілмейтін, белгіленген пункт әуеайлағына немесе келу кезінде есептелген қону салмағын пайдалану мен белгіленген пункттің қосалқы әуеайлағына келу кезіндегі жағар май қорын көрсетеді;

68) жазық жер – 25 км радиусында 200 м (650фут) бедерінің салыстырмалы артық болатын жерлері;

69) жалпы мақсаттағы авиация – жеке және (немесе) заңды тұлғалардың меншiгiндегі және оқу, спорттық, мәдени-ағарту iс-шараларын жүргiзу, техникалық шығармашылықты дамыту, әуе кемесiн пайдаланушының жеке қажеттіліктерiн қанағаттандыру мақсаттарда пайдаланылатын азаматтық авиация, сондай-ақ ақысы төленбей және жалдаусыз пайдаланылатын, мақсаттары:

жолаушыларды, багажды, жүкті және пошта жөнелтілімдерін тасымалдау;

авиациялық жұмыстарды орындау;

iздестiру-құтқару және авариялық-құтқару жұмыстарын жүргiзу, дүлей зілзалалар болған жағдайда жәрдем көрсету;

70) жел қозғалысы – кіретін және шығатын ағындардан тұратын әуе кеңістігіндегі жел бағыты мен жылдамдығының өзгерістері:

жел қозғалысы әлсіз – 0-ден 2 м/с дейін (0 ден 4 торапқа дейін) 30 м (100 фут) биіктікті қоса алғанда;

бірқалыпты жел қозғалысы – 2-ден 4 м/с дейін (5-тен 8 торапқа дейін) 30 м (100 фут) биіктікті қоса алғанда;

күшті жел қозғалысы – 4-тен 6 м/с дейін (9-дан 12 торапқа дейін) 30 м (100 фут) биіктікті қоса алғанда;

өте күшті жел қозғалысы –6 м/с жоғары (12 торапқа) 30 м (100 фут) биіктікте;

71) жоғары назардың салыстырмалы биіктігі – жоғары назардың салыстырмалы биіктігі ұшу-қону жолағы шегінен салыстырмалы жоғары биіктікке сәйкес келеді және ұшақтың сипаттамалары мен оның автоматты түрде қонатын екі өлшемді жүйесінің негізіне орнатылады, егер автоматты қону жүйесінің резервті бөлігінің бірі істен шығатын болса, немесе сәйкес жер үсті жабдықтары істен шықса, қонуға кірудің жоғары САТ ІІІ санаты тоқтатылып екінші шеңберіне кетеді;

72) кабиналық экипаж мүшесі – ұшу экипажының мүшесі болып табылмайтын, әуе кемесінің командирымен немесе пайдаланушымен тапсырылған әуе кемесінің бортындағы міндеттерді орындайтын, жолаушылар мен жүк тасымалына қызмет көрсету мақсатында қауіпсіздік мүддесімен авиациялық персоналға жататын тұлға;

73) кедергілердің бос аймағы OFZ – әуе кемелері ұшуларын қамтамасыз ету үшін қажетті, тек ең төмені салмағы және сынғақ конструкциясы бар нысандар ғана бекітілуі мүмкін және осы үстіңгі беттіктермен шектелген, жолақтың сол бөлігі және екінші шеңберіне кету аймағын шектеуге арналған беттік пен ішкі өтпелі беттік, қонуға кіру аймағын шектеу үшін ішкі беттіктің жоғары бөлігіндегі әуе кеңістігі;

73-1) кедергілерден ұшып өтудің ең аз абсолюттік биіктігі (MOCA) - кедергілерден биіктіктің қажетті қорын қамтамасыз ететін белгілі бір учаскедегі ұшудың ең аз абсолюттік биіктігі;

74) кету (қайта оралу) межесi PNR – әуе кемесі межелі әуеайлағына дейін бағыт бойынша ұшуды, сондай-ақ осы рейс үшін бағытта қосалқы әуеайлағына дейін ұшуды жалғастыра алатын ең соңғы географиялық нүкте;

75) коллиматорлық индикатор HUD – ұшу бағытында ұшқыштың көру аясындағы кабинадан тыс кеңістікте ұшу дерек көрсетілген индикация жүйесі;

76) конфигурациядан ауытқу тізбесі CDL – ұшу-техникалық сипаттамаларының өзгерістері мен сәйкес келетін пайдалану шектеулер туралы кез-келген ақпараттың қажет кезінде қамтитын және ұшудың басында болмауы мүмкін үлгілік әуе кемесінің барлық сыртқы бөліктерін айқындайтын мемлекетпен бекітілген әзірлеуші, үлгілік конструкцияға жауапты ұйыммен құрылған тізбе;

77) көзбен шолудың бірлескен жүйесі CVS – SVS синтезделген көзбен шолу жүйелері және EVS көзбен шолудың кеңейтілген мүмкіндіктерімен техникалық көзқарас жүйесінен алынатын суреттемелердің индикация жүйесі;

78) көзбен шолудың кеңейтілген мүмкіндіктерімен техникалық көру жүйесі EVS – кескін датчигін пайдалануға негізделген, нақты уақыт масштабындағы сыртқы жағдайдың электронды көрінісін индикациялау жүйесі;

79) көзбен шолып ұшу – әуе кемесінің кеңiстiктегi жағдайын және оның тұрған жерiн табиғи көкжиек және жердегi бағдар бойынша ұшқыш оны көзбен шолып айқындайтын кездерде орындалатын ұшу;

80) көзбен шолып ұшулардың қағидалары (бұдан әрі - КҰҚ) – визуалды метеорологиялық жағдайларда ұшуды орындауды реттейтін қағидалар қатары;

81) көзбен шолып ұшулардың қағидалары бойынша арнайы ұшу (бұдан әрі - КҰАҚ) – ӘҚҚ органымен рұқсат етілген, КҰҚ бойынша ең төмен ұшу жағдайына қарағанда қолайлылығы төмен метеорологиялық жағдай кезінде диспетчерлік аймақта орындалатын ұшу;

82) көру мүмкіндігі – авиациялық мақсаттар үшін көру мүмкіншілігі келесі шамаларды көрсетеді:

ашық аяда бақылау кезінде, жерге жақын орналасқан қолайлы мөлшердегі қара нысанды, ажыратуға және тануға болатын ең үлкен қашықтық;

жарық емес аяда 1000 кд жуық жарық күшінің сәулесін ажыратуға және тануға болатын ең үлкен қашықтық;

83) күтпеген пайдалану жағдайлар – жағдайды жоспарлауға көнбейтін, мысалы, болжап болмайтын ауа райы жағдайы, жабдықтардың жөндеуге келмеуі немесе пайдаланушыдан тәуелсіз әуе қозғалысының тоқтаулары;

84) күрделі метеорологиялық жағдайлар – метеорологиялық көріну 2000 метр және одан аз және (немесе) олардың жалпы саны кезінде екі октанттан астам кезде БТШБ 200 метр (650 фут) және одан төмен болатын жағдайлар;

85) күту аймағы – қонуға кіруге және (немесе) әуеайлағына жақындау кезегін әуе кемелері күтуі үшін әуеайлақтың (әуеторабы) ауданында радионавигациялық нүктесi (бұдан әрi - РНН) үстiнде белгiленген белгiлi бiр мөлшердегi әуе кеңiстiгi;

86) күту аймағында ұшу схемасы - әуе кемесiнiң келесi рұқсат берудi күту үшiн белгiлi бiр әуе кеңiстiгi шегiнде қалуына мүмкiндiк беретiн алдын-ала белгiленген маневр;

87) кішігірім ұшақ – ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг немесе одан төмен ұшақ;

88) қауіпсіз биіктік – әуе кемесіні жермен (сумен) соқтығысуын немесе онымен жанасуын кепілдендіретін ең аз мүмкін ұшу биіктігі;

89) қауіпсіз мәжбүрлі қонуы – орындалуы кезінде әуе кемесінде және жер бетінде болатын тұлғалардың дене жарақатын алмауына жеткілікті негіз болуы мүмкін мәжбүрлі қонуы немесе авариялық суға қонуы;

90) қауіпті жүктер – техникалық нұсқаулықта келтірілген немесе оған сәйкес конфигурацияланған, қауіпті жүктер тізбесінде көрсетілген және қоршаған орта немесе мүлікке, қауіпсіздікке, денсаулыққа қауіп келтіретін бұйымдар немесе заттар;

91) қашықтықтан басқарылатын авиациялық жүйе – ұшқышсыз ұшу аппараты, басқару және бақылау желілеріне қажетті сонымен байланысты жабдықтар, сондай-ақ ұшуды орындау барысында кез келген сәтте талап етілетін, кез келген басқа жүйелер енетін, конфигурациялайтын элементтер кешені;

92) қозғалтқыш – әуе кемесін қозғалысқа келтіру мақсатында қолданылған немесе қолдануға арналған құрылғы, ол қызмет көрсету мен бақылауға қажетті компоненттер мен жабдықтардан тұрады, бірақ ауа бұрандасы/тасымалдаушы бұрандалар (егер олар қолданылатын болса) енбейді;

93) қону аймағы TDZ – қонып жатқан ұшақтың бірінші ұшу-қону жолағы жанауына арналған оның кіріудегі ұшу-қону жолағының бір бөлігі;

94) қонуға автоматты түрде кіру режимі бар ұшуды автоматты басқару жүйесі – қонуға кіру кезінде ұшақтың ұшу траекториясын автоматты басқаруды қамтамасыз ететін борттық жабдық;

95) қонуға визуалды кіру – аспаптар бойынша қонуға кіру схемасы ішінара немесе толығымен сақталмаған жағдайда және қонуға кіру визуалды жер үсті бағдарымен орындалған жағдайда АҰҚ бойынша ұшу кезінде қонуға кіру;

96) қонуға кiру және ұшып көтерiлудiң соңғы кезеңiнiң аймағы FATO – iлiну немесе қону режимiне дейiн қонуға кiру маневрiнiң аяқталу кезеңi орындалатын және ұшып көтерiлу маневрi басталатын белгiленген аймақ және FATO 1-санатты ұшу-техникалық сипаттамалары бар тiкұшақтарды пайдалануға тиiс болған жағдайларда, үзілген ұшудың орналасатын аймағын қамтиды;

97) қонуға кіруге тыйым салу нүктесі – аспаптар бойынша қонуға кіргеннен кейінгі нүкте, егер хабарланатын көз көрерлік немесе бақылау RVR әуеайлақтың пайдалану минимумынан төмен болса әуеайлақтың үстінде 300 м (1000 фут) төмен немесе қонуға кірудің соңғы учаскесінің шегінде жалғаспайды;

98) қонуға кірудің соңғы кезеңі – қонуға кірудің соңғы кезеңінің бекітілген бақылау нүктесінен (немесе нүктеде) басталатын немесе мұндай нүкте болмаған жағдайда жабдықпен қонуға кіру схемасының бөлігі:

соңғы стандартты бұрылу соңында, тікелей қону бұрылу немесе "ипподром" үлгісіндегі схемасында жақындау жолының желігіне бұрылу, егер мұндай бұрылыстар қарастырылған болса, немесе

қонуға кіру схемасындағы жолдың соңғы желігіне шығу нүктесінде және әуеайлақ ауданындағы нүктеде аяқталады, онда қону орындалуы мүмкін, немесе екінші шеңберіне кету басталады;

99) қонуға кірудің соңғы учаскесі (FAS) - аспаптар бойынша қонуға кіру схемасының шегінде ҰҚЖ жармасына шығу және қону үшін төмендету жүргізілетін учаскесі.

100) қонуға тұрақты кіру Sap – егер нүкте жоғарыда орналасқан болса, тегістеу маневрі басталатын жерден ұшу-қону жолағының шегі немесе нүктесі жоғары болатын, 50 фут нүктесіне дейінгі абсолютті/салыстырмалы биіктікке немесе алдын-ала айқындалған нүктеге дейін ұшу траекториясы үстіндегі жылдамдық және бақылау, орындалған сәйкес конфигруация жағдайының қонуға бақыланған кіруі;

101) қосалқы әуеайлақ – егер тағайындалған әуеайлағына ұшып бару немесе қону мүмкiн емес немесе орынсыз болған жағдайда әуе кемесi бағыталуы мүмкiн әуеайлақ, онда әуе кемесіне техникалық сипаттамаларына сәйкес келетін қызметтің қажетті түрлері мен құралдары бар және ол пайдаланудың күтілетін уақытында жұмысқа қабілетті болады.

Қосалқы әуеайлақтарға мынадай жатады:

ұшу кезіндегі қосалқы әуеайлақ – егер ұшудан кейін көп ұзамай әуе кемесіне қонуға қажеттілік туындағанда болатын қосалқы әуеайлақ және оны ұшатын әуеайлақ ретінде пайдалануға мүмкін болмайды;

бағыт бойынша қосалқы әуеайлақ – бағыт бойынша ұшу кезінде қосалқы әуеайлағына бару қажеттілік туындағанда, әуе кемесіне қонуға болатын қосалқы әуеайлақ;

тағайындалған пункттің қосалқы әуеайлақ – қонуы белгіленген әуеайлағына қону мүмкін емес немесе орынсыз болған жағдайда әуе кемесіне қонуға болатын әуеайлақ;

102) қосалқы әуеайлағына барудың көбейтілген уақытымен ұшуларды жүргізу кезіндегі сындарлы маңызды жүйе EDTO – EDTO ұшу қауіпсіздігіне жұмыстың нашарлауы немесе істен шығуы едәуір ықпал ететін ұшақ жүйесі немесе EDTO ұшуын орындау кезінде ұшақтың қауіпсіз ұшуы мен қонуын қамтамасыз ету үшін ерекше сындарлы мәні бар үздіксіз қызмет етуі;

103) қосалқы әуеайлағына барудың ең көп уақыты – қосалқы әуеайлақ бағытына қандайда бір нүктеден бағытта ұшу уақытымен өрнектелген, ең көп жол берілетін арақашықтық;

104) құрғақ ұшу-қону жолағы – ұшу-қону жолағы, егер оның беті ылғал немесе ластанған болмаса және онда пайдалануға арналған аймақ шегінде көрінетін ылғал болмаса құрғақ болып есептеледі;

105) маңызды кедергі – нақты схемасы әзірленген, сол ұшу түрін орындау кезінде әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігі үшін әлеуетті қауіпті көрсететін және жергілікті іргелес және қоршаған орта элементтерінен едәуір жоғары болатын тұрақты және уақытша жасанды тұрғызылған нысан немесе кез-келген табиғи жергілікті элемент;

106) маркер – шекаралар (шекара) немесе кедергілерді белгілеу үшін жер деңгейінен жоғары бекітілетін нысан;

107) метеорологиялық ақпарат – метеорологиялық жинақ, талдау, болжам, нақты және күтілетін метеорологиялық шарттарға қатысты кез-келген хабарлама;

108) навигациялық ерекшелік – бекітілген әуе кеңістігі шегінде, сипаттамаларға негізделген, навигация шартындағы ұшуларды қамтамасыз ету үшін қажетті әуе кемесіне және ұшу экипажына талаптар жиынтығы;

109) оқшауланған әуеайлақ – осы ұшақ үлгісіне арналған тағайындалған пунктіне қосалқы әуеайлақ болмағанда қолданылатын тағайындалған пункт әуеайлақ;

110) орналасқан екпін алу дистанциясы – ұшуды жүзеге асырып жатқан әуе кемесі екпін алуы үшін көзделген және жарамды болып табылатын ұшу-қону жолағының ұзындығы;

111) ортаның турбулентті қозғалысы – олардың статистикалық үлгілік орташа сипаттамаларын айқындайтын, шамасы уақыт пен кеңістікте кездейсоқ өзгерістерді сипаттайтын ағынның жағдайы;

112) өтпелі қабаты – эшелонмен өту және өтудің абсолютті биіктігі арасындағы әуе кеңістігі;

113) өтпелі метеорологиялық көріну CMV – хабарланатын метеорологиялық көріністен (RVR мәнінің біріне баламалы) шығатын мән;

114) өту эшелоны – өткелдің абсолютті биіктігінен жоғары ұшу үшін қолданылуы мүмкін ұшудың ең төменгі эшелоны;

114-1) пайдалануға рұқсат беру сертификаты-ұшуға жарамдылықтың тиісті нормаларына сәйкес онда көрсетілген техникалық қызмет көрсету жөніндегі жұмыстардың қанағаттанарлық орындалуын растайтын мәліметтерді қамтитын құжат;

115) психикалық белсенді заттар – алкоголь, опиоидтер, каннабиноидтер, жайбарақаттандыратын заттар және гипнотикалық дәрілер, кокаиндер, басқада психостимуляторлар, галлюциногендер және ұшпалы ерітінділер; темекі және кофеиндерге тыйым салынады;

116) радиомен хабар беру VOLMET – үздіксіз және қайталанатын сөйлеу радио хабарламасы арқылы SIGMET ақпараттары мен TAF болжамдарын, сәйкес METAR, SPECI жиынтықтарын ұсыну;

117) рульдеу – ұшып көтерілу және қонудан басқа өз ауырлығының есебінен әуеайлақтың беті бойынша әуе кемесінің қозғалысы;

117-1) сектордағы ең төменгі абсолюттік биіктік (MSA) - орталығында негізгі нүкте, әуеайлақтың бақылау нүктесі немесе тікұшақ айлағының бақылау нүктесі орналасқан радиусы 46 км (25 м. миль) шеңбер секторындағы барлық объектілердің үстінен 300 м (1000 фут) ең төменгі биіктік қорын қамтамасыз ететін ең төменгі абсолюттік биіктік;

118) синтезделген көзбен шолу жүйесі SVS – ұшқыш кабинасынан ашылатын, болашақта сыртқы жағдайлардың синтезделген көрінісі деректерінің негізінде алынатын идикация жүйесі;

119) соқтығысуды ескертудiң борттық жүйесi СЕБЖ немесе TCAS – қайталама шолу радиолокаторының қабылдау-жауап беру қондырғысы мен жабдықталған, әуе кемелері туындатуы мүмкін келіспеушілік жағдайлары туралы ақпараттарды жер үсті жабдықтарынсыз ұшқышқа ұсынатын қайталама шолу радиолокаторының қабылдау-жауап беру қондырғысының белгісін пайдалануға негiзделген жүйе;

120) спутникті қону жүйесі GNSS (GLS) – функционалды толықтырулардың жер үсті жүйесі деректеріне негізделген аспаптар бойынша қонуға кіру GBAS;

121) стандартты бұрылу – әуе кемесі белгіленген жол сызығына шығуы және кері бағытта жүруі үшін қарама-қарсы бағытта келесі бұрылумен белгіленген жол сызығынан басқа жаққа қайырманы орындауды кезіндегі маневр;

122) сындарлы аймақ ILS – бағыттық және глиссадтық таратқыштардың антенмен қатар белгілі бір мөлшердегі аймақ, онда ILS пайдаланумен кез-келген ұшуды орындау кезінде әуе кемелерді коса алғанда көліктік қорлар болмауы тиіс;

123) сындарлы аймақ MLS – азимутты және бұрыш орынды таратқыштардың антенмен қатар белгілі бір мөлшердегі аймақ, онда MLS пайдаланумен кез-келген ұшуды орындау кезінде әуе кемелерді коса алғанда көліктік қорлар болмауы тиіс;

124) сындарлы қозғалтқыш (қозғалтқыштар) – қарастырылып отырған жағдайға қатысты, әуе кемесінің сипаттамасына неғұрлым қолайсыз ықпал ететін қозғалтқыш (қозғалтқыштар);

125) тағайындалған әуеайлақ – ұшу жоспарында немесе ұшу тапсырмасында (ұшу парағында) жоспарланған қону әуеайлақ ретінде көрсетілген әуеайлақ, тағайындалған әуеайлақ, аралық әуеайлақ және соңғы әуеайлақ болып бөлінеді;

126) талап етілетін навигациялық сипаттамалар RNP – белгілі бір әуе кеңістігінің шегінде ұшуды орындау үшін қажетті навигациялық сипаттамалар туралы өтініштер;

127) таулы әуеайлақ (гидроәуеайлақ) – ойлы-қырлы бедері бар жерде орналасқан (гидроәуеайлақ), салыстырмалы асуы 500 м (1650 фут) асатын әуеайлақ және әуеайлақтың (гидроәуеайлақтың) бақылау нүктесінен радиусында 25 километрде немесе теңіз деңгейінен 1000 м (3300 фут) биіктікте орналасқан әуеайлақ;

128) таулы жерлер – кедір-бұдырлы және артықшылығы 500 м (1650 фут) және 25 км радиуста болатын жерлер, сондай-ақ теңіз деңгейінен 2000 м (6560 фут) және одан жоғары болатын жерлер;

129) техникалық қызмет көрсету – әуе кемесінің ұшуға жарамдылығын қамтамасыз ету үшін жұмыстарды жүргізу, бақылау-қалпына келтіру жұмыстарын, тексерулер, алмастырулар, кемшіліктерін жою, жеке және бірлесіп орындалатын, сондай-ақ модификация немесе жөндеуді тәжірибелік жүзеге асыруды қоса алғанда;

130) техникалық қызмет көрсету бағдарламасы – техникалық қызмет көрсету және оның кезекпен орындалуы бойынша нақты жоспарлы жұмыстарды сипаттаудан тұратын құжат, сондай-ақ онымен байланысты рәсімдер, мысалы оған қатысты әуе кемелерін қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ету үшін қажетті сенімділік бағдарламалары;

131) төбелі жерлер – кедір-бұдырлы және артықшылығы 500 м (1650 фут) және 25 км радиуста болатын жерлер;

132) төмендетудің ең төменгі абсолютті/салыстырмалы биіктігі МDA/Н – жабдық бойынша қонуға екі өлшемді кіру схемасында (2D) көрсетілген немесе абсолютті/салыстырмалы биіктік шеңбері бойынша кіру схемасында көрсетілген, төмендегі бағдармен қажетті визуалды байланыссыз жүргізілмеуі тиіс;

133) турбуленттілік – күрделі траекториялар бойынша әуе бөлшектері бекітілмеген ретсіз алмасуды болдыратын әуе қозғалысы;

133-1) түн-күн құбылыстары, қараңғылықтың басталуы мен таңның атысы (кешкі азаматтық Ымырттың аяқталуы мен таңертеңгі азаматтық Ымырттың басталуы) арасындағы тәуліктің қараңғы уақыты кезеңі);

134) тiгiнен көру мүмкiндiгi – жер үстiндегi объектi тiк төмен деңгейге дейiн көруге болатын жер бетiнің ең жоғары арақашықтығы;

135) тігінен эшелондаудың қысқартылған минимумы RVSM – әуе кеңістігінде бекітілген аудандар шегінде 8850 м (FL 290) және 12500 м (FL 410) эшелондар арасындағы интервалда ұшуды орындайтын әуе кемелерімен пайдалану үшін 300 м (1000 фут) номиналды минимумды көрсетеді;

136) тiкұшақ – ұшу кезiнде негiзiнен шамамен тiк қалыпта болатын, осьтердiң айналасындағы айналмалы күш қондырғысымен, бір немесе бірнеше тiрек бұрандамен ауа реакциясының есебiнен қалықтайтын ауадаң ауыр әуе кемесі;

137) тiкұшақ айлағы – осы беттікте тiкұшақтардың келуiне, жөнелтiлуiне және қозғалысына толықтай немесе iшiнара арналған құрылыстың үстiңгi бетiнiң белгiлi бiр учаскесi немесе әуеайлақ;

138) уақыт шегі – пайдаланушы мемлекетпен бекітілген қашықтық, ұшу уақытымен бағыттағы қосалқы әуеайлағына дейін көрсетілген кез келген асып кету пайдаланушы мемлекетпен EDTO ұшуын растауды талап етеді;

139) ҰҚЖ-дағы күту орны-ҰҚЖ-ны, кедергілерді шектеу бетін немесе РМЖ (ILS) сындарлы (сезімтал) аймағын қорғауға арналған белгілі бір орын, онда рульдейтін әуе кемелері мен көлік құралдары тоқтайды және егер тиісті диспетчерлік пункттен өзге нұсқау болмаса күтеді;

140) ұшу-қону жолағының шегі – әуе кемелері қонуы үшін қолданылатын ұшу-қону жолағы учаскесінің басы;

141) ұшақ – ұшу кезiнде көтеру қуаты негiзiнен ұшудың осы жағдайында қозғалыссыз қалатын жер бетi бойынша аэродинамикалық реакция есебiнен құрылатын, қуат қондырғысымен қозғалысқа түсетiн ауадан ауыр әуе кемесi;

142) ұшқышсыз ұшу аппаратымен басқару пункті – әуе кемесінің қашықтан пилоттау үшін пайдаланылатын жабдықтарды қоса алғанда, қашықтан пилотты ұшақ әуе жүйелерінің, элемент;

143) ұшқышсыз басқарылмайтын аэростат – еркiн ұшуда болатын, күш беретін қондырғысыз, ауадан жеңiл ұшқышсыз әуе кемесі;

144) ұшқышсыз ұшу аппараты – бұл бортында ұшқызсыз (экипажсыз) ұшуды орындайтын және ұшуда оператор басқару пунктінен автоматты түрде немесе көрсетілген тәсілдерді үйлестіре отырып басқарылатын әуе кемесі;

145) ұшу ақпараттық ӘҚҚ – мақсаты ұшудың қауіпсіз және тиімді орындалуын қамамасыз ету үшін ақпараттар мен кеңес беруді ұсынатын қызмет көрсету болып табылады;

146) ұшу биiктiгi – тiгiнен алғандағы белгiлi бiр деңгейден биіктігін мәнін әуе кемесiне дейiнгi қашықтық;

147) ұшу деректерін талдау – ұшулардың қауіпсіздік деңгейін арттыру мақсатында тіркелген ұшу деректерін талдау процесі;

148) ұшу жоспары – ӘҚҚ органымен ұсынылған, әуе кемесіне белгіленген ұшу немесе ұшу бөлігі туралы белгілі бір мәліметтерден тұратын белгіленген нысандағы құжат;

149) ұшу имитациясының жаттығу құрылғысы – келесі үш құрылғы арқылы кез-келген жерде ұшу шартына ұқсататын құрылғылар:

ұшу шартына ұқсататын жаттығу құралы, әуе кемесінің белгілібір үлгідегі экипаж кабинасын дәл көрсетуді қамтамасыз етеді, әуе кемесі осы үлгідегі ұшу-техникалық сипаттамалары мен ұшу экипажының мүшелері үшін механикалық, электрлік, электрондық және басқада борттық жүйелерінің нақты функциясына ұқсатуға мүмкіндік береді;

ұшақты басқару техникасын өңдеу үшін жаттығулар, ол белгілі бір сыныптағы әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамаларын, механикалық, электрлік, электрондық және басқада борттық жүйелерінің қарапайым функцияларынаң асапаптарының көрсеткішін ұқсатады және экипаж кабинасында нақты жағдайды көрсетуді қамтамасыз етеді;

аспаптар бойынша ұшуға негізгі дайындықтың жаттығуы, сәйкес аспаптармен жабдықталған және аспаптар бойынша әуе кемесі ұшуы кезінде экипаж кабнасындағы жағдайды ұқсатады;

150) ұшу кедергісінің абсолюттік биіктігі немесе ұшу кедергісінің салыстырмалы биіктігі – ұшу-қону жолағының тиісті шектен асыруының немесе кейбір жағдайларда ұшу кедергісінің тиісті өлшемдерін ұстануын қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын әуеайлақтардан асырудың төменгі абсолюттік биіктігі немесе төменгі салыстырмалы биіктігі;

151) ұшу нұсқаулығы – әуе кемесі ұшуға жарамды болатын шекте шектеулерден тұратын ұшу жарамдылығының сертификатына (ұшуға жарамдылық туралы куәлік) қатысты және әуе кемесін қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету үшін ұшу экипажы мүшелеріне қажетті ақпараттар мен нұсқаулықтар;

152) ұшу қауіпсіздігі бойынша құжаттар жүйесі – техникалық қызмет көрсетуді реттеу бойынша пайдаланушының жетекшілігі мен ұшуды жүргізу бойынша жетекшілікті қамтитың ұшу және жер үсті операциялары үшін қажетті жүйелендірілген ақпараттардан тұратын, пайдаланушымен бекітілген өзара байланысты құжаттардың топтамасы;

153) ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесі – жетекшілік ету қағидаттары мен рәсімдерінің, жауапкершілік сатыларынан, қажетті ұйымдастырушылық құрылымы қамтитың, қауіпсіз ұшуды басқаруға жүйелі тәсіл;

154) ұшу уақыты:

ұшақтар үшін – ұшып көтерілу мақсатында ұшақ қозғалысының басталуы кезеңінен бастап ұшудың аяқталуы кезеңінде оның тоқтауына дейінгі жалпы уақыт;

тікұшақтар үшін – тікұшақтың көтерілетін бұрандаларының қалақшалары айналған уақыттан бастап, ұшу аяқталған кездегі тікұшақтың толық тоқтауына дейінгі кезең және көтерілетін бұрандаларының тоқтауы;

155) ұшу экипажының мүшесі – ұшу уақыты кезеңінде әуе кемесі басқарумен байланысты міндеттер қойылған авиациялық персоналдың қолданыстағы куәлігі бар, авиациялық персоналға жататын тұлға;

156) ұшу эшелоны – 1013,25 гПа бекітілген қысым шамасына жататын атмосфералық тұрақты қысым беті және қысымның бекітілген интервалдары шамасының осындай беттен сақталып қалғандары;

157) ұшуға тапсырма – ұшудың (ұшулардың) бағыты мен мақсатын айқындайтын экипаж, әуе кемесі туралы қажеттi мәлiметтi қамтитын белгiленген нысандағы құжат;

158) ұшудағы көру мүмкіндігі – ұшу бағытында әуе кемесі ұшқышының кабинасынан көрініс;

159) ұшуды жүргізу нұсқаулығы (бұдан әрі - ҰЖН) – өз міндетін орындау кезінде пайдалану персоналы қолдануы үшін қажетті болып табылатын қағидалар, нұсқаулықтар және ұсынымдар;

160) ұшуды қамтамасыз ететін қызметкер/ұшу диспетчері – ИКАО Конвенциясына 1-Қосымшасының талаптарына сәйкес, біліктілігі бар ұшуды жүргізуді бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын және қолдау көрсететін, нұсқау жүргізетін және (немесе) әуе кемесінің командиріне қауіпсіз ұшуды орындауды қамтамасыз етуге көмектесетін пайдаланушымен тағайындалған тұлға;

161) ұшуды орындау үшін жарамды – қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз етуге қабілетті және бекітілген құрылымға сәйкес келетін әуе кемесінің, қозғалтқыштың, әуе бұрандасы немесе бөлшегінің жағдайы;

162) ұшудың жұмыс жоспары – ұшақтың ұшу-техникалық сипаттамаларын, пайдалану шектеулерді және берілген бағытта және сәйкес әуеайлақта күтілетін шарттарды ескере отырып қауіпсіз ұшуды орындау үшін пайдаланушымен құрылған жоспар;

163) ұшудың крейсерлік кезеңінде ауысатын ұшқыш – әуе кемесінің командирінің немесе екінші ұшқыштың жоспарланған демалысы уақытында ұшқыш функциясын орындауы үшін тағайындалған ұшу экипажының мүшесі;

164) ұшып келудің есептеу уақыты:

АҰҚ бойынша ұшу кезінде – аспаптар бойынша қонуға кіру маневрін орындау болжанатын навигациялық құралдармен немесе осы әуеайлақпен байланысты навигациялық құралдардың болмауы кезінде белгіленетін межелі нүктеге әуе кемесі ұшып келуінің есептеу уақыты – әуеайлақтың үстіндегі нүктеге әуе кемесінің келу уақыты;

КҰҚ бойынша ұшуды орындау кезінде – әуе кемесінің әуеайлақтың үстіндегі нүктеге келуінің есептеу уақыты;

КҰҚ бойынша ұшуды орындау кезінде аспаптар бойынша қонуға кіру схемасыны сақтау керек жоқ;

165) ұшып көтерілгеннен кейінгі сипаттаманың нүкте DPATO – жұмыс істемейтін бір қозғалтқышпен қауіпсіз ұшуды жалғастыруға тік ұшақтың қабілеті қамтамасыз етілмейтін және мәжбүрлі қону талап етілетін, биіктікті бастапқы алу және ұшып көтерілу кезеңінің шегіндегі нүкте;

166) ұшып көтерілуін дистанциясы – ажырау нүктесінде ұшу-қону жолағы шектің деңгейіне қатысты мәре нүктесінен 10 м биіктік нүктесіне дейін әуе кемесімен өтетін көлденең қашықтығы;

167) ұшу-қону жолағы (бұдан әрі - ҰҚЖ) – әуе кемелерінің қонуы және ұшуы үшiн дайындалған құрлықтағы әуеайлақтың ұшу жолағының белгiленген тiкбұрышты учаскесi;

168) үзілген ұшудын көтерілуіне орналасқан ұзындығы – егер қарастырылған болса, тоқтаудың (қауіпсіз) соңғы жолағының қашықтығы мен жүрісінің орналасқан ұзындығының жиынтығы;

169) үлкейтілген қашықтықта ұшу – крейсерлік жылдамдықпен ұшу уақыты кезеңінде екі газ құбырлы қозғалтқышы бар ұшақпен орындалатын кез-келген ұшу (желсіз жағдайда және МСА жағдайында) бағыттың кез-келген нүктесінде қандайда бір қозғалтқыштың жұмыс істемеуі кезінде қосалқы әуеайлақтың талаптарына сәйкес бағытқа дейін мемлекетпен бекітілген пайдаланушының шекті уақытынан асады;

170) шаршаумен байланысты басқару тәуекелінің жүйесі FRMS – белсенділіктің тиісті деңгейі жағдайында өз функцияларын сәйкес персоналмен орындауды қамтамасыз ететін және пайдалану тәжірибеге, білімге, ғылыми қағидаттарға негізделген ұшу қауіпсіздігі үшін шаршау тәуекелімен байланысы үздіксіз мониторинг жүйесінің деректеріне және оны басқаруға сүйенетін жүйе;

171) шектелген көру-жағдайындағы ұшып көтерілу LVTO – ҰҚЖ-ның (RVR) көріну ұзақтығы кемінде 400 м құрайды;

172) шектеулі көріну жағдайындағы рәсімдер – RVR шартында 550 м төмен ұшулар және CAT II / CAT III санаттары бойынша қонуға кіру кезінде қонуға қауіпсіз кіруді қамтамасыз ету мақсатында әуеайлақта қолданылатын рәсімдер;

173) шеңбер бойынша қонуға кіру – қону алдында әуеайлақтың үстінде шеңбер бойынша визуалды ұшудың орындалауын қарастыратын, аспаптар бойынша қонуға кіру схемасына қосымша;

174) шолу жасайтын радиолокатор – азимут және ұзақтығы бойынша әуе кемесінің орнын айқындау үшін қолданылатын радиолокациялық жабдықтар;

175) ірі габаритті ұшақ – сертификатталған ең жоғары ұшу салмағы 5700 кг жоғары;

176) электрондық ұшу планшетті EFB – ұшатын экипажға арналған электронды ақпараттық жүйе, ол жабдықтардан және қолданбалы бағдарламалардан тұрады және оған ұшумен байланысты міндеттерді немесе ұшуды орындау кезінде қолданылатын деректерді сақтау, жаңарту, көрсету және өңдеу үшін EFB функциясын пайдалануға мүмкіндік береді;

177) эшелондау – әуе кеңістігінде бекітілген интервалда әуе кемелерінің тігінің, көлденең (бойлай және бүйірлік) бытырап орналасауы;

178) САТ I бойынша ұшудың стандартты биіктігінен төмен биіктіктегі ұшу – ИКАО Конвенциясына 14-қосымшаның I-томында сипатталғандай жарықтысигналды жабдықтың стандартты жүйелеріне баламаны көрсететін, жарықты сигналды жабдық немесе/және қону шырақтары жүйесінің толық емес құрамындағы ұшулар;

179) CAT II санаты бойынша стандартты емес ұшулар - ҰҚЖ жарықты сигналды жүйелерімен және/немесе жақындау шырақтарының толық емес жүйелерімен жабдықталған, ҰҚЖ орындалған, RVR көбейтілген минимумымен ұшулар;

180) CDFA қонуға кірудің соңғы кезеңінде үздіксіз төмендеумен қонуға кіру – ұшақ үлгісі үшін маневр басталатын нүктеден немесе ҰҚЖ шегінен жоғары шамамен 15м (50 фут) жуық нүктеге қонуға кірудің соңғы кезеңінде бекітілген абсолютті/салыстырмалы бикітіктен жоғары немесе абсолютті/салыстырмалы бикітіктен тегістеусіз үздіксіз төмендеу ретінде жабдықтармен қонуға дәл емес кіру рәсімдердің қонуға кірудің соңғы кезеңіндегі сегментте ұшқыш үшін айқындалған техника;

181) EDTO ұшу кезіндегі жағар майдың сындарлы қоры – бағытта неғұрлым сындарлы нүктеде жүйенің жұмыс уақыты бойынша неғұрлым шектелген істен шығуын ескере отырып, бағытта қоры әуеайлағына дейін ұшу үшін қажетті жағар май мөлшері;

182) NOTAM хабарламасы – ұшуды орындаумен байланысты персонал үшін маңызды мәні бар ақпаратты уақытылы ескерту, кез-келген әуе навигациялық жабдықтардың өзгерістері немесе жағдайы, қызмет көрсету және қағидалар немесе қауіптер туралы ақпараттар, қолданысқа енгізу туралы ақпараттардан тұратын және электр байланыстары құралдарымен жіберілетін хабарлама;

183) PBC сипаттамаларына негізделген байланыс – әуе қозғалысына қызмет көрсетуге ұсынуға қолданылатын сипаттамалар мен талаптарға негізделген байланыс;

184) PBN сипаттамаларына негізделген навигация – сипаттамаларға негізделген навигация, тағайындалған әуе кеңістігінде немесе әуе қозғалысы қызметінде қызмет көрсетілетін, бағытта жабдықтар бойынша қонуға кіруді орындайтын, әуе кемесі пайдалану сипаттамаларына қойылатын талаптарға негізделген аймақтық навигацияны ұсынады;

185) PBS сипаттамаларға негізделген қадағалау – ӘҚҚ ұсынуға қолданатын талаптарға және сиапттамаларға негізделген қадағалаулар;

186) RNAV аймақтық навигациясы – автономды құралдар мүмкіндіктерімен немесе олардың комбинациясымен айқындалған шекте жерүсті немесе спутникті навигациялық құралдардың әрекет ету аймағының шегінде кез-келген күтілетін траектория бойынша ұшуды орындауға әуе кемесіне мүмкіндік беретін навигация әдісі;

187) VNAV тік навигация – әуе кемесі ұшудың тік профилін биікті өлшеу жабдықтарын, ұшу траекториясының сыртқы бағыттарын немесе олардың үйлесімділігін пайдалана отырып ұстайтын навигациялық әдіс.

188) әуеайлақ қозғалысы аймағы – әуеайлақ қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін белгіленген әуеайлақ айналасындағы белгілі бір мөлшердегі әуе кеңістігі;

189) диспетчерлік аймақ – жер бетінен белгіленген жоғарғы шегіне дейін жоғары созылатын бақыланатын әуе кеңістігі.

Осы Қағидаларда мынадай қысқартулар қолданылады:

АМЖ – аспапты метеорологиялық жағдайлар;

АҰҚ (IFR) – аспаптар бойынша ұшу қағидалары;

ӘК – әуе кемесі (әуе кемелері);

ӘКК – әуе кемесінің командирі;

ӘКП – әуе кеңістігін пайдалану;

ӘҚБ – әуе қозғалысын басқару;

ӘҚҚ– әуе қозғалысына қызмет көрсету;

БҚҚ – бар болатын қону қашықтық;

БТШ – бұлттардың төменгі шекарасы;

БТШБ – бұлттардың төменгі шекара биіктігі;

ВМЖ – визуалды метеорологиялық жағдайлар;

гПа – гектопаскаль;

град/сек – секундтағы градустар;

ЖМ – жиіліктік модуляция;

ЖМА – жалпы мақсаттағы авиация;

ЖММ – жанар-жағармай материалдары;

ИКАО – азаматтық авиацияның халықаралық ұйымы;

кг – килограмм;

ККҚ – көмекші күш қондырғысы;

км – километр;

км/сағ – сағатына километр;

КҰАҚ – көзбен шолып ұшу қағидалары бойынша арнайы ұшу;

КҰҚ (VFR) – көзбен шолып ұшу қағидалары;

ҚШРЛ – қайталама шолу радиолокаторы;

м – метр;

мбар – миллибар;

МГц – мегагерц;

м/сек – секундына метр;

ӨЖЖ (VHF) – өте жоғары жиілік;

РЛБ – радиолокациялық бақылау;

РНН – радионавигациялық нүкте;

РТҚ – радиотехникалық құралдар;

СЕБЖ немесе TCAS – соқтығысуларды ескертудің борттық жүйесі;

см – сантиметр;

сн.бғ.мм. – сынап бағанасы миллиметрі;

ТЕБ – төмендетудің ең төменгi биіктігі;

т. миля – теңіздік миля;

уз – торап;

ҰЖН – ұшуларды жүргізу бойынша нұсқаулық;

ҰҚЖ – ұшу-қону жолағы;

ҰПН – әуе кемесінің ұшу пайдалану нұсқаулығы (шетелдік өндіріс әуе кемесі үшін ұшу нұсқаулығы);

ҰҚБЖ – ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесі;

ҰСҚ – ұшақтағы сөйлесу құрылғысы;

ҰСҰА – ұшқызсыз ұшу аппараты;

ҰТС – ұшу-техникалық сипаттамалары;

ҮҰБҚ – үзілген ұшудың бар болатын қашықтық;

фут – фут (футтар);

фут/мин – минуттағы футтар;

ХСА – халықаралық стандарт атмосфера;

ШҚБ – шешім қабылдау биіктігі;

ADRS – ұшу мәліметтерін жазу жүйесі;

АЕО – барлық ақаусыз қозғалтқыштардың жылдамдығы;

AFCS – ұшуды автоматты басқару жүйесі;

AIP –аэронавигациялық ақпарат жиынтығы;

AIR – көз көрерлік жағдайды борттық тіркеушісі;

AIRS – көз көрерлік жағдайды тіркеудің борттық жүйесі;

AIS – анықтамалық аэронавигациялық ақпарат;

AMSL – теңіздің орташа деңгейінен жоғары;

APV – тігінен бағдарлаумен қонуға кіру схемасы

ARA – борттық радиолокатор бойынша қонуға кіру;

ASE – биіктікті өлшеу жүйесінің қателігі;

АТIS – әуеайлақтың ауданында ақпаратты автоматты түрде беру қызметі;

CARS – экипаж кабинасында дыбыстық жағдайды тіркеу жүйесі;

САТ I –I санат;

САТ II –II санат;

САТ III –III санат;

САТ IIIА –IIIА санат;

САТ IIIВ –IIIВ санат;

САТ IIIС –IIIС санат;

CDFA – қонуға кірудің соңғы кезеңінде үздіксіз төмендеумен қонуға кіру;

CDL – конфигурациядан ауытқудың рұқсат етілген тізімі;

CFIT – ақаусыз ӘК жермен соқтығысу тәуекелін төмендету;

CFL – ұшудың рұқсат берілген эшелоны;

CMV – қайта есептелген метеорологиялық көз көрерлік;

COMAT – өзінің жеке мақсаты үшін пайдаланушы әуе кемесінде тасымалдайтын пайдаланушының материалдары;

CVR – борттық сөзбен өздігінен жазғыш;

CVS – көзбен шолудың бірлескен жүйесі;

DA – шешім қабылдаудың абсолютті биіктігі;

DH – шешім қабылдаудың салыстырмалы биіктігі;

DLR – мәліметтерді беру тізбегінің тіркеушілері;

DLRS – мәліметтерді беру тізбегінің жүйесі;

DME – қашықтықты өлшеу жабдығы;

DPATO – ұшудан кейінгі сипатты нүкте;

EDTO – қосалқы әуеайлағына кетудің артқан уақытымен ұшуды жүргізудің жүйесі;

EVS – көзбен шолудың кеңейтілген мүмкіндіктерінің техникалық көзқарас жүйесі;

EFB – электронды ұшу планшеті;

ELT – апатты жетекші тетік;

FAS – қонуға кірудің соңғы учаскесі;

FATO – қонуға және ұшуға кірудің соңғы кезеңінің аймағы;

FDAU – ұшу мәліметтерін бөлу блогы;

FDR – ұшу мәліметтерін өздігінен жазу;

FGS – автоматты басқару жүйесі;

FL – ұшу эшелоны;

FMS – ұшуды басқару жүйесі;

FRMS – шаршаумен байланысты тәуекелді басқару жүйесі;

GBAS – бақылау және түзетудің жер үсті жүйесі;

GLS –спутникті қону жүйесі;

GNSS – жаhандық навигациялық спутникті жүйе;

GРWS – жердің жақындығын ескертетін жүйе;

HUD – ӘК алдыңғы шынысындағы аспап көрсеткішінің коллиматорлы индикаторы;

HUDLS – ӘК алдыңғы шынысындағы индикациямен қону және қонуға кіру үшін бағдар жүйесі;

IAP – аспаптар бойынша қону және қонуға кіру тәртіптемесі;

ILS – бағытты-глиссадты жүйе;

LDP – қонуға шешім қабылдау нүктесі;

LOC – бағытты радиомаяк;

LTS CAT I – стандарт САТ I;

LVP – көз көрерлігі шектелген жағдайдағы рәсімдер;

LVTO – шектелген көз көрерлігі жағдайында ұшу;

MAPt – екінші шеңберіне кету нүктесі;

MASPS – авиациациялық жүйе;

MDA/H – төмендеудің минималды абсолютті/салыстырмалы биіктігі;

МЕL – жабдықтың минималды тізімі;

ММЕL – жабдықтың типтік минималды тізімі;

METAR – ауа райының тұрақты мәліметі;

MLS – сындарлы аймақ;

МNРS – минималды навигациялық сипаттамаларға талаптар;

MSA – сектордағы минималды абсолютті биіктік;

NDB – жеке жетекші радиостанция;

NOTAM – анықтамалық аэронавигациялық ақпарат;

NPA – дәл емес қону және қонуға кіру;

NVIS – түнгі көрініс жүйесі;

ОСА – кедергіден ұшудың абсолютті биіктігі;

ОСН – кедергіден ұшудың салыстырмалы биіктігі;

ОЕI – бір жұмыс істемейтін қозғалтқышпен жылдамдық;

OTS CAT II – стандарт САТ II;

PA – дәл қону және қонуға кіру;

PAPI –кесімді қоңуға кіру траекторияның көрсеткіш;

PAR – қонуға және қону локаторына кіру;

PBN – сипаттамаларға негізделген навигация;

PBC – сипаттамаларға негізделген байланыс;

PBS – сипаттамаларға негізделген қадағалау;

PED – портативті радиоэлектронды құрылғы;

PNR – кету шебі (қайту);

QFE – атмосфералық қысым, гектопаскаль (әрі қарай - гПа) немесе миллиметрмен ртутты столбы (әрі қарай - сн.бғ.мм.) ҰҚЖ шегінің деңейінде;

QNH – ХСА үшін теңіздің орташа деңгейіне келтірілген атмосфералық қысым, гПа;

RA – соқтығысу қауіпін шешу бойынша нұсқауды беру режимі;

RCP – байланыстың талап етілген сипаттамаларының спецификациясы;

RFFS – апатты-құтқару және өртке қарсы қызмет;

RNAV – аймақтық навигация;

RNP – талап етілетін навигациялық сипаттама;

RSP – қадағалаудың талап етілген сипаттамаларының спецификациясы;

RVR – ҰҚЖ қашықтығының көрінісі, ҰҚЖ остік тізбегінде тұрған ӘК ұшқышы ҰҚЖ маркалық белгісін көретін қашықтық немесе ҰҚЖ шектейтін немесе оның остік тізбегін белгілейтін шырақтар;

RVSM – тігінен эшелондаудың қысқартылған минимумы;

Sap – қонуға тұрақты кіру;

SRA – шолу жасайтын радиолокатор бойынша қонуға кіру;

SID – аспаптары бойынша ұшып шығу стандартты маршрут;

SIGMET –SIGMET ақпараты;

SPECI – ауа райының арнайы жиынтығы;

STAR – аспаптары бойынша ұшып келудің стандартты маршрут;

SVS –синтезделген көзбен шолу жүйесі;

TDP – ұшу кезінде шешім қабылдау нүктесі;

TDZ – жерге қону аймағы;

TIBA – қозғалыс туралы ақпарат;

TVE – биіктік бойынша жиынтық қате;

VIS – көріну;

VNAV – тік навигация;

VOLMET – радиомен хабар беру;

VOR – барлық бағыттағы ӨЖЖ-радиомаягі;

С –Цельсий градустары;

% – пайыз;

190) ымырт – күн құбылыстары, таңның атысы мен күннің шығуы арасындағы тәуліктің жарық (күндізгі) уақыты – таңертеңгі азаматтық ымырт, күннің батуы мен қараңғылықтың басталуы – кешкі азаматтық ымырт.

Ескерту. 2-тармаққа өзгерістер енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

1-параграф. ӘК-лерін пайдалану бойынша нұсқамалық материал мен директивалар

3. Уәкілетті орган ИКАО-ның стандарттарына және ұсынымды практикасына сәйкес нұсқамалық материалды бекітеді, соңдай-ақ ұшу жарамдылығы бойынша директивалар шығарады. Уәкілетті ұйым Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына сәйкес нұсқамалық материалдарды, сондай-ақ ұшуға жарамдылық жөніндегі директиваларды әзірлейді.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Уәкілетті орган директиваларында келесілерді бекітеді:

1) оларды шығару себептерін;

2) қолдану мен әрекет ету мерзімін;

3) оларды орындау үшін міндеттілік немесе ұсынымдық сипат;

4) азаматтық әуе кемелерін пайдаланушы (бұдан әрі - пайдаланушы) қолданатын әрекеттер.

5. Уәкілетті органның міндетті директиваларының орындалмағаны айқындалған жағдайда әуе кемесі (бұдан әрі - ӘК) ұшуды жүргізу мақсатында пайдалануға жіберілмейді.

2-параграф. Заңдарды, қағидаларды және рәсімдерды сақтау

6. Пайдаланушы экипаждың барлық мүшелерін сәйкес аэронавигациялық құралдары мен әуеайлақпен қолданылатын, ұшатын аудандарда қолданбалы болатын өз міндеттерін орындаумен байланысты заңдармен, қағидалармен және рәсімдерімен танысуын қамтамасыз етеді.

Ұшу жүргізілетін бекітілген мемлекетпен талаптар орындалап, сақталады.

7. Пайдаланушы келесілерге жауап береді:

1) барлық авиациялық персонал, экипаж мүшелерімен бірге ұшу орындалатын мемлекеттегі заңдарды, қағидаларды және рәсімдерды сақтау туралы ескертулерде;

2) шетте жүрген пайдаланушының авиациалық персоналы келген мемлекеттің заңдары мен қағидаларына қайшы келмейтін, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация іс-әрекеттері туралы Қазақстан Республикасының заңын сақтауға жауап береді.

8. ИКАО-ның Конвенциясына 6-Қосымшасының (I-бөлігі) 3.1.3-тармағына сәйкес Пайдаланушы немесе тағайындалған өкіл ұшуға жетекшілік етуге жауап береді.

9. ИКАО-ның Конвенциясына 6-Қосымшасының (I-бөлігі) 3.1.4-тармағына сәйкес егер бекітілген пайдаланушымен ұшуды жүргізуді бақылау мен қадағалау әдісінде ұшуды/ұшу диспетчерін қамтамасыз ету бойынша қызметкер персоналын пайдалану қарастырылған болса әуе кемесінің командирі (бұдан әрі - ӘКК) және ұшуды/ұшу диспетчерін қамтамасыз ету бойынша қызметкерге ұшулардың басқарушылық етуге жауап береді.

10. Егер ұшуды/ұшу диспетчерін қамтамасыз ету бойынша қызметкер нәтижесінде ӘК қауіпсіздігі үшін қауіп тудыратын апатты жағдайды бірінші білсе, онда бұл тұлғаның әрекеті сәйкес уәкілдік орагандарды жағдайдың сипатымен тез арада хабардар ету және қажет болған жағдайда көмек көрсету сұранысын жіберуді қарастырады.

11. Егер ӘК немесе тұлғалар қауіпсіздігі үшін қауіп тудыратын апатты жағдай ұшу қағидаларын немесе нүсқамаларын бұзуға алып келетін әрекеттерді жасауды талап етеді, ӘКК тез арада бұл туралы сәйкес ӘҚҚ органына хабар береді. Оқиға болған Мемлекеттің талабы бойынша ӘКК осы мемлекеттің сәйкес органына кез-келген заң бұзушылық туралы баяндама жасайды, бұл жағдайда ӘКК уәкілдік органға баяндама көшірмесін ұсынады. Мұндай баяндамалар бес күнтізбелік күн ішінде ұсынылады.

12. Пайдаланушылар ӘКК-лер ӘК-нің бортындағы ӘК ұшып өткен ауданның іздеу-құтқару қызметіне қатысты барлық қажетті ақпараттарды алуға шаралар қабылдайды.

3-параграф. Жұмыс істеу тілі және техникалық құжатты жүргізу

13. Пайдаланушы эипаждың барлық мүшелерінің жалпы бір жұмыс тілінде өзара қарым қатынас жасауын және техникалық құжаттар жүргізуін қамтамасыз етеді.

14. Пайдаланушы авиациялық персоналдың техникалық құжаты және өзінің қызметтік міндеттері мен оның уәкілдікліктерін орындаумен байланысты басқада құжаттар жазылған тілді түсінуге қабілетті болуын қамтамасыз етеді.

15. Пайдаланушы халықаралық ұшуларды орындау кезінде радио алмасуды жүргізу мүмкіндігін және ӘКК мен экипаж мүшелерінің қарым-қатынасын ӘК-нің ұшу пайдалану нұсқаулығы (бұдан әрі - ҰПН) көрсетілгендерге сәйкес немесе авиациялық персоналмен ҰЖН-ның рәсімдерін, жер үсті қызметтерімен, ӘҚҚ қызметімен және шетелдік мемлекеттің уәкілдік органның өкілімен радителефон байланысын қолданылатын тілде жүргізуді және оны ИКАО Конвенциясына 1-Қосымшасында көрсетілгендей түсінуді қамтамасыз етуі қажет.

4-параграф. Ұшу қауіпсіздігін басқару

16. Ұшқыш, жалпы мақсаттағы авиацияға (бұдан әрі - ЖМА) жататын және ең жоғары сертификатталған ұшып көтерілу массасы 5700 килограмм және одан кем болатын ұшақтарді және ең жоғары сертификатталған ұшып көтерілу массасы 3180 килограмм және одан кем болатын тіқұшктарды пайдаланылатын қоспағанда, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 11 мамырдағы № 136 қаулысымен бекітілген Азаматтық авиация саласындағы ұшу қауіпсіздігі туралы бағдарламасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 28 наурыздағы № 173 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6855 нөмірімен тіркелген) бекітілген Әуежайлардағы азаматтық ӘК-лерін ұшқыштардың ұшу қауіпсіздігін әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде, ӘК-леріне техникалық қызмет көрсеткен кезде басқару туралы үлгілік нұсқаулығына сәйкес келесілерді ұшу қауіпсіздігін басқарудың жүйесін (бұдан әрі - ҰҚБЖ) іске асыру үшін қойылатын минималдық талаптарды қамтитын ҰҚБЖ енгізеді:

1) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсаты мен саясаты:

жетекшіліктің міндеттері мен жауапкершілігі;

ұшудың қауіпсіздігіне жауапкершілік;

ұшу қауіпсіздігіне жауап беретін жетекші қызметкерлерді тағайындау;

апатты жағдайларда шараларды жоспарлауды үйлестіру;

ҰҚБЖ бойынша құжаттар;

2) ұшу қауіпсіздігі үшін тәуекелдерді басқару:

ҰҚБЖ-де болатын ұшу қауіпсіздігімен байланысты тәуекелдерді басқару элементі жүйелі ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету процесінің үлгісіне негізделген;

ұшу қауіпсіздігі үшін тәуекел факторларын басқарудың мақсаты қауіпті факторларды айқындау, тиісті тәуекелдер факторларын бағалау және оларды жою немесе ұйым қызметтерді көрсету кезінде ықпал ету дәрежесін азайту бойынша тиісті шаралар әзірлеу болып табылады;

3) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету:

ауытқуларды айқындалған жағдайда уақтылы шаралар қабылдау үшін ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету тиімділігі көрсеткіштерінің тұрақты мониторингі;

4) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету процесіне қатысу.

17. ҰҚБЖ шеңберінде пайдаланушының барлық ұйымдарында ұшу қауіпсіздігі мәселелерімен айналысатын жауапты тұлға айқындалады, оның ішінде ұшу қауіпсіздігіне жауап беретін бірінші жетекшілер.

18. Пайдаланушы ҰҚБЖ шеңберінде ұшу қауіпсіздігінің қолданбалы деңгейін енгізеді және ол ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету облысында пайдаланушы қол жеткізетін уәкілдік органның мақсатын көрсетеді.

19. Ең жоғары сертификатталған ұшып көтерілудің 27000 кг. астам салмағы бар ұшақтарды ӘК пайдаланушы қабылдайды және ҰҚБЖ құрамдас бөлігі ретінде ұшу деректерін талдау бағдарламасын орындайды.

20. Ұшу деректерін талдау бағдарламасы Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға (бұдан әрі-ИКАО Конвенциясы) 19-қосымшаның 3-қосымшасына сәйкес осындай деректердің көзін (көздерін) қорғаудың тиісті кепілдіктерін қамтиды.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21. ҰҚБЖ шеңберінде пайдаланушы персоналды пайдалану және жетекшілік етуге арналған ұшу қауіпсіздігі бойынша құжаттар жүйесін құрайды.

5-параграф. Психикалық белсенді заттарды пайдалану

22. Экипаж мүшелері ұшуды орындауға жіберілмейді, егер:

1) егер ол ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге әсір етуі мүмкін психикалық белсенді заттарды (алкоголь, есірткі немесе дәрі-дәрмектің заттар) әсерінде болса;

2) егер ӘК разгерметизациясы – қысымның жедел өзгерісі жағдайында болуы, аквалангпен жүзу, 10 метрден астам тереңдікке сүңгуі 12 сағаттан аспаса;

3) донор ретінде қан тапсырғаннан кейін 24 сағаттан астам уақыт өтпесе;

4) егер ол өз міндеттерін орындау қабілетіне күмән келтірсе;

5) егер ол ұшуды ойдағыдай аяқтауға қатер төндіретін деңгейде шаршаңқылықты немесе ұшуға дайын еместігін сезінсе.

23. Экипаж мүшелері:

1) міндеттерді орындауды бастаудың жоспарлы уақытына дейін кемінде 12 сағат бұрын немесе ұшу алдындағы демалыс уақытында алкоголь ішпеуі тиіс;

2) қанында алкоголь жарамдылық мазмұны арттыру болған кезде өзінің ұшу міндеттерін орындауға жіберілмейді;

3) ұшу кезінде немесе резервтегі кезекшілік уақытында алкоголь ішпеуі тиіс.

6-параграф. Әуе кемесінің бортында мінез-құлық қағидалары

24. Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 416 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15443 нөмірімен тіркелген) бекітілген Әуе кемесінің бортында мінез-құлық қағидаларды бұзу әуе кемесінде жолаушылар ретінде тұлғаларға рұқсат етілмейді.

25. Әуе кемесіндегі жолаушылар ретіндегі адамдардың:

1) ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін жағдайлар туғызуына;

2) экипаж мүшелеріне қауіп төндіруіне;

3) ұялы байланыс пен радиоэлектрондық құралдарды әуе кемесінің бортында "ұшуда" деген автономды режимде пайдалануды қоспағанда, ұшудың бүкіл кезеңдерінде ұялы, транкингтік байланыс қызметтерін пайдалануына, әуе кемесін жүргізу, биікке көтерілу, қонуға бет алу кезеңдерінде радиоэлектрондық құралдар мен тұрмыстық мақсаттағы жоғары жиілікті құрылғыларды пайдалануына тыйым салынады.

26. Әуе кемесінің бортындағы тұлғаларымен әуе кемесінің бортында мінез-құлық қағидаларын бұзғаны болған жағдайда, ӘКК Заңның 57-бабына сәйкес ӘК-нің қауіпсіз ұшу аяқталуыны қамтамасыз ету бойынша қатер деңгейіне байланысты қажетті шаралар қабылдайды.

7-параграф. Электронды навигациялық деректерді басқару

27. Пайдаланатын жабдықтардың белгіленген функцияларымен осы өнімдердің сәйкестігін және тұтастығының қолайлы стандарттарына жеткізілетін өнімдердің және қолданылатын процестің сәйкес келуін қамтамасыз ететін рәсімдерді енгізбесе, бортта және жерде пайдалану үшін өңделген электрондық навигациялық деректер өнімдерін пайдаланушы қолданбайды.

ӘК бортында және жерде электрондық навигациялық деректері бар, қолданылу мерзімі өткен бағдарламалық өнімдер пайдаланылмайды.

Уәкілетті ұйым электрондық навигациялық деректер өнімдерін және процесін пайдаланушымен тұрақты бақылауды қамтамасыз етеді.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

28. Пайдаланушы талап етілетін барлық ӘК-лерi үшін ағымдағы және тұрақты электрондық навигациялық деректерді уақтылы тарату және енгізілуін қамтамасыз ететін процеудараларды жүзеге асырады.

8-параграф. Қауіпсіздігін қамтамасыз ету

29. ИКАО-ның Конвенциясына 2-Қосымшасының 3.1.1-тармағына сәйкес ӘК мен оның бортындағы адамдардың қауіпсіздігіне қауіп келтірмей пайдаланушы ұшуды орындауды қамтамасыз етеді.

30. ИКАО-ның Конвенциясына 6-Қосымшасының (I-бөлігі) 13.4.1-тармағына сәйкес пайдаланушы, экипаж мүшелерімен кепілді ең дұрыс іс-қимылдарды болғызбауға бағытталған актілерінің диверсияларды немесе заңсыз араласудың басқа да нысандарын немесе мейлінше азайту және олардың салдарын және уәкілетті орган бекіткен қауіпсіздік бойынша дайындық бағдарламасыны орындайды.

9-параграф. Ұшудағы ерекше жағдайларды үлгілеу

31. Пайдаланушы жолаушыларды тасымалдау кезінде апатты жағдай немесе жүйелердің, жабдықтар мен аспаптардың істен шығу имитациясының жасалмауын қамтамасыз етеді.

32. Апаттық жағдайдың және істен шығудың (ақаулықтың) имитациясы ұшу жоспарына сәйкес тек оқу-жаттығу жұмыстарын орындау кезінде ғана рұқсат етіледі.

10-параграф. Апаттық-құтқару жабдығы туралы ақпарат

33. Пайдаланушы ұшу экипажының кабинасында іздестіру және құтқаруға қатысты барлық ақпаратқа қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

34. Пайдаланушы іздестіру-құтқару үйлестіру орталықтарына тез арада беру үшін ӘК-лерінің бортында бар борттық апатты - құтқару жабдығы туралы ақпараттар тізбесінің болуын қамтамасыз етеді.

35. Ақпарат үрмелі құтқарушы сал, кеудешелері мен пиротехника санынан, үлгісі және түсінен тұрады, медициналық жабдық, су мен азық-түлік қорының болуы, сондай-ақ портативті апаттық радиоаппаратура үлгісі мен жиілігі туралы егжей-тегжейлі мәліметтерді қамтиды.

11-параграф. Суға мәжбүрлі қону

36. Пайдаланушы, егер ұшып көтерілу және қону кезінде маневр жасау траекториясы сулы кеңістік үстінен өтетін болса немесе бағыт бойынша ұшу жағалау сызығынан жоспарлау режимінде ұшудың шектік қашықтығынан асатын аралықтағы су үстінен өтетін болса немесе ұшу жағалау сызығынан 93 км астам (50 т. миля) қашықтықтағы су үстінен өтетін болса борттағы әрбір адамға арналған құтқару кеудешелері болмаған кезде ӘК пайдаланбайды.

37. Пайдаланушы, мәжбүрлі қону жасау үшін жарамды беттен ұшақтың болмауын негіздейтін бағыт бойынша су бетінен өтетін болса, борттағы жолаушылар санына сәйкес құтқарушы салмен қосымша жабдықтаусыз ӘК пайдаланбайды:

1) ең көп саны 30-дан астам жолаушы орны бар ұшақтар үшін – 740 км (400 т. миля) астам қашықтыққа немесе 120 минут крейсерлік жылдамдықта;

2) барлық қалған ұшақтар үшін – крейсерлік жылдамдықта ұшудың сәйкес келетін 30 минут немесе 185 км (100 т. миля) астам қашықтықта.

Екі жағдайда да қашықтаудың ықтимал мәнінің азы есепке алынады.

38. Құтқару салының саны жолаушылар орындарының санына және пайдаланылатын салдың нормативтік сыйымдылығына қарай айқындалады, ең көп сыйымдылықтағы бір қосалқы құтқару салы қосылады.

12-параграф. Әскери құралымдарды, қару-жарақтар мен әскери техниканы тасымалдау

39. ИКАО Конвенциясының 35-бабына сәйкес ұшу жүзеге асырылатын әуе кеңістігінде мемлекетпен және уәкілетті органымен келісілгеннен кейін ғана шетелдік мемлекеттер аумағынан әскери құралымдарды, қару-жарақтар мен әскери техниканы, сондай-ақ қосарлы мақсаттағы өнімді тасымалдауға пайдаланушыға рұқсат етіледі.

Шет мемлекеттердің әскери құралымдарын, қару-жарағын және әскери техникасын, сондай-ақ қосарлы мақсатта пайдаланылатын өнімдерді тасымалдау үшін азаматтық әуе кемесін пайдаланушының халықаралық ұшуына азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның келісуінсіз жол берілмейді. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган өз кезегінде осы ұшуды сыртқы саясат қызметін жүзеге асыратын органмен оның құзыреті шегінде келісуді жүзеге асырады.

40. Пайдаланушықару-жарақ пен әскери техниканы тасымалдауда төмендегілерді қамтамасыз етеді:

1) ӘК бортында арнайы тасымалдау қабында немесе ұшу уақытында жолаушылар үшін қол жетпейтін орында өзге де орамада орналасу;

2) ұшу басталғанға дейін барлық мемлекеттер айрықша жағдайларға сәйкес ұшу жүзеге асырылатын әуе кеңістігінде оқтаулы қару жарақты әуеде тасымалдауға рұқсат берілген жағдайлардан басқа, атыс қаруын тасымалдау кезінде оның оқтаусыз болуын қамтамасыз етеді.

41. Пайдаланушы ӘКК ұшу басталғанға дейін көрсетілген тасымалдың және әуе тасымалдануына жататын әскери құралымдардың және (немесе) әскери техниканың ӘК бортында орналасуына рұқсаты туралы хабарлар болуын қамтамасыз етеді.

13-параграф. Қару мен оқ-дәрілердің спорттық және басқа да санаттарын тасымалдау

42. Пайдаланушы әуемен тасымалдауға қабылданған кезкелген қару туралы ақпаратты жинауды қамтамасыз етудің барлық мүмкін шараларын қабылдайды.

Қару-жарақты тасымалдауды қабылдаған пайдаланушының орналасуын қамтамасыз етеді:

1) оқталмаған қару-жарақтың арнайы жабылатын және бекітілетін металл жәшікте, жолаушыларсалонынан оқшауланған жүк қоятын бөлікте орналасуын;

2) жүк қоятын бөлігі жоқ ӘК-де – қарудың орамада, штаттық қаптарда немесе ұшу уақытында жолаушылар үшін қол жетпейтін орындағы контейнерлерде орналасуын.

43. Қаруға арналған оқ-дәрілер және қару-жарақтар Заңның 13-бабының 44) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздігі бойынша бағдарламасының талаптарына сәйкес тасымалданады (бұдан әрі - ҚР АА АҚ бойынша бағдарлама).

Жолаушылар ӘК-де газдан жасалған оқ-дәрілерін тасымалдауға рұқсат етілмейді.

14-параграф. Қауіпті жүктерді әуемен тасымалдау

44. Пайдаланушы, егер авиациялық персонал арнайы даярлықтан өтпесе, ал жүктер тиісті түрде жіктелмесе, құжатталмаса, сертификатталмаса, сипатталмаса, оралмаса, таңбаланбаса, мөрленбесе Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 21 маусымдағы № 371 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15370 нөмірімен тіркелген) Азаматтық әуе кемелерінде қауіпті жүктерді әуеде тасымалдау қағидаларының (бұдан әрі - АӘК-де әуеде қауіпті жүктерді тасымалдау қағидалары) талаптарына жауап беретін жағдайға келтірілмесе, қауіпті жүктерді әуемен тасымалдауға қабылдамайды.

45. Азаматтық ӘК-лерімен тасымалдауға арналған қауіпті жүктер Қауіпті жүктерді әуемен қауіпсіз тасымалдау жөніндегі техникалық нұсқаулықтарында (Doc 9284 ИКАО) көрсетілген.

Қауіпті жүктерді тасымалдауға рұқсат беру пайдаланушы осы Қағидалардың 19-тарауның 5-параграфының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

15-параграф. Қозғалу мүмкіндігі шектеулі адамдарды тасымалдау

46. Пайдаланушы қозғалу мүмкіндігі шектеулі адамдарды тасымалдау рәсімдерін белгілейді.

47. Пайдаланушы қозғалу мүмкіндігі шектеулі адамдардың келесідей орындарда орналаспауын қамтамасыз етеді:

1) экипаж мүшелеріне қызметтік міндеттерін орындауға кедергі келтіретін;

2) апаттық-құтқару жабдығына жақындауға кедергі келтіретін;

3) ұшақты апаттық тастап шығуға кедергі келтіретін орындарда орналаспауын қамтамасыз етеді.

48. ӘКК бортында қозғалуы шектеулі адамдар бар туралы ескертіледі.

16-параграф. Жұқпалы және қауіпті ауруларды, депортацияланатын адамдарды немесе күзетпен алып жүретін адамдарды тасымалдау

49. Пайдаланушы ӘК мен оның жолаушыларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында, жұқпалы және қауіпті ауруларды, депортацияланатын адамдарды немесе күзетпен алып жүретін адамдарды тасымалдау рәсімдерін белгілейді.

50. ӘКК-не ӘК бортында осы Қағидалардың 49-тармағында көрсетілген адамдардың бар екендігі туралы ескертіледі.

17-параграф. Жолаушыларды орналастыру, жолаушыларға арналған ақпарат

51. Пайдаланушы ӘК апаттық тез және қауіпсіз тастапшығу жүргізілетін жолаушыларды орналастырудың рәсімдерін әзірлейді.

52. Пайдаланушы қамтамасыз етеді:

1) ішінара немесе толықтай аудио немесе бейне жазба нысанында ұсынылуы мүмкін қауіпсіздік қағидаларына қатысты ауызша ақпарат;

2) әрбір жолаушыны апаттық-құтқару жабдығын пайдалану, апаттық шығыстарды ашу жөніндегі нұсқаулықтар мен жолаушылардың ұшақты апаттық тастап шығу тәртібі бар қысқаша иллюстрацияланған нысандағы қауіпсіздік бойынша арнайы карталармен қамтамасыз ету.

53. Ұшып көтерілу алдында жолаушыларға келесідей ақпараттар жеткізіледі.

1) темекі шегу қатысты тыйым салу туралы;

2) креслоларды бастапқы жағдайға келтіру, жиналмалы үстелді бекіту және иллюминаторлар перделерді ашу;

3) апаттық шығыстардың орналасуы туралы;

4) ӘК тастап шығу құралдарының (арқандар, үрмелі сатылар және т.б.) орналасуы мен оларды пайдалану туралы;

5) қол жүгін орналастыру қағидалар;

6) дербес электрондық жабдықты пайдалану жөніндегі шектеулер;

7) жолаушылар үшін апатты жағдайларда іс-шаралар тәртібі туралы ақпаратымен карталардың орналасуы мен мазмұны;

8) қауіпсіздік белдігін қолдану туралы хабарланады.

54. Жолаушыларға көрсетіледі:

1) қауіпсіздік белдіктерін, егер бортта болса иық белдіктерін пайдалану тәртібі,оларды дұрыс салу мен алуды;

2) оттегі жабдығының орналасуы мен қолдану қағидалар;

3) қажет болған жағдайда құтқару кеудешелерінің орналасуы мен пайдалану тәртібі;

4) апаттық шығу жолдарының орналасуы;

5) түтін болған кезде апаттық шығу жолдарын және оларға жақындау орындарын көрсету мен жарықтандыру құралдары туралы;

6) жолаушылар үшін апаттық жағдайларда іс-шаралар тәртібі туралы ақпаратымен карталардың орналасуы.

55. Жолаушыларға, қажеттілігіне қарай ұшып көтерілгеннен кейін:

1) темекі шегу қатысты тыйым салу туралы;

2) қауіпсіздік белдігін пайдалану тәртібі ескертіледі.

56. Жолаушыларға қонар алдында қажеттілігіне қарай:

1) темекі шегу қатысты тыйым салу туралы;

2) қауіпсіздік белдігін пайдалану тәртібі;

3) креслоларды бастапқы жағдайға келтіру, жиналмалы үстелді бекіту және иллюминаторлар перделерді ашу;

4) қол жүгін орналастыру және бекіту;

5) дербес электрондық жабдықты пайдалануды шектеу туралы есінесалынады.

57. Қонғаннан кейін жолаушыларға ескертіледі:

1) темекі шегу қатысты тыйым салу туралы;

2) ӘК толық тоқтағанға дейін қауіпсіздік белдігін пайдалану қажеттігі туралы;

3) ӘК шығу тәртібі.

58. Ұшуда ерекше жағдай туындаған жағдайда жолаушыларға нақты жағдаяттарға қарай оның ықтимал себептері туралы хабарланып, тиісінше қажетті әрекеттер туралы нұсқаулар беріледі.

18-параграф. Жолаушының жол жүгі бен жүкті орналастыру және бекіту

59. Пайдаланушы жолаушылар салонында қолайлы және қауіпсіз орналастыруға болатын көлемде қол жүгін тасымалдау мүмкіндігін қамтамасыз ететін рәсімдерді белгілейді.

60. Пайдаланушы адамдардың жарақат алуына немесе ӘК зақымдауға себеп болуы, не қозғалу кезінде жолдар мен апаттық шығыстарды жауып қалуы мүмкін ӘК борттағы барлық жолаушының жолжүгі мен жүктің, оның қозғалуына конструкциялық кедергі болатын және оның сақталуын қамтамасыз ететін орындарда орналасатынына кепілдік беретін багаж бен жүктің орналасуының және бекітілурәсімдерін әзірлейді.

2-тарау. Нұсқаулар, борттық журналдары және есептілік құжаттар 1-параграф. Ұшуды жүргізу туралы нұсқау

61. Пайдаланушы ҰЖН әзірлейді және ұшуды жүргізумен айналысатын авиациялық персоналды ҰЖН-ның тиісті бөліктермен қамтамасыз етеді. ҰЖН талаптары өзіне қатысты бөлігінде барлық персоналының орындауы үшін міндетті болып табылады.

62. ҰЖН-ның мазмұны Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 153 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11459 нөмірімен тіркелген) Азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларға қойылатын сертификаттық талаптарда (бұдан әрі - АӘК пайдаланушыларға қойылатын сертификаттық талаптар), сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30 қазандағы № 1023 бұйрығы бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12804 нөмірімен тіркелген) Жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларға ұшуға рұқсат беру қағидаларында (бұдан әрі - ЖМА авиацияны пайдаланушыларға ұшуға рұқсат беру қағидалары) көрсетілген.

63. ҰЖН ақпаратты жаңарту мақсатында қажетінше өзгереді немесе қайта қарастырылады. Әр өзгерістер жасалған жағдайда немесе қайта қарастырғанда, осы басшылықтыпайдалануы тиіс барлық персоналына хабарланады.

2-параграф. Жабдықтың минималды тізімі

64. ИКАО-ның Конвенциясына 6-Қосымшасының (I-бөлігі) 6.1.3-тармағына сәйкес қандай да бір аспаптың, жабдықтың немесе жүйенің істен шығуы кезінде, MEL негізінде коммерциялық әуе тасымалының орындалуы қайсы ӘКК-не ұшуды бастау немесе оны жалғастыруды айқындауға мүмкіндік береді.

Қазақстан Республикасы тіркейтін мемлекет болмаған жағдайда уәкілетті ұйым MEL мемлекетте тіркеуде қолданылатын ӘК-лерінің ұшуға жарамдылық талаптарына сәйкестігін әсер етпеуі үшін шаралар қабылдайды.

Ескерту. 64-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

65. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (бұдан әрі - ТМД) өндірістері ӘК-лері үшін ішкі әуе бағыттарында ұшуды орындау кезінде істен шыққан жабдықтар, аспаптар немесе жүйелермен бірге ұшуды орындау үшін негіз ҰПН-ның талаптары болып табылады.

66. Жөндеу жұмыстарын жүргізудің және жабдықты алмастырудың бақыланатын және негізделетін бағдарламалары шеңберінде жұмыс істемейтін аспаптармен, жабдықпен немесе жүйелермен ӘК-ін пайдалану мүмкіндігін айқындауға арналған MEL пайдаланушымен MEL негізінде әр ӘК жасалады.

Халықаралық бағыттарында ұшу орындау кезінде, бұрын ТМД мемлекеттерінде пайдаланылған немесе ТМД-да жасалған ӘК үшін, MEL ҰПН талаптарының негізінде құрастырылады.

67. Пайдаланушы пайдаланылған типті ӘК қатысты MMEL-ге өзгеріcтер шыққаннан кейін MEL-де тиісті өзгеріcтер енгізеді және оларды уәкілетті ұйымда бекітеді.

Ескерту. 67-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

68. MEL жасау үшін қолданылатын MMEL, – MEL әзірлеу үшін қолданылатын MMEL-ді ӘК типтегі сертификатын ұстаушымен басып шығарылады және оны ӘК-ін әзірлеуші мемлекеттің уәкілдік органы бекітеді.

69. MEL пайдаланушы ҰЖН-ға енгізіледі және ол келесілерді қамтиды:

1) MEL техникалық персоналдың және ұшу экипажының қолдану қағидалар қамтитын алғысөз;

2) қолданылатын терминдердің айқындамалары мен түсіндірулері;

3) аспаптардың, жабдықтар мен жүйелердің, ескертулер және хабарлау дабылдарының істен шығуын жою үшін қажетті уақыт аралығын (В, С және D) белгілейді;

4) аспаптардың, жабдықтар мен жүйелердің, ескертулер және хабарлау дабылдарының істен шыққан белгілері болып табылатын тізбесі;

5) олар істен шыққан кезде әрбір ӘК үшін жабдықтар мен аспаптар тізімі келесілер болып табылады:

ӘК-де орнатылған аспаптардың саны және ұшуды орындау үшін талап етілетін аспаптардың саны;

істен шыққан аспаптың, жабдықтың немесе жүйенің жұмыс қабілетін қалпына келтірудің рұқсат етілген кезеңі;

ӘК экипажының кабинасында және (немесе) жолаушылар кабинасында аспапты, жабдықты және жүйені таңбалау қажеттігі;

егер бұлар талап етілсе, ӘК ұшуын техникалық дайындаудың талап етілетін қосымша талаптары;

егер талап етілсе, ӘК ұшу кезінде пайдаланудың талап етілетін қосымша тәртіптемесі;

осы пунктті қолдану шарттары, ұшудың болжамды шарттарын қоса алғанда оны істен шыққан құрылғымен оны бастауға рұқсат берілмейді.

70. MEL бекіту кезінде:

1) ӘК-нің осы үлгісін пайдалану тәжірибесі;

2) ұшқыштың ӘК-нің осы үлгісі мен ұқсас үлгілерді пайдалану тәжірибесі;

3) ұшқыштың ӘК ұшу экипажы мүшелерінің біліктілігі мен даярлығы ескеріледі.

Жабдықтардың MEL-де көрсетілген бірнеше компоненттері істен шыққан кезде ӘК-нің экипажы пайдаланушымен ҰЖН-да белгілеген рәсімдеріне сәйкес ұшу басталар алдында жұмыс істемейтін компоненттер арасында ұшу қауіпсіздігі деңгейіне рұқсат етілген шектен төмен деңгейіне төмендеуіне немесе ұшу экипажына жүктеменің тым ұлғаюына әкелетін өзара байланыстың жоқтығына көз жеткізуге міндетті.

71. Қауіпсіздіктің қолайлы деңгейін қамтамасыз ету мүмкіндігін айқындау кезінде ұшқыш жұмыс істемейтін жүйелермен немесе жабдықпен пайдалануды жалғастыру барысында ӘК аспаптарының, жабдықтарының немесе жүйелерінің қосымша істен шығу ықтималдығын ескеруі тиіс.

72. Қандай да бір жабдықтың немесе жүйенің істен шығуы кезінде ӘК ұшуға жіберілген жағдайда ӘК-нің техникалық борт журналына (бұдан әрі - борт журналы) ӘК-ін ұшуға дайындауды жүргізетін техникалық персонал істен шыққан аспаптар, жабдықтар немесе жүйелер туралы мәліметтерді және олар орындаған ұшуға дайындау рәсімдерін енгізеді, сондай-ақ егер ол талап етілсе, жұмыс істемей қалған аспаптарды таңбалау жүргізіледі.

73. Қандай да бір жабдық немесе жүйе істен шыққан кезде ұшуды орындау туралы түпкілікті шешімді ӘКК қабылдайды.

74. ӘК-нің есігі жабылғаннан кейін қандай да бір жабдықтың немесе жүйенің істен шыққаны айқындалған жағдайда ұшуды орындау мақсатында ӘКК ҰПН-да ұйғарылған рәсімдерін орындауды ұйымдастырып, MEL мен ҰПН талаптары негізінде ұшуды орындауды тоқтату немесе жалғастыру туралы шешім қабылдайды және қажет болған жағдайда техникалық персоналға жүгінеді.

75. MEL-ге негізделген ҰЖН-дағы анықтамалық ақпарат ӘККне ұшуды орындау мақсатында ӘК-нің есіктері жабылғаннан бастап екпін алу басталғанға дейін ұшуды тоқтату, жалғастыру туралы тез шешім қабылдауға мүмкіндік беруі тиіс.

76. Пайдаланушы істен шыққан қандай да бір аспаптарды, жабдықтарды немесе жүйелерді жөндеу мүмкіндігінше қысқа мерзімде орындалуы үшін шаралар қабылдайды. Жөнделгеннен кейін алғашқы төрт ұшуда қандай да бір аспаптың, жабдықтың немесе жүйенің істен шығуы айқындалған кезде MEL пунктін қолдануды қайталау базалық әуеайлағына немесе ӘК-леріне техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу бойынша ұйымы бар әуеайлағына ӘК-ін қайтару үшін ғана рұқсат етіледі.

77. MEL-ді қолдана отырып, ұшуды жүзеге асыратын пайдаланушы ӘК-нің ұшу экипажы мүшелерін даярлау бағдарламасына тиісті талаптарды әзірлейді және енгізеді.

3-параграф. Пайдалану нұсқаулықтары

78. Пайдаланушы ұшуды жүргізумен айналыстаны барлық персонал өзінің нақты міндеттері және жауапкершілігіне, сондай-ақ осындай міндеттердің ұшуды жүргізумен салыстырмалы байланысына қатысты дұрыс нұсқау алу шараларын қабылдайды.

79. Пайдаланушы пайдалану бойынша нұсқау шығарады және ұшу шартын және оның орындалуының болжамдалған тәсілін ескере отырып, қол жеткізілуі мүмкін биіктікті алудың градиент мәнін айқындауға ӘКК мүмкіндік беретін барлық жұмыс істейтін қозғалтқыштарымен биіктікті алу кезінде ӘК ұшу-техникалық сипаттамалары (бұдан әрі - ҰТС) туралы ақпаратты ұсынады. Мұндай ақпарат ҰЖН енгізіледі.

80. Бақылау карталары ұшудың барлық кезеңдеріне дейін, сол уақытта және кейін ұшуға жарамды куәлікпен байланысты ҰПН немесе басқада құжаттарда сондай-ақ ҰЖН басқа бөліктерінде болатын пайдалану қағидаларын сақтауды қамтамасыз ету үшін, ұшу экипаждарымен пайдаланылады. Бақылау карталарын жасау және пайдалануда адамдық фактордың аспектілері ескеріледі.

81. Пайдаланушы қалыпты, қалыптан тыс және төтенше жағдайларда пайдаланылатын әрбір типтегі пайдаланылатын ӘК ұшу экипажы және қызмет көрсететін персонал қамтамасыз етеді. Бұл ҰПН ӘК жүйелер мен пайдаланылуы тиіс бақылау карталары туралы егжей-тегжейлі ақпарат болады.

ҰПН-ды әзірлеу кезінде адамдық фактордың аспектілері ескеріледі.

4-параграф. Борттық құжаттар

82. Авиациялық жұмыстарды немесе ЖМА ұшуларды орындау кезінде ӘК-нің бортында келесі құжаттар болады:

1) ӘК мемлекеттік тіркеу туралы куәлік;

2) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлігінің (ұшуды орындау құқығына арналған куәлігінің) ресми куәландырылған көшірмесі және ЖМА мақсатында аса жеңіл және жеңіл ӘК-лерінде ұшуды орындау жағдайларын есепке алмағанда, ӘК-нің осы типіне жататын пайдалану ерекшелігінің көшірмесі;

3) ӘК-нің ұшуға жарамдылық сертификаты (ұшуға жарамдылық туралы куәлік);

4) борттық журнал (аса жеңіл ӘК үшiн болуы міндетті емес), ҰПН (аса жеңіл және жеңіл ӘК үшiн ҰПН қажет бөлімдер болуы рұқсат етіледі);

5) санитарлық журнал, (әуе тасымалдау орындайтын ӘК үшiн);

6) егер ӘК радиоаппаратурамен жабдықталған болса, борттық радиостанцияға арналған рұқсат (аса жеңіл ӘК үшiн болуы міндетті емес);

7) жердегі шуыл бойынша сертификаты (қажет болған жағдайда), халықаралық ұшулар кезде, егер құжат басқа тілде жасалса қосымша – ағылшын тілге аудару;

8) ӘК-нің экипажы мүшелерінің куәліктері (сертификаттары) мен медициналық сертификаттар;

9) ӘК бортындағы адамдардың тізіміне ӘКК қол қояды және ол келесілерден тұрады:

ӘК-мен тасымалданатын тұлғалардың (болған жағдайда) тегі, аты, әкесінің атын;

ұшу күні, уақыты мен ұшу және межелі пункттерi;

10) егер бортта ӘК-нің иесі болмаса немесе ұшуға арналған тапсырмаға енгізілген ӘК-мен ұшуды орындау кезінде, онда ӘКК-ніңӘК басқаруға уәкілдігі бар ӘК-нің иесінің атынан немесе ӘК ұшуды орындау кезінде ұшу тапсырмасына енгізілген еркін нысанда жазылған сенімхаты болады.

83. Әрбір ұшуды орындау кезінде әрбір ӘК-нің бортында коммерциялық әуе тасымалдары орындау мақсатында, сондай-ақ ЖМА ұшуды орындау үшін сертификатталған ең жоғары ұшу массасы 5700 кг асатын ұшақтарда және (немесе) бір немесе бірнеше турбореактивті қозғалтқышпен жарақтандырылған ұшақтарда, және сертификатталған ең жоғары ұшу массасы 3180 кг асатын тіқұшақтарда келесідей кеме құжаттары болады:

1) ӘК-нің мемлекеттік тіркелгені туралы куәлік;

2) пайдаланушының уәкілетті ұйыммен ресми куәландырылған сертификат көшірмесі(ұшуды орындау құқығына арналған куәлігі (ЖБА пайдаланушысы) және осы ӘК-не жататын пайдалану сипаттамасының көшірмесі, егер пайдаланушы мемлекетімен жасалған сертификат (куәлік) және онымен байланысты ұшқыштың сипаттамасы (куәлік) ағылшын тілінде болмаса, ағылшын тіліндегі аудармасы қоса беріледі;

3) ӘК ұшуға жарамдылық сертификаты, егер пайдаланушы мемлекетімен сертификат ағылшын тілінде жасалмаса, ағылшын тіліндегі аудармасы (түпнұсқа) қоса беріледі;

4) жердегі шу бойынша сертификаты (қажет болған кезде), халықаралық ұшулар кезіндеқұжат басқа тілде жасалған болса, қосымша – ағылшын тіліндегі аудармасы қоса беріледі;

5) егер ӘК радиоаппаратурамен жабдықталған болса, борттық радиостанцияға арналған рұқсат (түпнұсқа);

6) Қазақстан Республикасының міндетті сақтандыру түрлері туралы заңдарының талаптарында қарастырылған сақтандырудың міндетті түрлерінің сақтандыру полистерінің көшірмелері;

7) санитарлық журнал, халықаралық ұшу кезінде қосымша – дезинсекция немесе одан босатылғаны туралы сертификат;

8) борттық журнал (шетелде өндірілген ӘК үшін ӘК бортында борттық журнал ағылшын тілінде болуы мүмкін).

9) ұшуды жүргізуге қатысты, қолданыстағы ҰЖН бөлшектерінің көшірмелері;

10) ұшуға жарамдылығы туралы куәлікке сәйкес, егер бұл мәліметтер ҰЖН-да болмаса ұшақты пайдалану үшін қажетті ҰТС туралы немесе кез-келген басқа ақпараттардан тұратын ҰПН ҰПН (аса жеңіл ӘКүшін міндетті емес) немесе басқа баламалы құжат шетел өндірісінің ӘК бортында ұшу нұсқаулығы ағылшын тілінде болуы мүмкін.

11) пайдаланушы немесе баламалы құжат талаптарының көлеміндегі ақпаратты қамтитын ұшуға арналған тапсырма;

12) флайт-жоспар;

13) ұшудың жұмыс жоспары (навигациялық есеп);

14) негізгі бағыттан ауытқыған жағдайда пайдаланылуы ықтимал кез келген бағыты және белгіленген ұшу бағытынан тұратын нақтыланған және қолайлы карталары;

15) ӘК ұстау кезінде пайдаланылатын визуалды сигналдары туралы рәсімдері және ақпараттар;

16) ұшу орындалатын аймақтар үшін іздеу-құтқару қызметін бойынша экипаж үшін ақпарат;

17) MEL (ол қарастырылған болса);

18) анықтамалық навигациялық ақпарат (NOTAM немесе AIS);

19) метеорологиялық ақпарат;

20) салмағы мен орталықтану бойынша құжаттар (пайдаланушының ҰЖН құрамына кіреді);

21) бас декларация, жолаушылартізімі (манифест) (қажетболғанкезде);

22) арнайы қызметтер персоналы (экипаж құрамына кірмейтін), мүгедек адамдар, әдетте бортқа жіберілмейтін адамдар, депортацияланатын адамдар және айдауылдағы адамдар сияқты жолаушылардың арнайы санаттары туралы хабарламалар;

23) арнайы жүктер туралы хабарлама, қауіпті жүктерді қоса алғанда, оның ішінде қауіпті жүктерді тасымалдау құжаты және NOTOC;

24) хабарлаунысандары "Авиациялық оқиға", "Тосын оқиға", "Қауіпті жақындау";

25) мемлекет талап ететін осы ұшуға қатысы бар кез-келген өзге де құжаттама.

Ескерту. 83-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 22.09.2022 № 525 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

5-параграф. Журналдар. Құжаттарды сақтау

84. Әрбір ӘК-де борт журналы болады, қайсына пайдалану кезінде айқындалған әуе кемесіні жарамсыздықтар, әуе кемесі туралы мәліметтер, әуе кемесі туралы деректер енгізіледі.

85. Техникалық журналына жазбалар сиямен немесе өшірілмейтін қарындашпен тез арада жүргiзiледi.

86. Борттық журналдың үлгілі мазмұны осы Қағидаларға 1-қосымшасында келтірілген.

87. Толтырылған борттық журнал соңғы жиырма төрт ай ішінде ұшудың орындалуын тіркеудің үздіксіздігін қамтамасыз ету үшін сақталады.

88. ӘК үшін санитарлық журнал жүргізіледі, онда ӘК жүргізілген санитарлық шаралар туралы ақпараттар көрсетіледі. ӘК иесі немесе пайдаланушы шешімімен санитарлы журнал ретінде борттық журнал қолданылады.

89. Пайдаланушы пайдаланылатын әрбір ӘК типінің ҰПН-ны авиациялық персоналын қамтамасыз етеді.

90. Пайдаланушы қамтамасыз етеді:

1) талап етілетін кезең ағымында, егер ӘК пайдаланушы ретінде қызметін тоқтатқан жағдайда да кез-келген құжатттың түпнұсқасының немесе оның көшірмесінің сақталуын;

2) егер экипаждың мүшесі басқа пайдаланушыға ауысқан болса, экипаж мүшесінің есептік мәліметтеріне рұқсат.

91. Сақталатын құжаттардың тізімі мен сақталу мерзімі осы Қағидаларға 2-қосымшасында көрсетілген. Көрсетілген сақталу мерзімі аяқталғаннан соң құжаттар пайдаланушы архивінде сақталады.

6-параграф. Жерде қалатын ақпарат

92. Пайдаланушы ұшуды орындау кезінде ұшуға байланысты және ұшу сипатын көрсететін ақпараттың жерде сақталуын қамтамасыз етеді.

93. Ұшу туралы ақпарат осы Қағидалардың 92-тармағында көрсетілген сақтау орнында көшірген сәтке дейін сақталады және келесілерден тұрады:

1) ұшу тапсырмасының көшірмесі;

2) ұшудың жұмыс жоспарының көшірмесі (навигациялық есеп);

3) ұшумен байланысты ақпараттары бар борттық журнал бөлігінің көшірмесі;

4) NOTAM көшірмесі (егер берілген болса);

5) салмағы мен орталықтануы бойынша құжаттар;

6) арнайы жүктер туралы хабарлама;

7) пайдаланушымен қауіпті жүк тасымалдау кезінде:

қауіпті жүктерді тасымалдау құжаты;

қабылдаудың бақылау парағы (толтыру формалары болған жағдайда);

NOTOC.

7-параграф. Ұшу ақпаратын борттық тіркегіштерді пайдалану, оларды сақтау

94. Авиациялық оқиғадан кейін ұшу ақпаратын жинау құралдары орнатылған ӘК-нің пайдаланушы борттық жинақтағыштардың немесе жинақтағыш толықтай бұзылған жағдайда оларды оқиғаны тексеру жөніндегі комиссияға бергенге дейін ұшу ақпаратын борттық тіркегішінің және борттық магнитофонның осы авиациялық оқиғамен байланысты жазбаларының түпнұсқаларының сақталуын қамтамасыз етеді.

95. Міндетті тексеруге жататын оқыс оқиғадан кейін бортында ұшу ақпаратын жинау құралдары белгіленген ӘК пайдаланушы ұшу ақпаратын борттық тіркегіштің және борттық магнитофонның осы оқыс оқиғамен байланысты жазбаларының түпнұсқасы мен көшірмелерін, егер тексеру жөніндегі комиссия тарапынан өзге нұсқаулар берілмесе ӘК жазу тасығыштарын алған сәттен бастап 12 ай бойы сақтайды.

96. Егер ӘК бортында ұшу ақпаратын тіркегіш орнатылса, осы ӘК пайдаланушысы:

1) ӘК пайдалану барысында борттық тіркегіш жазбаларын өңдеу немесе техникалық қызмет көрсету жүргізу кезінде осыған ұқсас жұмыстар жүргізетін келесі сәтке дейін ӘК бортынан алынған ұшу пайдаланудың соңғы кезеңі ішіндегі жазбалардың (ақпарат тасығыштарының) түпнұсқаларын сақтайды;

2) егер ұшу ақпаратын тіркегіштің жай-күйін бақылау мен оларға қызмет көрсету жүргізу үшін қорғалған жинақтағыштағы жазба өшірілуі тиіс болса, онда жазба ақпаратының жалпы көлемінің уақыты бойынша 5 %-дан аспайтын көлемдегі тек ескі материалдарды өшіруге рұқсат етіледі;

3) тіркелген деректерді өңдеуді қамтамасыз ету үшін қажетті құжаттарды сақтайды (кодталған ақпаратты физикалық шама параметрлеріне ауыстыру).

96-1. Борттық өздігінен жазатын құралдар тіркелген деректерді сақтау, қалпына келтіру және ашып жазу мақсатында жазбалардың барынша іс жүзінде жүзеге асырылатын қорғалуын қамтамасыз ететіндей етіп құрастырылады, орналастырылады және орнатылады. Борттық өздігінен жазатын құралдар соққыға төзімділік пен өртке қарсы қорғанысқа қойылатын ұйғарылған техникалық талаптарға жауап береді.

Ескерту. Қағидалар 96-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

97. Бортында ұшу ақпаратын жинау құралы орнатылған ӘК пайдаланушысы бұл аспаптармен жасалған кез-келген жазбаның шифрын ашуға және жаңғыртуға арналған құрал меншігінде болады немесе оны шарт бойынша пайдалануға мүмкіндігі болады.

98. Ұшу ақпаратын борттық тіркеушінің жазбалары және қажет болған жағдайда борттық өздігінен жазғыш жазбалары пайдаланушымен қолданылады:

1) авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тексеру кезінде;

2) ӘК және оның жүйесінің жай-күйі мен ҰПН және ҰЖН-да белгіленген пайдалану шектеулерінен шығу мүмкіндігін айқындау мақсатында, сондай-ақ экипаж әрекетін бақылау мақсатында ұшудан кейін пайдалануды шұғыл бақылау;

3) пайдаланушының немесе уәкілетті ұйымның ӘК-не техникалық қызмет көрсетуді орындау немесе ұшу жарамдығын қолдау мүддесіндегі міндеттерді шешуі.

Ескерту. 98-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

98-1. Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға 13-қосымшаға сәйкес авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеруге жатпайтын мақсаттарда CVR, CARS, AIR класты А және AIRS класты өздігінен жазғыштардың жазбаларын немесе мағынасын ашуды пайдалануға рұқсат етілмейді, жазба немесе мағынасын ашу жағдайларын қоспағанда:

1) ұшу қауіпсіздігіне қатысты және ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесінің мәнмәтінінде сәйкестендірілген оқиғаға жатады; жазбалардың иесіздендірілген түсіндірмесінің тиісті бөліктерімен шектеледі; және Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға 19-қосымшада көзделген қорғауға жатады;

2) авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеруге байланысты оқиғаға қатысы жоқ Қылмыстық талқылауда пайдалану үшін сұратылады және Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға 19-қосымшада көзделген қорғауға жатады; немесе

3) Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға 6-қосымшаның 8-қосымшасының 7-бөлімінде көзделген ұшу деректерін тіркеудің борттық жүйелерін тексеру үшін пайдаланылады.

Ескерту. Қағидалар 98-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

98-2. Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға 13-қосымшаға сәйкес авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеруге жатпайтын мақсаттарда, Халықаралық Азаматтық авиация ұйымы туралы конвенцияға 19-қосымшада көзделетін жазбалар немесе түсіндірмелер қорғалуға жататын жағдайларды қоспағанда, FDR, ADRS, сондай-ақ В класты және С класты AIR және AIRS сияқты өздігінен жазатын құралдардың жазбаларын немесе түсіндірмелерін пайдалануға рұқсат етілмейді.

1) пайдаланушы ұшуға жарамдылық немесе техникалық қызмет көрсету мақсатында пайдаланады;

2) пайдаланушы осы қосымшаға сәйкес талап етілетін ұшу деректерін талдау бағдарламасын орындау кезінде пайдаланады;

3) авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеруге байланысты оқиғаға жатпайтын талқылауларда пайдалану үшін сұратылады;

4) иесіздендірілген; немесе

5) оларға қол жеткізуді қорғау қағидалары сақтала отырып ұсынылады.

Ескерту. Қағидалар 98-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

99. Осы Қағидалардың 98-тармағының 2) тармақшасымен қарастырылған ұшудан кейінгі шұғыл бақылау әуеайлақта ӘК әрбір қонуынан кейін орындалады, келесідей жағдайлардан басқа:

1) ұшу ақпараттарын борттық тіркеушісінің ақауы болғанда;

2) жүйелі жолаушылар тасымалы кезінде аралық әуежайларда.

ӘК-нің базалық әуеайлағына оралуы кезінде соңғы ұшуды бақылау сәтінен басталатын кезең ішінде жинақталған барлық ұшу ақпараттары өңделеді.

100. Көрсетілген рәсімдер ұшудан кейінгі бақылау нәтижелері бойынша белгіленген талаптардан ауытқу айқындалған кездегі әрекеттер тәртібінде қарастырады.

101. ӘК пайдаланушысы осы Қағидалардың 98-тармағының 2) тармақшасымен қарастырылған ұшудан кейінгі шұғыл бақылау нәтижелерін оларды алған сәттен (нақты ұшу ақпаратын өңдеген күннен) бастап үш ай бойы сақтайды.

101-1. Борттық өздігінен жазатын құралдар ұшу уақыты ішінде сөндірілмейді.

Борттық өздігінен жазатын құралдардың жазбаларын сақтау үшін соңғылары оқиғадан немесе инциденттен кейін ұшу уақыты аяқталғаннан кейін сөндіріледі. Борттық өздігінен жазатын құралдар ИКАО 13-қосымшасының ережелерінде көзделгендей, жазбаларды беру рәсімі орындалғанға дейін қайтадан қосылмайды.

Ескерту. Қағидалар 101-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-параграф. Ұшу деректерін жинау құралдарын пайдалану кезіндегі бақылау

102. Күн бойы бірінші ұшудың басталу дейін FDAU ұшу мәліметтерін бөлу мен борттық өздігінен жазу жұмысын қатал бақылаудың борттық құрылғысының қолмен және/немесе автоматты режимде тексеру жүргізу жүзеге асады, егер олар бортта орналасқан болса.

103. Ұшу деректерін жазу үшін FDR немесе ADRS жүйесі, CVR өздігінен жазу немесе CARS жүйелері, AIR тіркеушілері немесе AIRS жүйелері мәліметтерді тіркеу жүйелерін тексеру арасындағы интервал бір жылды құрайды, егер бұл жүйелер сенімділік пен өзін-өзі басқарудың жоғары деңгейін көрсететін болса, уәкілетті ұйыммен бекітілген жағдайда ол екі жылға созылуы мүмкін.

Ескерту. 103-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

104. DLR тіркеушілері немесе DLRS жүйелері үшін мәліметтерді тіркеу жүйелерін тексеру арасындағы интервал екі жылды құрайды; егер бұл жүйелер сенімділік пен өзін-өзі басқарудың жоғары деңгейін көрсететін болса, уәкілетті ұйыммен бекітілген жағдайда ол төрт жылға созылуы мүмкін.

Ескерту. 104-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

104-1. Деректердің тіркелуін тексеру мынадай тәртіппен жүргізіледі:

1) борттық өздігінен жазатын құралдар жазған деректерді талдау өздігінен жазатын құралдың белгіленген жазу кезеңі ішінде дұрыс жұмыс істеуін тексеру мақсатында жүзеге асырылады;

2) FDR немесе ADRS жазбаларын талдау процесінде қателіктердің битке жиілігі (өздігінен жазатын құрал, деректерді бөлу блогы, борттық деректер көзі, сондай-ақ өздігінен жазатын құралдан деректерді алу үшін пайдаланылатын техникалық құралдар енгізген қателерді қоса алғанда) қолайлы шектерден аспайтынын айқындау мақсатында, сондай-ақ қателіктердің сипатын және оларды бөлуді айқындау үшін деректерді жазу сапасына бағалау жүргізіледі;

3) барлық ұшу үшін FDR немесе ADRS жазбалары техникалық бірліктерде барлық тіркелген параметрлердің сәйкестігін бағалау мәніне талданады. FDR немесе ADRS жиынтығында жұмыс істейтін Сенсорлардан келетін параметрлерге ерекше назар аударылады. Егер олардың пайдалану жарамдылығын әуе кемесінің басқа жүйелерінің көмегімен анықтауға болатын болса, әуе кемесінің электр шиналары жүйесінен алынатын параметрлерді тексеру талап етілмейді;

4) оқуға арналған құрылғының тіркелген шамаларды техникалық бірліктерге дәл түрлендіру және дискретті сигналдардың мәртебесін айқындау мақсатында қажетті бағдарламалық қамтамасыз етуі болады;

5) CVR немесе CARS сигналдарының жазбаларын тексеру CVR немесе CARS жасаған жазбаларды жаңғырту арқылы жүргізіледі. Әуе кемесінің бортында CVR немесе CARS орнатылғаннан кейін әуе кемесінің бортындағы әрбір көздің, сондай-ақ барлық талап етілетін сигналдардың Айқындылыққа қойылатын стандартты талаптарға жауап беретініне көз жеткізу мақсатында басқа да тиісті сыртқы көздердің тексеру сигналдарын жазу жүргізіледі;

6) практикалық мүмкіндігіне қарай, ұшу кезінде CVR немесе CARS жасаған жазбалардың іріктемесін тексеру процесінде сигналдардың жеткілікті дәрежеде анық болуына көз жеткізу мақсатында тексеру жүргізіледі;

7) air немесе AIRS тіркелген көрнекі жағдай туралы деректерді тексеру AIR немесе AIRS жазбаларын жаңғырту арқылы жүргізіледі. Әуе кемесінің бортында орнатылған AIR немесе AIRS барлық талап етілетін көрнекі деректердің жазба сапасының стандарттарына жауап беретініне көз жеткізу мақсатында әрбір борттық көз бен тиісті сыртқы көздердің сынақтарының көзбен шолу деректерін тіркейді.

Ескерту. Қағидалар 104-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

105. Ұшу туралы деректердi тіркеу жүйесі ақаулы болып есептеледі, егер құрылғысын, ұзақ уақыт бойында деректерді жазу сапасыз болса, жазылған белгілер түсініксіз немесе бір немесе бірнеше міндетті параметрлер дұрыс емес жазылса.

105-1. Пайдалану процесінде әрбір екі жыл сайын немесе өндірушінің ұсынымдарына сәйкес өздігінен жазатын құралдардың пайдалану жарамдылығын сақтауды қамтамасыз ету мақсатында борттық өздігінен жазатын құралдар жүйелерінің жазбаларына тексерулер мен бағалау жүргізіледі.

Ескерту. Қағидалар 105-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

106. FDR жүйесінің калибрленуі:

1) тек FDR жұмысы үшін арналған және басқа құралдармен тексерілмейтін, әр бес жыл сайын шығарылатын немесе тетікті дайындаушының нұсқауына сәйкес, міндетті параметрлердің техникалық қайта қалыптасу бағдарламаларындағы кез келген дәлсіздіктерді айқындау үшін, сондай-ақ, параметрлер калибрлеу кезіндегі бекітілген рұқсаттың шегінде тіркелетінідігіне көз жеткізу мақсатында тетіктен алынған параметрлерге қатысты жүйенің қайта калиберленуі.

2) FDR жұмысы үшін арналған абсолютті биіктік және әуе жылдамдығының параметрлері тетіктен түскен жағдайларда, тетікті дайындаушының нұсқауына сәйкес қайта калибрлеу жүргізіледі, бірақ жүргізілуі екі жылдан жиі емес.

3-тарау. Қауіпсіздік 1-параграф. Ұшу экипажы кабинасының, жолаушылар кабинасының және буфет-асүйлердің қауіпсіздігі

107. Барлық ұшақтарда ұшу экипажы кабинасының есігін жабу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі және жолаушылар кабинасында күдікті әрекеттер немесе қауіпсіздік талаптарын бұзушылық айқындалған жағдайда жолсеріктер ұшу экипажын білдірмей хабардар етуге болатын құралдар қарастырылған.

108. Жолаушыларды тасымалдайтын ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 45500 кг асатын немесе жолаушылар сиымдылығы 60 адамнан артық ұшақтарда ұшу экипажы кабинасының есігі орнатылады, конструкциямен бекітілген, атыс қаруы мен гранаталардың жарықшағының тесіп шығуына, сонымен қатар, бөгде тұлғалардың зорлықпен баса-көктеп кіруіне қарсы тұра алатындай етіп жобаланған. Бұл есікті әр ұшқыштың жұмыс орнынан жабу және ашу мүмкіндігі қамтамасыз етілген.

109. Ұшу экипажы кабинасының есігі барлық ұшақтарда осы Қағидалардың 107-тармағымен сәйкес орнатылған:

1) жолаушыларды түсіргеннен кейін ӘК барлық сыртқы есіктері жабылған сәттен бастап, оларды түсіру үшін мұндай есіктердің кез келгенін ашқанға дейін, тек құқы бар тұлғалардың кіру және шығу мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет болған кезден басқа жағдайларда бұл есік жабық және бекітулі болады.

2) бұл есікті әр ұшқыштың жұмыс орнынан жабу және ашу мүмкіндігі қамтамасыз етілген (екі ұшқыштан тұратын экипажда);

3) кіруге ниет білдірген тұлғаны және күдікті іс-әрекеттер немесе әлеуетті қауіпті байқау мақсатында ұшу экипажы кабинасының сыртқы жағынан есіктің барлық аумағын әрбір ұшқыштың жұмыс орнынан бақылау құралы қарастырылады.

Жолаушыларды тасымалдау мақсаттары үшін пайдаланатын тікұшақтарда ұшу экипажы кабинасының есігіне рұқсатсыз кіруді болдырмау мақсатында ішкі ілмекті құрылғылармен жабдықталады.

110. Пайдаланушы басқару, ұшып көтерілу және қону алдында барлық авариялық шығыстарға еркін баруды және жолаушылар кабинасын (салонын) тастап шығу құралдарына мүмкіндікті қамтамасыз ететін рәсімдерді әзірлейді.

111. ӘКК ұшып көтерілу және қону алдында, қауіпсіздік мақсаты үшін жолаушылар кабинасының (салонының) барлық жабдықтары және багаждың тиісті түрде бекітілгеніне көз жеткізеді.

2-параграф. Ұшақты тексеру қағидалардың бақылаушы тізбесі

112. Пайдаланушы ӘК-нің бортында ӘК заңсыз араласу актісіне ұшырауы мүмкін деген негізделген күдік болған жағдайда, ӘК тексеру кезінде болжанған диверсия жағдайында жарылғыш қондырғыны жарылғыш заттарды іздеу кезінде жетекшілікке алатын қағидалардың бақылау тізімі болуын қамтамасыз етеді.

113. Бақылау тізімі жарылғыш қондырғыны немесе күдікті затты тапқан жағдайда қабылдануы тиіс іс-әрекеттер туралы нұсқаулық материалмен, сондай-ақ нақты ұшақта қауіпті орында бомбаның орыналасқаны туралы ақпаратар айқындалғанда қолданатын нұсқаулық материалдармен толықтырылады.

3-параграф. Дайындық бағдарламалары

114. Дайындық бағдарламасы келесідей элементтерді қамтиды:

1) кез келген жағдайдың қиындығын айқындау;

2) экипаж мүшелерінің арасындағы байланыс және үйлесім;

3) өзін-өзі қорғаудың тиісті шаралары;

4) экипаж мүшелеріне арналған, өлімге әкеп соқтырмайтың қорғану құрылғыларын пайдалану, оларды қолданылу пайдаланушы мемлекетімен санкцияланады.

5) экипаж мүшелерінің жолаушылар реакциясын, олардың мінез-құлқын есепке алу мүмкіндіктерін кеңейту үшін лаңкестердің мінез-құлқымен таныстыру;

6) қауіп-қатерлердің түрлі жағдайларын есепке ала отырып нақты жағдайдағы іс-әрекеттерді пысықтау бойынша оқытулар;

7) ӘК қорғау мақсатында ұшу экипажының кабинасындағы әрекеттер реті;

8) бомбаларды іс-жүзінде бұл мүмкін емес жерлерде орналастырудың ең қауіпсіздеу орындарына қатысты ӘК тінту қағидалары мен нұсқаулар.

114-1. Пайдаланушы тиісті қызметкерлерді диверсия актілерінің немесе заңсыз араласудың басқа да нысандарының алдын алуға ықпал етуі үшін ұшақпен тасымалдауға арналған жолаушыларға, багажға, жүктерге, почтаға, жабдықтарға, қорларға және борт тағамдарына қатысты алдын алу шараларымен және әдістерімен таныстыру мақсатында даярлау бағдарламасын белгілейді және орындайды.

Ескерту. Қағидалар 114-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

115. Заңсыз араласу актісі болғаннан кейін, ӘКК тез арада сол акті туралы тағайындалған жергілікті уәкілетті органға жеткізеді.

4-параграф. Ұшу экипажы кабинасына рұқсат

116. Пайдаланушы осы ұшуға тағайындалған экипаж мүшелерін есепке алмағанда, ешбір тұлға ұшу экипажының кабинасына рұқсаты болмауын және онымен тасымалданбауын қамтамасыз етеді, егер ол:

1) экипаж мүшесі;

2) сертификаттау, қадағалау немесе инспекциялауға жауапты уәкілетті ұйымның өкілі, соңдай-ақ егер бұл оның міндеттерін орындауға қажет болса, авиациялық оқиғаларды тергеу бойынша уәкілетті, авиациялық инспекторы болып табылмаса;

3) енгізілген адамның ұшуға арналған тапсырмаға ҰЖН-дағы нұсқауларына сәйкес болған жағдайда, тиісті тапсырмалар берді.

Ескерту. 116-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

117. ӘКК ұшу қауіпсіздігі мақсатында келесіні қамтамасыз етеді:

1) ұшуды орындау кезінде кедерігілер және (немесе) құқық бұзушылықты болдырмайтын, ұшу экипажының құрамына кірмейтін тұлғаларды кабинаға жібермеуді;

2) мінез-құлықтың сәйкес рәсімдерімен ұшу экипажы кабинасындағы тасымалданатын тұлғаларды таныстыру.

118. ӘК бортындағы тұлғаларына, оның ішінде иелеріне экипаждың әрекетіне араласуына, ұшуды орындаудың жоспары мен тәртібін өзгертуді талап етуіне немесе ӘҚҚ немесе ӘҚБ органдарының нұсқауларын орындамауға рұқсат етілмейді.

119. Ұшу экипажының құрамына кірмейтін тұлғалардың экипаж кабинасына енуі туралы түпкілікті шешімді ӘКК қабылдайды.

120. Ұшу экипажының кабинасында ұшу тапсырмасын орындаумен байланысы жоқ тұлғалардың болуына, ӘК басқарылуын, оның жүйесі мен жабдықтарының дұрыс пайдаланылуын шектейтін заттардың болуына жол берілмейді.

Ескерту. 120-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

121. Ұшудың барлық кезіңінде ұшу экипажының кабинасының есігі ілмекті құрылғымен жабық түрде болады. Кабина экипажының мүшелері ұшу экипажының кабинасына ӘКК рұқсатымен немесе оның шақыруымен кіреді.

4-тарау. ӘК-нің экипажы 1-параграф. Экипаждың құрамы

122. Азаматтық ӘК-нің ұшу экипажының минималды құрамы пайдалану шарты мен мақсаттары, типі мен тағайындалуына қарай, оның әзірлеушілерімен айқындалады және ӘК-нің әрбір үлгісін ұшу пайдалану бойынша құжаттарда жеке көрсетеді.

123. Эксперименттік ӘК-ге сынақ жүргізу кезеңінде ұшу экипажының минималды құрамы әзірлеушілермен айқындалады.

124. Егер, ұшу экипажының құрамы минималды бекітілген ҰПН-да немесе оған барабар құжатта аз болса азаматтық ӘК-мен ұшу орындалмайды.

125. ӘК экипажында ұшуды басқару бір ұшқышпен қамтамасыз етіледі және бортта экипаждың басқа мүшелерінің болуы талап етілмейді, ӘКК-нен тұрады.

126. Ұшу экипажы саны мен құрамы бойынша ҰЖН көрсетілген талаптардан төмен емес, талаптарға жауап береді.

127. Ұшу экипажының саны ҰПН немесе ұшу экипажын алмастыру жүргізілетін екі пункттің арасындағы ұшудың ұзақтығы мен орындалған ұшу түрі, қолданылатын ӘК типі талап еткен жағдайда, ұшу жарамдылығы туралы куәлікке қатысты басқада құжаттарда көрсетілген қажетті минималды санымен салыстырғанда артады.

128. Ұшу экипажының құрамына ӘК әзірлеушісімен айқындалған және ұшу пайдалану бойынша құжаттарда көрсетілген, радио хабарын тарату құрылғысын қолдануға жататын пайдалануға құқық беретін және уәкілетті ұйым берген бортрадист қолдануға куәлігі бар бір тұлға кіреді.

Ескерту. 128-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

129. ӘК конструкциясымен бортинженер (бортмеханик) үшін жеке жұмыс орны қарастырылады, ұшу экипажының құрамына осы орында болу арнайы тапсырылған бір бортинженер кіреді, оның міндеттері ұшу экипажының басқа мүшесімен қанағаттаналарлықтай орындалатын және оның тікелей міндеттерін орындауына зиян келтірмейтін, сәйкес дайындықтан өткен жағдайлардан басқа жағдайда.

130. ИКАО-ның Конвенциясына 6-Қосымшасының (I-бөлігі) 9.1.4-тармағымен сәйкес ұшу экипажының құрамына штурман куәлігі бар бір тұлға кіреді, уәкілетті ұйымның қорытындысы бойынша қауіпсіз ұшуды орындау үшін навигация өзінің тікелей міндеттерін орындау кезінде ұшқышпен жеткілікті деңгейде жүзеге асырылмайтын жағдайлардан басқа жағдайда.

Ескерту. 130-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

131. Пайдаланушы ӘК типіне қарай, адамдарды апатты эвакуациялауды талап ететін жағдайда немесе апаттық жағдайларда орындауы тиіс ұшу экипажының барлық мүшелерінің қажетті функцияларын айқындайды. Пайдаланушымен ұйымдастырылған дайындық бағдарламасында осы функцияларды жыл сайын оқыту қарастырылады, сонымен қатар ӘК бортынан адамдарды апаттық эвакуациялау бойынша жаттықтыру және бортта болуы тиіс апаттық құтқару жабдықтарын пайдалану қағидалары мен әдістері қарастырылады.

132. Қазақстан Республикасының ӘК ұшу экипажының құрамына Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ шетелдік мемлекетпен берілген авиациялық персонал куәліктері (сертификаттарын) уәкілетті ұйыммен тану рәсіміні өткен шетелдік азаматтар кіреді.

Ескерту. 132-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

133. ӘКК ретінде әр ұшуға пайдаланушы бір ұшқышты бекітеді.

134. Пайдаланушымен тағайындалған ӘКК ұшуды орындауы үшін:

1) ҰЖН көрсетілген тәжірибенің минималды деңгейіне ие болады;

2) бағыт немесе ұшу ауданын, сондай-ақ әуежайды біледі, оның ішінде қосалқы әуежайды, ұшуды орындау кезінде қолданылатын рәсімдер мен құралдарды біледі;

3) көп мүшелі эипаж ұшулары жағдайында, ӘКК ретінде екінші ұшқышты дайындау бойынша пайдаланушы курсын аяқтаған, оның міндеттерін орындауға құқылы және қауіпсіз ұшуға жауап беретін жағдайда.

135. ӘКК денсаулығы бойынша немесе басқада себептерге байланысты ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ете алмаған жағдайда, тексеруші, ұшқыш мамандығы бар және ӘК типінде рұқсаты бар немесе екінші ұшқыш (тексеруші болмаған жағдайда) ӘКК функциясын орындауды өзіне алады.

136. ӘК бортында жолаушы ретінде болатын тұлғаларына, оның ішінде тапсырыс беруші өкілдерге экипаж әрекетіне араласуға және одан бекітілген тапсырманы және (немесе) ұшуды орындау тәртібін өзгертуі талап етуге рұқсат берілмейді.

137. Өндірістік немесе әдістемелік ұшуды орындайтын экипаж құрамына бір тексеруші, нұсқаушы және ұшу құамынан бір тағылымдамашыны алуға рұқсат беріледі.

138. Уәкілетті ұйымның ӘК осы типінде ұшуға рұқсаты бар авиациялық инспекторлар, басқа тексреушінің болуынан тәуелсіз, тексеруші ретінде ұшу тапсырмасына рәсімделіп, ӘК экипажының құрамына енгізіледі.

Ұшуға рұқсаты жоқ уәкілетті ұйымның авиациялық инспекторлар:

1) ӘК жабдықтары мен жүйелері, авиациялық персонал жұмысын тексеруді жүзеге асыру кезінде, ұшу экипажының кабинасында табылуы тиіс болған жағдайда – экипаж құрамына ұшу тапсырмасына рәсімделіп, ұшу экипажының құрамына ендіріледі;

2) қызметтік жолаушы ретінде ұшу тапсырмасына рәсімделеді.

Ескерту. 138-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Ұшуды орындау кезінде қызметтік міндеттерді орындайтын экипаж мүшелері

139. ӘК экипажының мүшелері денсаулық жағдайына байланысты Заңның 54-бабының 3-тармағының талаптарына сәйкес келеді.

140. Экипаждың әрбір мүшесінің қауіпсіз ұшуды қамтамасыз ететін деңгейдегі біліктілікті қамтамасыз ететін білімі, шеберлігі және дағдылары болады.

141. Ұшуды орындаумен байланысты қызметтік міндеттерді орындау кезінде ӘК экипажының мүшелері өзімен бірге мынадай қолданыстағы құжаттарға ие болуы тиіс:

1) ұшу тапсырмасына сәйкес келетін біліктілік белгілері бар экипаж мүшесінің куәлігі (сертификаты);

2) денсаулығы бойынша жарамдылығына қойылатын талаптарды растайтын және кәсіби қызметке рұқсатты қамтамасыз ететін медициналық сертификат (бұдан әрі - медициналық сертификат);

3) әуежайдың (әуеайлақтың) бақыланатын аймағына кіру үшін ӘК экипаж мүшесінің куәлігі;

4) халықаралық ұшу кезінде – қолданыстағы төлқұжаттар мен визалар (визалар керек болса).

142. Ұшуды қамтамасыз ету мақсатында экипаж құрамына кіретін авиациялық персоналдың немесе тағылымгердің қолданыстағы келесідей құжаттары болады:

1) ұшуды қамтамасыз ету мақсатында экипаж құрамына кіретін авиациялық персоналдың куәлігі (сертификат);

2) курсант, тағылымгердің куәлігі (студентік билеттері).

Осы тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген құжаттарды ӘК экипаж мүшелері уәкілетті ұйым және азаматтық авиация ұйымының қызметтік тұлғаларының талабы бойынша көрсетеді.

Ескерту. 142-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

143. ӘК ұшу экипажының медициналық сертификаты бар мүшелерінің ұшу кезінде оңай қол жететін жерде тұратын, түзетуші линзаны (көзәйнек) киіп жүру шартымен берілген қосалқы комплектісі болады.

144. ӘК ұшу экипажының мүшелерімен қызметтік міндеттерді орындау кезінде пайдаланушымен бекітілген формалық (арнайы) киімді кию қарастырлған.

145. ӘКК экипаж жұмысын басқарады, ӘК тәртіп пен реттілікке жауап береді, сондай-ақ ӘК бортындағы адамдардың қауіпсіздігін, ӘК болатын мүліктің сақталуын қамтамасыз етеді.

146. ӘКК өз міндеттерін орындау кезінде Заңның 57-бабының 5-тармағымен сәйкес құқықтарын пайдаланады.

147. ӘКК өз міндеттерін орындау кезінде келесілерді қамтамасыз етеді:

1) жолаушыларды орнатылған авариялық шығыстармен, сондай-ақ авариялық-құтқарушы құралдарды пайдалану қағидалары мен оның орнласуымен таныстыру;

2) барлық пайдалану тәртіптемесін орындау, оның ішінде ҰЖН талаптарына сәйкес міндетті технологиялық операциялардың (чек-парағы)орындалуын қорытынды тексеру карталарын орындау;

3) ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі ӘК-нің тексеру орындау ҰЖН талаптарына сәйкес және ӘК ұшу туралы шешім қабылдау (немесе ұшудың күшін жою), оның ішінде істен шығулары немесе бұзылулары мен, MEL сәйкес рұқсат берілетін, осы Қағидалардың 65-77 тармақтарына сәйкес және (немесе) CDL, егер ондай бар болса ӘК осы үлгісі үшін.

148. Ұшу кезінде төтенше жағдайда болып отырған адамдар туралы ақпарат алған ӘКК бұл туралы сәйкес ӘҚҚ органдарына хабар береді және егер бұл осы ӘК, жолаушылар және экипаж үшін қауіп төндірмесе көмек көрсетеді.

149. ӘКК, егер ұшу кезінде шұғыл медициналық көмек көрсетілуі тиіс аурудың, сондай-ақ инфекциялық ауруға күдіктенген немесе тамақтан уланған тұлғаның бар екендігін айқындаса, бұл туралы бірінші қону әуежай қызметтеріне хабарлайды.

ӘКК ұшып көтерілу, ұшу және қону туралы соңғы шешімді қабылдайды, сондай-ақ әуежайға келу және ұшуды тоқтату немесе адамдардың денсаулығы мен өмірін құтқару мақсатында ұшу қауіпсіздігі үшін мәжбүрлі қону туралы шешімдерді қабылдайды.

150. Төтенше жағдайда ӘК сақталуын қамтамасыз ету мақсатында ӘКК кемені, багажды, жүкті, поштаны тасымалдау шаралары және басқада жағдайлармен байланысты шараларды қабылдайды.

151. ӘК экипажы кабинасының мүшелері, егер олар экипаж құрамында қарастырылған болса және (немесе) ұшу экипажының мүшелері борттағы барлық тұлғалар авариялық жағдайда жолаушылардың әрекеті схемасымен, пайдалану ретімен және оның орналасуымен таныс болуын қамтамасыз етеді:

1) байланған белдік;

2) авариялық шығыстар;

3) құтқару желеткесі, егер олар бортта қарастырылған болса;

4) оттекті жабдықтар;

5) жеке авариялық-құтқару жабдықтары.

152. ӘК экипажы ӘК бортындағы барлық тұлғалардың ұжымдық қолдану үшін арналған негізгі борттық авариялық-құтқару жабдықтарын пайдалану реті мен орналасу орны туралы хабарды алуын қамтамасыз етеді. Ұшу кезінде авариялық жағдай туындаған жағдайда ӘК экипажы борттағы барлық тұлғаларды шұғыл әрекеттер бойынша нұсқаулықпен қамтамасыз етеді.

153. ӘКК ұшу және қону кезінде, сондай-ақ ұшудың кез-келген уақытында турбуленттілік себебі бойынша немесе авариялық жағдайда ӘК бортындағы барлық тұлғалар белдіктерін тағыну туралы өкім береді. ӘК кабиналы экипажы көрсетілген өкімнің орындалуын қамтамасыз етеді.

154. ӘК экипажы экипаж кабинасындағы және жолаушылар салонындағы барлық багаж және қол жүктерін қауіпсіз орныластыруды қамтамасыз етеді. Ұшқыш ҰЖН багаж және қол жүгін қауіпсіз орналастыруды қамтамасыз ету бойынша рәсімдерді бекітеді.

155. ӘК ұшу экипажының экипаж кабинасында функцияларды орындаушы барлық мүшелері:

1) ұшу және қонуды орындау кезінде өзінің жұмыс орындарында болады;

2) бағыт бойынша ұшу кезінде өз орнында болады, тек табиғи қажеттіліктерді қанағаттандыру немесе ӘК пайдаланумен байланысты міндеттерді орындау қажеттілігін ескермегенде;

3) жұмыс орнында бола отырып, белдіктерді байлайды.

156. ӘК бір мүшесінің жұмыс орнын қалдыруына рұқсат етілмейді. Егер ӘК тек екі ұшқыштан тұратын экипажымен ұшу орындалған жағдайда, ұшқыштың бірі жұмыс орнын қалдырса, ұшу экипажы кабинасында кабиналық экипаж мүшесі болады, егер бұл экипаж құрамымен қарастырылған болса.

157. Егер ӘК ұшу экипажының әрбір креслосында белдікті байлау жүйесі қарастырылған болса, ұшқыштар ұшу және қону кезінде белдікті байлау жүйесін қолданады және кенеттен болатын тоқтауларда немесе жұмысқа қабілеттілікті жоғалтқан жағдайда ол автоматты түрде ұшқыш корпусының қозғалысын шектейді.

ӘК ұшу экипажының барлық қалған мүшелері ұшу және қону кезеңдерінде егер иықтық белдік өз міндетін орындауды қиындатпаса белдіктерді байлау жүйесін қолданады.

158. Бір ұшқышпен ұшу орындалған кезде тұрақты түрде ӘК кеңістікті жағдайын бақылауды жүзеге асырады және ұшудың берілген параметрлерін ұстайды.

159. Ұшып көтерілу, ұшу және қонуды басқару кезінде ӘК ұшу экипажының мүшелері ӘК басқарумен байланысы жоқ әрекеттер мен келіссөздерді жүзеге асыруына рұқсат етілмейді. Барлық ұшу барысында ұшу экипажы сақтықты және радио сақтықты сақтайды, ӘК болатын аймақтағы әуе жағдайына талдау жасайды.

160. ӘК экипажы ӘҚҚ тез арада қауіпті метеорлогиялық құбылыстардың және материалды нысандардың және ұшу үшін қатер төндіретін жағдайлар туралы хабарлайды. ӘҚҚ органның сұранысы бойынша ӘК экипажы ұшу шарты туралы хабарлайды.

161. ӘК ұшу экипажының барлық мүшелері өз міндеттерін атқару үшін, 3000 м (10000 фут) төмен биіктікті алу және төмендету кезеңдерінде микрофондар авиагарнитур немесе ларингофондар және ҰСҚ пайдаланумен радиобайланыстар жүргізеді.

162. ӘК экипаж мүшелерімен кезекпен тамақтануын және оның уақытын ӘКК айқындайды. Екі ұшқыштың бір уақытта тамақтануына рұқсат берілмейді.

163. ӘК ұшу экипажының барлық мүшелері өз міндеттерін атқару кезінде оттегі қоры қарастырылған және қажет болатын жағдайда қолдана алады.

164. ӘК ұшу экипажының барлық мүшелері герметизирленген кабинасымен ұшуды орындау кезінде атмосфералық қысым 376 гПа (7600 м (25000 фут ұшу биіктігінде) өзінің жұмыс орнында оттегілі бет перде қолданады ол тез арада оттегінің берілуін қамтамасыз етеді.

165. ӘКК:

1) экипаж мүшелерінің ұшып көтерілу, биіктікті алу, қонуға кіру, ӘК қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті функционалды міндеттерін орындаудан ерекшеленетін қандайда бір әрекеттерді жасауына мүмкіндік берілмейді;

2) ұшу кезінде ұшу ақпаратын тіркеуден жазбасын өшіру немесе борттық магнитофонды сөндіруді, жұмысқа қабілетін бұзуға рұқсат бермеу, сондай-ақ ұшқаннан кейін авиациялық жағдай немесе оқиға жағдайында міндетті зерттеуді қажет ететін жазылған ақпаратты жаман ниетпен өшіруге рұқсат етілмейді.

166. ӘКК өзінің құзыретінің шегінде ұшуды орындау кезінде келесілерді қамтамасыз етеді:

1) осы Қағидалардың талаптарды орындалуы;

2) ҰПН немесе оған баламалы құжаттар талаптарын және ұшу экипажымен ұшудың барлық кезеңдерінде, сондай-ақ авариялық жағдайда қолданылатын бақылау карталарының жүйелерін сақтау;

3) ӘК және оның мүлкіне едәуір зиян келтіретін немесе кез-келген тұлғаның өліміне немесе дене жарақатына алып келетін, ӘК болатын кез-келген оқиға туралы- оған мүмкін болатын құралдарды пайдалану арқылы жақын уәкілдік органға хабар беру;

4) экипаждың барлық мүшелерінің, борттағы жолаушылардың, жүктердің есік жабылғаннан кейінгі қауіпсіздігі;

5) ӘК ұшу мақсатында қозғалуға дайын болғаннан бастап оның толық тоқтауына дейін, ұшу аяқталғаннан соң немесе негізгі құрылғы қондырғысы ретінде қолданылған (қолданылғандар) қозғалтқыш (қозғалтқыштар) өшкеннен кейінгі ӘК басқару және оның қауіпсіздігі;

6) ӘК, оның жолаушылары мен тасымалданатын мүлкінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет болатын бұйрықты беру;

7) ӘК қауіпсіздігіне әлеуетті қатер әкелетін, жолаушылар, жүктер немесе оның бөліктерін тасымалдаудан бас тарту (ӘК бортынан алып тастау);

8) егер ӘК қауіпсіздігіне тасымалдар немесе ұшудағы жолаушылар қатер төндіретін болса, күзетші айдауындағы тұлғалар немесе жер аударылған тұлғалардың ӘК бортына құқығы болмаса оларды тасымалдаудан бас тартылады;

9) ӘК күмән тудыратын немесе белгілі ақаулары туралы ұшу аяқталған соң пайдаланушыға хабар береді;

10) борттық журналды жүргізу немесе негізгі декларацияны құру.

166-1. ӘКК ұшуды қамтамасыз етеді:

1) Егер ұшу экипажының кез келген мүшесі дене жарақаты, ауру, шаршау, қандай да бір психобелсенді заттың әсер етуі сияқты кез келген себеп бойынша өз міндеттерін орындауға қабілетсіз болып табылса, басталмаса;

2) ұшу экипажы мүшелерінің өз функцияларын орындау мүмкіндіктері шаршау, ауру немесе оттегінің жетіспеушілігі сияқты себептер бойынша физиологиялық қабілеттерінің нашарлауы салдарынан айтарлықтай төмендеген жағдайда жақын жердегі қолайлы әуеайлақтан әрі қарай жалғастырылмаған.

Ескерту. Қағидалар 166-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

167. Екінші ұшқыш:

1) егер ӘКК денсаулығына немесе басқада себептерге байланысты өз міндеттерін орындай алмаса, ұшуды қауіпсіз аяқтауды қамтамасыз ету үшін дайындалады;

2) ҰПН немесе оған балама құжатқа сәйкес, ШҚБ қол жеткізу кезеңіне дейін ӘКК-мен екінші шеңберіне кету немесе қонуды орындау туралы шешім ұшу экипажына хабарланбаса және қабылданбаса, екінші шеңберіне кету туралы маневрді орындайды.

168. Арнайы жұмысты орындайтын бортоператорлар сондай-ақ экипаж құрамына кіретін авиациялық персонал мамандары ӘКК бағынады және қызметтік нұсқаулыққа және ұшуды орындау технологиясына сәйкес өз міндеттерін айқындайды, оның ішінде авиациялық жұмыстың белігілі бір түрлеріне сәйкес орындайды.

169. Авиациялық персонал мамандарын дайындау уәкілетті ұйыммен сертификацияланған азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталықтарында жүргізіледі. Аса жеңіл ӘК ұшқыштарын дайындау уәкілетті ұйымның тиісті рұқсатын алған инструктор жүргізе алады. ӘК экипаж құрамы тағылымдаманы өту үшін тағылымгерлерді қосады, сонымен қатар ұшу экипажының құрамына бір тағылымгерден артық қосылмайды.

Ескерту. 169-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

170. Тағылымгер экипаж мүшесінің функционалды міндеттерін орындайды және ол экипаж мүшесінің бақылаумен тағылымдамадан өтеді.

Тағылымгер ӘКК және тікелей тағылымдамадан өтетін экипаж мүшесіне бағынады.

171. Функционалды міндеттердің уақытылы және толық орындалуы және тағылымгермен қабылданған шешімдер тікелей тағылымдамадан өтетін экипаж мүшесімен қамтамасыз етіледі.

172. ӘКК келісімі бойынша ұшу экипажына кіргізілген тағылымгер, белгілі бір тұлға деңгейінде өзі тағылымдамадан өтетін қызметтегі экипаж мүшесінің құқығын қолданады.

173. Ұшу экипажаның мүшелері ӘК қызмет көрсететін жер үсті персоналынан, оның ішінде инжерелік-авиациялық қызмет мамандарынан жер үсті қызмет көрсетудің бекітілген қағидаларын ұқыпты сақтауды талап етеді – ақауларды жою, сонымен қатар ӘК аспаптық және навигациялық жабдақтырдың ақауын жою.

174. Егер ӘК апатқа ұшыраса немесе ұшыраған болса, ӘКК және экипаждың басқа да мүшелері ӘК бортындағы адамдардың денсаулығы мен өмірін сақтауды, сондай-ақ ӘК және ондағы мүліктің сақталуын қамтамасыз етеді.

175. ӘК басқарылуын жүзеге асыратын ұшқыш, ұшуда тез арада шешім қабылдауды талап ететін ерекше жағдай туындағанда, сол сәтте дұрыс деп табылатын барлық әрекеттерді қабылдайды, ӘКК рұқсатымен ұшу қауіпсізідігі үшін пайдалану рәсімдері мен әдістемелерінен ауытқитын жағдайға шейінгі әрекеттерді қабылдайды.

176. Ұшқыш негізгі ұшу құрамына немесе кабиналық экипажға кірмейтін экипаж мүшелері өзіне берілген міндеттерді орындауға кәсіби тиімді қажетті дайындығы бар екендігіне жауап береді.

177. Ұшу уақытында жолаушылар салонында болатын негізгі ұшу құрамына немесе кабиналық экипажға кірмейтін экипаж мүшелері:

1) оларды кабиналық экипаж мүшесі ретінде қабылдамауы және жолаушыларды адастырмауы тиіс;

2) кабиналық экипаж мүшелері орнына отырмауы тиіс;

3) кабиналық экипаж мүшелеріне олардың міндеттерін орындауына кедергі келтірумеуі тиіс.

3-параграф. ӘКК уәкілеттілігі

178. ӘКК өз міндеттерін орындау кезінде ӘК басқаратын соңғы уәкілеттіліктерге ие болады.

179. Мәжбүрлі қону жағдайында ӘКК іздеу және құтқару қызметі өкілдеріне өз өкілеттілігін бергенге дейін, ӘК бортындағы тұлғалардың әрекетін басқарады.

5-тарау. Әуе кемелер 1-параграф. ӘК жіктемесі

180. Әрбір ӘК-ге оған берілген мемлекеттік және тіркеу тану белгілері жазылады (борттық номір).

181. Мемлекеттік тіркеу тану және қосымша белгілерінің жазылуы мен белгілену тәртібі Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 26 қазанадағы N 477 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6649 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық және экспериментальды әуе кемелеріне мемлекеттік, тіркеу танулық және қосымша белгілер енгізу ережесімен бекітіледі.

182. ӘК пайдалануға қоланыстағы ұшу жарамдылығы сертификаты болған кезде жіберіледі.

183. Егер ӘК құрастырылған, дайындалған, жабдықталған және техникалық қызмет пен жөндеуден өткен болса, сондай-ақ Заң талабына сәйкес және Қазақстан Республикасының экологиялық заңдарына сәйкес ұшу сапасына ие болса ұшуға жарамды болып есептеледі.

184. Ұшу жарамдылығы сертификаты (ұшуға жарамдылық туралы куәлігі) жоқ ӘК-лерін пайдалануға рұқсат етілмейді.

185. Барынша жоғары (сертификатталған) ұшып көтерілу салмағына, жабдықтармен жарақталуына қарай азаматтық ӘК-лері осы Қағидаларға 3-қосымшасына сәйкес жіктеледі.

Ұшу қашықтығы бойынша азаматтық ӘК-лері мыналарға бөлінеді:

1) магистральдық қашық – 6000 км және одан астам;

2) магистральдық орта – 2500-нан 6000 км дейін;

3) магистральдық жақын – 1000-нан 2500 км дейін;

4) ұшу қашықтығы 1000 км дейін ӘК-лері.

186. Іздегі турбулентілік санаты бойынша және ұшып көтерілудің ең көп сертификатталған салмағына сәйкес азаматтық ӘК-лері мыналарға бөлінеді:

1) ауыр (Н) – салмағы 136 тонна немесе одан астам ӘК-лерінің барлық үлгілері;

2) орта (М) – салмағы 136 тоннадан аз, бірақ 7 тоннадан астам ӘК-лерінің үлгілері;

3) жеңіл (L) – салмағы 7 тоннадан аз ӘК-лерінің үлгілері.

187. Турбуленттілік санат ӘК-леріне қатысы бойынша ауыр ӘК-леріне тән, мұндай ӘК-лері мен ӘҚҚ органдары арасында ұшып шығу немесе ұшып келу алдында бастапқы радиотелефон байланысын орнату кезінде ӘК-нің шақырымына "ауыр" деген сөз қосылады.

2-параграф. Борттық аспаптар және жабдықтар

188. Түнгі ұшуларды жүргізетін ӘК осындай ұшулар үшін арнайы жабдықтармен жабдықталады.

189. ӘК ұшу параметрін тіркеу үшін аппаратурамен жабдықталады, оның болуы құрылымымен қарастырылмаған ӘК есепке алмағанда.

190. Ұшу жарамдылығының сертификаты алғашқы рет 2008 жылғы 1 шілдеден кейін берілген және біреуі автоматты болып табылатын кемінде екі автоматты ELT-пен ұшақтарды қоспағанда, бортында 19-дан астам жолаушыны тасымалдауға рұқсат етілген барлық ұшақтар кез-келген үлгідегі КОСПАС – САРСАТ (ELT) жүйесінің кем дегенде бір автоматты авариялық жетекті таратқышымен жабдықталады немесе, егер олар апатқа ұшыраса, пайдаланушы олардың орналасқан жерін анықтай алатын ақпаратты тәулік сайын автономды режимде беруге функционалдық мүмкіндігі бар кем дегенде бір ELT жабдықталады.

Ұшу жарамдылығының сертификаты алғашқы рет 2008 жылғы 1 шілдеден кейін берілген ұшақтарды қоспағанда, бортында 19 немесе одан аз жолаушыларды тасымалдауға рұқсат етілген барлық ұшақтар орналасқан жерін анықтау, бақылау және авариялық жағдай туралы хабарлау үшін кез келген типтегі кемінде бір ELT-пен жарақтандырылады.

Коммерциялық әуе тасымалдарды орындайтын ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 3180 кг асатын барлық тікұшақтар кез-келген үлгідегі КОСПАС – САРСАТ (ELT) жүйесінің кем дегенде бір автоматты авариялық жетекті таратқышымен, ал су кеңістігі үстінде ұшуды орындау кезінде кемінде бір автоматты ELT және құтқару салына немесе құтқару кеудешесіне бір ELT(S) жабдықталады.

Ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 2250 килограмнан кем болатын ұшақтар орналасқан жерін анықтау, бақылау және авариялық жағдай туралы хабарлау үшін кез келген түрдегі кем дегенде бір портативті GPS маяктарымен (SPOT Satellіte GPS Messenger) жарақтандырылады.

Ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 5700 килограмнан кем барлық ұшақтар және коммерциялық әуе тасымалдарын орындамайтын барлық тікұшақтар орналасқан жерін анықтау, бақылау және кез келген түрдегі авариялық жағдай туралы хабарлау үшін кемінде бір портативті GPS маяктарымен (SPOT Satellіte GPS Messenger) жарақтандырылады.

Ескерту. 190-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

191. Борттық аспаптар мен жабдықтар туралы ақпараттар төменде келтірілген:

1) осы Қағидалардың 10-тарауының 18-параграфында – жолаушыларды әуемен коммерциялық тасымалдауды орындайтын ұшақтар үшін;

2) осы Қағидалардың 11-тарауының 14-параграфында – тік ұшақтар үшін;

3) осы Қағидалардың 13-тарауының 8-параграфында – ЖМА ұшақтары үшін, ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг асатын және (немесе) бір немесе бірнеше турбореактивті қозғалтқыштармен жабдықталған ұшақтар.

3-параграф. Ұшу сипаттамаларын шектеу

192. Пайдаланушы (ӘК иесі) ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг жоғары, ең көп бекітілген 9 (тоғыз) жолаушы орны бар, сондай-ақ газтурбалы барлық қозғалтқыштарымен, ИКАО Конвенциясына 6-Қосымшасының стандарттары мен осы ұшақтың ҰПН талаптарымен қарастырылған, пайдалану шектеулерін ескере отырып ҰТС-ның пайдалану шектеулеріне сәйкес қамтамасыз етеді

193. Бір қозғалтқышы бар ұшақтар қозғалтқыш істен шыққан кезде мәжбүрлі қонуға мүмкіндік беретін ауа райында және жарықта, бағытта және ауытқуда пайдаланылады.

194. Пайдаланушы (ӘК иесі) ұшақ салмағы: ұшудың басында, ұшу жоспары өзгергенде, ұшудың өзгерген жоспарын орындау басында, қонуды орындау кезінде салмақтан аспауын қамтамасыз етеді және ҰПН талаптары орындалатын ұшуға қатысты ұшу барысында салмақтың күтілетін азаюын ескере отырып, әрекет етуші талаптарға сәйкес жағар майдың құйылу шартында қамтамасыз етіледі.

195. Ұшақ осы ұшақтың ҰПН-да бар бекітілген пайдалану шектеулердің шегінде және ұшуға жарамдылық туралы куәліктің талаптарына сәйкес пайдаланылады.

196. Ұшу кезінде қоршаған ауаның температурасы және қарастырылып отырған әуеайлақ үшін ҰПН көрсетілген салмағы ұшу салмағынан жоғары болған кезде ұшақ ұшуды бастамауы тиіс.

197. Бірде бір ұшақ ұшуда қалыпты мөлшердегі отын мен майды шығындау кезінде, ұшу салмағымен белгіленген әуеайлағына дейін және қосалқы әуеайлағына дейін – келуі бойынша осы әуеайлақтың абсолютті биіктігі үшін және күтілетін қону кезеңіндегі қоршаған ауа температурасы үшін ҰПН көрсетілген қону салмағынан артуы мүмкін жағдайда ұшуды бастамауы тиіс.

198. ҰТС бойынша тікұшақтар төмендегідей болып бөлінеді:

1) ҰТС 1-сыныптағы тікұшақтар, олар сындарлы қозғалтқыш істен шыққан жағдайда сәйкес қону алаңына дейін ұшуды қауіпсіз жалғастыруға мүмкіндік береді, егер тек істен шығу TDP жеткенге дейін немесе LDP ұшуынан кейін болмаса, тікұшақ қону алаңы немесе үзілген ұшу аймағының шегінде қонуды орындауға қабілетті болса;

2) ҰТС 2-сыныптағы тікұшақтар олар сындарлы қозғалтқыш істен шыққан жағдайда сәйкес қону алаңына дейін ұшуды қауіпсіз жалғастыруға мүмкіндік береді, тек мұндай істен шығу ұшу маневрінің басында немесе қону маневрінің соңында, мәжбүрлі қонуды орындау талап етілгенде орындалмайды;

3) ҰТС 3-сыныптағы тікұшақтар қозғалтқыш істен шыққан жағдайда, ұшудың кез-келген нүктесінде мәжбүрлі қонуды орындайды.

4-параграф. Белгіленген бикітік туралы сигнал жүйесі

199. Пайдаланушыға ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг ұшақта ұшуды турбовинтті ұшақта орындауға рұқсат береді немесе ең көп бекітілген жолаушылар саны 9 (тоғыздан) астам, немесе турбореактивті ұшақта, егер ол берілген биіктік туралы сигнал жүйесінде жабдықталған болса, және ол төмендегілерді қамтамасыз етеді:

1) ұшу экипажын ұшудың алдын-ала берілген биіктігіне жету туралы ескерту – биіктікті алған кезде, сондай-ақ ұшақты төмендету кезінде;

2) ұшу экипажын дыбыстық сигнал жөнінде хабардар ету – алдын-ала берілген ұшу биіктігінде төмен немесе жоғары ауытқу жағдайында.

200. Бұл талаптар нақты ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг төмен және ең көп бекітілген жолаушылар саны 9 (тоғыздан) астам ұшақтың экземплярында таралмайды, егер ұшу жарамдылығының сертификаты (куәлігі)(баламалы құжат немесе сертификат үлгісі) осы ұшақтарға алғаш рет 1972 жылғы 1 сәуірдегі берілсе және олар Қазақстан Республикасының азаматтық ӘК Мемлекеттік реестріне енгізілген болса.

5-параграф. Радиобиіктік өлшегіш

201. Пайдаланушы егер олар берілген биіктікте сигналдаудың радиобиіктік өлшегіш жүйесімен жабдықталмаған болса, ӘК су үстінде ұшуды орындамайды:

1) жер көрінісінен тыс;

2) 1500м төмен көріністе;

3) түнде;

4) жағалаудан алыс, крейсерлік жылдамдығы ұшудың 3 минуттан асатын.

202. Берілген биіктікте сигналдаудың радиобиіктік өлшегіш жүйесі алдын-ала берілген ұшу биіктігінен төмен аутқығанда және алдын-ала берілген ұшу биіктігіне жеткенде жұмыс істейтін ұшу экипажын дыбыстық және визуалды сигнализаторлармен қамтамасыз етеді.

6-параграф. Мұз қату жағдайында ұшу үшін жабдықтар

203. Пайдаланушы ӘК нақты немесе болжам жасалған мұз қату шартында арнайы жабдық және мұз қату жағдайында ұшу үшін сертификация болған кезде ғана орындалады.

204. Болжамдалған немесе жерде нақты мұз қату жағдайында орындау жоспарланған ұшу, егер ұшақ мұз қатуды айқындаған затқа тексерілгенде және мұз қатуды жою (болдырмау) бойынша жұмыстар жүргізілгенде басталады.

Мұздың өсіктері немесе басқада табиғи жолмен түзілген өсіктер ұшақ ұшуды орындау алдында жарамдылық жағдайында болуы үшін алынып тасталынады.

7-параграф. Экипаждың ішкі байланыс жүйесі

205. Пайдаланушы барлық ұшу экипаждың мүшелері үшін ұшу кезінде қолды қолданбай пайдаланатын құлаққап пен микрофондарды қосатын ұшу экипажы мүшелерінің ішкі байланыс жүйесімен жабдықталған (интерфон немесе ҰСҚ) жағдайда ғана ұшу экипажының біреуден астам мүшелерінің сертификатталған саны бар ӘК-мен ұшуды орындайды.

206. Егер ӘК экипаждың ішкі байланыс жүйесімен жабдықталған болса, пайдаланушы ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 15000 кг немесе ең көп бекітілген жолаушылар орнының саны 19 (он тоғыздан) жоғары ӘК ұшуды орындайды.

207. Экипаждың ішкі байланыс жүйесі:

1) жолаушыларға хабарлаудың дауыс зорайтқыш жүйесінен тәуелсіз жұмыс жасайды (телефон тұтқасы, құлаққап, микрофон, селекторлық ажыратқыштар мен жолаушыларға хабарлау үшін де пайдаланылуы мүмкін дабыл құрылғылары арқылы байланысты қоспағанда);

2) ұшқыштар кабинасының екі жақты байланысын қамтамасыз етеді:

әрбір жолаушылар салонымен;

жолаушылар палубасынан тыс орналасқан әрбір буфер-асүймен;

жолаушылар палубасынан тыс орналасқан және жолаушылар салонынан қолайлы енуі жоқ экипаж мүшелерінің әрбір демалыс бөлік бөлмесімен (модулымен) екі жақты байланысты қамтамасыз етеді;

3) ұшу экипажы мүшелерінің кабина экипажына ескерту үшін және керісінше кабина экипажы мүшелерінің ұшу экипажына ескерту үшін пайдаланылатын дыбыстық немесе көрнекі белгілерді көздейтін ескерту (авариялық) дабыл жүйесі болады;

4) алушының хабарламаның әдеттегі немесе шұғыл (авариялық) болып табылатынын тануды қамтамасыз ететін құралы болады;

5) жерде жер үсті персоналы мен ең аз ұшу экипажының екі мүшесі арасындағы екі жақты байланысты қамтамасыз етеді.

8-параграф. Жолаушыларға хабарлаудың дауыс зорайтқыш жүйесі

208. Пайдаланушы 19 (он тоғыздан) астам жолаушылар орны ең көп бекітілген саны бар ұшақпен жолаушыларды тасымалдауды орындамайды, егер де олар жолаушыларды дауыс зорайтқыштың хабарлау жүйесімен жабдықталмаған жағдайда.

209. Жолаушыларға хабарлау жүйесі:

1) экипаждың ішкі байланыс жүйесінен тәуелсіз жұмыс жасайтын телефон тұтқасы, құлаққаптар, микрофондар, селекторлық ажыратқыштар мен дабыл құрылғылары сияқты жалпы құрылғыларды қоспағанда;

2) хабарлау жүйесінің басқару органдарымен жабдықталған оның жұмыс орнынан ұшу экипажының әрбір мүшесінің 10 секундтан аспайтын уақыт ішінде мақсаты бойынша пайдалануға дайындықты қамтамасыз етеді;

3) барлық жолаушылар орындарында: демалыс орындары мен кабина экипажының жұмыс орындарында және әжетханаларда хабарламалардың естілуі мен айқындығын қамтамасыз етеді;

4) ӘК электр энергиясын өндірудің негізгі жүйесі істен шыққан соң, кемінде 10 минут бойы жүйенің сенімді жұмысын қамтамасыз етеді.

9-параграф. "Белдіктерді байлаңыз" және "Темекі шекпеңіз" деген жарық таблолар. Ішкі есіктер мен шымылдықтар

210. Пайдаланушыға (ӘК иесіне) тек ол барлық жолаушылар мен кабина экипажының мүшелеріне қауіпсіздік белдігін байлау қажет болатын және бортта темекі шегуге рұқсат берілмейтін индикация құралдарымен (жарық таблосымен) жабдықталған жағдайда ғана ұшу экипажының жұмыс орнынан барлық жолаушылар орнын шолу қамтамасыз етілмейтін ӘК-лерімен ұшуды орындауға рұқсат етіледі.

211. Ұшқыш тек онда он тоғыздан астам жолаушылар орнының ең көп бекітілген саны бар ұшақта – "Тек экипаж үшін" деген сілтемемен және ұшу экипажы мүшесінің рұқсатынсыз ол арқылы жолаушылардың кіруіне кедергі жасайтын тиектермен жарақтандырылған, жолаушылар салоны мен ұшу экипажы кабинасының арасындағы есіктер орнатылған жағдайда ғана ӘК-мен ұшуды орындайды.

212. Ұшу экипажы кабинасының есігі бар барлық ұшақтарда оны тиекпен бекіту мүмкіндігі қамтамасыз етіледі және жолаушылар кабинасында жолаушылардың ұшу қауіпсіздігіне қауіп төндіретін қауіпсіздіктің бұзылуы пайда болған жағдайда ұшу экипажының кабинасы мен борт жолсеріктері арасында арнайы сигнал беретін және хабарлай алатын құралдар қарастырылады.

10-параграф. Борттық авариялық-құтқару жабдығы туралы ақпаратты есепке алу

213. ӘК-нің иесі (жалға алушы) немесе ұшқышқа ӘК-нің бортындағы іздестіру және құтқарудың үйлестіру орталығына дереу беруге арналған авариялық-құтқару жабдығы туралы ақпаратпен қамтамасыз етеді.

214. Көрсетілген ақпарат нақты жағдайға қатысты: құтқару салдары мен дабыл ракеталарының санын, түсі мен үлгісін, медициналық заттардың авариялық қорларын егжей-тегжейлі сипаттауды, су қорын, сондай-ақ авариялық көшпелі радиожабдық үлгісі мен ол жұмыс жасайтын жиілікті қамтиды.

11-параграф. Борттық өздігінен жазғышқа қатысты талаптар

215. Ең көп сертификатталған ұшып көтерілу массасы 5700 кг астам барлық ұшақтар мен ең көп сертификатталған ұшып көтерілу массасы 3180 кг астам тікұшақтар ИКАО Конвенциясына 6-Қосымшасының талаптарына сәйкес FDR және CVR жабдықталады.

216. Ең көп сертификатталған ұшып көтерілу массасы 5700 кг аспайтын барлық ұшақтар үшін ұшу ақпаратының борттық тіркеушісі, әрі борттық сөздерді өздігенен жазғыш функциясын орындайтын ұшу ақпаратын жинаудың құрама жүйесін орнатуға рұқсат етіледі.

217. Коммерциялық тасымалды орындайтын, ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг немесе одан төмен газтурбиналық қозғалтқышты барлық ұшақтар 2016 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін келісіп жатқан мемлекетке ұсынылған типті сертификатты алуға өтінім төмендегілермен жабдықталады:

1) II типті FDR, немесе

2) С класты AIR немесе AIRS, ұшқышқа (тар) ға бейнеленген ұшу және жылдамдық параметрлерін тіркеуге қабілетті, немесе

3) ADRS, A 8-3 кестесінде көрсетілген, негізгі параметрлерді тіркеуге қабілетті, ИКАО Конвенциясына 6-Қосымшасына толықтырулар.

218. Ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 27000 кг-нан асатын, ұшуға жарамдылық сертификаттары алғаш рет 1989 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін берілген барлық ұшақтар FDR-мен жабдықталады, ол ИКАО конвенциясының 6-қосымшасына 8-қосымшаның А8-1-кестесінде көрсетілген кемінде алғашқы 32 параметрді тіркейді.

Ескерту. 218-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

218-1. Осы Қағидалардың 219-1-тармағында көрсетілгендерді қоспағанда, ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 5700 кг-нан асатын, 1989 жылғы 1 қаңтарға дейін алғаш берілген газ турбиналы қозғалтқыштары бар барлық ұшақтар, ИКАО конвенциясының 6-қосымшасына 8-қосымшаның А8-1-кестесінде көрсетілген кемінде алғашқы бес параметрді тіркейтін FDR-мен жарақталады.

Ескерту. Қағидалар 218-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

219. Ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 5700 кг-нан асатын және 1989 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін алғаш рет берілген ұшуға ұшу жарамдылығының жеке сертификаттары қоса алғанда 27000 кг-ға дейінгі барлық ұшақтар FDR-мен жарақталады, ол ИКАО конвенциясының 6-қосымшасына 8-қосымшаның А8-1-кестесінде көрсетілген ең болмағанда алғашқы 16 параметрді тіркейді.

Ескерту. 219-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

219-1. 1987 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін алғаш рет берілген, бірақ 1989 жылғы 1 қаңтарға дейін ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 27 000 кг-нан асатын, прототипі 1969 жылғы 30 қыркүйектен кейін тиісті ұлттық өкілетті орган сертификаттаған үлгілерге жататын газ турбиналы қозғалтқыштары бар барлық ұшақтар FDR-мен жабдықталады, ол ИКАО конвенциясының 6-қосымшасына 8-қосымшаның А8-1 кестесінде көрсетілген ең болмағанда алғашқы 16 параметрді тіркейді.

Ескерту. Қағидалар 219-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

219-2. 2005 жылғы 1 қаңтардан кейін оларға қатысты ұшуға жарамдылығының жеке сертификаттары алғаш рет берілген ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 5700 кг-нан асатын барлық ұшақтар ИКАО конвенциясының 6-қосымшасына 8-қосымшаның А8-1-кестесінде көрсетілген ең болмағанда алғашқы 78 параметрді тіркейтін FDR жабдықталады.

Ескерту. Қағидалар 219-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

219-3. Сертификатталған ең жоғары ұшу массасы 5700 кг-нан асатын, үлгі сертификатын алуға өтінім 2023 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін ұсынылған барлық ұшақтар ИКАО конвенциясының 6-қосымшасына 8-қосымшаның A8-1 кестесінде көрсетілген кемінде 82 параметрді тіркеуге қабілетті FDR-мен жабдықталады.

Ескерту. Қағидалар 219-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

220. Борттық өздігінен жазғыш құрастырылады, орналастырылады және тіркелген мәліметтерді ашу, қайта қалпына келтіру, сақтау мақсатында жазбалардың ең көп тәжірибелік жүзеге асуын қорғауды қамтамасыз ету үшін бекітіледі. Борттық өздігінен жазғыштар өртке қарсы тұру, соққыға қарсы тұрудың алдын-ала жазылған техникалық талаптарына жауап береді.

221. Егер ұшақта өздігінен жазуға электрді беру тоқтатылса немесе электр қуатын беруді шаттық өшіру нәтижесінде немесе кез-келген басқа себептермен оның берілуі тоқтатылу нәтижесінде болатын жағдайда CVR жұмысын 10 ± 1 минут ағымында қамтамасыз ететін және автоматты түрде қосылатын қуат берудің резервті көзімен жарақталады.

Қуат берудің резервті көзі CVR және оған жататын экипаж кабинасында орнатылған микрофондарды электр қуатымен қамтамасыз етеді. CVR мүмкіндігінше қуат берудің резервті көзіне жақын орналасады.

222. Фольгаға механикалық жазумен, жиіліктік модуляция (ӘЧ) әдісімен тіркеумен, фотопленкаға немесе магниттік таспаға жазумен FDR және ADRS пайдаланылмайды.

Ескерту. 222-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
223. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
224. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

225. Барлық FDR өз жұмысының кем дегенде соңғы 25 минутында тіркелген ақпаратты сақтауға қабілетті, IIA типті FDR қоспағанда, оның жұмысының кем дегенде соңғы 30 минутында тіркелген ақпаратты сақтауға қабілетті.

Ескерту. 225-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

226. ИКАО-ның Конвенциясына 6-Қосымшасының (I-бөлігі) 6.3.2.2.1-тармағымен сәйкес магнитті лентаға жазатын CVR пайдалануға жол берілмейді.

226-1. Сертификатталған ең жоғары ұшу массасы 2250 кг-нан асатын және қоса алғанда 5700 кг-ға дейінгі газ турбиналы қозғалтқыштары бар, Үлгі сертификатын алуға өтінім Уағдаласушы Мемлекетке 2016 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін ұсынылған және бірден артық Пилот басқаруы тиіс барлық ұшақтар CVR немесе CARS-пен жарақталады.

Ескерту. Қағидалар 226-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

226-2. Ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 5700 кг-нан асатын барлық ұшақтар, ұшуға алғаш рет 1987 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін берілген ұшуға жарамдылық сертификаттары CVR-мен жарақталады.

Ескерту. Қағидалар 226-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

226-3. 1987 жылғы 1 қаңтарға дейін ұшуға жарамдылық сертификаттары алғаш рет берілген, ең жоғары сертификатталған ұшу массасы 27 000 кг-нан асатын, прототипі 1969 жылғы 30 қыркүйектен кейін тиісті ұлттық өкілетті орган сертификаттаған үлгілерге жататын газ турбиналы қозғалтқыштары бар барлық ұшақтар CVR-мен жабдықталады.

Ескерту. Қағидалар 226-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

226-4. CVR және CARS магниттік таспа немесе сым жазбасын пайдаланбайды.

Ескерту. Қағидалар 226-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

227. Барлық CVR ол жұмысының соңғы 30 минутында жазылған ақпараттардың сақталуын қамтамасыз етуге қабілетті.

228. 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап барлық CVR жұмысының соңғы 2 сағатында жазылған ақпараттардың сақталуын қамтамасыз етеді.

228-1. Ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 27 000 кг-нан асатын, ұшуға жарамдылық сертификаттары алғаш рет 2021 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін берілген барлық ұшақтар CVR-мен жабдықталады, олар өз жұмыстарының кемінде соңғы 25 сағ ішінде жазылған ақпаратты сақтайды және өздігінен жазатын құралдардың комбинациясы қолданылған жағдайда негізгі CVR-ді электрмен қоректендірумен қамтамасыз ететін резервтік электрмен қоректендіру көзіне ие болады.

Ескерту. Қағидалар 228-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

228-2. Резервтік қорек көзі автоматты түрде қосылады және ұшақта өздігінен жазатын құралға электр қорегін беру тоқтатылған жағдайда немесе бұл электр қорегін штаттық ажырату немесе кез келген басқа себептер бойынша оның берілуін тоқтату нәтижесінде болған жағдайда 10 минут (± 1 мин) ішінде CVR жұмысын қамтамасыз етеді. Резервтік қорек көзі экипаж кабинасында орнатылған CVR және оған қатысты микрофондарды электрмен қоректендірумен қамтамасыз етеді. CVR резервтік қуат көзіне мүмкіндігінше жақын орналасқан.

Ескерту. Қағидалар 228-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

228-3. Ұшуға жарамдылық сертификаттары алғаш рет 2016 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін берілген, ИКАО Конвенциясына 6-қосымшаға 8-қосымшаның 5.1.2-тармағында санамаланған қандай да бір деректерді беру желісі бойынша байланысты қолдану түрлері пайдаланылатын және CVR орнату көзделетін барлық ұшақтарда осындай байланыс желісі бойынша берілетін хабарламаларды соққыға төзімді борттық өздігінен жазатын құрал тіркейді.

Ескерту. Қағидалар 228-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

228-4. 2016 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін ИКАО Конвенциясына 6-қосымшаға 8-толықтырудың 5.1.2-тармағында санамаланған және CVR орнату көзделетін деректерді беру желісі бойынша байланысты қолданудың қандай да бір түрлерін орнату және пайдалану мақсатында модификацияланған барлық ұшақтарда осындай байланыс желісі бойынша берілетін хабарламаларды соққыға төзімді борттық өздігінен жазатын құрал тіркейді.

Ескерту. Қағидалар 228-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

228-5. Жазудың ең аз ұзақтығы-CVR-дегі жазу ұзақтығы.

Деректерді беру желісінің жазбаларын экипаж кабинасындағы дыбыстық жағдай жазбаларымен корреляциялау мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.

Ескерту. Қағидалар 228-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

228-6. Ең жоғары ұшу массасы 27 000 кг-нан асатын, үлгі сертификатын алуға өтінім Уағдаласушы Мемлекетке 2023 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін ұсынылған барлық ұшақтар ұшу экипажына электрондық дисплейлерде көрсетілетін ақпаратты тіркейтін соққыға төзімді борттық өздігінен жазатын құралмен, сондай-ақ 8-қосымшада айқындалғандай, ұшу экипажының қосқыштары мен ауыстырып қосқыштарының манипуляциясымен жабдықталады.

Ескерту. Қағидалар 228-6-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

228-7. "Ұшу экипажы – машина" өзара іс-қимылын тіркеудің ең аз ұзақтығы кемінде соңғы екі сағатты құрайды.

"Ұшу экипажы – машина" өзара іс-қимылын тіркеу жазбаларын экипаж кабинасындағы дыбыстық жағдай жазбаларымен корреляциялау мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.

Ескерту. Қағидалар 228-7-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

229. Барлық ұшақтарда ұшуға жарамдылық туралы куәлік алғаш рет 2016 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін берілген онда төменде аталған мәліметтерді беру тізбегі бойынша байланысты қолдану түрлерінің бірі қолданылады және CVR қондырғысы, байланыстың осы тізбегінде берілетін хабарламалар қарастырылады және борттық өздігінен жазғышта тіркеледі:

1) мәліметтерді беру тізбегінің бастама жасау мүмкіндігі;

2) мәліметтерді беру тізбегінің "диспетчер – ұшқыш" байланысы;

3) мәліметтерді беру тізбегінің - ұшу-ақпараттық қызметі;

4) автоматты тәуелді қадағалау – келісімшарттық;

5) автоматты тәуелді қадағалау – радиомен хабар таратқыш*;

6) авиациялық шұғыл бақылау*.

Жұлдызшалармен белгіленген қолданудың барлық түрлері (*), жүйе архитектурасын ескере отырып, мүмкіндігінше тіркеледі.

230. 2016 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін модификацияланған барлық ұшақтарда осы Қағидалардың 229-тармағында аталған деректерді беру желісі бойынша байланысты қолдану түрлерінің қайсыбірін орнату және пайдалану мақсатында және оларда CVR орнату көзделетін осындай байланыс желісі бойынша берілетін хабарламаларды соққыға төзімді борттық өздігінен жазатын құрал тіркейді.

Ескерту. 230-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

230-1. Сертификатталған ең жоғары ұшу массасы 15 000 кг-нан асатын, үлгі сертификатын алуға өтінім 2016 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін ұсынылған және CVR де, FDR де жарақтандыруды талап ететін барлық ұшақтар екі құрамдастырылған өздігінен жазатын құралмен (FDR/CVR) жарақталады. Бір жазғыш мүмкіндігінше экипаж кабинасына жақын орналасады, ал екінші жазғыш мүмкіндігінше ұшақтың артқы жағына орналастырылады.

Ескерту. Қағидалар 230-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

230-2. Сертификатталған ең жоғары ұшу массасы 27 000 кг-нан асатын, бортында 19-дан астам жолаушы тасымалдауға рұқсат етілген және үлгі сертификатын алуға өтінім 2021 жылғы 1 қаңтарда немесе осы күннен кейін берілген барлық ұшақтар борттық өздігінен жазатын құралдарды уақтылы қалпына келтіру және ұсыну үшін пайдаланушының мемлекеті бекіткен құралдармен жарақтандырылады.

Ескерту. Қағидалар 230-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

230-3. Борттық өздігінен жазатын құралдардың деректерін уақтылы ұсынуға арналған құралдарды бекіту кезінде пайдаланушы мемлекет мыналарды назарға алады:

1) пайдаланушының мүмкіндіктері;

2) әзірлеуші мемлекет сертификаттаған ұшақтың және оның жүйелерінің жалпы мүмкіндіктері;

3) тиісті CVR арналарын және тиісті FDR деректерін қалпына келтіру құралдарының сенімділігі;

4) нақты алдын алу шаралары.

Ескерту. Қағидалар 230-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-тарау. Пайдалану рәсімдері 1-параграф. Пайдалану құралдары

231. Пайдаланушы мынадай шарттардың орындалуын қамтамасыз ететін рәсімдерді орнатады:

1) егер алынған мәліметтердің негізінде пайдаланушы ӘК қауіпсіз пайдалану және борттағы адамдарды қорғау үшін тікелей талап етілетін жер үсті және (немесе) су қорлары шарттарға сай келетініне және олардың осы мақсатта дұрыс пайдаланылатынына сенімді болмаса ұшуды орындамайды;

2) жұмыстағы ұшуды қамтамасыз ететін ұшу кезінде айқындалған кез келген ақаулар туралы осы қорларға қызмет көрсететін ұйымдарға еш кідіріссіз хабарланып отырады.

232. Пайдаланушы ҰЖН болуын және оның ұшуды орындау және дайындау мәселелерін қамтамасыз етумен айналысатын авиациялық персоналмен қолданылуын қамтамасыз етеді.

233. Пайдаланушы өзінің пайдалану құралдарын пайдалану рәсімдерімен жұмысқа жаңадан қабылданған авиациялық персоналдың таныстырылуын қамтамасыз етеді.

234. Әуеайлақтар және олардың қорлары оларды пайдаланудың жарияланған шарттарына сәйкес, ауа райы жағдайынан тәуелсіз жарияланған жұмыс сағаттарының ішінде ұшуды қамтамасыз ету үшін тұрақты түрде жарамды жай-күйіне қолдау көрсетіледі.

235. Пайдаланушы өзінің ҰҚБЖ шеңберінде авариялық-құтқару және өртке қарсы қызметімен қамтамасыз етілетін ұшақта пайдалануға талап етілген қабылдарлық қорғау деңгейі қамтамасыз етілуде екеніне сенімді болу мақсатында, ұшудың пайдалану жоспарында көрсету талап етілетін әуеайлақта қорғау RFFS деңгейін бағалауды жүргізеді.

236. Пайдаланушы қабылдарлық деп санайтын қорғау RFFS қамтамасыз етілетін деңгейі туралы ақпарат ҰЖН-да көрсетіледі.

2-параграф. Ұшуды орындау құқығына сертификаттау және бақылау

237. Егер пайдаланушының уәкілетті ұйым берген жарамды сертификаты (авиациялық жұмысты орындауға берілген куәлік) болмаса, коммерциялық әуе тасымалын орындаумен (авиациялық жұмыс) айналыспайды.

Ескерту. 237-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

238. Пайдалану ерекшеліктеріне сәйкес, пайдаланушының сертификаты (авиациялық жұмысты орындауға берілген куәлік) пайдаланушыға коммерциялық әуе тасымалын орындау (авиациялық жұмыс) құқығы береді.

239. Уәкілетті ұйымның пайдаланушы сертификатын немесе авиациялық жұмысты орындауға берілген куәлікті беруі, пайдаланушының ұйымдастырушылық құрылымды, ұшуды орындауға басқару және бақылау әдістемесін, дайындық бағдарламасын, сондай-ақ жер үсті және техникалық қызмет көрсету жүйесін қамтамасыз еткеніне байланысты болады.

Ескерту. 239-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

240. Осы Қағидалардың 250-тармағында көрсетілген пайдаланушыны қамтамасыз ету параметрлері белгіленген ұшу сипаты мен көлеміне сәйкес келеді.

241. Ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг жоғары ұшақтарды және (немесе) бір немесе бірнеше турбореактивті қозғалтқышпен жарақталған ұшақтарды, ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 3180 кг жоғары тік ұшақтарды пайдаланатын ЖМА пайдаланушысы егер уәкілетті ұйым берген ұшуды орындауға құқық беретін куәлігі болмаса ұшуды орындамайды.

Ескерту. 241-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

242. ЖМА пайдаланушысына ұшуды орындауға құқық беретін куәлік және оның пайдалану ерекшеліктері беру ЖМА авиацияны пайдаланушыларға ұшуға рұқсат беру қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

243. Пайдаланушымен орындайтын ұшуларды жүргізуіне қадағалау Заңның талаптарына сәйкес уәкілетті ұйыммен жүзеге асырылады.

Уәкілетті ұйым қызметі уәкілетті ұйымның сертификаттауына жатпайтын, бірақ Заңның 10-2-бабында көзделген қызметке жататын жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуіне бақылауды жүзеге асырады.

Ескерту. 243-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. Тексерулер мен инспекциялау

244. Уәкілетті ұйымның авиациялық инспекторына Заңның 16-6-бабының 2-тармағының 4)-тармақшасымен сәйкес, пайдаланушымен келісе отырып, ұшудағы азаматтық ӘК бортында (ӘК салоны немесе кабинасында болу құқығымен) болуына рұқсат етіледі.

Ескерту. 244-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

245. ӘКК ұшуда егер ұшу қауіпсіздігі қаупін тудыратын болса, ӘК осы үлгісіндегі ұшуға арнайы ұшу дайындығы мен ұшуға рұқсаты жоқ тексеруші тұлғаның ұшқыштар кабинасына кіру мүмкіндігін шектеуге құқылы.

4-параграф. Есептік деректер мен құжаттама ұсыну

246. Пайдаланушылар өз қызметін жүзеге асыру кезінде сертификаттау талаптарын үнемі сақтайтынын растайтын ақпаратты, құжаттарды береді және авиациялық инспекторларының өздерінің қарауындағы жерлер мен аймақтарда сертификаттау нысанасы болып табылатын ақпаратқа, құжаттарға, бұйымдарға, бөлшектер мен жабдыққа қолжетімділікті қамтамасыз етеді.

Ескерту. 246-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

247. Уәкілетті ұйымның авиациялық инспекторларының сұрау салуы бойынша ӘКК ӘК бортындағы кеме құжаттары мен сұратылған ақпараттарды ұсынады.

Ескерту. 247-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-параграф. ӘҚҚ органдарымен өзара әрекеті

248. Пайдаланушы ұшу орындалатын әуе кеңістігіндегі аудандар мен мемлекеттер үшін белгіленген ӘҚҚ органдарымен өзара әрекет ету рәсімдерін сақтауды қамтамасыз етеді.

249. Пайдаланушы ӘҚҚ органдарына Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 12 мамырдағы № 506 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидасының (бұдан әрі - ӘКП қағидасы) талаптарына сәйкес ӘҚҚ органдарына ұшу жоспарын (әуе кеңістігін пайдалануға арналған өтінімді) уақтылы ұсынады.

6-параграф. Ұшуды қамтамасыз ету

250. Ұшуды қамтамасыз ету Заң талаптарына сәйкес ұйымдастырылады және жүзеге асады және:

1) ӘК-лерін пайдалану, ұшуды орындау және оған дайындалу;

2) әуе қозғалысына қызмет көрсету;

3) аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету;

4) ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету;

5) ӘК-леріне техникалық қызмет көрсету;

6) ұшуды әуеайлақпен қамтамасыз ету;

7) ұшуды және авиациялық электр байланысын радиотехникалық қамтамасыз ету;

8) ұшуды электрлі жарықпен техникалық қамтамасыз ету;

9) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету;

10) авиация персоналын даярлау және қайта даярлау;

11) медициналық куәландыру, медициналық тексеру, жолаушыларға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;

12) ұшуды авариялық және іздестіру-құтқару қызметімен қамтамасыз ету;

13) азаматтық ӘК-лерін, әуежай объектілері мен қызметтерін жанар-жағармай материалдарымен және арнайы сұйықтықтармен қамтамасыз ету;

14) азаматтық ӘК-лерін пайдаланушылар мен басқа да тұтынушыларды арнайы автокөлік құралдарымен және жабдықпен қамтамасыз ету;

15) авиациялық қауіпсіздік шаралары.

251. ӘК пайдалану, ұшуды орындау және оларға дайындық осы Қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

252. Әуе қозғалысына қызмет көрсету ӘКП қағидасының және Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 16 мамырдағы № 279 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7006 нөмірімен тіркелген) бекітілген Әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулығының талаптарымен белгіленеді.

253. Ұшуға дайындық және оны орындау кезінде аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы аумағындағы қолданылатын құралдар мен қызметтерге қатысты ұсынылуымен қаралады:

1) әуе кеңістігене кіру (шығу) және транзит қағидалары;

2) әуеайлақ (тікұшақ айлақ) мәліметтері;

3) навигациялық құралдар мәліметтері;

4) ӘҚҚ түрлері мен байланысы бойынша мәліметтер, сондай-ақ олармен байланысты рәсімдер мен қағидалар.

254. Аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету тәртібі Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 420 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15427 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық авиацияда аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету қағидалардың (бұдан әрі - АА-да АНА қамтамасыз ету қағидалары) талаптарына сәйкес белгіленеді.

255. Азаматтық және эксперименталдық авиацияда ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 14 маусымдағы № 345 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15358 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық авиацияны метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес аэронавигациялық қызмет көрсетушілермен жүзеге асырылады.

256. ӘК техникалық қызмет көрсету Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30 сәуірдегі № 551 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11573 нөмірімен тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін техникалық пайдалану және оларды жөндеу қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырады.

257. Инженер-техникалық құрам жоқ әуеайлақтарда (тікұшақ айлақтарда) және қону алаңдарына ӘК ұшуын орындау кезінде, экипаж ӘК ҰПН-да бекітілген көлемде ӘК тексеруден өткізеді. Жөндемсіздіктерді жою кезінде орындалған тексеру мен жұмыс қорытындысы борт журналына жазылады.

258. Әуеайлақта бұл үлгідегі ӘК техникалық қызмет көрсетуге рұқсаты жоқ инженер-техник құрам тұлғалар бар болған жағдайда, олардың ұшуға даярлығы экипаждың басшылығымен және бақылауымен ұйымдастырылады.

259. ӘК жөндемсіздігі немесе істен шығуы кезінде, егер олар ұшу қауіпсіздігіне әсер етпейтін және CDL немесе MEL көзделген жағдайда, ұшуға жіберіледі және соның ішінде базалық әуеайлағына дейін. Ұшуға шешімді ӘКК қабылдайды.

260. Азаматтық авиация ұшуын әуеайлақтық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 7 қазандағы № 978 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12360 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық авиацияда әуеайлақтық қамтамасыз ету қағидалардың және "Әуеайлақтар" ИКАО Конвенциясына 14-Қосымшасының талаптарына сәйкес әуеайлақтың объектілерін үнемі пайдалану дайындықта ұстау бойынша іс-шаралар кешенін қамтиды.

261. ҰҚЖ-дағы жұмыстың аяқталу уақыты туралы ақпарат осы әуеайлағына әуеайлақтың жұмыстың аяқталғаны туралы көрсетілген уақыттан ерте ұшып келмеу уақытын есептей отырып, ӘК басқа әуеайлақтардан ұшып шығуы үшін негіз болады.

Ілінісу нормативтік коэффициенті 0,3-тен төмен мәнде болса (немесе өлшенген ілінісу коэффициенті 0,18-ден төмен мәнде болса) әуеайлақ газтурбиналы қозғалтқышы бар ұшақтарды пайдалануға жарамсыз болып саналады.

262. ӘК-ге авиажанармайын құю Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 190 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11677 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық әуе кемелерін авиациялық жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

263. Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету және авиациялық электр байланысы Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 29 маусымдағы № 402 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15554 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық авиацияда ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету және авиациялық электр байланыс қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

264. Азаматтық авиациядағы ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету:

1) ӘҚҚ органдары қажетті радиотехникалық құралдар (бұдан әрі - РТҚ), байланыс құралдарымен және ӘК қозғалысын қадағалаумен қамтамасыз ету;

2) ұшуды РТҚ қамтамасыз ету және байланыс құралдарын жөндемді жай-күйде ұстау;

3) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ешқандай зиян келтірмей техникалық қызмет көрсетуде және (немесе) жөндеуде үзіліспен РТҚ және байланыс құралдарын қолдануды жоспарлау;

4) радиотехникалық құралдардың және байланыс құралдарының жөндемсіздігі мен істен шығуына талдау жасау және есепке алу, осы құралдардың сенімді жұмыс істеуін арттыру іс-шаралар әзірлеу және жүргізу;

5) радиотехникалық жабдықтар мен байланыс құралдарын пайдалану қызметтерінің инженер-техник құрамын радиотехникалық құралдарды техникалық пайдалануға дайындау және рұқсаттама беруді қамтиды.

265. Азаматтық авиацияда ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету үшін әуе қозғалысын автоматты түрде басқару жүйелері, трассалық, әуеайлақтық-трассалық және әуеайлақтық радиолокаторлар, навигацияның радиотехникалық жүйелері, қонудың радиошамшырақтық жүйелері, қонудың жабдықталған жүйелері, радиотұтқыштар, әуе және жерүсті электрбайланыс құралдары пайдаланылады.

266. Ұшуды РТҚ қамтамасыз ету ӘҚҚ органының нұсқауы бойынша:

1) әуеайлақ ауданындағы құралдар – ӘК қонуға (ұшып өту) есептелінген уақытқа дейін 30 минут алдын (әуеайлақтық радиолокатор, VOR/DME форматындағы жан-жаққа бағытталған ӨЖЖ радиошамшырақ, алыс, жақын радиошамшырақ және/немесе жетек радиостанциялар);

2) қону жүйесі (қонудың аспаптық жүйесі және/немесе жабдықталған қону жүйесі) – қонуға есептелінген уақытқа дейін 30 минут алдын қосылады.

267. Қарама-қарсы бағытқа ауысқаннан кейін және жабдықтардың қалыпты жұмысы туралы дабылдан кейін радиотехникалық жабдықтар мен байланыс құралдарын пайдалану қызметінің кезекші ауысым басшысы ӘҚҚ органына қонудың жаңа бағытымен жұмысқа дайын екендігі туралы баяндайды.

268. Ұшуды РТҚ қамтамасыз ету және байланыс құралдары ӘҚҚ органының нұсқауы бойынша ажыратылады.

269. ӘҚҚ органдары және ӘК экипажы арасындағы радиотелефондық алмасу, ӘҚҚ органдарының өзара әрекеттесетін лауазымды тұлғаларының келессөздері, сондай-ақ радиоарналар арқылы метеорологиялық хабардан берілген ақпарат аппараттық автоматты дыбыс жазу құралында міндетті түрде тіркелуге жатады. Дыбыс жазу және сурет-бейнежазба материалдарының сақталу мерзімі (әуе жағдайының радиолокациялық сурет-бейнежазба аппараты болған жағдайда) уәкілетті органдармен белгіленеді.

270. Ұшуды электрлі жарықпен-техникалық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 26 наурыздағы № 350 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11637 нөмірімен тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясының ұшуын электрлі жарықпен-техникалық қамтамасыз ету қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

271. Әуеайлақтың жарық-дабыл жабдықтары ведомстволық құрал-саймандарға байланыссыз келесі сипатымен пайдаланылады:

қосылады:

түнгі ұшу кезінде – күннің батуына дейін 15 минут алдын немесе ӘК ұшып келуінің есептелінген уақытына дейін, ұшып шығу кезінде – экипаждың ӘК ұшыруға (тіркеп сүйреуге) рұқсат алуына сұрау салуынан кейін;

күндізгі жағдайда – 2000 м және одан аз көрінім кезінде;

басқа жағдайда – ұшу басшысының нұсқауы бойынша немесе ӘК экипажының талабы бойынша;

ажыратылады:

күн шыққан кезде;

күндізгі жағдайда – 2000 м-ден жоғары көрінім кезде;

түнгі ұшуда – әуеайлақтың ауданынан ұшып шыққан ӘК шығуынан кейін немесе келген ӘК тұраққа рулдеп болғаннан кейін;

ӘҚҚ органының нұсқауы бойынша ӘК ұшып келуі (ұшып кетуі) болмаған кезде.

272. Орнитологиялық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 26 наурыздағы № 323 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11724 нөмірімен тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету ӘК-нің құстармен қақтығысуларын алдын-алуға бағытталған және:

1) әуеайлақта, маршруттарда және ұшу аудандарында орнитологиялық қауіп тууы туралы ескертулерді экипажға уақытылы мәлімдеуді;

2) құстарды (құстардың тобы) белсенді үркіту бойынша іс-шаралар кешенін жүргізуді және ӘК қонуы кезінде ұшып шығу және кіру секторларында олардың топталуын болдырмауды қамтиды.

273. Авиация персоналды даярлау және қайта даярлау Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 159 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10562 нөмірімен тіркелген) бекітілген Авиация персоналын кәсіптік даярлау қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

274. ӘК экипажының мүшелері және ӘҚҚ мен ӘҚБ персоналы ұшу алдындағы (ауысым алдандағы) медициналық тексеруден өтпей қызметтік міндеттерін орындауға жіберілмейді.

Ұшу алдындағы медициналық тексеруден өтуге қандай да бір себебептермен мүмкіндік жоқ базалық емес әуеайлақтан (тікұшақ айлақтан) ұшып шығу кезінде ӘКК экипаж мүшелерінен денсаулығы туралы ауызша сұрау арқылы (баяндау) ұшу тапсырмаларына (ұшу парағы) экипаждың ұшуға дайын екендігі туралы тиісті жазбалар енгізеді.

Медициналық куәландыру, медициналық қарап-тексеру, жолаушыларға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру Қазақстан Республикасының инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 5 маусымдағы № 324 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15325 нөмірімен тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында медициналық куәландыру және қарап-тексеру қағидалардың және Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 6 маусымдағы № 329 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15323 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық авицияда жолаушыларға медициналық көмек көрсету қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

275. Ұшуды апаттық және іздестіру-құтқарумен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1296 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

276. Авиациялық қауіпсіздік шаралары Заңнын 13-бабының 55) тармақшасына сәйкес бекітілген Қазақстан Республикасының авиациялық қауіпсіздігі қағидалардың (бұдан әрі - Авиациялық қауіпсіздік қағидалары) және ҚР АА АҚ бағдарламасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

7-параграф. Пайдалану рәсімдерін әзірлеу

277. Пайдаланушы әрбір пайдалануға берілген ӘК түрі бойынша рәсімдер мен нұсқаулықтар әзірлейді.

278. Пайдалану рәсімдері жердегі және ұшудағы барлық пайдалану қызметінің түрлері үшін экипаж мүшелері мен жерүсті персоналының қызметтік міндеттерін құрайды.

279. Пайдаланушының ұшуға дейін, ұшу кезінде және ұшуды аяқтағаннан кейін қалыпты, ерекше және апаттық жағдайда, ұшудың барлық кезеңдерінде, экипаждың рәсімдерге іс-қимылының сәйкестігін қамтамасыз ету мақсатында, ҰПН және (немесе) ҰЖН-да бар экипаж пайдаланатын бақылау тексеру картасының жүйесі бар.

280. Пайдаланушы экипаж мүшелерінен ұшудың жауапты (қиын) кезеңдерінде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған іс-әрекеттен ерекшеленетін әрекеттерді орындауды талап ете алмайды.

281. Пайдаланушы пайдалану ерекшеліктеріне сәйкес пайдалану сертификаты негізінде орындалған кез-келген ұшуды пайдаланудың бақылауын жүзеге асырады.

282. Пайдаланушы өз атынан жұмысты орындаушы үшінші тарап үшін саясат пен рәсімдерді әзірлейді.

8-параграф. Авиациялық персоналдың біліктілігі

283. ӘК-лерінің ұшуын орындаумен және оларға ұшуды қамтамасыз етумен және техникалық қызмет көрсетумен, әуе қозғалысына қызмет көрсетумен тікелей байланысты авиациялық персолнал қолданыстағы осындай қызметті жүзеге асыруға құқық беретін куәлігі мен медициналық сертификаты болған кезде, кәсіби қызметке жіберіледі.

284. Пайдаланушы:

1) қызметтік міндеттерін орындау жүктелген ұшу экипажының әрбір мүшесінің уәкілетті ұйыммен танылған немес берген қолданыстағы куәлігінің болуы;

2) ұшу экипажы мүшесінің тиісті біліктілік белгілерінің бар болуын;

3) ұшу экипажы мүшесінің жүктелген қызметтік міндеттерін орындауы үшін қажетті біліктілікті меңгеруін қадағалап отырады.

Ескерту. 284-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

285. Пайдаланушы әртүрлі үлгідегі немесе түрленген үлгідегі ӘК-де ұшқыштардың (экипаж мүшелері) ұшуды орындауды нақты дайындығын айқындайтын, апаттық жағдайда әрекет ете білуін, әуеде іс жүзінде жұмыс істеуін, басқару техникасын білікті тексеру жүргізуді қамтамасыз етеді.

Ұшу техникасын және ауада практикалық жұмысын біліктілік тексеру нәтижелері, сондай-ақ орындалған ұшуладың жалпы саны және ұшу сағат ұшу экипажы мүшесінің ұшу кітапшасының тиісті бағандарда ресімделейді.

9-параграф. Әуеайлақтарды пайдалану

286. Пайдаланушы ӘК үлгілері мен ұшу түрлерінің пайдалану талаптарына және шектеулеріне сәйкес келетін әуеайлақтарды ғана пайдаланады.

287. Әуе қозғалысының тығыздығы, географиялық ерекшеліктері, жергілікті бедері және қонуға кіру схемасының қиындығына байланысты әуеайлақтық және аудандардағы ұшуларға ұшқыштардың және ӘК экипаж мүшелерінің дайындық әдістерін айқындау мақсатында пайдаланушы әуеайлақтардың күрделілік санатын белгілейді.

288. Әуеайлақтар өзінің күрделілігіне байланысты "А", "В", "С" санаттары бойынша жіктеледі және пайдаланушының ҰЖН-на енгізіледі.

289. Әуеайлақтар жіктемесі күрделілігіне қарай осы Қағидаларға 4-қосымшасында келтірілген әуеайлақтардың күрделілік жіктемесі талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

290. Әуеайлақтар мен олардың құралдары оларды пайдаланудың жарияланған талаптарына сәйкес, ауа-райы жағдайына қарамастан, жарияланған жұмыс сағаты ішінде ұшуды қамтамасыз ету үшін үнемі жарамды жағдайда ұсталады.

291. Пайдаланушы есептелінген уақытта әуеайлақты пайдалану үшін бекітілген уақытша қоры (слот) Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2010 жылғы 11 қарашадағы № 520 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6668 нөмірімен тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының әуежайларында әуе кемелеріне қызмет көрсету үшін уақытша интервалдарды бөлу қағидалардың талаптарына сәйкес әуеайлақтың пайдаланушысымен келіседі.

10-параграф. Ұшудың ең төменгі абсолюттік және ақиқаттық қауіпсіз биіктіктері

292. Пайдаланушы, бұған арнайы рұқсат болған жағдайларды қоспағанда, аумағы үстінен ұшу орындалатын мемлекеттер белгілегеннен кем болмайтын ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктіктерін белгілеуге жауап береді.

Ескерту. 292-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

293. Пайдаланушы осы ұшу орындалған аймақтағы мемлекет ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктігін белгілеген бағыттары бойынша ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктіктігін айқындауға тиіс әдісті көрсетеді немесе ұшуды қамтамасыз етуге жауапты мемлекеттің ұшуды орындау бойынша басшылық құжаттамасына осы әдісті қосады. Ұшудың ең төменгі шындық қауіпсіз биіктігі осы Қағидаларға 5 және 6-қосымшаларында көрсетілген биіктіктен төмен емес биіктік болып бекітіледі.

294. Пайдаланушылар есептейтін ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктіктерін айқындау әдісін Уәкілетті ұйым мақұлдайды. Жазық, таулы жердегі кедергілерді есепке алуды және Қазақстан Республикасының AIP-де жарияланатын ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктігін айқындауды "әуе кемелерінің ұшуын жүргізу (Doc 8168 OPS/611)" ИКАО құжатының талаптарына сәйкес аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асырады. II Том көзбен шолып ұшу және аспаптар бойынша ұшу схемаларын құру".

Ескерту. 294-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

295. Уәкілетті ұйым қарастырылатын ұшуға мынадай факторлардың қауіпсіздіктің әсер ету мүмкіндігін мұқият қарағаннан кейін ғана осы әдісті мақұлдайды:

1) ӘК жағдайын айқындау мүмкін болатын дәлдік пен сенімділік;

2) пайдаланылған биіктікті өлшеуіш көрсеткіштерінің дәлсіздігі;

3) жергілікті жердің сипаттамасы (мысалы, шектен шығулардың тез өзгеруі);

4) қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен кездесу мүмкіндігі (мысалы, күшті турбуленттік және бәсеңдейтін әуе ағыны);

5) аэронавигациялық карталардың дәлсіздік мүмкіндігі;

6) әуе кеңістігінің шектеулері.

Ескерту. 295-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

295-1. MOCA, AMA, MSA сияқты ұшудың ең аз абсолюттік биіктігін және векторлаудың ең аз абсолюттік биіктігін аэронавигациялық қызмет көрсетуді жеткізуші Doc 8168 OPS/611 2-томға ("ӘК ұшуларын өндіру" ИКАО-ның PANS-OPS) сәйкес айқындайды және азаматтық авиацияда аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету Қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 420 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 15427 болып тіркелген) жарияланды.

Ескерту. Қағидалар 295-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

295-2. Moca, AMA және MSA сияқты ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктіктері, сондай-ақ векторлаудың ең төменгі абсолюттік биіктігін қоспағанда, аспаптар бойынша ұшу схемаларындағы нүктелер аралығының ең төменгі абсолюттік биіктіктері температура бойынша түзетуді ескермейді. Температура бойынша түзетуді осы Қағидаларға 7-қосымшаның 3-тармағына сәйкес ӘК экипаждары жүргізеді. ӘҚБ-ның ең төменгі абсолюттік биіктіктерінің карталарында жарияланатын векторлаудың ең төменгі абсолюттік биіктіктерінің температурасы бойынша түзетуді аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші қажет болған кезде осы Қағидаларға 7-қосымшаның 3-тармағына сәйкес жүргізеді.

Ескерту. Қағидалар 295-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

296. ӘК пайдаланушылары айқындайтын ұшудың ең төменгі абсолюттік биіктіктерін айқындау әдістері осы Қағидаларға 7-қосымшада келтірілген.

Ескерту. 296-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-параграф. Әуеайлақтарды пайдалану минимумдары

297. Пайдаланушы ұшуды орындауы үшін әрбір әуеайлақты пайдаланылған ұшып шығу мен қонуға арналған пайдалану минимумдарын белгілейді және мұндай минимумдарды айқындау әдістерін уәкілетті ұйымда бекітеді.

Мұндай минимумдар осы мемлекеттің арнайы келісімі алынған жағдайларды қоспағанда, мұндай әуеайлағы үшін шет ел мемлекетімен белгіленген минимумдардан төмен емес.

Ескерту. 297-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

298. Әуеайлақты пайдалану минимумдары осы Қағидаларға 8 және 9-қосымшаларына сәйкес белгіленеді.

299. Уәкілетті ұйым автоматты қону жүйесімен, коллиматор және баламалы индикторлармен, EVS, SVS немесе CVS жүйесімен жабдықталған ұшақтардың ұшуы үшін кеңейтілген пайдалану мүмкіндіктерін бекітеді. Мұндай бектілген мүмкіндіктер аспаптар бойынша қонуға кіру жіктемесіне әсер етпейді.

Ескерту. 299-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

300. Кеңейтілген пайдалану мүмкіндіктері мынаны қамтиды:

1) қонуға кіруге тыйым салынған кезде, минимумдар әуеайлақтардың пайдалану минимумынан төмен жағдайларда;

2) көрінімділік талаптарының сақталынуы және төмендеуі;

3) жерүсті құралдарының аз көлемдегі қажеттілік мүмкіндіктері борт жабдықтарының мүмкіндіктерімен өтеледі.

301. Әуеайлақтың пайдалану минимумының кез-келген жоғарылауын уәкілетті орган бекітеді және пайдаланушы оны ескереді.

302. Қону мен аспаптар бойынша қонуға кірудің нақты бір түрі үшін таңдалған пайдалану минимумы қолданылады, егер:

1) тиісті қонуға кіру картасында көрсетілген қонуға кіру мен қону рәсімдерін қамтамасыз ететін жерүсті құралдары жөнделген және қосылған жағдайда;

2) қонуға кірудің осы түріне қажетті ӘК борттық жүйелері жұмыс істуге қабілетті болғанда;

3) ҰПН (немесе осы құжатқа баламасы) белгілеген ӘК ұшу сипаттамалары және ҰЖН минимумға сәйкес келсе;

4) экипаждың тиісті рұқсаттамасы болса қолданылады.

303. Пайдаланушы кез-келген нақты операцияға қатысты қолданылатын әуеайлақтың пайдалану минимумдарын айқындау кезінде мыналарды ескереді:

1) ӘК үлгі, ҰТС және басқару сипаттамаларын;

2) ұшу экипажының құрамы, оның мүшелерінің біліктілігі мен тәжірибесін;

3) пайдалану үшін таңдалынып алуы мүмкін ҰҚЖ көлемі және сипаттамасын;

4) көзбен шолып көру және көзбен шолып көруге болмайтын құралдардың сәйкестігі және сипаттамасын;

5) қонуға кіру, қону және екінші шеңберіне кеткен уақыттағы ұшудың траекториясының шыдамдылығын бақылау және/немесе визуалды бағдарын танып білу, навигация мақсатында ӘК-де бар жабдықтарын;

6) қонуға кіру және екінші шеңберіне кету аймағындағы кедергілер және аспаптар бойынша қонуға кіру кезіндегі кедергілер, ұшып өту абсолюттік (қатысты) биіктігінің шекті мәнін;

7) метеорологиялық жағдайлардың хабарламалары мен айқындау үшін пайдаланылған құралдарды;

8) ұшып шығу кезінде биіктікті алу аймағындағы кедергілер және кедергілерді алу кезіндегі биіктігінің қажетті қоры.

304. Аспаптар бойынша қонуға кіру қажетті жіктемесі бағдарды визуалды қонуға кірудің кезде төмен минимумы жалғасып жатқанда, ерекше есептеулі төмен пайдалану минимумына сүйене отырып, мынадай түрде жіктеледі:

А типі: төмендеудің қатысты ең төменгі биіктігін немесе ең төменгі қатысты биіктікті қабылдау шешімі 75 м (250 фут) құрайды немесе одан жоғары;

В типі; қатысты биіктікті қабылдау шешімі 75 м (250 фут) кемді құрайды. В типтегі аспаптар бойынша қонуға кіру мынадай санаттар бойынша бөлінеді:

1) САТ I: қатысты биіктікті қабылдау шешімі 60 м (200 фут) кем емес немесе көрінім 800 м-ден кем емес немесе ҰҚЖ-да көрінім алыстығы 550 м кем емес;

2) САТ II: қатысты биіктікті қабылдау шешімі 60 м (200 фут) кем, бірақ 30 м (100 фут) кем емес және ҰҚЖ-да көрінім алыстығы 300 м кем емес;

3) САТ IIIА: қатысты биіктікті қабылдау шешімі 30 м (100 фут) кем немесе қатысты биіктікті қабылдау шешімі шектеусіз және ҰҚЖ-да көрінім алыстығы 175 м кем емес;

4) САТ IIIВ: қатысты биіктікті қабылдау шешімі 15 м (50 фут) кем немесе қатысты биіктікті қабылдау шешімі шектеусіз және ҰҚЖ-да көрінім алыстығы 175 м кем, бірақ 50 м кем емес;

5) САТ IIIС: қатысты биіктікті қабылдау шешімі шектеусіз және ҰҚЖ-да көрінім алыстығы.

"Тұспалармен қажетті визуалды байланыс" визуалды бөліктерінің немесе ӘК орналасқан жерін ұшқыштың жеткілікті уақыт ішінде қонуға кіру аймағының көрінімін білдіреді және ұшудың кесімді траекториясына қатысты өзгерісінің жылдамдығы. Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде ҰҚЖ ауданында тұспалармен қажетті визуалды байланыс.

305. САТ II және САТ III аспаптар бойынша қонуға және қонуға кіруге RVR туралы ақпарат болмаса рұқсат етілмейді.

Егер RVR туралы ақпарат болмаса, қонуға кіруге және аспаптар бойынша қонуға арналған әуеайлақтың 800 м-ден төмен бекітілген пайдалану минимумдарына рұқсат етілмейді.

306. Аспаптар бойынша қонуға кіру схемасын пайдалану арқылы екі өлшемді 2D қонуға кіруғе арналған пайдалану минимумдары MDA немесе MDH орнату арқылы, бұлттылық параметрлері қажет болған жағдайда, ең төменгі көрінімде белгіленеді.

307. Пайдаланушы әрбір ӘК түрі үшін ҰЖН-да пайдалану минимумдарын бекітеді және енгізеді:

1) DА/Н, қонуға кіру техникасы соңғы учаскеде (бұдан әрі - CDFA) үзіліссіз төмендеу қолданылса;

2) МDA/H, қонуға кіру техникасы соңғы учаскеде CDFА үзіліссіз төмендеу қолданылмаса.

Қонуға кіруді орындау кезде CDFА басқарып ұшу техникасы қолданылмаса А және В санатты ӘК үшін 200 м-дағы және С және Д санатты ӘК үшін 400 м-дағы VIS/RVR мәні жоғарылайды.

308. Аспаптар бойынша үш өлшемді 3D қонуға кіру үшін пайдалану минимумдары DA немесе DH орнату және ең төменгі көрінімі немесе RVR арқылы айқындалады.

309. Егер DH және RVR әртүрлі санатқа түссе, онда аспаптар бойынша қонуға кіру және қону ең қатал санаттағы талаптарға сәйкес орындалады. Мысалы, САТ IIIА диапазонындағы DH ұшуы, бірақ САТ IIIВ диапазанындағы RVR ұшуы САТ IIIВ диапазонындағы ұшу болып қаралады немесе САТ II диапазонындағы DH ұшуы, бірақ САТ I диапазонындағы RVR ұшуы САТ II бойынша ұшу болып қаралады.

310. Пайдаланушы ӘК қону конфигурациясы бар және қону жағдайында болып, қауіпсіздікті қамтамасыз ететін ҰҚЖ-ның табалдырығын биіктік қорымен қиып өтіп, аспаптар бойынша үш өлшемді 3D қонуға кіруді орындап, кепілдік бере алатын пайдалану рәсімдерін белгілейді.

12-параграф. Аспаптар бойынша қонуға кіру мен шығу рәсімдері

311. Сол мемлекетте орналасқан, аспаптар бойынша ұшуды орындау үшін пайдаланатын әрбір жабдықталған ҰҚЖ және әуеайлақтар үшін аспаптар бойынша қонуға кіруді қамтамасыз етуге арналған аспаптар бойынша қонуға кірудің бір немес бірнеше схемасы бекітіледі және жарияланады.

312. Тікұшақтар үшін – аспаптар бойынша ұшуды орындау үшін, пайдаланатын қонуға кірудің соңғы кезеңі және әрбір ұшу аймағы мен тікұшақ айлағы үшін, аумағында тікұшақ айлағы орналасқан мемлекет немесе егер тікұшақ айлағы басқа да бір мемлекеттің аймағынан тыс жерде орналасқан болса, тікұшақ айлағын пайдалануға жауап беретін мемлекет бір немесе бірнеше аспаптар бойынша қонуға кіру схемасын бекітеді және жариялайды.

313. АҰҚ сәйкес ұшуды орындап жүрген барлық ӘК әуеайлақ (тікұшақ айлақ) орналасқан мемлекет бекіткен аспаптар бойынша ұшу схемасын сақтайды, ал тікұшақтар үшін – егер тікұшақ айлағы қандай да бір мемлекеттің аумағынан тысқары жерде орналасқан болса, тікұшақ айлағын пайдалануға жауапты мемлекет.

314. Пайдаланушы әуеайлақ орналасқан мемлекетпен бекіткен аспаптар бойынша шығу және қонуға кіру схемаларды пайдаланады.

315. Инструменталдық қонуға кіру мен шығу схемалар бекітілген схемалардан ерекшеленетін кезінде мемлекеттің аумағында тікұшақ айлағы орналасқан рұқсатымен ғана және уәкілетті ұйыммен келісе отырып қана қолданылады.

Ескерту. 315-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

316. ӘКК кедергілер көрінген жағдайда және оларды ұшып өту қағидалар орындау үшін ұшудың нақты жағдайын ескере отырып, ӘҚҚ органының шығу мен қонуға кірудің жарияланған схемасынан ауытқуы туралы шешімін қабылдайды. Қонуға кірудің соңғы учаскесі (бұдан әрі - FAS) көзбен шолып немесе аспаптар бойынша қонуға кірудің белгіленген схемасы бойынша орындалады.

317. ӘК әуе жолымен ұшудың соңғы нүктесінен қонуға кірудің бастапқы кезеңінің бақылау нүктесіне дейін STAR бойынша немесе ӘҚҚ диспетчерінің берген траекториясы бойынша маневр жасайды.

318. Ұшып шығу мен қонуға кіру кезінде бақылау нүктелерін ұшып өту (пунктерді, шектерді) аспаптар бойынша ұшып шығу және қонуға кірудің схемасында көрсетілген, аспаптар жылдамдығы бойынша ұшудың бекітілген шектеулерін сақтай отырып, берілген биіктіктерде орындалады.

319. Ұшу экипажы ұшып шығу мен қонуға кіру схемасы, аспаптар бойынша ұшып шығу мен ұшып келудің стандартты бағыттары желдің әсері ескере отырып орындайды.

320. Аспаптар бойынша ұшып кетудің (ұшып келу) стандартты бағыттары бойынша ұшу кезінде және ұшып шығу (қонуға кіру) схемасында аспаптар бойынша ұшып кету (ұшып келу) бағыттарына және ұшып кету (ұшып келу) схемасына негізделген навигациялық құралдар пайдаланады.

321. Аймақтық навигация схемасы болып табылмайтын ұшып шығудың, қонуға кірудің бастапқы кезеңінің, күтудің, екінші шеңберіне кетудің схемасы мынадай жағдайларды сақтай отырып, аймақтық навигация жабдықтарын қолдана отырып орындалады:

1) ӘК орнатылған аймақтық навигация жабдықтары сертификатталған және ұшу экипажына осы үлгідегі схеманы орындау үшін оны пайдалануға рұқсат етілген.

2) берілген траектория қолданыстағы борттың мәліметтер базасында тұрады және ұшу экипажы оның жарияланған схемасымен сәйкестігіне көз жеткізді.

322. Векторлауды жүзеге асыру кезінде ӘҚҚ органы жерүсті кедергілерін қауіпсіз ұшып өтуге жауап береді, егер векторлау ұшып келе жатқан ӘК байланысты басталған болса және ол жалғасып жатса;

1) ӘК аспаптар бойынша қонуға кірудің соңғы участкесіне шығуына дейін;

2) визуалды қонуға кіруді орындауға рұқсат алғанға дейін.

323. Көлденең ұшуда қону бағыты желісінде ӘК тұрақтандыру үшін аспаптар бойынша қонуға кірудің соңғы учаскесіне ӘК жақындауы глиссадаға (FAF, FAP) кіру нүктесіне дейін кемінде 4 км (2 м.миль) отырғызу алдындағы түзуге қатысты кемінде 45 градустан (оңтайлы мәні - 30 градус) аспайтын бұрышпен қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 323-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

324. Кіруге рұқсат соңғы берілген бағытпен бірге бір уақытта беріледі, бұл жағдайда ұшудың қайтадан қалпына келуі туралы нұсқау құралдарымен берілмейді. Қонуға кірудің соңғы участкесінің траекториясына шығу үшін ӘК есіктеріне дейінгі кез (мезет) аспаптар көмегімен қонуға кірудің радиолокациялық векторлауының аяқталуы болып табылады.

325. Қонуға кіру немесе аспаптар көмегімен кіру схемасының негізінде аспаптарды пайдалана отырып, навигациялық жүргізіп, қону мынадай болып бөлінеді:

1) тек бүйірлік навигациялық жүргізуді пайдалана отырып, аспаптар көмегімен екі өлшемді 2D қонуға кіру;

2) бүйірлік және тік навигациялық жүргізуді пайдалана отырып, аспаптар көмегімен үш өлшемді 3D қонуға кіру;

326. Аспаптар бойынша үш өлшемді 3D қонуға кіру:

1) глиссадаға кіру нүктесі болып табылатын қонуға кірудің соңғы кезеңінің нүктесінде қонуға кіру басталады;

2) егер бағыт бойынша жіне (немесе) глиссада бойынша жүргізу жоғалса, экипаж ҰҚЖ-ны көзбен шолып түйіскен болса, визуалды қонуға кіруге ауысады. ҰҚЖ-мен көзбен шолып түйісу жоқ болған жағдайда, егер нақты метео жағдай осы кіру түріне бекітілген пайдалану минимумынан жаман емес болса, екінші шеңберіне кету схемасы бойынша үзілген кіру келесі дайындықпен және тік жүргізумен аспаптардың көмегімен 2D қонуға кіру орындалуымен орындалады.

327. PAR немесе SRA қонуға кіру:

1) ұшқыш қону локаторы бойынша қонуға кіруді ӘҚҚ диспечерінің командасымен орындайды;

2) ұшқыш бағыт бойынша тапсырылған траекториядан ауытқулары кезінде ӘҚҚ диспетчерінің арнайы осы туралы нұсқауынсыз түзету әрекеттерін жасай алмайды;

3) ұшқыш биіктік бойынша тапсырылған траекториядан ауытқулары кезінде ӘҚҚ диспетчерінің берілген ақпараты негізінде түзету әрекеттерін жасайды.

328. APV қонуға кіру ұшқыштың борттық басқару жүйесінің навигациялық компьютерінде пайдалануға негізделген. Ұшқыштың VNAV басқару жүйесінің көмегімен тік навигацияның дәлділік деңгейі қонуға кірудің дәл параметрлеріне әрдайым сәйкес келе бермейді. Себебі борттың аймақтық навигация жүйесі негізгі навигациялық жүйе болып есептеледі, қонуға кіру схемасы RNAV қағидалары бойынша қонуға кіру болып аталады.

Тік навигацияның екі түрі бар:

1) барометрикалық биіктікті көрсеткіштерді;

2) GNSS пайдаланудан негізделген.

329. Аспаптар бойынша екі өлшеулі қонуға кіру:

1) қонуға кірудың соңғы кезеңіндегі төмендеуі қонуға кірудың соңғы кезеңінің бақылау нүктесінен басталады, "ипподром" рәсімін немесе қайту схемасын орындау кезінде – тура қону алдына кіргеннен кейін;

2) төмендетудің ең төменгі биіктігіне (бұдан әрі - ТЕБ) дейін қонуға кірудың соңғы кезеңіндегі төмендеуі жел ескере отырып, (GNSS бойынша кіру кезінде траекторияның иілу бұрышы) градиенттік төмендеу айқындайтын есептулі тік жылдамдықпен жүзеге асады.

330. Қонуға кірудың соңғы кезеңінде бақылау нүктесінің деңгейлеп төмендеуі бар болса, осы нүктеге ұшып өтуіне дейін көрсетілген биіктіктен төмен болмайды.

331. CDFA бойынша қонуға кіру CFIT мақсатында ұсынылады. Егер CDFA қолданылмайтын болса, мысалға, дейгейлеп қонуға кіру кезінде VIS/RVR мәнінің ұлғайу қажеттілігі туады. Егер қонуға кірудың қиын нүктесі тұрақты болмаса, ұшқышқа тік жазықтықта манерлеуді орындау үшін қосымша уақыт керек болады. CDFA қолданбай қонуға кіруды орындаған кезде, осы қону кезеңіне көзбен шолып ауысуды қамтамасы ету үшін, VIS/RVR мәні А және В санатты ӘК үшін 200 м ұлғаяды және С және Д санатты ӘК үшін 400 м ұлғаяды.

332. Аспаптардың көмегімен қонуға кіру орындау үшін тік жүргізу қарастырылмағандықтан CDFA ұсынылады (глисаданың еңкейуі).

333. CDFA ұшудың атаулы кескінін пайдалану арқылы қонуға кіру схемасы және төмендеу жылдамдығы 5,08 м/сек (1000 фут/мин) NDB, NDB/DME, VOR, VOR/DME, LOC, LOC/DME, VDF, SRA или RNAV/LNA құралдарын пайдаланып, қонуға кірудың соңғы кезеңіне 5,56 км (3 т. миля) ұзындығы, келесі критериялар бойынша жауап береді:

1) А және Б санатты ұшақтар үшін қонуға кірудың соңғы кезеңінде траектория 15 градустан артық емес араласқан немесе С және D санатты ұшақтар үшін 5 градустан артық емес араласқан;

2) қонуға кірудың соңғы кезеңінің бақылау нүктесі немесе басқа сәйкес келетін төмендеуді бастау нүктесібар, немесе FMS/RNAV немесе DME THR-ге дейінгі аралықты қамтамасыз етеді;

3) егер MAPt уақыт бойынша айқындалса, FAF-тан THR-ге дейінгі аралық 14,8 км (8 т. миля) құрайды.

334. CDFA қонуға кіруды орындау үшін ӘК экипаж мүшелері уәкілетті органдар бекіткен бағдарлама бойынша сәйкестік дайындығын өтеді.

335. ӘК үлкендік бойынша ауытқуы кезінде бекітілген шектеулер жоғарыласа, қонуға кіру тоқтатылады. Екінші шеңберіне кету рәсімі екінші шеңберіне кетудің нүктесін ұшып өтуден кеш болмай басталады.

336. Тік және бүйірлі жүргізуді пайдалана отырып, қонуға кіру әуеайлақтың температура қонуға кіру картасында жарияланған температурадан төмен болған жағдайда орындалмайды.

337. Қонуға кіру қонуға кірудың соңғы кезеңінің басталу нүктесінде басталады және глиссадаға кіру нүктесі болып табылады.

338. ҰҚЖ-мен көзбен шолып түйісу бар болған жағдайда, тік жүргізуді тоқтатқан кезде, қонуға кірудың көзбен шолып ауысуы жүзеге асады. ҰҚЖ-мен көзбен шолып түйісу жоқ болған жағдайда, әрі қарай дәл емес қонуға кіруды орындай отырып, егер нақты метео жағдайлар осы қону түрі үшін бекітілген пайдалану минимумдарынан төмен болмаса, екінші шеңберіне кету орындалады.

339. Тікұшақтардың ARA суүсті опрациялары үшін кіруі егер төмендегідей жағдайларда жүзеге асады:

1) борттық радиолокатор кедергілерді ұшып өту биіктігін қамтамасыз ету үшін бағытты ұстап тұруды қамтамасыз етсе;

2) MDH радио жоғарылықты өлшеу құралы бойынша айқындалса;

3) MDH және қосымша жеткілікті қор қолданса.

340. ARA кіру жүзіп жүрген толқын платформасына немесе жүзіп жүрген кемесіге, егер экипаждық көп мүшелік концепциясы қолданылса ғана рұқсат етіледі.

341. Қабылданған шешімнің алыстығы ARA кіру жоспарланғаны үшін екінші шеңберіне кеткен кезде кедергілерді ұшып өтудің дәлме-дәл биіктігі қамтамасыз етіледі.

342. Тұспалармен визуалды байланыс белгіленген кезде, қонуға кірудың шешім қабылдау алыстығына дейін немесе MDA/H төмен болса ғана жалғасу керек.

343. Экипажында бір мүшесі бар тікұшақтар үшін MDA және шешім қабылдау алыстығы ұлғаяды.

344. Пайдаланушы уәкілетті ұйымнан рұқсаты жоқ болса, борттық радиолокатор бойынша қонуға кіруді орындамайды.

Ескерту. 344-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13-параграф. Шуылды төмендету рәсімдері

345. Пайдаланушы АҰҚ бойынша ұшуларды орындау кезінде шуылды төмендету рәсімдерін Аэронавигациялық қызмет көрсету – ӘК-нің ұшуларын орындау (PANS - OPS, Doc. 8168-OPS/611, ИКАО құжаттары) және басқа ИКАО құжаттарының талаптарына сәйкес бекітеді.

346. Пайдаланушының ұшу және биіктікті жинау (набор) рәсімдері пайдаланатын барлық ӘК түрлері үшін пайдаланушы бекіткен жергілікті жерде шуылдың шектеулері бойынша шаралар қолдана отырып, барлық әуеайлақтарына үшін бірдей болуы керек.

ҰҚЖ таңдаған кезде шуылды төмендету келесі жағдайларды айқындаушы фактор болып табылмайды:

1) ҰҚЖ үстін қолайсыз жағдайлар әсер етсе (мысалы, қар, лай батпақ, мұз, су, балшық, резеңке, май және басқа заттар)

2) мынадай жағдайларда қонса:

әуеайлақтың асқын биіктігінде бұлттардың төменгі шекарасы (бұдан әрі - БТШ) 150 м (150 фут) аз болса немесе тік көрінім 1900 м аз болса немесе әуеайлақтың асқын биіктігінде қонуға кіру кезде 100 м (300 фут) асатын тік минимум қажет болса, әуеайлақтың асқын биіктігінде БТШБ 240 м (800 фут) аз болса және көрінім 3000 м-ден аз болса;

3) ұшып шыққанда көріну 1900 м-ден аз болса;

4) егер желдің қоғалуы хабарланса немесе болжанса немесе күтілсе, және найзағай қонуға кіруге және ұшып шығуға әсер етсе;

5) егер бүйірден соққан желдің бұзып өтуі 28 с/км (15 уз) немесе қуалай соққан желдің бұзып өтуі 9 км/с (5 уз);

ӘКК ұшу қауіпсіздігін аңғарып отыра басшылыққа алып, ұсынылған шуыл бойынша қолайлы көрінетін ҰҚЖ пайдаланудан бас тартуға рұқсат етіледі.

14-параграф. Бағытындағы қосалқы әуеайлағына дейін ұзақтығы 60 минуттан асатын ұшуды орындауға арналған талаптар (EDTO)

348. Пайдаланушы бір нүктеден бағыт бойынша орналасқан қосалқы әуеайлақтың бағытына дейін ұзақтығы 60 минуттан асатын газтурбиналы қозғалтқышы бар ұшақтармен ұшуды орындаған кезде, қамтамасыз етеді:

1) барлық ұшақтар үшін:

бағытта орналасқан қосалқы әуеайлақтар айқындалған болса;

ұшақтардың ұшу экипажына бағыттағы белгіленген қосалқы әуеайлағына қатысты ең соңғы ақпарат, оған қоса ұшуды орындаудың дәрежесі мен метеорологиялық жағдайы ұсынылған болса;

2) газтурбиналы екі қозғалтқышы бар ұшақтардың ұшу экипажына бағыттағы қосалқы әуеайлақтағы жағдай күтілген уақытта оны пайдалану үшін пайдаланушы ұшуды орындауға бекіткен немесе одан асып түсетіні туралы әуеайлақты тиісті пайдалану минимумына жауап беретіні туралы ең соңғы ақпарат ұсынылған болса.

349. Пайдаланушылар ұшу қауіпсіздігінің жалпы деңгейін ұстап тұру мақсатында келесілерді:

1) ұшақтарды ұшу-диспетчерлік құрам алып жүруін және пайдалануды бақылау рәсімдерін;

2) пайдалану рәсімдерін;

3) дайындық бағдарламасын орындайды.

350. EDTO ұшуы қосалқы әуеайлағына кету уақыты уәкілетті ұйым бекіткен бастапқы уақытынан асатын ұшулар болып есептеледі. Кейбір құжаттарды EDTO орнына ETOPS аталуы мүмкін.

Егер бағыттағы белгіленген қосалқы әуеайлақтың жарамдылығына қайта бағалау жүргізілсе, ал ең соңғы ақпарат бағыттағы қосалқы әуеайлақтың жағдайы күтілген уақытта оларды пайдалану пайдаланушы ұшуды орындау үшін бекітілген әуеайлақты тиісті пайдалану минимумына жауап берсе, немесе олардан асып түссе, бастапқы уақыт көбейген жағдайда ұшу жалғасады. Күтілген уақытта оны пайдалану үшін сол немесе басқа да әуеайлағына қонуға кіру немесе қону қауіпсіздігіне келетін кедергілер жағдайлар айқындалса, мұндай жағдайларда қосымша әрекет ету жоспары айқындалады.

Ескерту. 350-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

351. Егер уәкілетті ұйымның арнайы рұқсатнамасы болмаса пайдаланушы екі немесе одан көп газтурбиналы қозғалтқышы бар ұшақтарда бағыттағы ұшу уақыты қандай да-бір нүктеден қосалқы әуеайлағына ұшып кетудің ұлғайтылған уақытында және осы мемлекеттің осындай ұшулар үшін бекіткен қосалқы әуеайлағына дейін бағытта бастапқы уақыты жоғарылағанда екі немесе одан көп газтурбиналы ұшақтар үшін барлық жұмыс істеп тұрған қозғалтқыштарымен крейсерлік жылдамдықпен және екі газтурбиналы ұшақтар үшін қозғалтқышының бірі істемей тұрған крейсерлік жылдамдықпен тымық жағдайда және халықаралық стандартты атмосфера (бұдан әрі - ХСА) есептелінген жағдайында орындамайды.

Ескерту. 351-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

352. Қосалқы әуеайлағына ұлғайтылған уақытпен кеткен ұшуларды орындаушы ұшақтың нақты бір түрін пайдаланушы үшін қосалқы әуеайлағына ең көп кету уақытын уәкілетті ұйым анықтайды.

Қосалқы әуеайлағына ең жоғары кету уақыты уәкілетті ұйыммен айқындалған және ҰПН (тура және жанама) көрсетілген, қосалқы әуеайлағына жоғарылап кету уақытымен ұшуды орындау кезінде, пайдалану қауіпсіздігінің ұлғайған қоры 15 минутқа азайған EDTO қиын ең маңызды ұшу жүйесі үшін ұшудың шектеулі уақытының ең төменгі мәнінен аспауы керек.

Ескерту. 352-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

353. Қосалқы әуеайлағына ең жоғары кету уақыты уәкілетті ұйыммен айқындалғандай және ҰПН (тура және жанама) көрсетілгендей, қосалқы әуеайлағына жоғарылап кету уақытымен ұшуды орындау кезінде, пайдалану қауіпсіздігінің ұлғайған қоры 15 минутқа азайғандай EDTO қиын ең маңызды ұшу жүйесі үшін ұшудың шектеулі уақытының ең төменгі мәнінен аспауы керек:

ұшақтың барлық түріне: ҰПН (тура және жанама) көрсетілгендей, және осы ұшу түріне қатысты, EDTO ұшулары үшін ең қиын маңызды жүйесінің істен шығуы кезінде егер бар болса, есепті уақыт аспауы керек;

екі газтурбиналы қозғалтқышы бар ұшақтар үшін: ұшақтар EDTO ұшулары үшін сертификатталған болуы керек.

Екі газтурбиналы қозғалтқышы бар ұшақтар үшін қосалқы әуеайлағына кетудің ең жоғары уақыты бекітілген кезде, ұшулардың жалпы қауіпсіздік деңгейлеріне қатысты келесі жағдайлар ескерілсін:

қозғалтқыш жүйесінің сенімділігі;

EDTO ұшулары үшін ұшақ типі нің ұшу жарамыдылығвнвң нормаларына куәліктің сәйкес келуі;

EDTO техникалық қызмет көрсетуінің бағдарламасы.

EDTO ұшуларға рұқсат беру осы Қағидаларға 10, 11 және 12-қосымшалардың талаптарына сәйкес уәкілетті ұйыммен жүзеге асырады.

Ескерту. 353-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15-параграф. EDTO ұшуларын орындау

354. Қосалқы әуеайлағына кетудің ұзартылған уақытымен ұшуды орындау кезінде пайдаланушы EDTO ең қиын маңызды ұшақ жүйесінің сенімділігі бойынша айқындалған, уақытша аралық және жанармай қоры бойынша қолжетімді шегінде бағыттың кез-келген нүктесінен қонуға болатын қосалқы әуеайлақты жою үшін пайдаланушы қосалқы әуеайлақты таңдайды.

EDTO ұшуды орындауға қатысатын ұшақтың барлық түрі үшін қосымша жанармай осы Қағидалардың 786-тармағының 2) тармақшасында талап етілгендей, пайдаланушы мемлекеттің орнатқан жағдайларына сәйкес жанармайдың сындарлы қорымен EDTO ұшуының сценариін орындау үшін жанармай қосылады.

355. Ең төменгі қолайлы санат RFFS қатысты ұшып шығу әуеайлақтары үшін белгілеу және қосалқы 27000 кг көп емес ең жоғарғы сертификатталған ұшу массасы 4-санатты ұшақтар үшін төмен болмауы және 1-санатты басқа да ұшақтар үшін пайдаланушының ұшақ келгенге 30 минут қалғанға дейін ескертуі кезінде төмен болмауы керек.

356. Бағыттағы нүктеден ұшу бағытындағы қосалқы әуеайлағына дейін 60 минуттан асатын ұшулардың арақашықтығын айқындау үшін пайдаланушы уәкілетті ұйыммен бекіттіреді және таңдайды:

1) екі газтурбиналы қозғалтқышы бар әрбір пайдалынатын ұшақтардың түрі үшін ОЕI;

2) екі газтурбиналы қозғалтқышы бар әрбір пайдалынатын ұшақтардың түрі үшін АЕО.

Бекітілген ОЕI және АЕО ұшақтың ұшу режимінің сертификатталған диапазонында кез-келген жылдамдықты білдіреді.

Ескерту. 356-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

357. Пайдаланушы ұшақтың әрбір модификациясы мен түріне қатысты ақпарат ҰЖН қосылуын қамтамасыз етеді:

1) екі газтурбиналы қозғалтқышы бар әрбір пайдалынатын ұшақтардың түрі үшін ОЕI;

2) екіден көп газтурбиналы қозғалтқышы бар әрбір пайдалынатын ұшақтардың түрі үшінАЕО;

3) осы Қағидалардың 356-тармағында көрсетілгендей жылдамдық бойынша айқындалған қолайлы әуеайлағына дейінгі ең жоғары арақашықтық.

16-параграф. Апаттық-құтқару жабдықтарына еркін қол жеткізу, апаттық кету құралдары

358. Пайдаланушы ұшудың әрбір кезеңіндегі апаттық жағдайларда, рулдеу, ұшу және қону алдындағы апаттық көшіру құралдарын өз уақытында күшейтуді қамтамасыз ететін рәсімдерді бекітеді

359. ӘКК барлық апаттық-құтқару жабдықтарының жолаушыларға қол жетімді және тезірек пайдалануға дайын екендігіне көз жеткізеді.

17-параграф. Қауіпсіздік белдіктері мен байлау жүйелері, креслолар

360. Ұшу экипажының мүшелері:

1) ұшқыштың орынында отырушы ұшу және қону кезінде бөлек пайдалануға болатын, иықтық белдік пен қауіпсіздік белдігі бар байлау жүйелерін пайдаланды;

2) ұшу және қону кезінде өздерінің байлау жүйелерін пайдаланады, егер иықтық белдік өз міндеттерін орындауға кедергі жасаса, онда иықтық белдікті шешіп қояды, бірақ қауіпсіздік белдігін түймелейді;

3) жұмыс орында болған кезде қауіпсіздік белдігін түймелейді.

Кабина экипажы ҰЖН рәсімдеріне сәйкес иықтық белдік пен қауіпсіздік белдігі бар байлау жүйесін пайдаланады.

361. Жолаушылар:

1) ұшып көтерілу және қону алдында, жермен жүру кезінде, сондай-ақ қажет болған жағдайларда қауіпсіздік мүдделерін ескере отырып, ӘКК барлық жолаушылардың өз орындарына отырғанына және қауіпсіздіктің бел, егер болса иық белдіктерін байлағанына көз жеткізеді;

2) пайдаланушы екі жасқа дейінгі балаларды тасымалдау үшін олардың ұшу кезіндегі қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қажетті құралдарымен қамтамасыз етеді, ал ӘКК оған көз жеткізеді не олар қауіпсіздіктің бір белдігін пайдалана отырып, ересектермен бірге отырады.

18-параграф. ӘК жанармай құю

362. ӘК сапа төлқұжаты жоқ ЖЖМ-ды құю болмайды.

363. ЖЖМ-ға берілген бақылау талоны ӘК ұшу экипажының мүшесіне немесе ӘК жанармай құюдан алдын пайдаланушының өкіліне олардың талаптары бойынша беріледі.

364. Егер ӘК бортында жолаушылар болса, ӘК жанармай құю, қосымша құю және буланудың жоғары деңгейі бар (авиациялық бензин) ЖЖМ ағызуға болмайды.

365. Бұрамасы айналып тұрған кездетікұшақтарға егер ол ҰПН-на қарсы келмесе, жанармай құю, қосымша құю, буланудың төмен деңгейі бар ЖЖМ-ды азызуға рұқсат беріледі.

366. Қауіпті жағдай туындаған кезінде немесе осы Қағидалардың 362-365-тармақтарының талаптарды бұзылған жағдайда, бортта жолаушылар болса, және де қону мен жолаушыларды жерге түсіру кезінде ӘК жанармай құю, қосымша құю, ЖЖМ төгу рәсімдері тоқтатылады.

19-параграф. Жанармай және май құюды есепке алу

367. Пайдаланушы ЖЖМ құю есебін жүргізеді, ол әрбір ұшу орындауға қауіпсіз аяқтау үшін ӘК-де жеткілікті ЖЖМ қоры бар екен уәкілетті ұйымға көз жеткізуге мүмкіндік береді.

Ескерту. 367-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

368. Пайдаланушы жанармай мен май құю есебінің құжаттарын 3 (үш) ай бойы сақталады, содан кейін пайдаланушының архивке сақтауға тапсырылады.

20-параграф. Бортта жолаушылар болған жағдайда, қону және жолаушыларды жерге түсіру кезінде жанармай құю (төгу)

369. Жолаушыларды бортқа отырғызу, жерге түсіру, бортта жолаушылар болған жағдайда, егер бортта ӘК-нен жолаушыларды тез арада түсіруге дайын тиісті дайындалған персоналдар саны болған жағдайда ӘК-не жанармай құюға болады және ең практикалық қолда бар құралдарды басшылыққа ал отырып және ең аз мерзімде жүзеге асырады.

370. Жолаушыларды бортқа отырғызу, жерге түсіру, бортта жолаушылар болған жағдайда, жанармай құюға бақылайтын жерүсті персоналын жерге түсіру кезінде, тиісті байланыс құралдары пайдалана отырып, ҰСҚ бойынша бортта ӘК дайындалған персоналмен екіжақты байланыс болады.

371. Егер ӘК бортында жолаушылар болса және жолаушыларды отырғызу мен жерге түсіру кезінде ӘК жанармай құю, қосымша құю және жоғары деңгейдегі буланған жанармайды (реактивті отын) төгуге келесі жағдайларды сақтаған кезде рұқсат етіледі:

1) ӘК бортында жолаушылармен бірге өртсөндіру құралдарын қолдана алатын, кеңес бере алатын, жолаушыларды апаттық жағдайда көшіруді ұйымдастыра алатын арнайы дайындалған персонал болса;

2) ӘК экипажы, қызмет көрсетуші персонал мен жолаушылар жанармай құю, қосымша жанармай құю немесе жанармайды құю туралы ескертілген болса;

3) "Белдіктеріңізді тағыңыз" деген көрсеткішті тақта қосылған болса;

4) "Темекі шекпеңіз" деген көрсеткішті тақта және апаттық шығудың жарық көрсеткіштері қосылып тұрса;

5) жолаушылар қауіпсіздік белдіктерін таққан болса;

6) жолаушыларды тез арада көшіруді ұйымдастыруға арналған персоналдың саны жеткілікті болса;

7) ӘК тұрағы және аумағы ӘК апаттық тастап кету құралдары кедергілерден бос болса;

8) ӘК бір кіру есігінде ұшақтың басқышы немесе екі және одан да көп кіру есігінде екіден кем емес ұшақтың басқышы болған жағдайда, ӘК адамдарды қауіпсіз және тез арада көшіру жағдайы жасалған болса;

9) жанармай құюға бақылау жасауды жүзеге асыратын және ӘК борт экипажы арасында борттық ішкі байланыс жүйесінің және тиісті байланыс құралдарының көмегімен (екі жақты) байланыс болса.

21-параграф. Оттегі қоры

372. Жолаушылар кабинасы мен ұшу экипажында атмосфералық қысым 700 гПа-ден аз емес абсолюттік биіктіктікте, егер бортта демалуға арналған оттегі қоры жеткілікті болған жағдайда ұшу орындалады:

1) кабинадағы барометрлік биіктік 3000 м-ден 4000 м-ге дейінгі биіктіктерде 30-дан астам минутты құрайтын ұшу кезінде – барлық экипаж мүшелерінде және жолаушылардың 10%-ында (атмофералық қысым 700 ден 620 гПа дейін құрайды);

2) кабинадағы барометрлік биіктік 4000 метрден астам биіктіктерде ұшу кезінде барлық уақыт ішінде экипаждың барлық мүшелері және жолаушылар үшін (атмофералық қысым 620 гПа-нан аз мөшерде құрайды);

373. Кез-келген кабинада атмосфера қысымы 700 гПА-дан аз емес, ұшуды орындау жағдайына байланысты, кез-келген уақытта кабинанының саңылауын жою кезінде егер бортта экипаждың барлық мүшелеріне және жолаушыларға жеткілікті оттегі қоры бар болса, герметизацияланған кабинасы бар ұшақтың ұшуды орындауына тура келеді.

Егер ұшақ ұшуды абсолюттік биіктіктерде орындаса жолаушы кабинасынан орын алған тұлғалар үшін атмосфера қысымы:

1) 376 гПа төмен;

2) немесе 376 гПА жоғары және абсолюттік биіктігіне дейін 4 минут ішінде қауіпсіз төмендей алмаса, онда атмосфера қысым 620 гПА құраса, 10 минуттық оттегі қоры көзделеді.

374. Ұшуға жарамдылығы туралы жеке куәлік алғашқы рет 1998 жылғы 9 қарашаға дейін немесе одан кейін берілген ӘК-лері автоматты түрде орналасқан оттегі жабдығымен жарақтандырылады. Оттегі аспаптарының жалпы саны экипажға қызмет көрсететін мүшелері мен жолаушыларға арналған орындардың санынан кемінде 10% артық болуы керек.

7-тарау. Ұшу қағидалары 1-параграф. Жалпы ережелер

375. ӘК басқару адам өміріне қауіп тууына және олардың мүліктерінің сақталуына бейберекет және абайсыздық танытпай жүзеге асырылады.

376. Ірі қалалардың халық жиі орналасқан аудандары, қалалар мен поселкелердің үстінде немесе төтенше жағдайлармен қонуды, жердегі мүлікке және адамға шамадан тыс қауіп төнуі жағдайын қамтамасыз ете алмайтын жайлардан тыс биіктікте адамдардың жиналған жерінде, бұл жағдай ұшу мен қонуға қажеттілік тудыратын жағдайды қоспағанда немесе бұл әуе қозғалысын басқару органның рұқсаты берілсе, ӘК ұшулары орындалмайды.

Ескерту. 376-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

377. Ұшу орындалатын немес ұшудың бір бөлігі орындалатын крейсерлік эшелондар келесі жағдайдаларда:

1) пайдаланатын эшелондардан ең төмен ұшулардағы немесе бұл ауысудың аболюттік биіктігінен жоғары қолдануға болатын эшелондарда;

2) пайдаланатын эшеландардан ең төмен ұшудан төмен ұшуларындағы немесе ауысудың абсолюттік биіктігі, немесе одан төмен қолданылуға болатын абсолюттік биіктіктерде көрінеді.

378. ӘК ӘҚҚ тиісті органдардан рұқсат немесе тиісті ақпарат алған, ұсынымдарда көрсетілгендерді қоспағанда ұшуда бір нәрсені лақтырмайды немесе шашпайды.

379. ӘК, егер бұл тіркеп сүйреу осы Қағидалардың 15-тарау 4-параграфының талаптарға сайкес орындалуды қоспағанда және бұл ӘҚҚ органдарынан алынған тиісті ақпаратта, ұсынылымда және (немесе) рұқсаттамасында көрсетілген болса, басқа ӘК немесе бір затты тіркеп сүйремейді.

380. Парашютпен түсу апаттық жағдайларды қоспағанда, егер бұл уәкілетті орган бекіткен талаптарға сай орындалуды қоспағанда және бұл ӘҚҚ органдарынан алынған тиісті ақпаратта, ұсынылымда және (немесе) рұқсаттамасында көрсетілген болса, болмайды.

381. ӘК мәнерлеп ұшуды егер бұл уәкілетті орган бекіткен талаптарға сай орындалуды қоспағанда және бұл ӘҚҚ органдарынан алынған тиісті ақпаратта, ұсынылымда және (немесе) рұқсаттамасында көрсетілген болса, орындамайды.

382. Әуе кемелері (бұдан әрі – ӘК) топқа кіретін жекелеген ӘК экипаждары арасында алдын ала уағдаластық болған жағдайларды қоспағанда, топтық ұшуларды орындамайды, ал бақыланатын әуе кеңістігіндегі топтық ұшулар мынадай жағдайларда жалпы әуе қозғалысы ретінде орындалады.

Мұндай жағдайлар:

1) навигация көзқарасы бойынша және тұрған жері туралы мәлімет ұсынған жағдайда, топ бір ӘК сияқты ұшуды орындайды;

2) ӘК арасындағы топпен эшелондауды қамтамасыз етуге жетекші ӘК экипажының командирі және топтағы басқа ӘК экипаждарының командирлері жауап береді және оны қамтамасыз етуде ауысу кезеңдерінде ӘК өз тобындағы орында сабақ жүргізуі үшін маневрлеу және алшақтық пен жанасу уақыттары ескеріледі.

3) әрбір ӘК жетекші ӘК-ден бүйірлік және бойлай жүру жазықтығында 1 км (0,5 т.милі) жоғары және тік жазықтықта 30 м (100 фут) қашықтықта болуы керек.

Ескерту. 382-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-1. Жалпы әуе қозғалысына қатысатын ӘК топтық ұшуын орындау кезінде ұшу жоспарын ұсыну, "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидасын бекіту және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1525 қаулысына өзгеріс енгізу туралы және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 12 мамырдағы № 506 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына (бұдан әрі – ӘКП қағидалары) 6-қосымшаға сәйкес жетекші ӘК экипажының командирі жүзеге асырады.

Ескерту. 382-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-2. Жетекші ӘК экипаж командирі топ құрамында ұшуды орындайтын ӘК экипаждарының ұшу алдындағы нұсқаулығына жауап береді және топтық ұшудың әрбір экипажы үшін:

1) ұшу кезінде;

2) қону кезінде;

3) биіктікті алу және төмендеу процесінде бұлттылықты тесіп ұшу кезінде;

4) маршрут бойынша ұшу кезінде;

5) авариялық рәсімдерді қолдануды талап ететін жағдайлар туындаған кезде;

6) топтық ұшуды жалғастыруға болмайтын жағдайлар туындаған кезде рәсімдерді белгілейді.

Ескерту. 382-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-3. Метеорологиялық жағдайларды ескере отырып, КҰЕ немесе АҰЕ бойынша топтық ұшуды орындау үшін жетекші ӘК-ның экипаж командирі шешім қабылдайды.

Ескерту. 382-3-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-4. ӘҚҚ органының жауапкершілік аймағына кірген кезде жетекші ӘК экипажы ӘҚҚ органына топтағы ӘК санын баяндайды. ҚШРЛ тағайындалған кодын жетекші ӘК-ге ӘҚҚ органы береді, егер ӘҚҚ органынан басқа нұсқаулар алынбаса қалған ӘК топта осы кодты "Stand by" режимінде сақтайды және ӘК экипаждары ӘҚҚ органының жұмыс жиілігін тыңдауды жүзеге асырады.

Ескерту. 382-4-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-5. Жетекші ӘК командирі әрбір ӘК үшін ӘҚҚ-ны бөлек қамтамасыз етуді сұраған жағдайларды қоспағанда, топтық ұшуларды орындау кезінде ӘК-нің ұшуы топта жүзеге асырылады. Топтық ұшуларды орындау кезінде ӘК қонуы эшелондаудың белгіленген аралықтарын сақтай отырып жүзеге асырылады. ӘК тобының жақындау/алшақтау орнын және/немесе уақытын, әуе кеңістігінің көлденең және/немесе тігінен жоспарланған орналасуын жетекші ӘК командирі айқындайды және алдын ала ӘҚҚ органына хабарланады. ӘҚҚ органы әуе жағдайына сәйкес топтың алшақтауына тыйым сала алады немесе топ алшақтығы кезінде алып отырған әуе кеңістігін шектей алады.

Ескерту. 382-5-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-6. АҰҚ бойынша ұшу кезінде ӘК тобының алшақтығы ӘҚҚ органының рұқсаты бойынша ғана орындалады. Жетекші ӘК-нің экипаж командирі топ алшақтығы кезінде ӘК арасындағы эшелондауды ӘҚҚ органының нұсқаулары орындалған сәтке дейін қамтамасыз етеді, ӘК тиісті түрде танылуы және белгіленген эшелондау аралықтары қамтамасыз етілуі тиіс. Бұл жағдайда ӘК әрбір экипажы оған берілген ҚШРЛ кодын белгілейді және өзінің тіркеу нөмірін пайдалана отырып, ӘҚҚ органымен байланысқа шығады.

Ескерту. 382-6-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-7. АҰЕ бойынша ұшу кезінде ӘК тобының жақындауы ӘҚҚ органының рұқсаты бойынша ғана орындалады. ӘҚҚ органының рұқсатынан және жетекші ӘК командирінің ӘК тобына жақындаудың басталуы туралы баяндауынан кейін жетекші ӘК командирі топтық ұшуды орындайтын ӘК арасындағы эшелондауды қамтамасыз етеді. Жетекші ӘК ҚШРЛ-дың тағайындалған кодын сақтайды, ал қалғандары топта, егер ӘҚҚ органынан басқа нұсқаулар алынбаса, осы кодты "Stand by" режимінде сақтайды.

Ескерту. 382-7-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-8. КҰЕ бойынша ұшуды орындау кезінде жақындау/алшақтау жағдайында топтың ӘК арасындағы эшелондау аралығының сақталуын топтың ӘК экипаждары қамтамасыз етеді.

Ескерту. 382-8-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382-9. Операциялық әуе қозғалысына қатысатын мемлекеттік авиация әуе кемелерінің топтық ұшуларын орындау әуе кеңістігінде уақытша режимді немесе қысқа мерзімді шектеулерді енгізу жолымен жүзеге асырылады.

Ескерту. 382-9-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

383. Қашықтағы ӘК басқару басқа ӘК және адамдарға, мүліктерге ең төмен қауіпсіздікті қамтамасыз ету ӘКП Қағидаларында берілген жағдайларды сақтай отырып, пайдаланылады.

384. Ұшқышсыз басқарылатан ӘК басқа ӘК және адамдарға, мүліктерге ең төмен қауіпсіздікті қамтамасыз ету ӘКП Қағидаларында берілген жағдайларды сақтай отырып, пайдаланыды.

385. Бұл туралы ақпарат тиісті жағдайда жарияланған болса, аймағында шектеулер мен рұқсаты бар осындай заңдар бекітілген мемлекеттердегі ұшуларды қоспағанда ӘК тыйым салынған аумақта және ұшуға шектеу қойылған аумақтарда ұшуды орындамайды.

386. ӘКК СЕБЖ жабдықтарынан берілетін соқтығысу қаупін тоқтату ұсыныстарына сәйкес, соқтығыстарды тоқтату бойынша маневрлеуді қосқанда соқтығыстарды тоқтату бойынша ең тиімді әрекеттерді қабылдағанына жауап береді.

387. ӘК соқтығысу қаупті мүмкіндігі туындайдалған кезде мұндай қашықтығына басқа ӘК-мен жақындамайды.

388. ӘК бірінші кезектілігіне құқығы бар, өзінің бағыты мен жылдамдығын сақтайды.

389. Басқа ӘК жол беруші ӘК егер ол ол қауіпсіз аралықта болса және ӘК ізінен туындайтын турбуленттік жағдайды ескере отырып, ӘК алдында, жоғарысында және төменінде ұшып өтуге жол бермеу шаралар қолданады.

390. Екі ӘК жақындауы кезінде қарама-қарсы бағытта немесе қарсы келе жатқан жақын бағытта, егер соқтығысу қаупті бар болса, онда әрбір осы ӘК оңға қарай бұрылады.

391. Бір деңгейге жақын бағыттағы екі ӘК бір-біріне жақындау кезінде ӘК-нің оң жағындағы ӘК келесі жағдайларды қоспағанда, оларға:

1) күштік қондырғыда қиымлдайтын ауадан ауыр ӘК дирижабльдерге, планерлерге және аэростаттарға;

2) дирижабльдер планерлер мен аэростаттарға;

3) планерлер аэростаттарға;

4) күштік қондырмен қозғалып келе жатқан ӘК басқа ӘК тіркеп сүйреп келе жатқан немесе басқа затты с.йреп келе жатқан ӘК жол береді.

392. ӘК құйрық жағынан келе жатқан, соңынан симметериялық жазықтықта 70 градус бұрыш жасап келе жатқан ӘК, басып өзған ӘК болып саналады, ол басып озған ӘК-нен түнгі уақытта не оң жақтағы не сол жақтағы аэронавигациялық оттарды байқау мүмкін емес жағдайда болады.

Басып озылған ӘК бірінші кезек құқығына ие болады, ал басып озған ӘК ол жоғарылық алса да, төмендесе де немесе тік ұшып бара жатса да оңға бұрылып отырып, жол береді.

Осы екі ӘК-лерінің бір-біріне қатысты келесі өзгерістері басып озған ӘК-лерінің бір-бірінен басып озып, жеткілікті қашықтығынды қамтамасыз ету кезде осы талаптарды орындаудан босатпайды.

393. Ұшып бара жатқан, сондай-ақ суда немес жерде қимылдап бара жатқан ӘК қонуға кірудың соңғы кезеңінде тұрған немесе қонуды орындап тұрған ӘК жол береді.

394. Ауадан да ауыр екі немес одан көп ӘК-лері әуеайлағына қонуға таяп қалған кезде, жоғарыда деңгейінде тұрған ӘК төмендеу деңгейінде тұрған ӘК жол береді, бірақ қонуға кірудың соңғы кезеңінде тұрған ӘК жолына қиылыспау үшін немесе осындай ӘК басып озбау мақсатында, соңғы ӘК бұл қағиданы пайдаланбайды.

395. Басқа ӘК мәжбүр қону болып жасайтын білетін ӘК сол ӘК-не жол береді.

396. Әуеайлақтың маневрлеу алаңында қозғалып жүрген ӘК ұшуға дайындалып жатқан немесе ұшып бара жатқан ӘК жол береді.

Әуеайлақтың жұмыс алаңында рулдеп жүрген екі ӘК соқтығысу қаупті болған жағдайда келесі қағидалар қолданылады:

1) қарама-қарсы бағытта немесе қарсы бағытта келе жатқан екі ӘК бір-біріне жақындауы кезінде ӘК әрқайсысы қажетті аралықты сақтап, оңға бұрылады;

2) екі ӘК бір бағытта бір-біріне жақындаған жағдайда оң жағында тұрған ӘК жол береді;

3) басқа ӘК басып озылған ӘК бірінші кезектілік құқығы бар, басып озып бара жатқан ӘК басқа ӘК дейін жеткілікті аралықта тұрады.

397. Маневрлеу алаңында рульдеп жүрген ӘК тоқтап, егер әуеайлақтың диспетчерлік пункттің басқа нұсқаулықтары болмаса ҰҚЖ-ның қасында барлық күту орындарында күтіп тұрады.

398. Манервлеу алаңында рульдеп жүрген ӘК тоқтап, барлық "тоқта" жолақтарында қосылған шырақтармен күтіп тұрады, және де осы шырақтар өшкеннен кейін ғана қозғалысты жалғастырады.

399. Осы Қағидалардың 401-тармағында қарастырлған жағдайларды қоспағанда, күннің батуы мен шығуы кезінде немесе уәкілетті органдар бекіткен басқа да кезеңде барлық ұшуды орындап жүрген ӘК мынадай оттар қосылады:

1) ӘК назарын аударуға арналған соқтығысуды тоқтататын оттар;

2) ӘК ұшуның траекториясына қатысты бақылаушыға нұсқау беруге арналған аэронавигациялық оттар, және де осы көрсетілген оттарға қате қосылған басқа оттар қосылмайды.

400. Осы Қағидалардың 401-тармағында қарастырылған жағдайларды қоспағанда, күннің батуы мен шығуы кезінде немесе уәкілетті органдар бекіткен басқа да кезеңде:

1) әуеайлақтың жұмыс алаңында қозғалып жүрген барлық ӘК-нде ӘК қозғалысының траекториясына қатысты бақылаушыға нұсқау беруге арналған аэронавигациялық оттар қосылады, және де осы көрсетілген оттарға қате қосылған басқа оттар қосылмайды;

2) үнемі немесе басқа да бір тиісті жарықтандыру құралдарын қоспағанда, әуеайлақтың жұмыс алаңында жүрген барлық ӘК-нде олардың құрылғыларының габариттерін көрсетуге арналған оттар қосылады;

3) әуеайлақтың жұмыс алаңында пайдаланушы барлық ӘК-нде ӘК назарын аударуға арналған оттар қосылады;

4) жұмыс істеп тұрған қозғалтқышпен әуеайлақтың жұмыс алаңында тұрған барлық ӘК-нде олардың қозғалтқышы жұмыс істеп тұрғанын көрсететін оттар қосылады.

401. Ұшқышқа кез-келген жалтылдап тұрған оттардың қарқынын азайтуга немесе өшіруге рұқсат етіледі, егер олар:

1) жағымсыз әсер етсе немесе оның өз міндеттерін орындауда жағысыз әсер етсе;

2) сыртқы бақылаушыға қауіпті соқырлығын тудыруыны мүмкіндігі немесе тудырады.

402. ӘК аспаптар бойынша оқу ұшуларын төмендегідей жағдайларды орындамайды:

1) егер ӘК жөнделген қосарланған басқару толық орнатылмаса;

2) аспаптар бойынша оқу ұшуларын орындап жатқан тұлғаға қатысты сақтандырушы ұшқыш ретінде білікті ұшқын жұмыс орында жоқ болса, сақтандырушы ұшқыш ӘК әрбір жағының алдынан жеткілікті барлау жасай алса немес осы ӘК бортында жетік білетін бақылаушы болса және және де оның көзбен шолу секторы сақтандырушы ұшқыштың көзбен шолып қарау секторын толықтыратын оның сақтандырушы ұшқышпен байланыс бар болса.

403. Әуеайлақта немесе әуеайлақтын ауданында және де әуеайлақтың қозғалыс аймағында тұр ма, жоқ па, егер ол сол немесе басқа да операцияларды орындап жатқан ӘК:

1) соқтығысулардың алдын-алу мақсатында әуеайлақта қозғалысының басқа да қозғалыстарына бақылау жүргізеді;

2) басқа ӘК пайдаланатын қозғалыс схемаларын ұстанса, немесе оларға кірмесе;

3) басқа нұсқаулықтар алмаған болса, қонуға кіргенде және ұшып шыққаннан кейін барлық бұрылыстар солға орындайды;

4) егер әуе қозғалысына жатататын ҰҚЖ орналасулары мен долбарларының қауіпсіздік жағдайлары басқа бағытты таңдаудың пайдалы екенін көрсетпесе, желге қарсы қону және ұшуларды орындайды.

2-параграф. Су үстінде іс-қимыл тәртібі

404. Егер екі ӘК немесе ӘК мен су үсті кемесі бір-біріне жақындап келсе және олардың соқтығысуына қауіп төнбесе, осы кездегі жағдай мен ахуалды есепке ала отырып және мұқият болып, соның ішінде басқа кемелерге қатысты шектеулерді сақтай отырып, ӘК қозғалысты жалғастырады.

405. Оң жағында ӘК немесе теңіз кемесі қозғалып келе жатса, қажетті алыстықты қамтамасыз ету мақсатында ӘК оған жол береді.

406. Басқа әуе және теңіз кемесімен қарама-қарсы бағытта немесе қарсы бағытқа жақын бағытта жақындап келе жатқан ӘК қажетті алыстықты қамтамасыз ету мақсатында оңға бұрылады.

407. Басып озылған әуе немесе теңіз кемесі бірінші кезектілік құқығы бар, ал басып озған кеме жеткілікті алыстықты қамтамасыз ету мақсатында өз бағытын өзгереді.

408. Суға қонған немесе судан ұшып шыққан ӘК кез-келген су үсті кемесінен жеткілікті алыстықта тұру мүмкіндігін ұстап тұрады және олардың қозғалысына кедергі туғызбайды.

409. Суда тұрған барлық ӘК үшін уәкілетті орган бекіткендей күннің шығуы мен батуы және күннің батуы мен шығуы арасындағы басқа кезеңде борттық шырақтар қосылады, суда кемелердің соқтығысуының алдын-алуға арналған Халықаралық қағидаларда көзделгендей және мұны орындау мүлдем мүмкін болмаған жағдайды қоспағанда, Халықаралық қағидалардың талаптары бойынша оттардың орналасу орны мен сипаттамасы бойынша жоғары мүмкіндік ұқсастығы деңгейі жағдайында оларға оттар орналастырылады.

3-параграф. Дабылдар

410. ӘК экипажы осы Қағидаларға 13-қосымшасында көрсетілгендей дабылдарды байқаса және қабылдаса, дабылдың мағынасын талдауға сәйкес әрекет жасайды.

Олар тек көрсетілген мақсаттар үшін пайдаланады және басқа дабылдар пайдаланылмайды.

411. Дабылшы осы Қағидаларға 13-қосымшасында көрсетілгендей, дәл және түсінікті түрде дабылдарды жерде олардың қозғалысын реттейтін, ӘК стандартты дабылдардың берілуіне жауап береді.

412. ӘК қозғалысын басқаруға тиісті органдардың бекітулері мен тиісті дайындықсыз, біліктіліксіз рұқсат берілмейді.

413. Дабылшы ол немесе ол дабылды беруге жауапты тұлға екенін ұшу экипажы айқындауы үшін,ерекшеленетін люминесцентті түспен боялған кеудешесіні киеді.

414. Күндізгі уақытта кез-келген дабылды беретін жерде әрекет ететін барлық персонал люминесцентті түспен боялған күрек және қолғап пайдаланады. Жарқырайтын таяқ түнгі уақытта және төмен көрінім жағдайында пайдаланылады.

4-параграф. ӘК ұшулары

415. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін ӘК ұшулары:

1) КҰҚ бойынша (КҰАҚ қоса алғанда);

2) АҰҚ бойынша.

416. КҰҚ ӘК шынайы горизонты бойынша кеңістіктегі жағдайы мен орналасқан орнын айқындау үшін, жерүсті бағдарларымен экипажға көзбен шолып бақылауға болатын жағдайда ұшуларды орындау тәртібін қарастырады.

417. АҰҚ мыналарды көздейді:

1) ұшу-навигациялық аспаптар бойынша ӘК ұшуларын орындау;

2) бақыланатын әуе кеңістігінде ұшуға диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз ету және бақыланбайтын әуе кеңістігінде сұрау салу бойынша ұшу-ақпараттық қызмет көрсетуді қамтамасыз ету болып табылады.

Ескерту. 417-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-параграф. КҰҚ бойынша ұшулар

418. КҰЕ бойынша ұшулар осы Қағидаларға 14-қосымшада көрсетілген метеорологиялық жағдайларда, ал теңіздің орташа деңгейінен 3050 метр (10000 фут) биіктіктен төмен аспаптық жылдамдықпен сағатына 463 километрден (250 торап) аспайтын жағдайда орындалады):

1) күндіз;

2) ымырт кезінде-жарық техникалық құралдармен жабдықталған немесе ауадан және әуеайлақтарға (алаңдарға) қону алаңдарын іріктей отырып, жарық техникалық құралдармен жабдықталмаған әуеайлақтарға (қону алаңдарына) ұшу кезінде, таң атқаннан кейін кемінде 30 минут өткен соң және қараңғы түскенге дейін кемінде 30 минут бұрын;

3) күндіз және түнде дүлей апаттар кезінде халыққа шұғыл медициналық және (немесе) гуманитарлық көмек көрсету, осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес іздестіру-құтқару, авариялық-құтқару жұмыстарын, жаттығу және аса маңызды ұшуларды орындау үшін жүргізіледі.

4) түнде АҰЕ бойынша ұшуға рұқсат етілген, әк жарық техникалық құралдарымен жабдықталған әуеайлақтарға (қону алаңдарына) ұшуды орындауға рұқсат етіледі.

КҰЕ бойынша ұшуларды түнде АҰЕ бойынша ұшуға жіберілген ұшу экипажы орындайды.

Ескерту. 418-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

419. ӘҚҚ органының рұқсаты жоқ кезде КҰҚ бойынша 6100 м (FL200) ұшу эшелонынан жоғары ұшулар орындалмайды.

420. 300 м (1000 фут) тігінен эшелондаудың қысқартылған минимумы пайдаланылатын аудандарда 8850 м (FL290) ұшу деңгейінен жоғары КҰҚ бойынша ұшулар орындауға рұқсат берілмейді.

421. КҰЕ бойынша бұлттардың үстінен олардың саны ұшу биіктігінен 2 октанттан аспаған кезде ұшуға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда бұлттардың жоғарғы шекарасынан әуе кемесіне дейінгі қашықтық кемінде 300 м (1000 фут) болуы тиіс.

Ескерту. 421-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
422. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

423. КҰҚ бойынша ұшулар және ұшу мен қону, егер осыған ӘҚҚ органдарынан диспетчерлік рұқсаты алынбаса, ірі қалалардың халық жиі орналасқан аудандары, қалалар мен елдімекендердің үстінде немесе айлақтан тыс 300 м (1000 фут) биіктікте адамдардың жиналған жерінде, ӘК 600 м радиустағы ең жоғары кедергілерде, жерүсті және суүстінен 100 м (330 фут) биіктіктен кем емес кез-келген басқа аудандарда орындалмайды

424. ӘҚҚ органының диспетчерлік рұқсаттарында басқа нұсқаулар болмаған кезде жер немесе су бетінен 900 метрден (3000 фут) астам биіктікте КҰЕ бойынша көлденең крейсерлік ұшулар әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықта келтірілген ұшу эшелондарын бөлу схемасына сәйкес жол желісінің бағытын ескере отырып, крейсерлік эшелонда (абсолюттік биіктікте) орындалады, Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 16 мамырдағы № 279 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7006 болып тіркелген) (бұдан әрі – Нұсқаулық).

Ескерту. 424-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

425. КҰҚ бойынша ұшулар ӘКК кезінде:

1) В, С және D-сыныптарды әуе кеңістігі шегінде;

2) бақыланатын әуеайлақтағы әуеайлақтың қозғалыстың құрамдас бөлігі ретінде; немесе

3) КҰАҚ ретінде орындалады.

426. КҰҚ бойынша ұшуды орындайтын ӘК және АҰҚ талаптарын сақтай отырып ұшуға ауысатын ӘК келесідегі әрекеттерді жасайды:

1) ұшу жоспары берілген болса, ағымдағы жоспарға енгізілуі тиіс қажетті өзгерістер туралы хабалайды ;

2) ӘҚҚ тиісті органына ұшу жоспарын береді және бақыланатын әуе кеңістігінде АҰҚ бойынша ұшуға ауысуға рұқсат алады.

427. КҰҚ мыналарды:

1) эшелондаудың белгіленген интервалдарын ұстау немесе әуе кеңістігінің қолданылатын сыныбына байланысты диспетчерлік рұқсатқа сәйкес ӘК арасындағы, сондай-ақ әуе кемесі экипажының әуе жағдайын көзбен шолып бақылау жолымен ӘК мен ауадағы материалдық объектілер арасындағы дербес эшелондауды қамтамасыз етуді;

2) шынайы қауіпсіз биіктікті ұстау және жасанды кедергілерді алда орналасқан жерлерді көзбен шолып бақылау арқылы айналып өтуді;

3) әуе жолында, ұшу бағытында, әуеайлақ (тікұшақ айлақ) ауданындағы ұшу схемасында қолда бар навигациялық құралдарды пайдалана отырып, көзбен шолып бағытты алу әдісімен ӘК ұшуын;

4) бақыланатын әуе кеңістігінде ӘҚҚ органының "әуе-жер" тиісті каналының сөйлеу байланысын қосымша үнемі тыңдау, ӘК жүрген жауапкершілік аймағында радиобайланыстың ең соңғы байланысу уақытынан кейін 20 мен 40 минут аралығында егер ӘК басқарып отырған ӘҚҚ органы басқа аралық бекітпеген болса, ӘК орналасқан жері туралы хабарлама беріледі;

5) бақыланбайтын әуе кеңістігінде – қосымша үнемі эфирден тыңдауды (жұмыс радиожиілігі) көздейді.

Кіші биіктіктерде КҰЕ бойынша ӘК ұшуларын орындау кезінде ӘК командирінің қолда бар кез келген байланыс құралдары бойынша ӘК орналасқан жері туралы хабарламаны беруге жол беріледі.

Ескерту. 427-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

428. АҰҚ бойынша ұшуларға рұқсатнамасы жоқ ӘКК (ұшқыштарға) КҰК бойынша басқару мүмкінкіндігін жоятын жағдайларда, ӘК бірденінен жоғалып кетуі кезінде, ұшуды қауіпсіз аяқтауды қамтамасыз ететін деңгейдегі аспаптар бойынша басқарудың (дағды) дайындық деңгейі болуы керек.

429. АҰҚ бойынша ұшу бақыланатын әуе кеңістігінде ӘҚҚ органының радиожиіліктерін үнемі тыңдай отырып, ӘК орналасқан жеріндегі жауапкершілік аймағында ӘК экипажының барлық мүшелері ең жоғары деңгейдегі сақтықпен орындалады.

ӘК бақылаған бағыты бойынша айналып өту 500 м аз емес одан аралықта оң жақта жүзеге асады.

430. Басып озған ӘК болып, алдағы ұшып келе жатқан ӘК бағытына жағындап келе жатқан, оның бағытынан 70 градустан аз емес курста ерекшелінген ӘК саналады.

Алда ұшып келе жатқан ӘК басып озу мүмкін:

1) оң жақтан 500 м аралықта ұшу кезінде;

2) өте жылдам ӘК-леріне шеңбер бойынша ұшу кезінде (шеңбер қарастыралған болса) шеңберінің сыртқы жағында 500 м аз емес аралықта, тек үшінші бұрылысқа дейін.

Шеңбер бойынша ұшуды орындау кезінде бір типті ӘК айналып өтуге рұқсат етілмейді.

431. Диспетчерлік аймақта шынайы биіктіктерде авиациялық жұмыстарды орындау кезінде ӘК экипажы ӘҚҚ органында ұшу ауданы мен биіктік диапазонын алдын ала келіседі.

Ескерту. 431-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

432. Ұшудың биіктігінің (эшелон) өзгеруі:

1) бақыланатын әуе кеңістігінде – әуе кеңістігінің қолданылған санатына байланысты, ӘК тікелей басқаратын ӘҚҚ органының рұқсатымен;

2) бақыланбайтын әуе кеңістігінде – арнайы радиожиілікте орнатылған осы әуе кеңістігенде орналасқан ӘК үшін өзінің әрекеттері туралы эфирдегі хабарламасымен жүргізіледі.

433. Қарама-қарсы бағытта абайсызда жақындауы кезінде, әрбір ӘКК сол жақтағы борттардың бір-бірінен алыстуы үшін ӘК оңға бұрады.

434. Қиылысатын бағыттарда және бірдей биіктікте ӘК ұшуы кезінде ӘКК (ұшқыштар) қандай маневр жасауына қарамастан, басқа ӘК көзден үзбейді:

1) ұшудың биіктігін өзгерту мүмкіндігі бар болған жағдайда – биіктіктердің бір-бірінен алыстауын қамтамасыз ету үшін сол жақтағы байқаған ӘК ұшу биіктігін төмендетеді, сол жақтағы байқаған ӘК ұшудың биіктігін жоғарылатады,

2) ұшудың биіктігін өзгерту мүмкіндігі жоқ жағдайда (бұлттық, ең төмен биіктікте ұшу және басқа шектеулер) – борттың сол жақтарының алыстауы үшін ӘК оң жаққа бұрылады.

435. КҰҚ бойынша ұшулар үшін талаптарға жауап бермейтін мәнге дейін метеорологиялық жағдайдың нашарлауы кезінде ӘКК;

1) ұшып шыққан әуеайлағына қайтады немесе жақын жердегі қосалқы әуеайлағына қонады, егер ол әуеайлақтарға КҰАҚ-ға немесе АҰҚ бойынша ұшуға рұқсат болса;

2) ұшуға берілген тапсырманың орындалу мақсаты және ӘКК дайындығы бұған кедергі келтірмесе, КҰАҚ-ға ауысады;

3) ұшуға берілген тапсырманың орындалу мақсаты және ӘКК дайындығы, ӘК жарықтануы бұған кедергі келтірмесе, АҰҚ бойынша ұшуға ауысады.

436. ІЖӨ-ге немесе АҰЕ бойынша ұшуға ауысқан кезде ӘКК бақыланатын әуе кеңістігінде өзінің іс-қимылын және ұшу эшелонын (биіктігін) ӘК арасындағы белгіленген аралықтарды қамтамасыз ететін ӘҚҚ органымен келіседі. Бақыланбайтын әуе кеңістігінде АҰҚ бойынша ұшуға ауысқан кезде ӘКК tiba жиілігін пайдалана отырып, осы аудан үшін АҰҚ бойынша ең төменгі абсолюттік биіктіктен төмен емес биіктікті алады.

Ескерту. 436-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

437. ӘК КҰЕ бойынша ұшу үшін белгіленген минимумнан төмен жағдайға түскен кезде көзбен шолып ұшуға көшу мақсатында белгіленген ең төменгі биіктіктен төмен төмендетуге жол берілмейді. Бұл жағдайда ӘКК АҰЕ бойынша ұшуға көшуді немесе ұшып шығу әуеайлағына қайтару үшін 180 градусқа бұруды жүзеге асырады немесе жақын маңдағы әуеайлаққа қонуды орындайды.

180 градусқа бұруды орындағаннан кейін көзбен шолып ұшуға ауысу мүмкін болмаған кезде ӘКК ӘК-ні биіктікті алуға ауыстырады және осы Қағидаларға 24-қосымшада көрсетілген ұшу эшелондарын бөлу схемасына сәйкес осы аудандағы АҰЕ бойынша ұшудың ең аз абсолюттік биіктігінен жоғары биіктікті алады.

Ескерту. 437-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

438. Алаңда қонуға рұқсаты бар тікұшақ ӘКК, ЖМА ӘК жеңіл (өте жеңіл) ӘКК, әуеден алынған ұшу кезінде минимумнан төмен жағдайдағы ауа-райы жағдайына және қауіпті метоеқұбылыстарға тап болса, әуедан тартылған алаңға қонуға рұқсат беріледі. Осы алаңнан ұшып шығу қолданылатын пайдалау минимум бойынша ұшуды орындау үшін ӘКК тиісті біліктілігі болса және нақты ауа-райы жағдайында рұқсат етіледі. ӘКК өз әрекеттері туралы ӘҚҚ органына хабарлайды (егер ұшу бақыланатын әуе кеңістігінде жүзеге асқан болса).

439. КҰҚ бойынша ұшуды орындағанда ӘКК:

1) КҰҚ және берілген ұшу жағдайларын орындауды;

2) қауіпсіз ұшу биіктігін сақтауды (ұшудың нағыз қауіпсіз биіктігін сақтауды);

3) ұшу бағытын дәл ұстауды және әуеайлақ аумағынан шығудың және қонуға кірудың белгіленген схемасын сақтауды қоса алғанда, белгіленген маневр жасау рәсімдерінің орындалуын;

4) басқаруында ӘК бар ӘҚҚ органына ұшудың ағымдағы жоспарынан ауытқуы туралы уақтылы баяндауды;

5) ӘК тұрған жері мен ұшу жағдайлары туралы ақпараттың дұрыстығын;

6) ӘҚҚ органының нұсқауларын дәл және уақытылы орындауды қамтамасыз етеді.

440. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

441. КҰҚ бойынша ұшуға арналған бақыланбайтын әуе кеңістігі (G сынып) аэронавигациялық ақпараттар жинағында немесе TIBA ақпаратты радио арқылы таратуға арналған өте жоғары жиілікті ауқымдағы (бұдан әрі - ӨЖЖ ауқым) радио байланыс жиілігін қолдану арқылы NOTAM хабарламаларында жарияланады.

442. ӘҚҚ органымен "әуе – жер" екі жақты байланыс үшін ӨЖЖ ауқым пайдаланылған жағдайда және ӘК-де жұмыс істейтін екі ӨЖЖ станциясы бар болғанда, біреуі ӘҚҚ органының жиілігіне, ал басқа ТIВА тарату жиілігіне қойылады.

Егер ӘК-де бір жұмыс істейтін ӨЖЖ станциясы болса, ол станция ТIВА тарату жиілігіне дәденеді.

ТIВА тарату жиілігінде тыңдауды ӘК экипажы бақыланбайтын әуе кеңістігіне кірер алдында 10 минут бұрын бастайды және осы әуе кеңістігінен шыққанға дейін жалғастырады.

Бақыланбайтын әуе кеңістігі шегінде орналасқан әуеайлақтан ұшатын ӘК экипажы тыңдауды ұшып көтерілу алдында бастайды және осы әуе кеңестігінен шыққанға дейін жалғастырады.

443. TIBA жиілігінде ақпарат беруді ӘК экипажы бастайды:

1) бақыланбайтын әуе кеңістігіне кірер алдында 10 минут бұрын немесе ұшқыш бақыланбайтын әуе кеңістігі шегінде орналасқан әуеайлақтан ұшатын болса ұшқаннан кейін;

2) ӘҚҚ бағытымен қиылысқанға немесе оған шыққанға дейін 10 минут бұрын;

3) өзінің қай жерде екенін және ұшу биіктігі туралы арасы 20 минуттан;

4) мүмкіндігінше, ұшу биіктігінің өзгеруіне 2-5 минут қалғанда;

5) ұшу биіктігі өзгеруі кезде;

6) ӘКК шешімі бойынша.

444. Бақыланбайтын әуе кеңістігінде ұшудың бір биіктігінен екіншісіне көшу кезінде ӘК экипажы ӘК-н көзбен шолып табу үшін қолда бар барлық борттық оттарды қосады.

445. Басқа ӘК-дан бақыланбайтын әуе кеңістігінде оның қозғалысы туралы радио хабар ақпаратын алғаннан кейін ӘКК өзінің ӘК басқа кемемен соқтығысу тәуекелін болдырмау үшін дереу мынадай іс-әрекет қолданады:

1) ӘК көзбен шолып айқындау үшін қолда бар барлық борттық оттарды қосылады;

2) TIBA жиілігінде қолданылатын іс-қимылдар туралы хабарлайды.

446. ӘК бортында радиостанция болмаған жағдайда КҰҚ бойынша ұшу арнайы белгіленген пилотаждық аймақтарды қоспағанда 50 метр (170 фут) жоғары биіктікте орындалмайды.

Ескерту. 446-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-параграф. КҰАҚ

447. Іздестіру-құтқару және авариялық-құтқару жұмыстарын, шұғыл медициналық көмек көрсету үшін санитариялық авиацияның ұшуларын, аса маңызды ұшуларды, аса маңызды ұшулар мен күндіз және түнде жаттығу ұшуларын орындау үшін ӘК айдауды орындау мақсатында ұшу кезінде ЗТҚҚ қолданылады.

Диспетчерлік аймақта ҚҚСП осы Қағидаларға 6-қосымшада келтірілген кедергі үстіндегі биіктіктердің ең аз қорларының талаптары мен метеорологиялық жағдайларды сақтаған кезде қолданылады.

Ескерту. 447-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

448. КҰАҚ ұшуды ВМЖ-на қарағанда қолайлылығы азырақ АҰҚ бойынша ұшуға дайындалған ұшу экипаждары пайдаланады.

449. КҰАҚ мыналарды:

1) ӘК-нің табиғи көкжиек бойынша оның кеңістік орнын аспаптар бойынша бір мезгілде бақылау арқылы ұшқыштығын;

2) АҰҚ үшін белгіленген көлденең эшелондау аралығын сақтау арқылы ұшуды орындауды;

3) жасанды кедергілерді ескере отырып, ұшудың берілген эшелонын (биіктігін) сақтауды;

4) қолда бар навигациялық құралдарды пайдаланып жер бағдары бойынша көзбен шолып ӘК-нің орнын айқындау;

5) РТҚ қолдану арқылы ӘК-лер арасындағы аралықты сақтау үшін ӘҚҚ (ӘҚҰ) органының бақылауын көздейді.

Ескерту. 449-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

450. ЗТҚС әк диспетчерлік аймағында ұшудың ең жоғары жылдамдығы сағатына 260 километрден (140 торап) аспайтын мынадай ұшу түрлері үшін орындалады:

1) күндіз-шұғыл медициналық көмек көрсету, іздестіру-құтқару және авариялық-құтқару жұмыстары, аса маңызды ұшулар үшін санитариялық авиацияның ұшуларын орындау кезінде КҰЕ бойынша ұшулар үшін метеожағдай болмаған кезде;

2) түнде-шұғыл медициналық көмек көрсету үшін санитариялық авиацияның ұшуларын, іздестіру-құтқару және авариялық-құтқару жұмыстарын, аса маңызды ұшуларды орындау кезінде жүзеге асырылады;

3) күндіз және түнде – жаттығу ұшуларын орындау кезінде.

260 км/сағ жылдамдықты (140 торап)1500 м төмен көріну кезінде ұшуды орындайтын тікұшақтар пайдаланбайды.

Тікұшақтардың ЗТҚП бойынша ұшулар үшін пайдаланатын ең аз көріну және жылдамдық мәндері осы Қағидаларға 6-қосымшаның 2-кестесінде келтірілген.

Ескерту. 450-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

451. КҰАҚ түнде бұлттардың үстінен орындалуы мүмкін егер олардың саныі екі октанттан аспаса, осы жағдайда ӘК-ден бұлттардың жоғарғы шекарасына дейін тік қашықтық кемінде 300 метр (1000 фут) болуы тиіс.

452. КҰАҚ бойынша арнайы ұшулар түнде жарық-техникалық жабдықтары бар әуеайлақтарға (тікұшақ айлақтарға) және жұмыс алаңы жарықпен таңбаланған жарық бағдарлармен жабдықталған қону алаңына жасалады.

Аса маңызды және шұғыл медициналық көмек көрсету үшін санитарлық авиация ұшулар түнде әуеайлақтарға немесе жарық белгісі бар (алаулар, табалар және тағы сол сияқтылар) қону алаңқайларына жасауға рұқсат етіледі. Егер ӘК отырғызу күндіз әуеден таңдап алынған алаңға жүргізілсе, ӘКК ұшып-көтерілу курсының жарық белгісі жабдығымен түнде қауіпсіз ұшып көтерілу үшін алаңқайды даярлауды қамтамасыз етсе одан түнде ұшып шығуға рұқсат беріледі.

453. КҰЕ ӘҚҚ органы мен ӘК арасында байланыс болған кезде АҰЕ бойынша эшелондаудың белгіленген аралықтарын қамтамасыз ету шартымен орындалады.

Ескерту. 453-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

453-1. КҰЕ бойынша арнайы ұшуды орындайтын барлық әуе кемелерін эшелондау нұсқаулықта келтірілген эшелондау минимумдарына сәйкес және бұл ӘҚҚ органы белгілеген эшелондау минимумдарына сәйкес КҰЕ бойынша арнайы ұшуды орындайтын барлық ӘК арасында тиісті ӘҚҚ органы ұйғарған жағдайларда жүзеге асырылады.

Ескерту. 453-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

454. КҰАҚ бойынша ұшуларды ұйымдастыру кезінде бағыт жасанды кедергілерді қауіпті биіктіктің есебіне кіргізбеуге мүмкіндік беретін қашықтықта айналып өтуді қамтамасыз ететіндей есеппен, көру мүмкіндігі шектелген жағдайларда жеңіл танылатын бағдарлар арқылы белгіленеді.

КҰАҚ бойынша ұшулар кезінде бағыт бойынша қарсы қозғалу және ӘК-лерін басып озу АҰҚ бойынша тік эшелондауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.

455. Биіктік бойынша мұндай ұшуларды эшелондау мүмкін болмаған кезде АҰҚ үшін белгіленген көлденең эшелондаумен ӘК-лерінің бір жақты қозғалысы ұйымдастырылады.

456. Метеорологиялық жағдай КҰАҚ бойынша ең төмен жағдай деңгейіне дейін нашарлап кеткен жағдайда, ӘКК ұшып шыққан әуеайлағына қайтару орындайды немесе жақын жердегі әуеайлағына қону орындайды. ӘК көзбен шолып ұшуға болмайтындай жағдайға тап болса, ӘКК осы Қағидалардың 437 және 438-тармақтарын басшылыққа алады.

457. КҰЕ бойынша ұшуды орындау кезінде ұшу биіктігін (эшелонын) өзгерту ӘК диспетчерлік аймақтарда тікелей басқаруында болатын ӘҚҚ органының рұқсатымен жүргізіледі.

Ескерту. 457-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

458. КҰАҚ орындау кезінде ӘКК:

1) ұшу қағидалары мен берілген жағдайларды орындауды;

2) ұшудың қауіпсіз биіктігін сақтауды;

3) берілген биіктікті, берілген ұшу эшелонын сақтауды;

4) әуе трассасын, ұшу бағытын және ұшып шыққан кейін шығуға және қонуға кірудың жарияланған схемасын дәл ұстауды;

5) ұшудың ағымдағы жоспарынан әдейі немесе байқаусыз ауытқу туралы ұшақтың ұшуын басқаратын ӘҚҚ органына уақтылы баяндауды;

6) ӘК орны мен ұшу жағдайлары туралы ақпараттың дұрыстығын;

7) ӘҚҚ органының нұсқауларын дәл және уақтылы орындауды қамтамасыз етеді.

7-Параграф. АҰҚ бойынша ұшулар

459. АҰҚ бойынша ұшулар:

1) бақыланатын "А", "В", "С" сыныптардың әуе кеңістігінде – аспаптық жылдамдық шектелмей;

2) "D", "Е" және "G" сыныпты әуе кеңістігінде – аспаптық жылдамдықты сағатына 463 километр (250 торап) шектей отырып теңіздің орташа деңгейінен 3050 метрден (10000 фут) төмен;

3) көрінуді ұқсататын аппаратураны пайдалана отырып, ұшқан кезде орындалады.

Ескерту. 459-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

460. АҰҚ бойынша ұшуды орындау үшін ӘК бағыт бойынша ұшуды орындау және күрделі метеорологиялық жағдайда қону үшін қажетті тиісті аспаптар мен навигациялық жабдықтар орнатылады.

461. АҰҚ бойынша ұшулар жер бедері үстінен ең төменгі нақты (абсолюттік) ұшу биіктігінен және осы Қағидаларға 5-қосымшасында көрсетілген жасанды кедергілерден төмен емес деңгейде орындалады. Ұшып көтерiлу немесе қону кезінде бұл қажет болған жағдайларды немесе уәкілетті ұйымның рұқсаты берілген жағдайларды қоспағанда.

Ескерту. 461-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

462. Бақыланатын әуе кеңістігінде АҰҚ бойынша ұшулар берілген крейсерлік эшелондарда тік, көлденең эшелондауға қатысты ӘКП Қағидалардың талаптарына сәйкес, ұшудың берілген режимін және ӘҚҚ бағытты қатаң ұстана отырып, орындалады.

Ескерту. 462-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

463. ӘҚҚ органы 900 метр (3000 фут) биіктікте немесе теңіздің орташа деңгейінен төмен биіктікте ұшу үшін басқа нұсқаулар берген жағдайларды қоспағанда, G сыныбының бақыланбайтын әуе кеңістігінде АҰҚ бойынша ұшу осы Қағидаларға 24-қосымшада келтірілген ұшу эшелондарын бөлу схемасына сәйкес осы ауданда ұшудың ең аз абсолюттік биіктігінен жоғары биіктікте орындалады.

Бақыланатын әуе кеңістігінің төменгі шекарасынан төмен орындалатын ұшуларды қоса алғанда, бақыланбайтын әуе кеңістігінде АҰҚ бойынша ұшулар кезінде ұшудың неғұрлым төмен қолайлы биіктігін (эшелонын) айқындау әуе кемесі командирінің міндеті болып табылады. Ағымдағы немесе болжамды qnh және температура мәндері ескеріледі.

Бақыланатын әуе кеңістігінен төмен ұшулар кезінде, егер биіктік өлшегіштің көрсеткіштеріне түзетулер бақыланатын әуе кеңістігінде тік аралық бұзылатын шамаға дейін өссе, әуе кемесінің командирі тиісті ӘҚҚ органынан рұқсат алады.

Ескерту. 463-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

464. АҰҚ бойынша ұшу кезінде экипаж көзбен шолып және борттық РТҚ пайдалана отырып, әуедегі жағдайға және метеорологиялық жағдайларға тұрақты бақылау жүргізеді.

465. Бақыланатын әуе кеңістігінде ұшу эшелонын өзгерту, осы Қағидалардың 502-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, ӘҚҚ органының рұқсаты немесе нұсқауы бойынша жүргізіледі.

Ескерту. 465-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

466. АҰҚ бойынша ұшулар осы ұшулар үшін белгіленгеннен қауіпсіз эшелоннан төмен емес деңгейде немесе аумағы үстінен ұшу орындалатын осы аудан үшін ӘҚҚ органы белгілеген ұшудың ең аз абсолюттік биіктігінен төмен емес деңгейде немесе мұндай ең аз биіктік белгіленбеген жерде ол осы Қағидаларға 7-қосымшасына сәйкес белгіленеді.

467. АҰҚ бойынша ұшуды орындау кезінде ӘКК:

1) әуеайлақ ауданынан шығу схемасын, берілген эшелонды (биіктікті), ұшу бағытын, төмендеу және қонуға кіру схемасын, берілген траекторияны және ұшу параметрлерін ұстау;

2) ӘК-нің іс жүзінде орналасқан жері, биіктігі және ұшу жағдайлары туралы ақпараттың дұрыстығына және уақтылы берілуіне;

3) ӘҚҚ диспетчерлік органының нұсқауларын дәл және уақытылы орындауға жауап береді.

468. АҰҚ бойынша бақыланатын әуе кеңістігінде ӘК ұшуы басқарылатын тиісті ӘҚҚ органының диспетчері:

1) ұшу эшелондарын (биіктіктерін) дұрыс тағайындайды;

2) тік, көлденең эшелондаудың белгіленген аралықтарын қамтамасыз етеді;

3) радиолокациялық бақылау (бұдан әрі – РЛК) болған кезде ӘК ұшу маршрутының, диспетчерлік ауданнан (аймақтан) шығу схемасының, төмендеу және қонуға кірудің ұсталуын бақылауды жүзеге асырады);

4) әуе кемесінің экипажына метеорологиялық жағдайлар туралы, РЛК болған кезде берілген ұшу траекториясынан ауытқулар туралы және қажет болған жағдайда әуе және орнитологиялық жағдай туралы ақпаратты уақтылы және дұрыс ұсынады;

5) ӘК экипаждарына негізделген нұсқаулар мен ұсынымдарды береді.

Ескерту. 468-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

469. АҰҚ ұшуы бойынша ұшудан КҰҚ бойынша ұшуға ауысуға шешім қабылдаған ӘК экипажы, егер ол ұшу жоспарын алдан ала көрсетсе, ӘҚҚ тиісті органын АҰҚ бойынша ұшудың тоқтатылуы туралы арнайы хабардар етеді және оған ағымдағы ұшу жоспарына енгізілген өзгерістер туралы хабарлайды.

470. АҰҚ бойынша ұшуды орындайтын ӘК ВМЖ-да орналасқан немесе осындай жағдайлармен кездессе, АҰҚ бойынша ұшу тоқтатылмайды, егер ұшу ұзақ уақыт бойы тұрақты ВМЖ-да орындалады деп көзделмесе және осы жағдайдағы ұшуды орындауға ниеті бар болса.

471. ӘҚҚ органы оларға қатысты ұшу жоспарын ұсынуды талап ететін бақыланбайтың G сыныптағы әуе кеңістігінде АҰҚ бойынша ұшу кезінде "ауа – жер" сөйлеу байланыстың тиісті арнасын тыңдау іске асырылады және ұшуға қатысты ақпаратты беретін ӘҚҚ органымен екі жақты байланыс орнату қажеттілігі кезінде ӘК орналасу орны туралы ақпарат беріледі.

8-параграф. Визуалды қонуға кіру

472. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

473. АҰҚ бойынша ұшуды орындайтын ӘК экипажына қонуға кіруды орындауға рұқсат берілуі мүмкін, келесі жағдайда:

1) экипаж жерүсті бағдарлармен визуалды байланыс жасауға мүмкіндігі болған;

2) хабарланған БТШ осы рұқсатты алған ӘК қонуға кірудің бастапқы учаскесі басталатын деңгейге сәйкес келгенде немесе осы деңгейден асқанда; немесе

3) ұшудың схемасы бойынша аспаптар бойынша қонуға кіру кез келген сәтінде ұшқыш метеорологиялық жағдайлар визуалды қонуға кіру мен қонуды орындауға мүмкіндік беретінін хабарлайды.

474. Визуалды қонуға кіру кезінде ӘКК:

1) ҰҚЖ-мен және (немесе) оның бағдарларымен үздіксіз визуалды байланыс болған кезінде визуалды маневр орындайды;

2) нақты қауіпсіз биіктігілер ұстайды;

3) ҰҚЖ-мен және (немесе) оның бағдарларымен үздіксіз визуалды байланысты жоғалған кезінде уақытылы екінші шеңберіне кетуді орындайды;

4) алдында визуалды қонуды жүргізетін ӘК-мен қолайлы эшелондау аралығын қамтамасыз ету үшін. Егер эшелондау аралығыны ұлғайтуға қажетті деп саналады, ұшу экипажы тиісінше ӘҚҚ органына бұл туралы, сондай-ақ өз талаптар туралы хабарлайды.

475. ҰҚЖ-мен және жердегі бағдарлармен визуалды байланысты жоғалтқан жағдайда визуалды қонуға кірудің кез келген нүктесінде ӘК экипажы төмендеуді тоқтатады, АҰҚ бойынша ұшулар үшін белгіленген ең төменгі қауіпсіз биіктікті (төменгі қауіпсіз эшелон) алады, және:

бақыланатын әуеайлақта – ол туралы ӘҚҚ органының диспетчеріне баяндайды, ол (диспетчер) екінші шеңберіне кету тәртібі туралы нұсқау береді және АҰҚ бойынша қонуға кірудың схемасын тағайындайды;

бақыланбайтын әуеайлақта – кейіннен екінші шеңберіне кету және осы әуеайлақ үшін белгіленген АҰҚ бойынша қонуға кіру схемасына кірумен ҰҚЖ жағына қарай ұшуды орындайды.

476. АҰҚ бойынша ұшуларға жіберілмеген ӘК экипажы шеңбер бойынша ең аз биіктікті алып, екінші шеңберіне кетуді орындайды және тиісті метео жағдайлар болған кезде қонуға кіруды қайталап орындайды.

476-1. Қонуға көзбен шолып бет алуды орындауға рұқсат алған ӘК және басқа да келетін және ұшып шығатын ӘК арасында эшелондау қамтамасыз етіледі.

Басқа ӘК-нің соңынан келе жатқан бір эшелондауды ӘҚҚ диспетчері ӘК-нің артында келе жатқан пилот оның алда тұрған ӘК-ні көретіні туралы баяндаған сәтке дейін қамтамасыз етеді.

Ескерту. 476-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

476-2. Тиісті ӘК командирі іздегі турбуленттілікті ескере отырып, неғұрлым ауыр санатқа жататын алдыңғы ӘК қатысты эшелондаудың қолайлы аралығын қамтамасыз етеді. Егер эшелондау аралығын арттыру қажет деп есептелсе, ұшу экипажы тиісінше бұл туралы ӘҚҚ органына хабарлайды.

Ескерту. 476-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

477. Барлық санаттағы ӘК үшін визуалды қонуға кіру күндіз және кешқұрым қолданылады.

Ұшу жылдамдығы 300 км/сағ аспайтын ӘК-не түнде визуалды қонуға кіруді жарық техникалық құралдармен жабдықталған әуеайлақтарда (қону алаңқайлары) орындауға рұқсат беріледі.

9-параграф. Шеңбер бойынша қонуға кіруді (шеңбер бойынша ұшу) жасау кезінде визуалды маневр жасау

478. Шеңбер (шеңбер бойынша ұшу) бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневр жасау тікелей қонуға кіру үшін жарамсыз болып есептелетін ҰҚЖ-да қонуға арналған күйге ӘК келтіріп, аспаптар бойынша қонуға кіру аяқталғаннан кейін ұшудың визуалды кезеңіне жатады.

Нақты көзбен көру бағдарлары мүмкіндік беретін әуеайлақтарда визуалды маневр жасау (шеңбер бойынша ұшу аймағына қосымша ретінде) үшін арнайы жол желісі қарастырылуы мүмкін. Бұл жол желісі бір және сол санаттағы ӘК-не арналған шеңбер бойынша ұшу аймағының шекарасы шегінде орналасады.

Ескертпе: сонымен қатар, шеңбер бойынша ұшудың схемасы тікұшақтар үшін жарамсыз болатынын есте сақтау қажет. Тікұшақ шеңбер бойынша ұшпайды, қолайлы қону аймағы бағытына қарай визуалды маневр жасайды. Тікұшақтар экипаждары егер көру мүмкіндігі болса А санатындағы ұшақтар үшін ұшулар схемасын пайдалана отырып, тікелей қонуға кіру үшін MDH бойынша маневрлерін орындайды.

Аспаптар бойынша қонуға кіру кезінде осі тікелей қонуға жол бермейтін кезде тікұшақ FATO аумағында кедергілерді көру мен айналып өтуге мүмкіндік беретін метеорологиялық жағдайды пайдаланып, визуалды маневр жасайды. Тікұшақтардың визуалды маневр жасауы үшін ОСА/Н кемінде 75 м (246 фут) болуы тиіс.

479. Визуалды маневрлеу (шеңбер бойынша ұшу) шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу (бұдан әрі - ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу) визуалдыманевр жасау аймағы белгiленедi, оның шектерiнде төмендеудiң ең төменгi биiктiктiгiлері мен визуалды маневрлеудің минимумдарын есебi жағдайында кедергiлердi ескеру керек.

Визуалды маневр жасау аймағы (шеңбер бойынша ұшу) шегінде визуалды маневр (шеңбер бойынша ұшу) жасайтын ӘК қатысты кедергілер үстінен биіктік қоры әрекет ететін аймақ болып саналады.

480. Бақыланатын әуеайлақта шеңбер бойынша қонуға кіру немесе визуалды ұйғарылған жол желісі бойынша ұшуды (шеңбер бойынша ұшу) орындау кезінде визуалды маневр жасау үшін аэронавигациялық ұйым ӘК әр санаты үшін құжаттарда аэронавигациялық ақпаратты айқындап, жариялайды:

1) визуалды маневрлеу аймағында ОСА/Н;

2) MDA/H;

3) визуалды кіруді орындау үшін көріністің ең төменгі мәні.

481. Визуалды маневрлеу немесе ұйғарылған жол желісі үшін кедергілерді есепке алу тәртібі мен төмендеудің ең аз биіктігі мен минимумдар есебі "Әуе кемелелерінің ұшуларын жүргізу" ИКАО (Doc 8168 OPS/611) құжатының талаптарына сәйкес белгіленеді.

482. Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде немесе ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу кезінде визуалды маневр жасау (шеңбер бойынша ұшу):

1) алдын-ала қонуға тікелей шығу үшін визуалды маневрлеудің белгіленген аймағы шегінде әуеайлақ ауданында визуалды маневрлеуді;

2) қону курсына бұрылу (бұрылуын аяқтау) басталған сәтке дейін белгіленген ТЕБ-ін сақтау;

3) ҰҚЖ-мен және ұшу жолағы шегінде бағдарлармен тұрақты визуалды байланысуды белгілеу және сақтау;

4) АҰҚ бойынша қонуға кіру және АҰҚ бойынша екінші шеңберіне кетудің белгіленген схемасына шыға отырып, ҰҚЖ және (немесе) оның бағдарларымен визуалды байланысуды жоғалтып алған жағдайда кез келген визуалды маневрлеу нүктесінен (шеңбер бойынша ұшу) екінші шеңберіне кетуді көздейді.

Екінші шеңберіне кету аймағы арнайы визуалды маневр үшін салынбайды.

483. Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневрлеу (шеңбер бойынша ұшу) жасау немесе ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу ҰҚЖ-ның қосылған жарық техникалық құралдарымен орындалады.

Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневр (шеңбер бойынша ұшу) жасау немесе ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу ҰҚЖ-мен үзіліссіз визуалды байланыс (ҰҚЖ табалдырығымен немесе қонуға кірудің жарық тахникалық құралдарымен) болуымен орындалады.

484. Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневр жасау ӘК визуалды маневрлеу аймағына кіргеннен кейін және ӘҚҚ органынан рұқсат алынғаннан кейін аспаптар бойынша қонуға кіру схемасының кез-келген нүктесінде басталады.

Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневр жасау (шеңбер бойынша ұшу) немесе ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу кезінде MDA/H жарияланған мәні сақталады және визуалды маневрлеу белгіленген аймағы шегінде ӘК-нің орналасуы қамтамасыз етіледі.

ӘҚҚ органы жерүсті бағдарлармен визуалды байланыс орнатылғаны туралы ӘК экипаждың баяндамасынан кейін шеңбер бойынша ұшу кезінде қонуға кіру үшін визуалды маневр жасауға рұқсат береді, егер келесі шарттар орындалса:

1) АҰҚ бойынша қонуға кірудің бастапқы учаскесі үшін белгіленген ұшу биіктігіне БТШБ сәйкес келеді немесе одан асады;

2) метеорологиялық көріну ӘК осы санаты үшін белгіленген нормадан кем емес.

Бұл ретте АҰҚ бойынша ұшу жоспары жойылмайды.

485. Аспаптар бойынша төмендеу нұсқалған траекториясы бойынша қонуға кіру басталатын нүктеде белгіленген немесе ӘҚҚ органы көрсеткен биіктікке дейін жүргізіледі, ал рәсім басталғаннан кейін – MDA/H дейін жүргізіледі.

MDA/H төмен төмендеу жүргізілмейді, егер:

1) ҰҚЖ бағдарларымен визуалды байланыс белгіленбесе және сақталмаса;

2) үшқыш ҰҚЖ табалдырығын көрмей жатса;

3) кедергілер үстінен биіктіктің қажетті қоры сақталамаса және ӘК қону орындау үшін тиісті орналасуын орындамаса.

Қону мақсатында ӘК-нің MDA/H төмен төмендеуі алдын-ала қону жолаққа бұрылу басталғаннан кейін жүргізіледі.

486. Визуалды маневр жасау аумағының кез келген нүктесінде ҰҚЖ-мен визуалды байланыс жоғалған жағдайда төмендеу тоқтатылады және осы қонуға кірудің нақты схемасы үшін көрсетілген екінші шеңберіне кету орындалады.

Визуалды маневр жасаудан (шеңбер бойынша ұшу) екінші шеңберіне кетуге көшу шеңбер бойынша ұшудің абсолюттік биіктігіне немесе одан жоғары биіктікке қайтып оралу үшін ҰҚЖ қону орнына қарай шеңбер бойынша ұшу аймағы шегінде биіктікті алумен бұрылудан басталады. Одан кейін екінші шеңберіне кету схемасына кіру іске асырылады және ол орындалады. Осы маневрлерді орындау кезінде ең жоғары аспаптық әуе жылдамдығынан визуалды маневр жасау кезінде аспауы тиіс.

487. Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневрлеуді орындаған кезде немесе ұйғарылған жол желісі бойынша ұшу кезінде ӘКК:

1) шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневрлеу басталу нүктесіне дейін төмендеу және аспаптар бойынша қонуға кіру схемаларын сақталады;

2) ҰҚЖ және (немесе) оның бағдарлары көрінбеген жағдайда визуалды маневр жасайды;

3) қону бағытына бұрылып келгенше төмендеудің белгіленген ТЕБ-ін сақталады;

4) ҰҚЖ және (немесе) оның бағдарлары көрінбеген жағдайда немесе визуалды маневр жасаудың белгіленген аймағынан шығып кеткен жағдайда уақтылы екінші шеңберіне кету орындайды;

5) оның алдында визуалды қонуға кіру ӘК-мен қауіпсіз аралықты сақтайды.

488. Шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде ӘК-нің визуалды маневрлеуін басқаратын ӘҚҚ органы:

1) әуедегі жағдай мен метеожағдайды талдау негізінде визуалды (шеңбер бойынша ұшу) маневрлеуді орындау мүмкіндігін айқындайды;

2) РЛБ болған кезде визуалды маневрлеудің басталу нүктесіне дейін экипаждың аспаптар бойынша төмендеу және қонуға кіру схемасын сақтауды бақылайды;

3) ӘК визуалды маневр жасаудың белгіленген аймағына кірген кезде экипажына визуалды маневрлеуді орындауға рұқсат береді;

4) РЛБ болған жағдайда экипаждың екінші шеңберіне кету схемаларын сақтауды бақылайды;

5) экипажына әуедегі жағдайды, метерологиялық және орнитологиялық жағдайды уақтылы хабарлайды.

10-параграф. Биіктікті өлшеуіштерді орнату рәсімдері

489. ӘК ұшудың барометрлік биіктігін есептеу ұшу кезінде жүргізіледі:

1) өту биіктігінде және одан төмен тораптық диспетчерлік аудан (диспетчерлік аймақ) шегінде - әуеайлақтың QNH мәні бойынша;

2) өту биіктігінде және тораптық диспетчерлік ауданның (диспетчерлік аймақтың) шегінен төмен ұшу кезінде-теңіздің орташа деңгейіне келтірілген маршруттағы (сектор, аудан) ең төменгі атмосфералық қысым бойынша;

3) өту эшелонында және одан жоғары – стандартты атмосфералық қысым бойынша 1013,25 гПа (760 мм.рт.- құжат).

Жарияланған ең аз абсолюттік ұшу биіктігі өту биіктігінен асатын ӘҚҚ маршруттарындағы тораптық диспетчерлік аудандардың (диспетчерлік аймақтардың) шегінен тыс ұшулар үшін өту биіктігі ұшудың осы ең аз абсолюттік биіктігіне тең белгіленеді, ал өту эшелоны ұшу маршруты (сектор, аудан) бойынша QNH шамасына байланысты айқындалатын ұшудың төменгі пайдаланылатын эшелоны болып табылады.

Ескерту. 489-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

490. ӘК экипажы ұшудың алдында QNH биіктікті өлшеуіш құралдарында қысымды бекітеді және әуеайлақтың абсолюттік биіктігі мәнінің белгілерімен биіктікті өлшеуіш құралдарындағы көрсеткішті салыстырады.

Биіктікті өлшеуіш құралдарында QFE қысымы орнатылса, биіктікті өлшеуіш құралдары ноль – "0" көрсетеді.

491. Ұшып көтерілгеннен кейін барометрлік биіктік өлшегіштің қысым шкаласын ауыстыруды ӘК экипажы жүргізеді:

1) 1013,25 гПа мәніне (760 мм.рт.ст.) - өту биіктігін кесіп өту кезінде;

2) өту биіктігінде және одан төмен ұшу кезінде теңіздің орташа деңгейіне келтірілген ұшу маршруты бойынша (сектор, аудан) ең аз атмосфералық қысымның мәніне – белгіленген рубежде немесе ӘҚҚ органының нұсқауы бойынша рұқсат етіледі.

Ескерту. 491-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

492. Ұшу биіктігін (эшелонын) ұстау жүргізіледі:

1) 1013,25 гПа мәні бойынша (760 мм.рт.ст.) - эшелонды (биіктікті) алу кезінде өту биіктігінен және ӘК төмендеген кезде ұшу эшелонынан өту эшелонына дейін;

2) әуеайлақтың QNH бойынша-ұшып көтерілуден өту биіктігіне дейін және әуеайлақтың қону эшелонынан қонуға дейін тораптық диспетчерлік аудан (диспетчерлік аймақ) шегінде;

3) маршрутта (сектор, аудан) QNH ең аз мәні бойынша – өту биіктігінде және тораптық диспетчерлік аудан (диспетчерлік аймақ) шегінен тыс төмен маршрут бойынша ұшулар кезінде.

Бағыт бойынша ұшу кезінде биіктік өлшегіштерді орнату үшін QNH болжамды ең төменгі мәні пайдаланылады.

Ескерту. 492-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

493. Ауысу биіктігінен ауысу эшелонына дейін ауыспалы қабатта көлденең ұшу режимінде ӘК-нің ұшуына тыйым салынады. Ауыспалы қабатты азайту үшін ауысу биіктігі ауысу эшелонына барынша жақын етіп, бірақ 300 м (1000 фут) кем болмайтын аралықта орналастырылады.

494. Әуе кемесі өту биіктігінен төмен биіктікте бағыт бойынша ұшқан және эшелонды алу қажет болған жағдайда, барометрлік биіктік өлшегіштің қысым шәкілін теңіздің орташа деңгейіне келтірілген бағыт бойынша ең аз қысымнан стандартты атмосфералық қысымға ауыстыру эшелонды алу үшін өту биіктігін қиып өткен кезде жүзеге асырылады.

Ескерту. 494-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

495. ӘК ұшу эшелонынан өту биіктігінде бағыт бойынша ұшу биіктігіне дейін және одан төмен төмендеген кезде барометрлік биіктік өлшегіштің қысым шәкілін стандартты атмосфералық қысымнан теңіздің орташа деңгейіне келтірілген бағыт бойынша ең аз қысымға ауыстыру жүзеге асырылады.:

1) өту эшелонын (ұшудың төменгі пайдаланылатын эшелонын) қиып өткен кезде);

2) өту эшелонында (ұшудың төменгі пайдаланылатын эшелонында) ұшуды орындау кезінде – ӘК төмендеуінің басталуы кезінде.

Әуеайлақ ауданында ақпаратты автоматты түрде беру, VOLMET радиохабар беру, өту эшелоны (төменгі пайдаланылатын ұшу эшелоны) және теңіздің орташа деңгейіне келтірілген бағыт бойынша қысымның мәні болмаған кезде ӘК экипажы ӘҚҚ органынан алады.

Ескерту. 495-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

496. Әуеайлаққа қону кезінде барометрлік биіктік өлшегіштің қысым шкаласын ауыстыру жүргізіледі:

1) 1013,25 гПа (760 мм.рт.өту эшелонын кесіп өту кезінде әуеайлақтың QNH мәніне;

2) әуеайлаққа өту биіктігінде және теңіздің орташа деңгейіне келтірілген бағыт бойынша ең аз атмосфералық қысымнан төмен әуеайлақтың QNH мәніне жақындағанда – белгіленген рубежде немесе ӘҚҚ органының нұсқауы бойынша.

QFE мәні әк экипажының сұрауы бойынша ұшу биіктігін бақылау үшін ғана беріледі.

Ескерту. 496-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

497. Метеорологиялық қадағалауы жоқ жазықта немесе белес жерлерде орналасқан әуеайлақтан ұшу алдында теңіздің орташа деңгейіне келтірілген қысымды барометрлік биіктігі өлшегіш қысымы ауқымының бойынша ӘК экипажы айқындайды, олардың тілі әуеайлақтың тең абсолютті биіктігіне биіктік мәнін белгілеуі қажет.

498. ҰҚЖ деңгейіндегі атмосфералық қысым кезінде тау әуеайлақтарында, барометрлік биіктігі өлшегіш қысымы ауқымында белгіленген мынадай төменгі шекті мәні қажет:

1) ұшу алдында теңіздің орташа деңгейіне келтірілген әуеайлақтың қысымы мәнін белгілеу. Бұл жағдайда биіктігі өлшегіштің көрсетілімі "шартты нөл" ретінде қабылданады, оған қатысты белгіленген биіктік жиынтығы жүргізіледі;

2) ӘҚҚ (ӘҚБ) органы қону алдында ӘК экипажына теңіздің орташа деңгейіне келтірілген әуеайлақтың абсолюттік биіктігі және әуеайлақтың атмосфералық қысымы мәнін хабарлайды, оны ұшу экипажы биіктігі өлшегіштер ұшудың абсолюттік биіктігін, ал жерге қону сәтінде – теңіздің орташа деңгейінен әуеайлақтың биіктігін көрсететінін есепке ала отырып, биіктігі өлшегіштерде белгілейді және қонуға кіру жүргізіледі.

499. Барометрлік биіктігі өлшегіштер қысымы ауқымының ауыстыру және олардың көрсеткіштерін салыстыру дәйектілігін ӘК жұмыс технологиясы мен экипажы мүшелерінің өзара әрекетімен айқындайды.

11-параграф. Ұшу эшелонының (биіктігінің) өзгеруінің тәртібі

500. Ұшу эшелонының (биіктігінің) өзгеруіне эшелондау орналастырудың белгіленген аралығын сақтай отырып, ӘҚҚ органының рұқсатымен өзгертуге болады.

Берiлген эшелонда (биiктiкте) ұшуды орындайтын ӘК осы эшелонды (биiктiктi) алуға рұқсат сұрайтын ӘК-нiң экипажының алдында басым құқығы бар.

501. ӘК иеленген эшелон, егер эшелондаудың басқа түрiн қолдану мүмкiндiгi болмаса алғашқы ӘК биіктігін төмендеу немесе көтерiлу туралы баяндағаннан соң басқа ӘК берiлуi мүмкiн

502. Берілген эшелонда ұшу қауіпсіздігіне қатер төнсе (қауіпті метеорологиялық жағдайға кез болу, авиация техникасындағы ақау) ӘК экипажының командирі эшелонды дербес өзгертуге рұқсат беріледі және ол туралы ӘҚҚ (ӘҚБ) органына жедел баяндайды.

Мұндай жағдайда ӘК экипажының командирі мынадай әрекет етеді: ұшу эшелонын (биіктігін) өзгертпей, әдетте ӘК бағыт осінен 30 градусқа оңға бұрылады, 10 теңіз милін ұшып өткеннен кейін, кемені бір мезгілде қалаған эшелонына дейін биіктікке өзгерте отырып бастапқы бағытқа шығарады. Маневрдің орындалғаны туралы ӘКК ӘҚҚ органына хабарлайды.

Төтенше жағдайларда төмендеу, ҰПН шектеулері шегінде бұрылуды бастаған сәттен бастап тез арада орындалады. Ұшудың жаңа эшелонын (биіктік) алғаннан кейін ӘК экипажының командирі ӘҚҚ органының келісімі бойынша ӘК әуе трассасына шығарады.

Шұғыл жағдайларда төмендеу ҰПБ шектеулері шегінде бұрылуды бастаған сәттен бастап тез арада орындалады. Ұшудың жаңа эшелонын (биіктігін) ала отырып, ӘК экипажының командирі ӘҚҚ органының келісімі бойынша ӘК әуе трассасына шығарады.

Ескерту. 502-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
503. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
504. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
505. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
506. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12-параграф. Әуеайлақ аудандағы (торап диспетчерлік аудандағы) ұшулар

507. Әуеайлақ ауданында ұшулар:

1) SID бойынша;

2) STAR бойынша;

3) қонуға енудің белгіленген схемасы немесе шеңберінен қонуға ену схемасының бөлігі бойынша;

4) ең төменгі абсолютті биіктігілер карталар жоқ таулы айлақтарды қоспағанда, ӘҚҚ диспетчермен беретін траекториялар бойынша;

5) шеңбер бойынша қонуға кіру кезінде визуалды маневрлеу;

6) визуалды қонуға кіру әдісімен жүзеге асырылады.

Әуеайлақ ауданындағы ұшулар осы Қағидаларға 5 және 6-қосымшаларында көрсетілген, кедергілер үстімен ұшудың минималды биіктігін ұстау талаптарын сақтай отырып орындалады.

508. Әуеайлақ ауданында қандай да бір операцияны орындап жатқан ӘК, ӘК әуеайлақ қозғалысы аймағында немесе одан тыс екендігіне қарамастан:

1) соқтығысудың алдын алу мақсатында әуеайлақта басқа да қозғалысты бақылап отырады;

2) басқа ӘК қолданып жатқан қозғалыс схемасын ұстанады, немесе оған кірмейді;

3) басқа нұсқаулар келіп түспеген жағдайда, қонуға кіру және ұшқаннан кейін солға бүкіл бұрылыстарын орындайды;

4) қауіпсіздік шарттары, ҰҚЖ орналасуы мен әуе қозғалысына қатысты пікірлер басқа бағытты таңдаудың мақсатқа сәйкестігін көрсетпеген жағдайда, қону мен ұшуды желге қарсы бағытта орындайды.

508-1. Егер ӘҚҚ органы SІD, STAR сипаттамасына енгізілмеген басқа нұсқаулар мен ақпараттарды бермесе, ӘК экипажы жарияланған SІD және STAR шектеулерін сақтайды.

Ескерту. 508-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13-параграф. Күту аймағындағы ұшулар

509. Әуеайлақтың РНН (дәліз) немесе координаттарымен тағайындалған нүктелер үстінде күту аймағы орнатылады.

510. Күту аймағындағы ұшу рәсімдері және қонуға кіру үшін күту аймағынан шығу тәртібі аэронавигациялық ақпарат жинақтарында жарияланады. Күту аймағындағы ұшулар ИВП ережелеріне сәйкес жүргізіледі.

Егер күту аймағына кіру және шығу тәртібі аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланбаса, онда осы Қағидаларға 15-қосымшаның ережелерін басшылыққа алған жөн.

Ескерту. 510-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

511. Күту аймағында ұшу биіктігін (эшелонын) өзгерту осы ӘК ұшуға (басқаруға) қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін ӘҚҚ (ӘҚБ) органының рұқсатымен жүргізіледі.

512. Егер күту аймағындағы ӘК шұғыл қону қажет болса, ӘҚҚ (ӘҚБ) осы ӘК-не кезектен тыс қонуды қамтамасыз етеді.

513. Күту аймағында ұшулар күту аймағындағы ұшулар үшін жарияланған жылдамдықтан аспайтын жылдамдықта орындалады, ал олар жарияланбаған жағдайда осы Қағидаларға 16-қосымшасында талаптарына сәйкес көрсетілгеннен мәннен жоғары болмайтын жылдамдықта орындалады.

514. Күту аймағына кіру және күту тәртібін орындау 25 градусқа қисая отырып немесе бұрылыстың бұрыштық жылдамдығы 3 град/сек кем емес жылдамдықта орындалады.

515. Алыстау жолына бұрылу ӘК күтудің бақылау нүктесіне шығу сәтінен басталады.

Жақындау жолына бұрылу, бұрылу навигациялық параметрдің берілген мәніне жету сәтінен (жер бетіндегі навигация құралынан алыстық немесе пеленг) немесе навигациялық құрал үстінен ұшып өту сәтінен басталғанда, ешбір алдын-ала ескертусіз басталады.

516. Жақындау жолына бұрылудың басталу сәті көрсетілмеген жағдайда, экипаж күтудің бақылау нүктесінің траверзінен, желсіз жағдай үшін тең жағдайда алыстау жолымен ұшу уақытын басшылыққа алады:

1) 1 минут, егер күту эшелоны (биіктігі) FL 140 (4250 м) эшелонынан (биіктігінен) жоғары болмаса;

2) 1,5 минут, егер күту эшелоны (биіктігі) FL 140 (4250 м) эшелонынан (биіктігінен) жоғары болса.

517. Күту тәртібінің талаптарын орындау мүмкін емес болғанда, ӘКК ӘК-мен басқаратын ӘҚҚ органына хабарлайды.

14-параграф. Ұшуды орындау бағыттары мен аудандары

518. Пайдаланушы ұшуларды ол үшін тек бір ғана бағытта және ауданда орындалатынына:

1) метеорологиялық қамсыздандыруды қоса алғанда, жер бетінде қамсыздандыру ұшудың жоспарланған түріне сәйкес келуіне;

2) ӘК сипаттамасы ұшу ауданының қауіпсіз биіктігін ұстану талаптарына сәйкес келгенде;

3) ӘК-нің бортындағы жабдықтардың ұшудың жоспарланған түріне арналған ең төмен талаптарына сәйкес келуіне;

4) қолданыстағы ұшу картасы мен схемасының бар екендігіне;

5) екі қозғалтқышты ӘК-лерін пайдаланғанда ұшу уақыты мен қашықтығы бойынша шектеулер шегіндегі қолайлы әуеайлақтардың болуына;

6) бір қозғалтқышты ӘК-лерін пайдаланғанда мәжбүрлі қонуды орындауға мүмкіндік беретін қолайлы алаңдардың болуына көз жеткізгенде ғана орындайды.

519. Пайдаланушы уәкілетті ұйым белгілеген ұшу бағыттарындағы және аудандарындағы барлық шектеулердің сақталуын қамтамасыз етеді.

Ескерту. 519-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

520. Әуе трассалары, метеорологиялық жағдайларға байланысты белгіленген бағыттары, ӘК-лері түрлерінің және олардың жабдықтарына байланысты белгіленген бағыттар бойынша ұшулар трассаның белгіленген енінің шегінде (ӘҚҚ бағыттың) ұшудың берілген биіктігінде (эшелонында) АҰҚ мен КҰҚ бойынша орындалады.

521. Ұшудың қауіпсіздігіне қатер төнген жағдайда ұшудың берілген биіктігін (эшелонын) өзгертуге және берілген жол сызығынан немесе ұшу биіктігінен жалтарған кезде ӘКК өзінің әрекеттері туралы ӘК оның басқаруындағы ӘҚҚ органға дереу хабарлау мен рұқсат етіледі.

522. Міндетті хабар жеткізу пунктінің ұшып өтетін есепті уақыты 2 минуттан артық шамаға өзгергенде ӘКК нақтыланған есепті уақытты ӘҚҚ органына хабарлайды.

523. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
524. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
525. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
526. Алып тасталды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
527. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
528. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
529. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

530. ӘҚҚ диспетчерлік пункттерінде ӘҚҚ бақылау жүйелерінен алынатын әуе жағдайы туралы ақпарат болған кезде ӘҚҚ органының шешімі бойынша ӘК экипажының командирі осы органның жауапкершілік аймағында (ауданында) міндетті хабарлау пункттерінен ұшып өту баяндамасынан босатылуы мүмкін.

Ескерту. 530-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

531. КҰҚ бойынша ұшқанда ӘКК әуеайлақтарды қауіпсіз қашықтан немесе сақтықты барынша сақтай отырып ӘҚҚ органының нұсқауымен белгіленген бағыт бойынша айналып өтеді.

532. Елдi мекеннің үстiнен ұшу ӘК бұзылған жағдайда сол елдi мекеннің шегінен тысқары жерде қонуға мүмкiндiк беретiндей биiктiкте орындалады.

533. Метеорологиялық жағдайлар белгіленген биіктікті ұстап тұруға мүмкiндiк бермейтiн жағдайда ӘКК, егер айналып өтудің басқа тәртібі белгіленбесе, елді мекендерді оң жағынан айналып өтеді.

15-параграф. RVSM жағдайында әуе кеңістігіндегі ұшулар

534. RVSM FL 290 (8850 м) және FL 410 (12500 м) қоса санағанда эшелондарының арасындағы қабатта қолданылады.

535. RVSM қолданылатын әуе кеңістігінде ұшуды орындауды жоспарлайтын мемлекеттік ӘК-лерін қоспағанда, ӘК-лерінің навигациялық жабдықтары, осы Қағидалардың 19-тарауының 3-параграфында көрсетілген RVSM қолданылатын әуе кеңістігіндегі ұшулар үшін борт жүйелерінің ең төменгі сипаттамасына қойылатын техникалық талаптардың өлшемдеріне сәйкес келуі тиіс.

536. Өтпелі RVSM әуе кеңістігіні қоспағанда, RVSM әуе кеңістігіне кіруіне диспетчерлік рұқсатты, RVSM әуе кеңістігіне ұшуға жіберілген азаматтық ӘК-леріне және мемлекеттік авиация кемелеріне беріледі. Өтпелі RVSM әуе кеңістігі ӘҚҚ сабақтас органдары арасындағы өзара іс-қимыл рәсімдері туралы келісіммен белгіленеді және аэронавигациялық ақпарат құжаттарында айқындалады.

537. RVSM эшелондау жүйесіне (жүйесінен) кез келген ауысу ӘҚҚ сабақтас органдары арасындағы өзара іс-қимыл рәсімдері туралы келісімдеріне сәйкес өтпелі әуе кеңістігінің шегінде орындалады.

538. RVSM әуе кеңістігіне ұшуға жіберілген ӘК-леріне және RVSM әуе кеңістігіне ұшуға кіретін және шығатын мемлекеттік ӘК-леріне FL 290 (8850 м) и FL 410 (12500 м) қоса алғанда эшелондарының арасында 600 м (2000 фут) кейін ұшу эшелоны белгіленеді.

539. RVSM қолданудың әуе кеңістігіне кіруге диспетчерлік рұқсат ұшуды топ құрамында ұшуды орындайтын ӘК-леріне, сондай ақ мынадай жағдайларда берілмейді:

1) әуе кеңістігіне RVSM бірге кіру жоспарланғанда, қолда бар ақпаратқа сәйкес ӘК қажетті жабдықтары болмағанда;

2) ӘК ӘҚҚ органын RVSM қолданудың талаптарына сәйкес берілген ұшу эшелонын ұстап тұра алмайтындығы жайлы хабардар еткенде;

3) ұшқыш абсолютті биіктікті автоматты түрде ұстап тұру қондырғысының істен шығуы туралы хабардар еткенде;

4) индикаторда көрсетіліп жатқан абсолютті биіктік берілген ұшу эшелонынан 90 м (300 фут) немесе одан да көп дейінгі айырмашылық пайда болғанда.

540. Егер ӘК жабдықтың істен шығуынан, ауа райы жағдайынан, турбулентіліктен ұшудың берілген эшелонын ұстау жөніндегі талаптарды орындай алмаса ӘҚҚ органы 600 м (2000 фут) тік эшелондаудың немесе барлық басқа ӘК-леріне қарағанда осы ӘК-ін тиісті көлденең эшелондаудың минимумын қамтамасыз ететін болады.

541. Егер ұшу биіктігі туралы көрсетілген ақпарат тік эшелондаудың қысқарған минимумын қолданудың әуе кеңістігінде берілген эшелоннан ±60 м (±200 фут) белгіленген рауалы шаманың мәнінен шықса, ӘК-нің экипажына қысым мөлшерін айқындауды тексеруге және ӘК-нің ұшу биіктігін растауға нұсқау беріледі.

542. ӘҚҚ органы метеорологиялық ақпаратты және ұшулардың басшысымен келісім бойынша күшті шайқалымның бар болуы туралы ӘК-лері экипаждарының хабарламаларын пайдалана отырып, белгілі бір уақыт кезеңіне арналған және белгілі бір ұшу эшелондарына және/немесе аймақтарына арналған RVSM бойынша ұшуларды тоқтату қажеттігі туралы шешім қабылдайды.

Егер эшелондаудың ұлғайтылған минимумын қолдану қажет болған жағдайда, ӘҚҚ органы ӘҚҚ сабақтас органдары арасындағы өзара іс-қимыл рәсімдері туралы келісімге сәйкес төтенше жағдайларда эшелондарды бөлу схемасы айқындалған жағдайларды қоспағанда, олардың арасында ӘК-ін беру кезінде қолданылатын ұшу эшелондарын ӘҚҚ (ӘҚБ) сабақтас органдарымен келіседі.

543. RVSM әуе кеңістігінде ұшудың орындау барысында ӘК-нің экипажы келесі рәсімдерді орындайды:

1) ұшудың крейсерлік эшелонында ӘК CFL ұстап тұрады. ӘҚҚ органының диспетчерлік рұқсатын ұстанады. Апатты жағдайларды қоспағанда, ӘК ӘҚҚ органының рұқсатсыз әдейі CFL тастап кетпейді;

2) диспетчерлік рұқсатқа сәйкес ұшу эшелондарының ауысуы барысында ӘК жаңа ұшу эшелонынан 45 м (150 фут) жоғары немесе төмен болуына жол берілмейді;

3) турбуленттілік немесе ӘК қайта теңдесуге қажеттілік секілді жағдайларды есепке алмағанда, абсолютті биіктікті ұстап тұруға арналған автоматты қондырғы жарамды күйде болады және крейсерлік эшелонда ұшу барысында қосулы тұрады. Кез келген жағдайда крейсерлік ұшудың абсолютті биіктігін ұстап тұру RVSM MASPS қарастырылған екі биіктік өлшегіштің біреуіне арналған көрсетілімдерге сәйкес жүзеге асырылады;

4) абсолютті биіктік бойынша ауытқу туралы дабыл қондырғысы хабарлайтын жарамды күйде және қосулы болады;

5) биіктікті өлшегіш құралын жүйелі (әр сағат сайын) тоғыспалы түрде тексеріп отырады, бұл ретте минимум екі жауапты RVSM MASPS мәліметтері 60 м (200 фут) шегінде болуы керек, берілген шартты орындамаған жағдайда жүйе ақаулығы туралы баяндама ұсынылып, ол жайлы ӘҚҚ органын ескертеді;

6) абсолютті биіктік туралы мәлімет беретін жұмыс істеп тұрған қабылдау-жауап беру қондырғысы RVSM MASPS талаптарына сәйкес келетін ұшақты басқару үшін қолданылатын, биіктікті өлшеу арналған жүйемен байланыстырылған;

7) RVSM әуе кеңістігіне кіру алдында ұшқыш келесі жабдықтардың қалыпты күйде жұмыс жасап жатқандығына көз жеткізеді:

RVSM MASPS қарастырылғандай биіктікті өлшеудің екі жүйесінің;

абсолютті биіктікті ұстап тұруға арналған автоматты қондырғының (қондырғылардың);

абсоюлтті биіктік туралы мәліметтерді ұсынып (егер ол RVSM бірге нақты әуе кеңістігінде ұшуды орындауға қажет болса), RVSM MASPS қарастырылған биіктік өлшегіштің екі жүйесінің кез келгенінен ауыстырылып қосылып, жұмыс жасай алатын бір қабылдау жауап беру құралы;

абсолютті биіктік бойынша ауытқуды хабарлайтын дабылдың бір қондырғысы.

RVSM бірге әуе кеңістігіне кіргенге дейін жоғарыда аты аталған жабдықтардың біреуі істен шыққан кезде, ұшқыш, осы әуе кеңістігінде ұшуды орындамау үшін, жаңа диспетчерлік рұқсат сұрайды;

544. RVSM бірге әуе кеңістігіне кіргеннен кейін күтпеген жағдайлар туындағанда ұшқыш келесі іс әрекеттер тәртібін сақтай отырып, ӘКК ӘҚҚ органын хабардар етеді:

1) рұқсат етілген ұшу эшелонын ұстап тұруға мүмкіндік бермейтін күтпеген жағдайлар (жабдықтардың істен шығуы, табиғат жағдайлары);

2) құрамына төмендегілер кіретін жабдықтардың істен шығуы:

абсолютті биіктікті ұстап тұратын барлық борттық автоматты қондырғылардың істен шығуы;

биіктікті өлшегіштің борттық жүйесін резервте сақтаудың немесе оның қандай да бөлігінің істен шығуы;

абсолютті биіктік туралы мәлімет беретін барлық қабылдау-жауап беру қондырғыштардың істен шығуы;

төмендеп ұшуды талап ететін қозғалтқыштың тартымының жоғалуы;

жабдықтардың, рұқсат етілген ұшу эшелонын ұстап тұруға мүмкіндік бермейтін, кез келген істен шығулар;

3) 90 м (300 фут) шегінде ұшудың белгіленген биіктігін ұстауға мүмкіндік бермейтін қатты турбуленттілік аймағына кіру туралы.

545. ӘҚҚ органын хабардар етіп, одан белгіленген ұшу эшелонынан ауытқуды рұқсат етуін алу мүмкін емес болған жағдайда, ұшқыш осы ұшу ауданында қарастырылған, күтпеген жағдайлардағы іс әрекеттердің белгіленген тәртібін сақтап, мүмкіндігінше тезірек ӘҚҚ органының рұқсатын алады.

546. RVSM аймағында түзу бағыт бойынша ұшу кезінде радиобайланыс жоғалған жағдайда ӘКК ұшудың мәлімделген жоспармен әуе трассасына қайтады және осы Қағидалардың 17-тарауының 6-параграфының талаптарын басшылыққа ала отырып, ұшуды жалғастырады.

ӘК-нің RVSM қолданылатын әуе кеңістігінде ұшуына рұқсат беруді уәкілетті ұйым осы Қағидаларға 17 және 18-қосымшалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 546-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16-параграф. РВN сипаттамаларына негізделген тиісті навигациялық ерекшеліктер белгіленген ұшу аудандарынемесе бағыттары

547. Тиісті PBN орнатылған аудандарда немесе бағыттарда ұшқан кезде белгіленген навигациялық ерекшеліктерге сәйкес ұшуларды орындауға мүмкіндік беретін, ӘК навигациялық жабдықпен жарақтандырылады.

547-1. RNAV 5 немесе RNAV 1 бағыттары бойынша ұшуды орындау алдында әуе кемесінің экипажы ұшуды орындау үшін қажетті борттық навигациялық жабдықтың дайындығына көз жеткізеді, сондай-ақ RNAV-ге қатысы жоқ кез-келген төтенше жағдайларды қоса алғанда, ұшу бағыты бойынша жердегі навигациялық жабдықтың жай-күйі туралы ақпаратпен танысады.

Ескерту. 547-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

547-2. Маршрутта (маршруттарда) RNAV 5 немесе RNAV 1 үшін талап етілетін RAІD деңгейлерімен ӘК экипаждарын таныстыру ұшу алдындағы дайындық процесінде NOTAM арқылы (егер ондай шығарылса) не болжаудың компьютерлік бағдарламасының көмегімен жүзеге асырылады.

Ескерту. 547-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

547-3. RAІM дайындық болжамында GPS шоқжұлдыздары туралы соңғы NOTAM және борттық радиоэлектрондық жабдық моделі ескеріледі.

RNAV 5 немесе RNAV 1 бойынша ұшудың кез келген учаскесі үшін 5 минуттан астам уақыт ішінде істен шығуларды анықтаудың тиісті деңгейін болжанып отырған үздіксіз жоғалту жағдайында ұшу жоспары қайта қаралады (ұшу басқа уақытқа ауыстырылады немесе ұшудың басқа бағыты жоспарланады).

RAІM дайындығын болжаудың компьютерлік бағдарламасы қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге кепілдік бермейді, ал ең алдымен талап етілетін навигациялық сипаттамаларды сақтаудың болжамды мүмкіндіктерін бағалау құралы болып табылады.

Ескерту. 547-3-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

547-4. ӘҚҚ ұшу жоспарын ұсыну кезінде ӘК пайдаланушылары RNAV 5 немесе RNAV 1 бойынша ұшу бағытында Doc шеңберінде анықталғандай, Ұшу жоспары нысанының 10 және 18 нөмірімен өріске тиісті кодты енгізеді. 4444 және 7030 ІCAO осы ұшулар үшін.

Ескерту. 547-4-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

547-5. Ұшу кезінде кәдімгі навигациялық құралдармен тоғыспалы тексерулердің көмегімен Әуе кемесінің экипажы бұл ретте RNAV басқару және индикация блогымен үйлесімде негізгі индикаторларды пайдалана отырып, навигациялық қолайлылық бөлігінде ұшу барысын бақылайды.

Ескерту. 547-5-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

547-6. Байланыс істен шыққан жағдайда Әуе кемесінің экипажы байланыс жоғалған жағдайда белгіленген іс-қимыл тәртібіне сәйкес RNAV бағыты бойынша ұшуды жалғастырады.

Ескерту. 547-6-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548. Пайдаланушы егер оның ӘК-нің тиісті навигациялық жабдығы болмаса және оны уәкілетті ұйым сертификаттамаса навигациялық ерекшеліктер белгіленген PBN мемлекеттердің немесе аудандардың әуе кеңістігінде ұшуларды орындамайды.

Ескерту. 548-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548-1. Егер тағайындалған ӘК RNAV келу немесе ұшып шығу схемасын ӘК экипажы RNAV жабдығына байланысты қабылдай алмаса, оны пайдалануға байланысты немесе басқа себептер бойынша ӘК экипажы бұл туралы ӘҚҚ органына дереу хабарлайды. Бұл жағдайда ӘҚҚ органы радиолокациялық бағыттауды қамтамасыз етеді.

Ескерту. 548-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548-2. Егер ӘК осы жүйенің ақаулығын жою мүмкін емес әуеайлақтан ұшып шыққанға дейін табылған ӘК RNAV жүйесінің істен шығуына немесе дәлдігін төмендетуге байланысты ұйғарылған навигациялық ерекшеліктің талаптарын қанағаттандыруға қабілетсіз болса, осы ӘК жүйенің ақаулығы жойылуы мүмкін ең жақын келетін әуеайлаққа дейін ұшуды жалғастыруға рұқсат етіледі. Мұндай ӘК-ге диспетчерлік рұқсат беру кезінде ӘҚҚ органы қолданыстағы немесе күтілетін әуе қозғалысына қатысты жағдайды назарға алады және ұшу уақытын, ұшу эшелонын немесе болжамды ұшу бағытын өзгерте алады. Ұшуды орындау барысында әуе жағдайына байланысты ӘҚҚ органы өзгерістер енгізе алады.

Ескерту. 548-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548-3. RNAV пайдалануды талап ететін келу немесе ұшып шығу схемасы бойынша ӘК ұшу кезінде RNAV жүйесінің сипаттамалары нашарлаған немесе істен шыққан кезде:

1) ӘК VOR/DME құралдарымен анықталатын ӘҚҚ маршруттары бойынша жіберіледі; немесе

2) мұндай бағыттар болмаған кезде ӘК әдеттегі навигациялық құралдардың көмегімен бағыттар бойынша жіберіледі; немесе

3) ӘК өзінің жеке құралдарының көмегімен навигацияны қайта бастай алғанға дейін векторлаумен (радиолокациялық хабарлаумен) қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 548-3-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548-4. Егер ӘК тиісті құжаттардағы барлық өлшемдерге жауап бермесе, ӘК экипажы RNAV 1 схемасын сұрамайды немесе мәлімдемейді. Егер осы критерийлерге жауап бермейтін ӘК RNAV 1 бойынша схеманы орындауға ӘҚҚ органының рұқсатын алса, ұшқыш ӘҚҚ органына мұндай рұқсатты орындай алмайтындығы туралы хабарлайды және балама нұсқаулықтарды сұратады.

Ескерту. 548-4-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548-5. Егер оны маршруттың атауы бойынша борттық деректер базасынан алуға болмайтын болса және егер ол картадағы маршрутқа сәйкес келмесе ӘК экипажы Sіd немесе STAR RNAV 1 бойынша ұшуды орындамайды. Алайда, кейіннен осы схема ӘҚҚ органдарының рұқсаттарына сәйкес жолдың нақты нүктелерін енгізу немесе алып тастау жолымен өзгереді. Ендік пен бойлық қолмен енгізуге (немесе қолмен енгізу жолымен жолдың жаңа нүктелерін құруға) рұқсат етілмейді. Бұдан басқа, ұшқыштар деректер базасында SІD немесе STAR нүктелерінің түрін "флай-бай" - дан "флай-овер" - ге (немесе керісінше) өзгертпейді.

Ескерту. 548-5-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548-6. Егер ӘҚҚ органы әуе кемесін маршруттан алып кететін бағытты белгілесе, Әуе кемесінің экипажы осы маршрутқа қайтып оралуға рұқсат алғанға дейін RNP жүйесіндегі ұшу жоспарын өзгертпейді немесе диспетчер маршрут бойынша жаңа рұқсатты растамайды. ӘК RNAV 1 жарияланған маршрутында болмаса, дәлдікке белгіленген талап қолданылмайды.

Ескерту. 548-6-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

549. Тиісті навигациялық ерекшеліктер белгіленген PBN мемлекеттердің немесе аудандардың әуе кеңістіктерінде ұшуларға ӘК-рін жіберуді уәкілетті ұйым осы Қағидаларға 19 және 20-қосымшалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 549-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17-параграф. RCP байланысының талап етілетін сипаттамаларының тиісті үлгісі белгіленген әуе кенестігін аймақтарында ұшулар

550. Байланыстың талап етілетін сипаттамаларының тиісті үлгісі белгіленген әуе кеңістігінің анық аймақтарында немесе бағыттар бойынша ұшуларда ӘК-лері байланыс жабдығымен жабдықталады, ол оған RCP белгіленген үлгісіне (үлгілеріне) сәйкес ұшуларды орындауға мүмкіндік береді.

551. Пайдаланушы уәкілетті ұйымнан ол байланыс сипаттамаларының RCP нақты үлгісінде көзделген қамтамасыз ету жөніндегі рәсімдердің айқындалғанын, өз құзыреттілігінің шеңберінде персоналдың дайындығы қамтамасыз етілгенін, ӘК-нің борт жабдықтары мен ӘҚҚ жеткізуші байланыс қызметімен өзара іс-қимыл байланыстың талап етілетін сипаттамаларына RCP үлгісі сәйкесетігін көрсеткеннен кейін осындай әуе кеңістігінде ұшуды орындауға рұқсат алады.

Ескерту. 551-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

552. Мемлекеттердің әуе кеңістігінің аудандарында немесе байланыстың талап етілетін тиісті үлгісі белгіленген (RCP) бағыттар бойынша ұшуларға ӘК-лерін жіберуді уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Ескерту. 552-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18-параграф. Әуе қозғалыстарына қызмет көрсету

553. ӘҚҚ Заңның, ӘКП қағидалардың талаптарына сайкес жүзеге асырылады.

554. ӘҚҚ бойынша ұшу жоспарына өзгерістер енгізумен байланысты жедел нұсқаулар олардың ӘК экипажына жолдануынан бұрын тиісті ӘҚҚ органымен келісіледі.

8-тарау. Ұшуларды орындау 1-параграф. Негізгі талаптар

555. ӘКК әуе кеңістігінде ұшу орындалып отырған мемлекеттің, сондай-ақ, ӘК тіркелген мемлекеттің және пайдаланушы мемлекеттің заңдарын, қағидалары мен рәсімдерін сақтайды.

556. ӘК пайдаланушы жолаушылардың, жолжүктің, жүктің, ақылы поштаның әуе тасымалын жүзеге асырған жағдайда, әуе тасымалы (бұдан әрі - коммерциялық әуе тасымалдары) келісім шарттарының немесе авиациялық жұмыстардың негізінде ӘК-рінің ұшу экипажы мүшелерінің немесе ЖМА ӘКК-рі өздерінің міндеттерін орындауға қатысты Заңды, осы Қағидалар мен рәсімдерді білуін және орындауын қамтамасыз етеді.

557. Авиациялық қауіпсіздік қызметі болмаған жағдайда, ӘКК-лері ӘК-нің, оның борт қорын, ӘК экипажының мүшелерін, тасымалданатын тұлғалар мен олардың мүліктерін, сондай-ақ, жүк пен поштаның ұшу алдында тексеруін жүргізеді.

558. Азаматтық авиация қызметіне заңсыз араласу актісі орын алған жағдайда ӘКК бұл туралы ӘҚҚ органына хабарлайды, ал онымен байланыс болмаған жағдайда ішкі істер органына хабарлайды.

558-1. Ұшуды бастар алдында ӘКК белгіленген ұшуға қатысты барлық қолда бар метеорологиялық ақпаратпен танысады. Ұшып шығу орнының маңайынан тыс ұшуға және аспаптар бойынша ұшу қағидалары бойынша әрбір ұшуға дайындық мыналарды қамтиды:

1) Ағымдағы метеорологиялық мәліметтер мен болжамдарды зерделеу;

2) Егер ұшу ауа райы жағдайлары салдарынан жоспарланғандай орындалмаса, баламалы іс-қимылдарды жоспарлау.

Ескерту. Қағидалар 558-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

558-2. КҰЕ бойынша орындалатын ұшу ағымдағы метеорологиялық мәліметтер немесе ағымдағы мәліметтер мен болжамдарды іріктеу ӘК КҰЕ сәйкес жүретін маршруттағы немесе маршруттың бір бөлігіндегі метеорологиялық жағдайлар тиісті уақытқа осы ережелерді сақтау мүмкіндігін қамтамасыз ететіндігін көрсетпегенше басталмайды.

Ескерту. Қағидалар 558-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

559. Ұшу алдында ӘКК осы ұшуға қатысты қолдағы ақпаратты зерделейді, сондай-ақ, жоспар бойынша ұшу ауа райының бұзылуы салдарынан орындалмаған жағдайда қандай әрекеттер жасайтынын жоспарлайды.

560. ӘКК үшін қажетті ақпарат кем дегенде келесілерді қамтуы тиіс:

АҰҚ, сондай-ақ, КҰҚ бойынша ұшу үшін ұшу әуеайлақтан тыс жерде: ауа райы мен ол туралы ақпарлар;

осы Қағидаларда қарастырылған жағдайларда қосалқы әуеайлақтары туралы мәліметтер;

кез келген ұшу үшін:

ұшу және қону орындарында қолдануға арналған ҰҚЖ туралы мәліметтер;

жанармайдың тұтынылатын қоры;

ҰПН-да көрсетілген ұшу және қону арақашықтығы туралы мәліметтер;

ӘКК ӘҚҚ органы тарапынан хабардар етілген белгілі болған барлық қозғалыс кідірістері.

561. Егер, ӘК қонуына арналған алаң туралы аэронавигациялық ақпарат болмаса, егер, ол жерден тексерілген немесе әуеден таңдалып, ӘКК тарапынан ҰПН-ның талаптарын қанағаттандырады деп табылған болса, ӘК қонуына арналған алаңды ӘКК таңдауына рұқсат етіледі.

Әуеден таңдалған қонуға арналған алаңға ӘК ұшқышының тиісті рұқсаты болады.

562. Әуеден таңдалған алаңдарға қону арқылы жолаушыларды тасымалдауды жүзеге асыру кезінде мұндай қонуларды орындау тәртіптері ықтимал қауіп-қатерлер мен оларды азайту тәсілдері бағалана отырып, пайдаланушының ҰЖН-да белгіленеді.

563. Жолаушылардың коммерциялық әуе тасымалын жүзеге асыру барысында ұшақтардың әуеден таңдалған алаңқайларға қонуына жол берілмейді.

564. ӘКК авиациялық жұмыстарды орындау немесе ЖМА мақсатында ұшу алдында келесілерге көз жеткізеді:

1) ӘК ұшуға жарамды және бортта осы Қағидалардың 82-тармағында көрсетілген құжаттары бар;

2) бортта ұшудың күтілетін шарттары үшін қажетті аспаптары мен құрылғылары орнатылған, ӘКК аталған ҰПН-на сәйкес, аспаптар мен қондырғылардың жұмысқа жарамдылығына көз жеткізеді;

3) осы Қағидалардың 628 және 629-тармақтарының талаптарына сәйкес ӘК тиісті техникалық қызмет көрсетілді;

4) ӘК салмағы мен оның ауырлық түсу ортасы ұшудың күтілетін шарттары ескеріле отырып, ұшудың қауіпсіз орындалуына мүмкіндік береді;

5) борттағы жүк дұрыс бөлініп, сенімді етіп бекітілген;

6) ҰПН-да көрсетілген ӘК-нің пайдалану шектеулерінен аспайтын болады;

7) орналастырылған ӘК-нің қауіпсіз түрде пайдаланылуына тікелей қажетті байланыс қондырғылары мен навигациялық құралдарды қоса алғанда, жерүсті және (немесе) су құралдары, жоспарланған ұшуды орындауға мүмкіндік береді;

8) ұшу өзі орналасқан әуеайлағына мемлекет тарапынан бекітілген пайдалану минимумдарынан төмен болмайтын шарттарда әуеайлағына қону немесе әуеайлақтан ұшу арқылы жүзеге асырылады:

АҰҚ бойынша ұшу үшін метеорологиялық ақпарат тағайындалған әуеайлағына қойылатын талаптарды немесе, тағайындалған әуеайлақ қажет болғанда – бір қосалқы тағайындалған әуеайлақта есептік ұшып келу уақытына әуеайлақтың пайдалану минимумдарына сәйкес келетінін немесе олардан асып кететінін білдіреді;

КҰҚ бойынша ұшу үшін, ұшып шығу әуеайлақ ауданынан ұшудан басқа жағдайларда нақты ауа райы туралы ақпарат немесе ағымдық ақпарлар мен болжамдар ӘК-нің КҰҚ сәйкес ұшуы тиіс бағыт бөлігіндегі метеорологиялық шарттардың КҰҚ сақтау мүмкіндігінің жоспарланған уақытын қамтамасыз ететінін білдіреді.

565. Авиациялық жұмыстарды орындау немесе ЖМА мақсаттарында КҰҚ бойынша ұшу алдында борттағы жанар және жағармайдың мөлшері осы Қағидалардың 592-тармағында көрсетілген мөлшерден кем болмауы тиіс.

566. Авиациялық жұмыстар орындау немесе ЖМА мақсаттарында АҰҚ бойынша ұшу алдында борттағы жанармай мен жағармай мөлшері төмендегілерге мүмкіндік береді:

1) бару әуеайлағына дейін ұшуды орындау, сонан соң, жоспарланған крейсерлік жылдамдықта қосалқы әуеайлағына дейін ұшуды орындау, содан кейін жоспарланған крейсерлік жылдамдықта ұшуды жалғастыру ұшақтар үшін 45 минут және тікұшақтар үшін 30 минут болуы тиіс;

2) кез келген алдын-ала кетудің айқындалған шегі арқылы қосалқы әуеайлағына дейін ұшуды орындау және содан кейін жобалы қону әуеайлағына дейін ұшуды орындау үшін қажетті жанар және жағар май қоры болған жағдайда 30 минут бойына, ал содан кейін ұшуды 1 сағат бойы жалғастыру.

567. Жанар және жағар май мөлшерін есептеу барысында келесілер ескеріледі:

1) болжамды метеорологиялық шарттар;

2) ӘҚҚ органдарының нұсақуы бойынша бағыттан болжалды ауытқулар және әуе қозғалысымен байланысты кідірістер;

3) жобалы қону әуеайлағына аспаптар бойынша қонуға бірінші соғуды орындау, екінші шеңберіне кетуін қосқанда (АҰҚ бойынша ұшуды орындау кезінде);

4) ӘК кабиналарында саңылаудың ашылуы кезінде немесе бір қозғалтқыштың бағыт бойынша ұшу барысында істен шығуы кезінде жанармайдың шамадан тыс жұмсалуы;

5) шамадан тыс жанар және (немесе) жағар май шығынына алып келуі және қонуды кідіртетін кез келген белгілі басқа да шарттар.

568. ӘК экипажы ұшар алдында оттегі қорының бар екеніне және экипаж мүшелері мен жолаушылардың тыныс алуы үшін оны қолдануға жарамды екеніне көз жеткізеді.

569. Егер, ұшақ қанаттарының беттерінде, фюзеляжда, басқару органдарында, қауырсындарында, әуе винттерінде, маңдайша әйнегінде, күш қондырғысында немесе ӘК-нің барометрлік аспаптарының ауа қысымын қабылдағыштарында қырау, ылғал қар немесе мұз болса, ҰПН-да басқаша көрсетілмесе, ұшуды бастауға жол берілмейді.

570. Нақты немесе болжалды мұз басу жағдайы болғанда мұз басудан қорғалған жүйемен жабдықталмаған ӘК-мен ұшуды орындауға жол берілмейді.

571. ӘК:

1) оның пайдалану құжаттамаларына сәйкес;

2) ӘК тіркелген мемлекеттің уәкілетті органымен белгіленген пайдалану шектеулерінің шегінде пайдаланылады.

572. ӘКК ұшар алдында ҰПН-да көрсетілген ӘК-нің ҰТС болжалды шарттарда жобалы ұшуды қауіпсіз орындауға мүмкіндік беретініне көз жеткізеді.

573. Ұшу алдында коммерциялық жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын ӘК бортында жұмысқа қабілетті жағдайдағы қондырғылардың бар екеніне экипаж көз жеткізеді.

574. Авиациялық жұмыстарды орындау немесе ЖМА мақсаттарында ұшу кезінде бортта осы Қағидалардың 82-тармағында көрсетілген құжаттар болады.

575. ӘК ішінде осы Қағидаларға 1-қосымшасында көрсетілген тараулар көрініс табатын борт журналы жүргізіледі.

576. ӘК үшін санитарлық журнал жүргізіледі. ӘК иесінің немесе пайдаланушысының шешімі бойынша санитарлық журнал ретінде борт журналы қолданылады.

577. АҰҚ бойынша ұшуды орындау барысында ӘК-нің экипажы әуедегі және ВМЖ және РТҚ қолдану арқылы ұдайы бақылап отырады.

578. ӘКК АҰҚ бойынша ұшуды орындау кезінде:

1) аэронавигациялық ақпаратпен белгіленген әуеайлақ ауданынан шығу, қоңуға кіру және қону схемаларың орындайды;

2) аэронавигациялық ақпаратпен және ӘҚҚ органымен белгіленген эшелондар (биіктіктер) және ұшу бағытын, ұшу траекториясы мен параметрлерін ұстайды;

3) ӘК нақты орналасқан жері, ұшудың биіктігі және жағдайлары туралы оның сұрау салуы бойынша ӘҚҚ органды хабардар етеді;

4) ӘҚҚ органының нұсқауларын орындайды.

579. ӘК-лері арасындағы аралықты реттеу мақсатында ӘҚҚ органы векторлауды жүргізеді, сондай-ақ осы ӘК шегінде рұқсат етілген үшін кеден режимдері қарышты және тік жылдамдықтар тапсырады.

Егер ӘК векторлау орындау нәтижесінде бұдан бұрын берілген бағыттан таяды, ӘҚҚ органынан тиісті нұсқау және ӘК дербес жері туралы хабар алғаннан кейін ӘК экипажы ұшақтың жүргізуді жаңартады.

2-параграф. Отынның соңғы қорын айқындау қағидалар

580. Коммерциялық жолаушы тасымалын орындаушы ӘК және (немесе) ірі габаритті және турбореактивтік ЖМА ӘК үшін отынның ақтық қоры (бұдан әрі - қор):

піспекті қозғалтқышы бар ұшақтар үшін 45 минуттық ұшуға жететін отын қоры қажет; немесе газ-турбиндік қозғалтқышы бар ұшақтар үшін қалыпты шарттарда әуеайлақтың үстінен 450 метр (1500 фут) биіктікте күту аймағындағы ұшу жылдамдығымен 30 минуттық ұшуға жететін отын қоры қажет.

Егер жобалы қону әуеайлақ оқшауланған әуеайлақ болып табылатын болса, онда:

піспекті қозғалтқышы бар ұшақтар үшін 45 минуттық ұшуға жететін отын қорына қосымша отынның ақтық қорын қоса алғанда крейсерлік эшелонда ұшуға жоспарланған ұшу уақытының 15 %-ын құрайтын, немесе қай кезеңнің қысқа екеніне қарай 2 сағат бойы ұшуға жететін отын қоры қажет;

газ-турбиндік қозғалтқышы бар ұшақтар үшін отынның ақтық қорын қоса есептегенде, белгіленген нүктенің әуеайлақ үстінде отынды қалыпты крейсерлік тұтынуда 2 сағат ұшуға жететін отын қоры қажет.

581. Қосалқы әуеайлағына кету шебін ескере отырып немесе қосалқы әуеайлақсыз ұшу туралы шешім қабылдаған жағдайда тағайындалған әуеайлағына ұшып келудің есептелген уақытындағы ӘК бортындағы отын мөлшері шеңбер биіктігінде кемінде 1 сағат ұшуды қамтамасыз етуі тиіс. Кету шебі қосалқы әуеайлағына келудің есептелген уақытында ӘК-нің бортындағы отын мөлшері шеңбер биіктігінде кемінде 30 минут ұшуға жететіндей жолмен айқындалады.

582. КҰҚ бойынша ұшу кезінде тікұшақтар үшін оңтайлы жылдамдықта (отын шығыны түрғысынан алғанда) 20 минут бойына ұшу үшін қажетті отынның ақтық қоры қажет болып табылады.

АҰҚ бойынша ұшу кезінде жобалы тікұшақ айлағы немесе қалыпты температуралық шарттарда қону орнының үстінде 450 м (1500 фут) биіктікте және қонуға кіруді орындау және қону кезінде күту аймағында ұшу жылдамдығымен 30 минут бойы ұшуды орындау үшін қажетті отынның қоры мөлшері қажет.

583. Авиациялық жұмыстарды орындау немесе ЖМА мақсатында КҰҚ бойынша ұшулар үшін қажетті отынның қоры:

1) АҰҚ бойынша ұшү кезінде оқшауланған әуеайлағына орындалып отырған жағдайда, қалыпты крейсерлік абсолютті биіктікте 45 минут ұшу үшін қажетті отынның қоры болуы тиіс; немесе

2) АҰҚ бойынша ұшу кезінде бару нүктесінің қосалқы әуеайлақ қажет болған жағдайда, қалыпты крейсерлік абсолютті биіктікте 45 минут ұшуға қажетті отынның қоры болуы тиіс; немесе

3) КҰҚ бойынша ұшу кезінде күндізгі уақытта орындалған жағдайда, қалыпты крейсерлік абсолютті биіктікте 30 минут ұшуға қажетті отынның ақтық қоры болуы тиіс; немесе

4) КҰҚ бойынша ұшу кезінде түнгі уақытта орындалған жағдайда, қалыпты крейсерлік абсолютті биіктікте 45 минут ұшуға қажетті отынның қоры болуы тиіс.

584. Ұшу бағытындағы, бару әуеайлақ пен қосалқы әуеайлақтардағы аэронавигациялық, метеорологиялық жағдайларға және осы әуеайлақтарға дейінгі қашықтықтардағы қарай отынның қоры мөлшері туралы соңғы шешімді ӘКК қабылдайды.

3-параграф. Отын қоры

585. ӘК жоспарланған ұшудың қауіпсіз аяқталуы үшін қолданылатын жанармайдың жеткілікті және жобалы ұшу жоспарынан ауытқу ықтималдығына мүмкіндік беретін мөлшерімен қамтамасыз етілген болуы тиіс.

586. Ұшуды орындау үшін қажетті ӘК-нің бортындағы отын және майдың мөлшері:

1) коммерциялық жолаушылардың әуе тасымалын орындайтын ұшақтар үшін – осы Қағидалардың 10-тарауның 9-параграфының;

2) тікұшақтар үшін – осы Қағидалардың 11-тарауның 9-параграфының;

3) ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг-нан асатын ЖМА ұшақтар үшін, немесе бір немесе бірнеше турбореактивті қозғалтқыштармен жабдықталған ұшақтар үшін – осы Қағидалардың 13-тарауның 3 және 4-параграфтарының талаптарға сәйкес айқындалады.

4-параграф. Ұшу кезінде жанармай шығынын басқару

587. Пайдаланушы жанармай мөлшерін бақылау және ұшу кезінде жанармай шығынын басқару мақсатында уәкілетті ұйыммен мақұлданған саясат пен тәртіптерді белгілейді.

Ескерту. 587-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

588. ӘКК борттағы жанармай қорының қонғаннан кейін жанармайдың жоспарланған ақтық мөлшерін сақтап қалу кезінде қауіпсіз қонуды орындауға болатын әуеайлағына дейін ұшуды жалғастыру үшін қажетті жанармай қорынан аз болмайтындай мөлшерде болуын ұдайы бақылап отырады.

Жанармай қорын сақтау күтпеген жағдайлардың бастапқы жоспарға сәйкес қауіпсіз ұшуды орындауға мүмкіндік бермейтін кездерінде кез келген әуеайлақта қауіпсіз қонуды қамтамасыз етуге арналған.

589. Қосалқы әуеайлағына ұшуды орындау немесе оқшауланған әуеайлағына ұшуды орындау үшін қажетті жанармай және жағармайдың қоры сомасынан аз мөлшердегі жанармаймен бару әуеайлағына қонуға әкеп соқтыратын кідірістер туралы ақпаратты ӘҚҚ органынан ӘКК сұратады.

590. ӘКК ӘҚҚ органына жанармайдың минимум мөлшері қалғаны туралы және нақты қай әуеайлақта қашан қонуға тиіс екені туралы MINIMUM FUEL хабарламасын жібереді, және сол әуеайлағына ұшу үшін берілген рұқсаттама кез келген өзгерістер жанармайдың жоспарланған мөлшерінен аз жанармай қорымен қонуға әкеп соқтыратынына сүйенеді.

MINIMUM FUEL хабарламасы ӘҚҚ органын әуеайлақтарын қолданудың барлық жоспарланған нұсқаларының жобалы қонудың нақты әуеайлақты қолдануға әкеп тірейтіні және сол әуеайлағына ұшу үшін берілген рұқсаттама кез келген өзгерістер жанармайдың жоспарланған мөлшерінен аз жанармай қорымен қонуға әкеп соқтыруы мүмкін екені туралы хабардар етеді. Бұл апатты жағдайды білдірмейді, тек қана қандай да бір күтпеген кідіріс орын алған кезде апатты жағдайдың туу ықтималдығын білдіреді.

591. ӘКК MAYDAY, MAYDAY, MAYDAY FUEL хабарламалары арқылы борттағы жанармай қорымен байланысты апатты жағдай туралы хабарлайды, борттағы болжамды жанармай қорының есептелуі қауіпсіз қонуды жүзеге асыруға болатын ең жақын әуеайлағына қонғаннан кейін жанармай қоры жанармайдың қорының жоспарланған деңгейінен төмен болатынын көрсетеді.

5-параграф. ӘК-лерінің ұшып шығу және ұшып келуінің жалпы қағидалар

592. ӘКК келесі шарттар сақталған жағдайда ұшып шығу туралы шешім қабылдайды:

1) экипаж алдағы ұшуға дайын және оның қауіпсіз түрде орындалуын қамтамасыз ете алады;

2) ӘК күтілетін шарттарда техникалық тұрғыдан ұшуға жарамды және оны ҰПН-ның немесе осы тектес ӘК-нің парапар құжатының талаптарына сәйкес пайдалануға болады;

3) ӘК-нің есептілген ұшып шығу, ұшу және қону салмақтары мен центрліктері ҰПН-ның немесе осы тектес ӘК-нің парапар құжатында белгіленген шектеулердің шеңберінен шықпайды;

4) ұшуды орындау үшін қозғалтқышты (қозғалтқыштарды) іске қосар алдындағы ӘК бортындағы жанармай қоры ұшуға арналған жанармай қорына қойылатын талаптарға сәйкес айқындалған минималды мәннен кем болмауы керек;

5) ұшу ауданы, ұшып шығу әуеайлақ, бару әуеайлақ және қосалқы әуеайлақ бойынша метеорологиялық, аэронавигациялық жағдайлар, шектеулер мен шарттар туралы жеткілікті ақпарат болуы тиіс; сонымен қатар:

ұшып шығу әуеайлақ немесе ұшу жоспарында көрсетілген бару және (немесе) қосалқы әуеайлақ техникалық тұрғыдан жарамды және ұшып шығу/ұшып келудің жоспарлы уақытында метеорологиялық шарттармен байланысты емес кез келген себептермен жабық болмауы тиіс;

алдағы ұшу бағытында ұшуды ұсынылған пайдалану жоспарына немесе қолданыстағы қайталанатын ұшу жоспарына сәйкес орындауға мүмкіндік бермейтін әуе кеңістігін қолдануға шектеулер мен тыйымдар салынбаған болуы немесе тіптен болмауы тиіс;

6) ұшу ӘҚҚ органдарымен бекітілген жоспармен (жоспарлармен), рұқсаттармен (егер талап етілген болса), сондай-ақ, ӘҚҚ (ӘҚБ) қажетті түрімен (егер ұшу бақыланатын әуе кеңістігінде жүзеге асырылатын болса) қамтамасыз етілген болуы тиіс, және пайдаланушы тарапынан ұсынылған ұшу жоспары немесе қолданыстағы ұшуды жалғастыру жоспары ұшу тапсырмасына (ұшуды орындауға) сәйкес келуі тиіс.

593. Егер, ӘК-нің ұшып шығуы немесе ұшып келуіне қатысты шешім қабылданған уақыт пен ұшып шығу, бару және (немесе) қосалқы әуеайлақтардағы, сондай-ақ, бағыт бойынша (авиациялық жұмыстар ауданы) бо йынша ӘҚҚ органымен хабарланған метеожағдайлар сол әуеайлақтары (бағыттар) үшін белгіленген минимумдар мәнінен төмен түсіп кеткен уақытқа дейінгі аралықта ӘКК ұшып шығу мүмкіндігін қайта бағалап, ұшып шығуды кейінге қалдыру немесе ұшуға дайындық барысында ӘК-нің салмағының нақты шарттардағы ӘК-нің ұйғарынды салмағынан асып кеткені айқындалған жағдайда жүктің бір бөлігін түсіру туралы шешім қабылдайды.

594. Ұшу алдында қозғалтқышты іске қосу үшін ӘКК-нің рұқсат сұрауы ұшып шығу туралы шешім қабылданғанын растағаны болып табылады.

595. Ұшу жоспарында қарастырылған ұшып шығу уақытынан 30 минуттан аса кідірген жағдайда, немесе ұшып шығуды кейінге қалдырғанда, ӘКК бұл туралы ӘҚҚ органына хабарлайды және ұшып шығу туралы қабылданған шешімді растау немесе қабылдамау үшін осы Қағидалардың 600-тармағында көрсетілген ақпаратты алады.

Мұндай жағдайда метеорологиялық ақпарат пен ұшып шығу үшін шешім қабылдауды экипажға радио арқылы немесе басқа да байланыс құралдары арқылы алуға рұқсат беріледі.

596. ӘК-нің ұшып шығуы, ұшуы және қонуы туралы шешімдерді қабылдау әуеайлақтардың пайдалану минимумдарына, LVO шарттарында ұшуды орындау үшін ӘКК-нің біліктілігіне және ӘК мен көру мүмкіндігінің шектеулі шарттарында ұшу кезіндегі ӘК-нің қондырғыларын пайдалану бойынша шектеулерге тәуелді түрде жүзеге асырылады.

597. Ұшып шығу немесе қону туралы шешімдерді қабылдау барысында нақты жел жылдамдығының белгіленген шектеулерге сәйкестілігі оның ұйытқулары ескеріле отырып, айқындалады.

598. Бару әуеайлақтың ШҚБ-нен (МТБ-нен) қосалқы әуеайлағына кету арқылы ұшып шығу туралы шешімді қабылдау нұсқалары негізгі нұсқалар ретінде қаралып, ӘК қозғалысының жоспарын (кестесін) дайындау кезінде қарастырылады.

599. Қосалқы әуеайлақтың жарамдылығын айқындау кезінде мыналар ескеріледі:

1) әуеайлақтың сипаттамалары (орналасуы, асып кетуі, климаттық сипаттамалары, ҰҚЖ сипаттамалары, жермен жүру жолдары, перрондар);

2) осы әуеайлақ бойынша қолданыстағы аэронавигациялық ақпараттың жеткілікті көлемінің болуы;

3) осы әуеайлақта орнатылған шуды шектеулер қондырғыларын қоса алғанда, ұшуды орындау жөніндегі шектеулер;

4) пайдаланып отырған ӘК-нің түрі үшін осы әуеайлақта ұшуды қамтамасыз еттудің талап етілетін және орындалатын ұшу түрлерінің болуы;

5) ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 27000 кг болатын және 1-санаттан төмен емес ұшақтар үшін әуеайлақ үшін минималды қолайлы RFFS санаты болатын 4-санаттан төмен болмауы.

6-параграф. Ұшып шығу туралы шешім қабылдау ерекшеліктері. Ұшақтар

600. ӘКК АҰҚ бойынша ұшып шығуға метеорологиялық жағдайды талдаудың негізінде шешім қабылдайды, егер:

1) ұшып шығу әуеайлақта нақты ауа райы ұшып шығу үшін белгіленген минимумнан төмен болмаса;

2) ұшып шығуға арналған қосалқы әуеайлақта ауа райы немесе оның болжамы қону үшін белгіленген минимумнан төмен болмаса;

3) ұшып шығу бағытында айналып өту мүмкін болмайтын қауіпті ауа райы құбылыстары болмаса;

4) бару әуеайлақта ұшып келу уақытына тұспа-тұс келетін нақты және болжалды ауа райы сәйкес келсе:

осы тармақтың 2) тармақшасында, сондай-ақ коммерциялық авиация үшін – осы Қағидалардың 601, 603, 604, 611, 767, 768 және 774 -тармақтарында, ЖМА үшін – осы Қағидалардың 1114, 1115; 1174, 1175 және 1176-тармақтарында көрсетілген жағдайларға сәйкес келетін қосалқы әуеайлақ болса;

тағайындалған әуеайлақта (оқшауланған әуеайлақтан басқа) ұшып келудің есептік уақытынан 1 сағат бұрын және кейін болжамды метеорологиялық жағдайлар сәйкес келсе:

САТ ІІ, ІІІ (CAT ІІІA, B немесе C) қонуға кіру кезінде САТ ІІ стандартынан (LTS CAT ІІ) САТ І стандартына дейін ерекшеленетін санат бойынша, САТ І (LTS CAT І, с APV стандартына қарағанда санаты тұрғысынан төмен (А немесе В типті аспаптар бойынша қонуға 3D кіру) – RVR/VІS әуеайлақтың пайдалану минимумынан төмен емес;

NPA үшін (А типті аспаптар бойынша қонуға 2D кіру) – RVR/VІS тең немесе NPA пайдалану минимумынан артық және БТШ (тігінен көріну деңгейі) тең немесе MDA/H-дан асып түседі;

қонуға көзбен шолып кіру үшін - VІS ӘК осы санаты үшін айналма маневр жасауды қолдана отырып, қонуға бет алу үшін көріну қашықтығының мәнінен кем емес, НГО (тік көріну) қонуға бет алудың бастапқы учаскесі басталатын деңгейге тең немесе одан жоғары;

VІS -шеңбер бойынша қонуға бет алу кезінде көзбен шолып маневрлеуді қолдана отырып, қонуға бет алу кезінде көзбен шолып маневрлеуді орындау үшін көріну қашықтығының мәніне тең немесе одан да көп тең немесе шеңберлі маневрлеуді қолдана отырып, қонуға бет алу үшін MDA / Н тең немесе одан жоғары.

Ескерту. 600-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

601. Қосалқы әуеайлақтардағы тағайындалған әуеайлақтар үшін болжамды метеорологиялық жағдайлар оқшауланған әуеайлақ, оның ішінде, бағыт бойындағы қосалқы әуеайлақ үшін ұшып келудің есептік уақытынан 1 сағат бұрын немесе кейін мына көрсеткіштерге сәйкес келуі тиіс:

1) САТ ІІ, CAT ІІІ A, B немесе C бойынша, САТ ІІ (LTS CAT ІІ) (В типті аспаптар бойынша қону үшін үш өлшемді 3D кірулер) стандартынан ерекшеленетін санаты бойынша қонуға кіру кезінде – RVR САТ І бойынша пайдалану минимумынан төмен емес;

2) САТ І бойынша, САТ І (LTS CAT І) стандартынан төмен санаты бойынша, APV кіруі санаты бойынша (А және В үлгідегі аспаптар бойынша қону үшін үш өлшемді 3D кірулер) санаты бойынша қонуға кіру кезінде – RVR/VІS NPA пайдалану минимумына тең немесе артығырақ, БТШ (тік көріну) NPA үшін MDA/H тең немесе артығырақ;

3) ІLS (А немесе В үлгідегі аспаптар бойынша қону үшін үш өлшемді 3D кірулер) санаттандырылмаған қону жүйесі бойынша қонуға кіру кезінде – RVR/VІS NPA пайдалану минимумына тең немесе аса, БТШ (тік көріну) NPA үшін MDA/H тең немесе артығырақ;

4) NPA қонуы үшін нақты емес кіру жүйелері бойынша. (А типтес аспаптар бойынша қону үшін екі өлшемді 2D кірулер) қонуға кіру кезінде –NPA минимумы: RVR/VІS + 1000 м; MDA/H + 200 фут (60 м);

5) қонуға көзбен шолып кіру кезінде - VІS ӘК осы санаты үшін айналма маневр жасауды қолдана отырып, қонуға бет алу үшін көріну қашықтығының мәнінен кем емес, НГО (тік көріну) қонуға бет алудың бастапқы учаскесі басталатын деңгейге тең немесе одан жоғары;

6) көзбен шолып маневрлеуді қолдана отырып, шеңбер бойынша қонуға бет алу кезінде - VІS айналма маневр жасауды қолдана отырып, қонуға бет алу кезінде көзбен шолып маневрлеуді орындау үшін көріну қашықтығының мәнінен кем емес, НГО (тік көріну) айналма маневр жасауды қолдана отырып, қонуға бет алу үшін MDA/H тең немесе одан жоғары.

Ескерту. 601-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-параграф. Ұшып шығу туралы шешім қабылдау ерекшеліктері. Тікұшақтар

602. Тікұшақ командирі метеорологиялық жағдайды талдау негізінде АҰЕ бойынша ұшып шығуға шешім қабылдайды, егер:

1) ұшып шығу тікұшақ айлағында (әуеайлағында) нақты ауа райы ұшып көтерілу үшін белгіленген минимумнан төмен емес;

2) ұшып көтерілу үшін қосалқы тікұшақ айлағында (әуеайлақта) нақты ауа райы немесе қону үшін белгіленген минимумнан төмен емес болжам;

3) ұшу бағытында айналып өту мүмкін емес ауа райының қауіпті құбылыстары жоқ;

4) коммерциялық авиация үшін - осы тармақтың 2) тармақшасында, сондай-ақ 603, 604; 611; 944, 945, 946, 947, 948 және 949-тармақтарында, АОН үшін - осы Қағидалардың 603, 604; 611; 1079 және 1080-тармақтарында көрсетілген шарттарға сәйкес келетін қосалқы тікұшақ айлағы (әуеайлақ) болса;

5) тағайындалған тікұшақ айлағында (әуеайлағында) (оқшауланған тікұшақ айлағынан (әуеайлақтан) басқа) ұшып келудің есептік уақытынан 1 сағат бұрын және одан кейін болжанатын метеорологиялық жағдайлар мыналарға сәйкес келсе:

САТ ІІ, ІІІ, САТ І, С APV (А немесе В типті аспаптар бойынша 3D қонуға кіру) бойынша қонуға бет алу кезінде - RVR/VІS әуеайлақтың пайдалану минимумынан төмен емес;

NPA (A типті аспаптар бойынша қонуға 2D кіру) үшін - RVR/VІS NPA және НГО (тік көріну) бойынша пайдалану минимумына тең немесе одан жоғары MDA/H тең немесе одан жоғары;

көзбен шолып қонуға кіру үшін – VІS КҰЕ бойынша ұшу үшін көзделген көріну қашықтығының мәнінен кем емес, НГО (тік көріну) қонуға кірудің бастапқы учаскесі басталатын деңгейге тең немесе одан жоғары.

Ескерту. 602-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

603. Қосалқы тікұшақ айлақта (әуеайлақта) болжамдалатын метеорологиялық жағдайлар ұшып келудің есептік уақытынан 1 сағат бұрын және кейін мына көрсеткіштерге сәйкес келуі тиіс:

1) САТ ІІ, ІІІ (CAT ІІІ A, B) бойынша қонуға кіру кезінде – RVR САТ І бойынша пайдалану минимумнан кем емес және рұқсат етілген DH/DA;

2) CAT І бойынша қонуға кіру кезінде – DH/DA CAT І +200 фут (60 м) және VІS +400 м;

3) нақты емес қонуға кіру жүйелері NPA бойынша – NPA минимумы: RVR/VІS + 400 м және MDA/H + 200 фут (60 м);

4) қонуға көзбен шолып кіру үшін - VІS КҰЕ бойынша ұшу үшін көзделген көріну қашықтығының мәнінен кем емес, НГО (тік көріну) қонуға кірудің бастапқы учаскесі басталатын деңгейге тең немесе одан жоғары.

Ескерту. 603-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

603-1. Тікұшақтар үшін КҰЕ және АҰЕ бойынша ұшулар кезіндегі отын және май қоры коммерциялық авиация үшін - осы Қағидалардың 955, 956, 957, 958, 959 және 960-тармақтарында АҰЕ үшін - осы Қағидалардың 1081, 1082, 1083, 1084, 1085 және 1086-тармақтарында баяндалған талаптарға сәйкес келеді.

Ескерту. 603-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-параграф. АҰҚ бойынша ұшып шығуға шешім қабылдау. Ұшақтар

Ескерту. 8-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

604. Тағайындалған әуеайлақта және қосалқы әуеайлақтарда АҰҚ бойынша шешім қабылдау кезінде мыналар ескерілмейді:

1) ұшып келу уақытына болжамдалатын қауіпті ауа райы құбылыстары;

2) ұшып келу уақытына болжамдалатын желдің ұйытқуы;

3) егер бұлттардың нақты және (немесе) болжалды мөлшері екі октанттан аспайтын болса, қонуға визуалды кіру кезіндегі немесе айналмалы маневр жасау арқылы кіру кезіндегі БТШБ;

4) ұшып келу уақытына болжамдалатын көріну деңгейінің уақытша (TEMPO) нашарлауы және (немесе) бұлттардың төменгі деңгейінің төмендеуі.

Ұшып шығуға шешім қабылдау кезінде әуеайлақ бойынша (TAF және TREND) болжамдарды қолдану осы Қағидаларға 21-қосымшасында келтірілген.

605. Ерекше дағдыларды қолдану қажет болатын әуеайлақ ӘКК-нің осы әуеайлағына ұшуға жарамды рұқсаты болса, қосалқы әуеайлақ болып таңдалады.

606. Жайсыз навигациялық және (немесе) метеорологиялық жағдай немесе жанармай құю бару әуеайлақтан ШҚБ (МТБ) арқылы оған өту мүмкін болатын қосалқы әуеайлағын таңдауға мүмкіндік беретін жағдайда, PNR қосалқы әуеайлағына өту шегінен ұшып шығу туралы шешімді қабылдау мүмкін болады.

607. ӘК экипажының командирі осы Қағидалардың 606-тармағында көрсетілген шарттарда шешім қабылдайды, егер:

1) PNR-ден бару әуеайлағына және қосалқы әуеайлағына дейін ұшу ұзақтығы 2 сағаттан аспаса;

2) тағайындалған әуеайлақ пен қосалқы әуеайлақта нақты ауа райы минимумнан төмен болмаса (нақты ауа райына тәуелсіз түрдегі ұшудың есептік ұзақтығы 2 сағаттан аспаса);

3) тағайындалған әуеайлақ пен қосалқы әуеайлақта ұшып келу уақытына болжамдалатын ауа райы осы Қағидалардың 601-тармағының талаптарына сәйкес келгенде;

4) тағайындалған әуеайлағына ұшып келу уақытындағы ӘК бортындағы отынның есептік мөлшері әуеайлақтан ШҚБ (МТБ) ұшып өткеннен кейін ҰҚЖ деңгейінен 450 м (1500 фут) биіктікте кемінде 1 сағат ұшуға жеткенде;

5) оқшауланған әуеайлағына ұшу кезінде – піспекті қозғалтқышы бар ұшақтар үшін отынның ақтық қорын қоса есептегенде, крейсерлік эшелонда ұшып өтуге жоспарланған ұшу уақытының 15 %-ын қосқанда 45 минут бойы, немесе қай кезеңнің қысқа болуына байланысты 2 сағат бойы ұшуға арналған отын қоры қажет болып табылады;

газ-турбинді қозғалтқышы бар ұшақтар үшін отынның ақтық қорын қоса алғанда, бару әуеайлақ үстінде отынның қалыпты крейсерлік тұтынылуы кезінде 2 сағат бойы ұшуға арналған жанармай қоры қажет.

Ескерту. 607-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

608. Кету шебі қосалқы әуеайлағына ұшып келу уақытында ӘК-нің бортында ҰҚЖ деңгейінен 450 м (1500 фут) биіктікте кемінде 30 минут ұшуға жететін отын мөлшері қалатындай етіп айқындалады.

609. ӘКК келесі шарттарды сақтаған жағдайда, АҰҚ бойынша ұшып шығуға шешім қабылдайды:

1) тағайындалған әуеайлақта қиылыспайтын екі ҰҚЖ болады: олардың бірі осы типтес ӘК қондыруға жарайтын топырақ жолақ болып табылады да, олардың техникалық жағдайы белгіленген талаптарға (тікұшақтардан басқа) сәйкес келеді;

2) тағайындалған әуеайлағына ұшып келу уақытына нақты және болжамдалатын ауа райы БТШБ минимумнан (қонуға кіру үшін қолданылатын жүйе бойынша барлық ҰҚЖ үшін белгіленген шаманың ең үлкен шамасы) 150 м (500 фут) жоғарыда және 2000 м көріну деңгейінде болады;

3) ҰҚЖ деңгейінен 450 м (1500 фут) биіктікте ӘК бортында қалған отынның есептік қалдығы тағайындалған әуеайлақ ШҚБ (МТБ) төмендегі уақыттар ішінде ұшып өткеннен кейін:

60 минут ұшу – ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг-нан асатын газ-турбинді қозғалтқыштары бар ұшақтар үшін;

45 минут ұшу – ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг-нан аспайтын піспекті немесе газ-турбинді қозғалтқыштары бар ұшақтар үшін;

4) 30 минут ұшу – тікұшақтар мен дирижабльдер үшін.

610. Әуеайлақ ауданында АҰҚ бойынша жаттығу ұшуларын орындау кезінде, егер нақты және болжамды БТШБ 50 м (170 фут) болса, және көріну деңгейі осы әуеайлақта жаттығу ұшулар үшін белгіленген минимумнан 500 м (1650 фут) жоғары болса, ұшып шығу туралы шешімді қосалқы әуеайлақсыз қабылдауға рұқсат етіледі.

9-параграф. КҰҚ бойынша ұшып шығу және ұшып келу туралы шешім қабылдаудың ерекшеліктері

611. КҰҚ бойынша ұшуды орындау үшін ӘКК ұшып шығу туралы шешімді келесі шарттарда қабылдайды:

1) ұшып шығу, тағайындалған және қосалқы әуеайлақтарда нақты ауа райы ӘКК-нің минимумға сәйкес келсе және КҰҚ бойынша ұшу үшін қарастырылған ауа райынан төмен болмаса;

2) авиациялық жұмыстар ауданында, тағайындалған және қосалқы әуеайлақта бағыт бойынша БТШБ мен болжамдалатын көріну деңгейі КҰҚ бойынша ұшуларда қарастырылған минимумнан кем емес;

3) белгіленген шектеулер шегінде ұйытқуларды ескермегендегі желдің болжануы;

4) ұшу бағыты бойынша (авиациялық жұмыстар ауданында) айналып өту мүмкін болмайтын қауіпті метеорологиялық құбылыстар болмаса және болуы болжанбаса.

612. Қосалқы әуеайлақ болмаған жағдайда, КҰҚ бойынша шешім қабылдауға рұқсат етіледі:

1) егер, тағайындалған әуеайлағына ұшып келудің есептік уақытынан 1 сағат бұрын және кейін көріну деңгейі 500 м және КҰҚ бойынша белгіленген минимумнан БТШБ 50 м (170 фут) болса;

2) тікұшақпен авиациялық жұмыстарды орындау кезінде – егер, бағыт бойынша және авиациялық жұмыстар ауданындағы болжалды көріну деңгейі КҰҚ бойынша ұшу және авиациялық жұмыстардың осы түрлеріне арналған минимумнан төмен болмаса.

613. Бағыт бойынша КҰҚ бойынша ұшып шығуға шешім қабылдау кезінде авиациялық жұмыстар ауданында тағайындалған әуеайлақ пен қосалқы әуеайлақтағы көріну деңгейінің уақытша (ТЕМРО) өзгерістері және (немесе) БТШБ олардың ең төменгі мәні бойынша ескеріледі.

Сонымен бірге, көріну деңгейінің уақытша (ТЕМРО) өзгерістері және (немесе) БТШБ ӘКК мен ӘК АҰҚ бойынша ұшуға жіберілген жағдайда ескерілмеуі мүмкін.

614. Егер, БТШБ нақты және болжамдалатын мөлшері ұшу биіктігінен екі октанттан аспайтындай дәрежеде төмен болса және бұлттардың жоғарғы шекарасынан кемінде 300 м (1000 фут) жоғары ұшу қамтамасыз етілсе, бағыт бойынша авиациялық жұмыстар ауданында ұшып шығу, бару және қосалқы әуеайлақтарында ол ескерілмейді.

615. Әуеайлақтың метеорологиялық орган болмаған кезде авиациялық жұмыстарды бастаудан бұрын ӘК-нің экипажы болжамдарды жасауға және ӘК экипажына болжамның жолдануына жауапты әуеайлақтың метеорологиялық органға жеткізу үшін нақты ауа райы туралы мәліметтерді ӘҚҚ диспетчерінің сұрауы бойынша хабарлайды.

Авиациялық жұмыстарды орындау үшін ұшып шығу туралы шешімді жұмыс ауданы бойынша алынған болжамдар негізінде ӘКК қабылдайды.

10-параграф. ӘК-не техникалық қызмет көрсету

616. ӘК пайдаланушы келесілерді қамтамасыз етеді:

1) ӘК-ін ұшуды орындауға жарамды жағдайда күтіп ұстауға;

2) жоспарланған ұшу үшін қажетті болып табылатын ӘК-нің, оның құрамдас бөліктерінің және апатты жабдықтарының ақаусыздығы;

3) ұшуға жарамдылығы туралы шынайы сертификатының (ұшуға жарамдылығы туралы куәлігінің) болуы.

617. ӘК тіркелген мемлекеттің пайдалану құжаттамаларына сәйкес жүзеге асырылатын ӘК-не техникалық қызмет көрсету. Егер, ӘК-не техникалық қызмет көрсету орындалмаса және пайдалану құжаттамада және (немесе) тиісті құжатта (ары қарай - техникалық қызмет көрсету куәлігі) тиісті жазбалармен расталмаса, ӘК-ін пайдалануға рұқсат берілмейді.

618. Азаматтық ӘК-ге техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және жөндеу жөніндегі сертификатталған ұйымдар, уәкілетті ұйым берген немесе таныған қолданыстағы куәлігі бар авиация персоналы жүргізеді.

Пайдаланушы техникалық қызмет көрсетуді реттеу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес техникалық қызмет көрсету жөніндегі барлық жұмыстардың жүргізілуін бақылауды қамтамасыз ететін адамды немесе тұлғалар тобын жұмысқа жалдайды.

Пайдаланушы техникалық қызмет көрсету бағдарламасына (регламентіне) сәйкес өз ӘК-іне техникалық қызмет көрсетуді жүргізуді қамтамасыз етеді.

Ескерту. 618-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

619. Пайдаланушы мынадай тіркелетін деректердің кезең ішінде сақталуын қамтамасыз етеді:

1) әк және қызмет ету мерзімі шектелген барлық агрегаттарды пайдаланудың жалпы уақыты (тиісінше сағат, күнтізбелік уақыт және цикл);

2) ұшу жарамдылығын сақтау туралы барлық міндетті ақпараттың сәйкестігі туралы ағымдағы мәліметтер;

3) модификациялар мен жөндеулер туралы тиісті толық деректер;

4) әк немесе оның агрегаттарына міндетті жөндеуаралық қызмет мерзімін сақтай отырып, соңғы техникалық қызмет көрсетуден кейін пайдалану уақыты (тиісінше сағат, күнтізбелік уақыт және цикл);

5) ӘК техникалық қызмет көрсету бағдарламасын сақтау туралы ағымдағы мәліметтер;

6) пайдалануға рұқсат беру сертификатына қол қою кезінде барлық талаптардың орындалғанын куәландыратын техникалық қызмет көрсету туралы толық деректер.

Жоғарыда көрсетілген 1) -5) тармақшалардағы тіркелетін деректер тиісті агрегатты пайдаланудан түпкілікті алынғаннан кейін кемінде 90 (тоқсан) күн сақталады, ал осы тармақтың 6) тармақшасында көрсетілген тіркелетін деректер пайдалануға рұқсат беру сертификатына қол қойылғаннан кейін 3 жыл сақталады.

Ескерту. 619-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

620. ӘК-ің барлық түрлендірілу және жөндеу жұмыстары ӘК тіркеуге алған мемлекеттегі міндетті талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

620-1. Техникалық қызмет көрсету жөніндегі ұйым ондағы ақпаратты ағымдағы талаптарға сәйкес келтіру үшін рәсімдер жөніндегі нұсқаулыққа қажетті өзгерістер енгізуді қамтамасыз етеді.

Рәсімдер бойынша басшылыққа барлық түзетулердің даналары басшылық берілген барлық ұйымдарға немесе тұлғаларға дереу жіберіледі.

Ескерту. Қағидалар 620-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-параграф. Рульдеу

621. Әуеайлақтың маневрлеу алаңында ӘК-ін жүргізудің орындалуы тек оны басқарушы тұлғаға қатысты келесі шарттардың қамтамасыз етілуінде жүзеге асырылады:

1) пайдаланушы немесе тағайындалған агент тарапынан тиісті түрде уәкілеттілік берілген болса;

2) ӘК-ін жүргізу үшін толығымен дайындықтан өткен болса;

3) радиотелефонды пайдалануына рұқсат етілген болса;

4) әуеайлақтың жоспарына, қозғалыс бағыттарына, таңбаланудың, жарықтың және сигналдардың белгілеріне және ӘҚҚ органының нұсқауларына, фразеология мен қағидаларға қатысты құзырлы тұлға тарапынан нұсқаулықтан өтсе, сондай-ақ, әуеайлақтағы ұшақтардың қауіпсіз қозғалысының қажетті пайдалану стандарттарының сақталуын қамтамасыз ете алады.

622. Кабинадағы жұмыс орындарына жайғасқаннан кейін ӘК-нің экипажы ӘКК-нің жетекшілігімен ұшуға дайындық жұмыстарын жүргізеді. ӘКК ұшу алдында ӘК экипажының ұшуға дайындығына көз жеткізеді.

623. Бақыланатын әуеайлақта жүргізу мен тіркеп сүйреу ӘҚҚ органынан – перрондағы қозғалысты басқару органынан алынған жүргізуге деген тиісті рұқсатты және әуеайлақ бойынша жүргізу схемасы туралы ақпаратты алғаннан кейін ұшқыш тарапынан орындалады.

ӘҚҚ органы экипажға жүргізудің немесе тіркеп сүйреудің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қажетті басқа ақпаратты жеткізеді.

Бақыланатын әуеайлақтарында және алаңқайларда жүргізуді бастау алдында, ӘКК ұшу алаңын тексеріп, жүргізу бағытын таңдайды.

624. Әуеа йлақ бойынша ӘК-нің қозғалысын басқаратын ӘҚҚ органы:

1) экипажға шектеулер туралы ақпаратты жеткізеді;

2) белгіленген схема бойынша ӘК-нің әуеайлақтағы қозғалысы туралы нұсқаулар береді;

3) экипаждарға ӘК-лерінің өзара орналасуы, соның ішінде көріну 550 м кем болатын деңгейі шарттарда жүргізу кезінде бір бағыт бойынша жалғаса орналасуы туралы ақпараттандырады.

625. Әуеайлақтағы маневрлеу алаңында ӘК қозғалысын басқару жөніндегі қызметтер ӘҚҚ органы тарапынан жүзеге асырылады.

626. Тіркеп сүйреу қауіпсіздігі тіркеп сүйреуге жетекшілік етуші тұлға тарапынан қамтамасыз етіледі. ӘК-ін тіркеп сүйреу кезінде тіркеп сүйреуге жетекшілік етуші тұлға мен экипаж арасында сөйлесу құрылғылары арқылы, радио арқылы немесе орнатылған сигналдардың көмегімен визуалды түрде екі жақты байланыс құрылады.

Тіркеп сүйреу ӘК-де аэронавигациялық жарықтар мен жарқылдағыш шамшырақтардың қосулы күйінде жүзеге асырылады.

627. Бақыланатын әуеайлақтарында қозғалтқыштың (қозғалтқыштардың) іске қосылуына дейін экипаж автоматты хабар тарату мүмкіндігі болса метеорологиялық ақпаратты тыңдайды да, өзі қарасты болып табылатын органға ағымдық ақпараттың индексін мәлімдейді, одан қозғалтқышты (қозғалтқыштарды) іске қосуға рұқсат сұрап, рұқсатты алады.

628. Қозғалтқышты іске қосылу алдында, оны іске қосушы тұлға адамдардың қауіпсіздігіне және сынуы мүмкін немесе іске қосу кезінде қауіп туғызуы мүмкін бөгде заттардың бар-жоғын тексеріп алады да, жарқылдағыш шамшырақтарды іске қосады. Іске қосудың қауіпсіздігіне тікелей көз жеткізу мүмкін болмаған жағдайда, іске қосушы тұлға сөйлесу құралдары, радио арқылы немесе орнатылған сигналдардың көмегімен қажетті ақпаратты қозғалтқыштардың іске қосылуын жерден басқарып отырған тұлғадан алады.

629. ӘКК-нің қозғалтқышты бақыланатын әуеайлақта іске қосу немесе қозғалтқыштың бақыланбайтын әуеайлақта ұшу өндірісі мақсатында іске қосу туралы сұрауы ұшуды бастау туралы шешім қабылданғанын білдіреді.

630. ӘК-ін тұрақ орнында бұрып жүргізу ӘК-нің шығарылуын қамтамасыз ететін тұлғаның сигналдары бойынша, мұндай тұлға болмаған жағдайда ӘК-нің шешімі бойынша орындалады.

Түнде немесе күндізгі уақытта көрінуін деңгейі 2000 м-ден төмен болатын кезде жүргізу аэронавигациялық жарықтар мен фаралардың қосылғанда жүзеге асырылады.

631. ӘК-ін тұрақ орнында бұрып жүргізу қарсы алушы тұлғаның (сигнал берушінің) тұрақтағы ӘК-нің жайғасу жүйесінің сигналдары бойынша, мұндай тұлға болмаған жағдайда – ӘКК-нің шешімі бойынша жүзеге асырылады.

Қарсы алушының (дабыл берушінің) дабылдары осы Қағидалардың 13-қосымшасында берілген. Егер ӘК бекітілген таңбалау белгілері бойынша белгіленбесе, ӘКК бұл туралы өзі қарайтын ӘҚҚ органына хабарлайды.

Жарық-сигналды құрылғылармен және радиостанциясымен жабдықталған автомобиль мынадай жағдайларда қолданылады:

1) экипаждың сұранысы бойынша;

2) көріну деңгейі шектеулі болған жағдайда;

3) әуеай лақтағы маневрлеу алаңындағы қозғалыс схемалары күрделі болғанда;

4) аэронавигациялық ақпараттар немесе ӘҚҚ жергілікті қағидалар жинақтарында қарастырылған жағдайларда.

632. Экипажға жүргізуді бастауға және жалғастыруға мына жағдайларда рұқсат етілмейді:

1) тежегіш жүйелеріндегі қысым пайдалану шектеулерге сәйкес келмесе немесе тежегіштердің ақауы бар екендігі туралы басқа да белгілер болса;

2) бақыланатын әуеайлақта ӘҚҚ органының рұқсаты алынбаса;

3) кедергілердің болуы, тұрақ орнының немесе жермен жүру жолдарының қанағаттаныдырмайтын жағдайы себепті жүргізудің қауіпсіздігі қамтамасыз етілмесе;

Жүргізудің басында экипаж тежегіш жүйесінің жұмысқа жарамдылығын тексереді.

633. Ұшу экипажының мүшелері айналадағы жағдайды, радиоалмасуды қадағалап отырады да, кедергілер туралы ӘКК-не ескертеді.

Жүргізу бағытында кедергілер айқындалған жағдайда ӘКК соқтығысудың алдын алу жөніндегі шараларды атқарып, кедергінің бар екенін ӘҚҚ органына мәлімдейді.

634. Жүргізу жылдамдығы жүргізу жүзеге асырылатын жазықтықтың жайына, кедергілердің бар-жоғына және көріну деңгейінің шарттарына қарай ӘКК тарапынан таңдалады.

635. ӘК-рінің бір-біріне қарама-қарсы жүргізілуі кезінде ӘКК жылдамдық қауіпсіз деңгейге дейін азайтады да, оң қапталына ала отырып, бір-бірінен сол жағымен алыстайды.

Қиылысатын бағыттарда ӘК-нің жақындауы кезінде ӘКК оң жақпен ірекет етіп келе жатқан ӘК-ін өткізіп жібереді.

Рульдеу бара жатқан ӘК-ін басып озуға болмайды.

636. ӘҚҚ органынан алынған нұсқауға қарамастан, қиылысу, ҰҚЖ немесе жермен жүру жолына орнығу алдында ұшу экипажы және (немесе) ӘК-нің тіркеп сүйрелеуін жүзеге асырушы тұлғалар маневрдің қауіпсіздігіне көз жеткізеді.

637. Ұшып кету алдында экипаж нақты ауа райының ұшып кетуге арналған минимумға сәйкестігіне және ҰҚЖ жайының ӘК-нің ҰТС шектеулеріне сәйкестігіне көз жеткізеді.

ҰҚЖ-да ұзақ уақыт тұрып қалу жағдайында ӘКК жолаққа тұру алдында ӘҚҚ органына ұшып кетуге дайындалу үшін қажетті уақыт туралы хабарлайды.

12-параграф. Ұшып көтерілу

638. Ұшып көтерілудің алдында:

1) экипаж биіктікті өлшеу құралдарының осы Қағидалардың 490-тармағының талаптарымен сәйкес орнатылуын тексереді;

2) ӘКК ӘК-нің және экипаждың ұшып кетуге дайындығына көз жеткізеді;

3) ӘКК ҰҚЖ-да және ұшып кету траекториясының алдында байқалатын кедергілердің жоқ екеніне көз жеткізеді;

4) ӘКК нақты ауа райының ұшып кетуге арналған минимумға және ӘК-нің ҰТС шектеулерінің ҰҚЖ сәйкестігіне көз жеткізеді;

5) бақыланатын әуеайлақта ӘК экипажы ұшып кету рұқсатын ӘҚҚ органынан алады.

639. ӘҚҚ органының немесе АТIS хабарламасы арқылы алынған ҰҚЖ-ның үш бөлігінде – жүріс басында, орта нүктесінде және ҰҚЖ-ның соңында көріну деңгейінің қашықтығы туралы ақпарат болғанда, ӘКК алынған RVR мәндерін бағалайды және оларды ұшып кетудің қауіпсіз өндірісі үшін ең төменгі мәні бойынша есептейді.

Егер, үзілген ұшудың бар болған қашықтығы (бұдан әрі - ҮҰБҚ) ҰҚЖ-ның 2/3 ұзындығынан аспаса, "А", "В" және "С" санатты ӘК-лері үшін RVR-ді жүріс басында және ҰҚЖ-ның ортасында ескеруге рұқсат етіледі.

"D" санатты ӘК-лері үшін RVR ең төменгі мәні бойынша жүріс басында, орта нүктесінде және ҰҚЖ-ның соңында ескеріледі.

ӘҚҚ органынан немесе АТIS арқылы хабарланған метеорологиялық көріну деңгейін 600 м-ден төмен шамаға дейін нашарлататын күшті нөсер түріндегі жауын-шашынның болатыны туралы ақпарат алған кезде, ӘК желдің басталуы туралы алдын-ала ескерту жүйесімен жабдықталмаған болса, ӘКК ұшуды жүзеге асырмайды.

640. ҰҚЖ-ның бөліктерінде метеоқұбылыстардың немесе минимумнан төмен мәнге дейін көріну деңгейін нашарлататын өндірістік түтіннің болуында тікұшақ – ӘКК-не ӘҚҚ органының келісімімен ҰҚЖ-ғы метеошарттардың минимумға сәйкес келетін тұсынан ұшып кетуіне рұқсат етіледі.

641. Егер экипаж ұшудың екінші шеңберіне кеткен ӘК-не кедергі туындататыны туралы ақпарат алса, ұшып кетуді орындауға жол берілмейді.

642. Осы Қағидалардың 452 және 1414-тармақтарында қарастырылған жағдайлардан тыс жағдайларда, жұмыс істеп тұрған жарық-сигнал жабдықтары жоқ әуеайлақтарда (тікұшақ айлағында, қону алаңында) түнде ұшып кетуге болмайды.

643. ӘК-нің ұшып кетуі орналасқан ҰҚЖ-ның сипаттамалары екпін басталған орыннан бастап ӘК-нің нақты ұшу салмағы мен ұшып кету шарттарына қойылатын талаптарға сай келгенде ҰҚЖ нүктесінен жүзеге асырылады.

644. Бақыланбайтын әуеайлақтарда ұшып көтерілудің басталу орнын және оның бағытын ӘКК айқындайды. Ұшып көтерілу алдында диспетчерлік аймақта орналасқан бақыланбайтын әуеайлақта ӘКК өзі жауапты ауданында орналасқан ӘҚҚ органының жиілігінде ұшып көтерілудің орны мен магниттік бағытын береді.

Ескерту. 644-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

645. Ұшып кетуді ӘКК немесе оның нұсқауы бойынша екінші ұшқыш орындайды.

646. Егер, ӘК ұшып шығу кезінде берілген бағыттан ұшуды жалғастыру қауіпсіздікті қамтамасыз етпейтіндей дәрежеде ауытқып кетсе, ұшып шығу тоқтатылады. ӘК-нің жерден көтерілу жылдамдығы ұшу нұсқаулығында бекітілген жылдамдықтан аз болуына жол берілмейді.

647. Егер, ұшып шығуды жалғастыру туралы шешімді қабылдау жылдамдығына жетпеген жағдайда, қозғалтқыштың істен шығуы немесе басқа да ақаулардың пайда болуы кезінде ұшып шығу тоқтатылады. Ұшып шығуды тоқтатуды туындатқан себептер айқындалып, жойылғанға дейін қайта ұшып шығуға болмайды.

648. ӘК-нің ұшып шығуы ӘКК-нің шешімі бойынша фаралардың қосулы күйінде 50 м (170 фут) кем болмайтын биіктікке дейін жүзеге асырылады.

649. Ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет болатын жағдайлардан тыс уақытта, ӘК жылдамдық алуды бастаған сәтінен бастап:

1) 200 м (650 фут) биіктікке көтерілгенге дейін;

2) 200 м (650 фут) төмен көлденең ұшу орындалғанда экипажға радиобайланыс орнатуға, ал ӘҚҚ органына экипажды шақыруға рұқсат етілмейді.

13-параграф. Биіктікке көтерілу

650. Ұшып шыққаннан кейін биіктікке көтерілу әуеайлақтың үстінде төмендегі жылдамдық мәндерінен төмен болмайтын ұшып шығу бағытымен жүзеге асырылады:

1) ӘК-ге 50 м (170 фут), авиациялық жұмыстар осы және одан төмен биіктіктерде атқарылатын болса;

2) 120 м (394 фут), ҰПН-да басқаша көрсетілмеген болса.

651. ӘК-нің бақыланатын әуеайлақ ауданынан шығуы бекітілген схема немесе ӘҚҚ органының нұсқаулары бойынша жүзеге асырылады.

652. Биіктікке көтерілу кезінде ауысу биіктігін кесіп өту кезінде ұшу экипажы барометрлік биіктік өлшеуіш құралдарының ауқымының қалыпты қысымға 1013,25 гПа (760 сн.бғ.мм.) ауыстырады, олардың көрсеткіштерін салыстырады.

653. Биіктікке көтерілу процесінде экипаждар СЕБЖ-ің (TCAS) іске қосылуын, әсіресе, автоұшқыштың іске қосулы болуында, биіктікті жинаудың соңғы 300 м (1000 фут) бөлігінде берілген эшелонға (биіктікке) жеткенге дейін 7 м/сек тік жылдамдық бойынша ұсынылатын шектеулерді сақтап отырады.

654. Егер, ӘК-нің ӘҚҚ органы тарапынан бекітілген немесе берілген шепке ӘҚҚ органымен берілген эшелонды (биіктік) алу мүмкіндігі болмаса, экипаж бұл туралы ӘҚҚ органына дер кезінде хабарлайды.

655. Берілген эшелонды жинап біткен соң, экипаж барометрлік биіктік өлшеуіш құралдарының көрсеткіштерін салыстырады.

14-параграф. Крейсерлік ұшу (бағдар бойынша ұшу)

656. Экипаж ұшуда ӘК-нің тұрған орнын тұрақты түрде бақылап отырады.

657. Егер бақыланатын ұшу барысында ағымдағы ұшу жоспарынан байқаусызда ауытқу орын алса, экипаж мынадай іс-қимылдарды қабылдайды:

1) егер ӘК жол торабынан ауытқыса – берілген жол торабына жылдам қайта оралу мақсатында ӘК-нің бағдарын түзетеді;

2) егер екі бақылау пункттері арасындағы крейсерлік эшелондағы нақты әуе жылдамдығының орташа мәні айнымайтын болмаса немесе ұшу жоспарында көрсетілген нақты әуе жылдамдығынан плюс-минус 5%-ға өзгеретіндігі күтілетін болса – бұл туралы ӘКҚ органына хабарланады;

3) егер кезекті жоспарланған бақылау пунктінен ұшып өтудің нақтыланған есептік уақыты ол туралы ӘКҚ органына хабарланған уақыттан 2 минуттан астам ерекшеленетіндігі байқалса, ӘК-нің экипажы ӘКҚ органына нақтыланған уақыт туралы хабарлайды.

658. Басқа әуеайлағына бару бағытын өзгерту мақсатында ұшу жоспарындағы өзгеріс отын қорына қойылатын талаптарды сақтай отырып, ұшу бағытын өзгерту жүргізілген орыннан бастап жүргізіледі.

659. Ұшуда қауіпті метеорологиялық құбылыстар аймағына жақындау белгілері туындаған немесе тиісті ақпарат алынған кезде ӘКК егер күтілетін шарттарда ұшуға ҰПН-да рұқсат етілмесе қауіпті аймақты айналып өтеді. Осы себепті межелі орынға дейін ұшуды жалғастыру мүмкін болмаған кезде ӘКК-не қосалқы әуеайлағына қонуды жүргізуге немесе ұшып шығу әуеайлағына қайтып оралуға рұқсат етіледі.

Белгіленген бағыттағы әуеайлағына қауіпсіз ұшуды жалғастыру болмағандықтан ұшып шығу әуеайлағына уақытылы оралу немесе қосалқы әуеайлағына кету экипаждың дұрыс шешімі деп есептеледі.

Қабылданған шешім және өзінің іс-қимылдары туралы ӘКК байланыс болған кезде одан әрі ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша қажетті шараларды қабылдайтын ӘКҚ органына хабарлайды.

Басқа ӘК қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында метеорологиялық шарттармен байланыстылардан өзге кездескен ұшудың қауіпті шарттары туралы тиісті авиациялық ұйымдарға жедел түрде хабарланады.

660. Қосалқы әуеайлағына ұшу оңтайлы ұшу бейінімен ӘКҚ органы қамтамасыз етеді, ӘК экипажының сұрауы бойынша болса – әуе жолдарынан тыс (мүмкіндігіне қарай) ең қысқа арақашықтық бойынша қамтамасыз етіледі.

661. Ұшу кезінде ӘК-нің ұшу экипажы келіп түсетін аэронавигациялық және метеорологиялық ақпаратты белгіленген әуеайлақта және қосалқы әуеайлақтарда ұшу бағыты бойынша талдайды және отын шығынын қадағалауды жүргізеді.

Егер борттағы отынның қалдығы отын қорындағы сомадан және қосалқы әуеайлағына дейін ұшуды орындау немесе оқшауланған әуеайлағына дейін ұшуды орындау үшін қажет етілетін отыннан кем болса – ӘКК ӘҚҚ органына авариялық жағдайдың орын алу мүмкіндігі туралы хабарлайды және осы тараудың 4-параграфындағы талаптарына сәйкес әрекет етеді.

662. Метеорологиялық жағдайлардың нашарлауы немесе белгіленген әуеайлақтың немесе қауіпсіз қонуды жүргізуге мүмкіндік бермейтін қосалқы әуеайлақтың техникалық жағынан дайын еместігі туралы ақпарат алынған кезде басқаруында ӘК болатын ӘКҚ органы бұл туралы жедел экипажға хабарлайды.

663. Аэронавигациялық және метеорологиялық жағдайды талдау негізінде ӘКК-не ұшуда қосалқы әуеайлақты таңдауға рұқсат етіледі.

664. АҰҚ бойынша ұшу белгіленген қону әуеайлақ бағытында егер ұшып келудің есептік кезеңіне көрсетілген әуеайлақта немесе межелі орынның қосалқы әуеайлақтың бірінде қону осы Қағидалардың 6-тарауының 11-параграфындағы талаптарымен бекітілген пайдалану минимумдарын сақтай отырып орындалатындығы жөнінде ақпарат болса ғана жалғастырылады.

665. Қосалқы әуеайлағына кету шебі тұрған ӘҚҚ ауданына шығу кезінде экипаж ӘҚҚ органына кету шебінен ұшып өтудің есептік уақыты және таңдап алынған қосалқы әуеайлақ туралы хабарлайды.

ӘК VOLMET автоматтандырылған жүйесінің хабар тарату аймағынан тыс қалған жағдайда ӘҚҚ органы шұғыл түрде нақты және болжанып отырған ауа райы туралы деректерді, сондай-ақ қосалқы әуеайлақтың немесе белгіленген әуеайлақтың ӘК-ін қабылдауға техникалық дайындығын растауды сұратады және бұл мәліметтерді экипажға жеткізеді.

666. Кету шебінен белгіленген әуеайлағына дейін ұшуды жалғастыруға шешімді, ӘКК егер соңғы ақпарат:

1) ұшып келу уақытына ауа райы болжамы осы Қағидаларда белгіленген қосалқы әуеайлағына арналған талаптарға сәйкес келетін метеожағдайлар көзделетінін;

2) белгіленген әуеайлақта нақты ауа райы минимумнан төмен болмайтынын;

3) белгіленген әуеайлақтың ӘК-ін қабылдауға техникалық дайындығы туралы растау алынғанын көрсететін болса, қабылдайды.

15-параграф. Төмендеу, қонуға кіру және қону

667. Қонуға кіру басталғанның алдында ӘК-нің экипажы қонуға дайындықты жүргізеді.

668. ҰҚЖ, қону бағдарын ауыстырған немесе бұрын қабылданған шешімдерді өзгертуді талап ететін шарттар пайда болған кезде ӘК-нің экипажы қосымша дайындықты және орындалған операцияларды қайта тексеруді жүргізеді.

669. Бақыланатын ұшу кезінде ұшудың крейсерлік эшелонынан (биіктігінен) төмендеуі ӘҚҚ органының рұқсаты бойынша орындалады. Төмендеу ҰПН шектеулерінен аспайтын режимдерде ұшу бағыты және белгіленген схема бойынша жүргізіледі.

Аэронавигациялық ақпарат құжаттарда, сондай-ақ, ӘҚҚ органының ақпаратында төмендеу шарттары мен шектеулері жоқ болған жағдайда экипаж төмендеуді ҰПН белгілеген режимдерде жүргізеді.

670. Әуе трассасы бойынша ұшуды аяқтау нүктесінен бастап қонуға кірудің бастапқы кезеңінің бақылау нүктесіне дейін ӘК маневрлеу белгіленген STAR бойынша немесе ӘҚҚ диспетчері басып кеткен траекториясы бойынша жүргізіледі.

671. АҰҚ бойынша ұшу кезінде таулы әуеайлақтарда (олардың аудандарында) диспетчер сұратқан траекториялар бойынша ӘК төмендеуі РЛБ, борттық навигациялық жабдықтың тұрақты жұмысының болуы, экипаж және ӘК орналасқан орны диспетчері білімдері болған жағдайда аэронавигациялық ақпарат жинағында айқындалған қауіпсіз эшелон немесе ұшу биіктігін алғанға дейін жүргізіледі.

672. ӘК минималды қауіпсіз эшеллоннан төмен таулы әуеайлағына қону үшін төмендеуі мына жағдайларда:

1) АҰҚ бойынша ұшу кезінде – қонуға кіру схемасын сақтай отырып, РЛБ немесе борттық навигациялық жабдықтың тұрақты жұмысы болған кезде төмендеу басталғанда белгіленген шебін аралап ұшқаннан кейін;

2) КҰҚ бойынша ұшу кезінде – қонуға кірудің РТҚ (болған жағдайда) міндетті түрде қолдана отырып осы Қағидаларға сәйкес жүргізіледі.

673. Борттық навигациялық жабдықтың тұрақты жұмысы, үздіксіз РЛБ (экипаждың баяндамасы бойынша) немесе тұрақсыз екі жақты радиобайланыс болмаған кезде минималды қауіпсіз эшелоннан (биіктіктен) төмендету, төмендету және маркерленген шепті аралап ұшқаннан кейін ғана қонуға кіру схемасы бойынша рұқсат етіледі.

674. Төмендеу барысында ӘК-лерінің экипаждары СЕБЖ (TCAS) іске қосылуын болдырмау үшін 7 м/сек тік жылдамдық бойынша берілген эшелонға (биіктік) дейінгі 300 м (1000 фут) ұсынылған шектеулерге шыдайды.

675. Белгіленген немесе берілген шепке берілген эшелонға (биіктікке) шығу мүмкін болмаған кезде экипажы бұл туралы ӘКҚ органына уақтылы хабарлайды.

676. ӘК-рі арасындағы аралықты реттеу мақсатында ӘҚҚ органы векторлауды жүргізеді және осы ӘК-сі үшін рұқсат етілетін шектерде ілгерілемелі және тік жылдамдықтар режимін береді. Векторлауды жүзеге асыру кезінде ӘҚҚ органы беретін параметрлерді ұстап тұру дәлдігін ӘК-нің ҰТС-ын ескере отырып, ӘК-нің ұшу экипажы қамтамасыз етеді.

Экипажға қажетті жол торабын ұстап тұруға мүмкіндік беретін векторлау ұшқышқа нақты бағдарларды көрсету арқылы қамтамасыз етіледі.

677. Егер ӘК бұрын берілген маршруттан ауытқумен бағыттала бастаған жағдайда, экипажға ӘҚҚ органы осындай бағыттаудың мақсаттары туралы хабарлайды.

АҰЕ бойынша ұшу кезінде әуе кемесінің ӘҚҚ маршрутынан кетуін көздейтін радиолокациялық векторлау және/немесе маршрутты түзету жағдайында ӘҚҚ органы әуе кемесі ӘК экипажы дербес ұшақ жүргізуге өтетін нүктеге жеткенге дейін кедергілерден биіктіктің ұйғарылған қоры әрдайым сақталатындай диспетчерлік рұқсат береді.

Егер әуе кемесі ӘҚҚ органының әуе кемесінің командирі төмен температураның салдарынан қолайсыз деп есептеген ұшудың абсолюттік биіктігін алуға рұқсат алған кезде әуе кемесінің командирі үлкен абсолюттік биіктікті сұратады. Егер мұндай сұрау салу алынбаса, ӘҚҚ органы рұқсат қабылданды және сақталады деп есептейді.

Ескерту. 677-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

678. ӘК векторлауды ӘҚҚ органы экипажға дербес ұшақ жүргізуді жаңартуға нұсқау және ӘК-нің тұрған жері туралы хабар бергеннен кейін тоқтатады. Егер ағымдағы нұсқауларды сақтау нәтижесінде ӘК бұдан бұрын берілген бағыттан ауытқыса ӘҚҚ органы қажет болған жағдайда тиісті нұсқау береді.

679. Векторлау ӘК аспаптар бойынша қонуға кірудің аяқталу кезеңіне шығуына дейін немесе ӘҚҚ органынан визуалды кіруге рұқсат алғанға дейін жалғастырылады. Қонуға кірудің аяқталу кезеңі траекториясына шығу үшін ӘК толық бұру сәті векторлаудың аяқталуы болып табылады. Кіруге рұқсатты ӘҚҚ органы соңғы берілген бағдармен бір уақытта береді.

680. Кіруге рұқсат алғаннан кейін экипаж қонуға кірудің аяқталу кезеңінде дәлдеу құралдарының қолданыс аймағына кіруге дейін соңғы берілген бағдарды ұстап тұрады, одан кейін ӘҚҚ органының қосымша нұсқауысыз қонуға кірудің жалғастырылған аяқталу кезеңінде дәлдеу құралымен берілген желіде ӘК толық бұруды және тұрақтандыруды орындайды.

681. Шұғыл қону талап етілетін ӘК қонуға кезектен тыс кіру қамтамасыз етіледі.

ӘҚҚ органына жалпы кезек тәртібінде қонуды күту үшін отынның жеткіліксіз қалдығы туралы хабарлаған экипаж шұғыл қону талап етілетін ӘК-лерінен басқа ӘК-лері алдында төмендеуге және кіруге маневр жасауды орындауда басым құқыққа ие болады.

682. Қонуға кірер алдында экипажы:

1) өту эшелонында барометрлік биіктікті өлшегіштердің QNH мәніне (QFE мәні сұрау бойынша беріледі) қысымдар ауқымының белгілейді;

2) барлық биіктікті өлшегіштердің көрсетулерін салыстырады;

3) ӘК-нің қонуға дайындығын тексереді.

Ескерту. 682-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

683. АҰҚ бойынша ұшу кезінде ӘК-ге визуалды қонуға кіруге рұқсат беріледі, егер:

1) экипажда жер үстінде тұспалармен визуалды байланыс болса;

2) хабарландырылған БТШ сондай рұқсатты ала отырып, ӘК қонуға кіру бастапқы учаскесі деңгейіне сәйкес келсе немесе сол деңгейден асса; немесе

3) экипаж қонуға кіру бастапқы учаскесі деңгейінде болып немесе құралдар бойынша қонуға кіру схемасы бойынша кез-келген уақытта метеорологиялық жағдайлар визуалды кіру және қонуды орындауға мүмкіндік береді деп хабарлайтын болса.

684. Бақыланатын әуеайлақта қонуға визуалды кіру экипаж ҰҚЖ-мен және (немесе) оның тұспаларымен визуалды байланысты орнату туралы баяндамасынан кейін, ӘКҚ органынан рұқсат алғаннаң соң орындалады.

685. Екі ӘК қонуға бір уақытта кірген кезде қонуға кіруді орындау басымдығына алдында, сол жақтан және төмен ұшып келе жатқан ӘК бірінші ие болады.

686. Осы Қағидалардың 452 және 1414-тармақтарында көрсетілген жағдайлардан өзге, қолданыстағы жарық сигналы жабдықтары жоқ әуеайлақта (тікұшақ айлағы, қону алаңында) түнде қонуға тыйым салынады.

687. Бақыланбайтын әуеайлағына немесе әуеайлақ әуе және (немесе) жерүсті қозғалысына қызмет көрсету уақытша жүргізілмейтін қону алаңы мен бақыланатын әуеайлағына ұшу кезінде экипаж:

1) бақыланатын әуе кеңістігінде ӘҚҚ органына қонудың мөлшерленген уақыты мен орнын хабарлайды;

2) қонуға кіру алдында:

әуеден ҰҚЖ (қону алаңы) тексеріп қарауды және оның жағдайы мен жарамдылығын бағалауды орындайды;

ол тұрған жауапкершілік ауданында ӘҚҚ органының байланыс жиілігінде қону орны және магниттік бағдары туралы мәліметтерді жеткізеді, жерге қонғаннан кейін ӘҚҚ органына кез-келген байланыс түрін қолданып, қону туралы хабарлайды.

687-1. егер ӘКК ҰҚЖ бетінің жай-күйі туралы қолда бар ақпаратқа сәйкес ұшақтың ұшу-техникалық сипаттамалары қауіпсіз қонудың орындалатынын растайтынына көз жеткізбесе, қонуға кіру әуеайлақтан асып кетуден 300 м (1000 фут) төмен жалғаспайды.

Ескерту. Қағидалар 687-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

688. Белгіленген әуеайлағына (немесе қосалқы әуеайлақтардың біріне) қонуға кіру немесе қону ҰҚЖ көрінімділік мәні немесе көрінімділік ұзақтығы осы әуеайлағына құралдар бойынша қонуға кіру нақты түріне арналып бекітілген пайдалану минимумынан төмен болмаса және осы Қағидалардың 312-тармағының шарттары сақталатын болса рұқсат етіледі.

689. Құралдар бойынша қонуға кіру егер хабарланған VIS немесе бақылаушы RVR мәліметтері әуеайлақтың пайдалану минимумынан төмен болса әуеайлақтан жоғары 300 м (1000 фут) төмен немесе қонуға кіру соңғы алаңының басталған жерінен әрі жүргізілмейді.

690. Егер қонуға кіру кезінде FAS шығудан немесе әуеайлақтан жоғары 300 м (1000 фут) төмен кезде, хабарланған VIS немесе бақылаушы RVR мәліметтері әуе айлақтың пайдалану минимумынан төмен болса, қонуға кіру DA/H немесе MDА/H дейін жүргізілуі мүмкін.

ӘК кез келген әуеайлақта пайдалану минимумдарының осы әуеайлағына көрсетілген шектеулерін сақтау қамтамасыз етілмейтін нүктеде қонуға кіруді тоқтатады.

Бақылаудағы RVR дегеніміз RVR-ны бақылайтын бір немесе бірнеше нүктеден (жерге қону аймағы, орта нүкте және ҰҚЖ соңғы жері) хабарланған бекітілген пайдаланатын минимумдарды сақтау мақсатында қолданылатын RVR мәндерін білдіреді. RVR жөнінде ақпарат қолданылған кезде бақыланатын RVR егер мемлекетпен бекітілген басқа өлшемдер жүзеге асырылмаса қону аймағындағы RVR болып табылады.

691. Қонуға кіру DA/H немесе MDA/H төмен жалғастырылуы мүмкін және DA/H немесе MDA/H дейін ҰҚЖ визуалды бағыттарымен визуалды байланыс қонуға кірудің түріне сәйкес бекітілген және сақталатын болса қону жүзеге асырылады.

APV-мен NPA және CAT I бойынша ВПР DA/H немесе MDA/H-да қонуға кіру ұшқышқа көрінетін және танылатын төмендегі бағыттардың кем дегенде біреуі құрамында бар визуалды байланыс бекітілмеген және сақталмайтын болса жалғастырылмайды:

1) жақындау оттар жүйесінің элеметтері;

2) ҰҚЖ шегі;

3) ҰҚЖ шегін маркерлеу;

4) ҰҚЖ шегінің оттары;

5) ҰҚЖ шегінің оттарын айқындау;

6) PAPI, VASI глиссалық оттар;

7) қону белдемі немесе қону белдемін маркерлеу;

8) қону белдемінің оттары;

9) FATO, ӘҚҰ оттары;

10) ҰЖН-да көрсетілген басқа да визуалды тұспалар.

Жақындау оттарының немесе жерге қону аймағының оттары немесе ҰҚЖ осьтік сызығының оттары немесе ҰҚЖ бүйір оттары немесе олардың қосындысынан минимум үш кезектескен ортаңғы сызығы оттарынан құралған визуалды сегменттен тұратын визуалды байланыс бекітілмеген және сақталмаған болса LTS CAT I бойынша қонуға кіру DH-тан төмен болып жалғаспайды.

Егер ұшулар HUDLS бекіткен, кем дегенде 45 м (150 фут) дейін мәліметтер қолданылып жүргізілсе, бұндай көрінбелі сегментке жарық көкжиектердің оттары немесе ҰҚЖ белінің кіру оттары немесе қону белдемінің оттары жарықтарының жақын орналасқан қатары сияқты жер тұспаларың бүйірлік элементтері кіреді.

692. Жақындау оттарының немесе жерге қону аймағының оттары немесе ҰҚЖ осьтік сызығының оттары немесе ҰҚЖ бүйір оттары немесе олардың қосындысынан минимум үш кезектескен ортадағы сызығының оттарынан құралған визуалды сегменттен тұратын визуалды байланыс бекітілмеген және сақталмаған болса САТ II және OTS CAT II бойынша қонуға кіру ШҚБ (DH) төмен жалғаспайды.

Егер ұшулар HUDLS бекіткен, ҰҚЖ шектеулеріне дейінгі мәліметтерді қолданылып жүргізілсе, мұндай визуалды сегментке жарық көкжиектердің оттары немесе ҰҚЖ белінің кіру оттары немесе қону белдемінің оттары жарықтарының жақын орналасқан қатары сияқты жер тұспаларың бүйірлік элементтері кіреді.

693. Жақындау оттарының немесе жерге қону аймағының оттары немесе ҰҚЖ осьтік сызығының оттары немесе ҰҚЖ бүйір оттары немесе олардың қосындысынан минимум үш кезектескен ортадағы сызығының оттарынан құралған визуалды байланыс бекітілмеген және сақталмаған болса HUDLS бекіткен мәліметтерді қолдана отырып немесе ӘК ұшуларын автоматты басқару жүйесі (бұдан әрі - FGS) істен шыққанда пассивті САТ IIIА және CAT IIIВ бойынша қонуға кіру ШҚБ (DH) төмен жалғаспайды.

694. ӘК FGS істен шыққанда пассивті немесе ШҚБ (DH) қолдана отырып қонудың екі істен шығу қосарланған жүйесімен САТ IIIВ санаты бойынша қонуға кіру егер сенімді визуалды байланысы жақындау оттарының орталық желісінің минимум бір отымен бекітілмеген және сақталмаған болса олардың мәнінен төмен жалғаспайды.

ШҚБ (DH) қолданбай САТ IIIВ бойынша қонуға кіруде ҰҚЖ қону белдеміне дейін визуалды байланыс қажет емес.

695. Егер ұшқышқа EVS-те төменде келтірілген визуалды тұспалары көрінбесе және айқындалмаса, CAT I бойынша EVS қолдану арқылы қонуға кіру ШҚБ (DH) төмен жалғаспайды:

жақындаудың оттарының элементтері; немесе

ҰҚЖ шегі, кемінде келесідей бір белгі арқылы айқындалған болса:

ҰҚЖ қону аймағын шектеу үшін жербеттік бастау;

ҰҚЖ шектеулік кіру оттары, кіру идентификацияланған оттары; немесе

кем дегенде мына әдістердің біреуімен айқындалған қону белдемі – ҰҚЖ қону белдемінің бетімен, қону белдемінің оттарымен, қону белдемін белгілеумен немесе ҰҚЖ оттарымен.

696. ҰҚЖ шегінен жоғары 30 м (100 фут) биіктікте төменде келтірілген визуалды тұспаларының кем дегенде біреуін ұшқыш EVS-сіз нақты көріп, айқандауы қажет:

ҰҚЖ шегінің оттары немесе белгілері; немесе

қону белдемінің оттары немесе белгілері.

697. DH/MDH биіктікте APV және CDFA-мен EVS қолданып, NPA қонуға кіру визуалды тұспалары осы Қағидалардың 699-тармағымен сәйкес EVS кескінінде ұшқыш көрсетіп, айқындау керек.

60 м (200 фут) биіктікте ҰҚЖ шегінен жоғары, осы Қағидалардың 690-тармағында көрсетілген визуалды кем дегенде бір тұспал көрінеді және EVS-сіз ұшқышпен айқындаған.

698. Егер MDA/H әуеайлақта 300 м (1000 фут) тең немесе одан көп болса, пайдаланушы егер RVR/VIS осы әуеайлақ үшін қолданылатын минимумнан аз болатын қонуға кіру жалғаспаса, әр қонуға кіру үрдісінің биіктігін орнатады.

699. ҰҚЖ-ның үш бөлігіндегі көрінім алыстығы туралы ӘҚҚ немесе ATІS органдарынан ақпарат болған жағдайда ІLS жабдығын сыныптауға байланысты ӘКК қонуды орындау үшін оның мәнін есептейді:

1) CAT ІІ бойынша – пайдаланушы бекіткен пайдаланым минимумынан төмен емес RVR ең аз мәні, бірақ әуеайлақ орналасқан мемлекет бекіткен минимумынан төмен емес:

қол режимінде:

қону аймағында – пайдалану минимумынан төмен емес;

ҰҚЖ-ның ортасында –125 метрден төмен емес;

ҰҚЖ-ның соңында - 75 метрден төмен емес;

жүрісі немесе бақылау жүйесі автоматты басқару жүйесімен жабдықталған ұшақтар үшін RVR ең төменгі мәндері:

қону аймағында - пайдалану минимумынан төмен емес;

ҰҚЖ-ның ортасында –125 метрден төмен емес;

ҰҚЖ-ның соңында - 75 метрден төмен емес;

2) бір рет істен шығуға есептелген автоматты қондыру жүйесімен жабдықталған ұшақтар үшін САТ ІІІ бойынша ІLS қондыру жүйесімен жабдықталған әуеайлақтарда RVR ең төменгі мәндері:

қону аймағында - пайдалану минимумынан төмен емес;

ҰҚЖ-ның ортасында –125 метрден төмен емес;

ҰҚЖ-ның соңында - 75 метрден төмен емес;

3) бір рет істен шығуға есептелген автоматты қондыру жүйесімен және жүрісі немесе бақылау жүйесі автоматты басқару жүйесімен жабдықталған ұшақтар үшін RVR ең төменгі мәні қону аймағында, ҰҚЖ-ның ортасында және ҰҚЖ-ның соңында 75 метрден төмен емес.

Ескерту. 699-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

700. САТ IIIB бойынша қонуға кіру кезінде – RVR пайдалану минимумынан төмен емес.

701. ӘКК, егер:

1) 800 м төмен қатты нөсерлі жаңбыр түріндегі метеорологиялық көріну мүмкіндігі және ӘК желдің қатты тұруы туралы алдын-ала ескерту жүйесімен жабдықталмаған болса;

2) қону қауіпсіздігіне қауіп төндіретін құстардың топтануы байқалса;

3) төмендеу глиссадасында төмендеу градиентiн ұстап тұру үшiн егер ҰПН-да өзгеше көзделмесе барынша қозғалтқыштардың номиналды жұмыс режимiн ұлғайту талап етiлсе;

4) жақындау шырақтарымен немесе қону бағыты бойынша басқа да бағдарлармен сенiмдi визуалды байланысы орнатылғанға дейiн ШҚБ және (немесе) жерге қауiптi жақындау дабылы iске қосылса;

5) коммерциялық әуе тасымалын жүзеге асыру кезiнде қонуға кiру аспаптық метеорологиялық жағдайларда (бұдан әрі - АМЖ) ұшу кезiнде әуеайлақ деңгейiнен 300 м биiктiкке жету кезiнде немесе ВМЖ-да ұшу кезiнде әуеайлақ деңгейiнен 150 м биiктiкке жету кезiнде ҰЖН-да белгiленген талаптар бойынша тұрақтылық емес болса, егер ҰПН-да өзгеше белгiленбесе;

6) APV-мен қонуға кiру кезiнде немесе нақты қонуға кiру кезiнде DA/H жетуге дейiн жақындау шырақтарымен (ҰҚЖ шырақтары) немесе жерүстi бағдарларымен сенiмдi визуалды байланысы орнатылмаса;

7) АМЖ-да нақты емес схемасы бойынша қонуға кіру кезінде кірудің үзілісті нүктесіне (екінші шеңберіне кету) жеткенге дейін жақындау шырақтарымен (ҰҚЖ шырақтары) немесе жерүсті тұспаларымен сенімді визуалды байланысы орнатылмаса;

8) ӘК-нiң кеңiстiктегi жағдайы және ҰҚЖ-ға қатысты оның қозғалыс параметрлерi қонудың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етпесе;

9) DA/H немесе MDA/H төмендеу кезiнде жақындау шырақтарымен (ҰҚЖ шырақтары) немесе жерүстi тұспаларымен визуалды байланысы жоғалса;

10) әуе кеңiстiгiнде немесе ҰҚЖ-да ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн кедергiлер пайда болса;

11) қонуға кiру есептеу оны орындау қауiпсiздiгiн қамтамасыз етпесе;

12) ӘК ҰҚЖ-дағы ҰТС-ның нақты ауа-райын есепке ала отырып шектеу жағдайының сәйкес емес туралы ақпарат алынса төмендеудi тоқтатады және үзiлiстi қонуға кiрудi (екiншi шеңберіне кету) орындайды.

Уақтылы екінші шеңберіне кету қауіпсіз қонуға кіруді жалғастыруды және қонуды орындауға болмайтын себептер бойынша болса, экипаждың сауатты шешімі секілді бағаланады және пайдаланушының басшылығы немесе уәкілетті органның тарапынан тергеуге жатпайды.

702. Қонуға кіруді үзілісті (екінші шеңберіне кету) орындағаннан кейін ӘКК отын көлеміне және қосалқы әуеайлағына қону немесе одан ұшудың күтілетін шарттарына байланысты қайта қонуға кірудің мүмкіндігі туралы шешім қабылдайды.

703. ӘК-нің түнде қонуы қону шамдары қосылып орындалады. Тұманда және жарықты экран қалыптастыратын басқа да метеорологиялық құбылыстарда қону кезінде шамдарды қосу биіктігі мен оларды пайдалану тәртібін ӘКК айқындайды.

703-1. Егер ҰҚЖ-дағы тежеудің нақты тиімділігі хабарланғандай жақсы болмаса, ӘКК әуе кемесінің бортынан хабарлама жібереді.

Ескерту. Қағидалар 703-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

704. ҰҚЖ бөлігінде минимумнан төменгі мәнге дейінгі көрінуді нашарлататын, метеоқұбылыс немесе өндірістік түтін болған кезде тікұшақ ӘКК-ге ӘҚҚ органының келісім бойынша метеожағдай оның минимумына сәйкес келетін ҰҚЖ бөлігіне қонуға рұқсат беріледі.

705. Әуеайлақта ұшып шығулар, қонулар және ерекше метеорологиялық жағдайлардағы бағыттар бойынша ұшулар осы Қағидалардың 16-тарауының талаптарына сәйкес орындалады.

706. Ұшуда кездесетін қауіпті, метеорлогиялық жағдайлардан бөлек жағдайлар басқа да ӘК-нің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында шұғыл түрде лайық авиациялық ұйымға хабарланады.

16-параграф. Жалғыз ұшқыш басқаратын ұшақтарда ұшуларды түнгі уақытта немесе АҰҚ бойынша жүргізуге қойылатын қосымша талаптар

707. Жалғыз ұшқыш басқаратын ұшақ түнгі уақытта немесе АҰҚ бойынша пайдаланушының мемлекеті мынадай ұшуларды жүзеге асыруға рұқсат берген жағдайда пайдаланады.

708. Жалғыз ұшқыш басқаратын ұшақтар түнгі уақытта немесе АҰҚ бойынша пайдаланылады, егер:

1) ҰПН немесе ұшу нұсқаулығында ұшу экипажы құрамына бір ұшқыштан көп болу керектігі талап етілмесе;

2) ұшақ винттік болса;

3) отыру орындарының ең көп бекітілген саны 9 (тоғыздан) аспаса;

4) ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг аспаса;

5) осы Қағидалардың 10-тарауының 18-параграфында, 11-тарауының 14-параграфында және 13-тарауының 9-параграфында көрсетілгендей ұшақ аспаптармен жабдықталған болса.

9-тарау. Экипаждарға ұшуға рұқсат беру 1-параграф. ӘК-нің экипажына ұшуға рұқсат беру

709. ӘК экипаж мүшелеріне ұшуға рұқсат беру Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 307 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10809 нөмірімен тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Экипаж мүшелерінің ұшуға рұқсат берудің түрі мөрімен және уәкілетті ұйымның лауазымды тұлғаның қолымен расталған авиациялық персоналдың қуәлігінің (сертификаттың) тиісті графаларында жазумен немесе экипаж мүшелерінің ұшу кітабының тиісті графаларында, пайдаланушының мөрімен және лауазымды тұлғаның қолымен расталған тиіс жазумен рәсімделейді.

Ескерту. 709-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

709-1. 60 жасқа толған пилот куәлігінің иесі, халықаралық коммерциялық әуе тасымалдарында пилоттың функцияларын орындауға жіберілмейді немесе, егер мұндай пилот 65 жасқа толғанда ұшу экипажындағы жалғыз пилот болып табылып ұшуды орындаса.

Ескерту. 709-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

710. Авиациялық персоналды бастауыш даярлау, кәсіптік деңгейін ұстау мен қайта даярлау авиациялық оқу орталықтарында жүзеге асырылады. Сондай-ақ кәсіптік деңгейін ұстау азаматтық авиация ұйымдарында жүзеге асырылады.

711. Аса жеңіл ӘК-дің ұшқыштарын даярлауды өткізу уәкілетті ұйымның тиісті рұқсатын алған ңұсқаушыларға рұқсат етіледі.

Ескерту. 711-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

712. Пайдаланушы ӘК түріне қарай ұшу экипажының барлық мүшелерінің олардың кәдімгі және апатты жағдайда, сол сияқты адамдардың апатты түрде көшірілуін талап ететін жағдайларда орындайтын қызметтерін айқындайды.

713. ӘК ұшу экипажының саны, ұшу тапсырмасын орындауға қажетті жағдайларда, ҰПН-де немесе ұшуға жарамдылығы туралы куәлікке қатысы бар құжаттарда көрсетілген ең төменгі қажетті санмен салыстырғанда ұлғаяды.

714. Пайдаланушы ӘК ұшу экипажының мүшелерін, егер олар лауазымдық міндеттемелерін іске асыруға рұқсат алу үшін көзделген тиісті даярлау бағдарламасын толық көлемде өтпесе, өз функцияларын орындауға жібермейді.

715. Даярлау бағдарламалар уәкілетті ұйыммен бекітіледі және пайдаланушының ҰЖН-ға қосылады.

Ескерту. 715-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

716. Пайдаланушы төмендегі жағдайларда, ұшып шығу күнінен кешіктірмей, нақты аудандар мен бағыттарды, әуеайлақтарды пайдалана отырып, экипажды ұшуға дайындауды қамтамасыз етеді:

1) осы ӘК түрінде ӘКК ретінде алғашқы ұшу алдында;

2) авиациялық жұмыстар орындалатын аудан, жаңа өңірлерде жаңа бағыт бойынша ӘКК ретінде алғашқы ұшу алдында;

3) арнайы тапсырма бойынша ұшу алдында;

4) авиациялық жұмыстардың жаңа түрін орындау алдында;

5) осы Қағидаларға 4-қосымшасында көрсетілген мерзім өткен жағдайда.

717. Алдын-ала даярлау өзіне ұшуға дайындық рәсімін орындау енгізіледі, алдын-ала даярлау жүргізу тәртібі ҰЖН-да.

Белгіленген еңбек және демалыс режимі мен талап етілген дайындық көлемі ескеріле отырып, ұшу алдында тікелей алдын-ала даярлау жүргізуге рұқсат беріледі.

718. Пайдаланушы ұшақтың әрбір түрі үшін ӘК-нің кабиналық экипажы мүшелерінің санын жолаушылар сыйымдылығынан немесе тасымалданатын жолаушылар санынан алып, адамдарды қауіпсіз және жедел көшіруді, сондай-ақ авариялық жағдайда немесе ҰПН белгіленген саннан кем емес авариялық көшіруді талап ететін оқиғада қажетті функцияларды орындауды қамтамасыз ету үшін белгілейді.

719. Функциясына авариялық көшіру бойынша іс-қимыл кіретін ӘК-нің кабиналық экипажының әрбір мүшесі ұшып көтерілу және қону уақытында көзделген немесе ӘКК нұсқауы бойынша орынды алады.

720. Ұшып көтерiлу және қону уақытында, сондай-ақ ӘКК-нiң нұсқауы бойынша кез келген басқа уақытта, кабиналық экипаждың мүшесi креслода орын алады, байланған белбеумен немесе бар болса, байлау жүйесiмен тағылады.

721. Кабиналық экипаждың мүшесі өзінің міндеттерін орындауға бұндай қызметті атқару құқығын растайтын құжаттары негізінде жіберіледі, тиісті бағдарлама бойынша даярлықтан жыл сайын өтеді және мыналарға қабілетті:

1) авариялық жағдай туындағанда немесе авариялық көшіруді талап ететін жағдайда ӘК-нің кабиналық экипажы мүшесінің функциялары және қауіпсіздікті қамтамасыз етумен байланысты міндеттерді орындау;

2) бортта бар авариялық-құтқарушылық жабдықтарды (құтқару кеудешелері, құтқару салдары, авариялық траптар және науалар, авариялық шығулар, көшпелі өрт сөндіргіштер, оттегі жабдығы және алғашқы жәрдем жиынтығы және оған секілді) пайдалана қолдан келу;

3) 3000 м астам биіктікте ұшуды орындайтын ӘК-де жұмыс кезінде оттегінің жетіспеу салдарлары туралы білуге, ал герметизациялаған ӘК-лерінде жұмыс кезінде – толық герметизацияланбаудан туындайтын физиологиялық болмыстар туралы білу;

4) ӘК-нің кабиналық экипажының мүшесінің міндеттемелерін орындау үшін қажетті бөлігінде, авариялық жағдайда экипаждың басқа мүшелерінің міндеттері мен функцияларын білу;

5) жолаушылар кабинасында тасымалдауға рұқсат берілген және тыйым салынған қауіпті жүк түрлерін білу және АӘК-рінде қауіпті жүктерді тасымалдау жөніндегі қағидалардың талаптарына сәйкес даярлау бағдарламасынан өту;

6) ӘК-нің ұшу экипажының мүшелері мен кабиналық экипаж мүшелерінің арасындағы іс-қимылды үйлестіру мәселелерін қоса алғанда, ӘК-нің салонында қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі міндеттемелерге тән адам мүмкіндіктерін білу.

2-параграф. ӘКК мен екінші ұшқыштың алдынғы жұмысының тәжірибесі

722. Пайдаланушы ӘКК немесе екінші ұшқышқа, егер олардаң әрбір деректі түрдегі ӘК-де және (немесе) оның модификацияда немесе кешенді тренажерде үш ұшып көтерілу мен қонуды алдағы ұшудың тоқсан күнтізбелік күн ішінде орындамаса, нақты түрдегі ӘК басқаруды немесе оны ұшып көтерілу мен қону кезінде модификациялауды тапсырмайды.

722-1. егер ӘКК немесе екінші пилот бір үлгідегі әртүрлі модификациядағы ӘК-де немесе әртүрлі үлгідегі ӘК-де, бірақ пайдалану рәсімдерінің, жүйелерінің және басқарудың ұқсас сипаттамаларымен ұшуды орындайтын болса, онда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым ӘК пайдаланушы ӨКП-ға енгізетін тиісті өзгерістердің негізінде осы Қағиданың 722-тармағында көзделген ӘК-нің әрбір модификациясына немесе әрбір үлгісіне қатысты талаптар қандай жағдайларда біріктірілуі мүмкін екендігі туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. Қағидалар 722-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

723. Пайдаланушы штурманға, бортрадистке немесе бортинженерге (бортмеханикке), егер алдыңғы тоқсан күнтізбелік күн ішінде ӘК-нің ұшу экипажының көрсетілген мүшесі:

1) нақты түрдегі ӘК-де немесе оны модификациялауда өз міндеттерін орындамаса;

2) нақты түрдегі ӘК-де немесе кешенді тренажерде стандартты, шаттан тыс және авариялық ерекше жағдайда іс-қимылды қоса отырып, ұшу дағдыларын қалпына келтіру үшін жаттығудан өтпесе, нақты түрдегі ӘК-де немесе оны модификациялауда міндеттерді орындауды тапсырмайды.

3-параграф. Ұшу крейсерлік кезеңінде ауысатын ұшқыштың алдынғы жұмысының тәжірибесі

724.Пайдаланушы белгілі типті ӘК немесе ӘК типті модификацияда ұшудың крейсерлік кезеңінде ауысатын ұшқыштың міндеттерін орындауды ұшқышқа тапсырмайды, егер бұрынғы тоқсан күнтізбелік күн аралығында осы ұшқыш:

1) осы ӘК типті ұшудың крейсерлік кезеңінде ӘКК, екінші ұшқыш немесеауысыматын ұшқыштың міндеттерін орындамаған болса; немесе

2) осы ӘК типті немесе ұшудың крейсерлік кезеңіне арналған стандартты, штатты емес және авариялық жағдайында әрекеттерді қоса отырып, ұшу дағдыларды қалпына келтіру үшін жаттығудан өтпесе және жерге қону және отыру рәсіміні орындауда машықтанбаса, сонымен бірге оны өңдеу экипажда бақылаушы ұшқыш рөлінде жүзеге асырылады.

725. Егер ұшудың крейсерлік кезеңінде ауысатын ұшқыштың бір типті ӘК немесе әр түрлі типті ӘК әр түрлі модификацияда пайдалану рәсімі, жүйе мен басқарудың ұқсас сипаттамасымен ұшатын болса, уәкілетті ұйым әр модификация немесе әр ӘК типке қатысты талаптарды қандай жағдайда біріктіру жөнінде шешім қабылдайды.

Ескерту. 725-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-параграф. ӘКК-не деректі аймақтары, бағыттары және әуеайлақтары пайдалануды құқығын беру

726. Пайдаланушы ұшқышты дайын болмағанға дейін, ұшуды орындауы үшін оны ӘКК ретінде тағайындамайды.

727. Пайдаланушы ұшқыш белгiленген бағыт және қону үшiн белгiленген әуеайлақтар шын мәнінде білетіндігіне пайдаланушының көзін жеткізуі тиіс, оның iшiнде:

1) жер және ең төменгi қауiпсiз абсолюттік биiктер;

2) маусымды метеорологиялық жағдайлар;

3) техникалық құралдар, қызмет көрсету тәртiбi және метеорология, байланыс және әуе қозғалыс саласындағы рәсімдері;

4) iздестiру және құтқару қағидалары;

5) ұшу орындалуы тиiс бағытқа байланысты навигациялық құралдар және рәсімдері (қашықтағы навигацияны қоса алғанда);

6) халық көп тұратын аудандардың және әуе қозғалысының жоғары тығыздығы бар аудандардың үстімен ұшу траекториясын жасау, кедергілердің орналасуы, жердің топографиясы, жарық сигналды құралдар, қонуға кіруды қамтамасыз ету құралдары, сондай-ақ келу, ұшып кету, күту аймағындағы ұшу және аспаптар бойынша қонуға кіру, сондай-ақ алу схемасы және қолданылатын пайдалану минимумдар қағидалары.

Келу, ұшып кету, күту аймағындағы ұшу және аспаптар бойынша қонуға кіру, сондай-ақ алу схемасы білетіндігі осы мақсаты үшін арналғанған тренажерында көрсетіледі.

728. Осы әуеайлағына қонуды орындау үшін дайындалған ұшқыш – ұшу экипажының мүшесімен немесе байқаушымен бір кабинада ішінде болғанда келесі жағдайларды қоспағанда ӘКК:

1) әуеайлақ үшін тәсіл рельеф және оған таныс схемалар құжатты және қол жетімді РТҚ жақындауға шарлау үшін ұшқышпен орындалады;

2) ВМЖ-да қонуға кіру және қону жеткілікті сенімділіктімен орындалған кезінде уәкілетті ұйым операциялық минимумның қолдануға пайдаланушыға рұқсат етіледі;

3) қонуға кіру үшін бастапқы кезеңдегі биіктіктен төмендеу ВМЖ-да күндіз орындалады;

4) пайдаланушы графикалық құралдар арқылы ӘКК-ның біліктілік тиісті әуеайлақта қонуға оны құқық деп графикалық құралдар жер үсті суретін пайдалану арқылы жиынтығы белгілейді; немесе

5) әуеайлақ ӘКК қону орындауға құқығы бар тиісті әуеайлағына жақын жерде орналасқан.

Ескерту. 728-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

729. Пайдаланушы ол уәкілетті ұйымға қанағаттандыратын шамада қол ұшқыштың біліктілік деңгейін қамтамасыз етуі тиіс.

Ескерту. 729-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

730. Пайдаланушы ұшқышты, егер өткен 12 ай бойы ұшу экипажы кабинасында ұшқыш, тексеруші ұшқыш немесе қадағалаушы ретінде бiрде бiр рет ұшуды орындамаса, онда уәкілетті ұйыммен бекітілген және пайдаланушымен белгіленген бағытта немесе аудан шегінде тағайындамайды:

1) сол белгіленген ауданда;

2) кез келген бағытпен, қайсыда осы бағытпен схемалар немесе кез келген әуеайлақтарымен байланысты, қайсыларды ұшып көтерілу немесе қону үшін пайдалану алдағы болжап біледі, ерекше дағды мен білімдерді қолдануды талап етіледі.

Ескерту. 730-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

731. ӘКК 12 ай бойы белгіленген ауданда немесе әуеайлақта бiр де бiр ұшпаған жағдайда немесе осындай схемаларды кешенді пайдаланып көрмеген жағдайда, ӘКК оны сол ауданда немесе сол бағытта ұшуды орындау үшін тағайындар алдында ұшқышты пайдаланушы тексеруі тиіс.

10-тарау. Коммерциялық әуе тасымалдарын жүзеге асыру кезінде ұшуларды даярлау және орындау ерекшеліктері 1-параграф. Жалпы ережелер

732. Пайдаланушы экипажының барлық мүшелері олардың міндеттемелеріне қатысты және пайдаланылатын әуеайлақтарға және тиісті аэронавигациялық құралдарға сәйкес ӘК ұшып өту ауданына қатысты Заңнын, қағидалардың және рәсімдердің талаптарымен таныстыруын қамтамасыз етеді.

733. Ұшуды бастау, жалғастыру, ұшу жоспарынан бас тарту және (немесе) ұшуды тоқтату туралы шешімдерді қабылдау ҰЖН-да тағайындалған тәртіпте ӘКК-не жүктеледі. Егер пайдаланушы бекіткен ұшуды орындауды бақылау және қадағалау әдісімен ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі қызметкерді (ұшу диспетчері) тартылған жағдайда, ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі қызметкер ұсынған ақпаратты ескеріледі.

734. Пайдаланушы ӘКК ӘК ұшып өтетін ауданда іздестіру-құтқару қызметіне қатысты барлық қажетті ақпараттармен қамтамасыз етеді.

735. Пайдаланушы орындалатын ұшуларга көлемі мен күрделігіне сәйкес келетін және осы Қағидалардың 1-тарауының 4-параграфының талаптарын қанағаттандырылған ҰҚБЖ құрайды.

736. ҰҚБЖ шеңберінде пайдаланушының ұшу қауіпсіздігі мәселелеріндегі функцияларының құрылымы, сондай-ақ ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі пайдаланушы басшыларының функциясы айқындалады.

737. Ең жоғары ұшу салмағы 27000 кг болатын ӘК-нің пайдаланушысы ҰҚБЖ құраушы бөлігі ретіндегі ұшу деректерін талдау бағдарламасын бекітеді және орындайды.

Ұшқыштардың біліктілігіне тексеру жүргізген кезде пайдаланушы жалпы бақылау құралдарының деректерін уәкілетті ұйымға жібереді. Ұшу деректерін талдау бағдарламасы осындай дерек көздерін қорғауды қамтамасыз етеді.

Ескерту. 737-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

738. ҰҚБЖ шеңберінде пайдаланушы персоналдың орындауға арналған ұшу қауіпсіздігі бойынша құжаттамалар жүйесін жасайды.

739. Пайдаланушы мынадай жағдайлар орындауды қамтамасыз ететін рәсімдерді белгілейді:

1) пайдаланушы ол алған деректер негізінде осындай ұшу үшін, ӘК қауіпсіз пайдалану үшін тікелей талап етілетін жер үсті және (немесе) су құралдары бар екендігіне және борттағы адамдарды қорғау ұшу орындалуы тиіс жағдайларға сәйкес келетіндігіне және олар осы мақсатта дұрыс пайдаланатынына көзін жеткізгенше дейін орындалмайды;

2) ұшуды қамтамасыз ету құралдарының жұмысында ұшу уақытында пайда болған кез келген жөнсіздіктері туралы ешбір кешіктірусіз көрсетілген құралдарға қызмет көрсететін ұйымдарға хабарлайды.

740. Пайдаланушы ҰЖН-ғы ақпараттың жаңарту мақсатында оған өзгеріс енгізеді. Әр жағдайда, өзгеріс енгізіліп және қайта қаралған ҰЖН-ны пайдалануға тиіс барлық персоналға хабарланады.

741. Пайдаланушы ҰЖН-ның бір данасын барлық өзгерістері және/немесе қайта қаралған талаптарымен уәкілетті ұйымға бекітуге береді.

Ескерту. 741-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

742. Ұшуды қамтамасыз ететін және орындайтын барлық авиация персоналының өз міндеттемелері мен функцияларына қатысты нұсқау алуын пайдаланушы қамтамасыз етеді.

743. Пайдаланушы ӘК-нің әрбір үлгісінің авиация персоналын және ұшу экипажын кәдімгі, штаттан тыс және авариялық жағдайда ӘК-рін пайдалану бойынша рәсімдер қамтылған ҰПН қамтамасыз етеді.

744. Пайдаланушы ҰПН, ҰЖН және адамша факторларды талаптарын ескеріп, сондай-ақ ескеріп қорытынды тексеру картасын әзірлейді және экипажының оларды ұшудың дейін, ұшудың уақытта және ұшудың кейін қолдануын қамтамасыз етеді.

745. Пайдаланушы осы Қағидалардың 6-тарауының 10-параграфының талаптарына сәйкес ұшу орындалатын аумақ мемлекеті бекіткендерден кем емес, бағыттарда АҰҚ бойынша ұшудың ең төменгі абсолютты биіктігін белгілейді.

746. Пайдаланушы ҰЖН-де оның көмегімен ұшулар орындалатын аумақ мемлекетінің немесе аэронавигациялық қызмет көрсетуге жауап беретін мемлекеттің ең төменгі абсолюттық биіктігі белгіленбеген бағыты бойынша орындалатын АҰҚ бойынша ұшу үшін ең төменгі абсолюттық биіктікті айқындайтын әдісті көрсетеді.

Жоғарыда аталған әдістерге сәйкес айқындалған ұшудың ең төменгі абсолюттық биіктігі ИКАО Конвенциясына 2-Қосымшасында көрсетілген биіктіктен төмен емес болуы тиіс.

747. ҰЖН-да көрсетілген ең төменгі абсолюттік биіктіктерді айқындау әдісі пайдаланушымен уәкілетті ұйымда бекітіледі.

Ескерту. 747-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Әуеайлақтарды пайдалану минимумдар

748. Әуеайлақтың ұшу мақсатты осы қону немесе балама әуеайлақтар мақсаттағы бірінде болжамды келген уақытта қазіргі тарауында осы Қағидалардың 6-тарауының 11-параграфында сәйкес жұмыс минимумның сәйкес жүзеге асырылатын болады, бұл дәлелдер бар екенін жағдайда жалғасуда талаптар.

Рульдеу, биіктікті алу биіктігі және крейсерлік ұшу (бағдар бойынша ұшу), төмендеу, қонуға кіру және қону осы Қағидалардың 8-тарауының 11-15-параграфтарының талаптарымен жүзеге асырады.

749. Егер, ҰҚЖ-дағы RVR туралы ақпарат ұсынылмаса, САТ ІІ және САТ ІІІ бойынша, сондай-ақ 800 м кем көріністе аспаптар бойынша қонуға кіру және қону рұқсат етілмейді.

750. Пайдаланушы қону жағдайында биіктіктің жеткілікті қорымен қону конфигурациясындағы ҰҚЖ кіреберісін ӘК қиып өтуді қамтамасыз ететін рәсімдерді осы Қағидалардың 311-тармағының талаптарымен сәйкес белгілейді.

3-параграф. Жолаушылар

751. Пайдаланушы жолаушыларға осы Қағидалардың 1-тарауының 17-параграфында көрсетілген ақпараттардың жеткізілуі үшін, олардың:

1) байлау белдіктерінің;

2) апаттық шығыстардың;

3) егер олар бортта көзделген болса құтқару кеудешелерінің;

4) оттегі жабдығының, егер оны жолаушылардың пайдаланылуы қарастырылатын болса;

5) апаттық жағдайда жолаушылар әрекетінің сұлбаларын қоса алғанда басқа да жеке пайдаланылатын апаттық-құтқару жабдығының нұсқамасымен және пайдаланылуымен таныстырылуы үшін шаралар қабылдайды.

752. Пайдаланушы борттағы барлық адамдардың ұжымдық пайдалануға арналған негізгі борттық авариялық-құтқару жабдығының орналасқан орны мен жалпы пайдалану тәртібі туралы хабардар болуын қамтамасыз етеді.

753. Ұшуда апаттық жағдайдың туындауы кезінде жолаушылар сол жағдайға тән шұғыл әрекеттер жайлы нұсқау алады.

754. Пайдаланушы ұшу және қону кезінде, сондай-ақ, турбуленттік немесе ұшу кезінде пайда болатын апаттық жағдайда ӘК бортының жолаушылары өздерінінің орындарында байлау белбеуі немесе басқа да қарастырылған байлану жүйесінің көмегімен байланып отыру шараларын жүзеге асырады.

4-параграф. Ұшуға даярлық

755. ӘКК келесі жағдайды растайтын ұшу алды дайындық нәтижесімен қанағат екенін құжат түрінде куәландырмаса, ұшу басталмайды:

1) экипаж бен ӘК ұшуға дайын, ӘК бортында тиісті сертификатпен куәліктер (ұшу жарамдылық, тіркеу) бар;

2) алдағы ұшудың нақты типі үшін осы Қағидалардың 5-тарауында қарастырылған аспаптар мен жабдықтар осы рейс үшін жеткілікті мөлшерде орнатылған;

3) ӘК-не техникалық қызмет көрсетуден өту туралы куәлігі берілген;

4) ӘК массасы мен ауырлық орталығының орны күтілетін ұшу жағдайын ескерумен қауіпсіз орындау мүмкіндігін береді;

5) борттағы бар кез-келген жүк дұрыс бөлінген және берік бекітілген;

6) тексеру жүргізілген, оның нәтижесі белгіленген ұшу барысында пайдаланушылық шектеу сақталғанын көрсетті;

7) ұшудың жұмыс жоспарын құрастыру бойынша осы тарауының 5-параграфының талаптары сақталған.

756. Пайдаланушы ұшуға даярлық туралы толтырылған құжаттамасын 3 (үш) ай аралығында сақтайды.

757. Жұмыс жоспарын құрастыру кезінде осы Қағидалардың 765-тармағының талаптары орындалады.

758. Жолаушыларды отырғызу кезінде ӘК жанармаймен толтыру, олардың бортта болуы немесе оларды шығару осы Қағидалардың 6-тарауының 20-параграфының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

759. Абсолютті биіктікте ұшу үшін ӘК, онда ұшу экипаж бен жолаушылардың кабинасында атмосфералық қысым 700 гПа кем емес құрайды, оттегін сақтау және беру үшін аппаратурамен жабдықталады, оның қоры бортта осы Қағидалардың 6-тарауының 21-параграфының талаптарына сәйкес болуы тиіс.

760. Ұшу тағайындау әуеайлақ бағытында жалғасады, егер ең соңғы ақпарат болса, келудің есеп уақытымен онда немесе қосалқы әуеайлақта қону осы Қағидалардың 6-тарауының 11-параграфының талаптарына сәйкес бекітілген пайдалану минимум сақтаумен орындалады.

761. Ұшу осы Қағидалардың 8-тарауының 6-16-параграфтарының талаптарымен сәйкес орындалады.

762. Егер осы Қағидалардың 6-тарауының 21-параграфының талаптарына сәйкес оттегі қоры қажет жағдайда пайда болса, экипаждың барлық мүшелері кез-келген жағдайда тыныс үшін оттегімен үздіксіз қолданады.

763. Атмосфералық қысымы 376 гПа кем емес биіктікте ұшуды орындайтын герметикалық кабинасы бар ұшу экипаждың барлық мүшелерінің әр өз жұмыс орындарында тез киілетін оттегі бетпердесі бар, ол қажет болғанда дереу оттегі беруді қамтамасыз етеді.

764. Жерге отыруға кіргенде АҰҚ-мен сәйкес ұшуды орындайтын барлық ӘК әуеайлақ орналастырылған мемлекетімен бекітілген аспаптар бойынша ұшу схемаларын сақтайды.

5-параграф. Ұшудың жұмыс жоспарын құру

765. Ұшудың жұмыс жоспары (навигациялық есеп) ҰЖН пайдаланушымен айқындалған тәртібінде әр белгіленетін әр ұшу немесе ұшулардың сериясына құрастырылады. Ұшудың жұмыс жоспарын ұшуды қамтамасыз ететін қызметкері (ұшу диспетчері) ҰЖН-мен қарастырса, ӘКК бекітеді.

Ұшудың жұмыс жоспарының бір данасы пайдаланушы өкіліне табыс етіледі немесе егер олай мүмкін болмаса, ұшу орнында сақтауға тапсырылады.

766. Ұшудың жұмыс жоспар формасы, мазмұнын сипаттау және тәртібін қолдану пайдаланушының ҰЖН жүргізіледі.

6-параграф. Қосалқы әуеайлақтар

767. Егер ұшып шығу әуеайлақта ұшудың метеорологиялық жағдайы пайдаланушы бекіткен қону минимумнан төмен болады немесе басқа себептер бойынша ұшу әуеайлағына қайту мүмкіндігі болмайды ұшу кезіндегі қосалқы әуеайлақ таңдалады және ұшудың жұмыс жоспарында нұсқалады.

768. Ұшу кезіндегі қосалқы әуеайлақ ұшып шыгу әуеайлақтан арақашықтықта:

1) екі қозғалтқышты ұшақ үшін – ӘК-нің ҰПН-на сәйкес айқындалған және ХСА есептелген бір жұмыс істемейтін қозғалтқышы бар крейсер жылдамдықта 1 сағат ұшуға тең және нақты ұшу салмағын қолдану арқылы тынық жағдайында;

2) үш немесе одан астам қозғалтқышты ұшақ үшін – ӘК-нің ҰПН-на сәйкес айқындалған және ХСА есептелген барлық жұмыс істейтін қозғалтқышы бар крейсерлік жылдамдықта 2 сағат ұшуға тең және нақты ұшу салмағын қолдану арқылы тынық жағдайында;

3) осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында нұсқалған арақашықтығында әуеайлақ жоқ болғанда EDTO ұшу үшін – нақты ұшу салмағын ескерумен пайдаланушы бекіткен қосалқы әуеайлағына барынша кету уақытына тең таңдалады.

769. Ұшу кезіндегі қосалқы әуеайлақ, бұл есеп уақытын алғанда пайдаланушы бекіткен әуеайлақтың пайдалану минимумы сәйкес келген немесе одан артық болған туралы мәліметтер болғанда таңдалады.

Бағыттағы қосалқы әуеайлақтар екі газ турбинді қозғалтқышы бар EDTO ұшақтары ұшу үшін таңдалады және ұшудың жұмыс жоспарында және ӘҚҚ үшін ұшу жоспарында нұсқалады.

770. Жүру бағыты бойынша қосалқы әуеайлақ оған дейін ұшу уақыты ХСА екі газ турбинді қозғалтқышынан бір жұмыс істемейтін қозғалтқышы бар ӘК сипаттамасы үшін 60 минуттан аспайтын кезде таңдалады.

771. Тағайындалған әуеайлағына дейін шектен ұшу уақыты PNR есебімен тағайындалған әуеайлақ үшін қосалқы әуеайлағын таңдау кезінде және қосалқы әуеайлағына дейін барлық жұмыс істейтін қозғалтқыштары бар крейсерлік режимінде 2 сағат ұшудан аспайды.

772. АҰҚ бойынша ұшу кезінде ұшудың жұмыс жоспарында және ӘҚҚ үшін ұшу жоспарында тағайындау орнының бір қосалқы әуеайлақ таңдалады және нұсқалады, ұшып шығу әуеайлақтан немесе бағытта ұшу жоспарын өзгерту нүктесінен тағайындау орны әуеайлағына дейін ұшу ұзақтығын алмағанда метеорологиялық жағдай және жедел ақпарат негізінде айқындалады, бұл әуеайлақты қолданатын есеп уақытында:

1) қонуға кіру мен қону ВМЖ-да жүзеге асырылады;

2) оны қолданатын есеп уақытында тағайындау орны әуеайлақта тәуелсіз жұмыс ҰҚЖ бар, оның біреуі аспаптар бойынша қонуға кіру үшін жабдықталған.

773. Егер белгіленген қону әуеайлақ оқшалған әуеайлақ болса, онда:

1) қосалқы әуеайлақ (қосалқы әуеайлақтар) талап етілмейді, кету шегі айқындалады;

2) кету шегінен өткен соң ұшу мәліметтер негізінде жалғасады, бұл есеп уақыты кезінде әуеайлақта қауіпсіз отырғызу жүргізіледі;

3) поршеньді қозғалтқышы бар ұшақ үшін крейсерлік эшелонында жоспарланған 45 минут аралығында ұшу үшін отын қорымен ұшу уақытынан 15% талап етіледі, отын резервін қоса алғанда немесе қандай мерзім қысқа болуға байланысты 2 сағат аралығында;

4) газ турбинді қозғалтқышы бар ұшақ үшін тағайындау орны әуеайлақта отынды бірқалыпты крейсерлік тұтыну кезінде 2 сағатқа ұшу үшін отын қоры талап етіледі, отын резервін қосқанда.

774. Тағайындау орнының екі қосалқы әуеайлақтар таңдалады және жұмыс ұшу жоспарында және ӘҚҚ үшін ұшу жоспарында нұсқалады, тағайындау орны әуеайлақ үшін:

1) әуеайлақты қолданатын есеп уақытында метеорологиялық жағдай пайдаланушы орнатқан әуеайлақтың бекітілген пайдалану минимумынан төмен болса;

2) метеорологиялық жағдай туралы ақпарат болмаса.

775. Уәкілетті ұйым ұшу қауіпсіздігінің тең деңгейін қамтамасыз етуді көрсететін тәуекел бағалау негізінде қосалқы әуеайлақты таңдау өлшемдерінің пайдалану нұсқаларын бекітуге рұқсат етіледі.

Ұшу қауіпсіздігі үшін тәуекел бағалау қосады:

1) пайдаланушының сипаттамасы;

2) ӘК және оның жүйесінің жалпы техникалық ерекшелігі;

3) әуеайлақта бар техника, техникалық ерекшелігі мен инфра құрылым;

4) метеорологиялық ақпарат сапасымен сенімдігі;

5) қосалқы әуеайлақты әр қолдану нұсқасымен байланысты қауіп-қатерді айқындау;

6) салдарын азайту бойынша нақты шаралар.

Ескерту. 775-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-параграф. Метеорологиялық жағдайлар

776. Бағытта немесе ӘК баратын бағыттың бөлімінде метеорологиялық жағдайлар осы Қағидалардың 611-тармағының талаптарына сәйкес болмаса, КҰҚ бойынша ұшу басталмайды.

777. Осы Қағидалардың 767-тармағының талаптарды есепке алмағанда, келесі ақпарат алынбағанша, АҰҚ бойынша ұшуға жол берілмейді:

1) есеп уақыты бойынша тағайындалған қонудің әуеайлағына келу кезінде әуеайлақтың жағдайлары пайдалану минимумдарына сәйкес келеді немесе артады;

2) ұшып келудің есеп уақыты бойынша тағайындау орнының қосалқы әуеайлақта жағдайлар осы Қағидалардың 602-тармағының талаптарына сәйкес келген болады.

Қосалқы әуеайлақты таңдау кезінде жел бағыты мен жылдамдығын ескеру арқылы нақты ҰҚЖ үшін қолданылатын әуеайлақтың пайдалану минимумдар қолданылады.

778. Метеорологиялық жағдайлар пайдаланушы бекітілген пайдалану минимумдарға сәйкес келмесе немесе артпағанша, АҰҚ бойынша ұшып шығу әуеайлақтан ұшу жүргізілмейді.

Ұшу жоспарын өзгерту нүктесіне жеткен соң, АҰҚ бойынша ұшу жалғасады, егер белгіленген қону әуеайлақта немесе әр таңдалған қосалқы әуеайлақта нақты ауа-райы туралы мәліметтер немесе олардың болжаулармен комбинациясы әуеайлақ қолданатын есеп уақыты бойынша метеорологиялық жағдайлар пайдаланушымен бекітілген пайдалану минимумдарына сәйкес келеді немесе артады деп нұсқалса ұшу жалғасады.

779. Осы Қағидалардың 601-тармағының талаптарына сәйкес келетін метеорологиялық жағдайымен екі қосалқы немесе БТШ төмендегідей болатын бір қосалқы әуеайлақ болғанда межелі әуеайлақтың метеорологиялық жағдайы туралы ақпарат болмаса, АҰҚ бойынша ұшуға рұқсат етіледі:

1) айналып ұшу ең аз 150 метрге (500 фут), БТШ 450 метрге (1500 фут) кем емес және көріну 5000 метрге кем емес қолданып, қонуға кіру үшін MDA/H жоғары;

2) көріну пайдалану минимумынан 1000 метрге жоғары болған кезде 100 метрге (330 фут) MDA/H жоғары болады.

Ескерту. 779-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 03.06.2019 № 354 (07.11.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

780. Әр қосалқы әуеайлақта қонуға кіру мен қонуді орындау мүмкіндігін айқындау кезінде ұшу қауіпсіздігінің тең деңгейін қамтамасыз ету үшін пайдаланушы әуеайлақтың пайдалану минимумына қосымша қолайлы ретінде уәкілетті ұйымы үшін БТШБ маңызы мен көрінуін белгілейді.

Ескерту. 780-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

781. Уәкілетті ұйым әуеайлақты қолданатын есеп уақыты үшін пайдаланушымен бекіткен уақытша қорын бекітеді.

Ескерту. 781-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

782. Белгілі немесе күтілетін мұз басу жағдайында, егер ұшақ осындай жағдайда ұшу үшін сертификатталған және жабдықталған болса ұшу орындалады.

783. Болжамды немесе белгілі мұз басу жағдайында, егер ӘК мұз басуды айқындаудан өтсе және қажет болғанда мұз басуды жою (болдырмау) бойынша жұмыстар өткізілсе ұшу басталады.

ӘК ұшуды орындау үшін жарамдылық жағдайында немесе қарапайым жағдайда болуы үшін мұз басу пайда болатын басқа ластанулар жойылады.

8-параграф. Отын қоры

784. ӘК жоспарланатын ұшуды қауіпсіз аяқтау және белгіленген ұшу жоспарынан мүмкін ауытқуға жол бермеу үшін жеткілікті отынмен толтырылады.

785. ӘК бортында жоспарланатын отын қоры негізделеді:

3) отынды шығындайтын мониторинг жүйесінен алынған нақты ӘК қатысты өзекті мәліметтер немесе ӘК өндіруші ұсынған мәліметтер болмағанда;

4) ұшуды орындайтын пайдаланушылық жағдай қосады:

ӘК күтілетін массасы;

NОТАМ;

ағымды метеорологиялық жиынтық немесе ағымды жиынтық пен болжамдар комбинациясы;

ӘҚҚ рәсімі, шектеу және күтілетін кідіріс;

кейбір техникалық қызмет көрсетуді орындау және/немесе конфигурациядан ауытқуды кейінге қалдыру салдары.

786. Тұтынатын отынның ұшу алды есебі қосады:

3) ұшу әуеайлақта жергілікті жағдайды және ККҚ отынын тұтыну көлемін ескерумен ұшу үшін қолданатын рульдеуді жанармай;

4) осы Қағидалардың 788-тармағының 2) тармақшасының пайдалану жағдайын ескерумен ұшып көтерілу кезінен немесе ұшу жоспары өзгерту нүктесінен бастап тағайындалған әуеайлағына қонуға дейін бағыт бойынша ұшу үшін отын;

5) бағыт бойынша немесе ұшу жоспарын өзгерту нүктесінен бастап ұшу үшін қажет 5% құрайтын күтпеген пайдалану жағдайда қосымша отын, отын шығыны нормасына есептелген, бірақ ХСА тағайындау орны әуеайлақта 450 м (1500 фут) биіктік бойынша күту аймағында жылдамдықпен 5 минут аралығында ұшу үшін отын мөлшерінен кем емес.

787. Тағайындау орны қосалқы әуеайлағына дейін ұшу үшін отын қоры қамтамасыз етеді:

1) тағайындау орны қосалқы әуеайлақты таңдау кезінде:

тағайындау орны қосалқы әуеайлақта екінші шеңберіне кету;

крейсерлік ұшудың күтілетін абсолют биіктік жинағы;

күтілетін бағыт бойынша ұшу;

жерге отыруды бастау нүктесіне дейін төмендеу;

жерге отыруды орындау және тағайындау орны қосалқы әуеайлақта қону;

3) осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес тағайындау орны екі қосалқы әуеайлақтарды таңдау кезінде – тағайындау орны қосалқы әуеайлағына алыстатып ұшу;

4) тағайындалған орнын қосалқы әуеайлақсыз ұшу кезінде – ХСА тағайындау орны әуеайлақта 450 м (1500 фут) биіктік бойынша күту аймағында жылдамдықпен 1 сағат аралығында ұшу;

5) белгіленген оқшаулаған әуеайлағына қону үшін:

поршеньді қозғалтқышы бар ұшақ үшін крейсерлік эшелонында ұшу үшін жоспарланған 45 минут аралығында ұшу үшін отын қоры мен ұшу уақытынан 15% талап етіледі, отын резервін қосқанда немесе қандай мерзім қысқа болуға байланысты 2 сағат аралығында;

газ турбинді қозғалтқышы бар ұшақ үшін тағайындау орны әуеайлақта отынды бірқалыпты крейсерлік тұтыну кезінде 2 сағатқа ұшу үшін отын қоры талап етіледі, отын резервін қосқанда.

788. Отын резерві – тағайындау орны қосалқы әуеайлақ немесе тағайындау орны әуеайлағына келу кезінде есеп қону массасын қолданумен есептелген қор, тағайындау орны үшін қосалқы әуеайлақ талап етілмейді:

1) поршеньді қозғалтқышы бар ұшақ – уәкілетті ұйым айқындаған 45 минут аралығында жылдамдықпен және абсолют биіктікте ұшу үшін;

2) газ турбинді қозғалтқышы бар ұшақ – ХСА әуеайлақта 450 м (1500 фут) биіктік бойынша күту аймағында жылдамдықпен 30 минут аралығында ұшу.

Ескерту. 788-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

789. Қосымша отын қоры, егер осы Қағидалардың 786-тармағының 2) және 3) тармақшаларының және 787 мен 788-тармақтарының талаптарымен сәйкес есептелген ең аз отын қоры келесі жағдайда жеткіліксіз:

1) ӘК үшін мүмкіндікті қамтамасыз ету, төмендеуді орындау және қосалқы әуеайлағына дейін ұшуды жалғастыру, қажет болғанда қозғалтқыш ақау кезінде операцияны орындайды немесе бағыттыңең қиын нүктесінде герметикалық сапасы жойылады, ол үшін көп отын талап етіледі:

ХСА әуеайлақта 450 м (1500 фут) биіктік бойынша күту аймағында жылдамдықпен 15 минут аралығында;

қонуға кіру және қону орындау кезінде;

2) уәкілетті ұйым бекіткен ең қиын жағдайдың отын қоры бар EDTO ұшу;

3) жоғарыда нұсқалмаған қосымша талаптарды орындау.

Ескерту. 789-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

790. Дискрециялық отын қоры ӘКК қарауы бойынша бортқа алынған қосымша отын мөлшері.

791. Егер борттағы отын мөлшері осы Қағидалардың 787 және 788-тармақтарының және қажет болғанда 790-тармағының талаптарына сәйкес келмесе ұшу басталмайды немесе ұшу жоспарын өзгерту нүктесінен жалғастырылмайды.

792. Уәкілетті ұйым ұшу қауіпсіздігі деңгейін тең қолдау тәсілдерін көрсететін пайдаланушының тәуекел бағалау негізінде рульдеу, маршрут бойынша ұшу, күтпеген жағдай, тағайындау орны қосалқы әуеайлағына дейін ұшу және қосымша отын қоры үшін ұшудың алдын ала есептелген отын қоры нұсқаларын бекітеді.

Пайдаланушы қауіпсіз ұшу үшін тәуекел бағалау қосады:

1) бағыт бойынша ұшу үшін отын қорын есептеу;

2)пайдаланушы мүмкіндіктері:

отын шығындау үшін мониторинг бағдарламасын қосатын автоматты әдісін айқындау;

қосалқы әуеайлақтын қолданудың қазіргі заман тәсілдерін қолдану;

3) салдарын азайту үшін нақты шараларды қолдану.

Ескерту. 792-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

793. Ұшу басталғаннан кейін отынды шығындау, ұшуды жоспарлау кезінде белгіленген мақсаттарға арналмайды, қайта талдауды талап етеді және егер осыған байланысты жоспарлы операцияны түзетеді.

794. Ұшуда отын шығынын басқару саясаты мен рәсімі осы Қағидалардың 8-тарауының 4-параграфына сәйкес жүзеге асырылады.

795. Жолаушыларды отырғызу кезінде ӘК отынмен толтыру, олардың бортта болуы немесе оларды шығару осы Қағидалардың 6-тарауының 20-параграфына сәйкес жүргізіледі.

9-параграф. Жүк бөліміндегі өрт сөндіру жүйесі үшін уақыт шектеуді есепке алу

796. Барлық ұшу келесі жағдайда жоспарланады: қосалқы әуеайлағына кету уақыты жүк бөлімінде өрт сөндіру жүйесі үшін уақыт бойынша шектеуден артпайды, ол ӘК құжаттамасында және уәкілетті ұйым бекіткен пайдаланушылық қауіпсіз қоры азайтылған көлемінде нұсқалған.

Ескерту. 796-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

797. Егер осы шектеулер ұшу кезінде ескерілетін болса, олар ӘК тиісті құжаттамасында нұсқалады.

Осы мақсаттар үшін 15 минуттай пайдаланушылық қауіпсіздік қоры қарастырылады.

10-параграф. Шаршағыштықты бақылау

798. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 27 ақпандағы № 250 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10629 нөмірімен тіркелген) Қазақстан Республикасының азаматтық және эксперименттік авиациясы әуе кемелерінің экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастыру қағидалардың (бұдан әрі - ҚР АжЭА ӘК-рінің экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастыру қағидалар) талаптарына сәйкес пайдаланушы ұшу және кабиналық экипаждарының барлық мүшелері бойынша пайдаланушы мемлекет айқындаған уақыт кезеңі үшін ұшу уақытын, қызметтік ұшу уақытын, қызмет уақытын және демалыс уақытын есепке алып отырады.

798-1. пайдаланушы шаршауға байланысты ұшу қауіпсіздігі үшін тәуекелдерді басқару мақсатында Қазақстан Республикасының азаматтық және эксперименттік авиациясының ӘК экипаждары мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастырудың белгіленген қағидаларына сәйкес келетін ұшу уақытының, ұшу жұмыс уақытының, жұмыс уақытының нормаларын және демалыс уақытына қатысты талаптарды әзірлейді.

Ескерту. Қағидалар 798-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

799. Уәкілетті ұйым барлық немесе жеке орындайтың ұшулардың түрлеріне қатысты шаршағыштықты бақылау мақсатында ұшу және кабинаның экипаждары өздерінің міндеттерін белсенділіктің тиісті деңгейі дәрежесінде орындауларына кепіл болуы үшін ғылыми принциптерге, білімге және пайдаланудағы тәжірибеге сәйкес әзірленген және негізделген FRMS жүйесіні (бұдан әрі - FRMS) пайдаланушымен қолдануға рұқсат етіледі.

Ескерту. 799-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

800. Уәкілетті ұйым пайдаланушысын шаршағыштықты бақылаудың нормативтік қағидаларының бөлігі немесе барлығы орнына қолданыла бастағанда бекітеді. Бекітілген FRMS шаршағыштықты бақылаудың нормативтік қағидаларымен салыстырғанда ұшу қауіпсіздігінің баламалы немесе жоғары деңгейін қамтамасыз етеді.

Ескерту. 800-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

801. Пайдаланушы әрбір экипаждың ғарыштық радиация әсерінің жалпы мөлшерін айқындаудың 15000 м астам (49 000 фут) биіктіктегі ұшақтың әрбір ұшуы туралы есеп құжаттарын 12 ай бойы сақтайды.

11-параграф. Ұшуды орындау кезіндегі қосымша талаптар

802. Пайдаланушы ӘК бортынан метеорологиялық қадағалауды жүргізу және оның нәтижелерін ӘҚҚ органына хабарлау, сондай-ақ ұшудың қарсы қауіпті жағдайлары туралы хабарлау тәртібін ҰЖН айқындайды.

803. Бағыттың кез келген нүктесінен қосалқы әуеайлағына дейін ХСА мен желсіз жағдайлары кезінде бекітілген OEI 60 минутқа сәйкес келетін қашықтықтағы бағыттарда екі газтурбиналық қозғалтқышы бар ұшақтардың немесе ХСА мен желсіз жағдайлары кезінде барлық бекітілген АЕО екіден артық газтурбиналық қозғалтқыштары бар ұшақтардың пайдаланушылары мынадай талаптарды (EDTO) орындайды:

1) ұшуларды, мүшелері осындай ұшуды орындау үшін арнайы даярлығы бар ӘК экипаждары орындайды;

2) пайдаланушы ӘК осындай ұшу экипаждарының мүшелерін даярлаудың тиісті бағдарламасын әзірлейді және ҰЖН енгізеді, олар:

бағытты және бағыттағы қосалқы әуеайлақтарды таңдау қағидаларын;

MEL қолданылуын;

ұшар алдында және ұшуда отын қорына қойылатын талаптарды;

қосалқы әуеайлақ бағытында метеожағдайдың нашарлауы кезіндегі іс-қимыл тәртібін;

крейсерлік ұшуда қозғалтқыштардың бірі тартылысты толық жоғалтқан кездегі іс-қимылдар бойынша жаттығуды;

генераторлардан электр қорегін толық жоғалтқан кездегі іс-қимыл жаттығуын қамтуы тиіс.

3) ұшуды жоспарлау кезінде, бағытта жарамды қосалқы әуеайлақтарды таңдау кезінде келудің есептік уақытына дейін және кейін 1 сағат ішінде әуеайлақта метеорологиялық жағдайлар мынадай болуы тиіс:

дәл кіру кезінде – БТШБ көріністің мәлімденген қашықтығы ҰҚЖ мәнінен жоғары 800 м қашықтықта көріну (көрініс) кезінде 60 м (200 фут) ұлғайған DA/DH мәнінен төмен емес;

дәл емес және визуалды кіру кезінде – БТШБ көріністің мәлімденген қашықтығы ҰҚЖ (RVR) мәнінен жоғары немесе 1500 м қашықтықта көріну (VIS) кезінде 120 м (400 фут) ұлғайған MDH/MDA мәнінен төмен емес;

4) қонуға кірудың және САТ ІІ бойынша қонудың мәлімденген сұлбалары бар екі немесе одан көп ҰҚЖ бар әуеайлақтары үшін БТШБ 90 м (300 фут) кем емес және ҰҚЖ көрiну алыстығы (RVR) немесе көрінісі (VIS) 1200 м кем емес, ал САТ III үшін – 60 м (200 фут) кем емес және ҰҚЖ көрiну алыстығы (RVR) – 550 м кем емес;

5) пайдаланушының уәкілетті орган бекіткен қосалқы әуеайлағына ӘК тұрпаты, межелік және ең жоғары уақыты көрсетілген бағыттағы қосалқы әуеайлағына ұлғайтылған уақытты көрсете отырып, EDTO ұшуды орындауға рұқсаты бар.

12-параграф. Ұшу-техникалық сипаттамаларының шектеулерін есепке алу

804. ӘК ұшу жарамдығы сертификаттың талаптарына (ұшуға жарамдылығы туралы куәлік) сәйкес және ӘК осы түріндегі ҰПН-да қамтылған ҰТС пайдалану шектеулерінде бекітілген шегінде пайдаланылады.

805. Осы тарауының 14-параграфының талаптарын қоспағанда бір қозғалтқышымен ұшақтар қозғалтқыш істен шыққан жағдайда амалсыз қонуды қауіпсіз жүзеге асыруға мүмкіндік беретін ауа-райының осындай жағдайы мен жарықтандыру жағдайында, осындай маршрутта және олардың осындай ауытқуларымен пайдаланылады.

806. ӘК тіркеу мемлекеті пайдаланудың барлық күтілетін жағдайлары кезінде қауіпсіздіктің жалпы деңгейін қамтамасыз ету үшін жеткілікті дәрежеде жүзеге асыруға болатын сақтық шараларын қабылдайды.

807. ӘК ҰПН қамтылған ҰТС туралы ақпарат алдағы ұшулар кезінде осы Қағидалардың талаптар орындалуы мүмкін екендігін көрсеткен жағдайда ғана ұшуды бастауға рұқсат беріледі.

808. Ұшар алдында ӘК ҰТС-на әсер ететін – салмағы, әуеайлақты (тікұшақ айлақты) асуға тиісті барометрлік биіктігі, температурасы, жел, құрғақ жолдың ӘК үшін ҰҚЖ жай-күйі, еңісі, (батпақ, судың және (немесе) мұздың болуы), гидроұшақтар үшін, олармен шектеліп қана қоймай су бетінің жай-күйі, әсер ететін барлық факторларды ескеру қажет.

809. Бұл факторлар ҰТС белгілеу кезінде қаралуы мүмкін пайдалану параметрлері немесе рұқсаты мен қор ретінде ескерілуі мүмкін немесе аталған ұшақ үшін қолданылатын ҰТС нормасына енгізілуі мүмкін.

810. Ұшып көтерілу басында ұшақтың салмағы осы Қағидалардың 816 және 817-тармақтарында көзделген, ал қосалқы әуеайлақтар үшін – осы Қағидалардың 818 және 819-тармақтарында көрсетілген себептер бойыншаұшу және отынды құю барысында салмақтың болжамды азаюын ескере отырып, осы Қағидалардың 812 және 817-тармақтарында көрсетілген талаптарды орындауға мүмкіндік береді.

811. Ұшып көтерілу басында ұшақтың салмағы әуеайлақтардың асуына сәйкес барометрлік биіктік үшін ҰПН-да көрсетілген, сондай-ақ егер ең жоғары рұқсат етілген салмақты айқындау үшін параметрлер ретінде пайдаланылатын кез келген басқа да жергілікті атмосфералық жағдайлар үшін ең жоғары ұшып көтерілу салмағынан аспайды.

812. Белгіленген әуеайлақта және белгіленген пункттің кез келген қосалқы әуеайлағына қонудың есепті уақытына ұшақтың есепті салмағы осы әуеайлақтардың асуына сәйкес келетін барометрлік биіктік үшін ҰПН-да көрсетілген, сондай-ақ егер ең жоғары рұқсат етілген салмақты айқындау үшін параметрлер ретінде пайдаланылатын кез келген басқа да жергілікті атмосфералық жағдайлар үшін ең жоғары қону салмағынан аспайды.

813. Ұшақтың салмағы ұшып шығар алдында немесе белгіленген әуеайлақта және белгіленген пункттің кез келген қосалқы әуеайлағына қонудың есепті уақытына тиісті ең жоғары массадан аспайды, онымен ұшақтың ИКАО Конвенциясына 16-Қосымшасының І-томындағы шуыл бойынша сертификаттауға қолданылатын стандарттарға сәйкестігі көрсетілді, егер бұған әуеайлақтың орналасқан жердегі мемлекеттің уәкілетті органынан маза бермейтін шуылдың әсері мәселесі жоқ кейбір әуеайлақтар немесе ҰҚЖ үшін ерекшелік ретінде рұқсат алынбаған болса.

814. Ұшақтың ҰТС ұшып көтерілудің кез келген нүктесінде аумалы қозғалтқыш істен шыққан жағдайда, ұшып көтерілуді тоқтатуға және ҮҰБҚ шегінде тоқтап алуға немесе ұшып көтерілуді жалғастыруға және осы Қағидалардың 815-тармағының талаптарды орындауға жағдай келмесе, жеткілікті тік немесе көлденең ұшу траекториясы бойынан барлық кедергілерден ұшып өтуге мүмкіндік береді.

ҰҚЖ-ның тиесілі ұзындығын айқындау кезінде ұшып көтерілу алдындағы осьтік жолға ӘК-сін шығару қажеттілігіне байланысты оның азаю мүмкіндігі ескеріледі.

815. Жұмыс істемейтін бір қозғалтқышы бар ұшақ қабілетті – бағыт бойынша ұшу кезінде бағыттың кез келген нүктесінде немесе одан қосымша бағыттардан бас тартқан жағдайда жоспарланған аумалы қозғалтқыштың істен шыққан жағдайда, ұшуды осы Қағидалардың 817-тармағының талаптары орындалуы мүмкін әуеайлағына дейін, ең төменгі рұқсат берілген биіктікке дейін еш жерге төмендемей жалғастыруға мүмкіндік береді.

816. Қосалқы әуеайлақтарда орналасқан кез келген бағыттағы үш немесе одан көп қозғалтқыштары бар ұшақтардың ұшу кезінде және ұшудың жалпы ұзақтығы қауіпсіздіктің жалпы деңгейін сақтау үшін екінші қозғалтқыштың істен шығуын ескеру қажет, ұшақ кез келген екі қозғалтқыш істен шыққан жағдайда, бағыттағы қосалқы әуеайлағына дейін ұшуды жалғастыруға және қонуға қабілетті.

817. Ұшақтың ҰТС биіктік қорының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ең төмендігімен қонуға кіру траектория бойынан барлық кедергілерді ұшып өткеннен кейін және егер гидроұшақ туралы сөз болса, тоқтау қажеттілігін, бар болатын қону қашықтығың (бұдан әрі - БҚҚ) шегіндегі жеткілікті төмен жылдамдыққа қол жеткізуді ескере отырып, тағайындалған қону әуеайлағына немесе кез келген қосалқы әуеайлағына қонуға мүмкіндік береді. Бұл ретте ӘКК, егер бұл ҰТС-ны белгілеу кезінде ескерілмесе, қонуға кіру және қонуды орындау кезінде ұшу техникасында болжанған айырмашылықтарды ескереді.

13-параграф. Кедергілер туралы мәліметтер

818. Осы Қағидалардың 814-тармағының талаптарымен сәйкес қағидаларды құрастыруға мүмкіндік беру үшін пайдаланушыға кедергілер туралы мәліметтермен қамтамасыз етіледі.

819. Пайдаланушы ұшып көтерілудің кез келген нүктесінде аумалы қозғалтқыш істен шыққан жағдайда, ұшып көтерілуді тоқтатуға және ҮҰБҚ шегінде тоқтап алуға немесе ұшып көтерілуді жалғастыруға және жеткілікті тік немесе көлденең ұшу траекториясы бойынан барлық кедергілерден ұшып өтуге мүмкіндік беретін ұшақтың ҰТС сәйкестігін бағалау кезінде картаның нақтылығын ескереді.

14-параграф. Бір газтурбиналық қозғалтқышы бар ұшақтармен түнде және/немесе АМЖ-да ұшуды жүргізуге қойылатын қосымша талаптар

820. Бір газтурбиналық қозғалтқышы бар ұшақтармен түнде және/немесе АМЖ-да ұшуды жүргізуге рұқсат беру кезінде уәкілетті ұйым ұшақтың тиісті сертификаттауді өткеніне, сондай-ақ ұшу қауіпсіздігінің жалпы деңгейінің:

1) газтурбиналық қозғалтқыштың сенімділігімен;

2) техникалық қызмет көрсету тәртібімен, ұшуларды жүргізу тәжірибесімен, ұшақтарды жөнелту тәртібімен және аталған пайдаланушының экипаждарының дайындық бағдарламасымен;

3) барлық ұшу ұзақтығында қауісіздікті қатамасыз етуге және кез келген мүмкін пайдалану жағдайларында қозғалтқыш істен шыққаннан кейін мәжбүрлі қонуды қауіпсіз орындау үшін жәрдем көрсетуге арналған жүйелер мен жабдықтардың орнатылуымен қамтамасыз етілгеніне көз жеткізеді.

Ескерту. 820-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

821. Түнде және/немесе АМЖ-да пайдаланылатын бір газтурбиналық қозғалтқышы бар барлық ұшақтар қозғалтқыш жұмысы параметрлерінің өзгеруін бақылау жүйесімен жабдықталады, ал ұшу жарамдылығының жеке сертификаты 2005 жылдың 1 қаңтарында немесе осы күннен кейін берілген ұшақтар қозғалтқыш жұмысы параметрлерінің өзгеруін бақылаудың автоматты жүйесімен жабдықталады.

15-параграф. Кеме құжаттары

822. ӘК-де осы Қағидалардың 83-тармағында көрсетілген құжаттар болуы тиіс, оларды экипажының мүшелері уәкілетті ұйымның авиациялық инспекторларының талабы бойынша ұсынады.

Жоғарыда көрсетілген құжаттарына қосымша ретінде ӘК-нің бортында мыналар болуы тиіс:

1) Заңнын 105-бабының 3-тармағымен сәйкес бекітілген төтенше жағдайлар кезіндегі іс-әрекеттер бойынша азаматтық ӘК экипажына нұсқаулығының көшірмесі;

2) техникалық қызмет көрсету және оның пайдалануға жарамдылығы туралы куәлік (борт журналындағы жазба);

3) жиынтық жүктеме тізімі;

4) бас декларация (халықаралық ұшулар кезінде);

5) жолаушылар тізімі (манифест);

6) жүк тізімі (манифест).

ӘК бортында ұшақтың шу бойынша сертификатталғанын растаушы құжат болады. Егер тіркеуші мемлекет бекіткен осындай құжат ағылшын тілінде жазылмаған болса, онда оның ағылшын тіліндегі аудармасы беріледі.

Ескерту. 822-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

823. Жоғарыда көрсетілген құжаттардан басқа ӘК бортында ұшу орындалатын аумақ үстінен мемлекет қағидалары бойынша талап етілетін өзге де құжаттар болуы тиіс.

824. Ұшуға тапсырма мына жазбаларды қамтуы тиіс:

1) ӘК-нің мемлекеттік және тіркеу тану белгілері;

2) ұшу күні;

3) экипаж мүшелерінің тегі және олардың орындайтын міндеттері;

4) ұшып кету және келу пункттері;

5) ұшып көтерілудің және қонудың жоспарланған және нақты уақыты;

6) ұшу мақсаты, рейс нөмірі;

7) ұшуға қатысты ескертулер;

8) ӘКК қолы;

9) пайдаланушы белгілеген өзге де жазбалар.

Ұшуға арналған тапсырма нысанын және оны жүргізу тәртібін пайдаланушының ҰЖН-мен айқындайды.

16-параграф. Минималды қажетті жабдықтар тізбесі

825. Қандай да болмасын аспаптың, жабдықтың немесе жүйенің істен шығуы кезінде коммерциялық әуе тасымалын орындауға осы Қағидалар 2-тарауының 2-параграфында келтірілген MEL негізінде рұқсат беріледі.

826. ТМД елдерінің Қазақстан Республикасының әуе аумағында істен шыққан аспаптармен, жабдықтармен немесе жүйелерімен ӘК-рінде ұшуды орындауы ҰПН-ның талаптар негізінде жүзеге асырылады.

17-параграф. Жолаушыларды коммерциялық әуе тасымалдауды орындайтын ӘК-дің борттық аспаптары және жабдықтары

827. Ұшуларға жарамдылық туралы куәлікті беру үшін қолданылатын ӘК және және ұшу орындалатын жағдайға байланысты ӘК бортында аспаптар, жабдықтар және ұшу құжаттары болады немесе белгіленеді. Белгіленген аспаптар мен жабдықтар, оларды орнатуды қоса алғанда, ӘК-ін тіркеу мемлекетімен бекітіледі немесе олармен келісіледі.

828. Экипажына ӘК-нің ұшу траекториясын бақылауға, қағидалар бойынша талап етілетін кез келген маневрлерді орындауға және күтілетін пайдалану жағдайларында осы ӘК қатысты пайдалану шектеулерін сақтауға мүмкіндік беретін аспаптармен ӘК жабдықталады.

829. Ұшақтың қандай да бір аспаптары, жабдықтың элементтері немесе жоспарлы ұшу үшін қажетті қызметтер жұмыс істемей тұрған кезде немесе болмағанда ұшу басталмайды, егер:

1) ұшақ пайдаланушының MEL сәйкес емес пайдаланылатын болса;

2) пайдаланушыға уәкілетті ұйыммен MMEL шектеулері шегінде ӘК ұшуды орындауға рұқсат етілмеген.

Ескерту. 829-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

830. Ұшақ жабдықталады:

1) оңай қолжетімді орында жайғастырылатын қажетті медициналық дәрі-дәрмектер қорымен;

2) ӘК ішінде қауіпті шоғырлануын тудырмайтын улы газды пайдалану кезінде ауыстырмалы өрт сөндіргіштер (кем дегенде, бір өрт сөндіргіш ұшу экипажы кабинасында және ұшу экипажы кабинасынан бөлінген, және оған экипаж мүшелері тура қолжетімділігі болмайтын әрбір жолаушылар салонында орнатылады).

831. Барлық ӘК-рінде жұмыс істейтін күйде болады:

3) екі жастан асқан әрбір тұлғаға арналған кресло немесе ұйықтау орны;

1) әрбір жолаушылар креслосында таңу белдігі және әрбір ұйықтау орнында шектеуші белдіктер;

2) егер ӘК-де ұшуда алмастыру үшін қолжетімді электрлі сақтандырғыштар орнатылса тиісті номиналды қорлы электрлі сақтандырғыштар, қосымша сақтандырғыштар саны әрбір номиналды сақтандырғыштардың жалпы санынан 10%-тен артық немесе әрбір номинал үшін үш сақтандырғышты құрайды.

832. Коммерциялық тасымалдауды орындайтын 5700 кг артық макималды ұшу массасымен сертификатталған ӘК ұшу экипажының әрбір креслосында байлау жүйелермен жабдықталады. Ұшқыштың әрбір креслосындағы байлау жүйесі кенет тежелген жағдайда ұшқыш денесі қозғалысын автоматты тіркейтін құрылғыны енгізеді.

833. Жолаушыларды тасымалдауға арналған ӘК келесі деректер мен көрсеткіштерді жолаушыларға:

3) байлау белдіктерін тағу керек болғанда;

4) егер ӘК бортында оттегі қарастырылса, оттегі жабдығын қалай және қашан пайдалану керек:

5) темекі шегу қатысты тыйым салу туралы;

6) құтқару кеудешелері немесе ұқсас жеке жүзу құралдары қайда орналасқан және оларды қалай пайдалануға болады, егер мұндай құралдар бортта қарастырылған болса;

7) авариялық шығу жолдары қайда орналасқан және қалай ашылады хабарлауды қамтамасыз ететін құралдармен жабдықталады.

834. Өрт сөндірудің ішіне енгізілген жүйесінде пайдаланылатын кез келген құрам, ұшақтың әрбір дәретханасындағы сүлгілерге, қағаздар мен қалдықтарға арналған қоқыс салғыштың ұшу жарамдылығы жеке сертификаты алғаш рет 2011 жылы 31 желтоқсанда немесе осы күннен кейін берілді, және ұшақтың ауыспалы өрт сөндіргішінде пайдаланылатын кез келген өрт сөндіретін құрамының ұшу жарамдылығы жеке сертификаты алғаш рет 2016 жылы 31 желтоқсанда немесе осы күннен кейін берілді:

3) ӘК-сін мемлекеттік тіркеуде қолданылатын минималды талап етілетін сипаттамаларға жауап береді;

4) Монреал хаттамасының Басшылығының А-қосымшасында (II-топ) (8-ші басылым) көрсетілгендей озон қабатын бұзатын заттар бойынша, озон қабатын бұзатын (1987 жыл) заттар бойынша Монреал хаттамасында тізбектелген заттардың типіне жатпайтындар.

835. Егер фюзеляж үстінде авариялық жағдайда құтқару командасына фюзеляжді ашуға қолайлы орынды таңбалау қарастырылған болса, онда сол орындар таңбаланады. Таңбалау белгілері қызыл немесе сары бояу жағылады және қажет болғанда қоршаған фонмен контраст үшін ақ сызықпен қоршалады.

836. Егер бұрышты таңбалау белгілері арасының арақашықтығы 2 м асатын болса, олардың арасына көрші таңбалау белгілері арасындағы арақашықтық 2 м аспайтындай түрде 9×3 см өлшемді аралық сызықтар жүргізіледі.

837. ӘК ИКАО Конвенциясына 6-Қосымшасының және осы Қағидалардың 5-тарауының 11-параграфының талаптарына сәйкес деректерді тіркеудің борттық жүйесімен және ұшу деректерін борттық өзі жазатындармен жабдықталады.

838. КҰҚ бойынша күндіз ұшуларды орындайтын бүкіл ӘК:

1) магнитті компасымен;

2) дәл хронометрмен немесе уақытты сағатпен, минутпен және секундпен көрсететін сағатпен;

3) дәл барометрлік биіктік өлшегішпен;

4) әуе жылдамдығын көрсеткішпен;

5) тиісті уәкілетті органмен белгіленген қосымша аспаптармен немесе жабдықтармен жабдықталады.

КҰҚ бойынша ұшуларды бақылауды орындайтын ұшақтар, осы Қағидалардың 849-тармағының талаптарымен сәйкес жабдықталады.

839. Гидроұшақтарда:

1) орнынан (креслодан немесе ұйықтайтын жерден) алуға жеңіл болатындай, ӘК бортына жайғастырылған, борттағы әрбір адамға бір құтқару кеудешелері немесе тең бағалы жеке жүзу құралдарымен;

2) теңіздегі кемелердің соқтығысуын ескертудің халықаралық қағидаларымен жазылған, дыбыстық белгілер беретін жабдықтар, егер қолданылатын болса;

3) бір теңіз зәкірі (жүзетін) орнатылады.

840. ӘК бортына жайғастырылған, борттағы әрбір адамға бір құтқару кеудешелері немесе тең бағалы жеке жүзу құралдарымен ең жоғары ұшып көтерілу массасы 5700 килограммнан жоғары немесе 9 (тоғыздан) астам отыру орын саны бар ӘК-сінде:

1) жағалаудан 93 км (50 м. миль) артық арақашықтықта су кеңістігінен бағыты бойынша жолаушыларды коммерциялық әуе тасымалдау жүзеге асыру кезінде;

2) жоспарлау режимінде ұшудың шектік қашықтығынан асатын аралықтағы жағалаудан су кеңістігі үсті бағыты бойынша ұшуды орындау кезінде;

3) су кеңістігі үстінен ұшу кезінде ұшу және қонуға кіру траекториясы суға қонып қалу мүмкіндігі болатындай жағдайда болса.

ӘК бортында құтқару кеудешесі мен жүзетін құрал адамдар өз креслосынан немесе ұйықтайтын орыннан жеңіл қол жеткізе алатындай орналасады.

841. Әрбір құтқару кеудешесі немесе тең бағалы жеке жүзу құралдары адамдарды табуды жеңілдету үшін электрлік жарықтандыру құралдарымен жабдықталады, құтқару кеудешелерінің орынан басқа жеке жүзу құралдары қарастырылған жағдайларды қоспағанда.

842. Ұшақ су беті үстінде болатын немесе, егер ӘК ұшудың сәйкес келетін 30 минуттық немесе барлық басқа ӘК-лері үшін қайсысының аздығына қарай 185 км (100 т. миля) тең қашықтықта ұшуды орындаса, крейсерлік жылдамдықта ұшудың 120 минуттық және қайсысының аздығына қарай 740 километрге (400 т. миля) сәйкес келетін авариялық қону үшін жарамды жер бетінен қашықтайтын бағыт бойынша ұшуды орындайтын барлық ұшақтарда осы Қағидалардың 839 және 840-тармақтарымен көзделген жабдыққа қосымша мынадай жабдық орнатылады:

1) борттағы барлық адамдардың орналасуы үшін жеткілікті сандағы құтқару салдары, авариялық жағдайда оларды тез қолдануды жеңілдететін түрде орналасады және адамдардың өмірін қамтамасыз етудің орындалатын ұшу шарттарына жауап беретін құралдарын қоса алғанда, осындай авариялық құтқару жабдығымен жарақталады;

2) ИКАО Конвенциясына 2-Қосымшасында сипатталған дабыл ракеталарының көмегімен апат белгілерін беруге арналған жабдық;

3) 2018 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей, ең жоғары ұшу салмағы 27000 кг болатын барлық ӘК-рінде 8,8 кГц жиілікте жұмыс істейтін суасты жетек құрылғысы орнатылады. Осындай автоматты қосылатын суасты жетек құрылғысының минималды жұмыс істеу уақыты күнтізбелік 30 күнді құрайды, және оны қанаттардың ішіне немесе артқы тірекке орнатуға тыйым салынады.

843. ӘК іздеу және құтқаруды іске асыру айрықша қиын аудандар ретінде тиісті мемлекеттермен белгіленген құрлық аудандарын ұшып өтуді орындау кезінде ұшып өтетін ауданның талаптарына сәйкес келетін белгілі құрылғылармен және авариялық құтқару жабдықтарымен, адамдардың өмір сүру үшін қамтамасыз ету құралдарын қосқанда жабдықталады.

844. Кабинадағы барометрлік биіктік 3000 м (10000 фут) (атмосфералық қысым 700 гПа кем құрайды) құрайтын биіктіктерде ұшуды орындауға арналған ӘК-лері осы Қағидалардың 372-тармағына сәйкес оттегі сақтау және беру аппаратурасымен жабдықталады.

845. Атмосфералық қысым 700 гПа кем құрайтын (кабинадағы барометрлік биіктік 3000 м (10000 фут) құрайтын биіктіктерде ұшуды орындауға арналған ӘК-лері, бірақ 700 гПа асатын деңгейде ұшу экипажы мен жолаушылар кабинасында қысымды ұстап тұру құралымен жабдықталған ұшақ оттегін беру және сақтау аппаратурасымен осы Қағидалардың 373-тармағына сәйкес жабдықталады.

846. 1962 жылғы 1 шілдеде немесе осы күннен кейін пайдалануға енгізілген герметикалық кабиналарымен және атмосфералық қысымы 376 гПа құрайтын (7600 м (25000 фут) эшелоннан жоғары) биіктіктерде ұшуға арналған ӘК-лері ӘК-нің ұшу экипажына тұмшаланудан ажыраудың кез келген қауіпті дәрежесі туралы дәл ескерту беретін құрылғымен жабдықталады.

847. Осы Қағидалардың 373 және 374-тармақтарының талаптарына сәйкес автоматты түрде орналасқан оттегі жабдығымен ұшақ жабдықталады.

848. Барлық ұшақтар олардын ұшулар орындауда мұздануы мүмкіндігі бар кезде тұрақты және (немесе) мерзімдік әрекет ететін мұздануға қарсы құрылғылармен жабдықталады.

849. 860. АҰҚ бойынша ұшуды орындайтын немесе олардың кеңістіктегі жағдайын ұстап тұратын коммерциялық жолаушы тасымалын орындайтын барлық ұшақтар, бір немесе бірнеше пилотаждық аспапсыз сақтау мүмкін болмайтын уақытта жабдықталады:

1) магнитті компаспен;

2) уақытты сағатпен, минутпен және секундпен көрсететін хронометрмен;

3) есептеуіші және барабанды-бағдарлы санайтын немесе деректер сәйкестендірумен баламалы екі барометрлік биіктік өлшегішпен;

4) судың шоғырлануы немесе мұздану салдарынан оның істен шығуын болдырмайтын құрылғымен жабдықталған аспаптық әуе жылдамдығын көрсету жүйесімен;

5) сырғанау және бұрылу көрсеткішімен;

6) кеңістіктегі жай-күй көрсеткішімен (авиакөкжиекпен);

7) бағамды көрсеткішпен (гирокомпаспен);

8) гироскопиялық құрылғысыны электр қуатымен қамтамасыз етуді көрсететін құрылғысымен;

9) ұшу экипажы кабинасына сыртқы ауа температурасының көрсеткішімен;

10) биіктік алудың немесе төмендеудің тік жылдамдығы көрсеткішімен;

11) тиісті уәкілетті органдар ұйғарған қосымша аспаптар немесе жабдықтармен.

Жекелеген аспаптардың әрқайсысы үшін қарастырылған толық жұмыс істемеуден осындай кепілдік сақталатын жағдайда жоғарыда көрсетілген үш аспаптың әрбірі үшін қарастырылған, кешенді командалық пилотаж жүйелерін пайдалану жолымен осы тармақтың 5), 6), 7), 8)және 11) тармақшалардың талаптарды орындауға рұқсат етіледі.

850. Салмағы 5700 кг астам болатын барлық ұшақтар ұшақтың кеңістік жағдайын көрсететін электр аспаптар үшін авариялық қуат көзімен жабдықталады.

851. 1975 жылдың 1 қаңтарынан кейін пайдалануға жіберілген сертификатталған ең жоғары ұшып көтерілу салмағы 5700 кг астам болатын барлық ұшақтар электрмен жабдықтаудың негізгі жүйесінен тәуелсіз және ең азындан 30 минут ішінде жұмысты қамтамасыз ететін және ӘКК-не анық көрінетін ұшақтығ кеңістіктік жағдайын (авиакөкжиекті) көрсететін аспапты жабдықтандыратын авариялық қуат көзімен жабдықталады. Авариялық қуат көзі электрмен қамтудың негізгі жүйесі толық бас тартқаннан кейін автоматты түрде тоқталады және аспапты тақтада ӘК-нің авиакөкжиегі (авиакөкжиектері) авариялық қорек көзінен жұмыс істейтіндігі нақты көрсетіледі.

852. Әрбір ұшқыш пайдаланылатын аспаптар, ұшқыш ұшу траекториясы бағытын қарап отырып, өзінің жұмыс орнында отырған орнын өзгертпей, олардың көрсеткіштерін оңай көретіндей етіп орналастырылады.

853. Түнгі ұшуларды орындайтын барлық ұшақтар:

1)осы Қағидалардың 833-тармағында тізбесі берілген жабдықтардың бүкіл түрлерімен;

2)ұшудағы немесе әуеайлақтың жұмыс алаңындағы ӘК арналған ИКАО Конвенциясына 2-Қосымшасымен және Қазақстан Республикасының азаматтық ӘК-лерінің ұшуға жарамдылық нормаларымен талап етілетін оттармен;

3)екі қону шамдарымен;

4)барлық аспаптар мен жабдықтарға арналған жарықтандырғышдармен;

5)барлық жолаушылар салондарда шамшырақтарымен;

6)экипажының әрбір мүшесінің жұмыс орнындағы автономды тасымалы шамымен жарақталады.

854. Жолаушылар тасымалдау орындайтын герметикалық кабинамен ұшақтар не түнде не АМЖ метерологиялық радиолокатормен табылатын, найзағай немесе басқа ықтимал қауіпті табиғат жағдайларымен кездесуді күтуге болатын бағыттардағы аудандарда олар пайдаланылатын кезде, бұл жағдайда метрологиялық радиолокатормен жабдықталады.

855. 15000 м (49000 фут) астам биіктіктерде ұшуға арналған ұшақтардың бортында ғарыштық радиациядан (яғни галактикалық және күн жүйесінің иондайтын және нейтронды радиациясының жалпы мөлшерінен) алатын қуат пен әрбір ұшу бойынша жиынтық дозаны үздіксіз өлшеуге және индикациялауға арналған жабдықтың болуы қарастырылады. Бұл жабдықтың индикация блогы ӘК-нің ұшу экипажы мүшелерінің біріне жақсы көрінуі тиіс.

856. Жылдамдықты шектеу Мах саны мәнімен (ӘК ұшу жылдамдығының дыбыс жылдамдығына қатынасы) көрсетілетін барлық ұшақтарда – Мах саны өлшемі және көрсету құралының болуы қарастырылады.

857. Газтурбиналы қозғалтқыштарымен барлық ұшақтар GРWS жабдықталады. GРWS ӘК жабдықтарына қойылатын талаптар осы Қағидалардың 10-тарауының 19-параграфында баяндалған.

858. Бортында 19 (он тоғыздан) астам жолаушыларды тасымалдауға рұқсат берілген барлық ұшақтар:

1) кем дегенде бір автоматты авариялы жетекті таратқышпен;

2) кез келген үлгідегі екі ELT;

3) осы Қағидалардың 10-тарауының 24-параграфының талаптарына жауап беретін функционалдық мүмкіндіктері бар екі ELT, олардың бірі автоматты болып жарақталатын (2008 жылы 1 шілдеден кейін алғаш берілген ұшу жарамдылығы сертификаты бар ұшақтар) жабдықталады.

Ескерту. Егер осы Қағидалардың 10-тарауының 24-параграфының талаптарына басқа жүйе жауап беретін болса, автоматты ELT талап етілмейді.

859. Бортында 19 астам немесе одан аз жолаушыларды тасымалдауға рұқсат берілген барлық ұшақтар ең аз дегенде:

1) кез келген үлгідегі бір ELT;

2) бір автоматты жетек бергішімен ELT (2008 жылы 1 шілдеден кейін алғаш берілген ұшу жарамдылыңы сертификаты бар ұшақтар) жабдықталады.

860. Осы Қағидалардың 858 және 859-тармақтарының талаптарына сәйкес бортқа орнатылатын ELT жабдықтары ИКАО Конвенциясына 10-Қосымшасының ІІІ томдағы талаптарына сәйкес әрекет етеді.

861. Турбиналық қозғалтқыштарымен барлық ұшақтар соқтығысуды ескертетін борттық жүйе – СЕБЖ II жабдықталады. СЕБЖ II ӘК жабдықтарына қойылатын талаптар осы Қағидалардың 10-тарауының 21-параграфында баяндалған.

862. Барлық ұшақтар ИКАО Конвенциясына 10-Қосымшасының ІV-томындағы талаптарына сәйкес әрекет ететін және барометрлік биіктік туралы деректер беретін қабылдау-жауап беру қондырғысымен жабдықталады.

Ұшу жарамдылығы жеке сертификаты 2009 жылғы 1 қаңтардан кейін берілген барлық ұшақтар 7,62 м (25 фут) немесе одан артық дәлдікпен барометрлік биіктік туралы ақпараттар беретін деректер көзімен жабдықталады.

Барлық ұшақтар 7,62 м (25 фут) немесе одан артық дәлдікпен барометрлік биіктік туралы ақпараттар беретін деректер көзімен жабдықталады.

863. Өзінің қызметтік міндеттерін орындау үшін ұшу экипажы кабинасында экипаждың барлық мүшелері өту эшелоннан/абсолюттік биіктіктерден төмен ұшу кезде бағытталған микрофондар немесе ларингофондар пайдалана отырып байланыс жүргізеді.

864. Медициналық дәрі-дәрмектер қорына:

1) барлық ұшақтар мен тікұшақтардағы алғашқы көмек жиынтығы (жиынтықтары);

2) кабиналық экипаж мүшесінің болуын талап ететін, барлық ӘК-де әмбебап алдын алу жиынтығы (жиынтықтары) және 2 сағаттан артық ұшу ұзақтығымен жолда 100-ден астам жолаушыларды тасымалдауға рұқсат етілген ӘК-не арналған медициналық дәрі-дәрмектер.

Алғашқы көмек жиынтығының саны аталған ұшақта тасымалдауға рұқсат етілген жолаушылар санына сәйкес келеді:

0–100 жолаушылар – 1;

101–200 жолаушылар – 2;

201–300 жолаушылар – 3;

301–400 жолаушылар – 4;

401–500 жолаушылар – 5;

500-ден жолаушылардың артық – 6;

3) кабиналық экипаждың бір мүшесі талап етілетін, кәдімгі ұшатын ӘК бортында бір немесе екі – ұшаққа арналған, бір – тікұшаққа арналған әмбебап профилактикалық жиынтық болады.

Қосымша жиынтық (жиынтықтар) пандемиялық әлеуетке ие болатын, ауыр инфекциялық аурудың тарауы сияқты, халықтың денсаулығына жоғары қауіп төнген жағдайда беріледі.

Осындай жиынтықтар ағзадан қан, зәр, құсу массасы, нәжіс сияқты әлеуетті инфекция құрамын тазалау үшін және әлеуетті инфекциялық жағдайларда инфекциялық ауру жұқтырғанға күдікті адамға көмек көрсететін, кабиналық экипажды қорғау үшін қолданылады.

865. Алғашқы көмек жиынтықтары және әмбебап профилактикалық жиынтықтар жолаушылар кабинасында мүмкіндігінше біркелкі орналасуы тиіс. Олар кабиналық экипаждың мүшелеріне қол жетімді жерлерде орналасуы тиіс.

866. Медициналық құралдардың жиынтығы, оны тасымалдау жағдайда, тиісті сенімді жерде сақталуы тиіс.

867. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 27 шілдедегі № 505 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15597 нөмірімен тіркелген) бекітілген Азаматтық және экперименттік авиациядағы авиациялы оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидаларында қарастырылған тәртіпте авиациялық оқиға немесе қақтығыс жағдайда экипаж борттық өздігінен жазып алатын аспапты ұшып болғаннан кейін сөндіреді және олардың тапсырылмағанға дейін қайта қосылмайды.

868. Пайдаланушы электрондық навигациялық деректермен бағдарламалық өнімдерді пайдалануға қатысты осы Қағидалардың 1-тарауының 7-параграфының талаптарды орындайды.

18-параграф. Борттық өздігінен жазып алу аспаптарының мәліметтерін қалпына келтіру

869. Бортында 19 (он тоғыз) аса жолаушы тасуға рұқсат берілген, ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 27000 кг астам барлық ұшақтар және 2021 жылдың 1 қаңтарында немесе осы күннен кейін ұсынылған сертификат түрін алуға берілген өтінім борттық өздігінен жазып алу аспаптарын уақтылы қалпына келтіру және беру үшін мемлекеттің бекіткен пайдаланушының құралдарымен жабдықталады.

870. Борттық өздігінен жазып алу аспаптарының деректерін уақтылы беруге арналған құралдарды бекіткен кезде пайдаланушының мемлекеті:

1) пайдаланушының мүмкіндігін;

2) ұшақтың және әзірлеушінің мемлекет сертификатталған жүйелерінің жалпы мүмкіндіктерін;

3) CVR тиісті арналарының және FDR тиісті деректерді қалпына келтіру құралдарының сенімділігін;

4) нақты алдын алу шараларын ескереді.

19-параграф. Жерге жақындау туралы ескерту жүйесі GРWS

871. Пайдаланушыға, егер ұшақ GРWS-пен жабдықталған болса, ұшуды газтурбиналы қозғалтқыштарымен және ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг астам немесе жолаушылар орнының бекітілген ең көп саны 9 (тоғыздан) астам ұшақта орындауға рұқсат етіледі.

872. Газтурбиналы қозғалтқыштарымен және ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 килограммнан астам немесе бортында 9 (тоғыздан) астам жолаушы тасуға рұқсат берілген барлық ұшақтар ұшу бағытындағы жергілікті жердің бедерін бағалау функциясы бар GРWS-пен жабдықталады.

873. Коммерциялық жолаушылар тасымалдау орындайтын поршеньді қозғалтқыштарымен барлық ұшақтар және оларға ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг астам немесе борттарында 9 (тоғыздан) астам жолаушы тасуға рұқсат берілген осы Қағидалардың 875-тармағының 1) және 3) тармақшаларына сәйкес, сондай-ақ жерден биіктіктің жеткіліксіздігі туралы ескертулерді қамтамасыз ететін және ұшу бағытындағы жергілікті жердің бедерін бағалау функциясы бар GРWS-пен жабдықталады.

874. GРWS жер бетінің әлеуетті қауіпті жақындығы туралы уақтылы және нақты ескертуді ұшу экипажына автоматты түрде беруді қамтамасыз етеді.

875. GРWS, егер өзге келісілмесе, мына жағдайларда іске қосылады:

1) шектен тыс төмендеу жылдамдығы;

2) жер бетіне шектен тыс жақындау жылдамдығы;

3) ұшып көтерілгеннен немесе екінші шеңберіне кеткеннен кейін биіктікті шектен тыс жоғалту;

4) қонумен сәйкес келмейтін конфигурацияда ұшқан кезде жергілікті жерден биіктіктің жеткіліксіз болуы:

шығарылған қалыптағы тіркелмеген шассиі;

жалғасқанатшаның орналасуы қонуға сәйкес келмейді;

5) аспаптар бойынша қонуға кіру глиссаданан төмен шектен тыс төмендеу.

20-параграф. Жолаушылар тасымалдайтын ұшақтардағы кабина экипажы мүшелерінің орындары

876. Кабина экипажы мүшелерінің орындары еден деңгейіндегі авариялық шығыстардың және авариялық эвакуациялау үшін тіркеу мемлекетімен көзделген басқа да авариялық шығыстардың жанында орналасады.

877. Бастапқыда 1981 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін берілген ұшуларға жарамдылығы туралы жеке куәлігіне (типті сертификат немесе балама құжат) қатысты барлық ұшақтар функцияларына авариялық эвакуацияға қатысты жағдайларды орындау кіретін кабина экипажының әрбір мүшесінің пайдалануына арналған байлау жүйесімен жарақталған алға немесе артқа айналатын (ұшақтың бойлық осьіне қарай 15 градуска дейінгі бұрышпен) кресломен жабдықталады.

21-параграф. Соқтығысуды ескертетін борттық жүйе СЕБЖ ІІ (ТCAS ІІ)

878. Ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 5700 кг астам немесе бортында 19 (он тоғыздан) асқан жолаушы тасымалдауға рұқсат етілген турбиналық қозғалтқыштары бар ұшақтармен коммерциялық әуе тасымалдау орындайтын пайдаланушылар СЕБЖ ІІ (ТCAS ІІ) жабдықталады.

879. СЕБЖ (TCAS) ИКАО Конвенциясына 10-Қосымшасының IV-томындағы талаптарына сәйкес пайдаланылады.

880. Пайдаланушы СЕБЖ-ні (TCAS) пайдалану рәсімдерін:

1) бұл ахуалға сәйкес келмейтін жағдайлардан басқа, RA соқтығысулар қаупін шешу бойынша ұсыныстарды беру режимінде;

2) ұсыныстар беру режимінде және Ra соқтығысуларды болдырмау үшін белгілейді.

881. СЕБЖ (TCAS) жабдығы беретін соқтығысулардың алдын ала жөніндегі ұсыныстар ӘҚҚ органдарының нұсқауларынан қарағанда басымдық болып табылады.

22-параграф. ӘК-ні қадағалау

882. Пайдаланушы өзі ұшуларды орындайтын барлық әуе кеңістігі шегінде ұшақтарды алып жүру мақсатында ӘК үшін техникалық бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

Ескерту. 882-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

883. Пайдаланушы төмендегі жағдайларда мұхит (мұхиттық) ауданында (аудандарда) жоспарланған ұшу учаскесіндегі (учаскелеріндегі) ұшақтың орналасқан жері туралы әрбір 15 минут сайын хабарламаны автоматты түрде беру арқылы қадағалайды:

1) ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы бар ұшақтың 45500 кг астам және жолаушылар сыйымдылығы 19 адамнан артық;

2) ӘҚҰ органы ұшақтың орналасқан орны туралы ақпаратты 15 минуттан астам аралықта алғанда.

883-1. азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым пайдаланушы іске асыратын тәуекелдерді бағалаудың бекітілген процесінің нәтижелеріне сүйене отырып, пайдаланушыға хабарламаларды автоматты түрде беру аралықтарын өзгертуге рұқсат береді. Бұл процесс осындай өзгерістерден туындаған пайдалану тәуекелдерін қалай басқаруға болатындығын көрсетеді және кем дегенде мыналарды қамтиды:

1) ӘҚҚ органдарымен байланыс орнату жүйелері мен процестерін қоса алғанда, ұшуларға басшылық жасау жүйелерінің және пайдаланушының процестерінің мүмкіндіктері;

2) ұшақтың және оның жүйелерінің мүмкіндіктері;

3) ұшақтың орналасқан жерін анықтауға және онымен байланысты ұстауға арналған қолда бар құралдар;

4) хабарламаларды автоматты түрде берудегі Интервалдардың жиілігі мен ұзақтығы;

5) ұшу экипажының іс-қимылы тәртібіндегі өзгерістерден туындаған адам факторларының салдары;

6) тәуекелді азайту жөніндегі нақты шараларды және авариялық жағдайдағы іс-қимыл тәртібін қамтуға тиіс.

Ескерту. Қағидалар 883-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

884. Пайдаланушы іздестіру және құтқару қызметтеріне ӘК-нің соңғы белгілі орналасқан жерін айқындауға көмектесу үшін ӘК-ні қадағалау деректерін сақтаудың мемлекет белгілеген қағидаларын енгізеді және бақылайды.

23-параграф. Апатқа ұшыраған ұшақтың орналасқан жерін айқындау

885. Ең жоғары сертификатталған ұшу салмағы 27000 кг астам, ұшу жарамдылығы сертификаттары алғаш рет 2021 жылдың 1 қаңтарында немесе осы күннен кейін берілген барлық ұшақтар, егер олар олар апатқа ұшыраған жағдайда, ақпаратты автономды режимде минут сайын береді, оның негізінде пайдаланушы олардың орналасқан жерін ИКАО Конвенциясына 6-Қосымшасының 9-үстеменің талаптарына сәйкес айқындалады.

886. Пайдаланушы апатқа ұшыраған ұшақ туралы ақпаратты оның мемлекеті белгілеген тиісті ұйымдарға береді.

24-параграф. Бір ұшқышАҰҚ бойынша немесе түнде пайдаланатын ӘК-ге рұқсат беру

887. Бір ұшқыш АҰҚ бойынша немесе түнде пайдаланатын барлық ұшақ:

1) кемінде биіктікті тұрақтандыру және бағытты таңдау режимдері бар ақаусыз автоұшқышпен;

2) бағытталған микрофоны бар құлаққаптармен немесе басқа ұқсас құрылғымен;

3) қоршаған жарықтың кез-келген жағдайында оқуға болатын карталарды бейнелейтін құралмен жабдықталады.

888. Уәкілетті ұйым бір газтурбиналық қозғалтқышпен ұшақтың тиісінше сертификатталғанына көз жеткізеді, сонымен қатар келесі элементтерді ескереді:

1) қозғалтқыш пен "ұшақ-қозғалтқыш" комбинациясының сенімділігін қамтамасыз ететін дәлелдердің болуы;

2) жерде, ұшқаннан кейін және ұшу бағытында және қалыпты крейсерлік абсолюттік биіктіктен мәжбүрлі қонуға дейін төмендеуде қозғалтқыштың істен шығу/бұзылу жағдайындағы рәсімдерді қосқанда, дайындау және тексерудің арнайы және тиісті рәсімдері;

3) жабдықтар мен жүйелер ескере отырып кеңейтілген техникалық қызмет көрсету бағдарламасы;

4) түнде және/немесе АМЖ бойынша ұшулар жасау үшін қажетті жабдықтар мен жүйелерді есепке алумен өзгертілген MEL;

5) түнде және/немесе АМЖ бойынша ұшуға сәйкес жоспарлау және пайдаланылатын минимумдар;

6) ұшып шығу және келу рәсімдері және бағыттарды кез-келген шектеулер;

7) ұшқыштардың біліктілігі және тәжірибесі;

8) ҰЖН, оған қоса шектеулер, апаттық рәсімдер, бекітілген бағыттар немесе ұшу аудандары, MEL және жабдықпен байланысты стандарттық рәсімдер.

Ескерту. 888-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

889. Түнде және/немесе АМЖ бойынша ұшатын, бір газтурбиналы қозғалтқышты ұшақтарды пайдаланушылар су кеңістігінің үстінде қозғалтқыш істен шыққан кейін крейсерлік абсолюттік биіктіктен мәжбүрлі қону ауданына дейін тымық жағдайдағы жоспарлау режимінде тиісті ұшу қашықтығына сәйкес арақашықтық бойынша бағыттарды шектеулерді бағалайды.

Жоспарлау режимінде ұшу қашықтығының үстінен рұқсат етілетін кез келген қосымша арақашықтық ұшақтың жай крейсерлік жылдамдықпен 15 минут ішінде ұшатын арақашықтығынан аспауға тиіс.

25-параграф. HUD немесе баламалы индикаторлармен, EVS, SVS және/немесе CVS жабдықталған ӘК

890. Егер ӘК HUD немесе баламалы индикаторлармен, EVS, SVS немесе CVS, не болмаса, мұндай жүйелердің будандық жүйе шеңберіндегі кез-келген үйлесімімен жабдықталса, ұшақтардың қауіпсіз ұшуларын қамтамасыз ету үшін оларды пайдалануды пайдаланушының мемлекеті бекітеді.

891. Автоматты қону жүйелерін, коллиматорлық немесе баламалы индикаторларды, EVS, SVS немесе CVS жүйелерін пайдалануды бекіткен кезде уәкілетті ұйым:

1) олардың ұшу жарамдылығы нормаларының талаптарына сәйкес болуын;

2) ұшу қауіпсіздігі үшін пайдаланушының оларды пайдалану кезінде қауіп факторына бағалау жүргізуін;

3) пайдаланушының осы жүйелерді пайдалану рәсімдерін және енгізуін және құжаттармен рәсімделуін қамтамасыз етеді.

Ескерту. 891-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

26-параграф. EFB электрондық ұшу планшеттері

892. ӘК бортында EFB пайдаланылатын кезде, пайдаланушы (ӘКК және/немесе пайдаланушы/иеленуші ЖМА ӘК жағдайында) олардың ұшақ жүйесінің, жабдықтардың жұмысын бұзбауы немесе ұшақты басқару мүмкіндігіне кедергі келтірмеуі үшін шаралар қабылдайды.

893. Ұшақ бортында EFB пайдаланылатын кезде пайдаланушы:

1) ұшу қауіпсіздігі үшін EFB әрбір функциясының тәуекел (тәуекелдер) факторын бағалайды;

2) жабдықты пайдалану рәсімдерін және EFB (әрбір функциясын қоса алғанда) және олармен жұмыс істеуді үйренуге қойылатын талаптарды енгізеді және құжаттармен рәсімдейді;

3) EFB бас тартқан жағдайда, ұшу экипажына ұшуды қауіпсіз орындау үшін жеткілікті ақпарат беруді қамтамасыз етеді.

894. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін уәкілетті ұйым пайдаланушының ҰЖН-ына кіргізілген EFB пайдалану жөніндегі ережелерді бекітеді.

Ескерту. 894-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

895. EFB пайдалануды бекіткен кезде уәкілетті ұйым:

1) EFB жабдығының және олармен байланысты бекіту тораптарының, оған қоса қолдануға болатын жерлерде ұшақ жүйелерімен интерфейстің ұшу жарамдылығы нормаларына сәйкестігіне;

2) ұшу қауіпсіздігі үшін пайдаланушы EFB функциясы (функциялары) қолдайтын операциялармен байланысты тәуекел факторларына баға беретіндігіне;

3) EFB функциясы (функциялары) көздейтін және бейнеленетін ақпараттың артықтығына пайдаланушы талап қойғындығына;

4) қолданылуы мүмкін кез-келген деректер базасын қосқанда, пайдаланушы EFB функциясын (функцияларын) басқару рәсімдерін орнатқандығына және құжатпен ресімдегендігіне;

5) пайдаланушымен EFB функциясын (функцияларын) қолдану рәсімдер және олармен жұмыс істеуді үйрету бойынша талаптар орнатылады және құжатпен ресімдегендігіне көз жеткізеді.

Ескерту. 895-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27-параграф. Борттық байланыс және навигациялық жабдығы

896. Ұшақ:

1) әуеайлақтың диспетчерлік қызмет көрсету мақсатында екі жақты байланысты қолдауға;

2) ұшу кезінде кез-келген уақытта метерологиялық ақпаратты алуға;

3) ұшу кезіндегі кез-келген уақытта бір авиациялық станциямен және басқа авиациялық станциялармен және тиісті уәкілетті орган белгілеген жиіліктерде екі жақты байланысты қолдануға қабілетті радиожабдығымен жабдықталады.

897. 121,5 Гц апаттық авиациялық жиілікте байланыс осы Қағидалардың 896-тармағында көрсетілген радиожабдықтың көмегімен қамтамасыз етіледі.

898. RSP ерекшелігіне сәйкес ұшу кезінде РВС сипаттамаларына негізделген байланысты жүзеге асыру үшін осы Қағидалардың 896-тармағының талаптарын сақтауға қосымша ретінде ұшақ:

1) белгіленген RSP ерекшелігіне сәйкестікті қамтамасыз ететін байланыс жабдығымен жабдықталады;

2) ҰПН және әзірлеушінің мемлекеті немесе ӘК тіркелген мемлекет бекіткен басқа құжаттамасы, ұшақтың RSP ерекшелігіне сәйкес келу мүмкіндіктері туралы ақпарат болады;

3) MEL құрамына кіретін RSP ерекшелігіне сәйкес келу мүмкіндіктері туралы ақпарат болады.

899. RSP ерекшелігіне сәйкес ұшу кезінде РВС сипаттамаларына негізделген байланысты жүзеге асыру үшін пайдаланушының мемлекеті пайдаланушының төмендегілерді енгізуін және құжатпан ресімдеуін қамтамасыз етеді:

1) күтпеген мән-жайлар жағдайына арналған іс-қимылдар тәртібін қоса алғанда, штатты және штаттан тыс рәсімдері;

2) RSP ерекшеліктеріне сәйкес ұшу экипажының біліктілік және дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;

3) тиісті персоналды жоспарланған қызмет міндеттеріне сәйкес дайындау бағдарламасы;

4) RSP ерекшеліктеріне сәйкес ұшу жарамдылығын қолдау үшін техникалық қызмет көрсетудің тиісті рәсімдері.

900. Осы Қағидалардың 896-тармағының талаптарына орай пайдаланушының мемлекеті:

1) ИКАО Қонвенциясына 11-Қосымшасының 3-тарауының 3.3.5.2-тармағына сәйкес белгіленген бақылау бағдарламаларынан аталған байланыс сипаттамалары туралы хабарламалар алуды;

2) RСP ерекшеліктерінің талаптарын сақтамаушылар ретінде хабарламаларда көрсетілген нақты ӘК-ге, ӘК үлгілеріне немесе пайдаланушыларға қатысты шұғыл түзету шараларын қабылдауды қамтамасыз етеді.

901. Ұшақ оған ұшуды :

1) ұшудың жұмыс жоспарына сәйкес;

2) жер бағдарларымен визуалды контакт орнату көмегімен жүзеге асырылатын КҰҚ бойынша ұшуды қоспағанда, ӘҚҚ талаптарына сәйкес (егер бұған тиісті уәкілетті орган тыйым салмаса) орындауға мүмкіндік беретін навигациялық жабдықпен жабдықталады.

902. RBN үшін тиісті навигациялық ерекшелік белгіленген ұшулар кезінде осы Қағидалардың 901-тармағының талаптарын сақтауға қосымша ретінде ұшақ:

1) белгіленген навигациялық ерекшелікке (ерекшеліктерге) сәйкестікті қамтамасыз ететін навигациялық жабдықпен қамтамасыз етіледі;

2) ҰПН және әзірлеушінің мемлекеті немесе ӘК тіркелген мемлекетпен бекіткен басқа құжаттамасы, ұшақтың RСP ерекшелігіне сәйкес келу мүмкіндіктері туралы ақпарат болады;

3) MEL құрамына кіретін RСP ерекшелігіне сәйкес келу мүмкіндіктері туралы ақпарат болады.

903. RBN үшін белгіленген навигациялық ерекшелікпен ұшу кезінде уәкілетті ұйым пайдаланушының енгізуі және құжатталған түрде әзірлеуді қамтамасыз етеді:

1) күтпеген мән-жайлар жағдайына арналған іс-қимылдар тәртібін қоса алғанда, штатты және штаттан тыс рәсімдері;

2) RСP ерекшеліктеріне сәйкес ұшу экипажының біліктілік және дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;

3) тиісті персоналды жоспарланған қызмет міндеттеріне сәйкес дайындау бағдарламасы;

4) RСP ерекшеліктеріне сәйкес сәйкес ұшу жарамдылығын қолдау үшін техникалық қызмет көрсетудің тиісті рәсімдер.

Ескерту. 903-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

904. Ұшу аудандарында немесе РВN тиісті навигациялық ерекшеліктері бар бағыттар бойынша ұшуларға, сондай-ақ рұқсат етілген талап етілетін (AR) PBN навигациялық ерекшеліктерінің негізінде ұшуларға ӘК бекітуді уәкілетті ұйым осы Қағидалардың 19-тарауының 1-параграфының ережелеріне сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 904-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

905. Өңірлік аэронавигациялық келісімге сәйкес МNРS көзделген әуе кеңістігінде ұшқан кезде ӘК бортына навигациялық жабдық орнатылады, ол:

1) экипажға жол сызығын ұстанудың немесе осы жол сызығының кез келген нүктесінде одан талап етілетін дәлдік дәрежесімен ауытқудың үзіліссіз индикациясын қамтамасыз етеді;

2) пайдаланушының мемлекеті оны мұндай ұшуларды қолдануға рұқсат береді.

906. ӘК-ні МNРS көзделген әуе кеңістігінде ұшуға бекіту жөніндегі талаптар осы Қағидалардың 19-тарауының 2-параграфында мазмұндаған.

907. Өңірлік аэронавигациялық келісім негізінде FL 290 және 410 арасында 300 м (1000 фут) RVSM қосалқы қолданылатын әуе кеңістігінде ұшулар орындау үшін ұшақ осы Қағидаларға 17-қосымшаның 3-тармағында көрсетілген жабдықпен жарақталады.

908. ӘК-ні RVSM жағдайында әуе кеңістігінде ұшуға бекіту жөніндегі талаптар осы Қағидалардың 19-тарауының 3-параграфында берілген.

909. Ұшақ навигациялық жабдықпен жеткілікті дәрежеде жарақталады, ол ұшудың кез келген кезеңінде бір жабдық элементтерінің істен шыққан жағдайда ұшаққа осы Қағидалардың 903-тармағына және 898, 907 және 908-тармақтарына сәйкес жағдайларда жалғастыруға мүмкіндік береді.

910. АМЖ-да қону жоспарланған ұшу кезінде ұшақ визуалды қону жасалатын нүктеге ұшақты шығаруды қамтамасыз ететін радиожабдықпен жарақталады. Бұл жабдық мұндай бағыттауды әрбір әуеайлақта және АМЖ-да қону жоспарланған немесе қону мүмкін қосалқы әуеайлақтарда қамтамасыз етуге қабілетті.

911. Жабдықты орнату не байланыс үшін, не навигация үшін, не олардың екеуі үшін де қажет әрбір бөлек элементтің істен шығуы навигация немесе байланыс үшін қажет басқа элементтің істен шығуына әкеліп соқпайтындай түрде жүзеге асырылады.

912. Электрондық навигациялық деректерді басқаруға бойынша қойылатын талаптар осы Қағидалардың 1-тарауының 7-параграфында берілген.

28-параграф. Байқау жабдығы

913. ӘК ӘҚҚ талаптарына сәйкес ұшуды орындауды қамтамасыз ететін байқау жабдығымен жабдықталады.

914. Байқау жабдығы PBS арналған RSP ерекшелігіне сәйкес болуға тиіс ұшу кезінде, ұшақ осы Қағидалардың 913-тармағының талаптарын сақтауға қосымша ретінде:

1) RSP белгіленген ерекшелігіне (ерекшеліктеріне) сәйкес ұшуға мүмкіндік беретін байқау жабдығымен жабдықталады;

2) ҰПН және әзірлеушінің мемлекеті немесе ӘК тіркелген мемлекет бекіткен басқа құжаттамасы, ұшақтың RSP ерекшелігіне сәйкес келу мүмкіндіктері туралы ақпарат болады;

3) MEL құрамына кіретін RSP ерекшелігіне сәйкес келу мүмкіндіктері туралы ақпарат болады.

915. PBS арналған RSP ерекшелігіне сәйкес ұшу кезінде уәкілетті ұйым пайдаланушының енгізуді және құжатталған түрде орнатуды қамтамасыз етеді:

1) күтпеген мән-жайлар жағдайына арналған іс-қимылдар тәртібін қоса алғанда, штатты және штаттан тыс рәсімдер;

2) RSP ерекшеліктеріне сәйкес ұшу экипажының біліктілік және дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;

3) тиісті персоналды жоспарланған қызмет міндеттеріне сәйкес дайындау бағдарламасы;

4) RSP ерекшеліктеріне сәйкес ұшу жарамдылығын қолдау үшін техникалық қызмет көрсетудің тиісті рәсімдері.

Ескерту. 915-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

916. Уәкілетті ұйым ӘК-не қатысты осы Қағидалардың 914-тармағында көрсетілген:

1) ИКАО Конвенциясына 11-Қосымшасының 3-тарауының 3.3.5.2-тармағымен сәйкес белгіленген бақылау бағдарламаларынан аталған байланыс сипаттамалары туралы хабарламалар алуға;

2) RСP ерекшеліктерінің талаптарды сақтамайтын ретінде хабарламаларда көрсетілген нақты ӘК-ге, ӘК үлгілеріне немесе пайдаланушыларға қатысты шұғыл түзету шараларын қабылдауға байланысты талаптарды болуын қамтамасыз етеді.

Жабдықты орнату не байланыс үшін, не навигация үшін, не олардың екеуі үшін де қажет әрбір бөлек элементтің істен шығуы навигация немесе байланыс үшін қажет басқа элементтің істен шығуына әкеліп соқпайтындай түрде жүзеге асырылады.

Ескерту. 916-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

29-параграф. Авиациялық қауіпсіздік

917. ӘК ұшу экипажы кабинасының есігі (ол орнатылған жерде) осы Қағидалардың 117-тармағында көзделген тұлғалардың кіруі мен шығу мүмкіндігін қамтамасыз етуге қажетті жағдайларды қоспағанда, оларды шығару үшін кез келген осындай есік ашылғанға дейін жолаушыларды отырғызғаннан кейін барлық сыртқы есіктер жабылған сәттен бекітілген қондырғыда жабық тұрады.

918. Пайдаланушы ӘК-ін тексерудің бақылаушы тізбенің бортында болуын қамтамасыз етеді, оны болжанған диверсия жағдайында жарылғыш қондырғыны іздеу кезінде және ӘК жасырылған қару, жарылғыш заттар немесе басқа қауіпті қондырғыны айқындау мәніне тексеру кезінде, ӘК авиация саласындағы қызметке заңсыз араласу актісіне кезігуіне қатысты күдік болғанда басшылыққа алу қажет.

919. Пайдаланушы, оның қызметкерлері терроризм актілерін немесе азаматтық авиация қызметіне заңсыз араласудың басқа нысандарын тоқтатуға ықпалын тигізе алатындай, өз қызметкерлерін ӘК-де тасымалдауға арналған жолаушыларға, багаждарға, жүктерге, поштаға, жабдықтарға, қорлар мен борттық тамақтарға қатысты ескерту шараларымен және әдістерімен таныстыру мақсатында даярлау бағдарламаларын белгілейді және орындайды.

11-тарау. Тікұшақтармен ұшу ерекшеліктері. Коммерциялық ұшу 1-параграф. Жалпы ережелер

920. Пайдаланушы ол алған деректер негізінде осындай ұшу үшін, тікұшақты қауіпсіз пайдалану және жолаушыларды қорғау үшін тікелей талап етілетін жер үсті және (немесе) су құралдары бар екендігіне, ұшудың орындалуы тиіс жағдайларға сәйкес келетіндігіне және олардың осы мақсатта дұрыс пайдаланатынына көзін жеткізгенге дейін орындалмауы үшін шаралар қабылдайды.

921. Пайдаланушы ұшуды қамтамасыз ету құралдарының жұмысында ұшу уақытында пайда болған кез келген жөнсіздіктері туралы ешбір кешіктірілмей, ол үшін жауап беретін уәкілетті ұйымға хабар берілуі үшін шаралар қабылдайды.

Ескерту. 921-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

922. Пайдаланушының сертификатын (авиациялық жұмыстарды орындау куәлігі) және оларды пайдалану ерекшеліктерін беру осы Қағидалардың 6-тарауының 2-параграфының талаптарымен сәйкес жүзеге асырылады.

923. Нұсқаулықтар, борт журналдары және есепке алу құжаттары бойынша негізгі талаптар осы Қағидалардың 2-тарауында берілген.

924. АҰҚ бойынша ең төменгі абсолют биіктікті белгілеу рәсімдері осы Қағидалардың 6-тарауының 10-параграфында берілген.

925. Тікұшақ айлақтардың пайдалану минимумдарын немесе қону орындарын айқындау рәсімдері осы Қағидалардың 6-тарауының 11-параграфында берілген.

926. Тікұшақтармен ұшу жолаушыларды, багажды, поштаны, жүктерді тасымалдау және әуеайлақтарға, тікұшақ айлақтарына, дайындалған қону алаңдарына және әуеден таңдап алынған алаңдарға қона отырып, авиациялық жұмыстарды, іздестіру-құтқару және авариялық-құтқару жұмыстарын орындау мақсатында орындалады.

927. Тау шыңдарында, шоқыларда, ғимараттардың шатырларында орналасқан террассаларда, көтеріңкі платформаларда, теңіз (ішкі су) кемелерінің, қалқымалы бұрғылау қондырғыларының палубаларында жабдықталған қону алаңдарына ұшу осы Қағидалардың, ӘК ҰПН-ның талаптарына және аэронавигациялық ақпарат жинақтарына немесе ӘҚҚ жергілікті қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

928. Ұшақтар мен түкұшақтар бір мезгілде пайдаланатын әуеайлақтарда тікұшақтарға арналған жеке старты бар арнайы алаңдар жабдықталады.

Ұшақтар мен тікұшақтардың бір мезгілде ұшуларын ұйымдастыру тәртібі аэронавигациялық ақпарат жинақтарында немесе ӘҚҚ жергілікті қағидаларында айқындалады.

2-параграф. Отын және май құюды есептеу

929. Пайдаланушы отын мен май құю есебін жүргізеді, ол әрбір ұшуды орындауда осы Қағидалардың 11-тарауының 9-параграфының талаптар орындалғанынан көз жеткізуге мүмкіндік береді.

930. Отын мен май құю есебінің құжаттары үш ай ішінде сақталады.

3-параграф. Экипаж

931. Пайдаланушы әрбір ұшуға бір ұшқышты ӘКК ретінде тағайындайды.

932. Пайдаланушы ұшу уақытын және қызметтік ұшу уақытын нормалау қағидаларын жасайды және онда оның экипаждарының барлық мүшелерінің демалуы үшін жеткілікті уақыт көзделеді. Бұл нормалар ҚР АжЭА ӘК-лерінің экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастыруының талаптарына жауап береді.

933. Пайдаланушы өзінің экипаждарының барлық мүшелерінің ұшу уақытына, қызметтік ұшу уақытына және демалыс уақытына есеп жүргізеді.

4-параграф. Жолаушылар

934. Пайдаланушы осы Қағидалардың 10-тарауының 3-параграфында көрсетілген ақпаратты жолаушыларға жеткізу шараларын қабылдайды.

935. Пайдаланушы жолаушылардың ұжымдық пайдалануға арналған негізгі борттық апаттық-құтқару жабдығының орналасқан орны мен жалпы пайдалану тәртібі туралы хабарландырылуын қамтамасыз етеді.

936. Ұшуда апаттық жағдай пайда болған кезде жолаушыларға бұл жағдайда мақсатқа сай болып саналатын шұғыл әрекеттер туралы нұсқама беріледі.

937. Пайдаланушы ұшып көтерілу және қону уақытында, сондай-ақ турбуленттілік себебі бойынша немесе ұшу барысында туындайтын кез келген апаттық жағдайларда қажет деп санайтын сақтық шараларын қабылдайды, тікұшақ бортындағы барлық жолаушылардың байлау белдігінің немесе байлау жүйесінің көмегімен өз креслоларына байлаулы болуы үшін шаралар қабылдайды.

5-параграф. Ұшуға дайындық

938. ӘКК-нің ұшу алдындағы дайындық нәтижелеріне қанағаттанғанын білдіретін мына жайлар:

1) тікұшақ ұшуға жарамды;

2) алдағы ұшудың нақты үлгісі үшін осы Қағидалардың 11-тарауының 14-параграфында көзделген аспаптар мен жабдықтардың осы рейс үшін жеткілікті мөлшерде белгіленген;

3) тікұшаққа техникалық қызмет көрсетуді өткен туралы куәлік берілді;

4) тікұшақтың салмағы және ауырлық ортасының орналасуы ұшудың күтілетін жағдайларын ескере отырып, ұшуды қауіпсіз орындауға мүмкіндік береді;

5) тікұшақ қолжетімді жерге орналастырылатын қажетті медициналық дәрі-дәрмектер қорымен жабдықталған;

6) бортта бар кез келген жүк тиісті түрде бөлінген және сенімді бекітілген;

7) белгіленген ұшу барысында осы Қағидалардың 11-тарауының 12-параграфында көзделген пайдалану шектеулерінің сақталғанын көрсеткен нәтижелерге тексеру жүргізілген;

8) ұшудың жұмыс жоспарын жасауға қатысты талаптардың сақталғандығы құжатталған түрде расталған болса ұшу немесе үшулар сериясы басталмайды.

939. Қолайсыз жағдайда су бетінің үстінде ұшуларды орындайтын барлық тікұшақтар суға қонуға арналған сертификаттаудан өтеді. Теңіз бетінің жай-күйі туралы деректер суға қону туралы ақпараттың ажырамас бөлігі болып енеді.

940. Тікұшақ бортында бір әмбебап профилактикалық жиынтық боладыоны пайдалану үшін кабина экипажының бір мүшесі талап етіледі. Осындай жиынтық қан, зәр, құсық, нәжіс сияқты әлеуетті жұқпалы ағза құрамын зарарсыздандыру үшін және күмәнді жұқпалы аурудың әлеуетті жұғу жағдайларында көмек көрсететін экипаж кабинасын қорғау үшін пайдаланылады.

941. Пайдаланушы ұшуға дайындық туралы толтырылған құжаттаманы үш ай бойы сақтайды.

6-параграф. Ұшудың жұмыс жоспарын құру

942. Ұшудың жұмыс жоспары әрбір белгіленетін ұшуға немесе ұшу сериясына арналып жасалады, ӘКК бекітеді және тиісті ӘҚҚ органына тапсырылады. Пайдаланушы ұшудың пайдалану жоспарын ұсынудың неғұрлым тиімді тәсілін айқындайды.

943. ҰЖН-да ұшудың жұмыс жоспары мазмұнының сипаттамасы, және пайдалану тәртібі келтіріледі.

7-параграф. Қосалқы тікұшақ айлақтары

944. Егер, ұшып шығатын тікұшақ айлақтағы ауа райының жағдайлары осы тікұшақ айлақтың қолданыстағы пайдалану минимумына сәйкес келсе немесе сол минимумнан төмен болса, ұшып көтерілу кезінде қосалқы тікұшақ айлақ таңдалады және ұшудың жұмыс жоспарында көрсетіледі.

945. Ұшып көтерілу кезінде қосалқы тікұшақ айлақ ретінде таңдалатын тікұшақ айлақ бойынша қолда бар ақпарат ұшып көтерілуді орындау үшін тікұшақ айлақтың пайдаланушы минимумынан сәйкес келетін немесе осы минимумдардан асатын, оның пайдаланудың есептік уақытының жағдайларын растайды.

946. АҰҚ бойынша ұшу кезінде ұшудың жұмыс жоспарында және ұшу жоспарында мына жағдайларды қоспағанда, белгіленген пункттегі кемінде бір қосалқы тікұшақ айлақ көрсетіледі:

1) ұшудың ұзақтығы және басым метеорологиялық жағдайлар тағайындалған тікұшақ айлағына ұшып келудің есептік уақытына, сондай-ақ қонудың жоспарланған уақытына дейін және кейін пайдаланушы мемлекеттің ұйғарымымен қонуға кіру және қону ВМЖ-да орындалу мүмкіндігіне сенімді болу үшін негіздеме береді;

2) белгіленген тікұшақ айлақтың пункті оқшауланған және жарамды, қосалқы тікұшақ айлақ жоқ болса және PNR айқындалады.

947. Тағайындалған пункттің қосалқы тікұшақ айлақ ретінде таңдалатын тікұшақ айлақ бойынша қолда бар ақпарат есептік уақытта оны пайдалану шарттарының осы операцияларды орындау үшін тікұшақ айлақтың пайдалану минимумына сәйкес келетінін немесе бұл минимумнан асатынын растайды.

Тікұшақ айлақтың пайдалану минимумынан төмен жағдайлар болжанған, тағайындалған пунктіне ұшып шығу кезінде тағайындалған пункттің екі қосалқы тікұшақ айлақтар таңдалып алынады. Тағайындалған пункттің бірінші қосалқы тікұшақ айлақтағы жағдайлар тағайындалған пункттің пайдалану минимумына сәйкес келеді немесе бұл минимумнан асады, ал екіншісінде – қосалқы тікұшақ айлақтың пайдалану минимумына сәйкес келуі немесе бұл минимумнан асуы тиіс.

948. Теңіздегі қосалқы тікұшақ айлақ көрсетілген кезде, ол мыналарға сүйене отырып айқындалады:

1) теңіздегі қосалқы тікұшақ айлақтары РNR өткеннен кейін ғана пайдаланылады; PNR дейін жағалаудағы қосалқы тікұшақ айлақтары ғана пайдаланылады;

2) басқарудың сындарлы жүйелері мен сындарлы компоненттерінің механикалық сенімділігі қосалқы тікұшақ айлақтың (тікұшақ айлақтардың) жарамдылығын айқындау кезінде есепке алынады және назарға алынады;

3) бір қозғалтқышы жұмыс істемейтін тікұшақтың сипаттамалары жұмыс істемейтін қосалқы тікұшақ айлағына келгенге дейін белгілі;

4) палубадағы орынға кепілдік беріледі;

5) ауа райы туралы ақпарат нақты дерек көздерден: әуеайлақ метеорологиялық органдарынан немесе арнайы дайындықтан өткен теңіздегі тікұшақ айлақтардың авиациялық қызметкерінен алынған.

949. Егер жағалаудағы қосалқы тікұшақ айлағына ұшуды орындау үшін борттағы отын қоры жеткілікті болса, теңіздегі қосалқы тікұшақ айлақтары пайдаланылмайды. Теңіздегі қосалқы тікұшақ айлақтары қолайсыз жағдайларда пайдаланылмайды.

8-параграф. Метеорологиялық жағдайлар

950. КҰҚ бойынша орындалатын ұшу метеорологиялық мәліметтерден және ағымдағы мәліметтерден тұратын ауа райының топтамасына ұшу маршрутындағы немесе мартшрут бөлігіндегі немесе ұшуды орындаудың болжамды ауданындағы метеорологиялық жағдайлар КҰҚ сәйкес тиісті уақытқа қарай осы Қағидалардың сақталуын қамтамасыз етпейінше жіберілмейді.

КҰҚ бойынша ұшулар кезінде жақсартылған көрудің басқа да жүйелерін және NVIS жүйесін қолдану кезінде жоғарыда аталған талаптар сақтау қажет.

951. АҰҚ бойынша ұшу тікұшақ айлақта отырғызуға белгіленген немесе отырғызу орнындағы жағдайлар жайлы ақпарат алынбайынша жіберілмейді немесе қосалқы тікұшақ айлақ қажет болса, бір қосалқы тікұшақ айлақта келудің есепті уақытына тікұшақ айлақтың пайдалану минимумына сәйкес келеді немесе тиімді болады.

952. Әрбір қосалқы тікұшақ айлағына қонуға және кіруге немесе қону орнына қонуға кіруды орындау кезінде ұшулардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында пайдаланушы пайдалану минимумына қарау БТАБ (бұлтардың төменгі аймағының биіктігіне) жағына және көрінуіне уәкілетті ұйым үшін тиімділігін орнатады.

Ескерту. 952-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

953. Мұзданудың белгісіз немесе күтілмеген жағдайында орындалған ұшу ұшақ сертификатталған және ұшудың осындай талаптарына сәйкес жабдықталған жағдайында ғана жіберіледі.

954. Жер мұздануының белгісіз немесе күтілмеген жағдайында жоспарланған немесе белгіленген тікұшақтың мұздануын айқындау мәніне тексерістен өтпеген жағдайда және қажет болған жағдайда онда мұздануға қарсы қорғаныс жұмыстары жасалмаған болса, ұшу басталмайды.

9-параграф. Жанармай мен майға қойылатын талаптар

955. Барлық тікұшақтарға – тікұшақ метеорологиялық жағдайлары мен ұшу кезінде күтілетін кез-келген бөгелістерге тәуелсіз ұшуды қауіпсіз аяқтау үшін кепілдік беретін жеткілікті жанармай мен май қоры болған жағдайда ғана ұшуды бастайды. Одан басқа, бортта күтілмеген жағдайлар туындаған жағдайда навигациялық жанармай қоры болады.

956. КҰҚ бойынша ұшу кезінде тікұшақ бортында ұшуды орындауға жеткілікті жанармай мен май мөлшері болуы тиіс:

1) белгіленген отыру алаңына дейін ұшуға;

2) ұтымды (жанармай жұмсауға қарағанда) жылдамдықта 20 (жиырма) минут аралығында ұшуға жанармайдың ақтық резерві;

3) пайдаланушымен көрсетілген кез-келген төтенше жағдайлардың пайда болуына байланысты, жанармайдың артық жұмсалуында ұшуды қамтамасыз ететін жанармайдың қосымша мөлшері.

957. Егер, осы Қағидалардың 955-тармағымен сәйкес тікұшақ бортына қосалқы тікұшақ айлақ қажет болмаған жағдайда, белгіленген тікұшақ айлағына дейін немесе қонуға кіруге немесе отырғызуға АҰҚ бойынша ұшуды орындау үшін жеткілікті мөлшерде жанармай болуы және одан кейін болуы тиіс:

1) қалыпты температурлық жағдайда және қонуға кіруда және қонғанда 450 м (1500 фут) биіктікте белгіленген тікұшақ айлақта немесе қону орнында күту аймағында ұшу жылдамдығымен 30 (отыз) минут ұшу үшін жанармайдың ақтық резерві;

2) пайдаланушымен белгіленген кез-келген төтенше жағдайлардың пайда болуы кезінде жанармайды артық жұмсауды қамтамасыз ететін ұшуда жанармайдың қосымша мөлшері.

958. Егер қосалқы тікұшақ айлақ қажет болған жағдайда, тікұшаққа тағайындалған ұшуларды орындау үшін немесе қонуға, қонуға кіруге және екінші шеңберіне кету үшін жеткілікті көлемде тікұшақта жанармай болу қажет және содан кейін болуы қажет:

1) қону және отырғызуды орындау және ұшу жоспарында көрсетілген отырғызу орны немесе қосалқы тікұшақ айлағына ұшу үшін берілген жанармай;

2) қалыпты температурлық жағдайда және қонуға кіру мен қону орындау үшін 450 м (1500 фут) белгіленген биіктікте қосалқы тікұшақ айлақтан немесе қону орнында күту аймағында ұшу жылдамдығымен 30 минут аралығында ұшу үшін жанармайдың ақтық қоры;

3) пайдаланушымен белгіленген кез-келген төтенше жағдайлардың пайда болуы кезінде жанармайды артық жұмсауда қамтамасыз ететін ұшуда жанармайдың қосымша мөлшері.

959. Қолайлы қосалқы тікұшақ айлақ болмаған жағдайда (белгіленген оңаша тікұшақ айлақ) тікұшақ бортына қонуға кіруге немесе қауіпсіз отырғызуға тағайындалған тікұшақ айлағына дейін ұшуды орындайтын жеткілікті жанармай қорының болуы.

960. Жанармай мен май мөлшерін есептегенде келесі ескеріледі:

1) болжанған метеорологиялық жағдайлар;

2) ӘҚБ органдарының тапсырмасы бойынша маршруттан болжамды ауытқу және әуе қозғалыстарына байланысты бөгелістер;

3) АҰҚ бойынша ұшу кезінде екінші шеңберіне кетуді қоса алғанда белгіленген отырғызуды тікұшақ айлағына аспаптар бойынша қоңуға бір кіруді орындау;

4) ҰЖН-да жазылған ашылу кезіндегі іс-қимыл тәртібі, қолданылған жерінде, немесе мартшрут бойынша ұшу уақытында бір қозғалтқыш істен шыққанда;

5) тікұшақтың қонуын тоқтата алатын немесе жанармай мен/немесе майдың артық жұмсалуы болатын кез-келген басқа да жағдайларда.

961. Жоспарланбаған мақсаттар үшін бастапқы ұшулар кезінде жанармайды жұмсау қайталама талдауды қажет етеді және оны қолдануға болатын, жоспарлы операцияларды реттеуді талап етеді.

10-параграф. Борттағы жолаушылармен немесе айналып тұрған тасымалы винттермен жанармай құю

962. Тікұшаққа жолаушыларды отырғызу кезінде және бортта болғанда немесе түсіру уақытында, сонымен қатар, тасымалы винттермен айналып тұрғанда жанармай құю жұмыстары тек пайдаланушы уәкілетті ұйыммен бекітілген ҰЖН-да жанармайды құюға келісілген шарттардың арнайы рұқсаты болған жағдайға ғана жүргізе алады.

Ескерту. 962-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

963. Жанармайды толтыру кезінде егер турбореактивті қозғалтқыштарға арналған басқа да жанармай түрлерімен авиациялық керосин араласқан жағдайда немесе жанармай өткізгіш ашық қолданылғанда қосымша қауіпсіздік шаралары қолданылады.

11-параграф. Ұшу кезінде қолданылатын қағидалар

964. Ұшу тағайындалған тікұшақ айлағына бағытталуы жалғасса, егер келіп қонудың есептелген уақытына соңғы мәліметтер болған жағдайда пайдалану минимумын сақтай отырып, осы Қағидалардың 6-тарауының 11-параграфының талаптарына сәйкес орындалуы қажет.

965. Аспаптар бойынша қонуға кіру тікұшақ айлақтан аса немесе қонуға кірудің соңғы учаскесінің басынан 300 м. (1000 фут) төмен болса, егер мәлімделген VIS немесе бақылау RVR белгісі тікұшақ айлақтың пайдалану минимумынан төмен болса жалғаспайды.

966. Егер FAS кіруден кейін немесе тікұшақ айлақты арттырудың 300 м (1000 фут) төмен болса, мәлімделген VIS немесе бақылау RVR белгісі белгіленген минимумынан төмен болады, қонуға кіру DA/H немесе MDA/H дейін жалғасады. Кез-келген жағдайда тікұшақ осы тікұшақ айлақтары үшін көрсетілген пайдалану минимумдардың талаптар сақтауды қамтамасыз етпейтін әр тікұшақ айлақтың жеріне қонуға кіруды тоқтатады.

967. Метеорологиялық жағдайлардан басқа ұшудың қауіпті жағдайларымен кездесу кезінде ӘҚҚ органына дереу хабарланады.

Осылайша берілетін хабарламалар басқа әуе кемелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету тұрғысынан пайдалы болуы мүмкін егжей-тегжейлерді қамтиды.

Ескерту. 967-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 28.01.2021 № 35 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

968. Ұшу кабинада өз міндеттерін орындауға тиесілі экипаждың мүшелері, оларға тікұшақты пайдалануға байланысты міндеттерін орындау үшін, немесе өздерінің табиғи қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін орнынан кету қажет болған кезін санамағанда, өз жұмыс орнында болады.

969. Экипаждың барлық мүшелері өз жұмыс орындарында болғанда өз белдік байлау белбеулерін тағады.

Ұшқыш орнындағы отырған кез-келген экипаж мүшелері ұшу және қону кезінде байлау жүйесін қолданады, ал барлық экипаждың мүшелері егер де иық белбеулері өз міндеттерін орындауға кедергі болмаса, ұшу және қону кезінде өздерінің байлау жүйесін қолданады, ал егер де иық белбеулері өз міндеттерін орындауға кедергі болған жағдайда, онда иық белбеулері ағытылады, бірақ белдік байлау тағылулы қалады.

970. Экипаждың барлық мүшелері осы Қағидалардың 6-тарауың 21-параграфының талаптарына сәйкес оттегі қорын пайдалану үшін жағдайлар туындаған кезде дем алу үшін оттегіні үздіксіз пайдаланады.

971. Аспаптар бойынша ұшулар үшін тікұшақ айлақ немесе қонуға кірудің соңғы кезеніне және әрбір ұшу аймақтарына уәкілетті ұйыммен мақұлданған құралдар бойынша қонуға кірудің бірнеше үлгілері немесе бір кестесі белгіленеді.

Ескерту. 971-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 23.07.2019 № 542 (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

972. АҰҚ бойынша ұшу кезінде барлық тікұшақтар тікұшақ айлақ орналасуына жауапты мемлекеттік органдармен және тікұшақ айлақты пайдалануға берілген мемлекеттік органдардың бекітілген құралдары бойынша қонуға кіру кестелерімен жұмыс жасауды сақтайды.

973. ӘҚҚ органымен келісуі бойынша ұшып көтерілу немесе қону үшін аэронавигациялық ақпараттар жиынтығында қарастырылған болса немесе ӘҚҚ жергілікті талаптарда көрсетілген болса ҰҚЖ-ның немесе ұшу алаңның кез-келген бөлігін пайдаланалады.

974. ҚҰҚ бойынша ұшуға шешім қабылдағанда аэронавигациялық жиынтығында енгізілген қону алаңдары қосалқы әуеайлақ ретінде ӘКК-не пайдалануға рұқсат береді.

975. Тайғақ шассимен тікұшақтар әуе бойынша жүруді жер үстінің ықпалын ("әуе жастығы") пайдаланумен және кедергіге дейін белгіленген қашықтықтарды сақтаумен ұшу әдісін белгілеу бойынша тұрақ орнынан ұшу орнына және кері қайтады.

976. Қозғалтқышты (қозғалтқыштарды) іске қосу алдында тасымалы винттен ағынмен тартылуы мүмкін құралдар негізгі винттің бір диаметрден кем болмайтын қашықтықта соңынан жойылады.

977. Негізгі жүйелерді қосу арқылы қозғалтқышты (қозғалтқыштарды) іске қосу және сынау ӘКК-мен экипаждың толық құрамымен, сонымен қатар тікұшақтың сенімді байлануын қамтамасыз еткенде белгіленген сынауды өткізуге бортмеханик пен қажетті дайындықтан өткен инженерлік-техникалық қызметкерлермен ғана жүргізіледі.

978. Тікұшақты жүргізгенде тасымалы винт қалақтарының соңынан бастап кедергілерге дейінгі қашықтық тасымалы винт диаметрінің жартысынан кем болмауы тиіс.

979. Тікұшақты жүргізгенде тікұшақтың тасымалы винт ағынынан және онымен тартылған заттардан басқа ӘК зиян әрекеттерді құрмауы тиіс.

980. ӘКК әр ұшудың алдында орталықтандыру есебін тексеру және қону тәсілін айқындау, тікұшақ жүйелерін сынау, күш құрылғылары мен басқару органдарының жұмысын тексеру мақсатында бақылау қалыптауын орындайды. Бақылау қалыптауының биіктігі ӘКК-мен айқындалады.

981. 10 м дейін ҰПН басқасы белгіленбесе, ӘКК-нің минимумына тәуелсіз қалыптау және қозғалу көрудің 500 м кем болмағанда және бұлт биіктігі 50 м төмен болмайтын биіктікте рұқсат етіледі.

982. Авиациялық-химиялық жұмыстарды, оқ�