Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы

Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі № 339-IV Заңы.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
ҚР Заңының қолданысқа енгізілу тәртібін 111-баптан қараңыз.
Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалануға және авиация қызметіне байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді және адамның өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаны, мемлекет мүдделерін қорғау, әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасы экономикасының, жеке және заңды тұлғалардың авиациялық қызмет көрсетуге қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында әуе кеңістігі мен авиация қызметін пайдалану тәртібін айқындайды.

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) авариялық-құтқару жұмыстары – апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелеріне уақтылы көмек көрсетуге бағытталған іс-шаралар кешені;

2) авиакомпания – азаматтық әуе кемелерін пайдаланушының сертификаты бар заңды тұлға;

3) авиамаршрутқа арналған куәлiк – авиациялық маршрутты тұрақты рейстерді орындау үшін пайдалану құқығына арналған құжат;

4) авиация – қызметі әуе кемелерінің көмегімен адамның әуе кеңістігін пайдалануына және оған жағдайлар жасауға бағытталған ұйымдардың барлық түрлері;

5) авиациялық жұмыстар - басқа жеке және (немесе) заңды тұлғалардың мүдделері үшін пайдаланушы азаматтық әуе кемелерін қолдана отырып орындайтын мамандандырылған операциялар;

5-1) авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлік – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген, пайдаланушының авиациялық жұмыстарға жіберілуін куәландыратын, белгіленген нысандағы құжат;

6) авиациялық қауіпсіздік – азаматтық авиацияны заңсыз араласу актілерінен қорғау, оған шаралар кешенін іске асыру мен адами және материалдық ресурстарды тарту арқылы қол жеткізіледі;

6-1) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

7) авиациялық қызмет - әуе кемелерінің көмегімен адамның әуе кеңістігін пайдалануына жағдайлар жасауға бағытталған қызметтің барлық түрі;

8) авиациялық қызметтер көрсету – азаматтық авиацияның жолаушыларды, багажды, жүкті, почта жөнелтілімдерін әуемен тасымалдауды ұйымдастыру мен қамтамасыз етуге және авиациялық жұмыстарды ақысын алып немесе жалдау бойынша орындауға байланысты қызметтер көрсетуі;

9) авиация қызметіне заңсыз араласу – авиацияның қауiпсiз қызметiне қол сұғатын, адамдардың бақытсыз жағдайға ұшырауына, материалдық зиян шегуге, әуе кемесiн басып алуға немесе айдап әкетуге әкеп соққан немесе осындай салдардың туындау қатерін төндiрген құқыққа қарсы әрекет;

10) авиациялық маршрут (авиамаршрут) – авиатасымалдар пункттері арасындағы олардың үстінен әуе қатынасы жүзеге асырылатын жер бетiнiң географиялық сипаттамасы немесе географиялық сипаттамаларының комбинациясы;

10-1) авиациялық медицина – авиациялық ұшуды медициналық қамтамасыз ету мәселелерін зерделеуге арналған медицина саласы;

10-2) авиациялық медициналық инспектор – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның авиациялық медицина саласында біліктілігі мен жұмыс тәжірибесі бар және азаматтық және эксперименттік авиация саласында сертификаттауды, бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруға уәкілеттік берілген авиация инспекторы;

10-3) авиациялық медициналық орталық – азаматтық авиация саласында медициналық куәландыруды жүзеге асыратын заңды тұлға;

10-4) авиациялық медициналық орталықтың сертификаты – авиациялық медициналық орталықтың сертификаттау талаптарына сәйкестігін куәландыратын, белгіленген үлгідегі құжат;

10-5) авиациялық медициналық сарапшы – авиациялық медициналық сарапшы сертификаты бар, авиациялық медицина саласында даярлықтан өткен және практикалық дағдылары мен еңбек өтілі бар, әуе кемелерінің ұшуын орындауға және қамтамасыз етуге және оларға техникалық қызмет көрсетуге, әуе қозғалысына қызмет көрсетуге тікелей байланысты адамдарды куәліктерді немесе біліктілік белгілерін алуға медициналық куәландырудан өткізу үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тағайындайтын дәрігер;

10-6) авиациялық медициналық сарапшының сертификаты – авиациялық медициналық сарапшыға медициналық куәландыру жүргізу және медициналық сертификат беру құқығын беретін, белгіленген үлгідегі құжат;

11) авиациялық оқу орталығы – авиация персоналын даярлауды, қайта даярлауды және олардың кәсіптік деңгейін ұстауды жүзеге асыратын заңды тұлға;

12) авиациялық оқу орталығының сертификаты – авиациялық оқу ұйымының сертификаттау талаптарына сәйкестігін куәландыратын белгіленген үлгідегі құжат;

13) авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі сертификат – авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымның сертификаттау талаптарына сәйкестігін куәландыратын белгіленген үлгідегі құжат;

14) авиация персоналы - арнайы және (немесе) кәсіптік даярлығы бар, әуе кемелерінің ұшуын, әуе тасымалдары мен авиациялық жұмыстарды орындау және қамтамасыз ету, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету, әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жеке адамдар;

14-1) авиациялық хаб – жолаушыларды, багажды, пошта жөнелтiлімдерiн және жүктерді межелі орынға жеткізу үшін авиакомпаниялар аралық пункт ретінде пайдаланатын, тоғысатын рейстерді ұйымдастыру үшін қажетті инфрақұрылымы бар авиакөліктік тораптық әуежай;

15) автомобиль жолының әуеайлақтық учаскесі – әскери-қызметтік міндеттер мен әскери дайындық міндеттерін шешу кезінде мемлекеттік авиация әуе кемелерінің ұшып көтерілуі және қонуы үшін пайдаланылатын, мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган айқындаған автомобиль жолының учаскесі;

15-1) азаматтық авиация саласындағы төлемдер – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым көрсететін қызметтер үшін жеке және заңды тұлғалардың төлемақысы, сондай-ақ азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бюджетіне ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге тұрақты қадағалауды жүзеге асырғаны үшін заңды тұлғалардың міндетті аударымдары;

16) азаматтық авиация саласындағы уәкiлеттi орган – Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және азаматтық және эксперименттiк авиация қызметi саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

16-1) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым – жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын, Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын орнықты дамытуды, ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған қызметті жүзеге асыратын акционерлік қоғам;

16-2) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметшілері – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бірінші басшы мен оның орынбасарларының, құрылымдық бөлімшелер басшыларының және авиация инспекторларының лауазымдарын атқаратын қызметкерлері;

16-3) азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдар – азаматтық авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын және әуе көлігінің қауіпсіздігін, тұрақтылығын, тиімділігін қамтамасыз етуге және оның басқа да мәселелерін реттеуге бағытталған авиациялық қағидаларды қабылдайтын халықаралық ұйымдар;

17) азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымның авиациялық қағидалары – азаматтық авиация қызметінің жекелеген аспектілерін ұйымдастыруды және жүзеге асыруды регламенттейтін, азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйым қабылдаған талап;

18) азаматтық авиация ұйымы – азаматтық авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

19) алып тасталды - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

19-1) азаматтық-әскери үйлестіру жүйесі – авиацияның барлық түрінің әуе кеңістігін қауіпсіз және тиімді пайдалануына бағытталған іс-шаралар кешені;

20) азаматтық әуе кемелерiн пайдаланушының сертификаты – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген, пайдаланушының Азаматтық әуе кемелерiн пайдаланушыларды сертификаттау қағидаларына және сертификаттау талаптарына сәйкестiгiн куәландыратын құжат;

21) азаматтық әуе кемесін мемлекеттік тіркеу туралы куәлік – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген және азаматтық әуе кемесінің Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілгенін растайтын белгіленген үлгідегі құжат;

22) азаматтық әуе кемесінің ұшуға жарамдылығының сертификаты – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген, азаматтық әуе кемесiнiң ұшуға жарамдылығының нормаларына сәйкестiгiн куәландыратын құжат;

23) апатқа ұшыраған әуе кемесі – жермен жүрген, ұшып көтерілген, қонған немесе құлаған кезде қатты зақымданған немесе толық қираған әуе кемесі, сондай-ақ әуеайлақтан тыс жерге мәжбүрлі түрде қонған әуе кемесі;

24) апатқа ұшырау жағдайындағы әуе кемесі – өзіне немесе бортындағы адамдарға тікелей қауіп төнген не онымен радиобайланысы үзілген және қай жерде екені белгісіз әуе кемесі;

25) аса маңызды ұшу – Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының күзетілетін адамдарын әуемен тасымалдау кезінде әуе кемелерінің ұшуына, сондай-ақ олардың ұшатын маршруттарына (рейстеріне) беретін мәртебе;

26) аэроклуб – әуеайлақты (тікұшақ айлағын), әуежайды меншік құқығында не өзге де заңды негіздерде пайдаланатын және осы Заңда көзделген жағдайларда жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушылардың қызметін қамтамасыз ететін заңды тұлға;

27) аэронавигациялық ақпарат – әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз ету, әуе қозғалысына қызмет көрсету және әуе қозғалысын басқару мақсаттары үшін деректерді жинау, талдау және өңдеу нәтижесінде алынған ақпарат;

28) аэронавигациялық ақпарат құжаты – ұшуды орындау, әуе кемесіне қызмет көрсету және әуе қозғалысын басқару үшін елеулі маңызы бар ақпаратты қамтитын, белгіленген тәртіппен бекітілген және жарияланған құжат;

28-1) аэронавигациялық қызмет көрсету – әуе қозғалысын ұйымдастыруды, байланыс, навигация және байқау жүйелерін ұсынуды, ұшуларды метеорологиялық жағынан және іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді, аэронавигациялық ақпарат беруді қамтитын қызмет.

Бұл қызмет көрсету түрлері әуе кеңістігін пайдаланушыларға ұшудың барлық кезеңдерінде (қонуға жақындағанда, әуеайлақ ауданында және маршрутта) ұсынылады;

29) аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші – әуе қозғалысының ұйымдастырылуын және (немесе) басқа да аэронавигациялық қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін заңды тұлға;

29-1) аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің сертификаты – аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің сертификаттау талаптарына сәйкестігін куәландыратын, белгіленген үлгідегі құжат;

29-2) әділ мәдениет – осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, авиация персоналы және азаматтық авиация саласындағы өзге де жұмыскерлер азаматтық авиация саласындағы қателіктер немесе теріс қылықтар туралы хабарлайтын және жасалған қателіктер немесе теріс қылықтар үшін жауаптылықта болмайтын ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидаты;

30) әуеайлақ – жер немесе су бетінің толықтай немесе ішінара әуе кемелерінің келуіне, жөнелтілуіне және осы жер бетімен қозғалуына арналған белгілі бір учаскесі (ғимараттарды, құрылыстарды және жабдықты қоса алғанда);

31) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) жарамдылығының сертификаты – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген, әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) сертификаттау талаптарына сәйкестiгiн куәландыратын құжат;

32) әуеайлақ маңындағы аумақ – әуеайлақтың бақылау нүктесінде орналасқан орталығы және азаматтық және мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайтын радиусы бар жер бетіндегі аумақ;

33) әуеайлақтық метеорологиялық орган – әуеайлақта орналасқан, әуе кемелерінің ұшуын метеорологиялық қамтамасыз етуге арналған қызмет;

34) әуеайлақтық қозғалыс – әуе кемелері мен көлік құралдарының әуеайлақтың маневр жасау алаңындағы қозғалысы, сондай-ақ барлық әуе кемелерінің әуеайлақ аумағындағы ұшуы;

35) әуеайлақтың бақылау нүктесі – әуеайлақтың географиялық орналасқан жерін айқындайтын нүкте;

36) әуежай – әуе кемелерiн қабылдауға және жөнелтуге, әуе тасымалдарына қызмет көрсетуге арналған және осы мақсаттар үшiн әуеайлағы, аэровокзалы, сондай-ақ басқа да қажетті құрылыстары мен жабдығы бар құрылыстар кешенi;

37) әуежай қызметi – жеке және (немесе) заңды тұлғалардың әуежайларда әуемен тасымалдауды, авиациялық жұмыстарды, ұшу қауiпсiздiгi мен авиация қауiпсiздiгін қамтамасыз етумен байланысты жүзеге асыратын қызметі;

38) әуежайдың (әуеайлақтың) авиациялық қауіпсіздік қызметінің сертификаты – әуежайдың (әуеайлақтың) авиациялық қауіпсіздік қызметінің сертификаттау талаптарына сәйкестігін куәландыратын, белгіленген үлгідегі құжат;

39) әуежайдың бақыланатын аймағы – оларға кіру бақыланатын әуежайдың (әуеайлақтың) жұмыс алаңы, оған іргелес жатқан аумақ және жақын орналасқан ғимараттар немесе олардың бір бөлігі;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
39-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

40) әуе кемесi – жер (су) бетiнен шағылысқан ауамен әрекеттесуді болғызбай, ауамен өзара әрекеттесу есебiнен атмосферада қалықтайтын аппарат;

41) әуе кемесімен жалданушы – әуе кемесін жалдау (чартер) шартына сәйкес бiр немесе бiрнеше рейстерде жолаушыларды, багажды, жүктi, почта жөнелтілімдерін тасымалдау және басқа да мақсаттар үшiн бiр әуе кемесiнiң (немесе бірнеше әуе кемесінің) бүкіл сыйымдылығын немесе сыйымдылығының бiр бөлiгiн ақысын алып екiншi тарапқа (әуе кемесiн жалдаушыға) экипажымен қоса беретiн және өз күшiмен оны басқару және техникалық пайдалану бойынша қызмет көрсететін әуемен тасымалдаушы;

42) алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

43) әуе кемесін жалдаушы – бір немесе бiрнеше рейстерде жолаушыларды, багажды, жүктi, почта жөнелтілімдерін тасымалдау немесе басқа да мақсаттар үшiн бiр әуе кемесінің (немесе бірнеше әуе кемесінің) бүкіл сыйымдылығын немесе сыйымдылығының бiр бөлiгiн экипажымен қоса өзінің пайдалануына беру туралы әуемен тасымалдаушымен (әуе кемесімен жалданушымен) әуе кемесін жалдау (чартер) шартын жасасқан жеке немесе заңды тұлға;

44) әуе кемесінің сертификатталған ең жоғары ұшып көтерілу массасы – азаматтық әуе кемесінің тип сертификатында немесе ұшуда пайдалану жөніндегі нұсқаулықта көрсетілген, әуе кемесінің рұқсат етілген ең жоғары ұшып көтерілу массасы;

45) әуе кемесiнiң ұшуы – әуе кемесінің ұшып көтерiлу кезіндегі екпін алудан (тiк ұшып көтерiлген кезде жер немесе су бетiнен ажыраудан) бастап жүру аяқталғанға (ұшу-қону жолағын аялдамай босатқанға дейін) немесе тiк қонған кезде жер (су) бетiне жанасқанға дейiн әуе кемесiнiң жер (су) бетiмен және әуе кеңiстiгiнде қозғалуы;

46) әуе кеңістігін пайдалану режимі – әуе кеңістігін пайдалануды арнайы ұйымдастыруды талап ететін қызметті жүзеге асыру үшін белгіленетін Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі құрылымының жекелеген элементтерін пайдаланудың уақытша тәртібі;

47) әуе қозғалысы – ұшып жүрген және әуеайлақтың маневр жасау алаңындағы әуе кемелерінің қозғалысы;

48) әуе қозғалысына қызмет көрсету – әуе қозғалысына ұшу-ақпараттық қызмет көрсету, авариялық хабар беру, диспетчерлік қызмет көрсету (аумақтық диспетчерлік қызмет көрсету, қонуға жақындағанда диспетчерлік қызмет көрсету немесе әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсету);

49) әуе қозғалысына қызмет көрсету органы – әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету органы, ұшу ақпаратының орталығы немесе аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің әуе қозғалысына қызмет көрсетуіне қатысты хабарламаларды жинау пункті;

50) әуе қозғалысын басқару – ұшуды жоспарлаудың, үйлестірудің және қамтамасыз етудің кешенді процесі, әуе кемелерінің қозғалысын әуеде және жерде тікелей басқару, сондай-ақ ұшудың белгіленген режимінің және әуе кеңістігін пайдалану тәртібінің сақталуын бақылау;

51) әуе қозғалысын басқару органы – өз құзыреті шегінде және өзі үшін белгіленген аймақтар мен аудандарда әуе қозғалысын басқаруды жүзеге асыратын мемлекеттік авиацияның әуе қозғалысын басқару орталығы немесе басқару пункті;

51-1) әуе қозғалысын ұйымдастыру – барлық тараптармен ынтымақтастықта құралдарды ұсыну және үздіксіз қызмет көрсету жолымен және борттағы және жерүсті функцияларын пайдалана отырып, әуе қозғалысына қызмет көрсетуді, әуе кеңістігін ұйымдастыру мен әуе қозғалысы ағындарын ұйымдастыруды қоса алғанда, қауіпсіз, үнемді және тиімді түрде жүзеге асырылатын әуе қозғалысы мен әуе кеңістігін серпінді әрі интеграциялы ұйымдастыру;

52) әуемен тасымалдау – жеке және заңды тұлғалардың әуе кемелерiмен жолаушыларды, багажды, жүктерді және почта жөнелтілімдерін тасымалдау қызметi;

53) әуе трассасы – дәліз түрiндегi бақыланатын әуе кеңiстiгi (немесе оның бір бөлігі);

53-1) әуе кемесін жалдау (чартер) шарты – тасымалдау (әуе кемесін жалдау) шарты, ол бойынша жалға беруші (әуе кемесін жалға беруші) жалға алушыға (әуе кемесін жалдаушыға) жолаушыларды, багажды, жүкті, почта жөнелтілімдерін тасымалдау немесе басқа да мақсаттар үшін бір әуе кемесінің (немесе бірнеше кемелердің) бүкіл сыйымдылығын немесе сыйымдылығының бір бөлігін ақысын алып уақытша иеленуге беруге және бір немесе бірнеше рейске пайдалануға беруге және өз күшiмен оны басқару және техникалық пайдалану бойынша қызметтер көрсетуге міндетті;

53-2) борттағы өздігінен жазатын құрал – авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға тергеп-тексеру жүргізу үшін қосымша мәліметтер көзі ретінде әуе кемесінің бортында орналастырылатын кез келген өздігінен жазатын аспап;

53-3) даярлаудың және бағалаудың құзыреттілік жүйесі – авиация персоналын даярлау және бағалау жүйесі, оған нәтижелерге бағдарлану, операцияларды орындау тиімділігінің стандарттарына және осы стандарттарды өлшеуге ерекше назар аудару, сондай-ақ белгіленген тиімділік стандарттары негізінде оқу курсын әзірлеу тән;

54) жауапкершілік аймағы – әуе қозғалысына қызмет көрсететін орган немесе әуе қозғалысын басқару органы өз функцияларын жүзеге асыратын белгілі бір мөлшердегі әуе кеңістігі;

54-1) жерде қызмет көрсету – әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтымайтын, әуе кемесі әуежайға (әуеайлаққа) келген немесе әуе кемесі әуежайдан (әуеайлақтан) жөнелтілген кезде қажетті қызмет көрсету;

54-2) жерде қызмет көрсету қызметтерін беруші – әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушыны және өз әуе кемелеріне, жолаушыларға, багажға, жүктер мен поштаға өз бетінше қызмет көрсететін авиакомпанияны қоспағанда, әуежай (әуеайлақ) аумағында жерде қызмет көрсету қызметтерін көрсететін жеке немесе заңды тұлға;

55) жолаушы – экипаж құрамына кірмейтін және әуемен тасымалдау шартына сәйкес немесе өзге де заңды негіздерде әуе кемесімен тасымалданатын жеке адам;

55-1) инспекторлық нұсқама – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның авиация инспекторы бақылау мен қадағалау нәтижелері бойынша жеке немесе заңды тұлғаларға анықталған бұзушылықтарды жою үшін берген жеке сипаттағы акт;

56) кабиналық экипаж мүшесі – қауіпсіздік мүддесіне орай және жолаушыларға қызмет көрсету және (немесе) жүктерді тасымалдау мақсатында әуе кемесінің бортында пайдаланушы немесе әуе кемесінің командирі өзіне тапсыратын міндеттерді орындайтын, авиация персоналына жататын, бірақ ұшу экипажының мүшесі болып табылмайтын тұлға;

57) коммерциялық әуе тасымалы – заңды тұлғалардың жолаушыларды, багажды, жүктер мен почта жөнелтілімдерін әуемен тасымалдау шартына сәйкес азаматтық әуе кемелерімен ақысын төлеу немесе жалдау бойынша тасымалдау жөніндегі қызметі;

57-1) кіру шектелген күзетілетін аймақ – әуежайдың бақыланатын аймағының ең жоғары тәуекел аймақтарымен айқындалған, қауіпсіздік мақсатында оларда кіруді бақылаудан өзге бақылаудың басқа да шаралары қолданылатын учаскелері;

58) Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерiнiң мемлекеттік тiзiлiмi – Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін, оларға құқықтарды мемлекеттік тіркеу жүргiзiлетiн құжат;

59) Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi – Қазақстан Республикасының құрлықты және сулы аумағының үстіндегі, оның iшiнде аумақтық суларының үстiндегi әуе кеңiстiгi;

60) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк авиациясы әуе кемелерiнiң тiзiлiмi – Қазақстан Республикасы мемлекеттiк авиациясының әуе кемелерiн мемлекеттiк тiркеу жүргiзiлетiн құжат;

60-1) қайтарылмайтын өкілеттік – Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінен шығаруға (тіркеуден алып тастауға) және Жылжымалы жабдыққа қатысты халықаралық кепілдіктер туралы конвенцияға Авиациялық жабдық жөніндегі хаттамаға сәйкес әуе кемесін әкетуге талап қою құқығы соның пайдасына берілген жеке немесе заңды тұлғаның өкілеттігі;

61) қауіпті аймақ – оның шегінде белгілі бір уақыт кезеңінде әуе кемелерінің ұшуына қауіп төндіретін қызмет жүзеге асырылуы мүмкін белгіленген мөлшердегі әуе кеңістігі;

61-1) қауіпті жүктер – адамның өмірі мен денсаулығына, қауіпсіздігі мен мүлкіне немесе қоршаған ортаға қатер төндіретін, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) қауіпті жүктерді әуемен қауіпсіз тасымалдау жөніндегі техникалық нұсқаулықтарында айқындалатын қауіпті жүктер тізбесінде көрсетілген бұйымдар немесе заттар;

61-2) қашықтан сәйкестендіру жүйесі – ұшуды орындау процесінде пилотсыз әуе кемесі туралы ақпаратты жергілікті трансляциялауды қамтамасыз ететін жүйе;

62) қону алаңы – жердің, мұздың, су бетінің, құрылыстың үстіңгі бетінің, оның ішінде қалқымалы құрылыстың үстіңгі бетінің әуе кемелерінің ұшып көтерілуіне, қонуына, жермен жүруіне және тұрағына арналған учаскесі;

63) қосалқы әуеайлақ – қону белгіленген әуеайлаққа бару немесе оған қону мүмкін болмаған немесе мақсатқа сәйкес болмаған жағдайда, әуе кемесі бара алатын әуеайлақ;

63-1) медициналық қарап-тексеру – авиациялық персоналдың ауруының болуын немесе болмауын анықтау немесе растау, денсаулық жағдайын, сондай-ақ уақытша еңбекке қабілетсіздігін, жұмысқа шығатын ауысымындағы кәсіптік жарамдылығын айқындау;

63-2) медициналық сертификат – медициналық куәландырудың оң нәтижелері бойынша берілетін, өтініш берушінің денсаулық жағдайы бойынша жарамдылығына қойылатын талаптарға сәйкестігін растайтын және кәсіптік қызметке рұқсат беруді қамтамасыз ететін, белгіленген үлгідегі құжат;

63-3) мемлекеттік авиация қызметін бақылау жəне қадағалау органы – мемлекеттік авиация қызметіне мемлекеттік бақылауды жəне қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік авиация саласындағы уəкілетті органның құрылымдық бөлімшесі;

64) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган – Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және мемлекеттік авиация қызметі саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

65) метеорологиялық ақпарат – нақты немесе күтіліп отырған метеорологиялық жағдайларға қатысты, әуе кеңістігін пайдаланушыларға арналған метеорологиялық мәлімет, талдау, болжам және кез келген басқа хабарлама;

65-1) нұсқамалық материал – сертификаттауды жүргізу, бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасын біркелкі қолдану, сондай-ақ сертификаттау талаптарына сәйкессіздіктерді әртүрлі деңгейлерге жатқызу мақсатында, процестер мен рәсімдердің сипаттамасын қамтитын, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның авиация инспекторларына арналған құжат;

66) пайдаланушы – азаматтық әуе кемелерiн пайдаланумен айналысатын немесе осы салада өз қызметтерiн ұсынатын жеке немесе заңды тұлға;

66-1) пилотсыз авиациялық жүйе – пилотсыз әуе кемесі және пилотсыз әуе кемесін әуе кеңістігінде қауіпсіз және тиімді пайдалану үшін қажетті онымен байланысты (пилотсыз әуе кемесін басқаратын байланыс арналары мен құрамдастарды қоса алғанда) элементтер;

66-2) пилотсыз әуе кемелерінің ұшуына шектеу қойылған аймақ – Қазақстан Республикасы аумағының үстінде белгіленген мөлшерлердегі әуе кеңістігінің бір бөлігі, оның шегінде пилотсыз әуе кемелерінің ұшуына белгілі бір шарттармен шектеу қойылады;

66-3) пилотсыз әуе кемесі – дербес жұмыс істеуге және (немесе) бортында пилотсыз қашықтан басқаруға пайдаланылатын немесе арналған әуе кемесі;

66-4) рейс мәртебесінің өзгеруі — маршруттың жоспарланған бағыттан өзгеруі, рейстің кідіруі, рейс кестесінің өзгеруі, рейстің орындалмауы немесе рейстің ұшу (ұшып келу) уақытына немесе маршрутқа әсер ететін өзге де өзгеріс;

66-5) сараптамалық медициналық қорытынды – авиациялық медициналық инспектор даулы жағдайлар бойынша, қажет болған кезде авиация саласындағы басқа да мамандарды тарта отырып берген құжат;

66-6) сертификатталған әуеайлақ (тікұшақ айлағы) – пайдаланушысына әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығы сертификаты берілген әуеайлақ (тікұшақ айлағы);

67) тергеп-тексеру – авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны болғызбау мақсатында жүргізілетін, оның себептерін және (немесе) ілеспе факторларды анықтауды қоса алғанда, ақпаратты жинауды және талдауды, қорытындылар әзірлеуді және қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөнінде ұсынымдар әзірлеуді қамтитын процесс;

67-1) тип сертификаты – әуе кемелерін сертификаттауды жүзеге асыратын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым, азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйым немесе азаматтық әуе кемесі типінің конструкциясын, қозғалтқышты немесе әуе бұрандасын айқындау үшін шет мемлекет берген және конструкцияның ұшуға жарамдылық нормаларына сәйкестігін растайтын құжат;

68) тұрақты емес рейс (ұшу) – тұрақты рейс (ұшу) болып табылмайтын және әуе тасымалы мақсатында немесе онсыз белгілі бір тапсырыс беруші үшін орындалатын рейс (ұшу);

68-1) тұрақты қадағалау – халыққа қауіпсіз авиациялық қызметтерді ұсыну мақсаттарында сертификаттаудан өткен жеке және заңды тұлғалардың белгіленген талаптарды сақтауын мемлекеттік қадағалау түрі;

69) тұрақты рейс – авиакомпания белгілеген және жариялаған кестеге сәйкес орындалатын рейс;

70) тыйым салынған аймақ – Қазақстан Республикасы аумағының үстіндегі белгіленген мөлшердегі әуе кеңістігі, оның шегінде әуе кемелерінің арнайы рұқсатсыз ұшуды орындауына тыйым салынады;

71) тікұшақ – ауадан ауыр, ұшу кезінде негізінен шамамен тік қалыпта болатын осьтердің айналасындағы күш қондырғысы арқылы айналатын бір немесе бірнеше тірек бұрандамен ауа реакциясының есебінен қалықтайтын әуе кемесі;

72) тікұшақ айлағы – әуеайлақ немесе құрылыстың үстіңгі бетінің тікұшақтардың келуіне, жөнелтілуіне немесе осы үстіңгі беті арқылы қозғалуына толықтай немесе ішінара арналған белгілі бір учаскесі;

72-1) тікұшақ қызметтерін ұсыну жөніндегі бірыңғай оператор – азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын, материалдық-техникалық ресурстары, әуе кемелері және білікті мамандары бар, азаматтық авиация субъектісі болып табылатын заңды тұлға;

73) уақытша әуеайлақ – жылдың белгілі бір кезеңінде әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз етуге арналған, белгіленген тәртіппен есепке алуға жататын стационарлық құрылыстары мен жабдықтары жоқ әуеайлақ;

74) ұшақ – ауадан ауыр, ұшу кезіндегі көтеру күші негізінен осы ұшу жағдайларында қозғалмаған күйінде қалатын үстіңгі беттердегі аэродинамикалық реакциялар есебінен қалыптасатын күш қондырғысы арқылы қозғалысқа келтірілетін әуе кемесі;

75) ұшуға жарамдылығы – әуе кемесiнiң қауiпсiздiгi мен ұшу сапасын қамтамасыз ететiн ұшу-техникалық сипаттамаларға сай келетін оның техникалық жай-күйі;

76) ұшуға жарамдылығының нормалары – әуе кемелерiнiң конструкциясына, параметрлерi мен ұшу сапасына және олардың ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге арналған компоненттеріне қойылатын талаптар;

76-1) ұшуға жарамдылық жөніндегі директива – қозғалтқыштар мен әуе қалақтарын, әуе кемесінің қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз етуді, сондай-ақ әуе кемесінің жинақтауыштарын түрлендіруге, ауыстыруға қатысты немесе әуе кемесіне тексеру жүргізудегі және (немесе) оны пайдаланушылық шектеулерге және оны пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа түзетулер енгізудегі талаптарды қоса алғанда, әуе кемесінің ұшуға жарамдылығын қолдауға бағытталған ақпарат;

76-2) ұшуға шектеу қойылған аймақ – Қазақстан Республикасы аумағының үстіндегі белгіленген мөлшерлердегі әуе кеңістігі, оның шегінде әуе кемелерінің ұшуына белгілі бір шарттармен шектеу қойылады;

77) ұшу жоспары – әуе қозғалысына қызмет көрсету және (немесе) әуе қозғалысын басқару органдарына пилот, экипаж немесе пайдаланушы ұсынатын әуе кемесінің белгіленген ұшуы немесе ұшуының бір бөлігі туралы белгілі бір мәліметтер;

78) ұшу қауiпсiздiгi – адамдардың өміріне немесе денсаулығына зиян келтіру немесе мүлікке залал келтіру тәуекелі қолайлы деңгейге дейін төмендетілген және қауіптілік көздерін анықтаудың және тәуекел факторларын бақылаудың үздіксіз процесі арқылы осы не бұдан да төмен деңгейде тұратын жай-күй;

78-1) ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесі – ұйымдастырушылық құрылымды, жауапкершілік иерархиясын, міндеттерді, басшылық қағидаттары мен рәсімдерді қоса алғанда, ұшу қауіпсіздігін басқаруға арналған жүйелі тәсіл;

78-2) ұшу сынақтары – әуе кемесінің, күш қондырғыларының, авиациялық және арнаулы жабдықтың, қару-жарақтар мен басқа да авиациялық техниканың, аэродинамика және әуе кемелерінің, сондай-ақ олардың жүйелерінің беріктігі саласындағы зерттеулердің сипаттамаларын айқындау үшін және (немесе) азаматтық авиациялық техниканың ұшуға жарамдылығы талаптарына сәйкестігін айқындау үшін орындалатын ұшу;

79) ұшу экипажының мүшесі – авиация персоналына жататын, авиация персоналының қолданыстағы куәлігі бар, ұшу уақыты ішінде әуе кемесін басқаруға байланысты міндеттер жүктелген тұлға;

80) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
81) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

81-1) Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) – әуе қатынасы қауіпсіздігін, сенімділігі мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін қажетті халықаралық нормаларды белгілейтін және азаматтық авиацияға байланысты барлық салада халықаралық ынтымақтастықты үйлестіруді жүзеге асыратын Біріккен Ұлттар Ұйымының мамандандырылған мекемесі;

81-2) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарты – Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) қабылдайтын, біркелкі қолданылуы халықаралық аэронавигацияның қауіпсіздігін немесе тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қажет болып танылатын физикалық сипаттамаларға, конфигурацияға, материалдық бөлікке, техникалық сипаттамаларға, персоналға немесе қағидаларға қойылатын талап;

81-3) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) ұсынылатын практикасы – Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) қабылдайтын, біркелкі қолданылуы халықаралық аэронавигацияның қауіпсіздігі, тұрақтылығы немесе тиімділігі мүдделерінде дұрыс болып танылатын физикалық сипаттамаларға, конфигурацияға, материалдық бөлікке, техникалық сипаттамаларға, персоналға немесе қағидаларға қойылатын талап;

82) халықаралық әуежай – кедендік, шекаралық және санитарлық-карантиндiк бақылау ұйымдастырылған халықаралық әуемен тасымалдауды қамтамасыз ететін әуежай;

83) халықаралық әуемен тасымалдау – тасымалдауда немесе қайта тиеуде үзiлiстiң болуына немесе болмауына қарамастан, тасымалдауды орындау кезінде жөнелту және межелі пункттерi:

екi немесе одан да көп мемлекеттің аумағында;

егер екiншi мемлекет аумағында аялдау көзделсе, бiр мемлекет аумағында орналасқан әуемен тасымалдау;

84) халықаралық қатынастағы авиарейстерді жүзеге асыруға рұқсат берілген әуежайды пайдаланушының уақытша басқаруы – халықаралық қатынастағы авиарейстерді жүзеге асыруға рұқсат берілген әуежайды пайдаланушыға қатысты әкімшілік, заңдық, қаржылық, ұйымдық-техникалық және басқа да іс-шаралар мен рәсімдер кешенін мәжбүрлеп жүргізу;

85) халықаралық ұшу – әуе кемесiнің шет мемлекет шекарасын кесiп өтетін ұшуы;

85-1) іздестіру-құтқару жұмыстары – апатқа ұшыраған әуе кемелерінің жолаушылары мен экипаждарын іздестіру және құтқару, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде адамдарды іздестіру және оларға көмек көрсету мақсатында жүргізілетін іс-шаралар кешені;

86) экипаж мүшесі – авиация персоналына жататын, ұшу уақыты ішінде әуе кемесінің бортында белгілі бір міндеттерді орындау үшін тағайындалған тұлға;

87) экипаж мүшесінің куәлігі – экипаж мүшелеріне, ұшуға техникалық қолдау көрсетуді қамтамасыз ететін инженерлік-техникалық құрамға және ұшу кезінде азаматтық әуе кемесінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін персоналға берілетін, белгіленген үлгідегі құжат.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 363-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 09.04.2016 № 499-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігіне егемендігі

1. Қазақстан Республикасының құрлық және су аумағы үстінде және оның аумақтық сулары үстінде орналасқан әуе кеңістігіне толық және айрықша егемендік Қазақстан Республикасына тиесілі.

2. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі оның мемлекеттік аумағының бір бөлігі болып табылады.

3-бап. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы

Ескерту. 3-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көздегендегіден өзгеше қағидалар белгiленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

Осы Заң:

1) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдаланушыларға;

2) Қазақстан Республикасының шегінде мемлекеттік, азаматтық және эксперименттік авиацияға;

3) егер әуе кемесі баратын елдің заңдарында өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының мемлекеттік және азаматтық әуе кемелері Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде болған уақытта оларға қолданылады.

5-бап. Авиация құралдарына меншік құқығы

Әуе кемелері, әуеайлақтар, тікұшақ айлақтары, әуежайлар, техникалық құралдар және әуе кемелерінің ұшуын ұйымдастыру, орындау, қызмет көрсету және қамтамасыз ету үшін қажетті басқа да мүлік мемлекеттік және (немесе) жеке меншікте болуы мүмкін.

6-бап. Авиация түрлері

1. Қазақстан Республикасының авиациясы мемлекеттiк, азаматтық және эксперименттiк болып бөлiнедi.

2. Мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органның, Қазақстан Республикасының ішкі істер және ұлттық қауiпсiздiк органдарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметінiң шешiмi бойынша басқа да мемлекеттiк органдардың қарамағында болатын және қорғаныс, мемлекеттің қауіпсіздігі, қоғамдық тәртіпті сақтау, сондай-ақ әуежай қызметінің көрсетілетін қызметтерін ұсыну мақсатында пайдаланылатын авиация мемлекеттiк авиация болып табылады.

3. Азаматтық авиация деп эксперименттiк және мемлекеттiк авиацияның құрамына кiрмейтiн және:

1) жолаушыларды, багажды, жүкті және почта жөнелтілімдерін тасымалдау (әуемен тасымалдау);

2) авиациялық жұмыстарды орындау;

3) оқу, спорттық, мәдени-ағарту iс-шараларын жүргiзу, техникалық шығармашылықты дамыту;

4) әуе кемесiн пайдаланушының жеке қажеттіліктерiн қанағаттандыру;

5) iздестiру-құтқару және авариялық-құтқару жұмыстарын жүргiзу, дүлей зілзалалар болған жағдайда көмек көрсету;

6) аэронавигациялық қызмет көрсету;

7) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу;

8) әуежай қызметін және (немесе) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) қызметін көрсетуді жүзеге асыру;

9) әуеайлақтарды және азаматтық авиация объектілерін жоспарлау мақсаттарында пайдаланылатын авиация танылады.

Осы тармақтың 1), 2) және 5) тармақшаларында көрсетілген мақсаттарда ақысы төленіп немесе жалдау бойынша пайдаланылатын азаматтық авиация коммерциялық авиация болып танылады.

Жеке және (немесе) заңды тұлғалардың меншiгiндегі және осы тармақтың 1), 2) және 5) тармақшаларында көрсетiлген мақсаттарда ақысы төленбей және жалдаусыз пайдаланылатын, сондай-ақ осы тармақтың 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген мақсаттарда пайдаланылатын азаматтық авиация жалпы мақсаттағы авиация болып танылады.

Сертификатталған ең жоғары ұшып көтерілу массасы бес мың жеті жүз килограмнан кем болатын әуе кемелерін, оның ішінде сертификатталған ең жоғары ұшып көтерілу массасы үш мың бір жүз жетпіс бес килограмнан кем болатын тікұшақтарды пайдаланатын азаматтық авиация жеңіл авиация болып танылады.

Сертификатталған ең жоғары ұшып көтерілу массасы жеті жүз елу килограмнан кем болатын әуе кемелерін, басқа да ұшу аппараттары мен қосымша құрылғыларды пайдаланатын азаматтық авиация аса жеңіл авиация болып танылады.

4. Эксперименттiк авиация деп авиациялық және басқа да техника саласында тәжiрибелiк-конструкторлық, эксперименттiк, ғылыми-зерттеу жұмыстары мен сынақтарын жүргiзуге арналған авиация танылады.

Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасын, сондай-ақ азаматтық авиация саласындағы басқа да халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидаларын қолдану

Ескерту. 7-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Қазақстан Республикасының аумағында Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасын қолдану Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тиісті нормативтік құқықтық актілерді қабылдау, оларға қажетті өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы не оларда Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) нақты стандарттары мен ұсынылатын практикасын қолдану бойынша сілтемелер көрсетіле отырып жүзеге асырылады.

1-1. Егемендігі айқындалмаған, Қазақстан Республикасы әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге жауапты болатын әуе кеңістігінде Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіпке сәйкес Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасы қолданылады.

2. Азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидалары, егер олар Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмесе, Қазақстан Республикасының аумағында қолданылуы мүмкін және көрсетілген авиациялық қағидаларда көзделген талаптар Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарында жазылған талаптардан төмен болмауға тиіс.

Азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидаларында қамтылған жекелеген талаптар Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына енгізілуі мүмкін.

Типін шет мемлекеттің авиация биліктері сертификаттаған азаматтық авиацияның әуе кемесін пайдаланушы азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидаларын ағылшын тілінде қолдануға құқылы.

3. Азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық стандарттары Қазақстан Республикасының стандарттау саласындағы заңнамасына сәйкес реттелуі жүзеге асырылатын стандарттау жөніндегі құжаттарға жатпайды.

Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-1-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын орнықты дамыту

1. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын орнықты дамыту:

1) стратегиялық және ұзақ мерзімді міндеттердің операциялық және қысқа мерзімді міндеттерден басым болу қағидатына;

2) Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында адами капиталды есепке алу, зерттеу, дамыту және сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге;

3) Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы жүйелі тәуекелдерді анықтау, талдау және барынша азайту жөнінде шаралар қолдану процесінің үздіксіздігін қамтамасыз етуге негізделеді.

2. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласын орнықты дамыту жөніндегі шараларды әзірлеуді және іске асыруды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым қамтамасыз етеді.

Ескерту. 1-тарау 7-1-баппен толықтырылды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

2-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘУЕ КЕҢІСТІГІН
ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ АВИАЦИЯ ҚЫЗМЕТІ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
РЕТТЕУ, БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ ҚАДАҒАЛАУ

Ескерту. 2-тараудың тақырыбына өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметі саласындағы мемлекеттiк реттеу

1. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметін мемлекеттік реттеу міндеттері:

1) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдаланушылардың оны қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз етуі, ұшуды адамдардың өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, мемлекет мүдделеріне қатер төндірмей орындау;

2) әуе кеңістігін пайдалануға және ұшуды орындауға байланысты қызметті жүзеге асырудың жалпы принциптерін белгілеу;

3) Қазақстан Республикасы экономикасының және азаматтардың авиациялық қызметтерге қажеттіктерін қанағаттандыру болып табылады.

2. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалануды және авиация қызметін мемлекеттік реттеуді өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының Үкіметі, азаматтық және мемлекеттік авиация салаларындағы уәкiлеттi органдар жүзеге асырады.

9-бап. Әуе кеңістігін пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау

1. Әуе кеңістігін пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібінің бұзылуын болғызбау және (немесе) тоқтату және (немесе) оның жолын кесу мақсатында жүзеге асырылады.

2. Әуе кеңістігін пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 9-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-бап. Авиация қызметін мемлекеттік бақылау және қадағалау

Ескерту. Тақырыпқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Мемлекеттік авиация қызметін мемлекеттік бақылау және қадағалау Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі салаларындағы заңнамасында белгіленген талаптардың сақталуы нысанасына жүзеге асырылады.

2. Азаматтық және эксперименттік авиация қызметін мемлекеттік бақылау мен қадағалауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қатысуымен азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады. Мемлекеттік авиация қызметін мемлекеттік бақылау мен қадағалауды мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

3. Ұшу қауіпсіздігі мəселелері бойынша мемлекеттік авиацияның қызметіне мемлекеттік бақылауды жəне қадағалауды жүргізу тəртібін мемлекеттік авиация саласындағы уəкілетті орган айқындайды.

4. Азаматтық және эксперименттік авиация қызметін мемлекеттік бақылау мен қадағалау мынадай нысанда:

1) осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген тексерулерді қоспағанда, жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде айқындалатын азаматтық авиация ұйымдарын тексерулер;

2) жеке және заңды тұлғалардың осы Заңмен жүргізу тәртібі айқындалатын әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтауын тексеру;

3) жеке және заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметін байқауды және талдауды қамтитын, бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарында жүзеге асырылады.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тексерулер және бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарын жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптардың сақталуын техникалық бақылау мен қадағалауды (бұдан әрі – бақылау мен қадағалау) жүзеге асырады.

5. Жеке және заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметін, сондай-ақ авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тексеру нәтижелері бойынша ұсынымдарды орындау мақсатында байқау және талдау, осы Заңның талаптарына сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға жеке және заңды тұлғалар берген ақпарат, құжаттар мен материалдар негізінде жүзеге асырылады.

6. Тексерулердің және бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарының қорытындысы бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметшілері қорытынды құжаттар (актілер, инспекторлық нұсқамалар) жасауы және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген ықпал ету шараларын қолдануы мүмкін.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жеке және (немесе) заңды тұлғалардың жолданымдары бойынша не өз бастамасы бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметшілері жасаған тексерулердің және бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарының қорытынды құжаттарының (актілердің, инспекторлық нұсқамалардың) күшін жоюға, оларды кері қайтарып алуға, тоқтата тұруға немесе өзгертуге құқылы.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-1-бап. Жеке және заңды тұлғалардың әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтауын тексеру түрлері

1. Жеке және заңды тұлғалардың әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігі (бұдан әрі – ұшу қауіпсіздігі) мен авиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтауын тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:

1) ішінара;

2) жоспардан тыс.

Ішінара тексеруді тәуекелдерді бағалау жүйесіне сәйкес және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына және (немесе) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкестігіне жүргізілген бұрынғы тексерулерге қатысты белгіленген уақыт аралықтарын ескере отырып, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым бекіткен тұрақты қадағалау бағдарламасы негізінде азаматтық және (немесе) эксперименттік авиация саласында қызметін жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлғаға, әуе кемелеріне және (немесе) олардың компоненттеріне, әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз ететін жабдыққа қатысты азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган тағайындайды.

Жоспардан тыс тексеруді Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына және (немесе) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкестігіне азаматтық және (немесе) эксперименттік авиация саласында қызметін жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлғаға, әуе кемелеріне және (немесе) олардың компоненттеріне, әуе кемелерінің ұшуын қамтамасыз ететін жабдыққа қатысты азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тағайындайды.

Мақсаттарына қарай ішінара және жоспардан тыс тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:

1) азаматтық және (немесе) эксперименттік авиация саласында қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғаны, оның ішінде осындай адамның ұшуды ұйымдастыруын, дайындауын және орындауын тексеру;

2) азаматтық және (немесе) эксперименттік авиация саласында қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғаны тексеру;

3) шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелерін перрондық тексерулер.

2. Егер осы тармақтың екінші бөлігінде өзгеше белгіленбесе, ішінара және жоспардан тыс тексерулер еңбек тәртібінің қағидаларында белгіленген, тексерілетін субъектінің жұмыс уақытында жүзеге асырылады.

Жоспардан тыс тексеру бұзушылықтар тікелей жасалған кезде олардың жолын кесу қажет болған жағдайларда жұмыстан тыс уақытта (түнгі уақыт, демалыс немесе мереке күндері) жүргізілуі мүмкін.

Ескерту. 2-тарау 10-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-2-бап. Ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша бақылау мен қадағалауға жататын қызмет

Азаматтық және эксперименттік авиация саласында ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша бақылау мен қадағалауға жататын қызметке:

1) әуе кемелерін пайдалану, ұшуды жүргізу және соған дайындалу;

2) әуе қозғалысына қызмет көрсету;

3) аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету, аспаптар арқылы ұшу схемаларын әзірлеу және аэронавигациялық карталарды жасау;

4) ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету;

5) әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету;

6) ұшуды әуеайлақпен қамтамасыз ету;

7) ұшуды және авиациялық электр байланысын радиотехникалық қамтамасыз ету;

8) ұшуды электрлі жарықпен техникалық қамтамасыз ету;

9) құстар мен өзге де жануарлар туындататын қауіптерді басқару;

10) авиация персоналын даярлау және қайта даярлау;

11) медициналық куәландыру, медициналық қарап-тексеру, жолаушыларға медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру;

12) ұшуды авариялық және іздестіру-құтқару қызметімен қамтамасыз ету;

13) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

14) жерде қызмет көрсету;

15) осы Заңның 90-бабының 1-тармағында көзделген, ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызмет;

16) осы Заңның 105-бабының 2-тармағында көзделген авиациялық қауіпсіздік шаралары;

17) азаматтық авиация саласындағы ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

18) авиациялық оқиғалар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету жатады.

Ескерту. 2-тарау 10-2-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Жеке және заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтауына тексерулер жүргізу тәртібі

1. Жеке және заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтауына тексерулерді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым қажеттілік және жеткіліктілік қағидатына сәйкес жүргізеді.

2. Тексеруді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның авиация инспекторы (бұдан әрі – авиация инспекторы) нұсқамалық материалды пайдалана отырып жүзеге асырады.

3. Тексеру азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның тексеру жүргізу туралы бұйрығының негізінде жүргізіледі, онда тексеруді жүзеге асыратын адам, тексерудің басталу мен аяқталу мерзімдері, сондай-ақ тексерілетін жеке немесе заңды тұлғаның деректері көрсетіледі.

4. Авиация инспекторлары тексеру кезінде тексеру жүргізу туралы бұйрықты және авиация инспекторының куәлігін көрсетуге міндетті. Тексеру жүргізу туралы бұйрықтың көшірмесін тексерілетін тұлғаға табыс ету кезі тексеру жүргізудің басталуы болып саналады.

5. Тексеру жүргізу туралы бұйрықтың көшірмесін қабылдаудан бас тартылған немесе тексеруді жүзеге асыратын авиация инспекторының тексеру жүргізу үшін қажетті объектілерге және (немесе) материалдарға қол жеткізуіне кедергі келтірілген жағдайларда хаттама жасалады, оған тексеруді жүзеге асыратын авиация инспекторы мен тексерілетін тұлға не оның уәкілетті өкілі қол қояды.

Тексерілетін тұлға бас тарту себебі туралы жазбаша түсініктеме бере отырып, хаттамаға қол қоюдан бас тартуға құқылы. Тексеру жүргізу туралы бұйрықты алудан бас тарту тексерудің күшін жою үшін негіз болып табылмайды.

6. Тексеруді жүзеге асыратын авиация инспекторы тексеру нәтижелері бойынша екі данада тексеру нәтижелері туралы акт жасайды.

Тексеру нәтижелері туралы актіде:

1) актінің жасалған күні, уақыты және орны;

2) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның атауы;

3) соның негізінде тексеру жүргізілген, тексеруді тағайындау туралы актінің күні мен нөмірі;

4) тексеруді жүргізген адамның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

5) тексерілетін жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) не заңды тұлғаның атауы мен деректемелері, ал шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелеріне тексеру жүргізілген жағдайда – барлық тексерілетін жеке немесе заңды тұлғалардың және тексеру жүргізу кезінде қатысқан өзге де адамдардың тиісінше тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) не атауы мен деректемелері;

6) тексерудің жүргізілген күні, орны және кезеңі;

7) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар, олардың сипаты туралы мәліметтер;

8) тексерілетін жеке немесе заңды тұлғаның, сондай-ақ тексеру жүргізу кезінде қатысқан адамдардың актімен танысуы немесе танысудан бас тартуы туралы мәліметтер, олардың қолтаңбалары немесе қол қоюдан бас тартуы туралы жазба;

9) тексеруді жүргізген лауазымды адамның қолтаңбасы көрсетіледі.

Тексерілетін тұлға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен тексеру нәтижелеріне шағым жасауға құқылы.

Жүргізілген зерттеулердің (сынақтардың), сараптамалардың қорытындылары және тексеру нәтижелеріне байланысты басқа да құжаттар немесе олардың көшірмелері (олар болған кезде) тексеру нәтижелері туралы актіге қоса беріледі.

7. Тексеру нәтижелері бойынша ескертпелер және (немесе) қарсылықтар болған жағдайда, тексерілетін тұлға оларды жазбаша түрде баяндайды. Ескертпелер және (немесе) қарсылықтар тексеру нәтижелері туралы актіге қоса берілуі мүмкін, ол туралы тиісті белгі жасалады.

8. Тексерілетін тұлғаның қолындағы түпнұсқа құжаттардың көшірмелерін қоспағанда, қосымшаларының көшірмелерімен бірге тексеру нәтижелері туралы актінің бір данасы танысу және анықталған бұзушылықтарды жою жөнінде шаралар қабылдау және басқа да іс-қимылдар жасау үшін тексерілетін тұлғаға не оның уәкілетті өкіліне табыс етіледі.

9. Тексеру жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықтар болмаған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы актіде тиісті жазба жасалады.

Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша бақылау мен қадағалаудың нәтижелері

Ескерту. 12-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

1. Бақылау мен қадағалаудың қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар анықталған жағдайларда, авиация инспекторлары жеке немесе заңды тұлғаларға бұзушылықтарды жою туралы инспекторлық нұсқамалар береді.

Ұшу қауіпсіздігіне және авиациялық қауіпсіздікке қатер төндіретін жағдайда, авиация инспекторы әуе кемесін пайдалануды не инспекцияланатын пайдаланушының немесе азаматтық авиация ұйымының белгілі бір әрекеттерін тоқтату туралы талаппен инспекторлық нұсқама береді.

2. Инспекторлық нұсқама жеке немесе заңды тұлғаға немесе олардың өкілдерінің қолына немесе жөнелту және алу фактісін растайтын өзге де тәсілмен тапсырылуы тиіс.

Инспекторлық нұсқамада жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болған кезде) немесе заңды тұлғаның атауы, инспекторлық нұсқаманың берілген күні, инспекторлық нұсқаманы жіберудің негізі, анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптар және инспекторлық нұсқаманы орындау мерзімдері, оған шағымдану тәртібі көрсетіледі.

3. Хабарламалы тапсырыс хатпен пошта байланысы арқылы не хабарламалардың кепілді жеткізілуін қамтамасыз ететін электронды байланыс арналары арқылы электронды түрде жіберілген инспекторлық нұсқама почта операторынан почта жөнелтілімін адресаттың алғаны туралы хабарламаны алған күннен бастап не хабарламаны электронды түрде жіберген күннен бастап бес жұмыс күні өткен соң тапсырылды деп есептеледі.

4. Инспекторлық нұсқама азаматтық және (немесе) эксперименттік авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлғалардың орындауы үшін міндетті болып табылады.

5. Инспекторлық нұсқаманы орындамау азаматтық және (немесе) эксперименттік авиация саласындағы қызметті жүзеге асыруға арналған сертификаттың (куәліктің) қолданысын тоқтата тұру немесе оны қайтарып алу үшін негіз болып табылады және Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Авиация инспекторлары беретін инспекторлық нұсқамаларға азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға немесе сотқа шағым жасалуы мүмкін.

Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 09.04.2016 № 499-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-1-бап. Азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігі жөніндегі бағдарлама

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын мемлекеттік органдармен бірлесіп, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына сәйкес азаматтық авиация жүйесінің ауқымы мен күрделілігіне сәйкес келетін азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігі жөніндегі бағдарламаны әзірлейді және іске асырады, ол:

1) ұшу қауіпсіздігінің деңгейін арттыруға бағытталған қағидалар мен іс-шаралардың бірыңғай кешенін білдіреді;

2) пайдаланушылар мен азаматтық авиация ұйымдарының ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін тиімді іске асыруға және олармен тиісінше өзара іс-қимыл жасауға ықпал етеді;

3) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету тиімділігінің көрсеткіштерін мониторингтеуді және бағалауды қамтамасыз етеді;

4) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету тиімділігінің жалпымемлекеттік көрсеткіштерін қолдайды және жақсартады.

2. Азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігі жөніндегі бағдарлама:

1) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты, мақсаттар мен ресурстарды;

2) ұшу қауіпсіздігі үшін тәуекел факторларын мемлекеттік деңгейде басқаруды;

3) ұшу қауіпсіздігін мемлекеттік деңгейде қамтамасыз етуді;

4) ұшу қауіпсіздігі мәселелерін мемлекеттік деңгейде танымал етуді қамтиды.

3. Азаматтық авиациядағы ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету әуе кеңістігін пайдалануға байланысты қоғамдық қатынастардың барлық субъектілері қызметінің негізгі басымдығы және міндеттемесі болып табылады.

Ескерту. 2-тарау 12-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-2-бап. Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасы

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына және ұсынылатын практикасына сәйкес авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысатын мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасын әзірлейді, ол:

1) белгілі бір қағидаларды, практикаларды және рәсімдерді енгізу арқылы азаматтық авиацияны заңсыз араласу актiлерiнен қорғауды қамтамасыз етеді;

2) авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету тұжырымдамасын іске асырады;

3) авиациялық қауіпсіздік саласындағы саясатты, мақсаттарды және міндеттерді айқындайды;

4) әуежайларды, әуе кемелерін және аэронавигациялық құралдарды заңсыз араласу актілерінен қорғау жөніндегі талаптарды белгілейді.

5) бағдарламаның негізгі бағыттары мен оны іске асыру тетігін, қажетті ресурстар мен оларды қаржыландыру көздерін, іске асырудан күтілетін нәтижені және индикаторларды қамтиды.

Ескерту. 2-тарау 12-2-баппен толықтырылды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің әуе кеңістігін пайдалану және авиациялық қызмет саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

2) әуе кеңістігін пайдалану саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

3) азаматтық және мемлекеттік авиация салаларындағы уәкілетті органдарды айқындайды;

3-1) азаматтық авиация саласында ұшу қауіпсіздігі жөніндегі бағдарламаны бекітеді;

3-2) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында формальдылықты оңайлату мақсатында рәсімдерді белгілеуге жәрдемдесуге тиісті шаралар жиынтығын білдіретін, халықаралық әуе тасымалдары кезіндегі формальдылықты оңайлату бағдарламасын бекітеді;

4) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларын бекітеді;

5) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6) Қазақстан Республикасының аса маңызды ұшуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

7) - 15-1) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);
16) алып тасталды - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
17) - 26) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);
27) алып тасталды - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
28) - 41) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

42) Әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызметті жүзеге асыруға рұқсаттар беру қағидаларын бекітеді;

43) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

44) Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасын бекітеді;

45) - 51) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);
52) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
53) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
53-1) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

54) Авиамаршруттарды субсидиялау қағидаларын бекітеді;

54-1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

55) Қазақстан Республикасының авиациялық қауіпсіздігі қағидаларын бекітеді;

56) Авиациялық қауіпсіздіктің сақталуы сапасына бақылау жүргізу қағидаларын бекітеді;

57) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

58) әуе көлігімен тасымалданатын, оларға қатысты қарап тексеру жүргізілмейтін Қазақстан Республикасының лауазымды адамдарының арнайы тізбесін бекітеді;

59) Қазақстан Республикасының әуежайларындағы арнайы бөлінген залдарда қызмет көрсетілетін адамдардың тізбесін бекітеді;

60) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
60-1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

60-2) осы Заңда айқындалатын тәртіппен субсидиялауға жататын басымдығы бар халықаралық авиамаршруттарды айқындайды;

60-3) басымдығы бар халықаралық авиамаршруттар үшін авиациялық отынды субсидиялау қағидаларын бекітеді;

61) Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде өзіне жүктелген өзге де өкілеттіктерді орындайды.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы құзыреті

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:

1) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын және (немесе) халықаралық стандарттарды жеке және заңды тұлғалардың сақтауын мемлекеттік реттеуді, мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

1-1) әуе кемелерінің халықаралық ұшуларын қамтамасыз етуге әуежайларға рұқсат беру туралы шешімдер қабылдайды;

1-2) жолаушыларға азаматтық әуе кемелерінде тасымалдауға тыйым салынған қауіпті заттар мен нәрселердің, сондай-ақ есірткінің барлық түрлерінің тізбесін бекітеді;

2) әуе кеңістігін пайдалану және азаматтық және эксперименттік авиация қызметі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын іске асыруды жүзеге асырады;

2-1) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
2-2) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
2-3) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
3) алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидаларын бекітеді;

5) Әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықты бекітеді;

5-1) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органмен, арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарымен өзара іс-қимыл жасай отырып, азаматтық әуе кемелерінің әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзуын тоқтату жөнінде шаралар қолданады;

5-2) азаматтық және эксперименттік авиацияның әуе кеңістігін пайдалану қағидаларын бұзушылықтарын есепке алуды жүргізеді, сондай-ақ әуе кеңістігін пайдалану қағидаларын бұзушылықтың барлық жағдайлары бойынша мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органмен өзара ақпарат алмасуды жүзеге асырады;

6) алып тасталды - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
7) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
8) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
9) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

10) шет мемлекеттердің авиация биліктерімен және мамандандырылған халықаралық ұйымдармен, оның ішінде ынтымақтастық, тәжірибе және азаматтық авиацияға қатысты ақпарат алмасу туралы екіжақты келісімдер жасасу арқылы халықаралық ынтымақтастықты, сондай-ақ халықаралық азаматтық авиация ұйымдарында Қазақстан Республикасының атынан өкілдік етуді жүзеге асырады;

11) азаматтық авиация саласында Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын жасасуға қатысады;

12) Халықаралық тұрақты емес ұшуды орындауға рұқсаттар беру және оны беруден бас тарту негіздерінің қағидаларын бекітеді;

13) әуе кемелерін есептен шығару қағидаларын бекітеді;

13-1) акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияға шетелдік қатысуды (бақылауды) шектеу жөніндегі қағидаларды бекітеді;

14) әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезінде, әуежайларда, азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың қызметі көрсетілетін қызметтерді ұсыну барысында әуе кемелерінің ұшуын орындаумен байланысты азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталықтарының ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі үлгі нұсқаулықтарды бекітеді;

15) ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысатын авиация персоналының кәсіптік даярлығының үлгілік бағдарламасын бекітеді;

15-1) радиотелефон байланысында пайдаланылатын ағылшын тілін меңгеру деңгейін айқындауға арналған тест қағидаларын бекітеді;

15-2) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
16) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
17) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
18) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
19) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);

19-1) Қазақстан Республикасына (Қазақстан Республикасынан) тұрақты жолаушылар рейстерін орындауды жоспарлайтын шетелдік тасымалдаушыларды аккредиттеуді жүзеге асырады;

19-2) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
20) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);
21) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

22) Қазақстан Республикасының әуежайларында әуе кемелеріне қызмет көрсету үшін уақытша интервалдарды бөлу қағидаларын бекітеді;

23) шетелдік авиатасымалдаушылардың тұрақты ұшу кестесін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық авиамаршруттарындағы шетелдік авиатасымалдаушылардың тұрақты рейстерінің кестесін бекіту жөніндегі нұсқаулықты бекітеді;

24) субсидияланатын маршруттарда ұшуды орындаған кезде Ұшу сағатының өзіндік құны есебінің нұсқаулығын бекітеді;

25) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
25-1) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
25-2) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
25-3) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

26) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

27) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
28) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);

29) әуежайдың бақыланатын аймағына өту, көлікпен өту құқығына арналған рұқсаттамалардың түрлері мен нысандарын бекітеді;

30) авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасын бекітеді;

30-1) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
31) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
32) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
33) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
34) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
35) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
36) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
37) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
38) алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
38-1) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
39) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
40) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
41) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

41-1) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілеттік органмен келісу бойынша Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес астана мен астаналық әуежайдың үстіндегі әуе кеңістігін пайдалану тәртібін айқындайды;

41-2) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);
41-3) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

41-4) Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастырады;

41-5) Қазақстан Республикасының Азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген не әуе кемелерінің пайдаланушылары Қазақстан Республикасының жеке немесе заңды тұлғалары болып табылатын әуе кемелерімен басқа мемлекеттердің аумағында болған азаматтық авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тексеруге қатысады;

41-6) авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың алдын алу немесе олардың салдарларын азайту мақсаттарында ұсынымдар береді, сондай-ақ осындай ұсынымдардың орындалуына талдау жүргізеді;

41-7) Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген не пайдаланушылары Қазақстан Республикасының жеке немесе заңды тұлғалары болып табылатын әуе кемелерімен болған авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалар жөнінде статистикалық деректер жүргізеді;

41-8) Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттер пайдаланушыларының әуе кемелерімен болған авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалар жөнінде статистикалық деректер жүргізеді;

41-9) халықаралық азаматтық авиация ұйымдарымен статистикалық деректерді алмасуға қатысады;

41-10) авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тексеруге жауапты шет мемлекеттердің органдарымен және халықаралық азаматтық авиация ұйымдарымен ынтымақтасады;

41-11) авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тексеру мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының мүдделі мемлекеттік органдарымен ынтымақтасады;

41-12) авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тексеру кезінде дәлелдемелердің сақталуын қамтамасыз етеді;

41-13) ұшу қауіпсіздігі туралы құпия ақпараттың қорғалуын қамтамасыз етеді;

41-14) авиациялық оқиғаларды жинау, бағалау, өңдеу, сақтау және тіркеу тетігін қоса алғанда, авиациялық оқиғалар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесін әзірлейді, енгізеді, зерделейді және қолдайды;

41-15) мемлекеттік және халықаралық деңгейлерде ұшу қауіпсіздігі туралы ақпарат алмасуға және авиациялық оқиғалар туралы ақпарат таратуға қатысады;

41-16) азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігіне байланысты ақпаратты жинауды және талдауды, сондай-ақ осындай ақпаратты жасауды және азаматтық авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың назарына жеткізуді жүзеге асырады. Талдау ақпарат көздерін ашуды талап етпейді;

41-17) азаматтық авиацияда ұшуларды және авиациялық электр байланысын радиотехникалық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

41-18) азаматтық авиацияда аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

41-19) Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығы нормаларын бекітеді;

41-20) сертификаттау және тип сертификатын беру қағидаларын бекітеді;

41-21) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

41-22) Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесін сертификаттау және ұшуға жарамдылық сертификатын беру қағидаларын бекітеді;

41-23) жеңіл және аса жеңіл авиация саласындағы сертификаттау қағидаларын бекітеді;

41-24) Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін техникалық пайдалану және жөндеу қағидаларын бекітеді;

41-25) азаматтық авиацияның авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымды сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларын бекітеді;

41-26) азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларын бекітеді;

41-27) аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушіні сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларын, сондай-ақ аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілерге қойылатын сертификаттау талаптарын бекітеді;

41-28) авиация персоналын кәсіптік даярлау қағидаларын бекітеді;

41-29) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

41-30) Қазақстан Республикасының азаматтық және эксперименттік авиациясы әуе кемелерінің экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастыру қағидаларын бекітеді;

41-31) азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыны сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларын бекітеді;

41-32) пайдаланушыны авиациялық жұмыстарға рұқсат беру қағидаларын бекітеді;

41-33) жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға рұқсат беру қағидаларын бекітеді;

41-34) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

41-35) аэроклубтар туралы үлгілік ережені бекітеді;

41-36) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағидаларды бекітеді;

41-37) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында бортсеріктердің жұмысын ұйымдастыру қағидаларын бекітеді;

41-38) әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) жарамдылығын сертификаттау және оларға сертификат беру қағидаларын бекітеді;

41-39) азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларын бекітеді;

41-40) азаматтық авиация әуеайлақтарын (тікұшақ айлақтарын) пайдалануға жарамдылық нормаларына сәйкестігін бағалау әдістемесін бекітеді;

41-41) азаматтық авиацияда әуеайлақтық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

41-42) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясының ұшуын электр жарығымен техникалық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

41-43) Қазақстан Республикасының әуежайларында арнайы көлік қызметінің жұмысын ұйымдастыру қағидаларын бекітеді;

41-44) азаматтық әуе кемелерін авиациялық жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

41-45) Қазақстан Республикасының азаматтық авиация ұйымдарында авиациялық жанар-жағармай материалдары мен арнаулы сұйықтықтарды сақтау, құюға беруге дайындау және олардың сапасына бақылау жүргізу қағидаларын бекітеді;

41-46) Қазақстан Республикасында азаматтық әуе кемелерінің ұшуына құстар мен өзге де жануарлар туындататын қауіптерді басқару қағидаларын бекітеді;

41-47) Қазақстан Республикасының әуежайларында жолаушыларға қызмет көрсетуді ұйымдастыру қағидаларын бекітеді;

41-48) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы өрт қауіпсіздігі қағидаларын бекітеді;

41-49) Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқару тұрғысынан қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

41-50) авиатасымалдауды ұйымдастыру қызметі туралы үлгілік ережені бекітеді;

41-51) авиациялық қауіпсіздік қызметі туралы үлгілік ережені бекітеді;

41-52) азаматтық авиация ұйымдарының өндірістік-диспетчерлік қызметі туралы үлгілік ережені бекітеді;

41-53) әуежайдың (әуеайлақтың) авиациялық қауіпсіздік қызметін сертификаттау және сертификат беру қағидаларын, сондай-ақ әуежайдың (әуеайлақтың) авиациялық қауіпсіздік қызметіне қойылатын сертификаттау талаптарын бекітеді;

41-54) әуе кемелерін ұшу алдында және арнайы жете тексеру қағидаларын бекітеді;

41-55) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы ұйымдарының авиациялық қауіпсіздік қызметтерінің басшылары мен мамандары лауазымдарының тізбесін, сондай-ақ осындай лауазымдарға қойылатын біліктілік талаптарын бекітеді;

41-56) азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларға қойылатын сертификаттық талаптарды бекітеді;

41-57) авиациялық оқу орталықтарына қойылатын сертификаттық талаптарды бекітеді;

41-58) авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымдарға қойылатын сертификаттық талаптарды бекітеді;

41-59) азаматтық әуе кемелерiн жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету ұйымдарына қойылатын талаптарды бекiтедi;

41-60) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

41-61) авиакомпанияларға тұрақты ішкі коммерциялық әуе тасымалдарын орындауға рұқсат беру қағидаларын бекітеді;

41-62) Қазақстан Республикасының халықаралық әуежайларында әуе көлігімен багажды, пошта жөнелтiлімдерiн және жүктерді тасымалдау мен өңдеу жөніндегі бірыңғай талаптар мен технологиялық рәсімдерді бекітеді;

41-63) электрондық авиажүкқұжатының нысанын бекітеді;

41-64) әуе көлігімен багажды, пошта жөнелтiлімдерiн және жүктерді тасымалдау және өңдеу кезінде ақпараттық өзара іс-қимыл қағидаларын бекітеді;

41-65) аэронавигация мен әуежайлардың көрсететін қызметтері аясында табиғи монополия салаларындағы реттеуді және бақылауды жүзеге асырады;

41-66) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
41-67) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

41-68) авиациялық медициналық орталықты сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларын, сондай-ақ авиациялық медициналық орталықтарға қойылатын сертификаттау талаптарын бекітеді;

41-69) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі);

41-70) авиация персоналының біліктілік деңгейін айқындау қағидаларын бекітеді;

41-71) азаматтық авиацияда жолаушыларға медициналық көмек көрсету қағидаларын бекітеді;

41-72) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларын бекітеді;

41-73) әуежай (әуеайлақ) аумағында әуежай қызметіне жатпайтын қызметтерді көрсетуге қол жеткізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

41-74) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен және бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша жылына екі жүз мың жолаушыдан аз жолаушылар легімен операциялық шығындарды жабу үшін кірістердің жеткілікті деңгейін қамтамасыз етпейтін коммуналдық меншіктегі әуежайларды субсидиялау тәртібін бекітеді;

41-75) әуе кемесін жерде мұз қатуға қарсы қорғау жөніндегі қағидаларды бекітеді;

41-76) азаматтық авиация саласындағы төлемдерді алу қағидаларын бекітеді;

41-77) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның ақылы көрсетілетін қызметтерінің тізбесін және азаматтық авиация саласындағы төлемдер мөлшерлемелерін бекітеді;

41-78) монополияға қарсы органмен келісу бойынша инфрақұрылымдық алымдарды есептеу әдістемесін бекітеді;

42) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Aлып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3. Aлып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның ведомствосы өз құзыреті шегінде осы Заңның 16-6-бабы 2-тармағының 1), 2) және 4) тармақшаларында көзделген шараларды қолдануға құқылы.

Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 363-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 09.04.2016 № 499-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.06.2020 № 347-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органның әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы құзыреті

Мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:

1) әуе кеңістігін пайдалану мен мемлекеттік авиация қызметін мемлекеттік реттеуді және мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүзеге асырады;

2) әуе кеңістігін пайдалану және мемлекеттік авиация қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

3) әуе шабуылына тойтарыс беру немесе әуе кеңістігінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын бұзуды болғызбау және (немесе) тоқтату жөнінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының егемендігіне, аумақтық тұтастығына және қауіпсіздігіне қарсы күш қолдануды немесе күш қолдану қатерін жою жөнінде шаралар қабылдайды;

4) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзудың жолын кеседі;

5) тыйым салынған аймақтар мен ұшуға шектеу қойылған аймақтардың тізбесін Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметімен, ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісім бойынша әзірлейді және бекітеді;

6) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес әуе кеңістігін пайдалануға арналған режимдерді және қысқа мерзімді шектеулерді белгілейді;

7) тыйым салынған аймақтар мен ұшуға шектеу қойылған аймақтар аумағының үстінен ұшып өтуге Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметімен және ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісілгеннен кейін арнайы рұқсаттар береді;

8) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өтуге арнайы бөлінген дәліздерден тыс шет мемлекеттердің әуе кемелерінің әуе кеңістігінде халықаралық ұшуды орындауына рұқсаттар береді;

9) шет мемлекеттердің мемлекеттік авиациясы әуе кемелерінің халықаралық ұшуды орындауына арналған рұқсаттарды келіседі;

10) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзушылықтарды есепке алуды жүргізеді;

11) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуды жүргізу қағидаларын бекітеді;

11-1) Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты әзірлейді және бекітеді;

12) Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаларды болғызбау жөніндегі нұсқаулықты бекітеді;

13) Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясын инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

14) Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясын штурмандық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

15) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуе кемелеріне мемлекеттік, тіркелім және қосымша танылым белгілерін салу жөніндегі нұсқаулықты бекітеді;

16) әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), автомобиль жолдарының әуеайлақтық учаскелерінің пайдалануға жарамдылығының нормаларын және Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуеайлақтарына қойылатын тактикалық-техникалық талаптарды бекітеді;

17) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) пайдалану қағидаларын бекітеді;

18) Мемлекеттік авиацияның əуеайлақтарын (тікұшақ айлақтарын) мемлекеттік тіркеу қағидаларын бекітеді;

19) мемлекеттік авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы туралы қорытынды береді;

20) мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі талаптарының бұзылуын есепке алуды жүргізеді, авиациялық оқиғалар мен инциденттерді сыныптауды, мемлекеттік органдардың мемлекеттік авиация саласындағы авиациялық оқиғалар мен инциденттерге тексеру жүргізу жөніндегі қызметін бақылауды жүзеге асырады;

21) ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі іс-шараларды ұйымдастырады жəне жүргізеді;

22) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
23) алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

23-1) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын объективті түрде бақылауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты әзірлейді және бекітеді;

23-2) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының авиация персоналының сыныптық біліктілігін беру (растау және төмендету) туралы нұсқаулықты әзірлейді және бекітеді;

24) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының авиациялық іздестіру-құтқару қызметі жөніндегі нұсқаулықты бекітеді;

25) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын медициналық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

26) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

27) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекітеді;

28) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуе кемелерін тіркеу қағидаларын бекітеді;

28-1) Мемлекеттік авиацияның əуеайлақтарында (тікұшақ айлақтарында) автомобиль жəне электр-газ техникасын пайдалану жөніндегі нұсқаулықты əзірлейді жəне бекітеді;

28-2) Мемлекеттік авиацияның əуеайлақтарында (тікұшақ айлақтарында) автокөліктің, ұшуды жерүсті қамтамасыз ету құралдарының жəне жаяу жүргіншілердің қозғалысын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты əзірлейді жəне бекітеді;

28-3) мемлекеттік авиацияның ұшуын əуеайлақтық-техникалық қамтамасыз ету құралдарының атқарым нормаларын (қызмет ету мерзімдерін) əзірлейді жəне бекітеді;

28-4) Мемлекеттік авиацияның əуеайлақтарын (тікұшақ айлақтарын), қону алаңдарын, ұшуды қамтамасыз ету жəне басқару құралдарын бірлесіп пайдалану туралы нұсқаулықты əзірлейді жəне бекітеді;

28-5) Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағармай материалдарының жəне арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты əзірлейді жəне бекітеді;

28-6) Мемлекеттік авиацияда əуе тасымалдарын ұйымдастыру қағидаларын əзірлейді жəне бекітеді;

29) Әуе қозғалысын басқару жөніндегі нұсқаулықты бекітеді;

29-1) "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 3-бабы 2-тармағының 7) тармақшасында көзделген ерекшеліктерді ескере отырып, "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген рұқсаттарды береді;

30) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 N 233-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.10.2023 № 33-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Азаматтық (мемлекеттік) авиация саласындағы уәкілетті органның табиғи монополиялар саласындағы құзыреті

Ескерту. 15-1-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Азаматтық (мемлекеттік) авиация саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:

1) "Табиғи монополиялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін бақылауды және реттеуді жүзеге асырады;

2) табиғи монополияларды реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру жөнінде ұсыныстар әзірлейді және оларды табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның қарауына енгізеді;

3) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
4) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
5) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
6) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
7) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
8) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
9) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
10) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
11) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
12) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
13) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
14) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
15) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
16) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
17) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
18) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
19) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
20) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
21) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
22) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
23) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
24) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
25) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
26) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
27) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
28) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
29) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
30) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
31) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

32) "Табиғи монополиялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту.2 -тарау 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-2-бап. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның қоғамдық маңызы бар нарықтарға қатысты құзыреті

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган өз құзыреті шегінде:

1) қоғамдық маңызы бар нарықтарға қатысты мемлекеттік саясатты қалыптастыру жөнінде ұсыныстар әзірлейді және оларды табиғи монополиялар салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органның қарауына енгізеді;

2) бағаларды мемлекеттік реттеуді және баға белгілеу тәртібі мен қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектілері міндеттерінің сақталуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

3) қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектілері бағаларының мониторингін жүзеге асырады;

4) қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектілері өткізетін тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) шекті бағаларды келіседі;

5) қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектiлерiнiң тауарларға (жұмыстарға, көрсетiлетiн қызметтерге) бағалардың алдағы өсуі туралы хабарламаларын қарау кезiнде жария тыңдаулар өткiзеді;

6) қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектілеріне Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген міндеттемелерді орындау туралы орындалуы міндетті нұсқамалар енгізеді;

7) қоғамдық маңызы бар нарық субъектiсi нұсқаманы орындамаған жағдайда, iшкi рейстерде әуежайлар қызметтерiн көрсету саласындағы қоғамдық маңызы бар нарық субъектiсiн нұсқамада көрсетiлген әрекеттердi жасауға мәжбүрлеу туралы сотқа талап қояды;

8) Қазақстан Республикасының Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы кодексiнде айқындалатын тәртiппен әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қозғайды және қарайды, сондай-ақ әкiмшiлiк жазалар қолданады;

9) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту.2 -тарау 15-2-баппен толықтырылды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

16-бап. Азаматтық авиация саласындағы сертификаттау

1. Азаматтық авиация саласындағы сертификаттау кезінде Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасында көзделген пайдаланушылардың және азаматтық авиация ұйымдарының, әуе кемелерінің, пилотсыз авиациялық жүйелердің, әуеайлақтардың және авиациялық көрсетілетін қызметтердің сәйкестігі расталады.

2. Адамның өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаны, мемлекет мүдделерін қорғау, ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, экономиканың, жеке және заңды тұлғалардың сапалы авиациялық көрсетілетін қызметтерге деген қажеттіліктерін қанағаттандыру сертификаттаудың мақсаттары болып табылады.

3. Осы Заңда белгіленген жағдайларда сертификаттауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Азаматтық авиация саласындағы сертификаттау үшін азаматтық авиация саласындағы төлемдерді алу қағидаларында, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның ақылы көрсетілетін қызметтерінің тізбесінде және азаматтық авиация саласындағы төлемдер мөлшерлемелерінде айқындалған тәртіппен және мөлшерлерде азаматтық авиация саласындағы төлемдер алынады. Азаматтық авиация саласындағы сертификаттау көрсетілген төлемдер азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бюджетіне төленгеннен кейін жүзеге асырылады.

4. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарына қойылатын сертификаттау талаптарына сәйкестікке сертификаттық зерттеп-қарауды нұсқамалық материалды пайдалана отырып жүзеге асырады.

5. Сертификаттық зерттеп-қарау кезінде өтініш беруші мәлімделген қызмет түрін орындау үшін қажетті қабілеттілігі мен құралдарын, сондай-ақ өзінің қаржылық-экономикалық жағдайын және құқық қабілеттілігін көрсетуге міндетті.

Сертификаттық зерттеп-қарау нәтижелері өтініш берушілерге танысу үшін ұсынылады.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым өтініш беруші сертификаттау талаптарына сәйкес келген және ол сертификаттық зерттеп-қарау кезінде анықталған, ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікке тікелей ықпал ететін сәйкессіздіктерді жойған кезде өтініш берушіге сертификат (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлік) береді.

6. Сертификаттық зерттеп-қарау кезінде анықталған сертификаттау талаптарына сәйкессіздіктер: 1-деңгей, 2-деңгей және 3-деңгей болып үш деңгейге бөлінеді.

1-деңгейге қызметті жүзеге асыруға кедергі келтіретін сертификаттау талаптарына сәйкессіздік жатады.

2-деңгейге азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісілген мерзімдерде жойылған немесе шектеулер енгізілген жағдайда қызметті жүзеге асыруға кедергі келтірмейтін сертификаттау талаптарына сәйкессіздік жатады.

3-деңгейге қызметті жүзеге асыруға кедергі келтірмейтін және өндірісті жетілдіру кезінде жойылуға тиісті сертификаттау талаптарына сәйкессіздік жатады.

7. 1-деңгейдегі сертификаттау талаптарына сәйкессіздіктер өтініш берушінің техникалық және қаржылық мүмкіндіктері негізге алына отырып, адамның өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаны қорғауды, ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге өтініш берушінің қабілетсіздігімен сипатталады.

1-деңгейдегі сертификаттау талаптарына сәйкессіздік кезінде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификат (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлік) беруден бас тартады не өтініш беруші анықталған сәйкессіздіктерді жойған кезге дейін Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларда және тәртіппен сертификаттың (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәліктің) қолданысын шектейді.

8. 2-деңгейдегі сертификаттау талаптарына сәйкессіздік кезінде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым:

1) анықталған сәйкессіздікті жою үшін ол анықталған кезден бастап үш айдан аспайтын мерзімді келіседі. Өтініш беруші анықталған сәйкессіздікті жою жөніндегі түзету іс-қимылдарының жоспарын әзірлейді және сертификаттық зерттеп-қарау нәтижелерімен танысқан кезден бастап он жұмыс күні ішінде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға ұсынады;

2) өтініш беруші ұсынған анықталған сәйкессіздікті жою жөніндегі шараларды бағалау негізінде түзету іс-қимылдарының жоспарын келіседі не оны негіздемесімен қоса пысықтауға қайтарады.

Өтініш беруші түзету іс-қимылдарының жоспарында көрсетілген мерзімді өзгерту қажеттілігі туралы негіздемені ұсынған жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым оны ұзартады.

9. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым өтініш берушінің түзету іс-қимылдарының жоспарын ұсынуын және (немесе) жоспарда белгіленген мерзімдерде түзету іс-қимылдарын орындауын тексеру немесе бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарын жүргізу жолымен бақылайды.

Егер өтініш беруші түзету іс-қимылдарының қолайлы жоспарын ұсынбаса немесе азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісілген мерзімдерде түзету іс-қимылдарын орындамаса, 2-деңгейдегі сертификаттау талаптарына сәйкессіздік 1-деңгейдегі сертификаттау талаптарына сәйкессіздікке айналады және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлікті) беруден бас тартады немесе бұрын берілген сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлікті) кері қайтарып алады.

3-деңгейдегі сертификаттау талаптарына сәйкессіздік кезінде түзету іс-қимылдарының жоспары талап етілмейді.

10. Сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлікті) беруден бас тарту, егер:

1) осы баптың 7-тармағында көзделген сәйкессіздіктер анықталған;

2) өтініш берушіге қатысты оған қызметтердің осы түрін көрсетуге тыйым салатын сот шешімі болған жағдайларда жүргізіледі.

Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

16-1-бап. Ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді тұрақты қадағалау

Ескерту. 16-1-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жеке және заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуіне тұрақты қадағалауды жүзеге асырады.

Ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді тұрақты қадағалауға азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификаттаған азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдары жатады.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тұрақты қадағалауды жүзеге асыру кезінде:

1) сертификаттау талаптары мен Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкестігін ұстауды;

2) осы Заңның 16-3-бабына сәйкес түзету іс-қимылдарының жоспарын орындауды тексереді.

3. Авиация инспекторлары осы баптың 2-тармағында көзделген тексеру кезінде:

1) нұсқамалық материалды пайдалана отырып оны жүзеге асыруға;

2) тексерілетін жеке және заңды тұлғаларға ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша олардың қызметін қадағалаудың тиісті нәтижелерін беруге;

3) бұрынғы қадағалаудың, оның ішінде жоспардан тыс тексерулердің нәтижелеріне және азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарының ұшу қауіпсіздігін және авиациялық қауіпсіздігін басқарудың белгіленген жүйесі шеңберінде ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздік саласындағы басымдықтарға негізделуге;

4) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға осы Заңның 16-3-бабына сәйкес шаралар қабылдау үшін бұзушылықтардың жоқ екені немесе бар екені туралы мәліметтерді ұсынуға тиіс.

4. Тұрақты қадағалау азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарына тексерулер жүргізу жолымен жүзеге асырылады.

5. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген сертификаттар (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәліктер) негізінде Қазақстан Республикасының шегінде немесе шегінен тыс жерде азаматтық авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар өз қызметін жүзеге асыру кезінде сертификаттау талаптарын үнемі сақтайтынын растайтын ақпаратты, құжаттарды береді және өздерінің қарамағындағы жерлер мен аймақтарда сертификаттау нысанасы болып табылатын ақпаратқа, құжаттарға, бұйымдарға, бөлшектер мен жабдыққа авиация инспекторларының қол жеткізуін қамтамасыз етуге міндетті.

6. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жоспардан тыс тексерулер жүргізу жөнінде шешім қабылдау үшін азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарының қаржы-экономикалық жағдайын бағалауға арналған деректерді қоса алғанда, тұрақты қадағалау функцияларын орындау үшін деректерді жинайды және өңдейді.

Ескерту. 2-тарау 16-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-2-бап. Тұрақты қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі бағдарлама

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жыл сайын тұрақты қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі бағдарламаны қабылдайды, бұл сертификатталған азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарының сертификаттау талаптарына және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкестігін ұстау бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган жүргізетін іс-шаралар кешенін білдіреді.

2. Тұрақты қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі бағдарлама азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарының тәуекелдер дәрежесін бағалау, оның ішінде азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарының қаржы-экономикалық жағдайын бағалау ескеріле отырып әзірленеді және сертификатта (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікте) көзделген қызмет түрлерін қамтиды.

Азаматтық авиацияның пайдаланушылары мен ұйымдары азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға тоқсан сайын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым бекіткен нысан бойынша қаржы-экономикалық жағдай туралы ақпарат береді.

3. Тұрақты қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі бағдарлама сертификаттың (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәліктің) қолданылу мерзімі ішінде азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдары қызметінің барлық аспектілері ескеріле отырып, тексерулердің мерзімділігін, қадағалау мәселелері бойынша азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымдарының лауазымды адамдарымен өзара іс-қимыл жасауды және жүргізілген тексерулер нәтижелерін есепке алуды қамтиды.

Ескерту. 2-тарау 16-2-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-3-бап. Тұрақты қадағалауды жүзеге асыру кезінде анықталған, белгіленген талаптарды бұзушылықтар деңгейі және бұзушылықтарды жою жөніндегі шаралар

1. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзу дәрежесіне қарай, тұрақты қадағалау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтар бірінші және екінші деңгейдегі бұзушылықтар болып бөлінеді.

2. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды ұшу қауіпсіздігіне және авиациялық қауіпсіздікке тікелей қатер төндіретіндей елеулі бұзушылықтар бірінші деңгейдегі бұзушылықтарға жатады.

Бірінші деңгейдегі бұзушылыққа:

1) авиация инспекторын құжаттамаға, пайдаланушының және (немесе) азаматтық авиация ұйымдарының объектілеріне (әуе кемелерін, ғимараттарды, құрылысжайларды, әуежайларды (әуеайлақтарды), аэронавигациялық қызмет көрсету объектілерін, авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымдарды, ұшуға жарамдылық ұйымдарын, шеберханаларды, перрондарды, жүктерді өңдеу аймақтарын, авиациялық оқу орталықтарын, ангарларды, отын сақтау қоймаларын, қызметтік үй-жайларды қоса алғанда) жіберуден бас тарту;

2) ұсынылған құжаттарды бұрмалау арқылы пайдаланушының немесе азаматтық авиация ұйымының сертификат (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлік) алуы, сертификаттау талаптарына сәйкестікте ұстап тұруы;

3) пайдаланушының немесе азаматтық авиация ұйымының заңға қайшы іс-қимылдар жасауы немесе сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті) заңсыз пайдалануы;

4) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бекітуіне жататын құжаттамаға осындай ұйымның тиісті бекітуінсіз өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу;

5) екінші деңгейдегі бұзушылық кезінде пайдаланушының немесе азаматтық авиация ұйымының түзету іс-қимылдарының жоспарын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға оған бағалау жүргізу үшін белгіленген мерзімде ұсынбауы немесе азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым келіскен немесе ұзартқан мерзімдерде түзету іс-қимылдарын орындамауы;

6) әуе кемесін пайдаланушының азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға немесе азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға авиациялық оқиға туралы деректерді белгіленген мерзімде ұсынбауы;

7) осы Заңға сәйкес сертификаттың (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәліктің) қолданылуын тоқтата тұруға не сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті) кері қайтарып алуға негіз болған өзге де жағдайлар кіреді.

3. Бірінші деңгейдегі бұзушылықтарға кірмейтін, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды бұзудың барлығы екінші деңгейдегі бұзушылықтарға жатады.

4. Қадағалауды жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылық анықталған кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым немесе авиация инспекторы азаматтық авиация пайдаланушысына немесе ұйымына анықталған бұзушылықты жою үшін түзету іс-қимылдарын қолдану талабымен нұсқама жібереді.

Қажет болған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым әуе кемесі тіркелген шет мемлекеттің құзыретті органына хабар береді.

5. Бірінші деңгейдегі бұзушылық болған кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық авиацияның пайдаланушысы немесе ұйымы анықталған бұзушылықтарды жойған кезге дейін осы Заңда белгіленген жағдайларда және тәртіпте, сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті) қайтарып алу немесе оны толық немесе ішінара шектеу немесе қолданысын тоқтата тұру жөнінде шаралар қабылдайды.

Осы баптың 2-тармағы екінші бөлігінің 2) және 3) тармақшаларында көзделген бірінші деңгейдегі бұзушылықтарға жол берілген жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификатты (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті) кері қайтарып алады.

6. Екінші деңгейдегі бұзушылықтар болған жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым:

1) анықталған бұзушылықтарды жою үшін бұзушылық анықталған кезден бастап үш айдан аспайтын мерзімді келіседі. Пайдаланушы немесе азаматтық авиация ұйымы анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі түзету іс-қимылдарының жоспарын әзірлейді және тексеру нәтижелерімен танысқан немесе инспекторлық нұсқама алған кезден бастап он жұмыс күні ішінде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға ұсынады;

2) пайдаланушы немесе азаматтық авиация ұйымы ұсынған, анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі шараларды бағалау негізінде түзету іс-қимылдарының жоспарын келіседі не оны негіздемесімен қоса пысықтауға қайтарады.

Пайдаланушы немесе азаматтық авиация ұйымы түзету іс-қимылдарының жоспарында көрсетілген мерзімдерді өзгерту қажеттігі туралы негіздемені ұсынған жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым оларды ұзартады.

7. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым пайдаланушының немесе азаматтық авиация ұйымының түзету іс-қимылдарының жоспарын ұсынуын және (немесе) жоспарда белгіленген мерзімдерде түзету іс-қимылдарын орындауын тексеру немесе бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарын жүргізу жолымен бақылайды.

Егер пайдаланушы немесе азаматтық авиация ұйымы түзету іс-қимылдарының қолайлы жоспарын ұсынбаса немесе азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісілген мерзімдерде түзету іс-қимылдарын орындамаса, екінші деңгейдегі бұзушылық бірінші деңгейдегі бұзушылыққа айналады және осы баптың 5-тармағында көзделген шаралар қабылданады.

8. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым пайдаланушылар мен азаматтық авиация ұйымдары тарапынан түзету іс-қимылдарын қоса алғанда, барлық анықталған бұзушылықтарды, оларды жою жөнінде қабылданған шаралар мен келісілген мерзімдерді есепке алуды жүргізеді.

Ескерту. 2-тарау 16-3-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-4-бап. Ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді бақылау

Ескерту. 16-4-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым қызметі азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның сертификаттауына жатпайтын, бірақ осы Заңның 10-2-бабында көзделген қызметке жатқызылатын жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуіне бақылауды жүзеге асырады.

2. Бақылау жеке және (немесе) заңды тұлғаларды ішінара және жоспардан тыс тексеру, ұшу қауіпсіздігінің талаптарын сақтаудағы олардың қызметін байқау және талдау және авиациялық қауіпсіздік жүйесін сынау арқылы жүзеге асырылады.

Ішінара тексерулерді жүргізу нұсқамалық материалдар пайдаланыла отырып және тексерулер жүргізу графигінде белгіленген мерзімдерде жүзеге асырылады.

Бақылауды жүзеге асыру кезінде жеке және (немесе) заңды тұлғаларды жоспардан тыс тексеруге мыналар:

1) тексеру немесе бақылаудың өзге де нысандары нәтижесінде анықталған Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды жою туралы инспекторлық нұсқамалардың орындалуын бақылау;

2) адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған орта мен жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің заңды мүдделеріне зиян келтіру туралы не зиян келтіру қаупінің төнуі туралы жеке және заңды тұлғалардан, мемлекеттік органдардан, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарынан және жергілікті өкілді органдардан ақпарат алу және өтініштердің түсуі;

3) өзінің қызметіне тексеру жүргізу туралы тексерілетін жеке немесе заңды тұлғаның бастамашылық өтініші;

4) егер оларға қатысты ішінара тексеру белгіленген болса, тексерілетін жеке тұлғаның тегінің, атының, әкесінің атының (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) немесе тексерілетін заңды тұлға атауының өзгеруі, сондай-ақ оның қайта ұйымдастырылуы;

5) бастапқы тексерумен келіспейтіні туралы тексерілетін жеке немесе заңды тұлғаның өтініш жасауына байланысты қайта тексеру негіз болып табылады.

3. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар анықталған жағдайда, авиация инспекторлары бұзушылықтарды жою туралы инспекторлық нұсқамалар береді.

Ескерту. 2-тарау 16-4-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-5-бап. Шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелерін перрондық тексерулер

1. Шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелерін перронда тексеруді нұсқамалық материалды пайдалана отырып авиация инспекторлары жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының халықаралық ұшулар үшін ашық әуежайында қонуды жүзеге асырған әуе кемесі мен экипаж тексеруге жатады.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жасалған келісімдер негізінде шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелеріне жүргізілген перрондық тексерулер бойынша ақпарат жинауға және оны шет мемлекеттермен алмасуға атсалысады.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тиісті әуеайлақтардағы пайдаланушылар саны, әуе кемелерінің типі және қону саны, сондай-ақ ұшу қауіпсіздігі саласындағы тәуекелдер дәрежесі ескеріле отырып, есептеу әдісіне негізделген, шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелеріне перронда тексеру жүргізудің жылдық графигін қабылдайды.

3. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым, егер осындай әуе кемесінің бортында Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары не пайдаланушы сертификатының шарттары мен пайдалану шектеулері сақталмайды деп есептеуге негіз болса, шетелдік пайдаланушының азаматтық әуе кемесіне жоспардан тыс перрондық тексерулерді жүзеге асырады.

Мұндай негіздер:

1) алдыңғы тексерулер және бақылаудың өзге де нысандары нәтижесінде бұрын анықталған бұзушылықтардың жойылуын бақылау;

2) адам өмірі мен денсаулығына, қоршаған орта мен жеке және (немесе) заңды тұлғалардың, мемлекеттің заңды мүдделеріне зиян келтіру не зиян келтіру қаупінің төнуі туралы жеке және (немесе) заңды тұлғалардан, мемлекеттік органдардан ақпарат алу және өтініштердің түсуі;

3) өзінің әуе кемесі мен экипажына тексеру жүргізу туралы тексерілетін шетелдік пайдаланушының бастамашылық өтініші;

4) егер тексерілетін шетелдік пайдаланушыға қатысты ішінара тексеру белгіленсе, оны қайта ұйымдастыру және атауын өзгерту;

5) бастапқы тексерумен келіспейтіні туралы тексерілетін шетелдік пайдаланушының өтінішіне байланысты қайта тексеру болып табылады.

4. Шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелеріне перрондық тексерулерді жүргізу кезінде авиация инспекторлары инспекцияланатын әуе кемелерінің ұшуын негізсіз кідіртуді болғызбау қағидатын басшылыққа алады.

5. Шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелеріне инспекциялауды жүргізу барысында анықталған бұзушылықтар мынадай түрде сыныпталады:

1) үшінші санаттағы бұзушылық – ұшу қауіпсіздігіне едәуір әсері бар пайдаланушы сертфикатының белгіленген шарттары мен пайдаланудағы шектеулерін бұзу;

2) екінші санаттағы бұзушылық – ұшу қауіпсіздігіне елеулі әсері бар пайдаланушы сертификатының белгіленген шарттары мен пайдаланудағы шектеулерін бұзу;

3) бірінші санаттағы бұзушылық – ұшу қауіпсіздігіне болмашы әсері бар пайдаланушы сертификатының белгіленген шарттары мен пайдаланудағы шектеулерді бұзу.

Бұзушылықтарды осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген санаттарға жатқызу шарттары нұсқамалық материалда айқындалады.

6. Үшінші санаттағы бұзушылық анықталған кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның:

1) пайдаланушыға анықталған сәйкессіздік туралы жазбаша хабарлауға және түзету іс-қимылдары қабылдануының дәлелдемелерін талап етуге;

2) пайдаланушы мемлекетінің және қажет болған кезде, әуе кемесін тіркеген және ұшу экипажы куәліктерін берген мемлекеттің құзыретті биліктеріне хабарлауға, сондай-ақ пайдаланушы қабылданған түзету іс-қимылдарын келісу туралы тиісті құзыретті биліктерден растау сұратуға;

3) әуе кемесін пайдалануға шектеу қоюды белгілеуге не анықталған сәйкессіздіктерді жою жөнінде шұғыл түзету іс-қимылдарын қабылдауды талап етуге не Қазақстан Республикасының аумағында әуе кемесін пайдалануға дереу тыйым салуды енгізуге не осы баптың 7-тармағының шарттарына сәйкес әуе кемесін жерде кідіртуге құқығы бар.

7. Егер экипаж Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) стандарттарының не пайдаланушы сертификатының шарттары мен пайдаланудағы шектеулердің анықталған бұзушылықтарын жою бойынша тиісті түзету іс-қимылдарын қабылдамастан, тексерілетін әуе кемесінде ұшуды орындау жөнінде іс-қимылдар жасады деп есептеуге негіз болған жағдайда, авиация инспекторы әуе кемесінің командирін және (немесе) пайдаланушысын қосымша нұсқау алғанға дейін әуе кемесінің мұндай ұшуға рұқсатының жоқ екендігі туралы хабардар етеді және әуе кемесін жерде кідіртеді.

8. Әуе кемесі жерде кідірген жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым, егер тіркеу мемлекеті пайдаланушы мемлекетінен өзгеше болса, әуе кемесін пайдаланушының мемлекеті мен ол тіркелген мемлекеттің құзыретті органдарына дереу хабар береді және осы органдармен бірлесіп әуе кемесі ұшуға рұқсат ала алатын қажетті шарттарды көздейді.

9. Әуе кемесінің ұшуға жарамдылығына қатысты Халықаралық азаматтық авиация ұйымы стандарттарының (ИКАО) не пайдаланушы сертификатының шарттары мен пайдаланудағы шектеулердің бұзылуы анықталған жағдайда, әуе кемесінің ұшуына тыйым салу:

1) әуе кемесінің ұшуға жарамдылығына қатысты бұзушылық жойылғандығын;

2) пайдаланушыда осындай әуе кемесінің арнайы ұшуына арналған рұқсаттың немесе әуе кемесі тіркелген мемлекеттің немесе пайдаланушы мемлекеттің құзыретті органы берген осыған ұқсас құжаттың болуын, сондай-ақ қажет болған кезде транзиттік мемлекеттердің олардың әуе кеңістігінен ұшып өтуге арналған рұқсаттың болуын растайтын құжаттаманы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға пайдаланушы ұсынғанға дейін сақталады.

10. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым екінші санаттағы бұзушылықты анықтаған кезде:

1) қабылданған түзету іс-қимылдары туралы растайтын құжаттаманы ұсынуды талап ете отырып, пайдаланушыға шешімі туралы жазбаша хабар береді;

2) әуе кемесін пайдаланушының мемлекеті мен ол тіркелген және ұшу экипажы куәліктерін берген мемлекеттің құзыретті органдарына хабар береді. Қажет болған жағдайда, пайдаланушы қабылдаған түзету іс-қимылдарымен осындай құзыретті органдардың келісуі туралы растауды сұратады.

11. Бірінші санаттағы бұзушылық анықталған кезде авиация инспекторы оларды жою жөнінде шаралар қабылдау үшін бұл туралы шетелдік пайдаланушының азаматтық әуе кемесінің командирін хабардар етеді.

Ескерту. 2-тарау 16-5-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-6-бап. Авиация инспекторы

Ескерту. 16-6-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

1. Азаматтық және эксперименттік авиация саласында сертификаттауды, бақылау мен қадағалауды жүзеге асыруға уәкілеттік берілген, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметшісі авиация инспекторы болып табылады.

Авиация инспекторлары әуе кемелерінің ұшуын орындау және қамтамасыз ету, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету, әуе қозғалысына қызмет көрсету бөлігінде арнайы және (немесе) кәсіптік даярлығы бар, сондай-ақ қаржы-экономикалық және құқықтық қамтамасыз ету функцияларын жүзеге асыратын, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметшілері қатарынан тағайындалады.

Авиация инспекторларының санын Қазақстан Республикасында коммерциялық авиация мен жалпы мақсаттағы авиацияның азаматтық әуе кемелері жүзеге асыратын авиациялық қызметтің көлеміне қарай азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым айқындайды.

Авиациялық қауіпсіздік саласындағы бақылау мен қадағалау функцияларын жүзеге асыратын авиация инспекторларын тағайындау ұлттық қауіпсіздік органдары жүргізетін арнайы тексерудің оң нәтижелері алынғаннан кейін жүзеге асырылады.

Авиациялық қауіпсіздік саласындағы бақылау мен қадағалау функцияларын жүзеге асыратын авиация инспекторларына қойылатын біліктілік талаптары Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздігі бағдарламасының талаптарына сәйкес белгіленеді.

1-1. Алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

1-2. Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, сертификаттауды, бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру кезінде авиация инспекторының қызметіне жеке және (немесе) заңды тұлғалардың, мемлекеттік органдардың араласуына жол берілмейді.

2. Авиация инспекторларының өз міндеттерін орындау кезінде:

1) қызметтік міндеттерді жүзеге асыру үшін ангарларды, отын қоймаларын, пайдаланушылардың қызметтік үй-жайларын және авиациялық оқу орталықтарын қоса алғанда, Қазақстан Республикасы әуежайларының барлық бақыланатын аймақтарына, әуе кемелеріне және азаматтық авиация ұйымдарының объектілеріне кедергісіз кіруге;

2) пайдаланушылардан және азаматтық авиация ұйымдарынан ұсыну мерзімдерін белгілей отырып, авиация персоналының біліктілігі туралы ақпаратты қоса алғанда, ақпарат, құжаттар сұратуға, сондай-ақ өз функцияларын орындау үшін қажетті түсініктемелер мен материалдарды талап етуге, ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы ықтимал кемшіліктерді анықтау мақсатында авиация персоналына сауалнама жүргізуге;

3) оларды орындау мерзімдерін белгілей отырып, азаматтық авиация пайдаланушылары мен ұйымының лауазымды адамдарына ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері бойынша инспекторлық нұсқамалар беруге;

4) әуе кемесінің кабинасында немесе салонында болу құқығымен ұшу кезінде пайдаланушымен келісу бойынша азаматтық әуе кемесінің бортында болуға құқығы бар.

3. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының сақталуына бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру кезінде авиация инспекторлары:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауға;

2) Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде және осы Заңда белгіленген тәртіпке сәйкес тексерулер жүргізуге;

3) тексеру немесе бақылау мен қадағалаудың өзге де нысандарын жүргізу кезеңінде азаматтық авиация ұйымының белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмеуге;

4) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды бұзудың алдын алу, анықтау және жолын кесу бойынша Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берілген өкілеттіктерді уақтылы және толық көлемде орындауға;

5) авиация персоналы куәлігінің, кеме, ұшу құжаттамасының, сертификаттардың, рұқсаттардың және берілуі осы Заңда көзделген құжаттардың болуын, сондай-ақ шетелдік кемелерді қоса алғанда, азаматтық әуе кемелерінің Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығы талаптарына және Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкестігін тексеруге міндетті.

4. Пайдаланушы немесе азаматтық авиация ұйымы, тексеруге жататын объектілер, құралдар әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағында болған кезде, әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы оларға авиация инспекторының авиация инспекторы куәлігін көрсетуі негізінде кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге міндетті.

5. Авиация инспекторлары инспекцияланатын азаматтық авиация ұйымдары персоналының жұмыс жағдайларымен және сыйақысымен салыстырылатын деңгейлерге сәйкес келетін ақшалай ризықпен қамтамасыз етіледі.

6. Авиация инспекторлары талап етілетін кәсіптік даярлық деңгейін ұстап тұру үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қаражаты есебінен кезең-кезеңмен:

1) кәсіптік деңгейді ұстау жөніндегі курстарда оқытудан өтуге;

2) авиациялық техниканы пайдаланып және (немесе) авиациялық тренажерлерде жаттығудан өтуге;

3) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін авиация инспекторларын кәсіптік даярлау және олардың біліктілігін ұстап тұру қағидаларында белгіленген көлемде және деңгейде азаматтық авиация және пайдаланушылар ұйымдарында кәсіптік даярлықты (біліктілікті) ұстап тұруға тиіс.

7. Ұшуда авиациялық инспекцияларды жүзеге асыру және авиациялық техниканы пайдалана отырып біліктілікті ұстап тұру кезінде авиация инспекторларының өмірі мен денсаулығын сақтандыру Қазақстан Республикасының сақтандыру және сақтандыру қызметі туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

8. Авиация инспекторлары өздерінің қызметтік міндеттерін атқармағаны немесе тиісінше атқармағаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

9. Авиация инспекторларының:

1) өздерінің материалдық мүдделерін, жұбайының (зайыбының), жақын туыстарының, жекжаттарының және (немесе) өзге де тұлғалардың материалдық мүдделерін қанағаттандыруға байланысты мәселелерді шешу кезінде өздерінің лауазымдық өкілеттіктерін пайдалануына;

2) шешімдер дайындау мен қабылдау кезінде жеке және (немесе) заңды тұлғаларға құқыққа сыйымсыз артықшылық беруіне;

3) осы Заңға сәйкес жүктелген функцияларды орындау кезінде алынған ақпаратты, егер мұндай ақпарат ресми таратуға жатпайтын болса, жеке немесе топтық мүдделерде пайдалануына;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында берілуі көзделмеген ақпаратты жеке немесе заңды тұлғалардан талап етуіне тыйым салынады.

Авиация инспекторының осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптарын бұзуы, егер онда бұл қылмыстық құқық бұзушылық не әкімшілік құқық бұзушылық белгілері болмаса, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту түрінде тәртіптік жаза қолдануға не жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзуға алып келеді.

Ескерту. 2-тарау 16-6-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-7-бап. Азаматтық авиация саласындағы тарифтерді (бағаларды, алымдар мөлшерлемелерін) мемлекеттік реттеу

Ескерту. 2-тарау 16-7-баппен толықтырылды - ҚР 27.10.2015 № 363-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

16-8-бап. Белгілі бір функциялар мен міндеттерді беру туралы келісімдер

1. Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға сәйкес жасалған келісімнің негізінде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым өз құзыреті шегінде мемлекеттің уәкілетті ұйымы ретінде ұшу қағидаларын сақтауды, радиомен хабарлау аппаратураларын пайдалануды және ұшуға жарамдылықты ұстап тұруды, сондай-ақ авиация персоналының талаптар мен нормаларды сақтауын қамтамасыз етуге бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру жөніндегі функциялар мен міндеттерді осы әуе кемесі экипажсыз пайдаланылатын шет мемлекеттің құзыретті биліктеріне беруге, сондай-ақ Қазақстан Республикасы пайдаланушысының оны экипажсыз пайдалануы кезінде әуе кемесін тіркеген мемлекеттің өзіне берген функциялар мен міндеттерді қабылдауға құқылы.

Осы тармақтың күші қолданылатын пайдаланушылар мемлекеттердің құзыретті биліктері арасында жасалған функциялар мен міндеттерді беру туралы келісімнің расталған толық көшірмесін оның барлық қолданылу мерзімі ішінде әуе кемесінің бортында ұстауға міндетті.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға сәйкес пайдаланушының мемлекеті берген немесе растаған ұшуға жарамдылық куәліктерін (сертификаттарын), радиоаппаратураны пайдалануға арналған рұқсатты және экипаж мүшелерінің куәліктерін жарамды деп таниды.

3. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның шет мемлекеттердің құзыретті биліктерімен жасасқан келісімдері Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға сәйкес Халықаралық азаматтық авиация ұйымында (ИКАО) тіркелуге жатады.

Ескерту. 2-тарау 16-8-баппен толықтырылды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-1-тарау. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым

Ескерту. Заң 2-1-тараумен толықтырылды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

16-9-бап. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның негізгі ережелері

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның функцияларын жүзеге асыратын заңды тұлғаны Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым өз құзыреті шегінде:

1) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға әуе кеңістігін пайдалану және азаматтық және эксперименттік авиация қызметі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын іске асыруда жәрдем көрсетеді;

2) авиация инспекторларын ақшалай ризықпен қамтамасыз ету тәртібін айқындайды;

3) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға азаматтық авиация саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеуде жәрдем көрсетеді;

4) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына сәйкес нұсқамалық материалдарды әзірлейді және бекітеді, сондай-ақ ұшуға жарамдылығы жөніндегі директивалар мен өзге де директивалар шығарады;

5) әуе кеңістігін пайдалануды ұйымдастыру кезінде азаматтық-әскери үйлестіру жүйесін орнату және ұстап тұру үшін мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органмен ынтымақтастықты жүзеге асырады;

6) Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының пилотсыз авиациялық жүйелерінің тізілімін жүргізеді;

7) авиациялық оқу орталықтары мен азаматтық авиация ұйымдары әзірлеген авиация персоналын кәсіптік даярлау бағдарламаларын келіседі;

8) Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға 1-қосымшада көзделген авиация персоналына жататын және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жеңіл және аса жеңіл авиацияның авиация персоналына жататын адамға оның қажетті бiлiмi мен дағдыларының бар екенін, сондай-ақ оның денсаулығының белгіленген талаптарға сай екенін растайтын, кәсiптiк қызметті жүзеге асыру құқығына арналған авиация персоналының куәлігін береді, куәліктің қолданылу мерзімін ұзартады, мұндай куәлiктi кері қайтарып алады, оның қолданылуын тоқтата тұрады, куәлікке біліктілік белгілері мен арнайы белгілерді енгізеді;

9) сертификаттауды және азаматтық әуе кемелерін пайдаланушының сертификатын, пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдаланушы сертификатын, авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәлікті, авиациялық оқу орталығының сертификатын, тренажердің сәйкестік сертификатын, азаматтық авиацияның авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымның сертификатын, тип сертификатын, әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығы сертификатын, азаматтық әуе кемесінің ұшуға жарамдылығы сертификатын, пилотсыз авиациялық жүйелердің ұшуға жарамдылығы сертификатын, әуежайдың авиациялық қауіпсіздік қызметінің сертификатын, әуе кемесінің ұшуға жарамдылығының экспорттық сертификатын, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің сертификатын, авиациялық медициналық орталықтың сертификатын, азаматтық әуе кемесі данасының ұшуға жарамдылығы нормаларына сәйкестігі куәлігін беруді жүзеге асырады;

10) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган не уәкілетті ұйым берген қолданыстағы сертификаттарға (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәліктерге), елді мекендердің халық тығыз орналасқан аудандарының үстінен пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып ұшуды орындауға арналған рұқсаттарға, пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып авиациялық жұмыстарды орындауға арналған рұқсаттарға өзгерістер мен толықтырулар енгізеді, сертификаттарды (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәліктерді), елді мекендердің халық тығыз орналасқан аудандарының үстінен пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып ұшуды орындауға арналған рұқсаттарды, пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып авиациялық жұмыстарды орындауға арналған рұқсаттарды беруден бас тартады, иелері белгіленген талаптарды сақтамаған кезде сертификаттарды (авиациялық жұмыстарды орындау құқығына арналған куәліктерді), елді мекендердің халық тығыз орналасқан аудандарының үстінен пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып ұшуды орындауға арналған рұқсаттарды, пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып авиациялық жұмыстарды орындауға арналған рұқсаттарды кері қайтарып алады, олардың қолданылуын тоқтата тұрады;

11) жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыға ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті беруді жүзеге асырады, сондай-ақ жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушының ұшуды орындау құқығына арналған куәлігін таниды, өзгертеді, шектейді, қолданылуын тоқтата тұрады немесе кері қайтарып алады;

12) осы Заңда белгіленген жағдайларда әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдарды тартады;

13) әуежайдың, Қазақстан Республикасының және Қазақстан Республикасының әуежайларына тұрақты ұшуды орындайтын шет мемлекеттердің азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі бағдарламаларын келісуді жүзеге асырады;

14) мүдделі мемлекеттік органдар арасында авиациялық қауіпсіздік саласындағы қызметті үйлестіруді жүзеге асырады, азаматтық авиация қызметіне заңсыз араласу актілерін тергеп-тексеруде мемлекеттік органдарға жәрдемдеседі, оларды болғызбау жөніндегі іс-шараларды әзірлейді;

15) әуе кемелерін пайдаланушылардың, әуеайлақтарды (әуежайларды) пайдаланушылардың, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілердің, авиациялық оқу орталықтарының, техникалық қызмет көрсету жөніндегі ұйымдардың, авиациялық қауіпсіздік қызметтерінің, авиациялық медициналық орталықтардың, авиациялық медициналық сарапшылардың қызметін қадағалауды жүзеге асырады;

15-1) осы Заңда белгіленген жағдайларда әуе кемесін пайдалануға шектеулер белгілейді (тыйым салуды енгізеді) не әуе кемесін жерде кідіртеді;

16) азаматтық авиация саласында әуе қозғалысына қызмет көрсетілуін, ұшудың радиотехникалық және метеорологиялық қамтамасыз етілуін, аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз етілуін, аспаптар арқылы ұшу схемаларының әзірленуін және аэронавигациялық карталардың жасалуын бақылау мен қадағалауды, сондай-ақ қызметті және көрсетілетін қызметтердің сапасын тексеруді жүзеге асырады;

17) авиациялық техника мен оған жерде қызмет көрсету құралдарының ұшуға және техникалық пайдалану талаптарына сәйкес келуін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

18) әуе кемесі, оның компоненттері, қосалқы бөлшектері мен қосымша аспаптары жай-күйінің пайдаланушыға берілген ұшуға жарамдылығы сертификатының талаптарына және ұшуға жарамдылығын айқындайтын пайдалану-техникалық құжаттамасының талаптарына сәйкес келуін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

19) авиация персоналына жатқызылатын адамдардың осы Заңға сәйкес белгіленген талаптар мен нормаларды сақтауын бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

20) авиация персоналының кәсіптік даярлығы және денсаулық жағдайы мәселелері бойынша белгіленген талаптар мен нормаларды азаматтық авиация ұйымдарының қамтамасыз етуін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

21) әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) объектілерінің, қону алаңдарының күтіп-ұсталуын және әуежай қызметінің құрамына кіретін әуеайлаққа және жерде қызмет көрсету қызметтерінің (жұмыстарының) сапасын бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

22) азаматтық авиация саласында ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздік талаптарын бұзушылықтарды есепке алуды жүргізеді;

23) азаматтық және эксперименттік авиация саласындағы ұшудың іздестіру-құтқарумен және авариялық-құтқарумен қамтамасыз етілуін бақылауды жүзеге асырады;

24) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына сәйкес келу мониторингін жүзеге асырады;

25) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасынан орын алған айырмашылықтар туралы Халықаралық азаматтық авиация ұйымын (ИКАО) уақтылы хабардар етуді қамтамасыз етуге және оларды аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жариялауға жәрдем көрсетеді;

26) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды болғызбау немесе олардың салдарын азайту мақсатында ұсынымдар береді, сондай-ақ осындай ұсынымдардың орындалуына талдау жүргізеді;

27) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп, авиациялық оқиғаларды жинау, бағалау, өңдеу, сақтау және тіркеу тетігін қоса алғанда, авиациялық оқиғалар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесін әзірлейді, енгізеді, зерделейді және ұстап-тұрады;

28) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп мемлекеттік және халықаралық деңгейлерде ұшу қауіпсіздігі туралы ақпарат алмасуға және авиациялық оқиғалар туралы ақпарат таратуға қатысады;

29) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігіне байланысты ақпаратты жинауды және талдауды, сондай-ақ осындай ақпаратты жасауды және азаматтық авиация саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың назарына жеткізуді жүзеге асырады. Талдау ақпарат көздерін ашып көрсетуді талап етпейді;

30) авиациялық медициналық сарапшыларды тағайындайды;

30-1) елді мекендердің халық тығыз орналасқан аудандарының үстінен пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып ұшуды орындауға арналған рұқсат береді;

30-2) пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып, авиациялық жұмыстарды орындауға арналған рұқсатты береді;

30-3) авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасына сәйкес авиациялық қауіпсіздік жөніндегі персоналды жұмысқа жіберуді жүзеге асырады;

30-4) авиация персоналының куәліктерін беруге байланысты даярлау мен бағалаудың құзыреттілік жүйесін іске асыруды жүзеге асырады;

30-5) ұшу қауіпсіздігі және авиациялық қауіпсіздік мәселелері бойынша шет мемлекеттердің авиациялық билігімен және мамандандырылған халықаралық ұйымдармен халықаралық ынтымақтастықты, оның ішінде ынтымақтастық туралы екіжақты келісімдер жасасу, тәжірибе және ақпарат алмасу, сондай-ақ халықаралық азаматтық авиация ұйымдарында Қазақстан Республикасының атынан өкілдік ету арқылы жүзеге асырады;

30-6) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасынан орын алған айырмашылықтар туралы Халықаралық азаматтық авиация ұйымын (ИКАО) уақтылы хабардар етуді және оларды аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жариялауды қамтамасыз етеді;

30-7) жеке және заңды тұлғалардан Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген ақпаратты, құжаттар мен материалдарды сұратады;

31) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де қызмет түрлерін жүзеге асырады.

Ескерту. 16-9-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-10-бап. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметін қаржыландыру

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қызметін қаржыландыру азаматтық авиация саласындағы төлемдердің түсімдері есебінен жүзеге асырылады, олар қызметтер көрсетуге арналған шығыстарды өтеу, оның қызметінің шығынсыз болуын қамтамасыз ету және өз кірістері есебінен қаржыландыру үшін жеткілікті болуға тиіс.

1-1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық авиация саласындағы төлемдерді алу қағидаларында айқындалатын тәртіппен азаматтық авиация саласындағы төлемдерді алуға құқылы.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жұртшылық пен бұқаралық ақпарат құралдарына бюджеттің ашықтығын, оның ішінде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның интернет-ресурсында қаржылық есептілікті, сондай-ақ сомасы Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы заңында тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 100 еселенген мөлшерінен асып түсетін шығыстардың баптары туралы өзекті және егжей-тегжейлі ақпаратты ашық қолжетімділікте орналастыру арқылы қамтамасыз етуге міндетті.

Ескерту. 16-10-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-11-бап. Азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған аударымдар

Ескерту. 16-11-бап алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-12-бап. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді мемлекеттік беруші

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға ведомстволық бағынысты мемлекеттік кәсіпорын болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші аэронавигациялық қызмет көрсетуді мемлекеттік беруші болып табылады.

2. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді мемлекеттік беруші қызметінің негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады.

3. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді мемлекеттік беруші өз қызметінің негізгі мақсатын аэронавигациялық қызметтер көрсету және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге аударымдарды жүзеге асыру арқылы іске асырады.

16-13-бап. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бірінші басшысы

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бірінші басшысы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметке тағайындалады және қызметінен босатылады.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бірінші басшысы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға басшылықты жүзеге асырады және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұйымға жүктелген міндеттердің орындалуына және оның функцияларды жүзеге асыруына дербес жауаптылықта болады.

Ескерту. 2-1-тарау 16-13-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. ӘУЕ КЕҢІСТІГІН ПАЙДАЛАНУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

17-бап. Әуе кеңiстiгiн пайдалануды ұйымдастыру негiздерi

1. Әуе кеңiстiгiн пайдалануды ұйымдастыру әуе кемелерінің ұшуын (әуе қозғалысын) қауiпсiз, үнемдi және тұрақты орындауды, сондай-ақ әуе кеңiстiгiн пайдалануға байланысты қызметтi қамтамасыз етудi көздейдi.

Әуе кеңiстiгiн пайдалануды ұйымдастыру:

1) әуе кеңiстiгiнiң құрылымы мен сыныптамасын айқындауды және белгілеуді;

2) осы Заңның 25-бабында белгіленген басымдықтарға сәйкес әуе кеңiстiгiн пайдалануды жоспарлауды және үйлестіруді;

3) әуе кеңiстiгiн пайдаланудың рұқсат беру не хабардар ету тәртiбiн айқындауды және қамтамасыз етуді;

4) мыналарды:

әуе қозғалысына қызмет көрсетуді, әуе қозғалысын басқаруды;

әуе қозғалысының ағындарын ұйымдастыруды білдіретін әуе қозғалысын ұйымдастыруды;

5) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларының сақталуын бақылауды және қадағалауды қамтиды.

2. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларын оның пайдаланушыларының барлығы өздерінің жауапкершілігі аймақтары шегінде сақтауын қамтамасыз етуді:

1) әуе трассаларында және әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) аудандарында - азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға анықталған бұзушылықтар туралы хабарлай отырып, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары;

2) мемлекеттік авиация ұшуының арнайы аймақтары мен басқа да аудандарында - әуе қозғалысын басқару органдары;

3) әуе трассаларынан тыс, әуе кеңістігінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасынан ұшып өту кезінде аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің әуе қозғалысын басқару органдары немесе әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша жүзеге асырады.

3. Әуе кеңiстiгiн пайдалануды ұйымдастыруды азаматтық авиация және мемлекеттік авиация салаларындағы уәкiлеттi органдар, сондай-ақ осы Заңда және Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану қағидаларында айқындалған тәртiппен олар үшiн белгiленген аймақтар мен аудандарда әуе қозғалысына қызмет көрсету және әуе қозғалысын басқару органдары жүзеге асырады. Әуе кеңістігін икемді пайдалануды қамтамасыз ету үшін азаматтық-әскери үйлестіру қағидаттары мен тәртібі Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында белгіленеді.

4. Әуе кеңiстiгiнiң құрылымын ұйымдастыру Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасы сақталған жағдайда жүзеге асырылуға тиiс.

4-1. Әуе қозғалысының ағындарын ұйымдастыруды әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарының мәлімделген өткізу қабілеттілігін ескере отырып, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысындағы мемлекеттік кәсіпорын болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асырады.

4-2. Әуе қозғалысына қызмет көрсету қажеттілігі азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін әуе қозғалысына қызмет көрсетуге қажеттілікті бағалау әдістемесіне сәйкес және мыналар:

1) тиісті әуе қозғалысының типтері;

2) әуе қозғалысының қарқындылығы;

3) метеорологиялық жағдайлар;

4) осы ауданға немесе осы жерге қатысы болуы мүмкін басқа да факторлар ескеріле отырып айқындалады.

5. Мемлекеттік және (немесе) эксперименттік авиация ұшуының арнайы аймақтары мен аудандарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының бақыланатын әуе кеңiстiгiнде әуе қозғалысына қызмет көрсетуді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысындағы мемлекеттік кәсіпорын болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асырады.

Жекелеген әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) аудандарында әуе қозғалысына қызмет көрсетуді жеке кәсіпкерлік субъектісі болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асыруы мүмкін.

5-1. Егемендігі айқындалмаған әуе кеңістігінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге жауапты болатын шектес мемлекеттердің берілген әуе кеңістігінде әуе қозғалысын ұйымдастыруды және оған қызмет көрсетуді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға ведомстволық бағынысты мемлекеттік кәсіпорын болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асырады.

Жекелеген әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) аудандарында әуе қозғалысына қызмет көрсетуді жеке кәсіпкерлік субъектісі болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асыра алады.

6. Алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7. Әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары орындалатын ұшудың ауқымы мен күрделілігіне қарай үлгі нұсқаулыққа сәйкес ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін енгізуге міндетті.

8. Әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары әуе қозғалысына қызмет көрсетудің бұзылуына байланысты күтпеген мән-жайлар жағдайына іс-шаралар жоспарларын әзірлейді және оларды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келіседі.

9. Алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Әуе кеңiстiгiн пайдалануға байланысты қызмет

1. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалануға байланысты қызметке:

1) әуе кемелерiнiң және басқа да ұшу аппараттарының ұшуы;

2) атыстардың және зымырандарды ұшырудың барлық түрлерi, жарылыс жұмыстары және материалдық объектiлердiң әуе кеңiстiгiнде қозғалуымен байланысты өзге де қызмет жатады.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген қызметтi жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар әуе кеңiстiгiн пайдаланушылар болып табылады.

19-бап. Әуе кеңiстiгiнiң құрылымы мен сыныптамасы

1. Әуе кеңiстiгiнiң құрылымы мен сыныптамасы, сондай-ақ әрбір сыныптағы әуе кеңістігі шегінде ұшуға және әуе қозғалысына қызмет көрсету түрлеріне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында белгіленеді.

2. Әуе кеңістігін пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыру үшін Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде ұшу ақпаратының аудандары (аймақтары), диспетчерлік аудандар, әуе қозғалысына қызмет көрсету маршруттары, тораптық диспетчерлік аудандар, диспетчерлік аймақтар, әуеайлақ қозғалысының аймақтары, бақыланбайтын әуе кеңістігінің аудандары, әуе трассалары, әуе кемелерінің ұшуына арналған арнайы аймақтар, тыйым салынған аймақтар, қауіпті аймақтар, әуе кемелерінің ұшуына шектеу қойылған аймақтар, пилотсыз әуе кемелерінің ұшуына шектеу қойылған аймақтар және әуе кеңістігіндегі қызметті жүзеге асыру үшін белгіленетін басқа да арнайы элементтер белгіленеді, бұлардың жиынтығы Қазақстан Республикасы әуе кеңістігінің құрылымын құрайды.

Қазақстан Республикасы әуе кеңістігінің құрылымы азаматтық авиацияда аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланады.

3. Әуе қозғалысына қызмет көрсету және (немесе) әуе қозғалысын басқару мақсаттары үшін әуе кеңістігі деп шегінде ұшудың нақты түрлері орындалуы мүмкін және ол үшін әуе қозғалысына қызмет көрсету түрлері мен ұшу қағидалары айқындалған белгілі бір мөлшердегі әуе кеңістігі түсініледі.

4. Әуе қозғалысына қызмет көрсету мақсатында Қазақстан Республикасы әуе кеңістігінің сыныптамасы Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдаланушылардың қажеттілігі, ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттігі, олардың экономикалық тиімділігі негізге алына отырып айқындалады және аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланады.

Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Әуе кеңiстiгiнде аэронавигациялық қызмет көрсетуді ұсыну

1. Осы Заңның 18-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетiлген қызметті жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылар үшін аэронавигациялық қызмет көрсету шарттар (жария шарттар) негiзiнде жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушыларға ұсынылатын аэронавигациялық қызмет көрсету:

1) апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелері, сондай-ақ борттағы авариялық жағдайға, материалдық бөлiгiнің істен шығуына немесе ақауы болуына байланысты маршруттары өзгертілген әуе кемелері әуе кемесiнiң ұшып бара жатқан жері айқындалған кезден бастап;

2) iздестiру-құтқару жұмыстарын жүргізу үшін әуе кемелері, сондай-ақ аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушімен жасалған шартқа сәйкес iздестiру-құтқару жұмыстарын жүргізу бойынша оқу-жаттығуларға тартылған әуе кемелері;

3) дүлей зілзалалар кезінде халыққа медициналық және (немесе) гуманитарлық көмек көрсету үшiн әуе кемелерi, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халқына медициналық және (немесе) гуманитарлық көмек көрсету үшін сыртқы саяси қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік орган растаған шетелдік әуе кемелері;

4) Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуе кемелері;

5) Қазақстан Республикасының Президентін, Қазақстан Республикасының Премьер-Министрін, корольдiк тұлғаларды, шет мемлекеттердің мемлекет және үкiмет басшыларын тасымалдайтын әуе кемелерi;

5-1) жеңіл және аса жеңіл әуе кемелері;

6) егер шарт ережелерінде әуе қозғалысына қызмет көрсеткені үшін ақы төлеуден босату көзделген болса, Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес ұшуды орындаған жағдайларда, өтеусіз жүзеге асырылады.

3. Ұсынылатын аэронавигациялық қызмет көрсету үшін әуе кеңістігін пайдаланушылардан төлемақы алуды аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші жүзеге асырады. Аэронавигациялық қызмет көрсетуге кіретін қызметтерді ұсынуға қатысушы ұйымдармен құқықтық қатынастарды реттеу шарттар негізінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға ведомстволық бағынысты мемлекеттік кәсіпорын болып табылатын аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында, сондай-ақ егемендігі айқындалмаған, Қазақстан Республикасы әуе қозғалысына қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге жауапты болатын әуе кеңістігінде аэронавигациялық ақпарат беруді қамтамасыз етеді.

Аэронавигациялық ақпаратты қамтамасыз ету Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына және азаматтық авиацияда аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Аэронавигациялық ақпарат көзі болып табылатын жеке немесе заңды тұлғалар азаматтық авиацияда аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті ақпаратты өтеусіз негізде беруге және мұндай ақпараттың анықтығы, нақтылығы және уақтылы берілуі үшін жауаптылықта болуға міндетті.

3. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым ұсынылатын аэронавигациялық ақпараттың анықтығын, дәлдігін және уақтылы берілуін қамтамасыз етуді бақылауды жүзеге асырады.

Ескерту. 21-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап. Әуе қозғалысына қызмет көрсету түрлері

1. Әуе қозғалысына қызмет көрсету мынадай түрлерді:

1) әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтиды, әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету деп:

әуе кемелері арасындағы және әуе кемелерінің маневр жасау алаңындағы кедергілермен соқтығысуын болғызбау;

әуе қозғалысын жылдамдату және реттеу мақсаттарында бақыланатын әуе кеңістігінде ұсынылатын қызмет көрсету түсініледі;

2) ұшу-ақпараттық қызмет көрсетуді қамтиды, оның мақсаты ұшудың қауіпсіз орындалуын қамтамасыз ету үшін қолда бар байланыс құралдарын пайдалана отырып, консультациялар мен ақпарат беру болып табылады;

3) тиісті ұйымдарды іздестіру-құтқару қызметтерінің көмегіне мұқтаж әуе кемелері туралы хабардар ету және осындай ұйымдарға қажетті жәрдем көрсету үшін ұсынылатын қызмет көрсету болып табылатын авариялық хабар беруді қамтиды.

2. Әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсету:

бақыланатын әуе кеңістігінде ұшуға диспетчерлік қызмет көрсету үшін - аудандық диспетчерлік қызмет көрсету;

әуе кемелерінің ұшып келуіне және әуеайлақтардан (тікұшақ айлақтарынан) ұшып кетуіне байланысты ұшуға диспетчерлік қызмет көрсету үшін – қонуға жақындағанда диспетчерлік қызмет көрсету;

әуеайлақтық қозғалысқа диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін әуеайлақтық диспетчерлік қызмет көрсету болып бөлінеді.

Әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін әуе қозғалысына қызмет көрсететін орган:

1) әрбір әуе кемесінің болжамды қозғалысы немесе оның өзгеруі туралы ақпаратпен, сондай-ақ әрбір әуе кемесінің нақты ұшу барысы туралы соңғы ақпаратпен қамтамасыз етіледі;

2) өзіне хабар берілген әуе кемелерінің бір біріне қатысты салыстырмалы түрде ұшып бара жатқан жерін алынған ақпарат негізінде айқындайды;

3) өзі бақылайтын әуе кемелерінің арасындағы соқтығысуды болғызбау үшін, сондай-ақ реттелген қозғалыс ағынын жеделдету және сақтау үшін рұқсаттар мен ақпарат береді;

4) әуе кемесі әуе қозғалысына қызмет көрсететін (әуе қозғалысын басқаратын) басқа органдардың бақылауында ұшуды орындап жүрген басқа әуе кемелерімен жанжалды жағдайды туындатуы мүмкін болғанда немесе әуе кемесін бақылауды әуе қозғалысына қызмет көрсететін басқа органдарға берудің алдында қажет болған жағдайда рұқсаттарды әуе қозғалысын қамтамасыз ететін (әуе қозғалысын басқаратын) басқа органдармен келіседі.

Әуе кемелерін эшелондауға қойылатын талаптарды қоса алғанда, әуе кемелеріне диспетчерлік қызмет көрсетуді ұйымдастыру және қамтамасыз ету Әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықта айқындалады.

3. Әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары беретін диспетчерлік рұқсаттар әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге қойылатын талаптарға негізделеді.

4. Ұшуына осы ақпарат әсер етуі мүмкін және әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетумен қамтамасыз етілетін немесе әуе қозғалысына қызмет көрсету органына қай жерде екені белгілі болған барлық әуе кемелері ұшу-ақпараттық қызмет көрсетумен қамтамасыз етіледі.

5. Мыналар:

1) әуе қозғалысына диспетчерлік қызмет көрсетумен қамтамасыз етілетін барлық әуе кемелері;

2) ұшу жоспарын берген немесе әуе қозғалысына қызмет көрсету органына қай жерде екені белгілі болған барлық басқа әуе кемелері;

3) оларға қатысты заңсыз араласу объектісі болып табылатындығы белгілі болған немесе болжанатын кез келген әуе кемелері авариялық хабар берумен қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

23-бап. Ұшуды орындау қағидалары

Әуе кемелерінің Қазақстан Республикасы аумағының үстінен ұшуы азаматтық және мемлекеттік авиацияда ұшуды жүргізу қағидаларына сәйкес орындалады.

Ұшуды орындау кезінде әуе кемесінде азаматтық және мемлекеттік авиацияда ұшуды жүргізу қағидаларында көзделген кеме құжаттары болуға тиіс.

Ескерту. 23-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

24-бап. Әуе кемесінің ұшу жоспары

Жоспарланған ұшуға немесе ұшудың бір бөлігіне қатысты әуе қозғалысына қызмет көрсету және (немесе) әуе қозғалысын басқару органдарына жіберілуге жататын ақпарат осы Заңда көзделген әуе кеңістігін пайдалануға арналған рұқсаттар болған кезде және:

1) ұшу жоспары ұсынылатын жағдайлар;

2) ұшу жоспарын ұсыну, ұшу жоспарына өзгерістер енгізу және оны жабу тәртібі, сондай-ақ ұшу жоспарының мазмұны;

3) бақыланбайтын әуе кеңістігіндегі ұшу туралы хабарлау тәртібі айқындалатын Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес ұшу жоспары нысанында беріледі.

Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Әуе кеңістігін пайдаланудағы басымдықтар

Қазақстан Республикасының әуе кеңістігі әуе кеңістігін барлық пайдаланушыға оны пайдалану бойынша тең құқықтармен қолжетімді.

Әуе кеңістігін бір уақытта екі немесе одан да көп пайдаланушының пайдалану қажеттігі туындаған жағдайда, оны пайдалануға бірінші кезектегі құқық мемлекеттік басымдықтарға сәйкес пайдаланушыларға мынадай ретпен беріледі:

1) әуе шабуылына тойтарыс беру немесе әуе кеңiстiгiнде Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк шекарасын бұзуды, әуе кеңiстiгiн пайдалану тәртiбiнің бұзылуын болғызбау және тоқтату, Қазақстан Республикасының егемендiгiне, аумақтық тұтастығына және қауiпсiздiгiне қарсы күш қолдануды немесе күш қолдану қатерін жою;

2) адамдардың өмiрi мен денсаулығына қатер төндiретiн не айтарлықтай материалдық залал келтiру қаупін тудыратын дүлей және өзге де зілзалалар, апаттар, авариялар, авариялық және өзге де жағдайлар кезінде көмек көрсету;

3) ғарыш аппараттары мен олардың экипаждарын ұшыру, қондыру, iздестiру және эвакуациялау;

4) Қазақстан Республикасының аса маңызды ұшуын ұйымдастыру және қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес орындалатын ұшу;

5) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органның жоспарлы оқу-жаттығулар өткізуі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларына сәйкес жүзеге асырылатын әуе кемелерінің ұшуы немесе өзге де қызмет;

6) жолаушыларды, жүктердi және пошта жөнелтілімдерін тасымалдайтын тұрақты рейстер;

7) Қазақстан Республикасының, сондай-ақ басқа да мемлекеттердің мемлекеттік авиациясының ұшуы;

8) эксперименттiк және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзу;

9) тұрақты емес әуе тасымалдары және авиациялық жұмыстарды орындау;

10) оқу-жаттығу, көрсету, мәдени-ағарту іс-шараларын өткізу, сондай-ақ пайдаланушының жеке мақсаттағы ұшуы.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

26-бап. Әуе кеңістігін пайдалануға тыйым салу немесе оны шектеу

Осы Заңның 18-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында және 25-бабының 1) – 5) тармақшаларында көзделген қызмет жүзеге асырылған жағдайларда, мемлекеттік авиация саласындағы уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында белгіленген тәртіппен әуе кемелерінің ұшуы үшін Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн немесе оның жекелеген аудандарын пайдалануға тыйым салады не шектейді.

Ескерту. 26-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

27-бап. Әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзу

1. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану тәртiбiн бұзуға:

1) осы Заңның 18-бабында көрсетілген, ұшу жоспарын бермей (бақыланбайтын әуе кеңістігінде ұшу кезінде – хабар бермей) және (немесе) ұшуды орындауға рұқсатсыз және (немесе) ұшу қауіпсіздігіне қатер төндiретiн қызметті жүзеге асыруға рұқсатсыз жүзеге асырылатын қызмет;

2) саны рұқсатта көрсетілгеннен артық әуе кемелері тобының ұшуы;

3) әуе кемелерінің әуе кеңістігін пайдалану режимдерін сақтамауы;

4) әуе кемесiнiң мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органның әуе қозғалысын басқару органдарының арнайы рұқсатынсыз тыйым салынған аймақтың және (немесе) шектеу қойылған аймақтың үстінен ұшып өтуі;

5) мәжбүрлi түрде қону және қосалқы әуеайлаққа жіберу жағдайларынан басқа, әуе кемелерінің ұшу жоспарында көрсетілмеген әуеайлаққа қонуы;

6) ұшу қауiпсiздiгiне анық қатер төну және авиациялық оқиғаны болғызбау жағдайларын және (немесе) әуе қозғалысына қызмет көрсету органы әуе трассасынан тыс ұшуды орындауға рұқсат берген кездегі жағдайларды қоспағанда, әуе трассаларынан және маршруттар осьтерiнен Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында белгіленген нормалардан асатын қашықтыққа ауытқуы;

7) ұшу қауіпсіздігіне нақты қатер төнуі және авиациялық оқиғаны болғызбау жағдайларын қоспағанда, әуе кеңістігін пайдаланушылардың әуе қозғалысына қызмет көрсету немесе әуе қозғалысын басқару органдарының командаларын орындамауы жатады.

2. Азаматтық және мемлекеттік авиация салаларындағы уәкілетті органдар, әуе қозғалысына қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару органдары өз құзыретіне сәйкес әуе кеңістігін пайдалану тәртібінің бұзылуын болғызбауға және (немесе) тоқтатуға және (немесе) оның жолын кесуге қажетті барлық шараларды қабылдауға міндетті, ал әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзуға жол берген әуе кеңістігін пайдаланушылар көрсетілген бұзушылықты өз есебінен және (немесе) өз күштерімен тоқтатуға міндетті.

Әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарының құзыретті мемлекеттік органдардың талап етуі бойынша Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес шетелдік әуе кемесінің бортында мәлімделмеген өзіндік ерекшелігі бар тауардың бар екендігі туралы ақпарат болған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қарап тексеру үшін оны Қазақстан Республикасының әуайлағына қонуға мәжбүрлеуге құқығы бар.

Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2022 № 173-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

28-бап. Әуе кемесiнің ұшу жоспарынан ауытқуы.Тәртіп бұзушы әуе кемесі

1. Әуе кемесi белгiленген ұшу жоспарынан ауытқыған кезде әуе қозғалысына қызмет көрсету (әуе қозғалысын басқару) органы дереу мынадай шараларды қабылдауға:

1) әуе кемесінің экипажымен байланыс орнату және белгіленген ұшу жоспарынан ауытқыған әуе кемесінің ұшып бара жатқан жерін анықтау үшін қолда бар барлық құралдарды пайдалануға;

2) ауытқу салдарынан әуе кемесі жауапкершілік ауданына кірген болуы мүмкін немесе кіруі мүмкін деп жорамалданған ауданның әуе қозғалысына қызмет көрсететін және әуе қозғалысын басқаратын сабақтас органдарына хабарлауға міндетті.

2. Әуе кемесінің ұшып бара жатқан жері анықталған болса, әуе қозғалысына қызмет көрсету (әуе қозғалысын басқару) органы әуе кемесінің экипажына оның қай жерде ұшып бара жатқаны және орындалуға тиіс түзетуші іс-әрекеттер туралы хабарлайды.

3. Әуе кеңістігінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын бұзған немесе Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану тәртiбiн өзгедей бұзуға жол берген әуе кемесi тәртіп бұзушы әуе кемесі деп танылады және егер әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарының және (немесе) әуе қозғалысын басқару органдарының талаптарына бағынбаса, мәжбүрлі түрде қондыруға жатады.

Қону туралы нұсқау алған тәртiп бұзушы әуе кемесi көрсетілген жерге дереу қонуға тиiс.

3-1. Азаматтық әуе кемелерінің Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану тәртібін бұзуын тоқтату жөнінде шаралар қолдану шарттары мен тәртібі осы Заңға және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес айқындалады.

4. Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне, оның аумағындағы адамдардың өмiрi мен қауiпсiздiгiне және оның стратегиялық объектiлеріне қатер төнген жағдайларда қатердi болғызбау үшін, Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігімен келісу бойынша бекітетін Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін бұзушы әуе кемелеріне қаруды және ұрыс техникасын қолдану қағидаларына сәйкес тәртiп бұзушы әуе кемесiн жоюға дейiн баратын барлық шаралар қолданылады.

5. Тәртіп бұзушы әуе кемесінде жолаушылар және әуе кеңістігін пайдалану тәртібінің бұзылуына қатысы жоқ өзге де адамдар бар екені туралы дәйекті ақпарат болған жағдайда мемлекет ұшып жүрген азаматтық әуе кемелеріне қарсы қару қолданудан тартынады.

Тәртіп бұзушы әуе кемесi Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiне ұшып кіру шарттарын сақтамаған кезде және (немесе) әуе кеңiстiгiн пайдалану тәртiбiн бұзған жағдайларда қонатын әуеайлақта ұсталуға жатады.

Бұзушылық тексерілгеннен кейін тәртіп бұзушы әуе кемесiнiң одан әрі ұшуына Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану қағидаларында айқындалатын тәртіппен рұқсат етiледi.

Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалануға қойылатын белгіленген талаптарды бұзу Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану қағидаларына сәйкес тексерілуге жатады.

Ескерту. 28-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 03.07.2017 № 86-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

29-бап. Әуе кеңiстiгiн пайдалану үшiн байланысты ұйымдастыру

1. Әуе кеңiстiгiн пайдаланушылар Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес әуе қозғалысына қызмет көрсету және (немесе) әуе қозғалысын басқару органдарымен байланыста болуға мiндеттi.

2. Байланыс ұйымдары әуе кеңiстiгiн пайдаланушыларға қажетті байланыс арналарын жалға береді. Берілген байланыс арналары iстен шыққан кезде олар басқа байланыс арналарымен ауыстырылуға тиiс.

30-бап. Әуе қозғалысына қызмет көрсету немесе әуе қозғалысын басқару кезіндегі радиобайланыс

1. Әуе қозғалысына қызмет көрсету немесе әуе қозғалысын басқару кезінде байланыс үшін радиотелефон және (немесе) деректерді беру желісі пайдаланылады.

2. Байланыс құралдары әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары (әуе қозғалысын басқару органдары) мен әуе кеңістігін пайдаланушылар арасында тікелей, жедел, үздіксіз және бөгеуілі жоқ екіжақты байланыс жасауға мүмкіндік беруге тиіс.

3. Әуе кемелерінің ұшуын және олармен радиобайланысты радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарына бөгеуіл жасайтын қондырғылары мен аппараттары бар жеке және заңды тұлғалар байланыс саласындағы уәкілетті органның немесе оның бөлімшелерінің талап етуі бойынша бөгеуілдерді өз күштерімен жоюға, ал олар жойылғанға дейін осындай қондырғылар мен аппараттардың жұмысын тоқтатуға міндетті.

4. Байланысты қамтамасыз ету тәртібі, әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарының байланысты қамтамасыз етуге қоятын талаптары, азаматтық авиациядағы байланыс құралдарының сипаттамасы азаматтық авиацияда ұшуды және авиациялық электр байланысын радиотехникалық қамтамасыз ету қағидаларында айқындалады.

5. Радиобайланысты жүргізу рәсімдері азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету кезіндегі фразеология және радиоалмасу қағидаларында айқындалады.

6. Қазақстан Республикасының аумағында радиотелефон байланысы қазақ, орыс немесе ағылшын тiлдерiнде жүзеге асырылады.

Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

31-бап. Елді мекеннің үстінен ұшу

1. Қалалардың немесе кенттердің халық тығыз орналасқан аудандарының үстінен авариялық жағдайлар не төтенше мән-жайлар туындаған кезде жердегі адамдарға немесе мүлікке қауіп аса төнбейтін, бұл ұшу немесе қону кезінде қажет болатын немесе бұған әуе қозғалысын басқару органының рұқсаты берілетін жағдайды қоспағанда, қонуды орындауды қамтамасыз ететін биіктікте әуе кемелерінің ұшуы орындалады.

2. Әуе кемелерінің және пилотсыз әуе кемелерінің елді мекендер үстінен ұшуының тұрақты схемаларын (маршруттарын) белгілеуді қоса алғанда, олардың үстінен ұшуды келісу тәртібі Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында айқындалады.

3. Күзет іс-шараларын өткізу кезеңінде әуе кемелерінің және пилотсыз әуе кемелерінің елді мекендердің үстінен ұшуы ұлттық қауіпсіздік органдарымен және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметімен келісіледі.

4. Алып тасталды - ҚР 19.04.2019 № 249-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 31-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

32-бап. Көрсету мақсатындағы ұшу

1. Әуе кемелерін пайдаланушыларды сертификаттау кезеңі болып табылмайтын көрсету мақсатындағы ұшулар авиациялық техниканы көрсету, авиация жетістіктерін насихаттау, сондай-ақ қоғамдық-саяси және ойын-сауық мәдени-бұқаралық іс-шараларды қамтамасыз ету үшін қолданылады.

2. Әуе кемелерiнiң көрсету мақсатындағы ұшуы әуе кемесінің тұрғын үй алаптары мен адамдар жиналған жерлерге құлауын болғызбайтын қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, белгіленетін аймақтарда (аудандарда) орындалады.

3. Көрсету мақсатындағы ұшудың қауіпсіздігі үшін жауапкершілік оларды ұйымдастырушыға жүктеледі.

Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

33-бап. Пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып ұшу

Ескерту. 33-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Пилотсыз әуе кемесі Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында және пилотсыз әуе кемесінің пайдалану құжаттамасында белгіленген шарттар сақталып, адамдардың өміріне немесе денсаулығына зиян келтіру, мүлікті зақымдау (бүлдіру) қатері, басқа әуе кемелері үшін қауіп барынша азайтылып пайдаланылуға тиіс.

2. Елді мекендердің халық тығыз орналасқан аудандарының үстінен пилотсыз әуе кемесінің ұшуларын орындау үшін оны пайдаланушы Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында белгіленген тәртіппен азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымнан осындай ұшуларды орындауға рұқсат алуға міндетті.

3. Пилотсыз әуе кемелерінің күзетілетін объектілердің үстінен ұшуы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметімен келісіледі.

4. Өздеріне жүктелген міндеттерді атқарған кезде Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің және басқа да уәкілетті органдардың пилотсыз әуе кемелері орындайтын ұшуларды қоспағанда, әуе кеңістігінде пилотсыз әуе кемелерінің шекаралық белдеудің үстінен ұшуына тыйым салынады.

Шекаралық белдеудің үстінен уәкілетті органдардың пилотсыз әуе кемелерінің ұшуы Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметімен келісу бойынша Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің рұқсатымен жүзеге асырылады.

5. Қашықтан сәйкестендіру жүйесі жоқ немесе қашықтан сәйкестендіру жүйесі жұмыс істемейтін пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып ұшу Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында айқындалатын жағдайларда және тәртіппен шектеледі.

6. Осы баптың ережелерін бұзғаны үшін пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдаланушылар Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес әкімшілік жауаптылықта болады.

7. Сериялы шығаруға арналған жаңа конструкциядағы (жаңа типтегі) пилотсыз авиациялық жүйенің зауыттық, мемлекеттік және пайдалану сынақтарынан өткеннен кейін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген сәйкестік сертификаты болуға тиіс.

8. Пилотсыз авиациялық жүйенің сәйкестік сертификатын беруді Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларына сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

9. Бекітілген типтік конструкциясы жоқ пилотсыз авиациялық жүйенің әрбір данасында оның конструкциясының, сипаттамаларының және пайдалану-техникалық құжаттамасының Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларына сәйкестігіне азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген сәйкестік куәлігі болуға тиіс.

Ескерту. 33-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2014 N 233-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.06.2020 № 347-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

34-бап. Ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету

1. Байланыс жүйелерін, навигация мен бақылауды ұсынудан тұратын ұшуларды радиотехникалық қамтамасыз етуді азаматтық және (немесе) мемлекеттік авиация ұйымдарының радиотехникалық жабдықты пайдалану және байланыс қызметтері жүзеге асырады.

2. Әуе кемелері ұшуының, ұшып көтерілуінің және қонуының қауіпсіздігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында әуе қозғалысына қызмет көрсету немесе әуе қозғалысын басқару кезінде ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету жөніндегі қызметті ұйымдастыру және жүзеге асыру тәртібі:

1) азаматтық және эксперименттік авиация үшін Азаматтық авиацияда ұшуды және авиациялық электр байланысын радиотехникалық қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес;

2) мемлекеттік авиация үшін мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен, Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясын байланыспен және радиотехникамен қамтамасыз етуді ұйымдастыру қағидаларына және Байланыс құралдарын техникалық пайдалану, ұшуды және мемлекеттік авиацияның автоматтандырылған басқару жүйесін радиотехникалық қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес айқындалады.

Ескерту. 34-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

35-бап. Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету

1. Әуе кемелерінің ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету пайдаланушыларға, әуе қозғалысына қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару органдарына және осы Заңның 18-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген қызметті жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін басқа да пайдаланушыларға, олардың мемлекеттік тиесілігіне, ведомстволық бағыныстылығына және меншік нысандарына қарамастан, шарттар негізінде сапалы метеорологиялық ақпаратты уақтылы беру болып табылады.

Өкілетті метеорологиялық органның функцияларын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

2. Азаматтық және эксперименттік авиацияның ұшуларын метеорологиялық қамтамасыз етуді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен азаматтық авиацияны метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілер жүзеге асырады.

Мемлекеттік авиацияның ұшуын метеорологиялық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясын метеорологиялық қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 35-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

35-1-бап. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушіні сертификаттау

1. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілер аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілерге қойылатын сертификаттау талаптарына сай болуға тиіс.

Авиациялық қызмет көрсетуді берушілердің сәйкестігі аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің сертификатын оның қолданылу саласы мен рұқсат етілген қызмет түрлері (кіші түрлері) көрсетіле отырып берумен расталады.

Аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушіні сертификаттауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісу бойынша сертификаттау талаптарынан уақытша ауытқуларға, егер мұндай ауытқулар белгіленген ұшу қауіпсіздігінің деңгейіне баламалы деңгейді қамтамасыз ететін қосымша шаралар енгізіліп өтелетін болса, жол беріледі.

2. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушіні сертификаттаудан өткізу, сертификат беру не оны тоқтата тұру (кері қайтарып алу), оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу тәртібі аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілерді сертификаттау қағидаларында айқындалады.

3. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің сертификатын беруден бас тарту өтініш беруші қойылатын сертификаттау талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда жүргізіледі.

4. Сертификаттау талаптарының бұзылуы анықталған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым үздіксіз аэронавигациялық қызмет көрсету мақсатында мынадай тәртіппен әрекеттер қабылдайды:

1) аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші сертификатының иесінен осы Заңның 16-3-бабына сәйкес түзету іс-қимылдарының жоспарын ұсынуды және оны орындауды талап етеді;

2) түзету іс-қимылдарының жоспары орындалмаған не тиісінше орындалмаған жағдайда Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес шаралар қолдану үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға материалдарды береді;

3) егер әкімшілік жауаптылыққа тартылған күннен бастап кейінгі алты ай ішінде сертификаттау талаптарын бұзушылықтар жойылмаса, бұзушылықтың сипатына қарай аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің сертификатын кері қайтарып алады не мұндай сертификаттың (немесе сертификатта көрсетілген рұқсат етілген қызмет түрлері (кіші түрлері) қолданылу аясын толығымен немесе ішінара тоқтата тұрады.

Аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші сертификатының қолданылуы аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілерді сертификаттау қағидаларына сәйкес оның иесінің өтініші бойынша да толығымен не ішінара шектелуі мүмкін.

Ескерту. 3-тарау 35-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V (01.01.2014 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

35-2-бап. Әуе қозғалысын ұйымдастырудың функционалдық жүйелерінде өзгеріс болған кезде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету

1. Аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілер ұшу қауіпсіздігіне байланысты әуе қозғалысын ұйымдастырудың функционалдық жүйелеріне өзгерістер енгізілгенге дейін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымды мұндай өзгерістер туралы аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілерді сертификаттау қағидаларында белгіленген тәртіппен алдын ала хабардар етеді.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен алдын ала келісуге жататын әуе қозғалысын ұйымдастырудың функционалдық жүйелеріндегі өзгерістердің тізбесі, сондай-ақ мұндай келісудің тәртібі мен шарттары аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілерді сертификаттау қағидаларында айқындалады.

3. Осы баптың ережелерін бұзғаны үшін аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілер Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес әкімшілік жауаптылықта болады.

Ескерту. 3-тарау 35-2-баппен толықтырылды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

36-бап. Әуе трассаларын пайдалануға рұқсат ету

Әуе трассаларын пайдалануға азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен әуе трассаларын пайдалануға рұқсат ету қағидаларына сәйкес рұқсат беріледі.

Әуе трассалары туралы мәліметтер аэронавигациялық ақпарат құжаттарында жарияланады.

Ескерту. 36-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

37-бап. Ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету мақсаттарына арналған өлшем бірліктері

1. Қазақстан Республикасының аумағында және әуе кеңістігінде ұшуды орындау және әуе қозғалысына қызмет көрсету мақсаттары үшін Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары талабына сәйкес келетін координаттар, биіктіктер өлшемдерінің, гравиметрикалық және спутниктік өлшемдердің бірыңғай жүйесі белгіленеді.

2. Қолданылатын өлшем жүйелері Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында көрсетіледі.

Ескерту. 37-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

38-бап. Әуе кемелерi ұшуының зиянды әсерiнен қорғау

1. Қазақстан Республикасында пайдалануға арналған азаматтық әуе кемесiн Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) жергілікті жердегі шуылға қатысты талаптарына сәйкестігіне азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық әуе кемесінің ұшуға жарамдылығы сертификатына қосымша болып табылатын шуыл жөніндегі сертификатты бере отырып, сертификаттайды.

Шуыл бойынша сертификаттау жүргізу және сертификат беру Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесінің ұшуға жарамдылығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) иелерi, пайдаланушылар, әуе кемелерiнің командирлері мен экипаж мүшелерi әуе кемелерiн жерде және әуеде пайдаланған кезде қажетсiз шуылды болғызбауға немесе оны барынша азайтуға мiндеттi.

2. Халықтың және қоршаған ортаның қауiпсiздiгi шараларын сақтай отырып орындалатын ауыл шаруашылығында авиациялық жұмыстардың жүргiзiлуiн, мемлекеттік авиацияның жауынгерлік-оқу және жауынгерлік ұшуын немесе ұшу қауіпсіздігіне анық қауіп төну және авиациялық оқиғаны болғызбау жағдайын қоспағанда, адамның денсаулығы мен қоршаған орта үшін зиянды заттарды немесе басқа да қалдықтар мен материалдарды әуе кемелерiнен лақтыруға тыйым салынады.

Әуе кемелерiнiң адамдарға, жануарларға және қоршаған ортаға зиянды әсерiн болғызбау мақсатында нақты аудандарда әуе кемесін авариялық тастап шығу аймағы, барлық әуе кемелерi үшiн бiрыңғай немесе әуе кемелерiнiң үлгiлерi бойынша бөлек ең төменгi ұшу биiктiгi көзделетін отынды төгу немесе оны ұшып жүріп тауысу аймағы белгіленуі мүмкін.

3. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде әуе кемелерiнiң дыбыстан жылдам ұшуы қоршаған ортаға дыбыс екпiнiнiң зиянды әсерi тимейтiн биiктiктерде жалпы қағидалар бойынша немесе елдi мекендерден шалғай, дыбыстан жылдам ұшуға арнайы бөлiнген аудандарда орындалуға тиiс.

Ескерту. 38-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰШУ

39-бап. Қазақстан Республикасы әуе кемелерінің халықаралық ұшуы

1. Қазақстан Республикасы әуе кемелерiнiң халықаралық ұшуы:

1) Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың;

2) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының;

3) тиiстi шет мемлекеттердiң құзыреттi органдары беретін бiржолғы ұшуды орындауға арнайы рұқсаттардың негiзiнде және солардың шарттарына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасы әуе кемесінің шет мемлекеттің әуе кеңістігінде ұшуына арнайы рұқсатты алуға сұратуды сыртқы саясат қызметін жүзеге асыратын уәкілетті орган:

Қазақстан Республикасының мемлекеттік және (немесе) эксперименттік авиациясының халықаралық ұшуы;

Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен айқындалатын лауазымды адамдарды тасымалдайтын Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемесінің халықаралық ұшуы жағдайларында шет мемлекеттерге жібереді.

Сұрату кеме құжаттарына, экипаж мүшелеріне арналған куәліктерге, сақтандыру полистерінің көшірмелеріне қатысты барлық талаптар, сондай-ақ Қазақстан Республикасы мен аумағында (аумағы арқылы) ұшуды орындау жоспарланып отырған шет мемлекеттердің аумағында қолданылатын басқа да талаптар мен қағидалар сақталған кезде Қазақстан Республикасының мүдделі мемлекеттік органдарының өтініштері негізінде жүргізіледі.

3. Азаматтық әуе кемесін пайдаланушы Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемесiнiң шет мемлекеттің әуе кеңістігінде ұшуына тиісті шет мемлекеттердің құзыретті органдары беретін арнайы рұқсатты алуға сұратуды дербес жүзеге асырады. Шет мемлекеттің құзыретті органының сыртқы саясат қызметін жүзеге асыратын уәкілетті органнан сұратуы бойынша арнайы рұқсат беруге талабы болған кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган осындай сұратуды азаматтық әуе кемесін пайдаланушының өтініші негізінде осы баптың 2-тармағына сәйкес жүзеге асырады.

4. Қазақстан Республикасы әуе кеңістігінің шегінен тыс жерде тұрақты емес халықаралық ұшуды орындау кезінде Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесін пайдаланушы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен орындалған ұшудың күні мен мақсаты туралы хабардар етуге міндетті.

4-1. Қазақстан Республикасы әуе кеңістігінің шегінен тыс жерде тұрақты емес ұшуды орындайтын азаматтық әуе кемесін пайдаланушының бас офисі Қазақстан Республикасының аумағында орналасуға тиіс және ұйымның қызметі мен операцияларын бағыттауға, бақылауға және үйлестіруге әсер ететін операциялық-қаржылық шешімдер құзыретті мемлекеттік органдардың тексеруі үшін қолжетімді болуға тиіс.

5. Шет мемлекеттердің әскери құралымдарын, қару-жарағын және әскери техникасын, сондай-ақ қосарлы мақсатта пайдаланылатын өнімдерді тасымалдау үшін азаматтық әуе кемесін пайдаланушының халықаралық ұшуына азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның келісуінсіз жол берілмейді. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган өз кезегінде осы ұшуды сыртқы саясат қызметін жүзеге асыратын органмен оның құзыреті шегінде келісуді жүзеге асырады.

5-1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымды осы баптың 4-тармағына сәйкес орындалған ұшудың күні мен мақсаты туралы хабардар етпеу не хабарламада анық емес ақпарат ұсыну, сондай-ақ осы баптың 4-1 және 5-тармақтарының талаптарын бұзу пайдаланушы сертификатын кері қайтарып алуға негіз болып табылады.

6. Шет мемлекеттің әуе кеңістігінде халықаралық ұшуды орындаған кезде шет мемлекеттің уәкілетті органының көрсетілген әуеайлаққа мәжбүрлеп қондыру туралы талабы болған жағдайда Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемесінің экипажы осы талапты орындауға міндетті.

Ескерту. 39-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен

40-бап. Шет мемлекеттердің әуе кемелерiнiң Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде ұшуы

1. Шет мемлекеттердің әуе кемелерiнiң Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде ұшуы:

1) Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың;

2) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының;

3) Қазақстан Республикасының әуеайлақтарына қонбай не қона отырып, Қазақстан Республикасының аумағы арқылы коммерциялық емес мақсаттарда халықаралық тұрақты ұшуды орындауға арналған рұқсаттардың;

4) әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарына алдын ала хабарлама беру шартымен, қонбай орындалатын ұшуларды қоспағанда, халықаралық тұрақты емес (біржолғы) ұшуды орындауға арналған рұқсаттардың;

5) біржолғы ұшуды орындауға берілетін арнайы (дипломатиялық) рұқсаттардың негiзiнде жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасының әуеайлақтарында қонбай не қона отырып, Қазақстан Республикасының аумағы арқылы коммерциялық емес мақсаттарда халықаралық тұрақты ұшуды орындауға рұқсаттарды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган береді.

3. Сыртқы саясат қызметін жүзеге асыратын уәкілетті орган:

1) мемлекеттік және эксперименттік әуе кемелерінің;

2) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында белгіленген тізбе бойынша шет мемлекеттердің лауазымды адамдарын тасымалдайтын азаматтық әуе кемелерінің;

3) шет мемлекеттердің әскери құралымдарын, қару-жарақтары мен әскери техникасын, сондай-ақ қос мақсатта пайдаланылатын өнімдерін тасымалдау үшін әуе кемелерінің біржолғы ұшуын орындауға арналған арнайы (дипломатиялық) рұқсаттарды Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес береді.

4. Осы баптың 3-тармағының ережелерін ескере отырып, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган азаматтық әуе кемелерінің халықаралық тұрақты емес (біржолғы) ұшуын орындауға арналған рұқсаттарды береді.

Азаматтық әуе кемелерінің халықаралық тұрақты емес (біржолғы) ұшуын орындауға арналған рұқсаттарды беру және қонбай орындалатын ұшуларды орындау туралы алдын ала хабарламалар беру тәртібі Халықаралық тұрақты емес ұшуды орындауға рұқсаттар берудің және рұқсаттар беруден бас тартуға негіздердің қағидаларында белгіленеді.

4-1. Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында немесе азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган беретін рұқсаттарда өзгеше көзделмесе, шетелдік пайдаланушылардың азаматтық әуе кемелерімен Қазақстан Республикасының аумағында қалыптастырылатын коммерциялық әуе тасымалына байланысты тұрақты емес (бір реттік) халықаралық ұшуды орындауға жол берілмейді.

5. Әуе кемелерінің халықаралық тұрақты емес (біржолғы) ұшуын орындауға арналған рұқсаттарды, сондай-ақ арнайы (дипломатиялық) рұқсаттарды беруден бас тарту үшін мына жағдайлар:

1) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органның осы Заңның 26-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін немесе әуе кемесінің ұшу маршруты өтетін оның жекелеген аумақтарын пайдалануға тыйым салуы;

2) әуе кемесі ұшуының Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың ережелерін бұзуы;

3) жоспарланып отырған ұшудың Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларын және (немесе) Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасын бұзуы негіз болып табылады.

Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

41-бап. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде халықаралық ұшуды орындау

1. Ұлттық әуе кемелері мен шет мемлекеттердің әуе кемелерi Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде халықаралық ұшуды орындаған кезде осы Заңға сәйкес ұшудың орындалуын және әуе кемелерiн пайдалануды реттейтiн жалпы ережелер қолданылады.

2. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде халықаралық ұшу, әуе қозғалысына қызмет көрсету органы әуе трассасынан тыс ұшуды орындауға рұқсат берген кездегі жағдайларды қоспағанда, халықаралық әуе трассалары бойымен жүзеге асырылады.

Әуе кемелерінің халықаралық ұшуы үшін әуе трассаларын ашу тәртібі Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында айқындалады.

Әуе кеңістігінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өтуді әуе кемелері оны халықаралық трассалар қиылысатын жерлерде немесе Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану қағидаларында белгіленген тәртіппен осы мақсаттар үшiн арнайы бөлiнген әуе дәлiздерi арқылы орындайды.

3. Азаматтық және мемлекеттік авиация салаларындағы уәкілетті органдардың келісімі бойынша ішкі әуе трассалары, ұшу маршруттары бойынша және әуе трассаларынан тыс халықаралық ұшуды орындауға жол беріледі.

4. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларында белгіленген Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өту тәртібінен ауытқуға:

1) дүлей зілзала, әуе кемесінде апат, авария, авариялық жағдай болғанда және адамдардың өмiрiне немесе денсаулығына қатер төндiретiн басқа да жағдайларда;

2) Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген жағдайда;

3) Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану қағидаларында айқындалған тәртiппен берiлетiн рұқсатты алған жағдайларда жол беріледі.

5. Халықаралық ұшудың мақсаттары үшін Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) стандарттарына сәйкес келетін геодезиялық есептеу жүйесі көлденең жазықтықта геодезиялық есептеу жүйесі ретінде пайдаланылады.

6. Қазақстан Республикасының аумағынан әуе кемелерінің ұшып шығуы, сондай-ақ олардың ұшып көтерілгеннен кейін Қазақстан Республикасының аумағына қонуы халықаралық ұшуға арналған ашық әуеайлақтарда жүргізіледі.

7. Қазақстан Республикасының аумағына келетін және оның аумағынан кететін немесе транзитпен өтетін барлық әуе кемелеріне, олардың экипаждары мен жолаушыларына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағына әкелетін немесе осы аумақтан әкететін олардың мүлкіне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген паспорттық, кедендік, валюталық, санитарлық-эпидемиологиялық қағидалар мен нормалар қолданылады.

8. Шет мемлекеттердің азаматтық әуе кемелерінің бортындағы авиация персоналының куәлігі, кеме құжаттары, егер олар Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкес келсе, Қазақстан Республикасының аумағында жарамды деп танылады. Әуе кемесін жалға алған, жалдаған (чартер) немесе оны алмасқан жағдайда шет мемлекеттер арасындағы келісім бойынша берілген шет мемлекеттердің азаматтық әуе кемелерінің бортындағы авиация персоналының куәлігі, кеме құжаттары Қазақстан Республикасының аумағында жарамды деп танылады.

9. Алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
10. Алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 41-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. ӘУЕ КЕМЕЛЕРІ

42-бап. Әуе кемелерiнiң және пилотсыз авиациялық жүйелердің сыныптамасы

Ескерту. 42-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Әуе кемелері авиацияға тиесiлігiне қарай:

мемлекеттік әуе кемелері;

азаматтық әуе кемелері;

эксперименттiк әуе кемелері болып бөлiнедi.

2. Мемлекеттік авиацияда пайдаланылатын және мемлекеттік авиация әуе кемелерінің тізілімінде тіркелген әуе кемесі мемлекеттік әуе кемесі болып табылады.

3. Азаматтық авиацияда пайдаланылатын және Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген әуе кемесі азаматтық әуе кемесі болып табылады.

Азаматтық әуе кемелерінің сыныптамасы әуе кемесінің ұшутехникалық сипаттамаларына және деректеріне қарай Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидаларында айқындалады.

Пилотсыз авиациялық жүйелердің сыныптамасы пилотсыз әуе кемесінің ұшу-техникалық сипаттамалары мен деректеріне қарай Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында айқындалады.

4. Тәжірибелік-конструкторлық, эксперименттік, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге және сынақтар өткізуге арналған әуе кемесі эксперименттiк әуе кемесі болып табылады.

Ескерту. 42-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

43-бап. Типті сертификаттау

Ескерту. 43-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Сериялы шығаруға арналған жаңа конструкциядағы (жаңа типтегі) азаматтық әуе кемесiнің, қозғалтқыштың және әуе винтінің Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген ұшуға жарамдылығының нормаларына сәйкестiгiн азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификаттауға тиіс және олар зауыттық, мемлекеттiк және пайдалану сынақтарынан өткеннен кейiн олардың азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган берген тип сертификаты болуға тиіс.

2. Азаматтық әуе кемесінің, қозғалтқыштың және әуе винтінің типін сертификаттау Сертификаттау және тип сертификатын беру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

3. Азаматтық әуе кемесiн жасап шығарушы тип сертификатының иесі болып табылады.

4. Азаматтық әуе кемесінің, қозғалтқыштың және әуе винтінің бекітілген типтік конструкциясының немесе ұшуға жарамдылығына әсер ететін олардың пайдалану-техникалық құжаттамасының барлық өзгерістері тип сертификатына қосымшаны алу үшін немесе сертификаттау және тип сертификатын беру қағидаларында айқындалатын жағдайларда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның қосымша сертификаттауына, модификацияны немесе жөндеуді бекітуді алу үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның конструкцияның өзгерістерін бағалауына жатады.

5. Ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін кемшіліктер анықталған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген тип сертификатының қолданылуы Сертификаттау және тип сертификатын беру қағидаларында белгіленген тәртіппен тоқтатыла тұрады, ал әуе кемесін пайдалану уақытша тоқтатылады.

6. Шет мемлекет, әуе кемелерін сертификаттауды жүзеге асыратын азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйым берген тип сертификатын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым Сертификаттау және тип сертификатын беру қағидаларында белгіленген тәртіппен таниды.

Ескерту. 43-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

44-бап. Азаматтық әуе кемесінің данасын сертификаттау

1. Бекітілген типтік конструкциясы жоқ азаматтық әуе кемесінің әрбір данасы сертификатталуға және оның конструкциясының, сипаттамаларының және пайдалану-техникалық құжаттамасының ұшуға жарамдылығы нормаларына сәйкестігіне азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген куәлігі болуға тиіс.

Конструкциясының, сипаттамаларының және пайдалану-техникалық құжаттамасының ұшуға жарамдылығы нормаларына сәйкестігіне куәлік берілген әуе кемесі коммерциялық әуе тасымалдарын жүзеге асыруға жіберілмейді.

2. Азаматтық әуе кемесінің данасын сертификаттауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдарды тарта отырып, жеңіл және аса жеңіл авиация саласындағы сертификаттау қағидаларына сәйкес жүргізеді.

Ескерту. 44-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

45-бап. Әуе кемелерін, оларға құқықтарды мемлекеттік тіркеу, пилотсыз авиациялық жүйелерді тіркеу және есепке алу

Ескерту. 45-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

1. Мемлекеттiк әуе кемелерi Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуе кемелерін тіркеу қағидаларына сәйкес Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясының әуе кемелерінің тізілімінде мемлекеттік тіркелуге жатады.

Мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік әуе кемесінің меншік иесіне әуе кемесінің Мемлекеттік авиацияның әуе кемелерінің тізілімінде мемлекеттік тіркелгені туралы хабарлама береді.

2. Азаматтық әуе кемелері азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін және оларға құқықтарды мемлекеттік тіркеу қағидаларына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде мемлекеттік тіркелуге жатады.

Азаматтық әуе кемесі оның иесінің өтініші бойынша немесе иесінің, оны пайдаланушының келісімімен, егер:

1) әуе кемесі басқа мемлекетте тіркелмеген;

2) әуе кемесінің иесі немесе пайдаланушысы Қазақстан Республикасының жеке немесе заңды тұлғасы болып табылған;

2-1) сот шешімі бойынша тәркіленген және (немесе) өндіріп алынған әуе кемесін қоспағанда, жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне және (немесе) терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес енгізілген тұлға әуе кемесінің меншік иесі немесе пайдаланушысы болып табылмаған;

3) тип сертификатын немесе соған ұқсас басқа құжатты азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым берген немесе жарамды деп таныған;

4) жүктерді тасымалдауға арналған әуе кемелерін пайдаланудың күнтізбелік мерзімі (әуе кемесі шығарылған күннен бастап тіркелген күнге дейін есептелетін мерзім) жиырма бес жылдан аспайтын;

5) жүктерді тасымалдауға арналған әуе кемесінің ұшу циклдерінің саны бойынша және сағат бойынша есептелетін ресурсы белгіленген зауыт ресурсының (дайындаушы зауыттың немесе конструкторлық бюроның ресми растауымен) үштен екі бөлігінен аспайтын;

6) жүктерді тасымалдауға арналған борттың жай-күйі мен тұрған жері туралы деректерді жер үсті және спутниктік арналар арқылы беруді қамтамасыз ететін жабдық болған жағдайда ғана Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркеледі.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тіркелген азаматтық әуе кемесін пайдаланушыға (оның иесіне) азаматтық әуе кемесін мемлекеттік тіркеу туралы куәлік береді.

Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілетін әуе кемесі Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығы нормаларына және ұшуға жарамдылықты айқындайтын пайдалану-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес келуге тиіс.

2-1. Егер әуе кемесі ұшуға жарамдылық талаптарына сәйкес келмесе, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық әуе кемесін тіркеуден бас тартады.

2-2. Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілген кезден бастап азаматтық әуе кемесі Қазақстан Республикасының ұлттық тиесілігін иеленеді.

Мемлекеттік тіркеу туралы куәлік әуе кемесінің бортында болады.

3. Қазақстан Республикасының жеке немесе заңды тұлғаларының меншiгiндегi азаматтық әуе кемелеріне құқықтар, сондай-ақ қайтарылмайтын өкілеттіктер азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерiнiң мемлекеттік тiзiлiмiнде тіркеуіне жатады.

4. Алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5. Эксперименттік әуе кемелері азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның есебінде тұрады.

6. Пилотсыз авиациялық жүйелер пайдалану мақсатында меншік құқықтарын иемденген кезден бастап Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін және оларға құқықтарды мемлекеттік тіркеу қағидаларында айқындалған тәртіппен азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымда немесе Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуе кемелерін тіркеу қағидаларында айқындалған тәртіппен мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органда есепке алуға немесе тіркелуге жатады.

Есепке алуға немесе тіркелуге жататын пилотсыз авиациялық жүйелердің санаттары Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін және оларға құқықтарды мемлекеттік тіркеу қағидаларында немесе Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының әуе кемелерін тіркеу қағидаларында айқындалады.

Пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану мақсатында иемденетін тұлғалар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға есепке қою немесе тіркеу туралы өтінішпен жүгінеді.

7. Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген азаматтық әуе кемелері туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының пилотсыз авиациялық жүйелері тізілімінде тіркелген немесе есепте тұрған пилотсыз авиациялық жүйелер туралы мәліметтер мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органға беріледі.

Ескерту. 45-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 325-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

46-бап. Әуе кемесін тiзiлiмнен шығару

1. Әуе кемесі мынадай:

1) әуе кемесi есептен шығарылған немесе пайдаланудан алып тасталған;

2) әуе кемесi шет мемлекетке, шетелдiк жеке немесе заңды тұлғаға сатылған немесе берiлген;

3) азаматтық әуе кемесi Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясы әуе кемелерінің тізілімінде немесе шет мемлекеттердің тізілімінде тіркелген;

4) мемлекеттік әуе кемесі Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген;

4-1) мүлікке ауыртпалық салу болған жағдайлардан басқа кезде пайдаланудың күнтізбелік мерзімі әуе кемесі шығарылған күннен бастап қырық жылдан асатын, екі жылдан астам ұшу жарамдылығының жарамды сертификаты болмаған;

5) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5-1) әуе кемесі хабарсыз жоғалып кеткен деп танылған;

6) қайтарылмайтын өкілеттікті атқарған жағдайларда, Қазақстан Республикасы әуе кемелерінің тиісті тізілімінен шығарылады.

Кепілде тұрған әуе кемесін Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінен шығару үшін кепіл ұстаушының келісімі болуы міндетті.

2. Әуе кемесi тиiстi тiзiлiмнен шығарылған кезде кеменің тiркелгені туралы куәлiктiң және осы кемеге қатысты жасалған барлық жазбалардың күшi жойылады.

3. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым әуе кемесінің меншік иесіне әуе кемесінің Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінен шығарылғаны туралы куәлік береді.

Ескерту. 46-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен

47-бап. Әуе кемелерін, пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалануға рұқсат ету және ұшуға жарамдылықта ұстау

Ескерту. 47-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Мемлекеттік әуе кемесiн мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен пайдалануға рұқсат етіледі.

2. Азаматтық әуе кемесі ұшуды орындау үшін жарамды болуға тиіс және ұшуға жарамдылықтың қолданыстағы сертификаты болған кезде пайдалануға жіберіледі.

Егер азаматтық әуе кемесі құрастырылған, жасалған, жарақтандырылған, ұшуға жарамдылықта ұсталған және техникалық қызмет көрсету мен жөндеуден өткен болса, сондай-ақ Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасы мен Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес оның ұшу сапасы болса, ұшуды орындау үшін жарамды деп танылады.

Қазақстан Республикасы аумағының үстінен ұшқан кезде шетелдік әуе кемесінің Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары негізінде шет мемлекет берген ұшуға жарамдылық сертификаты мен шуыл бойынша сертификаты болуға тиіс.

Ұшуға жарамдылық сертификаты Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген әуе кемелеріне:

1) азаматтық әуе кемесінің ұшуға жарамдылық нормаларына және осындай типтік конструкция үшін мақұлданған пайдалану құжаттамасына сәйкестігі немесе пайдалануға жарамдылық туралы расталған бағалау актісіне сәйкес басқа да осыған ұқсас құжаттар негізінде;

2) Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемесін сертификаттау және оның ұшуға жарамдылық сертификатын беру қағидаларына сәйкес;

3) жеңіл және аса жеңіл авиация саласындағы сертификаттау қағидаларына сәйкес беріледі.

Әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығын сертификаттауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Тиісті санаттар үшін пилотсыз авиациялық жүйелердің ұшуға жарамдылығын сертификаттауды Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында айқындалған тәртіппен пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдарды тарта отырып, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Жалпы мақсаттағы авиация мақсатында авиациялық жұмыстар мен ұшуларды орындайтын жеңіл және аса жеңіл әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығын сертификаттауды әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдарды тарта отырып, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Бекітілген типтік конструкциясы жоқ әуе кемесінің ұшуға жарамдылығын сертификаттауды әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдарды тарта отырып, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдарды тарту тәртібі және мұндай ұйымдардың мамандарына қойылатын біліктілік талаптары жеңіл және аса жеңіл авиация саласындағы сертификаттау қағидаларында айқындалады.

2-1. Пилотсыз авиациялық жүйе ұшуды орындау үшін жарамды болуға тиіс және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларына сәйкес пайдалануға жіберіледі.

3. Алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4. Азаматтық әуе кемелерін Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу кезінде азаматтық әуе кемелерінің шет мемлекет берген ұшуға жарамдылық сертификаттарын тану Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесін сертификаттау және оның ұшуға жарамдылық сертификатын беру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

5. Азаматтық әуе кемесін және оның құрамдастарын ұшуға жарамдылықта ұстау Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін техникалық пайдалану және жөндеу қағидаларының талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі.

Жеңіл және аса жеңіл авиацияның коммерциялық әуе тасымалдарына қатыспайтын әуе кемелерін пайдалануға рұқсат ету жеңіл және аса жеңіл авиация саласындағы сертификаттау қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

Пилотсыз авиациялық жүйелердің ұшуға жарамдылығын ұстап тұру Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

6. Азаматтық әуе кемелерін ұшуға жарамдылықта ұстау үшін жауапкершілік азаматтық әуе кемесін пайдаланушыға жүктеледі.

Азаматтық әуе кемесін пайдаланушыға:

1) Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды жүргізу қағидаларына сәйкес әуе кемесін ұшу алдында қарап-тексеру (дайындау) орындалмаған;

2) авариялық құтқару жабдығы ақаулы болған;

3) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым айқындайтын ұшуға жарамдылық сертификатының қолданылу мерзімі өткен;

4) әуе кемесіне техникалық қызмет көрсету жөніндегі бағдарламаға сәйкес оған техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу орындалмаған;

5) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым бекіткен жабдықтың ең аз тізбесін және конфигурацияның ауытқулар тізбесін ескере отырып, қауіпсіз пайдалануға әсер ететін ақаулар мен зақымданулар жойылмаған;

6) әуе кемесі авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі талаптар бұзыла отырып пайдалануға жіберілген;

7) бекітілген техникалық қызмет көрсету бағдарламасының және сенімділік бағдарламасының тиімділігін жыл сайынғы бағалау орындалмаған;

8) ұшу қауіпсіздігіне қатысты азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның хабарламасын қоса алғанда, әуе кемесіне, оның бөлшектері мен құрамдастарына қатысты ұшуға жарамдылық жөніндегі директива мерзімінде орындалмаған;

9) әуе кемесінің массасы мен оны орталықтау жөніндегі деректер әуе кемесінің ағымдағы конфигурациясына сәйкес келмеген жағдайларда ұшуды орындауға тыйым салынады.

7. Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген әуе кемесінің иесі немесе пайдаланушысы Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесін сертификаттау және оның ұшуға жарамдылық сертификатын беру қағидаларына сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға әуе кемесінің ұшуға жарамдылығының жай-күйі, оған техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүргізілгендігі туралы ақпаратты, сондай-ақ оны пайдалану жөніндегі деректерді береді.

8. Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген барлық әуе кемелері ұшуға жарамдылықта ұсталуға қатысты тексерілуге жатады. Әуе кемесінің ұшуға жарамдылығы нормаларына сәйкессіздігі анықталған кезде ұшуға жарамдылығы сертификатының қолданылуы тоқтатыла тұрады, ал азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым әуе кемесінің ұшуға жарамдылығы нормаларына сәйкессіздігі жойылғанға дейін әуе кемесін пайдалануға тыйым салады.

Әуе кемесінің ұшуға жарамдылық нормаларына сәйкес болмауы жойылмаған жағдайда, тоқтатыла тұрған күннен бастап алты ай ішінде ұшуға жарамдылық сертификаты қайтарып алынады.

Әуе кемесінің ұшуға жарамдылығын бағалау:

1) әуе кемесінің пайдалану-техникалық құжаттамасын, ұшуға жарамдылықты ұстап тұру жөніндегі есептік деректерді тексеруді;

2) әуе кемесін қарап тексеруді;

3) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бақылауымен әуе кемесіне ұшу сынақтарын қажет болған кезде жүргізуді қамтиды.

8-1. Арнаулы ұшуды орындауға рұқсат (ұшуға жарамдылықтың арнайы сертификаты) , осы Заңның 44-бабында көзделген жағдайлардан басқа, Қазақстан Республикасының Азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген және қолданыстағы ұшуға жарамдылық сертификаты жоқ немесе ұшуға жарамдылық сертификатын беру үшін белгіленген талаптарға сәйкес келмейтін, бірақ пайдаланушының және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бағалауы негізінде төменде белгіленген жағдайларда және мынадай:

1) жаңа әуе кемелері шығарылғаннан кейінгі ұшу сынақтары;

2) пайдалану (жөндеу) құжаттамасына сәйкес техникалық қызмет көрсетуден және (немесе) жөндеуден кейінгі ұшу сынақтары;

3) әуе кемесін жеткізу немесе экспорттау;

4) тапсырыс берушінің немесе азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның бағалауы үшін әуе кемесінің ұшуы;

5) көрмелер мен авиашоу;

6) әуе кемесінің техникалық қызмет көрсетуді, жөндеуді орындау орнына немесе сақтау орнына ұшып баруы;

7) қону үшін тиісті жағдайы немесе тиісті отын мөлшері жоқ аймақтарда су үстімен немесе жер үстімен қауіпсіз ұшу қашықтығының шегінен тыс ұшулар үшін әуе кемесінің сертификатталған ең жоғары ұшып көтерілу массасымен ұшуы;

8) рекордтарға қол жеткізу, авиациялық жарыстарға және соған ұқсас жарыстарға қатысу;

9) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұшуға жарамдылық сертификаты немесе соған ұқсас басқа да құжат талап етілмейтін, Қазақстан Республикасының аумағындағы әуе кемелерінің немесе әуе кемелері типтерінің қызметі мақсатында қауіпсіз ұшуды орындай алатын әуе кемесіне беріледі.

Арнаулы ұшуды орындауға арналған рұқсатты беру алдында азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым ұшуды қауіпсіз орындау үшін әуе кемесінің жай-күйіне бағалау жүргізуге және оны пайдалануға қажетті шектеулер белгілеуге міндетті. Арнаулы ұшуды орындау кезінде әуе кемесінің бортында жолаушылар тасымалдауға тыйым салынады.

9. Егер азаматтық әуе кемелерінде радиомен хабарлау аппаратурасы орнатылған болса, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесін сертификаттау және оның ұшуға жарамдылық сертификатын беру қағидаларына сәйкес осындай аппаратураны пайдалануға рұқсат береді.

10. Халықаралық ұшуды орындайтын азаматтық әуе кемелері Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) стандарттарының талаптарына сай келетін жабдықпен жарақтандырылады.

11. Әрбір әуе кемесінде борт журналы жүргізіледі, оған әуе кемесі туралы, әуе кемесін пайдалану процесінде анықталған ақаулар туралы деректер енгізіледі.

Борт журналының нысаны мен мазмұны азаматтық және мемлекеттік авиацияда ұшуды жүргізу қағидаларында белгіленеді.

12. Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінен алып тастауға жататын азаматтық әуе кемесін экспорттау үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесін сертификаттау және оның ұшуға жарамдылық сертификатын беру қағидаларына сәйкес ұшуға жарамдылықтың экспорттық сертификатын береді.

Бұл құжат ұшуды орындау мақсаты үшін жарамды болып табылмайды және экспорттаушы мемлекеттің әуе кемесінің ұшуға жарамдылығы жай-күйінің соңғы тексеруінің оң нәтижелерін растауы болады.

Ескерту. 47-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

48-бап. Азаматтық әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу

1. Азаматтық әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуді және оларды жөндеуді Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерін техникалық пайдалану және жөндеу қағидаларына сәйкес авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі сертификатталған ұйымдар жүргізеді. Коммерциялық әуе тасымалдарын жүзеге асырмайтын жеңіл және аса жеңіл азаматтық әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуді және оларды жөндеуді осы Заңның 54-бабына сәйкес берілген қолданыстағы куәлігі немесе шет мемлекет берген және осы Заңның 55-бабына сәйкес танылған куәлігі бар авиация персоналы орындайды.

2. Азаматтық әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету азаматтық әуе кемесі тіркелген мемлекет бекітетін техникалық қызмет көрсету бағдарламалары бойынша жүзеге асырылады, бұлар, егер кемені тіркеген мемлекет болып табылмаса, пайдаланушының мемлекетімен келісіледі.

Қазақстан Республикасы азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген әуе кемесіне техникалық қызмет көрсету бағдарламасын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым бекітеді.

Коммерциялық әуе тасымалдарына қатыспайтын жеңіл және аса жеңіл авиацияның әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету бағдарламасын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісу бойынша әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйым әзірлейді және бекітеді.

3. Азаматтық әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүргізу кезінде оларды шығарушы немесе техникалық қызмет көрсету және жөндеу жөніндегі сертификатталған ұйым берген сәйкестендіру құжаттары (формулярлары, паспорттары, этикеткалары, пайдалануға рұқсат берілгені туралы құжаттары, теңтүпнұсқалы телнұсқалары) жоқ агрегаттарды, жиынтықтаушы бұйымдарды және олардың қосалқы бөлшектерін пайдалануға тыйым салынады.

4. Азаматтық авиацияның авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымды сертификаттауды авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымдарға қойылатын сертификаттау талаптарына сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Азаматтық авиацияның авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымдарды сертификаттау тәртібі Азаматтық авиацияның авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымдарды сертификаттау және сертификат беру қағидаларында белгіленеді.

5. Шет мемлекеттердің авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі сертификатталған ұйымдар техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жұмыстарына олардың сертификаттарын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым толық немесе ішінара танығаннан кейін жіберіледі. Шетелдік ұйымдардың авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі сертификаттарын танудың тәртібі азаматтық авиацияның авиациялық техникасына техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымды сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларында айқындалады.

6. Коммерциялық әуе тасымалдарын жүзеге асыратын азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларға қызметтер көрсететін, авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі сертификатталған ұйым әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезінде ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі үлгілік нұсқаулыққа сәйкес, орындалатын жұмыстардың көлемі мен күрделілігіне қарай ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін енгізуге міндетті.

Ескерту. 48-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

49-бап. Әуе кемелерiне салынатын белгiлемелер

1. Тiркеу кезiнде әуе кемелерiне мемлекеттiк және тiркелетін танылым белгiлерi берiледi, олар осы кемелерге салынады.

1-1. Пилотсыз авиациялық жүйелерді тіркеу кезінде оларға мемлекеттік белгілер және тіркелетін танылым белгілері беріледі, олар пилотсыз әуе кемелеріне азаматтық және эксперименттік әуе кемелеріне мемлекеттік белгілер, тіркелетін танылым белгілері мен қосымша белгілерді салу тәртібіне сәйкес салынады.

2. Әуе кемелеріне мемлекеттік және тіркелетін айырып-тану белгiлерiнен басқа қосымша белгілер (рәміздер, жазбалар, эмблемалар) салынуы мүмкін.

Қосымша белгiлер әуе кемелеріне мемлекеттiк және тiркелетін танылым белгiлерiнiң көзбен көргенде танылуын қиындатпайтындай етiп салынады.

3. Мемлекеттiк, тiркелетін танылым белгілері мен қосымша белгiлердi әуе кемелерiне салу тәртiбiн және көрсетілген белгілердің сипаттамасын азаматтық және эксперименттік әуе кемелеріне қатысты – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган, ал мемлекеттiк авиацияның әуе кемелерiне қатысты мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

Ескерту. 49-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

50-бап. Әуе кемесін ұшуға дайындау

1. Әуе кемесiнiң ұшуы алдында әуе кемесiн, авиация персоналын, әуеайлақтарды, тікұшақ айлақтарын дайындау жүргізілуге тиіс.

2. Ұшуға дайындау қағидаларын азаматтық және эксперименттік авиация үшiн – азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган, мемлекеттiк авиация үшiн мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган белгiлейдi.

51-бап. Әуе кемесiн жалдау

1. Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген әуе кемесiнiң меншiк иесi болып табылатын Қазақстан Республикасының азаматтары немесе ұйымдары кемені экипажымен қоса немесе экипажсыз Қазақстан Республикасының пайдаланушысына немесе шетелдiк пайдаланушыға жалға беруге құқылы.

Қазақстан Республикасының пайдаланушысы Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген шарттарда Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің азаматтарына немесе заңды тұлғаларына тиесілі әуе кемесін экипажымен қоса немесе экипажсыз жалға алуға құқылы.

1-1. Шет мемлекетте тіркелген әуе кемесін Қазақстан Республикасы пайдаланушысының экипажсыз немесе Қазақстан Республикасының әуе кемесін шетелдік пайдаланушының экипажсыз жалға алуы Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияға сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым мен осы әуе кемесі тіркелген шет мемлекеттің құзыретті органы арасында жасалған келісім болған кезде ғана жүзеге асырылады. Мұндай келісім Халықаралық азаматтық авиация ұйымында (ИКАО) тіркелуге тиіс.

1-2. Қазақстан Республикасы пайдаланушысының Қазақстан Республикасының азаматтарына немесе заңды тұлғаларына тиесілі әуе кемесін экипажымен қоса жалға алуы шарттың қолданылу мерзіміне жалға алушы пайдаланушысының сертификатына (авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікке) енгізбей жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасы пайдаланушысының шет мемлекеттің пайдаланушысына тиесілі әуе кемесін экипажымен қоса жалға алуына азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның рұқсаты бойынша мынадай (шет мемлекеттің пайдаланушысына тиесілі, тек қана жүктерді тасымалдау үшін пайдаланылатын әуе кемесін экипажымен қоса жалға алуды қоспағанда): саны бес әуе кемесінен аспайтын паркі бар жалға алушы үшін – бір әуе кемесінен аспайтын және саны бес әуе кемесінен асатын паркі бар жалға алушы үшін – тұрақты және тұрақты емес ұшуды жүзеге асыру үшін пайдаланылатын жалпы әуе кемелері паркінің жиырма пайызынан аспайтын пропорцияда және жалға алушы пайдаланушысының сертификатына енгізбей, бір жылдың ішінде екі айдан аспайтын мерзімге жол беріледі. Жалға алынатын әуе кемесінің жолаушылар сыйымдылығы мен жүк көтерімділігі жалға алушының әуе кемелерінің жолаушылар сыйымдылығымен және жүк көтерімділігімен салыстырмалы түрде бірдей болуға тиіс.

Бұл ретте жалға алушы рейсті іс жүзінде қай тасымалдаушының орындайтыны жөнінде жолаушыларды хабардар етуге тиіс.

Шет мемлекеттің пайдаланушысына тиесілі, тек қана жүктерді тасымалдауға пайдаланылатын әуе кемесін экипажымен қоса жалға алуға Қазақстан Республикасы пайдаланушысына мынадай:

1) көрсетілген жалға алу мерзімі басталған кезге Қазақстан Республикасының пайдаланушысы әуе тасымалдаушысы қызметін кемінде он жыл жүзеге асырған;

2) жүк таситын әуе кемесін пайдаланушыны артықшылықпен иелену және нақты бақылау Қазақстан Республикасына немесе оның азаматтарына тиесілі болған;

3) Қазақстан Республикасының пайдаланушысы шет мемлекеттің пайдаланушысына тиесілі, тек қана жүктерді тасымалдауға пайдаланылатын әуе кемесін экипажымен қоса жалға алуды бұрын жүзеге асырмаған;

4) жалға алынатын әуе кемесін жалпы пайдалану мерзімі отыз жылдан аспаған шарттар сақталған жағдайда, әуе кемесін экипажымен қоса жалға алу туралы шарт жасасқан кезден бастап үш жыл бойына рұқсат етіледі.

Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптарға сәйкессіздік анықталған, жалға алушының немесе жалға берушінің тарапынан тиімді пайдаланушылық бақылау не пайдаланушының сертификатын және жалға алынатын әуе кемесіне арналған ұшуға жарамдылық сертификатын берген мемлекеттің тарапынан қадағалау болмаған жағдайларда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым Қазақстан Республикасының пайдаланушысына әуе кемесін экипажымен қоса жалға алуға бұрын берілген рұқсатты кері қайтарып алады.

2. Шетелдік жалға алушының Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген не оның пайдаланушысы Қазақстан Республикасының азаматтық авиация ұйымы болып табылатын жалға алынған әуе кемесінде ұрыс қимылдары, қарулы қақтығыстар аймағында ұшуды орындауына және қару-жарақтарды, оқ-дәрілерді, әскери құралымдарды тасымалдауға байланысты ұшуды орындауына тыйым салынады.

3. Алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
4. Алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 51-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

52-бап. Әуе кемесін жалдау

1. Жалдау (чартер) шартына сәйкес әуе кемесін жалдау жүзеге асырылады.

Жалдау (чартер) шартында тараптардың атауы, әуе кемесiнiң үлгiсi, жалға берiлу мақсаты, тасымалданатын жолаушылардың ең көп саны, багаждың, жүктің және почта жөнелтілімдерінің салмағы, жалдау ақысының мөлшерi, жөнелту пунктi, тасымалдың уақыты және межелі пункті көрсетiледі.

Жалдау шартына басқа да талаптар енгiзiлуi мүмкiн.

2. Әуе кемесімен жалданушының әуе кемесін жалдаушыдан қосымша төлем талап етпей-ақ, тасымалдың басталу уақытын және әуе кемесiнiң ұшу жоспары бойынша көзделген қонатын жерiндегi ұшып шығу уақытын ауыстыруға, егер ол әуе кемесiнiң ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн қажет болса, қосымша қону немесе ұшу маршрутын өзгертуге құқылы.

3. Әуе кемесімен жалданушы әуе кемесiнiң бүкіл сыйымдылығын уақтылы беруге және шарт күшiнде болған уақытта әуе кемесiн шартта көзделген мақсаттарда пайдалануға болатындай күйде күтiп ұстауға мiндеттi.

4. Әуе кемесін жалдаушы әуе кемесімен жалданушының келiсiмiмен жалданған әуе кемесiн субчартерге беруге құқылы.

6-тарау. АВИАЦИЯ ПЕРСОНАЛЫ

53-бап. Авиация персоналының сыныптамасы

1. Авиация персоналы авиация түрлерiне тиесілігіне қарай азаматтық, мемлекеттiк және эксперименттік авиация персоналы болып бөлiнедi.

2. Мемлекеттік авиацияның авиация персоналы лауазымдарының тiзбелерi мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органның бұйрығымен белгіленеді.

3. Азаматтық авиацияның авиация персоналы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен киім үлгісін кию және айырым белгілерін тағып жүру қағидаларын сақтауға міндетті.

Ескерту. 53-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

54-бап. Азаматтық авиацияның авиация персоналын кәсіптік даярлау және қызмет түрлеріне жіберу

Ескерту. 54-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Азаматтық авиацияның авиация персоналын кәсіптік даярлау бастапқы даярлауды, қайта даярлауды және кәсіптік деңгейде ұстауды қамтиды.

Авиация персоналын бастапқы даярлау және қайта даярлау авиациялық оқу орталықтарында жүзеге асырылады.

Кәсіптік деңгейін ұстау авиациялық оқу орталықтарында және (немесе) азаматтық авиация ұйымдарында жүзеге асырылады.

Авиация персоналының біліктілік деңгейін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тағайындайтын жеке тұлғалар авиация персоналының біліктілік деңгейін айқындау қағидаларына сәйкес айқындайды. Мұндай адамдар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейтін біліктілік талаптарына сәйкес келуі тиіс.

Жеңіл және аса жеңіл авиацияның авиация персоналының біліктілік деңгейін әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдардың тұрақты жұмыс істейтін біліктілік комиссиялары авиация персоналының біліктілік деңгейін айқындау қағидаларына сәйкес айқындайды.

Авиациялық қауіпсіздік қызметінің персоналын авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификаттаған авиациялық оқу орталықтарында және (немесе) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) авиациялық қауіпсіздік жөніндегі оқу орталықтарында авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылады.

Авиациялық қауіпсіздік қызметінің жете тексеру инспекторларын даярлауды және қайта даярлауды тәуелсіз оқу орталығы авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасына сәйкес жүзеге асырады.

Әуежайдың кіру шектелген күзетілетін аймағына кіру кезінде ілесіп жүрмеуге болатын рұқсаты бар персоналды авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлауды және қайта даярлауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымнан жұмысқа рұқсат алған авиациялық қауіпсіздік жөніндегі нұсқаушылар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган сертификаттаған авиациялық оқу орталықтарында және (немесе) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) авиациялық қауіпсіздік жөніндегі оқу орталықтарында немесе азаматтық авиация ұйымдарында авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасына сәйкес жүргізеді.

2. Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығы көрсететін қызметтердің сертификаттау талаптарына сәйкестігін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығының сертификатын беру арқылы растайды.

Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттауды жүргізу тәртібі Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларында белгіленеді.

Азаматтық авиацияның шетелдік авиациялық оқу орталықтарына олардың сертификаттарын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларына сәйкес танығаннан кейін азаматтық авиацияның авиация персоналын даярлауға және кәсіптік деңгейін ұстап тұруға рұқсат етіледі.

Қызметі әуе кемелерінің ұшуын орындаумен байланысты азаматтық авиацияның сертификатталған авиациялық оқу орталығы өз қызметтерін көрсету барысында ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі үлгілік нұсқаулыққа сәйкес орындалатын жұмыстардың көлемі мен күрделілігіне қарай ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін ендіруге міндетті.

2-1. Авиация персоналы теориялық білімі мен практикалық дағдыларының деңгейін, сондай-ақ Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкес орындайтын функцияларына сай келетін деңгейде тілдерді білетінін авиация персоналының біліктілік деңгейін айқындауға құқығы бар тағайындалған жеке тұлғалар жүргізетін тестілеудің немесе кезеңдік тексерулердің көмегімен көрсетуге тиіс.

2-2. Азаматтық әуе кемелерінің ұшу экипаждарының мүшелерін даярлау, олардың практикалық дағдыларын ұстау және тексеру мақсатында қолданылатын ұшуды имитациялаудың тренажерлік құрылғыларын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін азаматтық авиациядағы ұшуды имитациялаудың тренажерлік құрылғыларын бағалау жөніндегі қағидаларға сәйкес қолдануға жол беріледі.

2-3. Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығының нұсқаушы және емтихан алушы персоналы азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларында айқындалатын тәртіппен азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісіледі. Азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталығының нұсқаушы және емтихан алушы персоналына қойылатын біліктілік талаптары авиациялық оқу орталықтарына қойылатын сертификаттау талаптарында белгіленеді.

3. Авиация персоналына жататын адамдар кәсіптік қызметті жүзеге асыру үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісілген бағдарламалар бойынша кәсіптік даярлықтан өтуге міндетті.

Әуе кемелерінің ұшуын орындаумен және қамтамасыз етумен және оларға техникалық қызмет көрсетумен, әуе қозғалысына қызмет көрсетумен тікелей байланысты адамдар кәсіптік қызметке осындай қызметті жүзеге асыру құқығына арналған қолданыстағы куәлiгi, қолданыстағы біліктілік белгілері және (немесе) тиісті сыныптағы медициналық сертификаты болған кезде жіберіледі.

Авиация персоналы куәлігін беру және оның қолданылу мерзімін ұзарту, сондай-ақ біліктілік белгілері мен арнайы белгілер енгізу және олардың қолданылу мерзімін ұзарту азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен авиация персоналы куәліктерін беру және олардың қолданылу мерзімін ұзарту тәртібіне сәйкес жүзеге асырылады.

Жеңіл және аса жеңіл авиацияның авиация персоналы куәлігіне біліктілік белгілері мен арнайы белгілер енгізуді әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйым авиация персоналы куәлiктерiн беру және олардың қолданылу мерзімін ұзарту тәртібіне сәйкес жүзеге асырады.

4. Авиация персоналына жататын адам тағылымдамадан өткеннен кейін және тағылымдаманы өткізген лауазымды адамның дербес кәсіптік қызметке жіберу мүмкіндігі туралы шешімінен кейін дербес кәсіптік қызметке жіберіледі. Авиация персоналының дербес кәсіптік қызметіне қол жеткізу мүмкіндігі туралы негізделген шешім үшін тағылымдаманы өткізген адамдар жауаптылықта болады.

Авиация персоналының дербес кәсіптік қызметке жіберілуіне авиация персоналының біліктілік деңгейін айқындауға құқығы бар, кәсіптік білімдері мен дағдыларына тексеру жүргізген жеке тұлға жауапты болады.

5. Біліктілік талаптарына сәйкес келген кезде адамға кәсіптік қызметті жүзеге асыру құқығына арналған авиация персоналының куәлігін беруді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

Авиация персоналының куәлігін алу үшін адамға қойылатын біліктілік талаптарын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым осы бапқа сәйкес берілген авиация персоналы куәліктерінің және осы Заңның 55-бабына сәйкес танылған авиация персоналы куәліктерінің тізілімін жүргізеді.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым авиация персоналы куәліктерін шет мемлекеттердің авиациялық билігі куәліктерде берілетін құқықтарды және біліктілік белгілері мен арнайы белгілердің қолданылу мерзімдерін қиындықсыз айқындай алатындай етіп ресімдеуді қамтамасыз етеді.

6. Алып тасталды - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым мынадай:

1) әуе кемесінің ұшуға жарамдылығына әсер ететін жұмыстарды орындаудың технологиясы сақталмаған;

2) тексерулер кезінде кәсіптік даярлығы жеткіліксіз деп анықталған;

3) ұшуды қамтамасыз ету және орындау, әуе қозғалысына қызмет көрсету және техникалық қызмет көрсету кезінде белгіленген талаптарды бір рет өрескел бұзған;

4) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5) алкогольдік, есірткілік және (немесе) уытқұмарлық (оларға ұқсас заттармен) масаң күйде әуе кемесін басқаруға, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсетуге, әуе қозғалысына қызмет көрсетуге байланысты қызметті орындаған жағдайларда, Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берілген не танылған авиация персоналы куәлігінің иесі болып табылатын адамның авиация персоналы куәлігінің (тану туралы шешімнің) қолданылуын тоқтата тұрады.

6-2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым мынадай:

1) өздеріне ұсынылған құжаттарды бұрмалау арқылы куәлік (тану туралы шешім) алған;

2) қызметтік міндеттерді орындауға жататын жазбалар мен оларға байланысты деректер бұрмаланған;

3) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
4) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
5) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6) сот шешімі бойынша Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берілген және танылған авиация персоналы куәлігінің иесі болып табылатын адамның авиация персоналы куәлігін (тану туралы шешімді) қайтарып алады.

6-3. Авиация персоналы куәлігін тоқтата тұру, сондай-ақ авиация персоналына жататын жеке тұлға болып табылатын өтініш берушіден (иесінен) оны қайтарып алу тәртібі мен мерзімдері Авиация персоналы куәлігін беру және оның қолданылу мерзімін ұзарту қағидаларымен айқындалады.

6-4. Авиация персоналы куәлігінің иесі болып табылатын адамның Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берілген не танылған авиация персоналы куәлігінің (оны тану туралы шешімнің) қолданылуы мынадай:

1) авиация персоналының куәлігі жоғалған, ұрланған, бүлінген немесе оның иесі тегін, атын, әкесінің атын (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) ауыстырған;

2) еңбекке қабілеттілігінен айырылған (жұмыс орнынан деректер ұсыну бойынша);

3) қайтыс болған жағдайларда, тоқтатылады.

4) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7. Азаматтық және эксперименттік авиацияның ұшу қауіпсіздігіне тікелей байланысты авиация персоналының жұмыс уақыты режимінің ерекшеліктері Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасы және азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидалары ескеріліп әзірленеді және оларды Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының барлық пайдаланушылары мен ұйымдары үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

Азаматтық авиацияның ұшу қауіпсіздігіне тікелей байланысты авиация персоналының жұмыс уақыты режимінің ерекшеліктеріне сәйкес азаматтық авиацияның әуе кемесін пайдаланушы әуе кемелері экипаждары мүшелерінің жұмыс уақыты мен демалысын ұйымдастыру туралы ережені бекітуге құқылы.

Әуе қозғалысына қызмет көрсетумен тікелей байланысты авиация персоналының жұмыс уақыты режимінің ерекшеліктері әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықта айқындалады.

8. Авиация персоналының аса маңызды ұшуды орындауы мен қызмет көрсетуіне рұқсат ету Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің келісімі бойынша жүзеге асырылады.

9. Алып тасталды - ҚР 04.07.2013 № 132-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

10. Әуе кемесінің ұшуын орындаумен және қамтамасыз етумен және оларға техникалық қызмет көрсетумен, әуе қозғалысына қызмет көрсетумен байланысты адамдардың осындай қызметті алкогольден, есірткіден, уытқұмарлықтан (оларға ұқсас заттардан) масаң күйінде жүзеге асыруына немесе өз міндеттерін орындау процесінде осындай масаңдыққа ұшырататын заттарды пайдалануына тыйым салынады.

Психикалық белсенді заттарды тұтынатын (тұтынған) барлық куәлік иелері анықталады және ұшу қауіпсіздігіне әсер ететін функцияларды орындаудан босатылады.

Ескерту. 54-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 N 233-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

54-1-бап. Азаматтық авиация саласындағы медициналық қамтамасыз ету

1. Авиация персоналына, сондай-ақ міндетті медициналық куәландыруға және медициналық қарап-тексеруге жататын адамдар санатына қойылатын азаматтық авиация саласындағы медициналық куәландыру, медициналық қарап-тексеру жөніндегі талаптар Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасы негізінде әзірленген және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық куәландыру және қарап-тексеру қағидаларында белгіленеді.

2. Авиация персоналын медициналық куәландыруды авиациялық медициналық орталықтарда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым сертификаттаған авиациялық медициналық сарапшылар жүргізеді. Жеңіл және аса жеңіл авиация пилоттарын медициналық куәландыруды авиациялық медициналық сарапшы жүргізе алады, оған қойылатын талаптар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін авиациялық медициналық сарапшыларды тағайындау қағидаларында белгіленеді.

Авиациялық медициналық сарапшылар медициналық куәландыру жөніндегі талаптарды бұзғаны үшін жауаптылықта болады.

Авиациялық медициналық орталықтарға қойылатын сертификаттау талаптарын бұзушылық анықталған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым:

1) авиациялық медициналық орталық сертификатының иесінен осы Заңның 16-3-бабына сәйкес түзету іс-қимылдарының жоспарын ұсынуды және оны орындауды талап етеді;

2) егер түзету іс-қимылдарының жоспарында келісілген мерзімдерде сертификаттау талаптарын бұзушылық жойылмаса, авиациялық медициналық орталықтың осындай сертификатының (немесе сертификатта көрсетілген қызметтің рұқсат етілген түрлерінің (кіші түрлерінің) қолданылу аясын толық не ішінара тоқтата тұрады;

3) авиациялық медициналық орталық сертификатын, егер оның қолданылуы тоқтатыла тұрған күннен бастап бір жыл ішінде сертификаттау талаптарын бұзушылық жойылмаса, кері қайтарып алады.

Авиациялық медициналық орталық сертификатының қолданылуына авиациялық медициналық орталықтарды сертификаттау қағидаларына сәйкес оның иесінің өтініші бойынша да толық не ішінара шектеу қойылуы мүмкін.

Авиациялық медициналық сарапшыларға қойылатын сертификаттау талаптарын бұзушылық анықталған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым:

1) авиациялық медициналық сарапшыларға қойылатын сертификаттау талаптарын бұзушылықтар жойылғанға дейін үш айға дейінгі мерзімге авиациялық медициналық сарапшының осындай сертификатының (немесе сертификатта көрсетілген қызметтің рұқсат етілген түрлерінің (кіші түрлерінің) қолданылуы аясын толық не ішінара тоқтата тұрады;

2) авиациялық медициналық сарапшы сертификатын, егер оның қолданылуы тоқтатыла тұрған күннен бастап үш ай ішінде сертификаттау талаптарын бұзушылық жойылмаса, кері қайтарып алады.

Авиациялық медициналық сарапшы сертификатының қолданылуы:

1) медициналық куәландыру және сертификаттау талаптары бөлігінде Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары бұзылған;

2) авиациялық медициналық сарапшы сертификатының иесі өтінішті үш айдан аспайтын мерзімге берген жағдайларда тоқтатыла тұрады.

Авиациялық медициналық сарапшының сертификаты:

1) авиациялық медициналық сарапшы сертификатының қолданылуы тоқтатыла тұрған күннен бастап үш ай ішінде сәйкессіздік жойылмаған;

2) авиациялық медициналық сарапшы сертификатының иесі өтініш берген жағдайларда кері қайтарып алынады.

Авиациялық медициналық сарапшы сертификатын тоқтата тұру және кері қайтарып алу тәртібі авиациялық медициналық сарапшыларды тағайындау қағидаларында айқындалады.

Авиациялық медициналық сарапшы сертификатының қолданылуына авиациялық медициналық сарапшыларды тағайындау қағидаларына сәйкес оның иесінің өтініші бойынша да толық не ішінара шектеу қойылуы мүмкін.

Авиациялық медициналық сарапшыға қатысты азаматтық авиация саласындағы медициналық куәландыруға қойылатын талаптарды бұзушылық анықталған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым:

1) азаматтық авиация саласындағы медициналық куәландыруға қойылатын талаптарды бұзушылық анықталған кезде Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес шаралар қабылдау үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға материалдарды береді;

2) азаматтық авиация саласындағы медициналық куәландыруға қойылатын талаптарды бұзушылық әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған кезде Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес шаралар қабылдау үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға материалдарды қайта береді және авиациялық медициналық сарапшы сертификатын кері қайтарып алады.

3. Медициналық куәландырудан өту кезінде медициналық куәландырудан өтуге өтініш беруші авиациялық медициналық сарапшыға өзіне белгілі және ұшуды орындау үшін қауіп төндіретін ауруларының бар екені туралы ақпаратты хабарлауға міндетті.

Денсаулық жағдайына қойылатын талаптарға сай келмеген жағдайда медициналық сертификат, егер мынадай шарттар сақталса:

1) сараптамалық медициналық қорытындыда өтініш берушінің қандай да бір талапқа сай келмеуі ұшу қауіпсіздігіне қатер төндірмейтіні көрсетілсе;

2) өтініш берушінің тиісті қабілеттері, біліктілігі мен тәжірибесі, сондай-ақ оның жұмыс істеу жағдайлары тиісті түрде ескерілсе;

3) куәлікте арнайы шектеу немесе шектеулер туралы белгі қойылса, беріледі немесе қайта жаңартылады.

Әуе кемелерінің ұшуын орындаумен және қамтамасыз етумен, әуе қозғалысына қызмет көрсетумен тікелей байланысты адамның медициналық куәландырудан өту кезінде өзіне белгілі және ұшуды орындау үшін қауіп төндіретін ауруларының бар екені туралы ақпаратты жасыруы анықталған жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым:

1) Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес шаралар қабылдау үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға материалдарды береді және бұзушылықтар жойылғанға дейін авиация персоналы куәлігінің қолданылуын тоқтата тұрады;

2) әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде бұзушылық қайталап жасалған кезде Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес шаралар қабылдау үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға материалдарды қайта береді және авиация персоналы куәлігін кері қайтарып алады.

Ескерту. 54-1-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

55-бап. Шет мемлекеттің авиация персоналының куәлiгiн тану

1. Шет мемлекеттер берген авиация персоналының куәлiктерi осындай куәлiктердiң берiлуiне қойылатын талаптар Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) белгiлеген стандарттарға сай болған жағдайда Қазақстан Республикасында жарамды деп танылады.

Шет мемлекет Қазақстан Республикасының азаматына берген авиация персоналының куәлiгін не Қазақстан Республикасына келген шетел азаматының авиация персоналы куәлігін тануды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым тиісті куәлік бере отырып жүзеге асырады.

2. Шет мемлекеттер берген авиация персоналының куәліктерін тану тәртібі мен шарттарын азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

Ескерту. 55-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

56-бап. Әуе кемесiнiң экипажы

1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган немесе мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган белгiлеген тәртiппен ұшуды орындау бойынша әуе кемесін басқару және оған қызмет көрсету жөнiндегі белгiлi бiр мiндеттердi атқару тапсырылған авиация персоналының адамдары әуе кемесiнiң экипажы болып табылады.

Азаматтық әуе кемесінің экипажы кабина экипажын қоса алғанда, ұшу экипажынан және ұшу экипажынан басқа экипаждан тұрады.

Осы Заңның 54-бабына сәйкес берілген авиация персоналының қолданыстағы куәлігі немесе шет мемлекет берген және осы Заңның 55-бабына сәйкес танылған авиация персоналының куәлігі болған кезде, адам Қазақстан Республикасы пайдаланушысының азаматтық әуе кемесінің ұшу экипажының және ұшу экипажынан басқа экипаждың құрамына кіретін пилот, бортинженер (бортмеханик), штурман немесе бортрадист лауазымын атқарады.

2. Әуе кемесінің ұшу экипажының ең аз құрамын әуе кемесінің үлгісі мен қызметіне, пайдалану мақсаттары мен талаптарына қарай оны жасаушы айқындайды және ол әрбір үлгідегі әуе кемесін ұшуға пайдалану жөніндегі құжаттарда көрсетіледі.

3. Эксперименттік әуе кемесіне сынақ жүргізу кезеңіне ұшу экипажының ең аз құрамын осы әуе кемесін жасаушы айқындайды.

4. Ұшу экипажының құрамы толық болмаса әуе кемесінің ұшуына жол берілмейді.

5. Экипаждың әрбір мүшесінің, егер:

1) өзін шаршаңқы сезінсе немесе ауруының, жарақатының немесе басқа да жағдайлардың салдарынан өзінің дене немесе психикалық жай-күйі міндеттерін талап етілетін стандарттарға сәйкес орындауына мүмкіндік бермейтінін білсе;

2) өзінің даярлық деңгейі ұшуды қауіпсіз орындау талаптарына сәйкес келмесе, ұшудың сәтті аяқталуына қаупі болғандықтан, ұшуға тапсырманы орындаудан бас тартуға құқығы бар.

5-1. Экипаж мүшелері:

1) демалу және тамақ ішу үшін жасалған жағдайлар мен мүмкіндіктерді пайдалануға, сондай-ақ өзінің демалыс уақытын күшін толық қалпына келтіруді қамтамасыз ететіндей етіп жоспарлауға және өткізуге;

2) өздеріне куәліктермен және тиісті біліктілік белгілерімен берілетін құқықтарды қауіпсіз және тиісті түрде жүзеге асыруына қабілетсіз етуі мүмкін кез келген психикалық белсенді заттардың әсерінде болған кезде бұл құқықтарды жүзеге асырмауға;

3) психикалық белсенді заттарды қабылдау тәуекелімен байланысты қандай да бір әрекеттерді жүзеге асырмауға міндетті.

6. Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесінің кабина экипажының мүшелері жолаушыларға қызмет көрсетуде қазақ тілін еркін меңгеруге міндетті.

Ескерту. 56-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

57-бап. Әуе кемесiнiң командирi

1. Белгiленген тәртiппен тиісті оқытудан өткен, пилот куәлігі және осы үлгiдегi әуе кемесiн дербес басқару құқығына рұқсаты бар адам әуе кемесiнiң командирi бола алады.

Әрбір жекелеген ұшу үшін әуе кемесінің командирін әуе кемесін пайдаланушы немесе жалпы мақсаттағы авиация жағдайында әуе кемесінің иесі тағайындайды.

1-1. Азаматтық авиацияның әуе кемесінің командирі болып коммерциялық авиациядағы ұшу тапсырмасына немесе жалпы мақсаттағы авиацияның осыған ұқсас құжатына сәйкес өзіне ұшудың (ұшулардың) қауіпсіз аяқталу жауапкершілігі жүктелген, белгілі бір типтегі әуе кемесін өзі дербес басқаруға рұқсаты бар пилот тағайындалады.

2. Әуе кемесiнiң командирi әуе кемесін басқаруды жүзеге асырғандығына немесе жүзеге асырмағандығына қарамастан, әуе кемесінің ұшуы мен оны пайдалану қағидаларының, әуе кемесiнде тәртiп пен реттiлiктiң, әуе кемесiндегі мінез-құлық ережесінің сақталуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ борттағы адамдардың қауіпсіздігін, әуе кемесінің, жүк пен мүліктің сақталуын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайды.

3. Әуе кемесі командирінің өкімдері әуе кемесінің бортындағы барлық адамдардың орындауы үшін міндетті.

4. Әуе кемесінің командирі әуе кемесінің бортындағы барлық адамнан ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты қағидаларды сөзсіз орындауын талап етеді, сондай-ақ әуе кемесінің бортындағы кез келген адамға өз құзыреті шегінде тиісті өкім етеді.

5. Әуе кемесi командирінің:

1) әуе кемесінің ұшып көтерілуі, ұшуы және қонуы туралы, сондай-ақ авиациялық оқиғаны болғызбау мақсатында ұшуды тоқтату және әуеайлаққа оралу туралы немесе әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігіне анық қатер төнген жағдайда мәжбүрлі түрде қону туралы түпкілікті шешімдер қабылдауға құқығы бар. Осындай шешімдер ұшу жоспарынан, әуе қозғалысына қызмет көрсететін (әуе қозғалысын басқаратын) тиісті органның нұсқауларынан тыс және мүмкіндігінше, белгіленген ұшу қағидаларына сәйкес қабылдануы мүмкін;

2) әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында әуе кемесінің бортындағы адамға өкім етуге және олардың орындалуын талап етуге;

3) мынадай:

өздерінің әрекеттерімен ұшу қауіпсіздігіне тікелей қатер төндіретін;

азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін әуе кемесінің бортында мінез-құлық қағидаларын бұзатын, оның өкіміне бағынудан бас тартатын адамдарға қатысты барлық қажетті шараларды, оның ішінде мәжбүрлеу шараларын қолдануға;

4) ұшуды орындау кезінде қауіпсіздікке қатер төндіргені және (немесе) әуе кемесінің бортында мінез-құлық қағидаларын бұзғаны туралы тиісті актіні ресімдеуге;

5) әуе кемесі жақын арадағы әуеайлаққа келгенде ұшу қауіпсіздігіне және әуе кемесінің бортында мінез-құлық тәртібін ұстауға әсер ететін себептер бойынша кез келген экипаж мүшесін немесе жолаушыны әуе кемесінен түсіруге және оны құқық қорғау органдарына беруге;

6) егер бұл әуе кемесінің ұшу және оны қондыру қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет болса, ұшу кезінде отынды төгу, багажды, жүкті және почта жөнелтілімдерін лақтыру туралы шешім қабылдауға;

7) тиісті авиациялық қауіпсіздік қызметтері болмаған кезде жолаушыларды, қол жүгін, багажды және жүкті ұшу алдында жете тексеру жүргізуді қамтамасыз етуге;

8) әуе кемесінің ұшуды қауіпсіз аяқтауын қамтамасыз ету жөніндегі өзге де қажетті шараларды қабылдауға құқығы бар.

6. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған адамдар туралы ұшу барысында ақпарат алған әуе кемесінің командирі, бұл туралы әуе қозғалысына қызмет көрсететін (әуе қозғалысын басқаратын) тиісті органға хабарлауға, егер бұл осы әуе кемесінің, жолаушылар мен экипаждың ұшу қауіпсіздігіне қатер төндірмейтін болса, мүмкіндігінше көмек көрсетуге міндетті.

7. Авиациялық оқиға болған жағдайда әуе кемесінің командирі өз өкілеттіктерін іздестіру және құтқару қызметтері өкілдеріне бергенге дейін әуе кемесінің бортындағы адамдардың іс-қимылдарына басшылық жасайды.

8. Әуе кемесінің командирі шұғыл медициналық көмекті талап ететін науқас адамдар, сондай-ақ жұқпалы аурулары бар немесе тамақтан уланған деп күдіктенген адамдар анықталған жағдайда бұл туралы алғаш қонатын әуежай қызметтеріне хабарлауға міндетті.

9. Әуе кемесінің командирі:

1) есіктер жабылғаннан кейін әуе кемесінің бортындағы барлық экипаж мүшелерінің, жолаушылардың және жүктің қауіпсіздігіне;

2) әуе кемесін басқаруға және ұшақ ұшып көтерілу мақсатында қозғалуға дайын болған кезден бастап ұшу аяқталғаннан кейін ол толық тоқтатылған кезге немесе негізгі қозғалтқыш қондырғы ретінде пайдаланылған қозғалтқыш (қозғалтқыштар) ажыратылғанға дейін оның қауіпсіздігіне;

3) ұшуға дейінгі, ұшу уақытындағы және ұшудың барлық кезеңдерінен кейін, сондай-ақ авариялық жағдайда ұшу экипаждары қолданатын бақылау карталары жүйесінің сақталуына;

4) ұшу аяқталғаннан кейін пайдаланушыға әуе кемесіндегі барлық белгілі болған немесе күмән тудыратын ақаулар туралы хабарлауға;

5) борт журналын жүргізуге немесе бас декларацияны жасауға жауапты болады.

Ескерту. 57-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

58-бап. Авиация ұйымдарының ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты басшы қызметкерлері

1. Ұшу қызметінің басшысы, ұшу қауіпсіздігі жөніндегі инспекция басшысы, ұшуға жарамдылығын ұстап тұру жөніндегі басшы, авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу басшысы, сапаны бақылау қызметінің басшысы (жеңіл және аса жеңіл авиацияны қоспағанда) азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдарының ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты басшы қызметкерлері деп танылады.

Азаматтық авиация ұйымдарының басшы қызметкерлеріне қойылатын біліктілік талаптары азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларға және авиациялық техникаға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу жөніндегі ұйымдарға қойылатын сертификаттау талаптарында белгіленеді.

2. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуді ұйымдастыруға дербес жауапкершілік пайдаланушының және азаматтық авиация ұйымының бірінші басшысына жүктеледі.

Пайдаланушының бірінші басшысы лауазымына кандидаттың Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес құжатпен расталатын, азаматтық авиация саласындағы басшы лауазымдарда кемінде 3 жыл (немесе тағайындалған күннен бастап үш ай ішінде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі курсты кейіннен өту шартымен басқа салалардағы басшы лауазымдарда кемінде 5 жыл) жұмыс тәжірибесі болуға тиіс.

Ескерту. 58-бап жаңа редакцияда – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-тарау. ПАЙДАЛАНУШЫ

59-бап. Тұлғаларға азаматтық әуе кемелерін пайдалануға рұқсат беру

1. Азаматтық әуе кемелерін пайдалануға рұқсат етілген Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғалары:

1) сертификаттаудан өткеннен кейін және пайдаланушы сертификатын алғаннан кейін коммерциялық әуе тасымалдарын орындайтын пайдаланушы;

2) сертификаттаудан өткеннен кейін және аваиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті алғаннан кейін авиациялық жұмыстарды орындайтын пайдаланушы;

3) жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушы болуы мүмкін.

2. Халықаралық коммерциялық әуе тасымалдарын жүзеге асыратын пайдаланушылар және халықаралық ұшуды орындауға жіберілген жалпы мақсаттағы авиацияның ауыр немесе турбореактивті ұшақтарын пайдаланушылар азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі үлгілік нұсқаулыққа сәйкес орындалатын ұшудың көлемі мен күрделілігіне қарай ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін енгізуге міндетті.

3. Пайдаланушы ұшуды қауіпсіз жүргізуге және Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасы талаптарының сақталуына жауапты болады.

Ескерту. 59-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

60-бап. Азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларды сертификаттау

1. Пайдаланушының сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті алу үшін өтініш беруші азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыны сертификаттау және оған сертификат беру қағидаларына және (немесе) пайдаланушыны авиациялық жұмыстарға жіберу қағидаларына сәйкес сертификаттау талаптары мен сертификаттау шарттарына сәйкестікті растайтын құжаттармен қоса белгіленген нысандағы өтінімді жібереді.

Пайдаланушы сертификатын немесе авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті алу үшін өтініш беруші азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға өзінде сертификатталған әуе кемелері, даярланған персоналы, құжаттамасы, әуе кемелерін ұшуға, техникалық пайдалануға және ұшуды орындауды қамтамасыз етуге қажетті жабдықтары, ғимараттары, құрылыстары бар екенін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының міндетті сақтандыру түрлері туралы заңдарына сәйкес міндетті сақтандыруды жүзеге асыратынын көрсетуге тиіс.

Пайдаланушы өзінің әуе кемелері бақыланбайтын әуе кеңістігінде ұшқан кезде авариялық хабар беру үшін жауаптылықта болады.

Бастапқы сертификаттау кезінде өтініш беруші жоспарланған қызметті жүзеге асыру және ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін авиация персоналын кәсіптік даярлауға, әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығын ұстап тұруға, жабдықтар, құралдар сатып алуға, еңбекақы қорына қаржы ресурстарын бөлуді және өзге де шығыстарды қамтитын қызметтің толық қаржылық-экономикалық жоспарын ұсынады. Қызметтің қаржылық-экономикалық жоспарын пайдаланушы сертификатын алуға үміткер заңды тұлғаның меншік иесі (қатысушылары, акционерлері) бекітеді. Жеткілікті қаржы ресурстарының болуы өтініш берушінің банктік шотынан соңғы үш айдағы тиісті үзінді көшірмемен расталады.

2. Пайдаланушының сертификатында және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікте белгіленген пайдалану талаптары мен шектеулерді пайдаланушының бұзуына тыйым салынады. Нақ сол әуе кемесінің екі және одан да көп пайдаланушының сертификаттарында және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәліктерінде болуына жол берілмейді.

Пайдаланушының қолданыстағы сертификатынсыз және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәліксіз әуе кемелерін пайдалануға тыйым салынады.

3. Пайдаланушының сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті басқа адамға беруге болмайды.

4. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым осы Заңның 16-3-бабының ережелеріне сәйкес, сондай-ақ:

1) пайдаланушы сертификатталған талаптар мен шектеулерді сақтамаған;

2) Қазақстан Республикасының міндетті сақтандыру түрлері туралы заңнамасының талаптарына сәйкес сақтандыру қамтамасыз етілмеген;

3) инспекциялық тексеру кезінде, оның ішінде шет мемлекеттерде тексеру кезінде белгілі болған ұшу қауіпсіздігіне әсер ететін бұзушылықтар анықталған жағдайларда;

4) пайдаланушы жазбаша өтініш берген жағдайда пайдаланушы сертификатының және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәліктің қолданылуын тоқтата тұрады.

Азаматтық әуе кемелерін пайдаланушы сертификатының және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәліктің қолданылуын тоқтата тұру тәртібі тиісінше Азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыны сертификаттау және сертификат беру қағидаларында және Пайдаланушыны авиациялық жұмыстарға жіберу қағидаларында айқындалады.

Егер әуе кемесін пайдаланушы анықталған сәйкессіздіктерді және (немесе) бұзушылықтарды белгіленген мерзімде жоймаса, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым пайдаланушының сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті кері қайтарып алады.

Пайдаланушы коммерциялық әуе тасымалдарын алты айдан астам мерзімге тоқтатқан жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым пайдаланушы сертификатын қайтарып алады.

4-1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым осы Заңның 16-3-бабы 5-тармағының екінші бөлігіне және 39-бабының 5-1-тармағына сәйкес, сондай-ақ:

1) егер өтініш берушіге қатысты соттың заңды күшіне енген, оған осы қызмет түрін көрсетуге тыйым салатын шешімі болған;

2) пайдаланушының жазбаша өтініші болған жағдайларда, пайдаланушы сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті кері қайтарып алады.

Азаматтық әуе кемелерін пайдаланушының сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті кері қайтарып алу тәртібі тиісінше азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыны сертификаттау және оның сертификатын беру қағидаларында және пайдаланушыны авиациялық жұмыстарға жіберу қағидаларында айқындалады.

5. Пайдаланушының сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті беруден бас тарту:

1) осы Заңның 16-бабының 7-тармағында көзделген сәйкессіздіктер анықталған;

2) өтініш берушіге қатысты оған қызметтердің осы түрін көрсетуге тыйым салатын сот шешімі болған жағдайларда жүргізіледі.

Пайдаланушы сертификатын және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындауға арналған куәлікті беруден бас тартуға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Ескерту. 60-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

61-бап. Жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушылар

1. Сертификатталған ең жоғары ұшу массасы бес мың жеті жүз килограмм және одан кем болатын ұшақтарды, сертификатталған ең жоғары ұшу массасы үш мың бір жүз жетпіс бес килограмм және одан кем болатын тікұшақтарды, сондай-ақ ұшу аппараттары мен қосалқы құрылғыларды пайдаланатын жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға жіберу үшін мынадай шарттарды сақтау:

1) әуе кемесінің, ұшу аппараты мен қосалқы құрылғының осындай типін басқаруға рұқсаты бар пилоттың қолданыстағы куәлігінің болуы;

2) азаматтық әуе кемесін, ұшу аппаратын, қосалқы құрылғыны мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің және азаматтық әуе кемесінің ұшуға жарамдылығының қолданыстағы сертификатының болуы;

3) Қазақстан Республикасының міндетті сақтандыру түрлері туралы заңдарының талаптарына сәйкес сақтандыруды қамтамасыз ету;

4) аэроклубтармен немесе әуе кемелерін пайдаланушыларды біріктіретін коммерциялық емес ұйымдармен бақыланбайтын әуе кеңістігінде ұшқан кезде авариялық хабар беруді қамтамасыз ету бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарттар жасасу негіз болып табылады.

Ұшу қауіпсіздігін әуе кемесінің командирі (пилот) және жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушы болып табылатын әуе кемесінің иесі қамтамасыз етеді.

2. Сертификатталған ең жоғары ұшу массасы бес мың жеті жүз килограмнан асатын ұшақтарды және (немесе) бір немесе бірнеше турбореактивті қозғалтқыштармен жарақтандырылған ұшақтарды, сертификатталған ең жоғары ұшу массасы үш мың бір жүз жетпіс бес килограмнан асатын тікұшақтарды пайдаланатын жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушылар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға жіберу қағидаларына сәйкес ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті бергеннен кейін ұшуға жіберіледі.

3. Азаматтық әуе кемесінің иесі ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті алу үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға Жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға жіберу қағидаларында белгіленген талаптарға сәйкестікті растайтын құжаттармен қоса өтінім жібереді.

4. Ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті алу үшін азаматтық әуе кемесі иесінің сертификатталған әуе кемесі, дайындалған авиация персоналы, құжаттамасы, әуе кемесін ұшуға пайдалануға, техникалық пайдалануға және ұшуды орындауды қамтамасыз етуге қажетті жабдықтары болуға, сондай-ақ міндетті сақтандыруды жүзеге асыруға міндетті.

Әуе кемесін пайдаланушы (оның иесі) өзінің әуе кемелері бақыланбайтын кеңістікте ұшқан кезде авариялық хабар беру үшін жауаптылықта болады.

5. Ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті басқа адамға беруге болмайды.

6. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым ұшуды орындау құқығына арналған куәліктің қолданылуын:

1) әуе кемесін пайдаланушы (оның иесі) Жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға жіберу қағидаларында белгіленген талаптар мен шектеулерді сақтамаған;

2) Қазақстан Республикасының міндетті сақтандыру түрлері туралы заңдарының талаптарына сәйкес сақтандыру қамтамасыз етілмеген;

3) осы Заңның 16-3-бабында көзделген бұзушылықтар анықталған;

4) пайдаланушының жазбаша өтініші болған жағдайларда тоқтата тұрады.

Ұшуды орындау құқығына арналған куәліктің қолданысын тоқтата тұру мен қалпына келтіру тәртібі жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға жіберу қағидаларында айқындалады.

7. Ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті беруден бас тарту:

1) өтініш беруші жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларды ұшуға жіберу қағидаларының талаптарына сай келмеген;

2) өтініш берушіге қатысты оған мұндай ұшуды орындауға тыйым салатын сот шешімі болған жағдайларда жүргізіледі.

Ұшуды орындау құқығына арналған куәлікті беруден бас тартуға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Ескерту. 61-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

62-бап. Аэроклуб

1. Аэроклуб ұсынатын қызметтер көрсетуге пайдаланушылармен жасалған шарттардың есебін аэроклуб жүргізеді.

Аэроклуб пайдаланушы алдындағы өз міндеттемелерін олардың арасында жасалатын шарттың негізінде және пайдаланушымен келісім бойынша басқа аэроклубқа беруге құқылы.

Аэроклубтың қызметтер көрсетуіне арналған үлгі шартты азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

2. Аэроклуб авариялық хабар беруді қамтамасыз етеді және оның көрсететін қызметтерін пайдаланатын пайдаланушыларға метеорологиялық және аэронавигациялық ақпаратты, әуе кемелерін ұшуға жарамдылықта ұстау, оларға техникалық және жөндеу бойынша қызмет көрсету, авиация персоналын кәсіптік даярлау, жауапкершілік аймағы шегінде әуе қозғалысына қызмет көрсету, авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету қызметтерін ұсынуға құқылы.

3. Аэроклуб ұшу қауіпсіздігі және авиациялық қауіпсіздік жөніндегі талаптардың орындалуы үшін пайдаланушымен жасалған шартқа сәйкес жауаптылықта болады.

8-тарау. ӘУЕАЙЛАҚТАР (ТІКҰШАҚ АЙЛАҚТАРЫ).
ӘУЕЖАЙЛАР

63-бап. Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) сыныптамасы

1. Әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) тиесілігіне қарай:

азаматтық авиация;

эксперименттік авиация;

мемлекеттік авиация әуеайлақтарына (тікұшақ айлақтарына) бөлінеді.

2. Азаматтық, эксперименттік және мемлекеттік авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) сыныптамасын олардың пайдаланылуына, ұшып көтерілу-қону жолағының мөлшерiне және олардың жабын қабатының салмақ көтеру қабiлеттiлiгiне қарай, сондай-ақ әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) байланыс, жарық беру сигналдары және ұшуды радиотехникамен қамтамасыз ету құралдарымен жабдықталуына қарай авиация салаларындағы тиісті уәкілетті органдар айқындайды.

3. Әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) ұшып көтерілу-қону жолағының үстіңгі қабатының түріне қарай жасанды жабыны бар, топырақ бетіндегі, қар бетіндегі, мұз бетіндегі және су бетіндегі әуеайлақтар болуы, сондай-ақ жүзетін баржалардың, кемелердің және басқа да құрылыстардың үстінде болуы мүмкін.

64-бап. Азаматтық авиация әуеайлағын (тікұшақ айлағын), әуежайын пайдаланушы

1. Меншік құқығымен не өзге де заңды негіздерде әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланатын, Қазақстан Республикасының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттің жеке немесе заңды тұлғасы әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы деп танылады.

Меншік құқығымен не өзге де заңды негіздерде әуежайды пайдаланатын Қазақстан Республикасының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттің заңды тұлғасы ғана әуежайды пайдаланушы бола алады.

Әуеайлақты (тікұшақ айлағын), әуежайды пайдаланушы:

1) әуежай, әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағында ұшу қауіпсіздігі мен авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі талаптардың сақталуын, оның ішінде әуеайлақ (тікұшақ айлағы), әуежай аумағында қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың сақтауын қамтамасыз етеді және бақылайды;

2) әуеайлақта және әуеайлақ маңындағы аумақта ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызметті бақылау жөніндегі комиссияны құрады;

3) әуе кемелерін қабылдау және жөнелту жөніндегі тәуліктік жоспарды жүргізеді, оның орындалуын қамтамасыз етеді, әуе кемелерінің жөнелтілуі, ұшып көтерілуі мен қонуы тұрақтылығының есебі мен талдауын жүргізеді;

4) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның сұратуы бойынша ұшу қауіпсіздігін, авиациялық қауіпсіздікті сақтау туралы есептерді, аудиторлық, бухгалтерлік есептерді ұсынады;

5) ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін техникалық және метеорологиялық жағдайларға байланысты азаматтық әуе кемелерін қабылдау және жөнелту үшін әуеайлақты (тікұшақ айлағын), әуежайды жабуға құқығы бар;

6) авиациялық емес қызметті жүзеге асыруға құқығы бар, бұл ретте мұндай қызметті жүзеге асыруға жұмсалатын шығыстар реттелетін қызметтерге арналған тарифтерге тікелей немесе жанама әсер етпеуге тиіс.

1-1. Азаматтық авиация саласында пайдаланылатын әуеайлақта қызметті жүзеге асыратын барлық субъектілер Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, әуежай пайдаланушысы белгілеген нормаларды сақтауға міндетті.

2. Әуежайды пайдаланушының бірінші басшысы лауазымына кандидат азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейтін біліктілік талаптарына сәйкес келуге тиіс.

3. Сертификатталған әуеайлақты (тікұшақ айлағын), азаматтық авиация әуежайын пайдаланушы ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін ендіруге міндетті, ол жүзеге асырылатын әуежай қызметінің көлемі мен күрделілігіне сәйкес келуге тиіс.

4. Жылына екі жүз мың жолаушыдан кем жолаушылар легімен операциялық шығындарды жабу үшін кірістердің жеткілікті деңгейін қамтамасыз етпейтін коммуналдық меншіктегі азаматтық авиация әуежайлары облыстардың жергілікті атқарушы органдарының шешімдері негізінде бюджет қаражаты есебінен субсидиялауға жатады.

5. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың азаматтық авиация әуежайын пайдаланушының аса маңызды ұшуға жетекшілік ететін лауазымды адамы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметімен келісу бойынша тағайындалады. Әуежайды пайдаланушының бірінші басшысына тікелей бағынатын Қазақстан Республикасының азаматы ғана республикалық маңызы бар қаланың, астананың азаматтық авиация әуежайын пайдаланушының аса маңызды ұшуға жетекшілік ететін лауазымды адамы бола алады.

Ескерту. 64-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

65-бап. Әуежай қызметі

1. Әуежай қызметінің құрамына әуеайлаққа және жерде қызмет көрсету тауарлары, жұмыстары, қызметтері кіреді, олардың тізбесін азаматтық (мемлекеттік) авиация саласындағы уәкілетті орган монополияға қарсы органмен келісу бойынша бекітеді.

Әуежай қызметіне жатпайтын басқа қызмет түрлерін әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы не әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушымен әуежай (әуеайлақ) аумағында әуежай қызметіне жатпайтын қызметтерді көрсетуге қол жеткізу қағидаларына сәйкес жасалатын шарт бойынша өзге де жеке және заңды тұлғалар әуежай (әуеайлақ) аумағында жүзеге асыра алады.

Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасымен әуежайдың (әуеайлақтың) реттелетін қызметтеріне жатқызылған және әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы жүзеге асыратын әуежай қызметінің түрі әуеайлаққа қызмет көрсету деп танылады.

Әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы және (немесе) жерде қызмет көрсету қызметтерін беруші, сондай-ақ өз әуе кемелеріне, жолаушыларға, багажға, жүк пен поштаға өзі дербес қызмет көрсететін авиакомпания жерде қызмет көрсетуді жүзеге асырады.

2. Әуежайда қызмет көрсетілген жолаушылар саны жылына екі миллион адамнан аз болған кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган монополияға қарсы органмен келісу бойынша бекіткен әуежайларда жерде қызмет көрсетуді жүзеге асыру қағидаларына сәйкес әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы әуежай (әуеайлақ) аумағына жерде қызмет көрсету қызметтерін берушінің кіруіне рұқсат бере алады.

Әуежайда қызмет көрсетілген жолаушылар саны жылына екі миллион адамнан көп болған кезде әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы жерде қызмет көрсетуге кіретін қызметтерді ұсыну үшін әуежай (әуеайлақ) аумағында оларды көрсететін жерде қызмет көрсету қызметтерін берушінің кіруіне рұқсат беруге міндетті.

Әуежай (әуеайлақ) аумағында жерде қызмет көрсету қызметтерін ұсыну тәртібі мен шарттары, жерде қызмет көрсету қызметтерін берушілерге қойылатын талаптар және жерде қызмет көрсету қызметтерін көрсетуге арналған үлгілік шарттың нысаны әуежайларда жерде қызмет көрсетуді жүзеге асыру қағидаларында айқындалады.

3. Әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы жерде қызмет көрсету қызметтерін берушімен немесе өз әуе кемелеріне, жолаушыларға, багажға, жүк пен поштаға өз бетінше қызмет көрсететін авиакомпаниямен жасасатын шартта жерде қызмет көрсету қызметтерін көрсетуге арналған үлгілік шартқа сәйкес әуежайдың (әуеайлақтың) инфрақұрылым объектілерін, жабдықтары мен техникалық құралдарын пайдаланғаны үшін инфрақұрылымдық алым көзделуге тиіс.

4. Әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы жерде қызмет көрсету қызметтерін берушіге немесе өз әуе кемелеріне, жолаушыларға, багажға, жүк пен поштаға өз бетінше қызмет көрсететін авиакомпанияға әуежайдың (әуеайлақтың) аумағында жерде қызмет көрсету қызметтерін ұсынуынан негізсіз бас тартуға құқылы емес.

Әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушының әуежайдың (әуеайлақтың) аумағында жерде қызмет көрсету қызметтерін берушіге немесе өз әуе кемелеріне, жолаушыларға, багажға, жүк пен поштаға өз бетінше қызмет көрсететін авиакомпанияға бас тарту туралы шешіміне сотқа шағым жасалуы мүмкін.

5. Әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы мен жерде қызмет көрсету жөніндегі қызметтерді беруші Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына немесе азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидаларына сәйкес әуежай қызметіне кіретін қызметтердің сапасын бақылау жөніндегі бағдарламаны әзірлейді және бекітеді.

Әуежайды (әуеайлақты) пайдаланушы ұсынылатын қызметтердің Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына немесе азаматтық авиация саласындағы халықаралық ұйымдардың авиациялық қағидаларына сәйкестігін айқындау үшін өздері ұсынатын қызметтердің және (немесе) жерде қызмет көрсету жөніндегі қызметтерді беруші көрсететін қызметтердің сапасына тұрақты негізде аудит жүргізеді. Мұндай аудитті жүргізу азаматтық авиация ұйымдары арасында шарттық негізде жүзеге асырылады.

Ескерту. 65-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 25.12.2017 № 122-VI (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2020 № 352-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

65-1-бап. Аэровокзал

1. Рейстерге қызмет көрсетуге арналған аэровокзалда авиакассалар, тіркеу үлдіріктері, тіркеу, күту, ұшу және ұшып келу залдары, санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар, оның ішінде мүгедектігі бар адамдар мен халықтың жүріп-тұруы шектеулі топтары үшін арнайы жабдықталған үй-жайлар, ана мен бала бөлмесі, ақпараттық қызмет көрсету объектілері, медициналық пункт, қоғамдық тәртіпті сақтау пункті, багажды іздестіру пункті, сақтау камералары болуға тиіс. Аэровокзалдардағы медициналық пункттерге қойылатын талаптар азаматтық авиацияда жолаушыларға медициналық көмек көрсету қағидаларында белгіленеді.

Авиациялық хабтардың аэровокзалдарының транзиттік жолаушылар мен олардың багажына қызмет көрсету үшін қажетті алаңы, инфрақұрылымы және жабдықтары болуға тиіс.

2. Халықаралық рейстерге қызмет көрсетуге арналған аэровокзалда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекітетін Әуе кемелерінің халықаралық ұшуын қамтамасыз етуге арналған әуежайларды ашу және жабу қағидаларының талаптарына сәйкес қосымша объектілер мен үй-жайлар болуға тиіс.

3. Аэровокзалдарда халық авиарейстердің ұшу және ұшып келу уақыты, авиабилет құны және олардың бар-жоқ екендігі, шұғыл медициналық көмек, шағымдар мен ұсыныстар кітапшасының тұрған орны, авиакассалардың жұмыс режимі, үй-жайлардың орналасуы, сондай-ақ халыққа көрсетілетін қызметтер тізбесі туралы қазақ және орыс тілдеріндегі, қажет болған кезде басқа тілдердегі де анық ақпаратпен қамтамасыз етіледі.

Ақпарат мәтіні "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес келуге тиіс.

Ақпаратты ұсыну тілдерді, мәтіндерді, Брайль қарпін, тактильдік қатынасты, ірі қаріпті, қолжетімді мультимедиялық құралдарды пайдалана отырып, мүгедектігі бар адамдар үшін де қамтамасыз етіледі.

4. Өтетін және шығатын жолдар мүгедектігі бар адамдар мен халықтың жүріп-тұруы шектеулі топтары үшін қолжетімді болуға (пандустармен, арнайы бейімделген лифтілермен жабдықталуға) тиіс.

5. Халыққа қызмет көрсетуге арналған аэровокзалдар ақаусыз техникалық жай-күйде ұсталуға тиіс.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
6-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6. Аэровокзалдарда қызметін жүзеге асыратын адамдар жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, оларға қажетті жағдайлар жасауға, мәдениетті түрде қызмет көрсетуге, барлық адамдармен сөйлескенде сыпайы және ұстамды болуға, олардан Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтауды талап етуге тиіс.

7. Аэровокзалдар тасымалдау процесінің ажырамас бөлігі болып табылады және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес пайдаланылуға тиіс.

8. Аэровокзалдың класына қарай аэровокзалдардың қызмет көрсету сапасы мен жарақтандырылуына қосымша талаптар қойылады.

Аэровокзал класы мен аэровокзал класын айқындау әдістемесін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

Ескерту. 8-тарау 65-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2013 № 132-V (01.01.2014 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 363-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2021 № 94-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

65-2-бап. Азаматтық авиация саласындағы көрсетілетін қызметтердің мүгедектігі бар адамдар үшін қолжетімділігі

Мүгедектігі бар адамдардың азаматтық авиация саласындағы көрсетілетін қызметтерге қол жеткізуі үшін әуежайларда:

1) мүгедектігі бар адамдардың автокөлік құралдарын қоюға арналған, арнаулы жол белгілері орнатылған орындардың бөлінуі;

2) ғимараттардың, ғимараттарға кірме жолдың (ғимаратқа кіреберістің, баспалдақтардың), ғимарат ішіндегі қозғалыс жолдарының, мүгедектігі бар адамдарды қоса алғанда, халықтың жүріп-тұруы шектеулі топтары үшін ыңғайластырылуы;

3) тірек-қимыл аппараты бұзылған мүгедектігі бар адамдарға және халықтың жүріп-тұруы шектеулі басқа да топтарына қызмет көрсету үшін кезекші кресло-арбаның болуы;

4) қоғамдық дәретханалардың кресло-арбалармен жүріп-тұратын адамдарға арналған кабиналармен жабдықталуы қамтамасыз етілуге тиіс.

Ескерту. 8-тарау 65-2-баппен толықтырылды - ҚР 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

66-бап. Әуеайлақтарды, тікұшақ айлақтарын сертификаттау және пайдалануға рұқсат ету

1. Сертификатталмайтын әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын), уақытша әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және қону алаңдарын қоспағанда, азаматтық авиация пайдаланатын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), сондай-ақ бірлесіп пайдаланылатын және орналастырылатын әуеайлақтар азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығының нормаларына сәйкес келуге тиіс.

Азаматтық авиация пайдаланатын сертификатталмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), уақытша әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) және қону алаңдары азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының пайдалануға жарамдылығы нормаларына сәйкес келуге тиіс.

Мемлекеттік авиация ғана пайдаланатын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығының нормаларына сәйкес келуге тиіс.

2. Азаматтық авиация пайдаланатын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), сондай-ақ бірлесіп пайдаланылатын және орналастырылатын әуеайлақтар сертификаттауға жатады, оларда:

1) халықаралық ұшу;

2) әуе кемелерінің кез келген типінде тұрақты жолаушылар рейстері;

3) осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілгендерден басқа, жолаушылар орындарының саны жиырмадан асатын жолаушылар әуе кемелерінің ұшуы;

4) ең жоғары ұшу массасы бес мың жеті жүз килограмнан асатын әуе кемелерінің коммерциялық ұшуы;

5) жолаушылар әуе кемелерінің түнгі уақытта ұшуы;

6) жолаушыларды ашық теңіздегі жылжымайтын немесе қалқымалы объектілерге (теңіз кемелеріне, қондырғыларға) тасымалдауға арналған әуе кемелерінің ұшуы орындалады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде санамаланған ұшу орындалмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) сертификаттауды талап етпейді. Алайда мұндай әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушының өтінімі бойынша сертификаттауға жол беріледі.

3. Cертификатталатын әуеайлақ (тікұшақ айлағы) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы оның жарамдылығы туралы сертификатты алғаннан кейін пайдалануға жіберіледі.

Сертификатталмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), уақытша әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) мен қону алаңдары азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымды олардың ашылғаны туралы хабардар еткеннен және азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларына немесе сертификатталмайтын әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының), уақытша әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және қону алаңдарының пайдалануға жарамдылығы нормаларына сәйкестігін растайтын пайдалануға жарамдылық актісін ұсынғаннан кейін пайдалануға жіберіледі.

4. Мемлекеттік авиация әуеайлақтарын (тікұшақ айлақтарын) пайдалануға рұқсат ету тәртібін мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

5. Мемлекеттік авиация мүддесінде пайдаланылатын сертификатталмайтын әуеайлақты (тікұшақ айлағын), уақытша əуеайлақтар(тікұшақ айлақтары) мен қону алаңдарын əуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын), автомобиль жолдарының əуеайлақтық учаскелерін пайдаланудың жарамдылық нормаларына жəне мемлекеттік авиацияның əуеайлақтарына (тікұшақ айлақтарына) қойылатын тактикалық-техникалық талаптарға сəйкес пайдалануға рұқсат етіледі.

6. Азаматтық авиация саласында пайдаланылатын әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) сертификаттау тәртібі Әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығын сертификаттау және сертификат беру қағидаларында айқындалады.

7. Әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығы сертификатын беруден бас тарту мынадай жағдайларда, егер:

1) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларына сәйкес келмесе;

2) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы осы Заңның 64-бабының 1-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес келмесе, жүргізіледі.

8. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым мынадай жағдайларда:

1) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы сертификаттау талаптарын сақтамаса;

2) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушының өтініші бойынша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығы сертификатының қолданылуын алты айға дейінгі мерзімге тоқтата тұрады.

9. Егер әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы тоқтата тұру негіздері бойынша анықталған сәйкессіздіктерді белгіленген мерзімде жоймаған болса, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығы сертификатын қайтарып алады.

10. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісу бойынша азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларынан уақытша ауытқуға, егер мұндай ауытқулар белгіленген ұшу қауіпсіздігі деңгейіне баламалы деңгейді қамтамасыз ететін қосымша шаралар енгізумен өтелсе, рұқсат етіледі.

11. Әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жарамдылығы сертификатының бүкіл қолданылу кезеңі немесе сертификатталмайтын әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары) үшін бүкіл пайдалану кезеңі ішінде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сертификаттау талаптарына сәйкестігі үшін жауаптылық әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушыға жүктеледі.

Бүкіл пайдалану кезеңі ішінде ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету, уақытша әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) және қону алаңының пайдалануға жарамдылығының сәйкестігі үшін жауаптылық пайдаланушыға немесе меншік иесіне жүктеледі.

Ескерту. 66-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.06.2017 № 69-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

67-бап. Әуеайлақтарды (тiкұшақ айлақтарын) есепке алу

1. Сертификатталмайтын әуеайлақтардан (тікұшақ айлақтарынан), уақытша әуеайлақтардан (тікұшақ айлақтарынан) және қону алаңдарынан басқа, азаматтық авиация мақсатында пайдаланылатын әуеайлақтар (тiкұшақ айлақтары) азаматтық авиация әуеайлақтарының (тiкұшақ айлақтарының) тiзiлiмiнде есепке алынуға жатады.

Азаматтық авиация ұйымдары әуеайлақтарды (тiкұшақ айлақтарын) ашқан кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға:

1) әуеайлақ (тiкұшақ айлағы) орналасқан жер учаскесiне немесе басқа объектiге құқық туралы (жердi тұрақты немесе уақытша өтеулі пайдалану) құқық белгiлейтiн құжаттың көшiрмесiн;

2) әуеайлаққа (тiкұшақ айлағына) меншiк құқығын немесе иелену құқығын растайтын құжаттардың (сатып алу-сату шарты, қабылдау-беру актiсi, теңгерiмге беру туралы бұйрық, меншiк, мүлiктiк жалдау, сенiмгерлiк басқару құқығы және т. б.) көшiрмелерiн;

3) әуеайлақтың (тiкұшақ айлағының) техникалық сипаттамалары, географиялық координаттары мен орналасқан орны (елдi мекен) туралы ақпаратты қоса бере отырып, өтiнiш жолдайды.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымда әуеайлақтардың (тiкұшақ айлақтарының) жабылуы азаматтық авиация ұйымының өтiнiшi бойынша жүзеге асырылады.

2. Азаматтық авиация әуеайлақтарын (тiкұшақ айлақтарын), бiрлесiп пайдаланылатын және бiрлесiп орналастырылатын әуеайлақтарды есепке алуды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүзеге асырады.

3. Пайдаланушылар сертификатталмайтын әуеайлақтарды (тiкұшақ айлақтарын), уақытша әуеайлақтарды (тiкұшақ айлақтарын) және қону алаңдарын азаматтық және мемлекеттiк авиация салаларындағы уәкiлеттi органдар айқындаған тәртiппен есепке алуға тиiс.

Ескерту. 67-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

68-бап. Әуе кемелеріне әуеайлақтық қызмет көрсету

1. Әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) пайдаланушылар, аэронавигациялық, метеорологиялық ұйымдар ортақ пайдалану үшін ашылған әуеайлақтарда (тікұшақ айлақтарындарда) әуе кемелерінің ұшуына әуеайлақтық, аэронавигациялық және метеорологиялық қызмет көрсетуді бірдей жағдайларда және шарттар (жария шарттар) негізінде жүзеге асырады.

2. Әуеайлақтар (тікұшақ айлақтары), әуежайлар ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн техникалық немесе метеорологиялық жағдайлар бойынша, сондай-ақ төтенше жағдайлар туындаған және төтенше жағдай енгізілген кезде ғана олардың жұмысының жарияланған сағаттарында әуе кемелерiн қабылдау және ұшуға шығару үшiн жабық болуы мүмкiн.

3. Әуе кемелерінің ұшуы мен қонуын, оларды күтіп алу мен ұшуға шығаруды және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметтерді көрсету:

1) апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған, сондай-ақ борттағы авариялық жағдайға, материалдық бөлігі істен шығуына немесе бұзылуына байланысты ұшу маршруттары өзгерген;

2) iздестiру-құтқару жұмыстарын жүргізу немесе дүлей зілзалалар кезінде халыққа көмек көрсету, сондай-ақ сыртқы саяси қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік орган растаған Қазақстан Республикасының халқына медициналық және (немесе) гуманитарлық көмек көрсету үшін;

3) авиация қызметіне заңсыз араласу актісіне байланысты төтенше жағдайдың салдарынан әуе кемелерінің ұшуын орындаған жағдайда өтеусіз жүзеге асырылады.

Ескерту. 68-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

69-бап. Бірлесіп орналастыру және пайдалану әуеайлақтары

1. Азаматтық, мемлекеттік және (немесе) эксперименттік авиация ұйымдары бірлесіп орналастыратын әуеайлақ бірлесіп орналастырылатын әуеайлақ болып табылады.

2. Азаматтық, мемлекеттік және (немесе) эксперименттік авиация бірлесіп пайдаланатын әуеайлақ бірлесіп пайдалану әуеайлағы болып табылады.

3. Бірлесіп орналастыру әуеайлақтарын және бірлесіп пайдалану әуеайлақтарын пайдалану азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп бекіткен Қазақстан Республикасының азаматтық және мемлекеттік авиациясының бірлесіп орналастыру әуеайлақтарын пайдалану қағидаларына сәйкес шарттар негізінде жүзеге асырылады.

4. Бірлесіп орналастыру әуеайлақтары және бірлесіп пайдалану әуеайлақтары тиесілігіне қарай азаматтық немесе мемлекеттік авиацияға жатады. Мұндай әуеайлақтардың тізбесі Қазақстан Республикасының азаматтық және мемлекеттік авиациясы салаларындағы уәкілетті органдар басшыларының бірлескен бұйрығымен бекітіледі.

70-бап. Әуе кемелерінің халықаралық ұшуын қамтамасыз етуге арналған әуежайлар

1. Қазақстан Республикасының аумағына (аумағынан) халықаралық ұшуларды орындайтын барлық азаматтық әуе кемелері халықаралық ұшуға арналған ашық халықаралық әуежайда ұшуды және қонуды жүзеге асыруға тиіс.

Әуе кемелерінің халықаралық ұшуын қамтамасыз етуге арналған әуежайларды ашу және жабу тәртібін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

2. Алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3. Шет мемлекеттердің мемлекеттік және эксперименттік әуе кемелерінің халықаралық ұшуы, сондай-ақ шет мемлекеттердің әскери құралымдарын, қару-жарақтарын және әскери техникасын тасымалдауға арналған әуе кемелерінің халықаралық ұшуы үшін ашылған әуежайларды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

Ескерту. 70-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

71-бап. Әуеайлақтар мен әуежайларды немесе арнайы объектілерді салу, реконструкциялау, тарату немесе көшіру

1. Әуежайды, сертификатталатын әуеайлақты (тікұшақ айлағын) салу мен реконструкциялау жобалары ұшу қауіпсіздігін, авиациялық және қоғамдық қауіпсіздікті, қоршаған ортаны қорғауды, сондай-ақ әуежайға қызмет көрсету үшін көлік инфрақұрылымының (жолдар мен басқа да жер үстіндегі қатынас жолдары, телекоммуникациялар) қажеттіліктерін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды көздеуге тиіс.

1-1. Халықаралық әуежайдың әуежай инфрақұрылымын дамытудың егжей-тегжейлі кезеңдерін және басым міндеттерді іске асыру жоспарын қоса алғанда, олардың тізбесін қамтитын бас жоспары болуға тиіс. Бас жоспарды әуежайды пайдаланушы экономикалық орындылық туралы ақпараттың, тасымалдар болжамдарының, әуе кемелерін пайдаланушылар қоятын ағымдағы және болашақ талаптардың негізінде әзірлейді, сондай-ақ әуеайлақтағы әуе қозғалысының көлемін ескере отырып, кезең-кезеңмен қайта қарайды.

Бас жоспарды жасау кезінде әуеайлақ қызметіне қатысушы тараптармен, атап айтқанда, әуе кемелерін пайдаланушылармен консультациялар жүргізу қажет. Әуе кемелерін пайдаланушылар әуежайды дамытудың бас жоспарын жасауға жәрдемдесу мақсатында әуежайды пайдаланушыға пайдалануға беру болжанып отырған әуе кемелерінің типтері, сипаттамалары мен саны, әуе кемелері операциялары санының күтілетін ұлғаюы және жолаушылар мен жүк тасымалының болжамды көлемі туралы ақпарат беруге тиіс.

2. Әуеайлақты салу немесе реконструкциялау кезінде әуеайлақты салу немесе реконструкциялау толық аяқталғанға дейін әуеайлақты пайдаланушы әуеайлақта ұшу қауіпсіздігінің баламалы деңгейін қамтамасыз еткен жағдайда, жекелеген технологиялық аяқталған объектілердің әуе кемелерін қабылдауға және шығаруға уақытша жіберуге рұқсат беріледі. Әуеайлақты пайдаланушы уақытша жіберуді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен келісу бойынша жүзеге асырады.

3. Әуеайлақтар мен әуежайларды тарату немесе басқа жерге көшіру меншік иесiнiң шешiмi бойынша жүзеге асырылады.

Ескерту. 71-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

72-бап. Әуеайлақ маңы аумағының шегіндегі құрылыс

Әуеайлақ маңының аумағы шегінде қалалық және ауылдық елді мекендерді жобалау, салу және дамыту, сондай-ақ өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы объектілерін және өзге де объектілерді салу және реконструкциялау әуеайлақ жабдықтарының және әуе кемелері ұшуының адамдардың денсаулығына әрі жеке және заңды тұлғалардың қызметіне ықтимал келеңсіз әсері ескеріле отырып, сондай-ақ осы Заңның 90-бабының талаптары ескеріле отырып, ұшу қауіпсіздігі талаптары сақталып жүргізілуге тиіс.

Ескерту. 72-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

73-бап. Әуежайды уақытша басқару

1. Стратегиялық объект болып табылатын әуежайды елдің мүддесiне, адамдардың өмiрi мен денсаулығына қарамастан пайдаланудан Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгіне қатер төнген жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының Үкiметiмен келiсім бойынша халықаралық ұшуға қызмет көрсетуге рұқсат етiлген әуежайды пайдаланушыға қатысты уақытша басқаруды енгiзеді.

2. Халықаралық ұшуға қызмет көрсетуге рұқсат етiлген әуежайды пайдаланушыны уақытша басқаруды уақытша әкiмшiлiк жүзеге асырады.

Халықаралық ұшуға қызмет көрсетуге рұқсат берiлген әуежайды пайдаланушыны уақытша басқару әуежайды пайдаланушының есебінен жүзеге асырылады.

3. Уақытша басқаруды енгізу туралы шешімге әуежайдың меншік иесі, оны пайдаланушы немесе пайдаланушы акционерлерінің жалпы жиналысы уәкілеттік берген тұлға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауы мүмкін.

4. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган уақытша әкімшілікті қалыптастырады, оның құрамына өзіне қатысты уақытша басқару енгізілетін әуежай меншік иесінің және пайдаланушының өкілдері енгізіледі.

5. Халықаралық ұшуға қызмет көрсетуге рұқсат етілген әуежайды пайдаланушының уақытша басқаруының қолданылуы кезеңінде:

1) әуежайды пайдаланушының басқару жөніндегі барлық өкілеттіктері уақытша әкімшілікке ауысады;

2) пайдаланушының әуежайды басқару жөніндегі құқықтары тоқтатыла тұрады;

3) әуежайды пайдаланушының басқару органдарының және оның басшы қызметкерлерінің өкілеттіктері тоқтатыла тұрады.

6. Уақытша әкімшілік:

1) осы Заңда айқындалған құзыреті шегінде әуежайды пайдаланушы қызметінің барлық мәселелері бойынша шешімдерді дербес қабылдайды;

2) әуежайды пайдаланушының атынан шарттар жасасады және құжаттарға қол қояды;

3) әуежайды пайдаланушының атынан және соның мүддесінде, оның ішінде сотта өкілдік етуді жүзеге асырады;

4) әуежайды пайдалануға байланысты өндірістік мәселелерді бағалау үшін тәуелсіз сарапшыларды тартады.

7. Әуежайды пайдаланушының уақытша басқаруы мынадай негіздер:

1) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның шешімімен белгіленген уақытша басқару мерзімінің өтуі;

2) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның уақытша басқаруды мерзімінен бұрын аяқтау туралы шешім қабылдауы;

3) уақытша басқарудың тоқтатылуы туралы сот шешімінің заңды күшіне енуі бойынша тоқтатылады.

8. Халықаралық ұшуды орындауға рұқсат етілген әуежайды пайдаланушыға уақытша басқару кезеңінде заңсыз әрекеттермен (әрекетсіздікпен) келтірген залалы үшін уақытша әкімшілік мүшелері Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

Ескерту. 73-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-тарау. ӘУЕМЕН ТАСЫМАЛДАУ. АВИАЦИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР

74-бап. Әуемен тасымалдауды жүзеге асыру құқығы.Авиакомпаниялар

1. Жолаушыларды, багажды, жүктерді және пошта жөнелтілімдерін ақысын алып немесе жалдау бойынша әуемен тасымалдауды (коммерциялық әуе тасымалдарын) тұрақты және тұрақты емес рейстермен жүзеге асыру құқығына пайдаланушының қолданыстағы сертификаты бар авиакомпаниялар ие болады.

2. Авиакомпаниялар осы Заңға сәйкес азаматтық авиация саласындағы өзге де қызметті жүзеге асыруы мүмкін.

3. Тұрақты әуемен тасымалдауды орындайтын әуе компаниялары Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен акционерлік қоғам нысанында құрылады.

4. Алып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
4-1. Алып тасталды – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5. Авиакомпанияда сертификаттау талаптарына сәйкес әуе кемелерінің резервтерін қоса алғанда, әуе кемелері, әуе кемелерін қауіпсіз пайдалану және оларды ұшуға жарамдылықта ұстау үшін, сондай-ақ авиация персоналын даярлауды және қайта даярлауды ұйымдастыру үшін қаржы ресурстары мен мүлкі, әуе кемелерінің ұшуын және көрсетілетін қызметтердің сапасын ұйымдастыру және қамтамасыз ету үшін әуе кемелеріне қосалқы бөлшектерінің қоры болуға тиіс.

6. Алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 74-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

74-1-бап. Акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияға шетелдік қатысуды (бақылауды) шектеу

1. Шетелдік заңды тұлғаға, заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйымға, шетелдікке және (немесе) азаматтығы жоқ адамға дербес не басқа шетелдік заңды тұлғалармен, заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйымдармен, шетелдіктермен және (немесе) азаматтығы жоқ адамдармен жиынтықта:

1) акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акцияларын және (немесе) Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің заңнамасына сәйкес шығарылған, акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акциялары базалық активі болып табылатын туынды бағалы қағаздарды көрсетілген авиакомпанияның орналастырылған (авиакомпанияның өзі сатып алған акциялар шегеріле отырып) акциялары жалпы санының қырық тоғыз және одан көп пайызынан асатын мөлшерде тікелей және (немесе) жанама иеленуге, пайдалануға және (немесе) билік етуге;

2) акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияға қатысты тиімді бақылауды жүзеге асыруға тыйым салынады.

2. Акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акционері мұндай авиакомпанияға өзі туралы, сондай-ақ оған қатысты тиімді бақылауды жүзеге асыратын тұлғалар туралы, тиімді бақылауды жүзеге асыратын соңғы меншік иелеріне дейін ақпаратты ашуға міндетті.

Егер акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акционері әрқайсысы осындай акционерге қатысты тиімді бақылауды жүзеге асырмайтын, өзара үлестес емес бірнеше тұлға тікелей және (немесе) жанама иеленетін, пайдаланатын және (немесе) билік ететін заңды тұлға немесе заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйым болып табылса, мұндай акционер Қазақстан Республикасы немесе Қазақстан Республикасының азаматы акцияларды, қатысу үлестерін, пайларды не осындай акционерге үлестік қатысудың басқа да нысандарын тікелей және (немесе) жанама иеленетін, пайдаланатын және (немесе) билік ететін барлық жағдай туралы ақпаратты авиакомпанияға қосымша ашуға міндетті.

Акционерлердің осы тармақта көрсетілген ақпаратты ашу тәртібі, мерзімдері және басқа да шарттары акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның жарғысында айқындалады.

3. Акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпания осы баптың 2-тармағына сәйкес осындай авиакомпанияның акционерлері олар туралы ақпаратты ашуға тиіс тұлғаларды тоқсан сайын есепке алуды жүргізуге міндетті.

4. Акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияға осы баптың 2-тармағының талаптарына сәйкес ақпаратты ішінара немесе толық бермеген акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акционері:

1) акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпания акционерлерінің жалпы жиналысы кворумын айқындау кезінде есепке алынбайды;

2) акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпания акционерлерінің жалпы жиналысында қаралатын мәселелерге дауыс беруге және (немесе) оларды талқылауға қатысуға құқылы емес.

5. Акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпания акционерлерінің жалпы жиналысы шешім қабылдағаннан кейін анықталған, акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акционері осы баптың 2-тармағының талаптарына сәйкес ұсынған ақпарат анық болмаған кезде:

1) егер мұндай шешім үшін дауыс беретін акциялардың көпшілігі (анық емес ақпарат ұсынған акционердің дауыс беретін акцияларын есепке алмағанда) дауыс берген жағдайда, акционерлердің жалпы жиналысының шешімі "Акционерлік қоғамдар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген, акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпания акционерлерінің жалпы жиналысы шешімді қабылдады деп есептелетін кворумның болуы жөніндегі талаптар сақталған кезде аталған акционердің дауысы есепке алынбай қабылданды деп есептеледі;

2) егер анық емес ақпарат берген акционердің дауысы шешуші болған жағдайда, бұл мән-жай Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен, акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның не өзге де мүдделі тұлғалардың талап етуі бойынша акционерлердің жалпы жиналысының тиісті шешімін жарамсыз деп тану үшін негіз болып табылады.

6. Осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулер бұзылған жағдайда, бұзған акционер:

1) жасалған бұзушылық толық жойылғанға дейін акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпаниядағы өз акцияларымен дауыс беруге құқылы емес;

2) жасалған бұзушылық толық жойылғанға дейін акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның акциялары бойынша дивидендтер алуға құқылы емес;

3) акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпаниядағы өзіне тиесілі акциялардың санын осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулерден төмен деңгейге дейін азайту жолымен акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның директорлар кеңесінен тиісті талапты алған күнінен бастап он жұмыс күні ішінде жасалған бұзушылықты жоюға міндетті.

7. Акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның директорлар кеңесі бұзған акционерді айқындайды және оған осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулерді бұзушылықты жою туралы талапты акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияға шетелдік қатысуды (бақылауды) шектеу жөніндегі қағидаларда және акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияның жарғысында айқындалған тәртіппен жібереді.

8. Егер акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпания акциялары номиналды ұстауда болса, онда осы баптың ережелері акцияларды номиналды ұстаушының клиенті болып табылатын осындай акциялардың меншік иесіне қатысты қолданылады.

Ескертпе: осы баптың мақсаттары үшін мынадай ұғымдар қолданылады:

1) бұзған акционер – осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулерді бұзған акционер не осы баптың 1-тармағында белгіленген шектеулерді бұзған тұлғаның тиімді бақылауындағы акционер;

2) тиімді бақылау – заңды тұлғаның немесе заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйымның шешімдерін айқындау мүмкіндігі, ол мынадай шарттардың бірі болған кезде:

заңды тұлғаның немесе заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйымның орналастырылған (артықшылықты және заңды тұлға сатып алғандарды шегере отырып) акцияларының, қатысу үлестерінің, пайларының не үлестік қатысудың басқа да нысандарының елу пайыздан астамын тікелей және (немесе) жанама иеленгенде, пайдаланғанда және (немесе) билік еткенде;

заңды тұлғаның немесе заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйымның басқару органы немесе атқарушы органы құрамының кемінде жартысын тікелей немесе жанама сайлау мүмкіндігі болғанда;

бір тұлғаның дербес не бір немесе бірнеше тұлғамен бірлесіп, заңды тұлғаның немесе заңды тұлға болып табылмайтын шетелдік ұйымның шешімдерін Қазақстан Республикасы заңнамалық актісінің, сот шешімінің негізінде, шартқа (растайтын құжаттарға) орай немесе акционерлік қоғам нысанында құрылған авиакомпанияға шетелдік қатысуды (бақылауды) шектеу жөніндегі қағидаларда көзделген жағдайларда өзгеше түрде тікелей немесе жанама айқындау мүмкіндігі болғанда туындайды.

Ескерту. 74-1-баппен толықтырылды – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

75-бап. Халықаралық әуемен тасымалдау

1. Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерiнде халықаралық әуе тасымалдары кезінде, егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардан өзгеше жағдай туындамаса, әуемен тасымалдау туралы жалпы ережелер қолданылады.

2. Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын әуе қатынасы туралы халықаралық шартқа сәйкес тұрақты әуемен тасымалдауды жүзеге асыру үшін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган осы Заңның 80-бабында белгіленген тәртіппен айқындаған тасымалдаушы тағайындалған әуемен тасымалдаушы болып табылады.

3. Почта жөнелтілімдерінің халықаралық әуемен тасымалдау Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың қағидалары сақтала отырып жүзеге асырылады.

75-1-бап. Формальдылықтарды оңайлату

1. Әуе тасымалдарына жәрдемдесу және оларды жылдамдату, сондай-ақ әуе кемелерінің, экипаждардың, жолаушылар мен жүктің негізсіз кешіктірілуін болғызбау мақсатында азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган басқа мемлекеттік органдармен келісу бойынша шекаралық, кедендік, санитариялық және басқа да бақылау түрлерімен байланысты формальдылықтарды оңайлатуға бағытталған бағдарламаны әзірлейді.

2. Әуе тасымалына байланысты формальдылықтарды оңайлату жөніндегі шаралар авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және мемлекеттік қадағалауды жүзеге асыру жөніндегі шараларға залал келтіретіндей етіп жүргізілмеуге тиіс.

Ескерту. 9-тарау 75-1-баппен толықтырылды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

76-бап. Коммерциялық әуемен тасымалдау саласындағы негізгі ережелер

1. Коммерциялық әуе тасымалдары әуе тасымалы шартының негізінде орындалады. Әуе тасымалы шарты авиакомпания не ол уәкілеттік берген тұлғалар (агенттер) беретін тасымалдау құжаттарын ресімдеумен куәландырылады.

Жолаушылардың, багаждың және жүктердің коммерциялық әуе тасымалдары азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Жолаушыларды, багажды және жүктерді әуе көлігімен тасымалдау қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Әрбір жолаушыға жеке билет ресімделеді, ол:

1) жолаушының әуемен тасымалдау шартының талаптарымен танысқанын;

2) жолаушы мен авиакомпания арасында әуемен тасымалдау шартының жасалғанын растайды.

Билет жолаушының жеке басын куәландыратын құжаттың деректері негізінде ресімделеді.

3. Авиакомпания әуе кемесінің бортында жолаушыларға қызмет көрсеткен кезде ұсынылатын тағам өнімдерінің жарамдылық мерзімдерін сақтауға міндетті.

Авиакомпания және оның лауазымды адамдары әуе кемесінің бортында жолаушыларға қызмет көрсеткен кезде ұсынылатын тағам өнімдерінің жарамдылық мерзімдерін бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

4. Тiркелген багажды тасымалдаған кезде жөнелту және межелі пункттерi көрсетiлген багаж түбiртегi берiледi.

5. Жүкті тасымалдаған кезде жөнелту және межелі пункттері, жүктің салмағы, оны тасымалдаудың шарттары көрсетілген жүкқұжаты берiледi. Жүкқұжат қағаз жеткізгіште немесе электрондық түрде жазып беріледі. Жөнелтуші мәліметтер ұсынуға және жүк берілгенге дейін Қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттердің заңнамасында белгіленген рәсімдерді орындау үшін алушыға қажетті барлық құжаттарды жүкқұжатына қоса беруге тиіс.

Электрондық түрде жазып берілетін жүкқұжаттарды қабылдау, өңдеу, беру және сақтау авиакомпаниялар қолданатын ақпараттық жүйе мен ақпараттық технологиялар арқылы жүзеге асырылады.

Бiрыңғай тауар-көлiк жүкқұжаты (бірыңғай коносамент) бойынша әртүрлi көлiк түрлерiмен жүктердi аралас тасымалдауға қатысатын тасымалдаушылардың, сондай-ақ басқа да тұлғалардың қарым-қатынастары Қазақстан Республикасының көлік туралы заңнамалық актiлерiнде айқындалады.

Азаматтық әуе кемелерінде қауіпті жүктерді тасымалдау ерекшеліктері Қазақстан Республикасының заңнамасында, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен азаматтық әуе кемелерінде қауіпті жүктерді әуеде тасымалдау жөніндегі нұсқаулықта, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айқындалады.

5-1. Жүк жөнелтушінің, жүкті алушының жүкті әуе тасымалдауына арналған құжаттарда көрсетілген межелі пунктке әуе тасымалдаушының уақтылы жеткізуіне және оның сақталуын қамтамасыз етуіне құқығы бар.

Жүкті, багажды немесе пошта жөнелтілімдерін тасымалдау шарты бұзылған жағдайда, жүк жөнелтушінің немесе жүкті алушының тасымалдаушыдан жүктің, багаждың немесе пошта жөнелтілімдерінің сақталмау себептері туралы құжаттарды (коммерциялық акт, жалпы нысандағы акт және өзге де құжаттар) жасауды талап етуге құқығы бар.

Егер жүктің сапасы оның тiкелей мақсаты бойынша пайдаланылуы мүмкін болмайтындай өзгергендігі анықталған болса, жүк алушының бүлінген немесе бұзылған жүкті қабылдаудан бас тартуға және оны жоғалтқаны үшiн өтем талап етуге құқығы бар.

5-2. Әуе тасымалын жүзеге асыратын авиакомпания:

1) жолаушылар мен жүк жөнелтушілерден авиациялық қауіпсіздік пен ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі қағидаларды, оның ішінде қарап-тексеруді ұйымдастыру және жүргізу арқылы сақтауын талап етеді;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жолаушыларға (жүкті жөнелтушілерге) тиісті үлгідегі ақаусыз әуе кемесін, білікті ұшу экипажын, тасымалдау қауіпсіздігін және өзге де көрсетілетін қызметтерді ұсынуды қамтамасыз етеді;

3) жолаушыларды, багажды және жүктерді әуе көлігімен тасымалдау қағидаларында белгіленген, жолаушыларға, жүкті жөнелтушілерге, жүкті алушыларға қызмет көрсету талаптарын сақтайды;

4) жолаушының, жүкті жөнелтушінің немесе жүкті алушының талап етуі бойынша және жолаушыны, багажды, жүкті немесе пошта жөнелтілімдерін тасымалдау шарты бұзылған жағдайда, олардың бірі тасымалдау құжаттарын көрсеткен кезде жүктің, багаждың немесе пошта жөнелтілімдерінің сақталмауының себептері туралы құжаттарды (коммерциялық акт, жалпы нысандағы акт және өзге де құжаттар) жасайды.

6. Почта жөнелтілімдерін әуемен тасымалдау шарты, оның талаптары және почта жөнелтілімдерін тасымалдауға қабылдау почта жүкқұжатымен куәландырылады.

7. Тасымалдау құжаттарын ресімдеу қажетті деректерді тасымалдау құжатының электрондық немесе қағаз нысанына қолмен, автоматтандырылған немесе электрондық режимде енгізу арқылы жүзеге асырылады.

Брондалғаннан кейін тасымалдау құжатын ресімдеу авиакомпания белгілеген мерзімде жүргізіледі.

8. Авиакомпания алатын және жолаушыларды, багажды, жүкті және почта жөнелтілімдерін тасымалдау құнына кіретін алымдардың негізгі түрлері әуежай және отын алымдары болып табылады.

9. Тасымалдауға арналған тариф қолданылатын кезеңде авиациялық отынға жұмсалатын шығындардың өсуін өтеу мақсатында авиакомпания алатын, оны есептеген кезде бұл өсуді ескеру мүмкін болмаған алым отын алымы болып табылады.

10. Авиакомпания әуежай алымын жолаушыларға әуежайда қызмет көрсету жөніндегі қызметтер құнын өтеу мақсатында енгізеді және алады.

11. Әуежайларда және әуе кемелерінің бортында жолаушыларға ақпараттық-анықтамалық қызмет көрсету қазақ және орыс тілдерінде жүзеге асырылады.

Қосымша басқа тілдерді пайдалануға жол беріледі.

Жолаушыларға қызмет көрсету орындарында, оның ішінде билеттер сатылатын пункттерде ақпарат қазақ және орыс тілдерінде, қажет болған кезде басқа тілдерде де беріледі.

Ақпарат мәтіні "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес келуге тиіс.

Ескерту. 76-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 27.10.2015 № 363-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2021 № 94-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

76-1-бап. Әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде, төтенше жағдай енгізілген кезде әуе көлігін пайдалану

Әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, сондай-ақ төтенше жағдай енгізілген кезде әуе көлігі төтенше жағдайларды және олардың зардаптарын жою бойынша шаралар қолдану үшін пайдаланылады.

Авиакомпаниялар (дипломатиялық иммунитеті бар шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінен басқа) құқық қорғау органдарының, арнаулы мемлекеттік органдардың және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің өтінімдері бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның шешімі негізінде құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың жеке құрамын оқиғалар, төтенше жағдайлар болған жерлерге тасымалдау және шұғыл медициналық көмекке мұқтаж азаматтарды емдеу мекемелеріне жеткізу жөніндегі қызметтерді көрсетуге міндетті.

Осы бапта көзделген жағдайларда авиакомпанияларға көрсеткен қызметтері үшін шығыстар, сондай-ақ келтірілген залал Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік бюджет есебінен өтеледі.

Ескерту. Заң 76-1-баппен толықтырылды - ҚР 03.07.2013 № 121-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

77-бап. Жолаушының құқықтары мен міндеттері

1. Жолаушының:

жолаушылар тасымалы үшін ашық кез келген авиамаршрут бойынша билет алуға;

алынған билетіне сәйкес орын алуға;

белгіленген нормалар шегінде қол жүгі мен багажды өзімен бірге тегін алып өтуге;

тасымалдаушының кінәсінен немесе әуе кемесінің кеш келуі салдарынан рейс мәртебесі өзгерген кезде осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген көрсетілетін қызметтерге;

Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де құқықтарға ие болуға құқығы бар.

Мүгедектігі бар адамдар мен халықтың жүріп-тұруы шектеулі топтары қатарындағы жолаушылардың жеке пайдалануға арналған зембілдерді және кресло-арбаны өздерімен багаж ретінде тегін алып жүруге қосымша құқығы бар.

2. Жолаушы:

әуе көлігінде Жолаушыларды, багажды және жүктерді тасымалдау қағидаларын сақтауға және әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін іс-әрекеттерге жол бермеуге;

авиация персоналының өз қызметтік міндеттерін орындауы кезінде кедергі жасамауға;

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

Ескерту. 77-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.12.2015 № 433-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

78-бап. Жолаушыны әуемен тасымалдау шартын бiржақты тоқтату

1. Жолаушының ұшудан бас тартуға және енгізген тасымалдау ақысын әуемен тасымалдау шартында белгiленген мөлшерде қайтарып алуға құқығы бар.

2. Әуемен тасымалдау шарты авиакомпанияның бастамасы бойынша біржақты тәртіппен мынадай:

1) жолаушы әуе кемесi ұшуының алдында осы Заңның 107-бабында белгiленген тексеруден бас тартқан;

2) жолаушы Жолаушыларды, багажды және жүктерді әуемен тасымалдау қағидаларын бұзған және (немесе) жолаушы әуе кемесiнiң ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiретін iс-әрекет жасаған;

3) жолаушы өзінің денсаулығына немесе әуе кемесiнiң бортындағы адамдар мен мүлiктiң қауiпсiздiгiне қатер төндiретін, сондай-ақ басқа жолаушыларға қолайсыз жағдай туғызатын алкогольмен, есірткімен, уытқұмарлықпен масаң күйде болған;

4) жолаушылар әуе кемесінің бортында осы Заңның 88-бабында көзделген өз міндеттерін орындамаған;

5) осы Заңның 78-1-бабының 6-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, жолаушы авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізілген жағдайларда тоқтатылуы мүмкін.

Жолаушының алкогольмен, есірткімен, уытқұмарлықпен масаң күйде болуы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен медициналық куәландыру арқылы расталады.

Авиакомпанияның бастамасы бойынша әуемен тасымалдау шартын жолаушының жасалғаны үшін бұрын тасымалдаушының бастамасы бойынша әуемен тасымалдау шарты тоқтатылып қойған әрекеттері үшін, сондай-ақ егер жолаушы осы Заңның 78-1-бабына сәйкес авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізілмеген болса, қайтадан тоқтатуға жол берілмейді.

3. Егер осы Заңда өзгеше көзделмесе, жолаушыны әуемен тасымалдау шарты тоқтатылған жағдайда тасымалдау үшiн енгізілген төлем әуемен тасымалдау шартында көзделген тәртiппен қайтарылады.

Ескерту. 78-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

78-1-бап. Авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізілімі

1. Осы баптың 6-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, егер авиакомпания жеке тұлғаны немесе жолаушыны авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізсе, осы авиакомпания жеке тұлғаға әуемен тасымалдау шартын жасасудан бас тартады немесе жолаушымен әуемен тасымалдау шартын біржақты тәртіппен тоқтатады.

2. Жолаушының Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 441-бабының 1-2-бөлігінде, 564-бабының бесінші бөлігінде және 566-бабында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық не Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 293-бабы екінші бөлігінің 4) тармағында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық белгілеріне сәйкес келуі мүмкін әрекеттер жасау фактісі туралы әуе кемесінің командирі не аға бортжолсерігі авиакомпания басшысын немесе басшысының міндетін атқарушыны жазбаша түрде хабардар етеді.

Әуе кемесінің бортында жолаушының Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 73-1, 73-2 және 434-баптарында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық белгілеріне сәйкес келуі мүмкін әрекеттер жасау фактісі туралы әуе кемесінің командирі не аға бортжолсерігі авиакомпанияның басшысын немесе басшысының міндетін атқарушыны жазбаша түрде хабардар етеді.

3. Жолаушыны авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізу туралы шешімді осы баптың 2-тармағында көзделген құқық бұзушылықты жасағаны үшін соттың әкімшілік жаза қолдану туралы заңды күшіне енген қаулысының, айыптау үкімінің негізінде авиакомпания басшысы немесе басшысының міндетін атқарушы қабылдайды. Мұндай шешім авиакомпания осы тармақта көрсетілген сот қаулысын немесе үкімін алған немесе ол тиісті интернет-ресурстарда орналастырылған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімде қабылданады.

4. Жолаушыны авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізу туралы шешімге Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен сотта дау айтылуы мүмкін.

5. Авиакомпания осы баптың 3-тармағында көрсетілген сот қаулысы не үкімі заңды күшіне енген күннен бастап бір жыл өткен соң жолаушыны авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізілімінен алып тастауға міндетті.

Осы тармақта көрсетілген мерзімдер өткенге дейін осы баптың 3-тармағында көзделген сот қаулыларының немесе үкімінің күші жойылған жағдайда, күші жойылған кезден бастап бір айдан кешіктірмей авиакомпания жолаушыны авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізілімінен алып тастауға міндетті.

6. Егер авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізілген жеке тұлға не жолаушы әуе тасымалы Қазақстан Республикасы мен жөнелту пункті немесе межелі пункт арасындағы көлік қатынасы болып табылатын жалғыз тәсіл болған кезде жөнелту пунктінен Қазақстан Республикасына әуе тасымалы Қазақстан Республикасымен көлік қатынасы болып табылатын жалғыз тәсілмен қайтып келетін болса, не Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерге шығарып жіберілуге, депортациялауға немесе реадмиссиялауға (Қазақстан Республикасының реадмиссия туралы халықаралық шарттарына сәйкес Қазақстан Республикасына беруге немесе қабылдауға) жататын болса, не емдеу орнына немесе кері қарай бара жатса, не мүгедектігі бар адамдар арасынан жолаушыны емдеу орнына немесе кері қарай алып жүрсе, не отбасы мүшесін немесе жақын туысын жерлеуге бара жатса не кері қайтса, бұл құжат түрінде расталатын болса, не оларды осы баптың 7-тармағына сәйкес авиакомпания әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізу туралы хабардар етілмесе немесе тиісті түрде хабардар етілмесе, авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне авиакомпания енгізген жеке тұлғаға әуе тасымалы шартын жасасудан бас тартылмайды не жолаушымен әуе тасымалы шарты тоқтатылмайды.

7. Авиакомпания жолаушыны (жеке тұлғаны) авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне оның енгізілгені туралы, сондай-ақ осы баптың 6-тармағында көрсетілген, жолаушыға (жеке тұлғаға) әуемен тасымалдау шартын жасасудан бас тартылмайтын жағдайлар туралы жазбаша түрде немесе электрондық нысанда хабардар етуге міндетті.

Хабарлама мынадай:

1) жолаушы (жеке тұлға) жеке өзі растаған ұялы байланыстың абоненттік нөмірі бойынша немесе электрондық пошта мекенжайы бойынша мәтіндік хабар жіберілген;

2) жолаушы (жеке тұлға) жеке өзіне немесе онымен бірге тұратын кәмелетке толған отбасы мүшелерінің біріне тапсырғаны туралы жөнелтушіге қайтарылуға жататын хабарламаға қол қойғызып табыс етілетін жеделхатпен, тапсырыс хатпен хабардар етілген;

3) ол хабарламаның жеткізілгенін тіркеуді қамтамасыз ететін тыйым салынбаған өзге де тәсілдермен жіберілген жағдайларда, тиісті түрде жеткізілген болып саналады.

8. Авиакомпания авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізілген жолаушының (жеке тұлғаның) дербес деректерін үшінші тұлғаларға беруге құқылы емес және "Дербес деректер және оларды қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес осы адамдардың құпиялылығын қамтамасыз етеді.

9. Авиакомпания авиакомпанияның әуе тасымалы шектелген адамдар тізіліміне енгізілген жолаушымен әуе тасымалы шартын тоқтатқан жағдайда, жолаушыға сатып алынған билеттің (ұшу учаскесі билетінің) толық құны өтеледі.

Ескерту. 78-1-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

79-бап. Авиамаршруттар

1. Тұрақты және тұрақты емес коммерциялық әуемен тасымалдау авиамаршруттар бойынша жүзеге асырылады.

2. Авиамаршруттар халықаралық маршруттар және iшкi маршруттар болып бөлінеді.

Тұрақты коммерциялық әуемен тасымалдауды жүзеге асыруға арналған халықаралық авиамаршруттар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес айқындалады.

Авиакомпанияларды тұрақты ішкі коммерциялық әуемен тасымалдауларды орындауға рұқсат ету қағидаларында белгіленген біліктілік талаптарына сай авиакомпанияларға ішкі тұрақты коммерциялық әуемен тасымалдауларды орындауға рұқсат етіледі.

2-1. Авиакомпанияларды тұрақты ішкі коммерциялық әуе тасымалдарын орындауға жіберу қағидаларында белгіленген біліктілік талаптарына сәйкессіздік авиакомпанияны тұрақты ішкі коммерциялық әуе тасымалдарын орындауға жіберуден бас тарту үшін негіз болып табылады.

Авиакомпанияларды тұрақты ішкі коммерциялық әуе тасымалдарын орындауға жіберу қағидаларында белгіленген біліктілік талаптарын авиакомпания сақтамаған кезде азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым бұрын берілген рұқсатты үш айға дейін тоқтата тұрады. Тоқтата тұру үшін негіз болған бұзушылықтар осы тармақта белгіленген мерзімде жойылмаған жағдайда, бұрын берілген рұқсат қайтарып алынады.

3. Авиамаршруттың тиiмдi жұмыс iстеуi үшін қажеттi кiрiс деңгейiн қамтамасыз етпейтiн, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң немесе ол уәкiлеттiк берген мемлекеттiк органның шешiмдерi негiзiнде жүзеге асырылатын авиамаршруттар бойынша тұрақты тасымалдар, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалар мен астананың жергiлiктi атқарушы органдарының шешiмдерi негiзiнде жүзеге асырылатын тасымалдар, сондай-ақ басымдығы бар халықаралық авиамаршруттарға жатқызылатын тасымалдар бюджет қаражаты есебінен субсидиялануға жатады.

Ескерту. 79-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 3-баптан қараңыз) Заңдарымен.

80-бап. Тұрақты әуемен тасымалдаулар үшiн халықаралық және субсидияланатын авиамаршруттарды бөлу

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Үкіметаралық келісімдерге сәйкес авиатасымалдаушылардың саны немесе рейстерді орындау жиілігі бойынша шектеу белгіленген Қазақстан Республикасының авиакомпаниялары арасында халықаралық авиамашруттарды, сондай-ақ тұрақты әуе тасымалдарын жүзеге асыруға арналған субсидияланатын авиамаршруттарды (облысішілік авиамаршруттарды қоспағанда) бөлудi азаматтық авиация саласындағы уәкiлеттi орган конкурстық негізде жүргiзедi. Жолаушыларды, багажды, жүктерді және пошта жөнелтілімдерін тасымалдау бойынша қызметтер көрсету үшін субсидияланатын облысішілік авиамаршруттарға конкурсты жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады. Конкурс жеңiмпаздарына авиамаршрутқа арналған куәлiктер берiледi.

Халықаралық авиамаршруттарға арналған конкурс үкіметаралық келісімдерге сәйкес авиатасымалдаушылардың саны немесе рейстерді орындау жиілігі бойынша шектеу белгіленген авиамаршруттарға:

1) жаңа авиамаршруттар ашылған;

2) үкіметаралық келісімге енгізілген өзгерістерге сәйкес қолданыстағы халықаралық авиамаршрутта қосымша жиіліктер бөлінген;

3) авиатасымалдаушы халықаралық авиамаршрутты пайдаланудан бас тартқан кезде босатылған жиіліктер бөлінген жағдайларда жүргізіледі.

Конкурсқа жолаушыларды, багажды, жүктерді және пошта жөнелтiлімдерiн тасымалдау бойынша халықаралық авиамаршрутқа конкурс өткiзу және авиамаршруттарға куәлiктер беру қағидаларында, сондай-ақ жолаушыларды, багажды, жүктерді және пошта жөнелтiлiмдерiн тасымалдау бойынша субсидияланатын авиамаршрутқа конкурс өткiзу және авиамаршруттарға куәлiктер беру қағидаларында белгіленген бiлiктiлiк талаптарына сәйкес келетін авиакомпаниялар жіберіледі.

2. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган және жергілікті атқарушы органдар құзыреті шегінде авиакомпания авиамаршрутты пайдалану талаптарын орындамаған жағдайда одан авиамаршрутқа арналған куәлікті қайтарып алады.

3. Мыналар:

1) ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін жағдайларды және (немесе) еңсерілмейтін күштің салдарын қоспағанда, авиамаршрутты пайдаланудың басталған күнін, белгілі бір уақыт кезеңінде тұрақты рейстердің белгіленген санын орындауды және әуе кемелерінің авиамаршрутында кестеде белгіленген үлгілерді және (немесе) сыйымдылықты қолдануды қамтитын кестені авиакомпанияның сақтауы;

2) Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын әуе қатынасы туралы халықаралық шарттарға сәйкестік;

3) белгіленген кестеге сәйкес тұрақты әуе тасымалдарын қамтамасыз ету үшін авиакомпанияда болжамды кірісті ескермегенде бір ай ішінде қажетті қаржы қаражатының азаймайтын резервінің болуы авиамаршрутты пайдаланудың талаптары деп түсініледі.

4. Авиакомпаниядан халықаралық немесе субсидияланатын авиамаршрутқа арналған куәлiктi қайтарып алған кезде куәлiк конкурстық ұсынысы жеңiмпаздан (жеңiмпаздардан) кейiн үздiк деп танылған конкурстың басқа қатысушысына берiледi.

5. Халықтың әуе қатынасына қажеттiлігiн қанағаттандыру үшiн азаматтық авиация саласындағы уәкiлеттi орган авиамаршруттарды бөлу жөнiндегi конкурстар аралығындағы кезеңде қажеттiгi туындаған авиамаршрутты пайдалану үшiн авиамаршруттарды бөлу жөнiндегi конкурсты өткiзбей-ақ авиакомпанияға халықаралық немесе субсидияланатын авиамаршрутқа арналған куәлiктi беруге құқылы.

Пайдалану қажеттiгi конкурстар аралығындағы кезеңде туындаған халықаралық немесе субсидияланатын авиамаршрутты бөлген кезде жолаушыларды, багажды, жүктер мен почта жөнелтiлiмдерiн тасымалдау бойынша халықаралық авиамаршрутқа конкурс өткiзу және авиамаршруттарға куәлiктер беру қағидаларында, сондай-ақ жолаушыларды, багажды, жүктер мен почта жөнелтiлiмдерiн тасымалдау бойынша субсидияланатын авиамаршрутқа конкурс өткiзу және авиамаршруттарға куәлiктер беру қағидаларында көзделген бiлiктiлiк талаптарына авиакомпания сай келген жағдайда, өтiнiм берген барлық авиакомпанияларға куәлік берiледi.

Ескерту. 80-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

81-бап. Шетелдік әуемен тасымалдаушылардың Қазақстан Республикасының аумағындағы қызметі

1. Шетелдiк әуемен тасымалдаушылар Қазақстан Республикасы аумағындағы өз қызметiн Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасына (Қазақстан Республикасынан) тұрақты жолаушылар рейстерін орындауды жоспарлайтын шетелдік тасымалдаушылар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органда аккредиттеуден өтуге міндетті.

3. Аккредиттеуді өткізу үшін шетелдік әуемен тасымалдаушы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасында шетелдік әуемен тасымалдаушыларды аккредиттеу қағидаларына сәйкес тізбе бойынша, оның ішінде:

1) коммерциялық әуе тасымалдарын орындауға шетелдік әуемен тасымалдаушыны тіркеуші мемлекет тарапынан рұқсатты;

2) тиісті шет мемлекеттен тағайындалған әуемен тасымалдаушының мәртебесін;

3) пайдаланушының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасын;

4) Қазақстан Республикасының көлік туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен ресімделген және (немесе) брондалған билеттер туралы мәліметтер беруді растайтын құжаттарды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға ұсынуға міндетті.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган аккредиттеу туралы құжаттарды қарауды олар келіп түскен күннен бастап жиырма жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.

Аккредиттеу нәтижелері бойынша азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган шетелдік әуемен тасымалдаушыға Қазақстан Республикасында шетелдік әуемен тасымалдаушыларды аккредиттеу қағидаларында белгіленген нысан бойынша аккредиттеу туралы куәлік береді не одан уәжді түрде бас тартады.

Аккредиттеу туралы куәлікті беруден бас тарту үшін:

1) Қазақстан Республикасында шетелдік әуемен тасымалдаушыларды аккредиттеу қағидаларына сәйкес тізбе бойынша құжаттарды ұсынбау не толық ұсынбау;

2) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға ұсынылған құжаттарда анық емес мәліметтердің не қолданылу мерзімі өтіп кеткен мәліметтердің (құжаттардың) болуы негіз болып табылады.

Аккредиттеу тәртібі, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше белгіленбесе, Қазақстан Республикасында шетелдік әуемен тасымалдаушыларды аккредиттеу қағидаларында айқындалады.

4. Шетелдік әуемен тасымалдаушыға қатысты тасымалдауға құқық беру шарттары Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын әуе қатынасы туралы халықаралық шарттарда және Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

5. Шетелдік әуемен тасымалдаушылар экипажды және жолаушыларды Қазақстан Республикасының халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі саласындағы заңнамасына сәйкес өткізу мерзімдерін сақтай отырып, сапалы және қауіпсіз тамақпен қамтамасыз етуге міндетті.

6. Шетелдік әуемен тасымалдаушылардың өкілдіктері Қазақстан Республикасының аумағында жолаушыларға ақпараттық-анықтамалық қызмет көрсетуді қазақ тілінде жүзеге асырады.

Қосымша басқа тілдерді пайдалануға жол беріледі.

Ескерту. 81-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

82-бап. Авиациялық жұмыстарды орындау

1. Авиациялық жұмыстар азаматтық әуе кемесін пайдаланушы мен тапсырыс берушi арасындағы шарт негiзiнде жүзеге асырылады.

2. Авиациялық жұмыстардың тізбесі мен оларды орындауға қойылатын талаптар Азаматтық авиация саласындағы ұшуларды жүргізу қағидаларында белгіленеді.

3. Азаматтық авиация ұйымының жұмыскерлері болып табылмайтын, бірақ авиациялық жұмыстарды орындау кезінде жұмысқа тартылған адамдар авиация персоналына жатпайды.

4. Пилотсыз авиациялық жүйелерді қолданып, авиациялық жұмыстарды орындау үшін оларды пайдаланушы Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында айқындалған тәртіппен азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымнан авиациялық жұмыстарды орындауға рұқсат алуға міндетті.

Ескерту. 82-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.06.2020 № 347-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

82-1-бап. Тікұшақ қызметтерін ұсыну жөніндегі бірыңғай оператордың құқықтық жағдайы

1. Тікұшақ қызметтерін ұсыну жөніндегі бірыңғай оператордың қызметі осы Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерімен реттеледі.

2. Тікұшақ қызметтерін ұсыну жөніндегі бірыңғай оператордың мүлкі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қалыптастырылады.

3. Тікұшақ қызметтерін ұсыну жөніндегі бірыңғай оператор тікұшақ қызметтерін көрсету жөніндегі өкілеттіктерді іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған кез келген қаржыландыру көздерін тартуға және пайдалануға құқылы.

4. Тікұшақ қызметтерін ұсыну жөніндегі бірыңғай оператордың өкілеттіктеріне мемлекеттік органдар мен бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ұйымдарға тікұшақ қызметтерін ұсыну жатады.

Ескерту. 9-тарау 82-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.12.2015 № 435-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-тарау. ӘУЕМЕН ТАСЫМАЛДАУ САЛАСЫНДАҒЫ ЖАУАПКЕРШІЛІК

83-бап. Әуемен тасымалдау кезiнде жолаушының өміріне немесе денсаулығына зиян келтіргені үшiн тасымалдаушының жауапкершілігі

1. Тасымалдаушы, егер зиян еңсерілмейтін күштің салдарынан немесе жәбірленушінің ниетінен туындағанын дәлелдемесе, әуемен тасымалдау кезiнде жолаушының өміріне немесе денсаулығына келтірілген зиян үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауаптылықта болады.

Жолаушыны әуемен тасымалдау жолаушы әуе кемесінің бортына отырғызылған кезден бастап, әуе кемесiнiң ұшқанына немесе ұшпағанына қарамастан, жолаушы әуе кемесінің бортын тастап шыққан кезге дейiнгi кезеңді қамтиды.

2. Халықаралық ұшуды орындаған кезде әуемен тасымалдау кезiнде жолаушының өміріне немесе денсаулығына келтірілген зиян үшiн тасымалдаушының жауаптылығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес айқындалады.

84-бап. Багаж бен жүктің және жолаушының өзінде болған заттардың жоғалғаны, жетіспеушілігі және (немесе)зақымданғаны (бүлінгені) үшін тасымалдаушының жауапкершілігі

Тасымалдаушы тіркелген багаждың, жүктің жоғалғаны, жетіспеушілігі және (немесе) зақымданғаны (бүлінгені) үшiн, егер багаждың немесе жүктің жоғалғаны, жетіспеушілігі және (немесе) зақымданғаны (бүлінгені) оның кінәсінен болмағандығын дәлелдемесе, залалды мынадай мөлшерде:

1) тасымалдауға құны жарияланбай қабылданған багаждың, жүктің жоғалғаны немесе жетіспеушілігі үшiн – әуемен тасымалдау шартында белгіленген мөлшерде;

2) тасымалға құны жарияланып қабылданған багаждың, жүктің жоғалғаны немесе жетіспеушілігі үшiн – жарияланған құн мөлшерiнде;

3) багаждың, жүктің зақымданғаны үшін – багаждың, жүктің құнының азайған сомасы мөлшерiнде, ал зақымданған жүкті немесе багажды қалпына келтіру мүмкін болмаған кезде – оның құны мөлшерінде өтейді.

Тасымалдаушы жолаушының өзінде болған заттардың жоғалғаны, жетіспеушілігі және (немесе) зақымданғаны (бүлінгені) үшiн, егер жолаушы зиян тасымалдаушының кінәсінен болғандығын дәлелдесе, заттар құнының азайған сомасы мөлшерінде залалды өтейді.

Халықаралық ұшуды орындаған кезде тіркелген багаждың, жүктің, жолаушының өзінде болған заттардың жоғалғаны, жетіспеушілігі және (немесе) зақымданғаны (бүлінгені) үшiн тасымалдаушының жауаптылығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес айқындалады.

Егер багаждың, жүктiң бiр бөлiгiнiң немесе солардың iшiндегi қандай да бiр заттың жоғалғаны, жетiспеушiлiгi және (немесе) зақымданғаны (бүлінгені) сол багаж түбiртегiнде немесе жүкқұжатында жазылған багаждың немесе жүктiң құнына әсер ететін болса, өтем мөлшерiн белгiлеген кезде бүкіл осы багаждың және (немесе) жүктiң жалпы құны ескерiлуге тиiс.

Тасымалдаушы жүктiң немесе багаждың жоғалуынан, жетіспеушілігінен немесе зақымдануынан (бүлiнуiнен) келтiрiлген белгiленген залалды өтеумен қатар, жөнелтушiге (алушыға), егер тасымалдау ақысы жүк құнына кiрмейтiн болса, жоғалған, жетіспеген, бүлiнген немесе зақымданған жүктi немесе багажды тасымалдау үшiн алынған ақыны қайтарады.

85-бап. Пошта жөнелтілімдерінің жоғалғаны, жетiспеушілігі, зақымданғаны (бүлінгені) және (немесе) жеткiзiлуiнiң кешіктірілгені үшiн тасымалдаушының жауапкершілігі

Тасымалдаушының кінәсінен пошта жөнелтілімдерінің жоғалғаны, жетiспеушілігі, зақымданғаны (бүлінгені) және (немесе) жеткiзiлуiнiң кешiктiрiлгенi үшiн пошта операторлары жөнелтушілердің немесе адресаттардың алдында жауапкершілікте болған мөлшерде тасымалдаушы пошта операторларының алдында материалдық жауапкершілікте болады.

Ескерту. 85-бап жаңа редакцияда - ҚР 09.04.2016 № 499-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

86-бап. Тасымалдаушының рейстің мәртебесі өзгерген кездегi жолаушы алдындағы жауапкершілігі

Ескерту. 86-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Тасымалдаушының кінәсінен немесе әуе кемесінің кеш келуі салдарынан рейстің мәртебесі өзгерген кезде тасымалдаушы жолаушылар үшін жөнелту пункттері мен аралық пункттерде мынадай:

1) жеті жасқа дейінгі балалы (болған кезде) жолаушыға ана мен бала бөлмесін ұсыну;

2) рейстің жөнелтілуін екі сағаттан аса күткен кезде ұзақтығы бес минуттан аспайтын екі телефон қоңырауын шалу, оның ішінде халықаралық байланыс желісі бойынша қоңырау шалу немесе электрондық почта арқылы екі хабарлама жіберу;

3) рейстің жөнелтілуін екі сағаттан аса күткен кезде салқындатылған сусындармен қамтамасыз ету;

4) рейстің жөнелтілуін төрт сағаттан аса және әрі қарай күткен кезде:

күндізгі уақытта - әрбір алты сағат сайын;

түнгі уақытта әрбір сегіз сағат сайын ыстық тамақпен қамтамасыз ету;

5) рейстің ұшуын күндізгі уақытта сегіз сағаттан аса және түнгі уақытта алты сағаттан аса күткен кезде тасымалдаушы ұсынған қонақ үйге орналастыру;

6) қонақ үй қосымша ақысы алынбай ұсынылатын жағдайда тасымалдаушы ұсынған көлікпен әуежайдан қонақ үйге дейін және кері қарай жеткізу қызметтерін көрсетуді ұйымдастыруға міндетті.

Осы тармақта көрсетілген қызметтер жолаушыларға қосымша ақысы алынбай көрсетіледі.

Рейстің мәртебесі өзгерген кезде тасымалдаушы осындай өзгеріс туралы өзіне белгілі болған бойда жолаушыны билетті сатып алу кезінде көрсетілген ұялы байланыстың абоненттік нөмірі және электрондық пошта мекенжайы бойынша, сондай-ақ әуежайда:

1) рейс мәртебесінің өзгеру себептері және жаңа ұшу уақыты және (немесе) жаңа маршрут туралы;

2) егер өзгеріс осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес тасымалдаушының кінәсінен немесе әуе кемесінің кеш келуі салдарынан болса, рейс мәртебесінің өзгеруіне байланысты тасымалдаушы ұсынатын қызметтер тізбесі туралы хабардар етеді.

2. Тасымалдаушының кінәсінен рейстің мәртебесі бес сағаттан астам мерзімге өзгертілген кезде, жолаушының қалауы бойынша, тасымалдаушы:

1) осы баптың 1-тармағына сәйкес қызметтер көрсете отырып, жолаушыны билетте көрсетiлген баратын жеріне жақын арада ұшатын рейспен тасымалдауды қамтамасыз етуге;

2) жолаушыға билеттiң толық құнын қайтаруға мiндеттi.

3. Тасымалдаушы жолаушыны межелі пунктке жеткізу мерзімін өткізіп алғаны үшін, егер мерзімін өткізіп алу еңсерілмейтін күш салдарынан орын алғанын дәлелдей алмаса, жолаушы шеккен шығындарын өтеуден басқа, егер бұл осындай мерзімін өткізіп алуға байланысты орын алған болса, мерзімін өткізіп алған әрбір сағат үшін тариф (мерзімін өткізіп алу орын алған ұшу учаскесі тарифі) құнының үш пайызы мөлшерінде айыппұл төлейді.

Айыппұл сомасын сатып алынған тариф (мерзімін өткізіп алу орын алған ұшу учаскесі тарифі) құнынан асыруға болмайды.

4. Тасымалдаушы жолаушыны межелі пунктке жеткізу мерзімін өткізіп алғаны үшін айыппұл төлеуді жолаушының өтініші бойынша тасымалдаушының интернет-ресурсы және билеттер сату пункттері арқылы жүргізеді.

5. Осы бапта көзделген талаптардың бұзылуына жол берген тасымалдаушылар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

Ескерту. 86-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

86-1-бап. Талап қоюдың ескіру мерзімдері

1. Тасымалдаушы наразылықты қанағаттандырудан толық немесе ішінара бас тартқан не қойылған наразылыққа тасымалдаушыдан жауап алынбаған жағдайларда, тасымалдаушыға тасымалдаудан туындайтын талап қоюлар наразылық жіберілген кезден бастап он бес жұмыс күні өткен соң қойылуы мүмкін.

2. Тасымалдау шарты бойынша талап қоюдың ескіру мерзімі – екі жыл.

3. Талап қоюдың ескіру мерзімі талап қоюға негіз болған оқиға басталғаннан кейінгі келесі күннен бастап есептеледі.

Ескерту. 86-1-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

87-бап. Азаматтық авиация қызметімен байланысты міндетті сақтандыру

Әуе кемелерінің, азаматтық авиацияның басқа да объектілері мен жабдықтарының меншік иелері (иелері) мен пайдаланушылары Қазақстан Республикасының сақтандыру туралы заңдарының талаптарына сәйкес өзінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін, оның ішінде жолаушылардың және авиация персоналының алдындағы, сондай-ақ жүк иесінің немесе жүкті жөнелтушінің алдындағы жауапкершілігін сақтандыруға міндетті.

Халықаралық әуемен тасымалдау кезіндегі сақтандыру Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 87-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

11-тарау. ҰШУ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ІС-ӘРЕКЕТТЕР ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТ

Ескерту. 11-тараудың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

88-бап. Әуе кемесінің бортындағы адамдардың ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттері мен іс-әрекеттері

1. Әуе кемесіндегі жолаушылар ретіндегі адамдар:

1) әуе кемесі командирінің және экипаждың басқа мүшелерінің талаптарын, сондай-ақ қосылған ақпараттық таблода көрсетілген іс-әрекеттерді сөзсіз орындауға;

2) қол жүгі мен жеке заттарын осы үшін арнайы бөлінген орындарға орналастыруға;

3) әуе кемесі командирінің өкімі бойынша немесе көрсетілген іс-әрекеттерді орындауға міндеттейтін ақпараттық табло қосылған кезде жолаушы креслосының таңу белдіктерін тағуға;

4) бүкіл ұшу кезінде әуе кемесінің бортында тәртіп пен реттілікті сақтауға міндетті.

2. Әуе кемесiнің бортындағы адамдардың, оның iшiнде кеменің есі болып табылатын адамдардың экипаждың iс-әрекетіне араласуына, одан ұшуды орындаудың жоспары мен ретiн өзгертудi немесе әуе қозғалысына қызмет көрсету не әуе қозғалысын басқару органдарының нұсқауларын орындамауды талап етуiне тыйым салынады.

3. Әуе кемесіндегі жолаушылар ретіндегі адамдардың:

1) ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін жағдайлар туғызуына;

2) экипаж мүшелеріне қауіп төндіруіне;

3) алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4) ұялы байланыс пен радиоэлектрондық құралдарды әуе кемесінің бортында "ұшуда" деген автономды режимде пайдалануды қоспағанда, ұшудың бүкіл кезеңдерінде ұялы, транкингтік байланыс қызметтерін пайдалануына, әуе кемесін жүргізу, биікке көтерілу, қонуға бет алу кезеңдерінде радиоэлектрондық құралдар мен тұрмыстық мақсаттағы жоғары жиілікті құрылғыларды пайдалануына тыйым салынады.

Ескерту. 88-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 363-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

89-бап. Әуе кемесінің бортындағы адамдар ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін жағдайлар

Осы Заңның 88-бабы 3-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген, әуе кемесінің бортындағы адамдардың ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін жағдайларына:

ұшып келе жатқан әуе кемесінің бортында адамдардың өміріне немесе денсаулығына және әуе кемесінің қауіпсіздігіне қатер төндіре отырып, зорлық-зомбылық актісін жасау;

әуе кемесіне және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін оның жабдықтарына зақым келтіру;

ұшу кезінде әуе кемесінің қауіпсіздігіне қатер төндіретін көрінеу жалған мәліметтерді хабарлау;

әуе кемесін қиратуы немесе ұшу кезінде оның қауіпсіздігіне қатер төндіретін зақым келтіруі мүмкін қондырғыларды немесе заттарды әуе кемесіне орналастыруға әкеп соқтыратын іс-әрекеттер жасау;

әуе кемесінің бортында авариялық жағдай туындаған жағдайларды қоспағанда, әуе кемесінің есіктерін және (немесе) авариялық шығатын есіктерді ашуға әрекет ету;

әуе кемесінің бортында темекі бұйымдарын, қыздырылатын темекісі бар бұйымдарды, қорқорға арналған темекіні, қорқор қоспасын, темекі қыздыруға арналған жүйелерді, тұтынудың электрондық жүйелерін және оларға арналған сұйықтықтарды тұтыну жатады.

Ескерту. 89-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.07.2020 № 361-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

90-бап. Ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiруі мүмкiн қызмет

1. Ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн қызметке әуеайлақ маңындағы аумақта және әуе трассаларының шегiндегi жерлерде кедергілер болып табылатын объектілерді салу, электр беру желілерін орнату және басқа да құрылысжайларды орналастыру; оның салдарынан әуе кеңiстiгiнде радиотолқындық, көрінетін, акустикалық және өзге де сәулелену түрлері жүргізілетін жұмыстар; құстардың топталып жиналуы үшін жағдай жасайтын немесе ұшу көрiнiсiн нашарлататын объектiлердi орналастыру, сондай-ақ әуе кеңiстiгiн пайдаланумен тікелей байланысты емес, бiрақ ұшудың, әуе кемелері жабдықтарының және олардағы адамдардың қауіпсіздігіне әсерiн тигiзетiн кез келген басқа қызмет жатады.

Мұндай қызмет Әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызметті жүзеге асыруға рұқсаттар беру қағидаларына сәйкес берілетін рұқсатпен ғана жүзеге асырылуы мүмкін.

2. Рұқсат алу мыналарды:

1) биіктігі мен орналасқан жері Әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызметті жүзеге асыруға рұқсаттар беру қағидаларындағы ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету ескеріле отырып айқындалған әуеайлақ ауданындағы барлық объектілерді;

2) авиациялық радиотехникалық құралдардың, жарық беретін сигнал жабдықтарының қалыпты жұмыс істеуі үшін кедергі келтіруі, ұшқыштардың көзінің шағылысуына себеп болуы мүмкін байланыс, электр беру желілерін, сондай-ақ басқа да радиотолқындық және көрінетін электромагниттік сәулелену объектілерін;

3) жарылыс қаупі бар объектілерді;

4) шығарылатын газдарды авариялық жағу үшін факелді құрылғыларды орналастыру үшін талап етіледі.

Факелді құрылғылардың биіктігін анықтау кезінде жалын шығарудың ең жоғары ықтимал биіктігі ескеріледі;

5) қызметі әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы көрудің нашарлауына әкеп соғуы мүмкін өнеркәсіптік, өзге де кәсіпорындар мен құрылысжайларды;

6) әуеайлақтың бақылау нүктесінен он үш километр радиуста аң өсіру фермаларын, мал сою орындарын және ауыл шаруашылығы қызметін жүзеге асыратын басқа да объектілерді салу, орнату, орналастыру, кеңейту, реконструкциялау немесе техникалық қайта жарақтандыру үшін талап етіледі. Мұндай қызмет, егер ол әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызметті жүзеге асыруға рұқсаттар беру қағидаларында айқындалатын өлшемшарттарға сәйкес құстардың топталып жиналуына алып келмесе және ұшу қауіпсіздігіне қатер төндірмесе ғана мүмкін болады.

3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген объектілерді салу, орнату, орналастыру, кеңейту, реконструкциялау немесе техникалық қайта жарақтандыру азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым немесе мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган беретін рұқсаттарға сәйкес жүзеге асырылады.

4. Әуеайлақтың бақылау нүктесінен он үш километр жақын қашықтықта құстардың топталып жиналуына алып келетін және ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіретін қалдықтарды тастайтын орындарды орналастыруға тыйым салынады.

5. Ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн қызметтi жүзеге асыру ережелерiнің бұзылуына жол берген жеке және заңды тұлғалар осы бұзушылықтарды өз есебiнен және өз күштерiмен жоюға, ал оларды жойғанға дейiн ондай қызметтiң жүзеге асырылуын тоқтатуға мiндеттi.

6. Әуе кемелерiнiң ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiруі ықтимал қызмет атқарылып жатқан ауданға олардың абайсызда ұшып кiру жағдайларын болғызбау үшін, осындай қызметтi жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына сәйкес мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органға және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға аталған қызмет туралы хабар беруге мiндеттi.

7. Осындай қызметтiң жүзеге асырылуын бақылауды және қадағалауды мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым өз құзыреті және жауапкершілік аймағы шегінде орындайды.

8. Әуежайлар аумағы шегінде жөндеу, құрылыс және монтаждау жұмыстарының барлық түрін жүргізуді ұлттық қауіпсіздік органдары немесе Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі күзет іс-шараларын жүргізу кезеңінде тоқтата тұруы мүмкін.

Ескерту. 90-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 N 233-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

91-бап. Ұшу қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн объектiлердiтаңбалау

1. Ғимараттар мен құрылыстардың иелерi ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында Әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін қызметті жүзеге асыруға рұқсаттар беру қағидаларына, азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларына сәйкес осы объектiлерге түнде және күндiз көрiнетiн таңбалық белгiлер мен құрылғыларды өз есебiнен орнатуға мiндеттi.

Әуеайлақтарды айырып-тану үшін қабылданған таңбалық белгiлер мен құрылғыларға ұқсайтын қандай да бiр белгiлер мен құрылғыларды әуеайлақ ауданында орнатуға жол берiлмейдi.

2. Әуеайлақ ауданындағы объектілерді таңбалаудың жүзеге асырылуын бақылау өз құзыреті және жауапкершілік аймағы шегінде мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті органға және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға жүктеледi.

Ескерту. 91-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-тарау. АВИАЦИЯЛЫҚ ОҚИҒАЛАР МЕН ИНЦИДЕНТТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТЕКСЕРУ

92-бап. Авиациялық жағдайлар, оқиғалар мен оқыс оқиғалар

Ескерту. 92-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Әуе кемесін ұшуға пайдаланумен байланысты әуе кемесінің бортындағы адамдардың мерт болуына (дене жарақатын алып, соңынан қайтыс болуына) және (немесе) осы әуе кемесінің жойылып кетуіне әкеп соқтырған оқиға мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиға деп танылады.

2. Азаматтық әуе кемесін ұшу мақсатында пайдаланумен байланысты, пилот басқаратын әуе кемесі жағдайында қандай да бір адам ұшу ниетімен бортқа кірген кезден бастап ұшу мақсатында бортта болған барлық адамдар әуе кемесін тастап шыққан кезге дейін орын алған немесе пилотсыз әуе кемесінде әуе кемесі ұшу мақсатында қозғалуға дайын болған кезден бастап ұшуды аяқтап тоқтағанға және негізгі күш қондырғысын ажыратқанға дейін орын алған және оның барысында:

1) дене жарақатын табиғи себептер салдарынан алған, өзін-өзі жарақаттаған не басқа адамдар жарақаттаған немесе әдетте жолаушылар мен экипаж мүшелерінің кіруіне болатын аймақтан тыс жерде жасырынып қалған билетсіз жолаушыларға дене жарақаты салынған жағдайларды қоспағанда, қандай да бір адамның осы әуе кемесінде болуы, осы әуе кемесінен бөлініп түскен бөлігін қоса алғанда, әуе кемесінің қандай да бір бөлігімен тікелей жанасуы, реактивтік қозғалтқыш газдары ағысының тікелей әсері салдарынан дене жарақатын алып, соңынан қайтыс болған немесе денсаулығына ауыр зиян, сондай-ақ денсаулығына ауырлығы орташа зиян келген;

2) мыналарды:

бір ғана қозғалтқыш, оның капоттары немесе оның қосалқы агрегаттары бүлінген кездегі қозғалтқыштың істен шыққан немесе зақымданған;

тек қана әуе бұрандалары, күш түсетін бұрандалардың қалақтары, соңғы жағындағы бұранданың қалақтары, планердің күш түспейтін элементтері, ағыстатқыштар, қанатының ұштары, антенналар, датчиктер, қалақтар, пневматикалар, тежегіш құрылғылар, алдыңғы әйнектері, доңғалақтары зақымданған жағдайларын қоспағанда, әуе кемесі зақымданған немесе оның конструкциялары сынған, соның салдарынан әуе кемесі конструкциясының беріктігі бұзылатын, әуе кемесінің техникалық немесе ұшу сипаттамалары нашарлайтын, ірі жөндеу немесе зақымданған элементті ауыстыру қажет болатын; немесе шассилері, шассилердің ашылатын панельдері болымсыз зақымданған жағдайларын қоспағанда, әуе кемесі зақымданған немесе оның конструкциялары сынған, соның салдарынан әуе кемесі конструкциясының беріктігі бұзылатын, әуе кемесінің техникалық немесе ұшу сипаттамалары нашарлайтын, ірі жөндеу немесе зақымданған элементті ауыстыру қажет болатын; не қаптамада аздаған майысқан жерлер немесе ойықтар болған, оның ішінде бұршақтың немесе құстармен соқтығысудың салдарынан (радиолакатор антеннасының ағыстатқышындағы ойықтарды қоса алғанда) аздаған зақымданған;

3) әуе кемесі хабарсыз жоғалып кеткен немесе оған бару мүлдем мүмкін болмайтын жерде болған авиациялық оқиға азаматтық (эксперименттік) авиациядағы оқиға деп танылады.

3. Мемлекеттік авиациядағы авиациялық инцидент деп әуе кемесін ұшуға пайдаланумен байланысты, әуе кемесінің тұтастығына және (немесе) оның бортындағы адамдардың өміріне қатер туғызуы мүмкін немесе қатер туғызған, бірақ авиациялық оқиғамен аяқталмаған оқиға танылады.

4. Азаматтық (эксперименттік) авиациядағы авиациялық инцидент деп азаматтық әуе кемесін пайдаланумен байланысты, қандай да бір адам ұшу ниетімен бортқа кірген кезден бастап ұшу мақсатында бортта болған барлық адамдар әуе кемесін тастап шыққан кезге дейін орын алған және әуе кемесінің, экипаждың, ұшуды басқару және қамтамасыз ету қызметтерінің қалыпты жұмыс істеуден ауытқуына байланысты, ұшу қауіпсіздігіне әсер етуі мүмкін сыртқы ортаның әсеріне байланысты болған, бірақ авиациялық оқиғамен аяқталмаған оқиға танылады.

5. Әуе кемесінің ұшу қауіпсіздігіне қатер төнген, зақымдануы немесе жоғалуы және (немесе) осы әуе кемесінде болған адамдардың қаза болуы орын алған әуе кемесін ұшуға пайдаланумен байланысты жағдай мемлекеттік авиациядағы авиациялық жағдай деп танылады.

6. Азаматтық авиациядағы авиациялық жағдай деп ұшу қауіпсіздігін бұзуға байланысты қатер төндіретін немесе егер мұндай жағдай түзетілмесе немесе жойылмаса, әуе кемесінің, оның бортындағы адамдардың немесе басқа да адамдардың қауіпсіздігіне қатер төндіруі мүмкін авиациялық оқиға немесе оқыс оқиға, сондай-ақ кез келген басқа жағдай танылады.

Ескерту. 92-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

92-1-бап. Авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесі

1. Азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық жағдайларды болғызбау үшін ұшу қауіпсіздігінің деңгейін арттыру авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсынудың мақсаты болып табылады.

2. Авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесін ендіру әділ мәдениет қағидатына негізделуге тиіс.

3. Авиация персоналы және пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдарының өзге де жұмыскерлері ұшу қауіпсіздігіне елеулі тәуекел туғызуы мүмкін және авиациялық жағдайлар туралы хабарлау авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті түрде ұсыну жүйесі арқылы жүзеге асырылатын авиациялық жағдайлардың санаттарына жататын авиациялық жағдайлар туралы құлақтандыруға міндетті.

Деректерін ұсыну авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті түрде ұсыну жүйесі арқылы жүзеге асырылатын авиациялық жағдайлардың санаттары, сондай-ақ осы санаттағы авиациялық жағдайлар туралы деректерді ұсынатын тұлғалардың тізбесі азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында белгіленеді.

4. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген тізбеде көзделмеген авиация персоналы және пайдаланушылар мен азаматтық авиация ұйымдарының өзге де жұмыскерлері құлақтандыруға міндетті санатқа жатпайтын авиациялық жағдайлар туралы, егер олар ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты ақпаратқа жататын болса, сондай-ақ егер мұндай ақпарат ұшу қауіпсіздігіне нақты немесе ықтимал қатер төндіретіндей қабылданатын болса, авиациялық жағдайлар туралы деректерді ерікті түрде ұсыну жүйесі арқылы хабарлайды.

5. Авиациялық жағдай туралы ұсынылған деректерді алғаннан кейін пайдаланушы мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға осы баптың 3 және 4-тармақтарына сәйкес жиналған жағдайлардың анық-қанығын:

1) авиациялық оқиғалар үшін – жиырма төрт сағаттан кешіктірмейтін;

2) басқа авиациялық жағдайлар үшін жетпіс екі сағаттан кешіктірмейтін мерзімде хабарлайды.

6. Сапаны қамтамасыз ету мақсатында ұсынылатын деректерде барынша аз ақпарат қамтылуға тиіс, оған қойылатын талаптар авиациялық жағдайдың санатына қарай өзгеруі мүмкін және азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларына сәйкес белгіленеді.

7. Авиациялық жағдайлар туралы деректерді ұсыну жүйесіне қойылатын жекелеген талаптар және деректерді ұсыну тәртібі азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында және әуежайларда әуе қозғалысына қызмет көрсету кезінде, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету кезінде азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың, қызметі көрсетілетін қызметтерді ұсыну барысында әуе кемелерінің ұшуын орындаумен байланысты азаматтық авиацияның авиациялық оқу орталықтарының ұшу қауіпсіздігін басқару жөніндегі үлгілік нұсқаулықтарда белгіленеді.

8. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары ішкі қағидаларды, сондай-ақ ұшу қауіпсіздігін басқару жүйесін ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты қабылдау арқылы авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесін ендіреді және қолдап отырады.

9. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары авиациялық жағдайлар туралы ақпаратты электрондық дерекқорларда сақтауға тиіс, олар азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымның авиациялық жағдайлар дерекқорымен үйлесімді болуға тиіс.

10. Сертификатталған ең жоғары массасы екі мың екі жүз елу килограмнан асатын әуе кемелерімен және (немесе) турбореактивті қозғалтқышы бар ұшақтармен болған авиациялық оқиғалар туралы ақпараттық есептер Халықаралық азаматтық авиация ұйымына (ИКАО) жіберіледі.

11. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен бірлесіп, осы баптың 3, 4 және 5-тармақтарына сәйкес алынған деректерді тәуелсіз жинау, бағалау, өңдеу, талдау және сақтау үшін тетік құрады. Ұсынылған деректерді өңдеу ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен арттырудан басқа, ақпаратты өзге мақсаттарда пайдалануды болғызбау ниетімен жүзеге асырылуға тиіс және әділ мәдениетті іске асыру мақсатында хабарлаушы адамның және авиациялық жағдайлар туралы есептерде аталған адамдардың жеке басының құпиялылығын тиісті түрде қамтамасыз етуге тиіс.

12. Азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық жағдайлардың санаттары азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында айқындалады.

Ескерту 92-1-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

92-2-бап. Авиациялық жағдайлар туралы ақпараттың құпиялылығы, оны тиісінше пайдалану және ақпарат көзін қорғау

1. Азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық жағдайлар туралы деректер тиісті түрде қорғалуға тиіс және оларды жинау олардың құпиялылығына кепілдік беру, авиациялық жағдайлар туралы есептерде көрсетілген адамдардың дербес деректерін қорғау және авиация персоналы мен азаматтық және эксперименттік авиациядағы өзге де жұмыскерлердің авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесінің беріктігіне сенімділігін қамтамасыз ету арқылы қамтамасыз етілуге тиіс.

2. Авиациялық жағдайлар туралы хабарлайтын немесе есептерде аталатын авиация персоналы мен азаматтық және эксперименттік авиация саласының өзге де жұмыскерлері өздері берген ақпарат негізінде жұмыс берушісі тарапынан тәртіптік жазаға және (немесе) материалдық жауаптылыққа тартылмауға тиіс.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптары мынадай жағдайлардың бірі:

1) әдейі жасалған теріс қылық;

2) шынайы тәуекелді айқын елемеу және адамның өмірі мен денсаулығына болжауға болатын зиян келтіруге, мүлікке нұқсан келтіруге алы пкелген немесе ұшу қауіпсіздігінің деңгейін елеулі түрде төмендеткен лауазымдық міндеттерді сақтамау орын алған кезде қолданылмайды.

3. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары авиациялық жағдайлар туралы ақпаратты:

1) авиациялық жағдайлар туралы хабарлайтын немесе есептерде аталатын адамдарға кінәні немесе жауаптылықты жүктеу;

2) ұшу қауіпсіздігін қолдаудан немесе арттырудан басқа кез келген өзге де мақсаттар үшін бермеуге немесе пайдаланбауға тиіс.

4. Авиациялық жағдай туралы есепте аталатын және дәл сол жағдайлар туралы өзіне белгілі болған кезден бастап хабарлауға міндетті болған, жұмыс берушінің ішкі қағидаларында белгіленген мерзімде қасақана хабарламаған азаматтық және эксперименттік авиация саласының жұмыскері жауаптылыққа тартылуы мүмкін.

5. Егер тәртіптік немесе әкімшілік іс жүргізу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қозғалған болса, авиациялық жағдайлар туралы есептерде қамтылған ақпарат авиациялық жағдайлар туралы құлақтандырған азаматтық және эксперименттік авиация саласының жұмыскеріне немесе авиациялық жағдайлар туралы есепте аталған адамға қарсы пайдаланылмайды.

6. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары жұмыскерлермен консультациядан кейін әділ мәдениетті іске асыру тәртібін белгілейтін ішкі қағидаларды қабылдайды. Әділ мәдениетті іске асыру осы Заңның 92-1 және 92-3-баптарының және осы баптың ережелеріне, сондай-ақ азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында көзделген талаптарға сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.

7. Авиациялық жағдайлар туралы хабарлайтын немесе есептерде аталатын авиация персоналы мен азаматтық және эксперименттік авиация саласының жұмыскерлері туралы ақпаратқа, олардың дербес деректеріне авиациялық жағдайлар туралы есептерді жинауға, бағалауға, өңдеуге, талдауға және сақтауға тікелей тартылған пайдаланушының және азаматтық және эксперименттік авиация ұйымының жұмыскерлері ғана қол жеткізе алады.

8. Авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру талаптарына сәйкес талап етілетін жағдайларды қоспағанда, авиациялық жағдайлар туралы хабарлайтын немесе есептерде аталатын адамдардың дербес деректері жария етілмейді, дерекқорларға енгізілмейді және қолжетімділігі шектеулі ақпарат болып табылады.

9. Авиация персоналы мен азаматтық және эксперименттік авиация саласының өзге де жұмыскерлері осы бап ережелерінің бұзылуы туралы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға хабарлауға құқылы және бұл үшін жұмыс беруші оларды жауаптылыққа тартпауға тиіс.

Ескерту 92-2-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

92-3-бап. Авиациялық жағдайларды талдау және тиісті (түзетуші) шараларды қабылдау

1. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары анықталған авиациялық жағдайларға байланысты ұшу қауіпсіздігіне төнетін қатерлерді анықтау мақсатында авиациялық жағдайларды талдау процесін әзірлейді.

2. Талдау нәтижелері бойынша пайдаланушы мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымы ұшу қауіпсіздігі саласындағы нақты немесе ықтимал кемшіліктерді жою үшін қажетті кез келген тиісті түзету немесе алдын алу іс-қимылдарын:

1) осы іс-қимылдарды уақтылы орындай отырып;

2) іс-қимылдардың іске асырылуы мен тиімділігін мониторингтеу процесін белгілей отырып айқындайды.

3. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары авиация персоналы мен азаматтық және эксперименттік авиация саласындағы өзге де жұмыскерлерге авиациялық жағдайлар туралы деректерді міндетті және ерікті түрде ұсыну жүйесі шеңберінде талдау нәтижелері бойынша қолданылған шаралар туралы ақпаратты ұдайы беруге тиіс.

4. Пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары өз талдауларының алдын ала нәтижелерін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға жіберуге, сондай-ақ түпкі нәтижелерді, егер бұл нәтижелер ұшу қауіпсіздігі үшін нақты немесе ықтимал тәуекелді сәйкестендірсе, жіберуге тиіс.

5. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым пайдаланушылар мен азаматтық және эксперименттік авиация ұйымдары ұшу қауіпсіздігі саласындағы нақты немесе ықтимал кемшіліктерді жою үшін қажетті түзету немесе алдын алу іс-қимылдарын талдау және орындау бойынша жүргізетін жұмыстарға мониторингті жүзеге асырады.

Ескерту 92-3-баппен толықтырылды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

93-бап. Авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеру

1. Қазақстан Республикасының әуе кемесімен не шет мемлекеттің әуе кемесімен Қазақстан Республикасының аумағында болған авиациялық оқиға немесе инцидент міндетті түрде тексерілуге жатады.

2. Авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеру мақсаты оқиғаның себептерін және (немесе) ілеспе факторларды анықтау, болашақта авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды болғызбау және қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөнінде ұсынымдар әзірлеу болып табылады.

Кімнің болсын кінәсі мен жауапкершілігін анықтау авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексерудің мақсаты болып табылмайды.

Азаматтық және эксперименттік авиацияда авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеруді азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган құратын комиссия жүзеге асырады.

Тізбесі азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында белгіленген оқыс оқиғалардың жекелеген түрлерін ұшу қауіпсіздігін басқару жүйелері шеңберінде пайдаланушылар (азаматтық авиация ұйымдары) дербес тергеп-тексереді. Мұндай тергеп-тексерулер азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның шешімі бойынша азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде жүргізіледі. Тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін пайдаланушылар (азаматтық авиация ұйымдары) түпкілікті есепті азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органға және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымға береді.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеруді комиссия мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидаларына сәйкес жүргізеді.

3. Авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеру жөнiндегi комиссияның өкiлеттiгi, сондай-ақ азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға тергеп-тексеру жүргізу тәртібі азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында айқындалады.

Авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеру жөнiндегi комиссияның өкiлеттiгi, сондай-ақ мемлекеттік авиациядағы авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға тергеп-тексеру жүргізу тәртібі мемлекеттік авиация саласындағы уәкiлеттi орган бекіткен Қазақстан Республикасында мемлекеттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидаларында айқындалады.

Тергеуді ұйымдастыру кезінде авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды тергеу жөніндегі комиссияның қызметіне, Қазақстан Республикасының заңдарында тікелей көзделген жағдайлардан басқа, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың, басқа да мемлекеттік органдардың тарапынан араласуға жол берілмейді.

Авиациялық оқиғаны немесе инцидентті тексеру жөніндегі комиссия авиациялық оқиғаға немесе инцидентке қатысты оқиға болған жерлерді, объектілерді және сынықтарды тексеруге, жұмыстарға сарапшыларды тартуға, көрген адамдардан сұрауға, авиациялық оқиғаның немесе инциденттің және (немесе) ілеспе факторлардың себептерін анықтап белгілеу үшін қажетті зерттеулер мен сынақтар жүргізуді тағайындауға, осындай авиациялық оқиғаларды немесе инциденттерді болдырмау немесе олардың салдарын азайту мақсатында ұсынымдар беруге құқылы.

Авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеру жөніндегі комиссия жүргізілетін тергеп-тексеру кезінде объективтілік пен бейтараптық қағидаттарын басшылыққа алуға тиіс. Тергеп-тексерудің тәуелсіз болуы мақсатында авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеру жөніндегі комиссия мүдделер қақтығысын болғызбауды ескере отырып қалыптастырылады.

4. Қазақстан Республикасының аумағында шетелдік әуе кемесімен болған авиациялық оқиға немесе инцидент авиация саласындағы уәкілетті органдар комиссияларының тексеруіне жатады немесе оны өзара келісім бойынша әуе кемесі тіркелген елдің (пайдаланушының) шет мемлекеті тексереді.

5. Егер Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің мемлекеттік тізілімінде тіркелген не Қазақстан Республикасының жеке немесе заңды тұлғасы оны пайдаланушы болып табылатын азаматтық авиацияның әуе кемесі шет мемлекеттің аумағында авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға ұшыраған жағдайда, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттары мен ұсынылатын практикасына және азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларына сәйкес әрекеттерін жүзеге асырады.

6. Тергеп-тексеру процесінде авиациялық оқиға туралы ақпарат тек нақты деректермен шектеледі. "Ақпаратқа қол жеткізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген жағдайларды қоспағанда, мыналар:

1) тергеп-тексеру процесінде жеке немесе заңды тұлғалардан, мемлекеттік органдардан алынған мәліметтер;

2) әуе кемесін пайдалануға қатысы бар адамдар арасындағы хат жазысу туралы мәліметтер;

3) авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға қатысушы адамдарға қатысты медициналық деректер және (немесе) биометриялық және (немесе) дербес деректер;

4) борттағы өздігінен жазатын құрал жазбалары және осындай жазбалардың түсіндірілетін мағынасы;

5) әуе қозғалысына қызмет көрсету немесе әуе қозғалысын басқару органдарының жазбалары және жазбалардың түсіндірілетін мағыналары;

6) экипаж кабинасындағы көрнекі мән-жайды жазатын құралдардың жазбалары мен осындай жазбалардың кез келген бөлігі немесе түсіндірілетін мағынасы;

7) борттағы өздігінен жазатын құралдар жазбаларын қоса алғанда, тергеп-тексеруге қатысты ақпаратты талдау кезіндегі комиссия мүшелерінің не тартылған сарапшылардың не әуе кемесі тіркелген шет мемлекеттің уәкілетті өкілдерінің (пайдаланушының, әзірлеушінің немесе дайындаушының) пікірлері (нұсқалар, өтініштер) қамтылған ақпарат жария етілмейді.

Осы тармақта көрсетілген ақпарат түпкілікті есепке енгізіледі немесе авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны талдауға қатысы болған жағдайда ғана оған қосылады. Осындай талдауға қатысы жоқ жазбалардың бөліктері жария етілмейді.

7. Жеке және заңды тұлғалар, мемлекеттік органдар тергеп-тексеру жөніндегі комиссияның сұрау салуы бойынша жүргізілетін тергеп-тексеруге қатысы бар ақпаратты және (немесе) құжаттаманы ұсынуға міндетті.

8. Азаматтық және мемлекеттік авиациялар салаларындағы уәкілетті органдар жүргізетін авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексерулер Қазақстан Республикасының құқық қорғау, арнаулы және өзге де мемлекеттік органдары жүргізетін тергеп-тексерулерден тәуелсіз болып табылады.

Ескерту. 93-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

93-1-бап. Тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл

1. Тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның бастапқы дайындықтан өткен және авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеру жөніндегі комиссия құрамында азаматтық авиация саласындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеруді ұйымдастыру және жүргізу тапсырылған лауазымды адамы болып табылады.

Тергеп-тексерулерді ұйымдастыру кезінде, Қазақстан Республикасының заңдарында тікелей көзделгеннен басқа жағдайларда, жеке және (немесе) заңды тұлғалар, басқа да мемлекеттік органдар тарапынан тергеп-тексеру жөніндегі уәкілдің қызметіне араласуға жол берілмейді.

2. Тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл оқиға болған жерде және тергеп-тексеру процесінде авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны және оған байланысты барлық аспектілерді тергеп-тексеруді жоспарлайды, жүргізеді және үйлестіреді.

Тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру процесіне Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жауапты болады.

3. Тергеп-тексеру жөніндегі уәкілдің өз міндеттерін орындау кезінде:

1) тергеп-тексеру жүргізудің тәуелсіздігі мен объективтілігін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ тергеп-тексеруге қатысты дәлелдемелердің жоғалуын немесе өзгертілуін болғызбау мақсатында басқа мемлекеттік органдардың өкілдерімен өзара іс-қимыл жасау жоспарын құруға;

2) авиация оқиғасы болған жерге және әуе кемесін пайдалануға, оған қызмет көрсетуге және ұшуларды қамтамасыз етуге тартылған авиация персоналына байланысты барлық құжаттамаға кедергісіз қол жеткізуге, авиациялық оқиғаның немесе оқыс оқиғаның туындауына себепші болып табылатын немесе ықпал етуі, әсер етуі мүмкін оқиға орындарын, объектілер мен сынықтарды, қосалқы бөлшектерді және кез келген басқа да объектілерді қарап-тексеруді және одан әрі зерттеп-қарауды жүргізуге;

3) борттағы өздігінен жазатын құралдарды немесе әуе кемесінің бортындағы ақпарат жеткізгіш кез келген басқа да құрылғыны, сондай-ақ әуе қозғалысына қызмет көрсету органдарының жазбаларын іздеу, қалпына келтіру, шығарып алу, олардың деректерін оқу кезінде үйлестіруді және алынған деректердің сақталуына толық бақылауды жүзеге асыруға құқығы бар. Борттағы өздігінен жазатын құралдар жазбаларын шығарып алу және оқу Қазақстан Республикасындағы тиісті құралдар немесе шет мемлекеттердің авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі құзыретті органдарының құралдары пайдаланыла отырып, қандай да бір кідіріссіз жүргізілуге тиіс;

4) көзімен көргендерден, авиация персоналынан және авиациялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға қатысы бар басқа да адамдардан сұрауға, авиациялық оқиғаның немесе оқыс оқиғаның себептерін және (немесе) ілеспе факторларды анықтау үшін қажетті зерттеулер мен сынақтар жүргізуді тағайындауға;

5) сарапшыларды жұмысқа тартуға, олардың авиациялық оқиғаны немесе оқыс оқиғаны тергеп-тексеруге қатысты есептерін сұратуға;

6) пайдаланушымен келісу бойынша ұшу кезінде азаматтық әуе кемесінің бортында әуе кемесінің кабинасында және салонында отыру құқығымен болуына құқығы бар.

4. Тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл азаматтық және эксперименттік авиациядағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды тергеп-тексеруді жүзеге асыру кезінде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын сақтауға;

2) азаматтық авиациядағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру бойынша Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берілген өкілеттіктерді уақтылы және толық көлемде орындауға;

3) авиациялық оқиға немесе оқыс оқиға болған жерге келуге, азаматтық авиациядағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды тергеп-тексеруді ұйымдастыру мен жүргізуді осы Заңға, азаматтық және эксперименттік авиация саласындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларына және Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкес жүзеге асыруға;

4) азаматтық және эксперименттік авиация саласындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғалардың деректерін ұсыну және оларды тергеп-тексеру қағидаларында белгіленген нысан бойынша азаматтық авиациядағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыруға және жүргізуге өкілеттіктер беретін куәлігінің болуы міндетті.

5. Тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл болып табылатын мемлекеттік қызметшілер мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын Қазақстан Республикасы органдары жұмыскерлерінің еңбегіне ақы төлеудің бірыңғай жүйесі негізінде белгіленетін ақшалай ризықпен қамтамасыз етіледі.

Ақшалай ризық ақшалай үлесті (лауазымдық айлықақы), айрықша еңбек жағдайлары үшін үстемеақыларды және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленетін басқа да үстемеақылар мен сыйлықақыларды қамтиды.

Ескерту. 12-тарау 93-1-баппен толықтырылды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

94-бап. Мемлекеттік авиация саласындағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды сыныптау және есепке алу

1. Мемлекеттік авиация саласындағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды сыныптауды және есепке алуды мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

2. Мемлекеттік авиациядағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды сыныптау және есепке алу Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидаларында айқындалады.

3. Мемлекеттік авиация саласындағы авиациялық оқиғаларды немесе оқыс оқиғаларды есепке алу үшін мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі нақты немесе ықтимал кемшіліктер туралы ақпарат жинауға жәрдемдесу мақсатында авиациялық оқиғалар немесе оқыс оқиғалар туралы деректерді ұсыну жүйесін құрады.

Осы жүйені құру тәртібі Қазақстан Республикасының мемлекеттік авиациясындағы авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидаларында айқындалады.

Ескерту. 94-бап жаңа редакцияда – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

95-бап. Заттай дәлелдемелерді сақтау

Осы Заңның 101-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, жеке және заңды тұлғалар әуе кемесін, оның құрамдас бөліктерiн, бортындағы және жер үстiндегi объективтік бақылау құралдарын, әуе кемесiндегi барлық заттарды, сондай-ақ авиациялық оқиға немесе оқыс оқиға әсерін тигізген аумақ пен ондағы заттарды, әуе кемесін жасауға, жөндеу мен пайдалануға және оның ұшуын қамтамасыз етуге қатысты бүкiл құжаттаманы осы авиациялық оқиғаны тергеп-тексеру жөнiндегi комиссияның мүшелерi немесе тергеп-тексеру жөніндегі уәкіл, сондай-ақ егер әуе кемесін тіркеуші шет мемлекет тергеп-тексеруге қатысуға ниет білдірсе, осындай мемлекеттің уәкілетті өкілі (пайдаланушы, әзірлеуші немесе дайындаушы) келгенге дейін ешкімге қол сұқтырмай сақтауға тиіс.

Заттай дәлелдемелерді сақтау алып қойылуы, бұзылуы, жоғалуы немесе жойылуы мүмкін кез келген заттай дәлелдемелерді суретке түсіру арқылы немесе басқа да тиісті тәсілдермен сақтауды қамтиды. Күзет одан әрі зақымданудан, бөтен адамдардың кіруінен, ұрланудан және бұзылудан алдын ала қорғауды қамтиды.

Ескерту. 95-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

96-бап. Авиациялық оқиға болған жердегi жұмыс

Авиациялық оқиға болған жерде жүргiзiлетiн тексеру дүлей зiлзала зардаптарын жою жөнiндегi жұмыстарға теңестiрiлетiн ерекше жағдайдағы жұмыстар санатына жатқызылады.

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалар мен астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергiлiктi атқарушы органдары, заңды және жеке тұлғалар авиациялық оқиғаны тексеру жөнiндегi комиссияға жан-жақты жәрдем көрсетуге мiндеттi.

97-бап. Авиациялық оқиғаны тексеруге байланысты жұмыстарды қаржыландыру және шығыстарды өтеу тәртiбi

Авиациялық оқиғаны тексеруге байланысты барлық жұмысты пайдаланушы қаржыландырады.

Авиациялық оқиғаны тексерумен байланысты ғылыми-зерттеу, конструкторлық, жөндеу және өнеркәсiптiк ұйымдар жүргiзетiн зерттеулер мен сынақтарды осы ұйымдар қаржыландырып, пайдаланушы кейiннен шығындардың орнын толтырады.

13-тарау. ӘУЕ КЕМЕЛЕРІН, ОЛАРДЫҢ ЖОЛАУШЫЛАРЫ МЕН ЭКИПАЖ
МҮШЕЛЕРІН ІЗДЕСТІРУ ЖӘНЕ ҚҰТҚАРУ

98-бап. Әуе кемелерін, олардың жолаушылары мен экипаж мүшелерін іздестіруді және құтқаруды ұйымдастыру

1. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелерiн, сондай-ақ олардың жолаушылары мен экипаж мүшелерін iздестiру мен құтқаруды ұйымдастыру Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) стандарттарына сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру қағидалары:

1) авариялық хабар беру тәртібін, апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелерiн, сондай-ақ олардың жолаушылары мен экипаж мүшелерін іздестіру мен құтқаруды ұйымдастыру схемасын;

2) персоналға және әуе қозғалысына қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару органдарын, іздестіру-құтқару командаларын, мемлекеттік органдардың авариялық-құтқару қызметтерін, әуе кемелерін пайдаланушыларды қажетті жабдықпен және байланыс құралдарымен жарақтандыруға қойылатын талаптарды;

3) іздестіру-құтқару операцияларын жүргізу жоспарын әзірлеу, келісу және бекіту тәртібін;

4) Қазақстан Республикасының аумағында іздестіру-құтқару қызметін бірлесіп құратын барлық мемлекеттік органдардың, әуе қозғалысына қызмет көрсету, әуе кемесін басқару органдарының, іздестіру-құтқару командаларының, мемлекеттік органдардың іздестіру-құтқару қызметтерінің, әуе кемесін пайдаланушылардың және әуежайлардың арасында жауапкершілікті бөлуді және іс-шараларды ұйымдастыруды;

5) азаматтық авиация ұйымдары іздестіру-құтқару операцияларын (жұмыстарын) жүзеге асырған және оны қамтамасыз етуге қатысқан кезінде олардың шығынын өтеу тәртібін қамтуға тиіс.

1-1. Азаматтық авиацияда әуе кемелерінің іздестіру-құтқару кезекшілігін қамтамасыз ету аэронавигациялық қызмет көрсету үшін алынатын алымдар есебінен жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасының аумағында кез келген мемлекеттің әуе кемелерін, жолаушылар мен экипаж мүшелерін іздестіру және құтқару жөніндегі жұмыстар мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

3. Алып тасталды - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалар мен астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергiлiктi атқарушы органдары, ұйымдар әуе кемесiн iздестiруді және құтқаруды жүргiзуде кез келген мүмкiн болатын көмектерiн көрсетуге мiндеттi және iздестiру-құтқару органдары келгенге дейін адамдарды құтқару, оларға медициналық және басқа да көмек көрсету, сондай-ақ әуе кемесiн және оның бортындағы құжаттаманы, жабдықтар мен мүлiктi күзету жөнінде қажеттi шараларды қолданады.

5. Авиациялық iздестiру-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру және жүзеге асыру кезінде өздерінің құзыретіне және жарғысына сәйкес мемлекеттік органдардың (кәсіпорындардың) күштері мен құралдары, сондай-ақ іздестіру және құтқару ауданындағы әуе кемелерінің экипажы тартылады және пайдаланылады.

6. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелерiне қажеттi көмек көрсету үшiн Қазақстан Республикасының аумағына кiруге:

1) басқа мемлекеттердiң iздестiру-құтқару күштерi мен құралдарына;

2) сол әуе кемелерiнiң иелерi мен пайдаланушыларына;

3) апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелерi тiркелген мемлекеттiң билігіне рұқсат етiледi.

Мұндай рұқсаттың шарттары Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану қағидаларына және Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидаларға сәйкес айқындалады.

Ескерту. 98-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 04.07.2013 № 132-V (01.01.2014 бастап қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

99-бап. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесi экипажының iс-әрекеттері

1. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажы Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру қағидаларына сәйкес шараларды және адамдардың өмiрi мен денсаулығын сақтау және мүлiктi, оның ішінде әуе кемесін сақтау бойынша өзге де ықтимал шараларды қабылдауға міндетті.

2. Апатқа ұшыраған әуе кемесiнiң экипажы өз өкiлеттiктерiн азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның өкілдеріне тапсырғанға дейiн борттағы адамдарды, мүлiктi құтқару мен олардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, әуе кемесiнiң өзiн сақтау жөнiнде барлық мүмкiн болатын шараларды қолдануға мiндеттi. Әуе кемесi экипажының барлық мүшелерi адамдарды, мүлiктi және әуе кемесiн құтқаруға қатысуға мiндеттi.

3. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесiнiң командирi азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның өкілдері келгенге дейін осы әуе кемесiнiң бортындағы адамдардың iс-әрекеттеріне басшылық жасайды.

Ескерту. 99-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

100-бап. Апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесi туралы хабарлау

1. Әуе қозғалысына қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару органдары, аэроклубтар апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесі туралы ақпаратты, сондай-ақ қауiптi жағдайға ұшыраған адамдар туралы кез келген өзге де ақпаратты алған кезде Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру қағидаларында айқындалатын тәртіппен қажетті көмек көрсету бойынша барлық ықтимал шараларды қабылдауға және іздестіру-құтқару операцияларын жүргізу жоспарына сәйкес іздестіру-құтқару командаларына, мемлекеттік органдардың авариялық-құтқару қызметтеріне, әуе кемелерін пайдаланушыларға дереу хабарлауға, сондай-ақ өз құзыреті шегінде авариялық оқиғаға немесе оқыс оқиғаға тергеп-тексеру жүргізуді ұйымдастыру үшін азаматтық және мемлекеттік авиация салаларындағы уәкілетті органдарды хабардар етуге міндетті.

2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалар мен астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергiлiктi атқарушы органдары, жеке және заңды тұлғалар әуе кемелерiнiң апатқа ұшырауы жөнінде өздерiне белгiлi болған барлық жағдайлар туралы азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органға немесе жақын маңдағы әуеайлаққа дереу хабарлауға мiндеттi.

Ескерту. 100-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

101-бап. Авариялық-құтқару жұмыстары

1. Әуеайлақта және әуеайлақ маңындағы аумақта авариялық-құтқару жұмыстарын жүргiзу әуе кемесi апатқа ұшыраған пайдаланушының есебiнен меншiк иелерiнiң немесе әуеайлақтар иелерiнiң күштерiмен және құралдарымен Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Егер апатқа ұшыраған әуе кемесi немесе оның бөліктерi темiржол, автомобиль, су көлiгiнiң қозғалысына немесе әуе кемелерiнiң ұшуына кедергi келтiрсе, құтқару жұмыстарының басшысы көлiк құралдары қозғалысын немесе ұшуды қалпына келтiру мақсатында әуе кемесiнің (оның бөліктерiнің) орналасқан жерiн және жалпы жай-күйiн алдын ала белгiлеп алып, оларды басқа орынға көшіру жөнінде шаралар қолдануға мiндеттi.

102-бап. Әуе кемесiн, оның жолаушылары мен экипажын iздестiрудi тоқтату

1. Iздестiру шаралары нәтиже бермеген жағдайда, апатқа ұшыраған әуе кемесiн iздестiрудi тоқтату туралы шешiмдi әуе кемесiнiң иесiмен және іздестiру-құтқару командасының басшысымен келiсім бойынша тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы қабылдайды.

Апатқа ұшыраған әуе кемесін іздестіруді тоқтату туралы шешім қолда бар iздестiру-құтқару күштерiмен және құралдарымен бұдан әрi iздестiру әуе кемесiн табуға және тiрi қалған адамдарды құтқаруға қол жеткiзбейді деп пайымдауға жеткiлiктi негіздер болғанда ғана қабылдануы мүмкiн.

2. Апатқа ұшыраған әуе кемесін іздестіруді тоқтату туралы шешімге осы әуе кемесін иеленуші Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шағым жасауы мүмкін.

3. Осы бапқа сәйкес iздестiрiлуi тоқтатылған әуе кемесi хабарсыз жоғалып кеткен болып есептеледi.

Хабарсыз жоғалып кеткен әуе кемесi экипажының мүшелері мен жолаушыларын хабарсыз жоқ болып кеткендер деп тану немесе оларды қайтыс болды деп жариялау Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.

Ескерту. 102-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.06.2020 № 351-VI (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

103-бап. Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлердегi әуе кемелерін iздестiру және құтқару

Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған Қазақстан Республикасының әуе кемелерiн iздестiру және құтқару осы Заңның және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың талаптары ескеріле отырып, аумағында осы жұмыстар жүргiзiлетiн мемлекеттiң iздестiру-құтқару жұмыстарын орындау қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

104-бап. Апат жағдайларына әуе кемелерiн жабдықтау және экипажды даярлау

1. Әуе кемелерi іздестіру мен құтқаруға арналған борттық авариялық-құтқару құралдарымен және авариялық жетекті таратқыштармен жабдықталады, олардың тiзбесi әуе кемесiнiң үлгiсi мен ұшатын ауданына қарай азаматтық әуе кемелерінің ұшуға жарамдылығы нормаларына сәйкес айқындалады, ал мемлекеттiк авиацияның әуе кемелерi үшiн мемлекеттік авиация саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

2. Әуе кемесi экипажының барлық мүшелерi авариялық-құтқару даярлығы және әуе кемесiнiң бортында авариялық жағдай туындаған кезде жолаушыларға көмек көрсету бағдарламасы бойынша арнайы оқытудан өтуге мiндеттi.

3. Экипаж осындай жағдайда жасалатын iс-әрекеттер туралы және жеке және борттық авариялық-құтқару құралдарын пайдалану қағидалары туралы жолаушыларға мiндеттi түрде нұсқау беруге тиiс.

Жолаушыларға арналған ақпарат қазақ және орыс тілдерінде берілуге тиіс. Бейнеақпаратты қолдануға рұқсат етіледі.

14-тарау. АВИАЦИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК

105-бап. Авиациялық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету

1. Әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) пайдаланушылар, әуе кемелерін пайдаланушылар Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасына сәйкес азаматтық авиацияны оның қызметіне заңсыз араласу актілерінен қорғау жөніндегі шараларды қабылдауға мiндеттi.

Жерде және әуеде азаматтық авиация қауіпсіздігіне қатер төндіретін акт немесе актіні жасауға әрекеттену, атап айтқанда:

әуе кемесін заңсыз басып алу;

пайдаланудағы әуе кемесін бұзу;

әуе кемесінің бортында немесе әуеайлақтарда адамдарды кепілге алу;

әуе кемесінің бортына, әуежайға (әуеайлаққа) немесе аэронавигациялық құрал немесе қызмет орналасқан жерге күшпен кіру;

әуе кемесінің бортына немесе әуежайға қылмыстық мақсаттарға арналған қаруды, қауіпті құрылғыларды немесе материалды орналастыру;

пайдаланудағы әуе кемесін адамды өлімге ұшырату, елеулі жарақаттау немесе мүлікке немесе қоршаған ортаға айтарлықтай залал келтіру мақсатында пайдалану;

ұшып келе жатқан немесе жердегі әуе кемесінің қауіпсіздігіне, жолаушылардың, экипаж мүшелерінің, жердегі персоналдың немесе әуежайдағы жұртшылықтың немесе азаматтық авиацияның құралдары немесе қызметі орналасқан жердің қауіпсіздігіне қатер төндіретін жалған ақпаратты хабарлау азаматтық авиация қызметіне заңсыз араласу актісі болып табылады.

1-1. Әуежайлар мен авиакомпаниялар пайдаланушыларының Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметтік қару мен оның оқ-дәрілерін сатып алуға, сақтауға және пайдалануға құқығы бар.

1-2. Азаматтық авиация ұйымы авиациялық қауіпсіздік бағдарламаларын әзірлейді және қабылдайды, оларда Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасына сәйкес әзірленген, заңсыз араласу актілерін болғызбау және оларға қарсы іс-қимыл жасау шаралары мен рәсімдері көзделеді.

2. Азаматтық авиацияны оның қызметiне заңсыз араласу актілерінен қорғау:

1) әуежайдың бақыланатын аймағына, оның ішінде әуежайдың кіру шектелген күзетілетін аймақтарына және әуе кемесінің бортына бөгде адамдар мен көлiк құралдарының кiруiн болғызбау.

Жете тексеру пунктінен әуе кемесіне дейінгі коммерциялық авиацияның ұшатын жолаушыларына арналған аймақтар, сондай-ақ перрон, жете тексеруден өткен багаж бен жүктер бар әуе кемелеріне қызмет көрсету аймақтарын қоса алғанда, багаж өңдеу аймақтары, жүк қоймалары, пошта жөнелтілімдерін өңдеу орталықтары, әуежайдың бақыланатын аймағында орналасқан бортта тамақтандыру мен ұшақтарды тазалау қызметтерінің үй-жайлары кіру шектелген күзетілетін аймақ болып табылады;

1-1) авиациялық жұмыстарды орындау кезінде пилотсыз авиациялық жүйеге бөгде адамдардың кіруін болғызбау;

2) бөгде адамдардың әуе кемелерiне кiрiп кету мүмкiндiгiн болғызбайтындай тұрақтардағы әуе кемелерiн күзету;

2-1) пилотсыз әуе кемесін сақтау орнына заңсыз кіру және бағдарламалық қамтылымның және (немесе) жабдықтың конфигурациясын заңсыз өзгерту мүмкіндігін болғызбайтын пилотсыз авиациялық жүйені тиісінше сақтау;

3) әуе кемелерінде, оның ішінде пилотсыз әуе кемелерінде тасымалдауға тыйым салынған қаруларды, оқ-дәрiлердi, жарылғыш, радиоактивтi, уландырғыш, тез тұтанғыш және басқа да қауiптi заттар мен құралдарды заңсыз алып жүру мүмкiндiгiн болғызбау;

4) қару-жарақ пен оқ-дәрiлердi тасымалдау кезiнде олардың әуе кемелерiнің жолаушылардан оқшауланған бөлiктерiнде оқтары алынған күйде багажбен тасымалдануын қамтамасыз ететiн айрықша сақтық шараларын енгiзу;

5) ерекше жағдайларда әуе кемелерiн, пилотсыз авиациялық жүйелерді арнайы қарап тексеру;

6) ұшу кезiнде экипаждың қауiпсiз жұмысын қамтамасыз ететiн, сондай-ақ әуе кемесiн заңға қайшы пайдалануға жол бермейтiн техникалық құрылғылармен әуе кемелерiн жабдықтау;

6-1) әуе кемесінің бортына, әуежайға немесе аэронавигациялық құрал және басқа да объектілер орналасқан жерге заңсыз кіруді болғызбау;

6-2) аэровокзалдар мен іргелес аумақтардың жалпы рұқсат етілген аймақтарында қауіпсіздіктің қажетті шараларымен;

6-3) азаматтық авиация мақсаттары үшін пайдаланылатын ақпараттық технологиялар мен байланыс технологияларының және деректердің маңызды жүйелерінің қауіпсіздік шаралары;

6-4) пилотсыз авиациялық жүйелерді құқыққа қарсы пайдалануды болғызбайтын бағдарламалық-техникалық құралдармен пилотсыз авиациялық жүйелерді жарақтандыру;

7) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым мен мемлекеттік органдар авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде өз құзыреті шегінде арнайы әзiрлеген авиация қызметiне заңсыз араласуға қарсы іс-әрекет жасау шаралары, сондай-ақ авиациялық қауiпсiздiкті қамтамасыз ететiн басқа да шаралар арқылы қамтамасыз етiледi.

2-1. Егер әуе кемесі заңсыз араласу актісіне ұшыраса, әуе кемесінің командирі, егер әуе кемесінің бортындағы жағдай өзгені талап етпесе, Авиациялық қауiпсiздiк қағидаларына сәйкес, азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым айқындаған қолайлы әуеайлаққа аса қысқа мерзімде қону әрекетін жүзеге асырады.

3. Әуе кемелерін пайдаланушылар әуе кемесінің бортында азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Төтенше жағдайлардағы іс-әрекеттер бойынша азаматтық әуе кемелерінің экипаждарына арналған нұсқаулықтан үзінді көшірменің болуын қамтамасыз етеді.

3-1. Ұшып келуі, ұшып кетуі кезінде және тұрақта тұрған уақытында әуе кемесінің бортына бөгде адамның заңсыз кіруіне тыйым салынады.

3-2. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдалану қағидаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, пилотсыз авиациялық жүйені бөгде адамға беруге тыйым салынады.

4. Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясын заңсыз араласу актілерінен қорғауды қамтамасыз ететін заңдардың, қағидалар мен рәсімдердің сақталуына бақылауды және қадағалауды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым басқа мемлекеттік органдардың құзыретіне сәйкес олармен бірлесіп жүзеге асырады.

Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым басшысының Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясын заңсыз араласу актілерінен қорғау саласындағы лауазымдық өкілеттіктер берілетін орынбасары Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетімен келісу бойынша тағайындалады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті тағайындалатын адамды келісуден бас тартудың анықталған себебін түсіндірмеуге құқылы.

4-1. Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жыл сайын Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының авиация қауіпсіздігін қамтамасыз ету бөлігіндегі талаптарын сақтау тұрғысында азаматтық авиация ұйымдарында тексерулер мен сынақтар жүргізуге бағытталған іс-шаралар кешені түсінілетін авиациялық қауіпсіздікті тұрақты қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі бағдарламаны қабылдайды.

5. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген авиациялық қауіпсіздік шараларының сапасына бақылауды және қадағалауды жүргізу:

1) Қазақстан Республикасының әуеайлақтарын (тікұшақ айлақтарын) пайдаланушыларды, азаматтық әуе кемелерін , авиациялық жұмыстарды орындайтын пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдаланушыларды және Қазақстан Республикасының әуежайларына тұрақты рейстер орындайтын шет мемлекеттердің азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларды жылына бір реттен жиі емес кезеңділікпен ішінара тексерулер және жоспардан тыс тексерулер;

2) ұлттық қауіпсіздік органдары жүргізетін қызметтік эксперименттер;

3) әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың авиациялық қауіпсіздік бойынша ішкі тексерулері;

4) әуежайдың авиациялық қауіпсіздік қызметін сертификаттау;

5) авиациялық қауіпсіздік шараларының сапасын бақылауды жүзеге асыратын мамандарды іріктеуді жүргізу;

6) кемшіліктерді анықтауды және оларды жою жөнінде шаралар қабылдауды қамтитын авиациялық қауіпсіздіктің жай-күйіне талдау жүргізу;

7) авиациялық қауіпсіздік жүйесіне сынақтар жүргізу арқылы жүзеге асырылады.

8) алып тасталды – ҚР 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6. Әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларды тексерулер олардың адамдарды, әуежайдың бақыланатын аймағында орналасқан әуе кемелерін, азаматтық авиация объектілерін, радионавигациялық құралдарды, жабдықтарды заңсыз араласу актілерінен қорғауды қамтамасыз ету қабілетін анықтау үшін жүргізіледі.

7. Ішінара тексерулер қатерлерді бағалау және әуежай арқылы немесе азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылар жүзеге асырған тасымалдар көлемі, сондай-ақ авиациялық қауіпсіздік саласында бұрын анықталған бұзушылықтар ескеріле отырып жүргізіледі.

8. Қызметтік эксперимент жүргізу жөніндегі талаптар:

1) қызметтік эксперимент азаматтық авиация ұйымдарының үздіксіз қызметін бұзатын заңсыз араласу актісін айнытпай көрсетуге және әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың авиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету сапасын тексеруге тиіс;

2) қызметтік эксперимент жүргізу адамдардың өміріне және әуе кемелерінің, авиациялық техниканың және әуежайдың бақыланатын аймағындағы басқа да объектілердің қауіпсіздігіне қатер төндірмеуге тиіс;

3) қызметтік эксперимент әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және азаматтық әуе кемелерін пайдаланушыларға, өзге де заңды және жеке тұлғаларға материалдық залал келтірмеуге тиіс және азаматтық авиация ұйымдарының үздіксіз қызметіне әсер етпеуге тиіс;

4) қызметтік эксперимент ұлттық қауіпсіздік органдары өкілдерінің, эксперимент жетекшісінің және әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылардың авиациялық қауіпсіздік қызметі басшысының тұрақты бақылауымен жүзеге асырылуға тиіс;

5) экспериментке қатысушылардың күш қолдануын және ұстаудан және авиациялық қауіпсіздік қызметі өкілдерінің не қызметтік экспериментке қатысатын мемлекеттік органдардың талаптарын орындаудан жалтарудың өзге де тәсілдерін қолдануын болғызбауға тиіс.

9. Әуежайлардың, әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) және азаматтық әуе кемелерінің пайдаланушылары ішкі аудиттерді, тексерулерді, зерттеп-қарауларды, сенімділікті тексеруді қамтитын авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің сапасын бақылау жөніндегі ішкі шараларды жүзеге асырады. Шараларды іске асыруды Авиациялық қауіпсіздіктің сақталуы сапасына бақылау жүргізу қағидаларына сәйкес әзірленген авиациялық қауіпсіздік бойынша сапаны ішкі бақылау бағдарламасы негізінде сапаны бақылаудың ішкі аудиторы (маманы) жүзеге асырады.

10. Авиациялық қауіпсіздік жүйесіне сынақты Авиациялық қауіпсіздіктің сақталуы сапасына бақылау жүргізу қағидаларына сәйкес азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйым жүргізеді.

Ескерту. 105-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

106-бап. Авиациялық қауіпсіздік қызметтері

1. Әуежайдың және тұрақты әуе тасымалдарын орындайтын авиакомпанияның, сондай-ақ аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілердің өз құрылымында тиісті қажетті техникалық құралдармен және кадр құрамымен жасақталған, азаматтық авиацияны заңсыз араласу актілерінен қорғауды қамтамасыз ететін авиациялық қауіпсіздік қызметі болуға тиіс.

Авиациялық жұмыстарды және тұрақты емес әуемен тасымалдауды орындайтын пайдаланушының өз құрылымында авиациялық қауіпсіздік жөніндегі жауапты адамы болуға тиіс.

1-1. Әуежайлар мен авиакомпаниялардың авиациялық қауіпсіздік қызметтері қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметтік қару мен оның оқ-дәрілерін қолдануға, сақтауға және алып жүруге құқығы бар.

2. Әуежайдың, тұрақты әуе тасымалдарын орындайтын авиакомпанияның , сондай-ақ аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің бірінші басшысына тікелей бағынатын және оның орынбасары болып табылатын, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетімен келісу бойынша тағайындалатын, авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасына сәйкес тиісті оқудан өткен және жұмысқа жіберілетін Қазақстан Республикасының азаматы тиісінше әуежайдың, тұрақты әуе тасымалдарын орындайтын авиакомпанияның, сондай-ақ аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушінің авиациялық қауіпсіздік қызметінің басшысы бола алады.

Қазақстан Республикасының Президентін және күзетілетін өзге де адамдарды тасымалдауды жүзеге асыратын авиакомпанияның авиациялық қауіпсіздік қызметінің басшылары Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметімен келісіле отырып тағайындалады.

Пайдаланушының бірінші басшысына тікелей бағынатын, ұлттық қауіпсіздік органдарының келісімі бойынша тағайындалатын Қазақстан Республикасының азаматы ғана тұрақты емес әуемен тасымалдауды және авиациялық жұмыстарды орындайтын пайдаланушының авиациялық қауіпсіздік жөніндегі жауапты адамы бола алады.

3. Авиациялық қауіпсіздік үшін дербес жауаптылық:

1) әуежайды пайдаланушы болып табылатын ұйымның бірінші басшысына және оның орынбасарына – әуежайдың авиациялық қауіпсіздік қызметінің басшысына;

2) тұрақты әуе тасымалдарын орындайтын авиакомпанияның бірінші басшысына және оның орынбасарына – авиациялық қауіпсіздік қызметінің басшысына;

3) тұрақты емес әуемен тасымалдауды және (немесе) авиациялық жұмыстарды орындайтын әуе кемелерін пайдаланушының бірінші басшысына және авиациялық қауіпсіздік жөніндегі жауапты адамына;

4) жалпы мақсаттағы авиацияны пайдаланушыларға жататын әуе кемесінің иесіне;

5) аэронавигациялық қызмет көрсетуді беруші органның бірінші басшысына және оның авиациялық қауіпсіздік қызметінің басшысына;

6) пилотсыз авиациялық жүйелерді пайдаланушыға жүктеледі.

4. Азаматтық авиация ұйымдарының авиациялық қауіпсіздік қызметтерінің жұмысы азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйыммен, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарымен, құқық қорғау және өзге де мемлекеттік органдарымен олардың құзіретіне сәйкес өзара іс-қимыл жасай отырып жүзеге асырылады.

5. Авиациялық қауіпсіздік қызметіне жұмысқа алу кезінде заңда белгіленген тәртіппен жойылмаған немесе алынбаған соттылығы бар адамдар қабылданбайды.

Ескерту. 106-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2013 № 132-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 N 233-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

107-бап. Қарап тексеру

1. Әуе кемесінің жолаушылары мен экипаж мүшелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында әуе кемесі, борттағы қосалқы заттар мен тағам, экипаж мүшелері, жолаушылар, багаж, қол жүгі, оның ішінде жолаушылардың өздерінде болатын заттар, сондай-ақ жүктер мен почта жөнелтілімдері міндетті түрде ұшу алдында қарап тексеруге жатады.

2. Жолаушыларды, багажды, қол жүгін, оның ішінде жолаушылардың өздерінде болатын заттарды, экипаж мүшелерін, азаматтық авиацияның авиация персоналы қатарындағы адамдарды, әуе кемесі бортындағы қосалқы заттар мен тағамды, жүктер мен пошта жөнелтілімдерін және әуежайдың бақыланатын аймағына келетін барлық адамдарды ұшар алдында жете тексеруді авиациялық қауіпсіздік бойынша даярлау және қайта даярлау бағдарламасына сәйкес бағдарламалар бойынша тиісті оқудан өткен және азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымда жұмысқа рұқсат алған авиациялық қауіпсіздік қызметінің жете тексеру инспекторлары жүргізеді.

Әуе кемелерін пайдаланушылар өздерінің әуе кемелеріне ұшу алдында қарап тексеру жүргізілу үшін жауапты болады.

Ұшу кезінде қарап тексеруді әуе кемесінің командирі тағайындаған экипаж мүшесі жүргізеді.

Әуежайларда әуе кемесін арнайы қарап тексеруді әуежайдың авиациялық қауіпсіздік қызметінің персоналы экипаж мүшелерін (инженерлік-техникалық құрамды) және мемлекеттік органдарды олардың құзыретіне сәйкес тарта отырып жүзеге асырады.

3. Авиациялық қауіпсіздік қызметі жоқ сертификатталмайтын әуеайлақта (тікұшақ айлағында), уақытша әуеайлақта (тікұшақ айлағында) және қону алаңында ұшу алдындағы қарап тексеруді жүргізу әуе кемесінің экипажына жүктеледі.

4. Қол жүгін, багажды қарап тексерудің және жолаушыларды жеке қарап тексерудің алдында жолаушыға оның қолында болуы мүмкін, қауіпті заттар мен нәрселер тізбесінде белгіленген қауіпті заттар мен нәрселерді, сондай-ақ жолаушыларға азаматтық әуе кемелерімен тасымалдауға тыйым салынған есірткінің барлық түрлерін көрсетуге ұсыныс жасалады.

Қарап тексеру кезінде жолаушының жеке басын куәландыратын құжаттарды тасымалдау құжаттарымен салыстырып тексеру жүргізіледі.

Қол жүгін, багажын және өздерін жеке қарап тексеруден жалтарған жолаушылар тасымалдауға жіберілмейді.

Қарап тексеруді ұйымдастыру үшін әуежайлардың басшылары мен авиациялық қауіпсіздік қызметінің басшылары жауаптылықта болады.

5. Әуе кемесіне жүк тиелгеннен кейін оның барлық сыртқы есіктері жабылған кезден бастап жүкті түсіру үшін осы есіктердің кез келгені ашылған кезге дейін жолаушының келісіміне қарамастан, қарап тексеру жүргізілуі мүмкін.

6. Жете тексеру кезінде техникалық құралдар қолданылады, оларға қойылатын талаптарды азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

Авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қосымша шаралар ретінде жолаушыларды ішінара жеке қарап тексеру және олардың қол жүгі мен багажын қолмен қарап тексеру жүргізілуі мүмкін.

Жолаушыларды жеке қарап тексеру және олардың қол жүгі мен багажын қолмен қарап тексеру Авиациялық қауіпсіздік қағидаларына сәйкес әуе кемесімен тасымалдауға тыйым салынған заттар мен нәрселерді табу үшін қажет болатын шектерде жүзеге асырылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралдарын не нәрселерін табу мақсатында жеке қарап тексеруді Қазақстан Республикасының "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Кодексінде санамалап көрсетілген лауазымды адамдар жүргізеді.

Жолаушылардың және экипаж мүшелерінің өздерінде болатын, азаматтық әуе кемелерімен тасымалдауға тыйым салынған барлық заттар мен нәрселерді табу мақсатында жеке қарап тексеруді әуежайдың авиациялық қауіпсіздік қызметінің мамандары жүргізеді.

Жеке қарап тексеруді тексерілетін жолаушымен бір жыныстағы адам ғана әуежайларда санитарлық-эпидемиологиялық қағидалар мен нормалардың талаптарына сай келетін арнайы бөлінген үй-жайларда жүргізеді.

Бір үй-жайда бір уақытта бірнеше жолаушыны жеке қарап тексеруге тыйым салынады.

Жеке қарап тексерудің нәтижелері қарап тексеру жүргізу туралы шешім қабылдаған адам, қарап тексеру жүргізген адам және жолаушы қол қоятын актімен ресімделеді.

7. Егер жолаушының қол жүгін, багажын және өзін жеке қарап тексерген кезде азаматтық әуе кемелерімен алып жүруге тыйым салынған заттар мен нәрселер табылмаса, әуежайдың және авиакомпанияның лауазымды адамдары, сондай-ақ қарап тексеруді жүргізген басқа да адамдар жолаушыны билет алынған рейспен немесе кезекті рейспен жөнелтуді қамтамасыз ететін қажетті шараларды қабылдауға міндетті.

Жолаушы қарап тексеруге байланысты жөнелтудің кешіктірілуі себебінен ұшудан немесе ұшуды жалғастырудан бас тартқан жағдайда, авиакомпания оның талап етуі бойынша билеттің құнын немесе оның пайдаланылмаған бөлігін Жолаушыларды, багажды және жүктерді әуе көлігімен тасымалдау қағидаларында көзделген тәртіппен өтеуге тиіс.

8. Қазақстан Республикасының Үкiметi бекіткен арнайы тізбе бойынша лауазымды адамдарды қоспағанда, әуе кемесімен тасымалданатын әрбір адам мен оның багажына қатысты жете тексеру жүргізіледі.

9. Әуежайдың бақыланатын аймағында қарап тексеру жүргізудің тәртібі мен шарттары Авиациялық қауіпсіздік қағидаларында айқындалады.

10. Қазақстан Республикасының терроризмге қарсы іс-қимыл туралы заңнамасына сәйкес белгіленген қауіп-қатер деңгейіне байланысты жолаушылар және аэровокзалдарға келетін адамдар, олардың алып жүретін заттары, оның ішінде қол жүгі мен багажы Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының авиациялық қауіпсіздік бағдарламасына сәйкес жете тексеруге жатады.

Ескерту. 107-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2019 № 249-VI (01.08.2019 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2022 № 174-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

108-бап. Экипаж мүшесінің куәлігі

Авиация персоналы адамдарының өз қызметтік міндеттерін орындауы кезінде экипаж мүшесінің куәлігін көрсетуі оларға әуежайларда бірінші кезекте қарап тексеруден өту құқығын береді. Экипаж мүшесінің куәлігі әуежайдың бақыланатын аймағына рұқсаттама болып табылады.

Ұшу құрамының, кабина экипажының адамдарына, ұшуға техникалық қолдау көрсетуді қамтамасыз ететін инженерлік-техникалық құрамға және ұшу кезінде әуе кемесінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін персоналға экипаж мүшесінің куәлігін беру ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісілгеннен кейін азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен Ұшу құрамының, кабина экипажының адамдарына, ұшуға техникалық қолдау көрсетуді қамтамасыз ететін инженерлік-техникалық құрамға және ұшу кезінде әуе кемесінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін персоналға экипаж мүшесінің куәлігін беру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 108-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 10.05.2017 № 64-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

15-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

109-бап. Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.

110-бап. Өтпелi ережелер

1. Осы Заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн құрылған авиакомпаниялар осы Заң қолданысқа енгiзiлген күннен бастап бiр жыл iшiнде өздерiнiң құрылтай құжаттарына тиiстi өзгерiстер енгiзуге мiндеттi.

2. Авиакомпаниялар осы баптың 1-тармағының талаптарын орындамаған жағдайда азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган осы баптың 1-тармағында белгiленген мерзiм аяқталған күннен бастап үш айдан кешiктiрмей азаматтық әуе кемелерін пайдаланушының сертификатын қайтарып алады.

111-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң, алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткен соң қолданысқа енгізілетін 16-бабының 3-тармағының екінші - алтыншы абзацтарын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. Осы Заң қолданысқа енгізілген күнінен бастап мыналардың күші жойылды деп танылсын:

1) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 1995 жылғы 20 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж., № 23, 148-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 23, 321-құжат; № 24, 338-құжат; 2002 ж., № 15, 147-құжат; 2003 ж., № 10, 54-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2005 ж., № 7-8, 23-құжат; 2006 ж., № 24, 148-құжат; 2007 ж., № 2, 18-құжат; № 8, 52-құжат; № 9, 67-құжат; № 18, 143-құжат; № 20, 152-құжат; 2009 ж., № 18, 84-құжат; 2010 ж., № 5, 23-құжат);

2) "Азаматтық авиацияны мемлекеттік реттеу туралы" 2001 жылғы 15 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., № 23, 320-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2005 ж., № 7-8, 23-құжат; 2006 ж., № 24, 148-құжат; 2007 ж., № 2, 18-құжат; № 9, 67-құжат; № 18, 143-құжат; 2009 ж., № 18, 84-құжат; 2010 ж., № 5, 23-құжат).

Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев

On Use of Air Space of the Republic of Kazakhstan and Aviation Activity

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 15 July 2010 No. 339-IV.

Unofficial translation

This Law regulates public relations related to the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and the aviation activities and determines the procedure for the use of airspace and aviation activities in order to protect human life and health, environment, the interests of the state, ensure the safety of aircraft operations and meet the needs of the economy of the Republic Kazakhstan, individuals and legal entities in aviation services.

Footnote. Preamble in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Basic definitions, used in this Law

The following basic definitions shall be used:

1) accident rescue operations – the set of measures, oriented to well-timed rendering of assistance to those suffering distress or distressed;

2) air company – a legal entity, who has certification of air operator of civil aerial vehicles;

3) air route certificate – the document to the right of use of aviation route for performance of regular flights;

4) aviation – all types of organizations, the activity of which is oriented to creation of conditions and use of the air space by a human using the aerial vehicles;

5) aviation works – the specialized operations, performed by the air operator with the use of civil aerial vehicles on behalf of other individuals and (or) legal entities;

5-1) certificate for the right to perform aviation work - a document of the established form, issued by an authorized civil aviation organization, certifying the admission of the operator to aviation work;

6) aviation security - protection of civil aviation from the acts of unlawful interference, which is achieved by implementing a set of measures and attracting human and material resources;

6-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);

7) aviation activity – all types of activity, oriented to creation of conditions and use of the air space by a human using the aerial vehicles;

8) aviation services – the services of civil aviation, linked with organization and ensuring of airborne transportation of passengers, luggage, cargo, postal matters and with performance of aviation works for payment or on hire;

9) illegal interruption in aviation activity – unlawful act encroaching on safe aviation activity, entailed misfortunes with people, financial damage, despoliation or hijacking of aerial vehicle or created the threat of ensuing of such consequences;

10) aviation route - air route or set of geographical descriptions of ground surface, above which their communication between the points of air carriage shall be carried out;

10-1) aviation medicine - a field of medicine studying medical support for aviation flights;

10-2) aviation medical inspector - an aviation inspector of the authorized civil aviation organization, who has qualifications and experience in the aviation medicine and is authorized to carry out certification, control and supervision in the civil and experimental aviation;

10-3) aviation medical center - a legal entity carrying out medical examination in the civil aviation;

10-4) certificate of an aviation medical center - a standard document certifying compliance of an aviation medical center with certification requirements;

10-5) aviation medical expert - a doctor who holds a certificate of an aviation medical expert, who has been trained and has practical skills and work experience in aviation medicine, appointed by the authorized civil aviation organization to conduct medical examinations of persons directly related to the performance and provision of flights of aircraft and their maintenance, air traffic services, for obtaining licenses or ratings;

10-6) certificate of an aviation medical expert - a standard document that authorizes an aviation medical expert to conduct a medical examination and issue a medical certificate;

11) aviation training centre – a legal entity, carrying out the training, re- training and maintenance of professional level of aviation personnel;

12) aviation training centre certification – the standard type document, certifying the conformity of the aviation educational organization to certification requirements;

13) certification of maintenance operations and repair of aviation equipment – the standard type document, certifying the conformity of the organization on maintenance operations and repair of aviation equipment to certification requirements;

14) aviation personnel – individuals, who have the specialized and (or) professional training, carry out the activity on performance and operation of flights of aerial vehicles, airborne transportations and aviation works, maintenance operations of aerial vehicles, organization of air traffic maintenance, air traffic control;

14-1) aviation hub - is an air transport hub airport having the necessary infrastructure for arranging connecting flights, which is used by airlines as an intermediate point for delivery of passengers, luggage, postal items and cargo to the destination point;

15) aerodrome section of the road – particular section of the road, authorized by the body in the scope of state aviation, used for takeoff and landing of aerial vehicles of the state aviation upon deciding official and military tasks and tasks of battle training;

15-1) civil aviation fees - payment of individuals and legal entities for services provided by an authorized civil aviation organization, and also mandatory deductions from legal entities for its ongoing supervision of flight safety and aviation security to the budget of the authorized civil aviation organization;

16) authorized body in the scope of civil aviation – the central executive body, carrying out the management in the field of use of the air space of the Republic of Kazakhstan and activity of the civil and experimental aviation;

16-1) an authorized organization in the field of civil aviation - a joint-stock company with one hundred percent participation of the state in the authorized capital, carrying out activities aimed at ensuring sustainable development of the civil aviation industry of the Republic of Kazakhstan, flight safety and aviation security;

16-2) employees of the authorized organization in the field of civil aviation - employees of the authorized organization in the field of civil aviation holding the positions of the first head and his deputies, heads of structural divisions and aviation inspectors;

16-3) international organizations in the field of civil aviation - international organizations operating in the field of civil aviation and adopting aviation regulations aimed at ensuring safety, regularity, efficiency and regulation of other issues of air transport;

17) aeronautical standard of the international organization in the scope of civil aviation – the requirement, regulating organization and carrying out particular aspects of activity of the civil aviation, accepted by the international organization in the scope of civil aviation;

18) organization of civil aviation – a legal entity, carry out the activity in the scope of civil aviation;

19) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

19-1) civil-military coordination system – a set of measures aimed at the safe and effective use of airspace by all types of aviation;

20) certificate of the operator of civil aircraft - a document issued by an authorized organization in the field of civil aviation, certifying the compliance of the operator with the Rules for the certification of operators of civil aircraft and certification requirements;

21) certificate of state registration of a civil aircraft - a document of the established form issued by an authorized organization in the field of civil aviation and confirming the entry of a civil aircraft into the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan;

22) certificate of airworthiness of a civil aircraft - a document issued by an authorized organization in the field of civil aviation, certifying the compliance of a civil aircraft with airworthiness standards;

23) aerial vehicle suffered disaster – the aerial vehicle, received serious damage upon taxiing operation, flying-off, landing or crashing or fully destroyed, as well as the aerial vehicle committed unscheduled landing beyond the aerodrome;

24) aerial vehicle suffering disaster – when an aerial vehicle or people on board are threatened by immediate danger or when radio communication is lost and location of this vehicle is unknown;

25) flights of specific importance – the status assigned by the state bodies, authorized by the Government of the Republic of Kazakhstan on flights of aerial vehicles, as well as on route (flights) of their travel during airborne transportation of protected persons of the Republic of Kazakhstan;

26) flying club – the legal entity that use the aerodrome (helicopter aerodrome), airport on the basis of property or other legal basis and carry out the activity of air operators of general aviation in cases, provided by this Law;

27) aeronautical information – information, received in the results of collection, analysis and processing of data for the purpose of flight operations of aerial vehicles, air traffic maintenance and air traffic control;

28) aeronautical information document – the document that contains information, and has significant importance for flight operations, air traffic maintenance and air traffic control, approved and published in the established manner;

28-1) aeronautical service – the complete services, linked with air traffic maintenance, operation of radio equipment and means of communication, meteorological and search and rescue flight operations, provision of aeronautical information;

29) aeronautical organization – the organization of civil aviation, carrying out air traffic maintenance and transfer of required meteorological information to the board of aerial vehicle, provision of aeronautical information for air space users and operation of radio equipment and means of communication;

29-1) certification of the air traffic support body and (or) radio equipment and communications operation service of aeronautical organization – the standard type document, certifying the conformity of air traffic support body and (or) radio equipment and communications operation service of aeronautical organization with certification requirements;

29-2) fair culture - the principle of ensuring flight safety, in which aviation personnel and other civil aviation employees report errors or misconduct and are not held liable for errors or misconduct in the civil aviation, except as provided by this Law;

30 aerodrome – particular region of ground or water surface (including buildings, constructions and equipment), intended fully or partially for arrival, departure and movement of aerial vehicles over this surface;

31) certificate of an aerodrome (heliport) airworthiness - a document issued by an authorized civil aviation organization, certifying compliance of an aerodrome (heliport) with the certification requirements;

32) aerodrome environs – the territory of ground surface with the centre in aerodrome check point and with the radius, determined by the authorized bodies in the scopes of civil and state aviation;

33) aerodromemeteorological body – the service, located on aerodrome, intended for meteorological support of flights of aerial vehicles;

34) aerodrome traffic – the traffic of aerial vehicles and means of transport on the maneuvering area of an aerodrome, as well as flights of all aerial vehicles in the region of aerodrome;

35) aerodrome check point – the check point, determining the geographic location of an aerodrome;

36) airport – the complex of constructions, intended for receipt and departure of aerial vehicles, service of airborne transportation and having an aerodrome, airport terminal, other required constructions and equipment for these purposes;

37) airport activity – the activity, carried out by individuals and (or) legal entities in airports, linked with provision of airborne transportations, aviation works, flight operating safety and aviation security;

38) certificate of the aviation security service of the airport (aerodrome) - a standard document certifying compliance of the aviation security service of the airport (aerodrome) with certification requirements;

39) control zone of airport – the working area of airport, aerodrome, objects of aeronautical flight operations and the territory, adjoining to them, outbuildings, constructions, storage facilities, the access to which shall be controlled by the service of aviation security;

40) aerial vehicle – the apparatus, maintained in the atmosphere due to its interaction with air, excluding the interaction with air, reflected from the ground (water) surface;

41) a carrier – the air carrier who shall deliver all the seat capacity or part of seat capacity of one aerial vehicle (or several aerial vehicles) with crew team for one or several flights for a valuable consideration to the other party (freighter) in accordance with the contract of affreightment (charter) for transportation of passengers, luggage, cargo, postal matters or for other purposes and shall render the services on its management and on its technical operation using own efforts;

42) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

43) a freighter – the individual or legal entity, concluded the contract of affreightment (charter) with air carrier (carrier) on transfer of all the seat capacity or part of seat capacity of one aerial vehicle (or several aerial vehicles) in use with crew team for one or several flights for transportation of passengers, luggage, cargo, postal matters or for other purposes;

44) maximum certified takeoff weight of aerial vehicle – the maximal acceptable takeoff weight of aerial vehicle, mentioned in the type certification or air worthiness certification of civil aerial vehicle;

45) flight of aerial vehicle – the movement of aerial vehicle on ground (water) surface and in air space from the beginning of takeoff roll (lift-off from the ground or water surface during vertical takeoff) until the end of roll operation (release of the flight strip without a stop) or wheels-on of the ground (water) surface during the vertical landing;

46) use regime of air space – temporary procedure for use of particular elements of the structure of air space of the Republic of Kazakhstan, established for carrying out activity, requiring the specialized organization of use of the air space;

47) air traffic – the movement of aerial vehicles, being in flight and on the maneuvering area of an aerodrome;

48) air traffic maintenance – the inflight and information service, alarm reporting, dispatching service of air traffic (region dispatching service, approach dispatching service or aerodrome dispatching service);

49) air traffic support body – the body of dispatching service of air traffic, centre of flight information or report centre, concerning the air traffic maintenance by the aeronautical organization;

50) air traffic control – the complex process of planning, coordination, flight operations, immediate air traffic control of aerial vehicles on the ground and in the air, as well as control for compliance with established regime of flights and procedure for use of the air space;

51) air traffic control body – the control centre or control unit of the state aviation, carrying out the control of air traffic within its competence and in the zones and regions, established for it;

51-1) Air traffic management – a dynamic and integrated air traffic and airspace management carried out in a safe, economical and efficient manner, including air traffic services, airspace management and air traffic flow management, by providing facilities and continuous maintenance in cooperation with all parties and using airborne and ground functions;

52) airborne transportation – the activity of individuals and legal entities on transportation of passengers, luggage, cargo and postal matters through the aerial vehicles;

53) air path – the air space in the form of corridor intended for flights of aerial vehicles and equipped by aeronautical equipment;

53-1) contract of affreightment (charter) – the contract of carriage (freight) according to which, a lessor (carrier) shall be obliged to assign all the seat capacity or part of the seat capacity of one aerial vehicle (or several aerial vehicles) to a lessee (freighter) for a valuable consideration for temporary possession and use for one or several flights for transportation of passengers, luggage, cargo, postal matters or for other purposes and shall render the services on its management and on its technical operation using own efforts;

53-2) flight recorder – any recording device installed on board an aircraft as an additional source of information for the investigation of an accident or incident;

53-3) competency-based training and assessment system - a system for training and assessing the aviation personnel, which is characterized by a focus on results, a special attention to performance standards for the efficiency of operations and measurement of these standards, as well as development of a training course based on established performance standards;

54) zone of responsibility – the air space of particular size in which the air traffic support body or control body of the air traffic carries out its functions;

54-1) ground handling - a service required upon the aircraft arrival at an airport (aerodrome) or departure of an aircraft from an airport (aerodrome), not including air traffic services;

54-2) ground handling service provider - an individual or legal entity providing ground handling services on the territory of an airport (aerodrome), with the exception of an airport (aerodrome) operator and an air company that independently services its aircraft, passengers, baggage, freight and mail;

55) a passenger – an individual, not included to the composition of a crew team and transmitted on an aerial vehicle in accordance with the air carriage agreement or on the basis of other legal grounds;

55-1) inspection order - an individual act issued by an aviation inspector of an authorized organization in the field of civil aviation based on the results of control and supervision to individuals or legal entities to eliminate the violations identified;

56) a member of cabin crew – a person, relating to aviation personnel that shall fulfill the obligations on the board of aerial vehicle, assigned to him (her) by an air operator or commander of aerial vehicle, but not being the member of flying crew on behalf of safety and for the purposes of passenger service and (or) transportation of cargos;

57) commercial airborne transportation – the activity of legal entities on transportation of passengers, luggage, cargos and postal matters by the civil aerial vehicles or on hire in accordance with the air carriage agreement;

57-1) protected restricted access zone – sections of the controlled area of the airport, defined by the highest risk zones, in which, in addition to access control, other control measures are applied for security purposes;

58) State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan – the document, in which the state registration of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan, rights to them and transactions with them shall be made;

59) air space of the Republic of Kazakhstan – the air space over dry land and water territory of the Republic of Kazakhstan, as well as over its territorial seas;

60) Register of aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan – the document in which the state registration of aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan shall be made;

60-1) irrevocable power – the power of an individual or legal entity, in favour of which the right to impose requirements for exclusion from the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan (deregistration) and exportation of an aerial vehicle is given in accordance with the Minutes on aviation equipment to the Convention on international guarantees in relation to mobile equipment;

61) danger zone – the air space of established sizes within which the activity, constituting the danger for flights of aerial vehicles may be carried out in particular periods of time;

61-1) dangerous goods - products or substances that pose a threat to life and health, safety and property of a person or the environment, specified in the list of dangerous goods, determined by the technical instructions for the safe transport of dangerous goods by air of the International Civil Aviation Organization (ICAO);

61-2) system of remote identification - a system that provides local broadcast of information about an unmanned aircraft during a flight;

62) landing place – the plot of land, ice, water surface, surface of construction, as well as surface of floating structure intended for takeoff, landing, taxiing operation and parking stand of aerial vehicles;

63) alternate aerodrome – the aerodrome on which the aerial vehicle may proceed in the case, if it is impossible or inadvisable to proceed on the aerodrome of planned landing or perform the landing on it;

63-1) medical examination – establishment or confirmation of the presence or absence of an illness in aviation personnel, determination of the state of health, as well as temporary disability, professional fitness to work in the assigned shift;

63-2) medical certificate – a standard document issued on the basis of positive results of a medical examination, confirming the applicant's compliance with the requirements for fitness for health reasons, and providing admission to professional activity;

63-3) the body of control and supervision over state aviation activities - is the structural subdivision of the authorized body in the field of state aviation, which exercises state control and supervision over the state aviation activities;

64) authorized body in the scope of state aviation – the central executive body, carrying out the management in the field of use of air space of the Republic of Kazakhstan and activity of the state aviation;

65) meteorological information – the meteorological report, analysis, forecast and any other information, concerning the factual or expected meteorological conditions, intended for the users of air space;

65-1) guidance material - a document containing a description of processes and procedures intended for aviation inspectors of the authorized civil aviation organization in order to uniformly apply the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization aviation (ICAO) when carrying out certification, exercising control and supervision, as well as classifying inconsistencies with certification requirements to various levels;

66) an air operator – an individual or legal entity, engaged in operation of civil aerial vehicles or rendering own services in this field;

66-1) unmanned aerial system - an unmanned aerial vehicle and related elements (including communication channels and components that control an unmanned aerial vehicle), which are necessary for a safe and efficient operation of an unmanned aerial vehicle in the airspace;

66-2) zone of restriction of flights of unmanned aerial vehicles - part of the airspace of established sizes over the territory of the Republic of Kazakhstan, within which flights of unmanned aerial vehicles are limited by certain conditions;

66-3) unmanned aircraft - an aircraft that is operated or is intended for autonomous operation and (or) for remote control without a pilot on board;

66-4) change in the flight status - a change in the route of the planned direction, flight delay, change in the flight schedule, flight cancellation or other change that affects the departure (arrival) time of the flight or the route;

66-5) expert medical conclusion - a document issued by an aviation medical inspector in controversial cases with the involvement, if necessary, of other aviation specialists;

66-6) certified aerodrome (heliport) - an aerodrome (heliport), whose operator has been issued an aerodrome (heliport) airworthiness certificate;

67) investigation – the process which includes collection and analysis of information, preparation of conclusions on aviation accidents or incident, including determination of its reasons and (or) contributing factors, and drawing up recommendations on safety ensuring, conducted for the purpose of its prevention;

67-1) type certificate - a document issued by an authorized civil aviation organization, an international civil aviation organization certifying aircraft, or by a foreign state to determine the design type of a civil aircraft, engine or propeller and confirming the compliance of the design with air worthiness standards;

68) occasional flight (flight operation) – the flight (flight operation) that is not regular and performed for particular customer for the purpose of airborne transportation or without it;

68-1) permanent supervision – the type of the state supervision for compliance with established requirements by individuals and legal entities, underwent certification procedure for the purpose of provision of safety aviation services to population;

69) regular flight – the flight, performed in accordance with established and published schedule by the air company;

70) forbidden zone – the air space of established sizes over the territory of the Republic of Kazakhstan within which the flight operations of aerial vehicles is prohibited without special permit;

71) a helicopter – the aerial vehicle that is heavier than air which is maintained in flight generally due to reaction of the air with one or several lifting propellers rotating by the engine unit around the axes, being approximately in vertical position;

72) helicopter aerodrome – the aerodrome or particular surface area on construction, intended fully or partially for arrival, departure and movement of helicopters over this surface;

72-1) single operator for helicopter services provision - a legal entity availing of materials and resources, aircraft and qualified specialists, which is a civil aviation subject, determined by the authorized civil protection body;

73) temporary aerodrome – the aerodrome, intended for flight operations of aerial vehicles in particular period of a year that does not have fixed structures and equipment, subject to registration in established manner;

74) aircraft – the aerial vehicle that is heavier than air, put in motion by the engine unit, the ascensional power in which flight is created generally due to aerodynamic reactions on the surfaces, remained motionless in these conditions of flight;

75) air worthiness - technical condition of aerial vehicle, conforming to the aircraft performance characteristics that provide its safety and flying quality;

76) air worthiness standards –requirements to construction, parameters and flying qualities of aerial vehicles and their components, oriented to safety ensuring of flights;

76-1) airworthiness directive – information aimed at maintaining the airworthiness of an aircraft, including engines and propellers, ensuring the safe operation of the aircraft, as well as requirements for modification, replacement of components or in carrying out an inspection of the aircraft and (or) amending its operational restrictions and the operating manual;

76-2) flight restriction zone – the airspace of established dimensions over the territory of the Republic of Kazakhstan, within which aircraft flights are limited by certain conditions;

77) flight plan – particular information on planned flight or part of flight of aerial vehicle, represented by a pilot, crew team or air operator to the air traffic support bodies and (or) air traffic control bodies;

78) flight safety - a state in which the risk of causing harm to life or health of people or causing damage to property is reduced to an acceptable level and maintained at this or a lower level through a continuous process of identifying sources of danger and controlling risk factors;

78-1) flight safety management system - a systematic approach to flight safety management, including organizational structure, hierarchy of responsibility, responsibilities, guidelines and procedures;

78-2) flight tests - a flight performed to determine the characteristics of an aircraft, engine units, aviation and special equipment, armaments and other aviation equipment, research in aerodynamics and strength of the aircraft, also of their systems and (or) to determine compliance of civil aviation equipment with airworthiness requirements;

79) a member of flying crew – a person related to aviation personnel, having the valid aviation personnel certificate on which the obligations are imposed, linked with management of aerial vehicle within the flight time;

80) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
81) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);

81-1) Международная организация гражданской авиации (ИКАО) – специализированное учреждение Организации Объединенных Наций, устанавливающее международные нормы, необходимые для обеспечения безопасности, надежности и эффективности воздушного сообщения, и осуществляющее координацию международного сотрудничества во всех областях, связанных с гражданской авиацией;

81-2) International Civil Aviation Organization (ICAO) standard – a requirement for physical characteristics, configuration, material, technical characteristics, personnel or rules, the uniform application of which is recognized as necessary to ensure the safety or regularity of international air navigation, adopted by the International Civil Aviation Organization (ICAO);

81-3) Recommended practice of the International Civil Aviation Organization (ICAO) – a requirement for physical characteristics, configuration, material, technical characteristics, personnel or rules, the uniform application of which is recognized as desirable in the interests of safety, regularity or efficiency of international air navigation, adopted by the International Civil Aviation Organization (ICAO);

82) international airport – the airport ensuring the international airborne transportations in which the customs, border monitoring and sanitary and quarantine control is organized;

83) international airborne transportation – the airborne transportation, upon performance of which the points of departure and destination independently from whether or not the suspension in transportation or transshipment located in:

the territory of two and more states;

the territory of one state, if the stop in the territory of another state is provided;

84) temporary management of the airport by an air operator, admitted for carrying out of flights in international traffic – the mandatory conduct of the complex of administrative, legal, financial, organizational and technical and other measures and procedures in relation to air operator of the airport, admitted for carrying out flights in international traffic;

85) international flight – the flight of aerial vehicle whereby the aerial vehicle crosses the border of the foreign state;

85-1) search and rescue works – the complex of measures, conducted for the purpose of search and rescue of passengers and screw teams of aerial vehicles, suffered disaster, as well as search and provision of assistance to people upon emergency situations of natural and technogenic nature;

86) a crew member – a person, relating to aviation personnel, intended for fulfillment of particular obligations on the board of aerial vehicle within the flight time;

87) certificate of a crew member – the standard type document that shall be issued to crew members, maintenance personnel, ensuring technical support of flights, having valid aviation personnel certificates, and the personnel, ensuring safety of civil aerial vehicle in flight.

Footnote. Article 1 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 27.10.2015 № 363-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 435-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 09.04.2016 № 499-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 13.06.2017 № 69-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (enforcement, see Art 2); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 2. Sovereignty of the Republic of Kazakhstan over the air space

1. Full and exceptional sovereignty over the air space, located over dry land and water territory of the Republic of Kazakhstan and its territorial seas shall belong to the Republic of Kazakhstan.

2. Air space of the Republic of Kazakhstan is the part of its state territory.

Article 3. Legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities

Footnote. The heading of Article 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. Legislation of the Republic of Kazakhstan on use of air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity shall be based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consist of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If the international treaty, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes the other rules, than those provided by this Law, the rules of international treaty shall be applied.

Footnote. Article 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 4. Scope of application of this Law

The force of this Law shall apply to:

1) users of air space of the Republic of Kazakhstan;

2) state, civil and experimental aviation within the Republic of Kazakhstan;

3) state and civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan during their being beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan, unless otherwise provided by the Laws of the state of aerial vehicle’s stay.

Article 5. Right of property to aviation facilities

Aerial vehicles, aerodromes, helicopter aerodromes, airports, technical means and other property, required for organization, performance, support and operation of flights of aerial vehicles may be in the state and (or) private property.

Article 6. Types of aviation

1. Aviation of the Republic of Kazakhstan shall be divided into state, civil and experimental aviation.

2. State aviation is aviation that is under the jurisdiction of the authorized state aviation body, internal affairs and national security bodies of the Republic of Kazakhstan, as well as other state bodies by resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan and used for the purposes of defense, state security, public order, and provision of airport services..

3. Civil aviation shall be the aviation, not included in composition of experimental and state aviation, used for the purpose of:

1) transportation of passengers, luggage, cargo and postal matters (airborne transportations);

2) performance of aviation works;

3) conduct of educational, sport, social activities, development of technical creativity;

4) satisfying personal needs of an air operator of aerial vehicle;

5) conduct of search and rescue and accident rescue operations, rendering of assistance in case of natural disasters;

6) provision of aeronautical service;

7) maintenance operations and repair of aerial vehicles;

8) carrying out of the airport activity and (or) aerodrome (helicopter aerodrome) service;

9) designing of aerodromes and objects of civil aviation.

Civil aviation, used for the purposes, mentioned in subparagraphs 1), 2) and 5) of this paragraph, for a valuable consideration or on hire shall be considered as commercial aviation.

Civil aviation being in ownership of individuals and (or) legal entities and used for the purposes, mentioned in subparagraphs 1), 2) and 5) of this paragraph, not for a valuable consideration and not on hire, as well as for the purposes, mentioned in subparagraphs 3) and 4) of this paragraph shall be considered as the general aviation.

Civil aviation using aircraft with a maximum certified take-off weight of less than five thousand seven hundred kilograms, including helicopters with a maximum certified take-off weight of less than three thousand one hundred and seventy-five kilograms, is recognized as light aviation.

Civil aviation, using aerial vehicles with maximum certified takeoff weight less than seven hundred fifty kilogram, other flight facilities and auxiliary units shall be considered as ultralight aviation.

4. Experimental aviation shall be considered as the aviation, intended for conduct of design and experimental, experimental, research scientific works and tests in the field of aviation and other equipment.

Footnote. Article 6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.11.2020 No. 375-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 7. Application of standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO), as well as the aviation regulations of other international organizations in the field of civil aviation

Footnote. The title of Article 7 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

1. Application of standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) in the territory of the Republic of Kazakhstan is carried out through adopting the relevant normative legal acts provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, making the necessary changes and additions to them or indicating the references on the application of specific standards and recommended practices of the International Civil aviation organization (ICAO).

1-1. In the airspace, the sovereignty over which is not defined, where the Republic of Kazakhstan is responsible for providing air traffic services, the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) shall be applied in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The aviation rules of international organizations in the field of civil aviation may be applied on the territory of the Republic of Kazakhstan, if they do not contradict the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, and the requirements provided for by these aviation rules cannot be lower than the requirements, set forth in the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO).

Separate requirements contained in the aviation rules of international organizations in the field of civil aviation may be included in the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

The operator of a civil aviation aircraft, the type of which is certified by the aviation authorities of a foreign state, has the right to apply the aviation rules of international organizations in the field of civil aviation in English.

3. Aeronautical standards of international organizations in the scope of civil aviation shall not relate to regulatory documents on standardization, the regulation of which shall be carried out in accordance with the Legislation of the Republic of Kazakhstan for standardization.

Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (the order of enforcement see Art. 2); dated 05.10.2018 No. 184-VI (shall be enforced upon expiry of six months after its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 7-1. Sustainable development of the civil aviation industry of the Republic of Kazakhstan

1. Sustainable development of the civil aviation industry of the Republic of Kazakhstan is based on:

1) the principle of priority of strategic and long-term objectives over operational and short-term objectives;

2) ensuring measures for accounting, research, development and preservation of human capital in the civil aviation industry of the Republic of Kazakhstan;

3) ensuring the continuity of the process of identifying, analyzing and taking measures to minimize systemic risks in the civil aviation industry of the Republic of Kazakhstan.

2. The development and implementation of measures for the sustainable development of the civil aviation industry of the Republic of Kazakhstan are provided by the authorized organization in the field of civil aviation in agreement with the authorized body in the field of civil aviation.

Footnote. Chapter 1 is supplemented with article 7-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Chapter 2. STATE REGULATION, control and supervision IN THE FIELD OF USE OF THE AIR SPACE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN AND AVIATION ACTIVITY

Footnote. Title of chapter 2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 8. State regulation in the field of use of the air space of the Republic of Kazakhstan and activity of the aviation

1. The objectives of the state regulation of use of the air space of the Republic of Kazakhstan and activity of the aviation are:

1) provision of safety use of the air space of the Republic of Kazakhstan by its users, flight operations without threat to life and health of people, environment, interests of the state;

2) establishment of general principles of carrying out the activity, linked with use of the air space and flight operations;

3) satisfying the needs of economics of the Republic of Kazakhstan and citizens in aviation services.

2. State regulation of use of the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity within own competence shall be carried out by the Government of the Republic of Kazakhstan, authorized bodies in the scopes of civil and state aviation.

Article 9. State control and supervision in the field of use of the air space

1. State control and supervision in the field of use of the air space shall be carried out for the purpose of prevention and (or) termination, and (or) restraint of violation of the procedure for use of air space of the Republic of Kazakhstan.

2. State control and supervision in the field of use of the air space shall be carried out in the manner, established by this Law and other Laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10. State control and supervision of the aviation activity

Footnote. Title as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

1. State control and supervision of the activity of state aviation shall be carried out in order to comply with requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the scope of use of the air space and activity of the aviation.

2. State control and supervision over the activities of civil and experimental aviation shall be carried out by the authorized body in the field of civil aviation with the participation of the authorized organization in the field of civil aviation. State control and supervision over the activities of state aviation is carried out by the authorized body in the field of state aviation.

3. Procedure for exercising the state control and supervision over the state aviation activities in the matters of flight safety is determined by the authorized body in the field of state aviation.

4. State control and supervision over the activities of civil and experimental aviation is carried out in the form of:

1) inspections of civil aviation organizations, the procedure for which is determined by the Entrepreneurship Code of the Republic of Kazakhstan, except for the inspections provided for in subparagraph 2) of this paragraph;

2) verifications for compliance of individuals and legal entities with safety requirements of the aerial vehicles’ flights and aviation security, procedure for conduct of which shall be determined by this Law;

3) other forms of control and supervision, including the supervision and analysis of activity of individuals and legal entities on safety ensuring of flights and aviation security.

An authorized organization in the field of civil aviation, when conducting inspections and other forms of control and supervision, exercises technical control and supervision (hereinafter - control and supervision) over compliance with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

5. Monitoring and analysis of the activities of individuals and legal entities to ensure flight safety and aviation security, as well as in order to implement recommendations based on the results of the investigation of aviation accidents and incidents, are carried out on the basis of information, documents and materials provided by individuals and legal entities to the authorized organization in the field of civil aviation in accordance with the requirements of this Law.

6. Based on the results of inspections and other forms of control and supervision, the employees of the authorized organization in the field of civil aviation can draw up final documents (acts, inspection instructions) and take action measures provided for by this Law and other laws of the Republic of Kazakhstan.

At the request of individuals and (or) legal entities, or on its own initiative the authorized civil aviation organization has the right to cancel, withdraw, suspend or change the final documents (acts, inspection orders) of inspections and other forms of control and supervision drawn up by employees of the authorized civil aviation organization.

Footnote. Article 10 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.10.2015 № 376-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 13.06.2017 № 69-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 10-1. Types of inspections for compliance by individuals and legal entities with flight safety requirements for aircraft and aviation security

1. Inspections of individuals and legal entities for compliance with flight safety requirements for aircraft (hereinafter – flight safety) and aviation security are divided into the following types:

1) selective;

2) unplanned.

A random inspection is appointed by an authorized organization in the field of civil aviation in relation to an individual or legal entity carrying out activities in the field of civil and (or) experimental aviation, aircraft and (or) their components, equipment for aircraft flights, on the basis of a continuous supervision program, an approved authorized organization in the field of civil aviation, in accordance with the risk assessment system and taking into account the established time intervals in relation to previous checks for compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities and (or) the standards of the International Civil Aviation Organization ( ICAO).

An unscheduled inspection is appointed by an authorized organization in the field of civil aviation in relation to an individual or legal entity carrying out activities in the field of civil and (or) experimental aviation, aircraft and (or) their components, equipment for aircraft flights, for compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities and (or) the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO).

Depending on the purposes, selective and unplanned inspections are divided into the following types:

1) inspection of an individual carrying out activities in the field of civil and (or) experimental aviation, including organization, preparation and performance of flights by such an individual;

2) inspection of a legal entity carrying out activities in the field of civil and (or) experimental aviation;

3) apron inspections of civil aircraft of foreign operators.

2. Selective and unplanned inspections are carried out during the working hours of the inspected entity, established by the rules of the labor schedule, unless otherwise specified in part two of this paragraph.

An unplanned inspection may be conducted after the working hours (at night, weekend or public holidays) in cases where it is necessary to suppress violations directly at the time of their commission.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 10-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 10-2. Activity, subject to control and supervision on safety ensuring of flights and aviation security

The activity, subject to control and supervision on safety ensuring of flights and aviation security in the scope of civil and experimental aviation shall include:

1) operation of aerial vehicles, performance of flights and preparation to them;

2) air traffic maintenance;

3) provision of aeronautical information, development of instrument flight procedures and compilation of aeronautical charts;

4) meteorological support of flights;

5) maintenance operations of aerial vehicles;

6) aerodrome flight operations;

7) radio technical support of flights and aviation telecommunications;

8) electric lighting operation of flights;

9) management of hazards posed by birds and other animals;

10) training and re-training of aviation personnel;

11) medical clearance, medical examination, organization of medical assistance to passengers;

12) emergency and search and rescue support of flights;

13) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);

14) ground handling;

15) the activity, provided by paragraph 1 of Article 90 of this Law that may constitute a danger to the flight operating safety;

16) aviation security precautions, provided by paragraph 2 of Article 105 of this Law;

17) ensuring information security in the field of civil aviation;

18) ensuring operation of the system of mandatory and voluntary reporting of data on aviation events.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 10-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 11. Procedure for conducting inspections for compliance by individuals and legal entities with flight safety and aviation security requirements

1. Inspections for compliance by individuals and legal entities with flight safety and aviation safety requirements are conducted by the authorized body in the field of civil aviation in accordance with the principle of necessity and sufficiency.

2. Inspection is carried out by the state aviation inspector of the authorized body in the field of civil aviation (hereinafter - the state aviation inspector) using instructional material.

3. The inspection is carried out on the basis of an order for the inspection of an authorized organization in the field of civil aviation, which specifies the person carrying out the inspection, the dates for the start and completion of the inspection, as well as the data of the inspected individual or legal entity.

4. At the inspection, the aviation inspectors are required to present an order on conducting the inspection and an aviation inspector's certificate. The beginning of the inspection is considered to be the moment of handing to the person being checked a copy of the order on conducting the inspection.

5. In cases of refusal to accept a copy of the order to conduct an inspection or obstructing the access of the aviation inspector conducting the inspection to the facilities and (or) materials necessary for the inspection, a protocol is drawn up, which is signed by the aviation inspector conducting the inspection and the inspected person or his authorized representative.

The inspected person has the right to refuse signing the protocol, giving a written explanation of the reason for the refusal. Refusal to receive an order to conduct an inspection is not the ground for canceling the inspection.

6. Based on the results of the inspection, the aviation inspector carrying out the inspection draws up an act on the results of the inspection in two copies.

The act on the results of the inspection shall specify:

1) the date, time and place of drawing up the act;

2) the name of the authorized organization in the field of civil aviation;

3) the date and number of the certificate of appointment of the inspection, on the basis of which the inspection was carried out;

4) surname, name, patronymic (if it is indicated in the identity document) and the position of the person who conducted the inspection;

5) the surname, name, patronymic (if it is indicated in the identity document) of the inspected individual or the name and requisites of the legal entity, and in the case of inspection of the civil aircraft of foreign operators - all individuals or entities inspected and other persons present at the time of the inspection;

6) the date, place and period of the inspection;

7) information on the results of the inspection, including on the violations detected, and their nature;

8) information on familiarization or refusal to familiarize with the act of the inspected individual or legal entity, as well as persons present during the inspection, their signatures or a record of the refusal to sign;

9) signature of the official who conducted the inspection.

The audited person has the right to appeal the audit results according to the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

The act of the inspection results (if any) contains the conclusions of the conducted studies (tests), examinations and other documents or their copies related to the results of the inspection.

7. If there are comments and / or objections to the results of the inspection, the person to be inspected shall state them in writing. Comments and (or) objections may be attached to the act on the results of the inspection, as indicated by a corresponding note.

8. One copy of the act on the results of the inspection with copies of the annexes, with the exception of copies of the documents available in the original from the inspected person, shall be handed to the inspected person or his authorized representative for familiarization and taking measures to eliminate the violations identified and other actions.

9. In the event that there are no violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and the aviation activities, an appropriate entry shall be made in the act on the results of the inspection during the inspection.

Footnote. Article 11 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 12. Results of control and supervision to ensure flight safety and aviation security

Footnote. The heading of Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

1. In cases of revealing, based on the results of control and supervision, violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, aviation inspectors issue inspection instructions to individuals or legal entities to eliminate violations.

In a case that poses a threat to flight safety and aviation security, the aviation inspector issues an inspection order with a requirement to terminate the operation of the aircraft or certain actions of the inspected operator or civil aviation organization.

2. Inspectoral breve shall be presented to individual or legal entity or their representatives personally or by other method, confirming the fact of departure and receipt.

Last name, first name, patronymic (in its existence if any) of individual or the name of legal entity, date of issue of inspectoral breve, basis for directing the inspectorial breve, requirement on elimination of detected violations and terms of fulfilling the inspectoral breve, procedure for appeal shall be specified in inspectoral breve.

3. The inspector’s precept, sent by postal mail by registered mail with notification or electronically via electronic communication channels ensuring a guaranteed delivery of messages, is considered to be served from the day the operator receives the notification of the receipt of the mail item by the addressee or after five working days from the date of sending the notification in electronic form.

4. Inspectoral breve shall be compulsory for fulfillment by individuals and legal entities, carrying out the activity in the scope of civil and (or) experimental aviation.

5. Non-fulfillment of inspectoral breve shall be the ground for suspension of the action or revocation of certification (certificate) for carrying out of the activity in the scope of civil and (or) experimental aviation and shall entail responsibility, established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Inspection precepts issued by aviation inspectors may be appealed in an authorized civil aviation organization or a court.

Footnote. Article 12 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 09.04.2016 № 499-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 12-1. Flight safety program of civil aviation

1. The authorized civil aviation organization together with state bodies involved in ensuring flight safety, shall develop and implement, in accordance with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO), a program for the safety of civil aviation flights, corresponding to the scale and complexity of the civil aviation system, which:

1) is a single set of rules and measures aimed at improving the flight safety level;

2) contributes to effective implementation of the flight safety management system of operators and civil aviation organizations and proper interaction with them;

3) provides monitoring and evaluation of performance indicators for ensuring flight safety;

4) supports and improves national performance indicators for ensuring flight safety.

2. The civil aviation safety program shall include:

1) state policy, goals and resources in the field of ensuring flight safety;

2) management of risk factors for flight safety at the state level;

3) support of flight safety at the state level;

4) promotion of flight safety issues at the state level.

3. Ensuring flight safety in civil aviation shall be a key priority in the activity and an obligation of all the public relations entities associated with the airspace use.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 12-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 12-2. Civil aviation security program of the Republic of Kazakhstan

The authorized body in the field of civil aviation, together with the state bodies participating in provision of aviation security in accordance with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO), develops the Civil Aviation Security Program of the Republic of Kazakhstan, which:

1) provides protection of civil aviation from acts of unlawful interference by introducing certain rules, practices and procedures;

2) implements the concept of aviation security;

3) defines the policy, objectives and tasks in the field of aviation security;

4) establishes requirements for protection of airports, aircraft and air navigation facilities from the acts of unlawful interference;

5) includes the main directions and mechanism for the program implementation, the required resources and sources of their financing, the expected result from the implementation and indicators.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by 12-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 13. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan in the field of use of air space and activity of aviation

The government of the Republic of Kazakhstan shall:

1) develop main principles of the state policy in the field of use of air space and aviation activity;

2) carry out international cooperation in the field of use of air space;

3) determine the authorized bodies in the scopes of civil and state aviation;

3-1) approve the program on flight operating safety in the scope of civil aviation;

3-2) approve the program of simplifying formalities during international airborne transportations, representing the set of measures, designed for assistance of establishing the procedures for the purpose of simplifying formalities in the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

4) approve the Rules of use of air space of the Republic of Kazakhstan;

5) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

6) approve the Rules of organization and operation of the flights of special importance of the Republic of Kazakhstan;

7) - 15-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
16) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
17) - 26) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
27) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
28) - 41) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

42) approve the Rules of issuing the permits for carrying out the activity that may constitute a threat to flight operating safety of aerial vehicles;

43) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

44) approves the Civil Aviation Security Program of the Republic of Kazakhstan;

45) - 51) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
52) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
53) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);
53-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

54) approve the Rules of subsidization of air routes;

54-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

55) approve the Rules of aviation security of the Republic of Kazakhstan;

56) approve the Rules of conducting the quality control for compliance with aviation security;

57) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

58) approve the special list of the civil servants of the Republic of Kazakhstan, transported on aerial vehicle, in relation to which the inspection shall not be carried out;

59) approve the list of persons, serviced in the special designated rooms of the airports of the Republic of Kazakhstan;

60) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);
60-1) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

60-2) determines priority international air routes subject to subsidies in the manner determined by this Law;

60-3) approves the rules for subsidizing aviation fuel for priority international air routes;

61) perform the other powers, imposed on it by the Constitution, this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 13 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.04.2012 No. 15-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 435-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.01.2020); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 14. Competence of the authorized body in the scope of civil aviation in the field of use of the air space and aviation activity

1. The authorized body in the scope of civil aviation within its competence shall:

1) carry out the state regulation, state control and supervision of compliance of individuals and legal entities with the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity and (or) with international standards;

1-1) make decisions on the admission of airports to international aircraft flights support;

1-2) approve the list of dangerous substances and articles, as well as all types of drugs prohibited to passengers for carrying on civil aircraft;

2) carry out implementation of the main principles of the state policy in the field of use of air space and activity of civil and experimental aviation;

2-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
2-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
2-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

4) approve the Rules of performing the flights in civil aviation of the Republic of Kazakhstan;

5) approve the Instruction on organization and air traffic maintenance;

5-1) take measures to stop violating the procedure for using the airspace by civil aircraft in cooperation with the authorized body in the field of state aviation, special state and law enforcement agencies;

5-2) keep records of violations of the rules for the use of airspace by civil and experimental aviation, and also exchange information on all cases of violations of the rules for the use of airspace with the authorized body in the field of state aviation;

6) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
7) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
8) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
9) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

10) carries out international cooperation with aviation authorities of foreign states and specialized international organizations, including by concluding bilateral agreements on cooperation, sharing experience and information related to civil aviation, as well as representation of the Republic of Kazakhstan in international civil aviation organizations;

11) participate in conclusion of international treaties of the Republic of Kazakhstan in the scope of civil aviation;

12) approve the Rules of issuance and grounds for refusal in issuance of permits for performance of international occasional flights;

13) approve the Rules of retirement of aerial vehicles;

13-1) approves the rules for limiting foreign participation (control) in an airline created in the form of a joint-stock company;

14) approve standard instructions for managing the safety of flights of civil aircraft operators, at airports, in air traffic maintenance, in the maintenance of aircraft, civil aviation training centers, whose activities are related to the performance of aircraft flights in the course of providing services;

15) approve the standard type programs of professional training of aviation personnel, participating in safety ensuring of flights;

15-1) approves the testing rules for determining the level of proficiency in English used in radiotelephony communications;

15-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
16) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
17) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
18) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
19) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);

19-1) carries out accreditation of foreign carriers planning regular passenger flights to the Republic of Kazakhstan (from the Republic of Kazakhstan);

19-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
20) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
21) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

22) approve the Rules of appropriation of time intervals for maintenance of aerial vehicles in the airports of the Republic of Kazakhstan;

23) approve the schedule of regular flights of foreign air carriers, as well as Instruction on approval of the schedule of regular flights of foreign air carriers on international air routes of the Republic of Kazakhstan;

24) approve the Instruction of calculating self-cost of the flight hour upon performance of the flights on subsidiary routes;

25) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
25-1) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
25-2) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
25-3) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
26) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
27) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
28) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);

29) approve the types and forms of passes for the right of passage, transit to the control zone of the airport;

30) approves the training and retraining program for aviation security;

30-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
31) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
32) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
33) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
34) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
35) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
36) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
37) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
38) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
38-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
39) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015);
40) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015);
41) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015);

41-1) determine the procedure for use of the air space over the capital and capital airport in concurrence with the authorized body in the scope of state aviation in accordance with the Rules of use of air space of the Republic of Kazakhstan;

41-2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);
41-3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);

41-4) organizes work to investigate aviation accidents and incidents of civil aviation on the territory of the Republic of Kazakhstan;

41-5) participate in investigation of aviation accidents and incidents of civil aviation in the territory of other states, happened with aerial vehicles, registered in the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan or the air operators of aerial vehicles shall be individuals or legal entities of the Republic of Kazakhstan;

41-6) give recommendations for the purpose of prevention of aviation accidents and incidents or reducing their consequences, as well as carry out analysis of performing such recommendations;

41-7) conduct statistical data on aviation accidents and incidents, happened with aerial vehicles, registered in the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan or the air operators being the individuals or legal entities of the Republic of Kazakhstan;

41-8) conduct statistical data on aviation accidents and incidents, happened with aerial vehicles of the air operators of foreign states in the territory of the Republic of Kazakhstan;

41-9) participate in the statistical data exchange with international organizations of civil aviation;

41-10) cooperate with bodies of foreign states and international civil aviation organizations, responsible for investigation of aviation accidents and incidents;

41-11) cooperate with the interested state bodies of the Republic of Kazakhstan on the issues of investigation of aviation accidents and incidents;

41-12) ensure the safety of profs upon investigation of aviation accidents and incidents;

41-13) ensure the integrity of confidential information on flight operating safety;

41-14) develops, implements, studies and maintains the system of mandatory and voluntary reporting of data on aviation events, including the mechanism for collecting, evaluating, processing, storing and recording aviation events;

41-15) participate in information exchange on flight operating safety at the state and international levels and in distribution of information on aviation events;

41-16) carry out the collection and analysis of information, linked with the flight operating safety of civil aviation, as well as composition and bringing of such information to notice of individuals and legal entities, carrying out the activity in the scope of civil aviation. The analysis shall not require the disclosure of the information sources;

41-17) approves the rules of radio technical support for flights and aviation telecommunications in civil aviation;

41-18) approves the rules for provision of aeronautical information in civil aviation;

41-19) approves the airworthiness standards for civil aircraft of the Republic of Kazakhstan;

41-20) approves the rules for certification and issuance of a type certificate;

41-21) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

41-22) approves the rules for certification and issuance of an airworthiness certificate of a civil aircraft of the Republic of Kazakhstan;

41-23) approves the rules for certification of light and ultra-light aviation;

41-24) approves the rules of technical operation and repair of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan;

41-25) approves the rules for certification and issuance of a certificate of the organization for technical maintenance and repair of civil aviation equipment;

41-26) approves the rules for certification and issuance of a certificate of the aviation training center for civil aviation;

41-27) approves the rules for certification and issuance of a certificate of an air navigation services provider, as well as the certification requirements for air navigation service providers;

41-28) approves the rules for the training of aviation personnel;

41-29) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

41-30) approves the rules for arranging working hours and rest for crew members of civil and experimental aviation of the Republic of Kazakhstan;

41-31) approves the rules for certification and issuance of an operator's certificate of civil aircraft;

41-32) approves the rules for the operator's admission to aviation work;

41-33) approves the rules for admission of general aviation operators for flights;

41-34) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

41-35) approves the model regulations on aero-clubs;

41-36) approves the rules for organization of flight work in the civil aviation of the Republic of Kazakhstan;

41-37) approves the rules for organization of flight attendants in the civil aviation of the Republic of Kazakhstan;

41-38) approves the rules for certification and issuance of the aerodrome validity certificate (heliport);

41-39) approves the validity standards for operation of aerodromes (heliports) of civil aviation;

41-40) approves the methodology for assessing compliance with the airworthiness standards for operation of aerodromes (heliports) of civil aviation;

41-41) approves the rules of airfield support in civil aviation;

41-42) approves the rules of electro-light technical support of civil aviation flights of the Republic of Kazakhstan;

41-43) approves the rules for organization of special transport at airports of the Republic of Kazakhstan;

41-44) approves the rules for providing civil aviation aircraft with aviation fuels and lubricants;

41-45) approves the rules for storage, preparation for refueling and quality control of aviation fuels and lubricants and special fluids in civil aviation organizations of the Republic of Kazakhstan;

41-46) approves the rules for managing the dangers posed by birds and other animals for flights of civil aircraft in the Republic of Kazakhstan;

41-47) approves the rules for organization of passenger services at the airports of the Republic of Kazakhstan;

41-48) approves the rules of fire safety in civil aviation of the Republic of Kazakhstan;

41-49) approves the rules of emergency rescue services of flights in the airports of the Republic of Kazakhstan;

41-50) approves the model provision on the air transportation organization service;

41-51) approves the model provision on the aviation security service;

41-52) approves the model provision on production and dispatch service of civil aviation organizations;

41-53) approves the rules for certification and issuance of a certificate of the airport (aerodrome) aviation security service, as well as certification requirements for the airport (aerodrome) aviation security service;

41-54) approves the rules for preflight and special inspections of aircraft;

41-55) approves the lists of positions of managers and specialists of aviation security services of civil aviation organizations of the Republic of Kazakhstan, as well as qualification requirements for such positions;

41-56) approves certification requirements for civil aircraft operators;

41-57) approves certification requirements for aviation training centers;

41-58) approves certification requirements for organizations for technical maintenance and repair of aviation equipment;

41-59) approves the requirements for organizations supplying fuel and lubricants for civil aircraft;

41-60) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);

41-61) approves the rules for allowing airlines to perform regular domestic commercial air transport operations;

41-62) approves uniform requirements and technological procedures at the international airports of the Republic of Kazakhstan for transportation and processing of baggage, postal items and cargo by air;

41-63) approves the form of an electronic air waybill;

41-64) approves the rules of information interaction in transportation and processing of baggage, postal items and cargo by air;

41-65) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
41-66) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);
41-67) Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

41-68) approves the rules for certification and issuance of a certificate of aviation medical center, as well as certification requirements for aviation medical centers;

41-69) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019);

41-70) approves the rules for determining the level of qualification of aviation personnel;

41-71) approves the rules for providing medical assistance to passengers in civil aviation;

41-72) approves the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan;

41-73) develops and approves the rules for access to the provision of services on the territory of the airport, unrelated to airport activities;

41-74) approves the procedure for subsidizing municipally owned airports that do not provide a sufficient income level to cover operating costs with a passenger flow of less than two hundred thousand passengers per year, in agreement with the central authorized state planning body and the central authorized budget planning body;

41-75) approves the rules for anti-icing protection of aircraft on the ground;

41-76) approves the rules for collecting payments in the civil aviation;

41-77) approves the list of paid services of the authorized civil aviation organization and the payment rates in civil aviation;

41-78) approves the methodology for calculating infrastructure fees in agreement with the antimonopoly authority;

42) carry out the other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

2. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

4. The department of the authorized civil aviation body, within its competence, has the right to apply the measures provided for in subparagraphs 1), 2) and 4) of paragraph 2 of Article 16-6 of this Law.

Footnote. Article 14 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 27.10.2015 № 363-V (порядок введения в действие см. ст. 2); dated 09.04.2016 № 499-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 28.12.2016 № 34-VІ (shall be enforced from 01.01.2017); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication) ; dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated December 26, 2019 No. 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 25.06.2020 No. 347-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2020 No. 352-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12. 2022 No. 174-VII ( enforcement, see Art 2); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 15. Competence of the authorized body in the scope of state aviation in the field of use of the air space of the aviation activity

The authorized body in the scope of state aviation within its competence shall:

1) carry out the state regulation and state control and supervision of the use of air space and state aviation activity;

2) form and implement state policy in the use of airspace and the state aviation activities;

3) take measures on reflection of air attack or prevention and (or) termination of the violation of the State Boundary of the Republic of Kazakhstan in the air space, as well as on liquidation of using the force or threat to use the force against sovereignty, territorial integrity and security of the Republic of Kazakhstan;

4) suppress the violation of the order of using the air space of the Republic of Kazakhstan;

5) in consultation with the State Security Service of the Republic of Kazakhstan, the national security bodies, develops and approves the list of restricted areas and restricted flight zones;

6) establish the regimes and short-term restrictions to use the air space in accordance with the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan;

7) after coordination with the State Security Service of the Republic of Kazakhstan and with the national security bodies, issues special permits to fly over the restricted areas and restricted flight zones;

8) issue the permits for performance of international flights by aerial vehicles of foreign states beyond the special appropriated corridors of crossing the State Boundary of the Republic of Kazakhstan in the air space;

9) coordinate the permits for performance of international flights by aerial vehicles of the state aviation of foreign states;

10) keep the records of violations of the order of using the air space of the Republic of Kazakhstan;

11) approves the Rules for state aviation flights of the Republic of Kazakhstan;

11-1) develop and approve the Instructions for organizing flight work in the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

12) approves the Instruction for prevention of accidents in state aviation;

13) approve the Rules of aviation-engineering support of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

14) approve the Rules of navigational support of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

15) approve the Instruction on state, registration and additional identification marking on aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

16) approve the airworthiness standards to the operation of aerodromes (helicopter aerodromes), aerodrome sections of the road and operational requirements submitted to the aerodromes of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

17) approve the Rules of operating the aerodromes (helicopter aerodromes) of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

18) approves the Rules for the state registration of aerodromes (heliports) of state aviation;

19) issue decision on air worthiness to the use of aerodromes (helicopter airdromes) of the state aviation;

20) keep records of the violation of requirements of the flight operating safety of the state aviation, carry out the classifying of aviation accidents and incidents, the control of the state bodies’ activity on conducting the investigations of aviation accidents and incidents in the scope of state aviation;

21) organizes and conducts flight safety management activities;

22) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated April 19, 2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
23) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated April 19, 2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

23-1) develop and approve the Instructions for organizing objective control of state aviation flights of the Republic of Kazakhstan;

23-2) develop and approve the Instructions on the assignment (confirmation and reduction) of class qualifications of aviation personnel of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

24) approve the Instruction on aviation search and rescue service of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

25) approve the Rules of medical maintenance of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

26) approve the Rules of meteorological support of flights of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

27) approve the Rules of ornithological flight operations of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

28) approve the Rules of registering the aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

28-1) develops and approves the Instruction for operation of automotive and electrical gas equipment at aerodromes (heliports) of state aviation;

28-2) develops and approves the Instruction on organization of traffic, ground support for flights and pedestrians at aerodromes (heliports) of state aviation;

28-3) develops and approves the service hours (service life) of aerodrome and technical support for state aviation flights;

28-4) develops and approves the Instruction on joint use of aerodromes (heliports), landing areas for providing and managing flights of state aviation;

28-5) develops and approves the Instruction on organization of quality aviation fuels and lubricants and special liquids in state aviation;

28-6) develops and approves the Rules for organization of air transport in state aviation

29) approve the Instruction on air traffic control;

29-1) issue permits provided by the Law of the Republic of Kazakhstan "On Permits and Notifications", subject to the exceptions provided by Subparagraph 7) of Paragraph 2 of Article 3 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Permits and Notifications";

30) carry out the other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2014 № 233-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 13.06.2017 № 69-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication) ; dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated April 19, 2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 16.10.2023 No. 33-VIII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 15-1. Competence of the authorized civil (state) aviation body in natural monopolies

Footnote. The heading of Article 15-1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12. 2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

The authorized civil (state) aviation body, within its competence:

1) exercise control and regulation of the activities of natural monopolies in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan "On Natural Monopolies";

2) develop proposals on the formation of the state policy for regulation of natural monopolies and submit them for consideration to the authorized agency that managing for natural monopolies;

3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
6) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
7) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
8) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
9) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
10) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
11) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
12) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
13) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
14) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
15) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
16) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
17) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
18) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
19) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
20) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
21) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
22) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
23) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
24) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
25) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
26) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
27) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
28) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
29) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
30) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);
31) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);

32) exercise other powers provided by the Law of the Republic of Kazakhstan "On Natural Monopolies", other Laws of the Republic of Kazakhstan, Acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 15-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication);as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12. 2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 15-2. Competence of the authorized agency for civil aviation in relation to socially significant markets

The authorized agency for civil aviation within its competence shall:

1) develop proposals for the formation of state policy in relation to socially significant markets and submit them for consideration to the authorized agency managing for natural monopolies;

2) carry out state regulation of prices and state control over compliance with the pricing procedure and obligations of entities of socially significant markets;

3) monitor prices of entities of socially significant markets;

4) agree the limit prices for goods (work, services) sold by entities of socially significant markets;

5) hold a public hearing when considering notifications of entities of socially significant markets about the upcoming increase in prices for goods (work, services);

6) make compulsory orders on fulfillment of obligations provided by the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan to the entities of socially significant markets;

7) in case of non-compliance with order by entity of socially significant market shall file a lawsuit in court to compel entity of socially significant market for providing airport services on domestic flights to perform the actions specified in the order;

8) initiate and consider cases of administrative violations, as well as impose administrative penalties in the manner determined by the Code of the Republic of Kazakhstan on administrative violations;

9) exercise other powers provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan, Acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 15-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 16. Certification in the field of civil aviation

1. Certification in the civil aviation confirms the compliance of operators and civil aviation organizations, aircraft, unmanned aerial systems, airfields and aviation services, provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

2. Objectives of certification are the protection of human life and health, environment, the interests of the state, ensuring flight safety and aviation security, meeting the needs of the economy, individuals and legal entities in high-quality aviation services.

3. Certification is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation in the cases established by this Law.

For certification in the civil aviation, fees are charged in the civil aviation in the manner and amounts established by the rules for collecting fees in the civil aviation, the list of paid services of the authorized civil aviation organization and the rates of payments in the civil aviation. Certification in the civil aviation shall be carried out after payment of the specified fees to the budget of the authorized civil aviation organization.

4. The authorized organization in the field of civil aviation carries out a certification survey for compliance with certification requirements for operators and civil aviation organizations, using guidance material.

5. In the case of a certification survey, the applicant must demonstrate the ability and resources, as well as the financial and economic position and legal capacity required to perform the declared activity.

The results of the certification survey are presented to the applicants for review.

The authorized organization in the field of civil aviation issues a certificate to the applicant (a certificate for the right to perform aviation work) if the applicant meets the certification requirements and eliminates inconsistencies identified during the certification survey that directly affect flight safety and aviation security.

6. Non-compliance with certification requirements identified during the certification survey is divided into three levels: level 1, level 2 and level 3.

Non-compliance with certification requirements that interferes with the activities refers to Level 1.

Level 2 includes non-compliance with certification requirements that does not interfere with the activities, provided that it is eliminated within the time agreed upon with the authorized civil aviation organization, or imposing of restrictions.

Level 3 includes non-compliance with certification requirements that does not interfere with the activities and is subject to its elimination when improving production.

7. Non-compliance with level 1 certification requirements is characterized by inability of the applicant to ensure the protection of human life and health, the environment, flight safety and aviation security, based on the technical and financial capabilities of the applicant.

In case of non-compliance with the certification requirements of level 1, the authorized civil aviation organization refuses to issue a certificate (certificate for the right to perform aviation work) or limits the validity of the certificate (certificate for the right to perform aviation work) in cases and in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic Kazakhstan and aviation activities, until the identified inconsistencies are eliminated by the applicant.

8. In case of non-compliance with the certification requirements of level 2, the authorized civil aviation organization:

1) agrees on a period for eliminating the identified non-compliance, not exceeding three months from the date of its detection. The applicant shall develop a corrective action plan to eliminate the identified non-compliance and submit it to the authorized civil aviation organization within ten working days from the date of familiarization with the certification survey results;

2) on the basis of assessment of the measures proposed by the applicant to eliminate the identified non-compliance, agrees on a corrective action plan or returns it for revision with substantiation.

The period specified in the corrective action plan is extended by the authorized organization in the field of civil aviation, subject to the applicant providing justification for the need to change it.

9. The authorized civil aviation organization shall control the submission by the applicant of the corrective action plan and (or) the implementation of corrective actions within the time frame established by the plan by conducting an audit or other forms of control and supervision.

If the applicant does not submit an acceptable corrective action plan or does not take corrective actions within the time frame agreed by the authorized civil aviation organization, a non-compliance with the level 2 certification requirements becomes a non-compliance with the level 1 certification requirements and the authorized civil aviation organization shall refuse to issue a certificate (certificate for the right to performance of aerial work) or revoke the previously issued certificate (certificate for the right to perform aerial work).

If Level 3 certification requirements are not met, no corrective action plan is required.

10. Refusal to issue a certificate (license for the right to perform aviation work) is carried out in the cases when:

1) the inconsistencies provided for in paragraph 7 of this article are revealed;

2) there is a court decision against the applicant prohibiting him from providing this type of service.

Footnote. Article 16 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (enforcement, see Art 2).

Article 16-1. Permanent supervision over provision of flight safety and aviation security

Footnote. The title of Article 16-1 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

1. The authorized organization in the field of civil aviation carries out constant supervision over the provision of flight safety and aviation security by individuals and legal entities.

Operators and civil aviation organizations certified by an authorized organization in the field of civil aviation are subject to continuous supervision over flight safety and aviation security.

2. The authorized body in the field of civil aviation, while exercising continuous supervision, checks:

1) maintenance of the conformity with certification requirements and requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on using the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity;

2) performance of the corrective actions plan in accordance with Article 16-3 of this Law.

3. When checking under paragraph 2 of this article, aviation inspectors must:

1) implement it with the use of instructional material;

2) provide the inspected individuals and legal entities with the relevant results of supervision over their provision of flight safety and aviation security;

3) base on the results of previous control, including unscheduled inspections, and flight safety and aviation security priorities in the framework of the established safety management system for flight safety and aviation security of operators and civil aviation organizations;

4) provide the authorized organization in the field of civil aviation with information on the absence or presence of violations for taking measures in accordance with Article 16-3 of this Law.

4. Continuous supervision is carried out through inspections of operators and civil aviation organizations.

5. Individuals and legal entities carrying out activities in the field of civil aviation within or outside the Republic of Kazakhstan on the basis of certificates (certificates for the right to perform aviation work), issued by an authorized organization in the field of civil aviation, provide information, documents confirming continuous compliance with certification requirements when carrying out their activities, and are obliged to provide aviation inspectors with access to information, documents, products, parts and equipment that are subject to certification in places and zones under their jurisdiction.

6. The authorized organization in the field of civil aviation collects and processes data for performing functions of constant supervision, including data for assessing the financial and economic situation of operators and civil aviation organizations, for making decisions on unscheduled inspections.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 16-2. Program on ensuring the permanent supervision

1. The authorized organization in the field of civil aviation annually adopts a program to ensure continuous supervision, which means a set of measures carried out by the authorized organization in the field of civil aviation, to maintain the compliance of certified operators and civil aviation organizations with certification requirements and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of airspace Of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

2. The program on ensuring the permanent supervision shall be developed in recognition of the risk assessment criteria of air operators, including the evaluation of financial and economic regulation of air operators and civil aviation organizations, and seize the types of activity, provided by the certification (certificate for the performance of aviation works).

Operators and civil aviation organizations provide the authorized organization in the field of civil aviation on a quarterly basis with information on the financial and economic situation in the form approved by the authorized body in the field of civil aviation.

3. The program for ensuring permanent supervision includes the frequency of inspections taking into account all aspects of the activities of operators and civil aviation organizations during the validity period of the certificate (license for the right to perform aviation works), interaction with officials of operators and civil aviation organizations on supervision matters and recording the results of inspections.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 16-3. Level of violation of established requirements, detected upon carrying out the permanent supervision, and measures of elimination of violations

1. Detected violations following the results of permanent supervision shall be divided into violations of the first and second levels depending on the level of violation of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity.

2. Violations of the first level include significant violations of the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities that pose a direct threat to flight safety and aviation security.

Violation of the first level includes:

1) denial of access of the aviation inspector to documentation, facilities of the operator and (or) civil aviation organizations (including aircraft, buildings, structures, airports (aerodromes), air navigation services facilities, organizations for the maintenance and repair of aviation equipment, airworthiness organizations, workshops, aprons, cargo handling areas, aviation training centers, hangars, fuel storage facilities, service premises);

2) obtaining a certificate (certificate for the performance of aviation work), maintaining compliance with certification requirements by the operator or civil aviation organization by falsifying the submitted documents;

3) commission of illegal actions or illegal use of a certificate (certificate for the performance of aviation work) by an operator or civil aviation organization;

4) introduction of changes and (or) additions to the documentation subject to approval by the authorized civil aviation organization in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, without appropriate approval by such an organization;

5) failure to present a corrective action plan by the operator or civil aviation organization to the authorized civil aviation organization for its assessment or failure to perform corrective actions within the time frames agreed or extended by the authorized civil aviation organization, in case of violation of the second level;

6) failure to submit within the established time by the aircraft operator to the authorized civil aviation body or the authorized civil aviation organization of the data on an aviation accident;

7) other cases for which the validity of the certificate (certificate for the performance of aviation work) is suspended or the certificate (certificate for the performance of aviation work) is withdrawn in accordance with this Law.

3. The violations of the second level shall include all the violations of requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity that are not included in the violations of the first level.

4. If a violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities is detected during supervision, the authorized organization in the field of civil aviation or an aviation inspector sends an order to the operator or civil aviation organization demanding that corrective actions be taken to eliminate the identified violation.

If necessary, the authorized organization in the field of civil aviation informs the competent authority of the foreign state in which the aircraft is registered.

5. In case of violation of the first level, the authorized organization in the field of civil aviation takes measures to revoke the certificate (certificate for the performance of aviation work) or to fully or partially restrict or suspend it in the cases and in the manner prescribed by this Law, until the identified violations are eliminated by the operator or the organization civil aviation.

In case of committed violations of the first level, referred to in subparagraphs 2) and 3) of part two of paragraph 2 of this article, the authorized civil aviation organization shall revoke the certificate (certificate for the performance of aviation work).

6. In case of violations of the second level, the authorized organization in the field of civil aviation:

1) agree on the term for elimination of identified violations, not exceeding three months from the date of detection of the violation. The operator or civil aviation organization shall develop a corrective action plan to eliminate the identified violations and submit it to the authorized civil aviation organization within ten working days from the date of familiarization with the results of inspections or receipt of an inspection order;

2) on the basis of assessment of the measures proposed by the operator or the civil aviation organization to eliminate the identified violations, agree on a corrective action plan or return it for revision with substantiation.

The time frames specified in the corrective action plan are extended by the authorized body in the field of civil aviation, subject to the operator or civil aviation organization providing a justification for the need to change them.

7. The authorized civil aviation organization shall control the submission by the operator or civil aviation organization of a corrective action plan and (or) the implementation of corrective actions within the term established by the plan by conducting an audit or other forms of control and supervision.

If the operator or civil aviation organization does not submit an acceptable corrective action plan or does not perform corrective actions within the time frame agreed by the authorized civil aviation organization, a violation of the second level becomes the first level violation and the measures referred to in paragraph 5 of this article shall be taken.

8. The authorized civil aviation organization shall keep records of all the identified violations, measures taken and agreed deadlines for their elimination, including corrective actions on the part of operators and civil aviation organizations.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 16-4. Control over provision of flight safety and aviation security

Footnote. The title of Article 16-4 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

1. The authorized organization in the field of civil aviation exercises control over the provision of flight safety and aviation security by individuals and (or) legal entities whose activities are not subject to certification by an authorized organization in the field of civil aviation, but refers to the activities provided for in Article 10-2 of this Law.

2. Control is carried out through selective and unscheduled inspections of individuals and (or) legal entities, monitoring and analysis of their activities for compliance with flight safety requirements and testing of the aviation security system.

The conduct of selective inspections is carried out with the use of instructional materials and within the terms established by the schedule of inspections.

The grounds for unscheduled verification of individuals and (or) legal entities upon carrying out of the control shall be:

1) control of performing the inspectoral breves on elimination of detected violations of requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity in the result of verification and other forms of control;

2) receiving information and applications from individuals and legal entities, state bodies, deputies of the Parliament of the Republic of Kazakhstan and local representative bodies on infliction or on threat of inflicting the harm to life, health of a human, environment and legal interests of individuals and legal entities of the state;

3) initiative application of the verified individual or legal entity on conducting the verification of his (her) activity;

4) change of the surname, name, patronymic (if it is indicated in the identity document) of the inspected individual or the name, as well as the reorganization of the legal entity being inspected, if a selective inspection has been scheduled for them;

5) repeated verification, linked with the application of verified individual or legal entity on non-agreement with the initial verification.

3. In cases of detecting violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and the activities of aviation, aviation inspectors shall issue inspection orders to eliminate violations.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-4 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 16-5. Platform verifications of the civil aerial vehicles of foreign air operators

1. Ramp checks of civil aircraft of foreign operators are carried out by aviation inspectors using guidance material.

Aerial vehicles and crew team, carried out landing in the airport of the Republic of Kazakhstan, opened for international flights shall be subject to verification.

The authorized organization in the field of civil aviation takes part in the collection and exchange of information with foreign states on the performed apron checks of civil aircraft of foreign operators on the basis of agreements concluded.

2. The authorized body in the field of civil aviation adopts an annual schedule of apron inspections of civil aircraft of foreign operators, justified by the calculation method, taking into account the number of operators, the type of aircraft and the number of landings at the respective aerodromes, as well as the degree of risks in the field of flight safety.

3. An authorized civil aviation authority carries out unscheduled apron inspections of a civil aircraft of a foreign operator if there is reason to believe that the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO) or the conditions and operational restrictions of the operator's certificate are not met on board such aircraft.

Such grounds shall be:

1) control of elimination of previously detected violations in the result of previous verifications and other forms of control;

2) receipt of information and applications from individuals and (or) legal entities, state bodies on infliction or threat to inflict the harm to life, health of a human, environment and legal interests of individuals and (or) legal entities, the state;

3) initiative application of the verified foreign air operator on conducting the verification of his (her) aerial vehicle and crew team;

4) reorganization and change of the name of the inspected foreign operator, if a selective inspection has been scheduled for it;

5) repeated verification, linked with application of the verified foreign air operator on non-agreement with the initial verification.

4. When conducting apron checks on civil aircraft of foreign operators, aviation inspectors shall be guided by the principle of preventing unreasonable delays in the departure of inspected aircraft.

5. The violations, detected in the course of conducting inspections of civil aerial vehicles of foreign air operators shall be classified as follows:

1) violation of the third category – the violation of established conditions and operating restrictions of air operator certification, having significant influence on the flight operating safety;

2) violation of the second category – the violation of established conditions and operating restrictions of the air operator certification, having significant influence on the flight operating safety;

3) violation of the first category – the violation of established conditions and operating restrictions of the air operator certification, having significant influence on the flight operating safety.

The conditions for assigning violations to the categories indicated in part one of this paragraph, shall be determined by the instructional material.

6. If a violation of the third category is revealed, the authorized organization in the field of civil aviation has the right:

1) to inform the operator in writing about the revealed inconsistency and to demand proof of adoption of corrective actions;

2) to inform the competent authorities of the state of the operator and, if necessary, the state of registration of the aircraft and the issuance of flight crew certificates, and to request confirmation from the competent authorities on coordination of corrective actions taken by the operator;

3) to establish a restriction on operation of an aircraft or to require adoption of urgent corrective actions to eliminate the identified inconsistencies, or to introduce an immediate ban on the operation of an aircraft in the territory of the Republic of Kazakhstan, or detain an aircraft on the ground in accordance with the conditions of paragraph 7 of this Article.

7. If there is a reason to believe that the crew is taking action to perform the flight on the inspected aircraft without taking appropriate corrective actions to eliminate the identified violations of the International Civil Aviation Organization (ICAO) standards or the conditions and operational limitations of the operator's certificate, the aviation inspector notifies the commander of the aircraft and (or) the operator that the aircraft is not authorized for such a flight until additional instructions are received, and delays the aircraft on the ground.

8. In the event of an aircraft delay on the ground, the authorized body in the field of civil aviation shall immediately inform the competent authorities of the State of the Operator and the State of Registry of the aircraft, if the State of Registry is different from the State of the Operator, and together with these bodies, provide the necessary conditions under which the aircraft can receive flight permission.

9. In the event of violations of the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO) or the conditions and operational restrictions of the operator's certificate related to the airworthiness of the aircraft, the prohibition on the departure of the aircraft remains until the operator submits supporting documentation to the authorized organization in the field of civil aviation that:

1) the violation concerning the air worthiness of aerial vehicle is eliminated;

2) the air operator has a permit for special flight of this aerial vehicle or the analogous document, issued by the competent body of the state of registration of aerial vehicle or the state of air operator, as well as a permit of transit states for the crossing their air space if appropriate.

10. If a violation of the second category is revealed, the authorized organization in the field of civil aviation:

1) inform the air operator on decision in written form, requiring by this the representation of supporting documentation on taken corrective actions;

2) inform the competent bodies of the state of air operator and state of registration of the aerial vehicle and issuance of flying crew certificates. If appropriate, it shall request the confirmation on agreement of such competent bodies with taken corrective actions by the air operator.

11. If a violation of the first category is detected, the aviation inspector notifies the commander of the civil aircraft of the foreign operator to take measures to eliminate them.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-5 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 16-6. Aviation inspector

Footnote. The title of Article 16-6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated April 19, 2019 No. 249-VI (shall be enforced from August 01, 2019).

1. An aviation inspector is an employee of an authorized organization in the field of civil aviation, authorized to carry out certification, control and supervision in the field of civil and experimental aviation.

Aviation inspectors are appointed from among the employees of the authorized organization in the field of civil aviation who have special and (or) professional training in the performance and support of aircraft flights, aircraft maintenance, air traffic services, as well as those performing the functions of financial, economic and legal support.

The number of aviation inspectors, depending on the volume of aviation activities carried out in the Republic of Kazakhstan by civil aircraft of commercial aviation and general aviation, is determined by the authorized organization in the field of civil aviation.

The appointment of aviation inspectors performing control and oversight functions in the field of aviation security is carried out after receiving positive results of a special audit conducted by the national security authorities.

The qualification requirements for aviation inspectors performing control and oversight functions in the field of aviation security are established in accordance with the requirements of the Civil Aviation Security Program of the Republic of Kazakhstan.

1-1. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

1-2. When carrying out certification, control and supervision, it is not allowed to interfere with the activities of an aviation inspector of individuals and (or) legal entities, government bodies, except for cases established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. Aviation inspectors, while performing their duties, have the right:

1) unimpeded access to all the controlled zones of airports of the Republic of Kazakhstan, to the aerial vehicles and objects of civil aviation organizations, including parking shelters, fuel storage depots, working premises of the air operators and aviation training centres for carrying out official duties;

2) request from operators and civil aviation organizations information, documents, including information on the aviation personnel qualifications, also require explanations and materials necessary for the performance of their functions, with the timing of their provision, conduct a survey of aviation personnel in order to identify potential shortcomings in ensuring flight safety and aviation security;

3) issue inspectoral breves on the issues of safety ensuring of the flights and aviation security to civil servants of the air operators and civil aviation organizations with the establishment of terms for their performance;

4) be on the board of civil aerial vehicle in the flight in concurrence with the air operator with the right of being in flight deck or cabin of aerial vehicle.

3. Aviation inspectors, when exercising control and supervision over compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, must:

1) comply with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) to carry out inspections in accordance with the procedure established by the Entrepreneurship Code of the Republic of Kazakhstan and this Law;

3) not interfere with the established operation mode of civil aviation organizations during the time of inspection or other forms of control and supervision;

4) carry out the powers on prevention, detection and restraint of violations of requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of use of the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstanwithout undue delay and in full measure;

5) to check the availability of a certificate of aviation personnel, aircraft, flight documentation, certificates, permits and documents issued under this Law, as well as the compliance of civil aircraft, including foreign ones, with the airworthiness requirements of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan and the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO).

4. When an operator or a civil aviation organization, facilities, means subject to inspection are located on the territory of an aerodrome (heliport), the operator of an aerodrome (heliport) is obliged to ensure unhindered access to them by an aviation inspector on the basis of the certificate of aviation inspector presented to them.

5. Aviation inspectors shall be provided with monetary allowances corresponding to levels comparable to the working conditions and remuneration of the personnel of the inspected civil aviation organizations.

6. To maintain the required professional training level, the aviation inspectors must periodically at the expense of the authorized civil aviation organization:

1) undergo training on the courses on maintenance of professional level;

2) conduct training with the operation of aviation equipment and (or) on slight simulators;

3) maintain professional training (qualifications) in civil aviation organizations and operators in the amount and at the level established by the rules for vocational training and maintaining the qualifications of aviation inspectors approved by the authorized body in the field of civil aviation.

7. Life and health insurance of aviation inspectors when carrying out aviation inspections in flight and maintaining qualifications with the operation of aviation equipment is carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on insurance and insurance activities.

8. For failure to perform or improper performance of their official duties, aviation inspectors shall be held liable in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

9. Aviation inspectors shall be prohibited to:

1) use their official powers in resolving issues related to the satisfaction of their material interests, the material interests of the spouse, close relatives, in-laws and (or) other persons;

2) provide unlawful preferences to individuals and (or) legal entities in the preparation and adoption of decisions;

3) use for personal or group interests the information obtained in the performance of functions assigned in accordance with this Law, if such information is not subject to official dissemination;

4) require from individuals or legal entities the information, supplying which is not provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Violation of the requirements of part one of this paragraph by an aviation inspector, if it does not contain signs of a criminal offense or an administrative infraction, shall entail, as established by the laws of the Republic of Kazakhstan, a disciplinary sanction in the form of a warning of incomplete official compliance or termination of the employment contract at the initiative of the employer.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-6 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.10.2015 № 376-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 11.07.2017 № 91-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 16-7. State regulation of tariffs (prices, charge rates) in the field of civil aviation

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-7 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 No. 363-V (shall be enforced from 01.01.2017); Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 16-8. Agreements on transfer of certain functions and duties

1. The authorized organization in the field of civil aviation, within its competence, has the right to transfer functions and responsibilities for exercising control and supervision over ensuring compliance with flight rules, use of radio transmitting equipment and maintaining airworthiness, as well as compliance with requirements and standards by aviation personnel, as an authorized organization of the state, to the competent authorities of a foreign state in which this aircraft will be operated without a crew, as well as to accept the functions and duties transferred to it by the state of registration of the aircraft during its operation without a crew by the operator of the Republic of Kazakhstan, on the basis of an agreement concluded in accordance with the Convention on International Civil Aviation ...

Operators affected by this paragraph must have on board of the aircraft the certified full copy of the agreement on transfer of functions and duties concluded between the competent authorities of the states for the entire duration of its operation.

2. The authorized body in the field of civil aviation recognizes as valid certificates (certificates) of airworthiness, permission to use radio equipment and certificates of crew members issued or confirmed by the State of the Operator in accordance with the Convention on International Civil Aviation.

3. Agreements concluded by the authorized organization in the field of civil aviation with the competent authorities of foreign states are subject to registration with the International Civil Aviation Organization (ICAO) in accordance with the Convention on International Civil Aviation.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by 16-8 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Chapter 2-1. AUTHORIZED ORGANIZATION IN THE FIELD OF CIVIL AVIATION

Footnote. The Law was supplemented with Chapter 2-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 16-9. Basic provisions of the authorized organization in the field of civil aviation

1. A legal entity performing the functions of an authorized organization in the field of civil aviation is determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. The authorized organization in the field of civil aviation, within its competence:

1) assists the authorized body in the field of civil aviation in the implementation of the main directions of state policy in the field of the use of airspace and the activities of civil and experimental aviation;

2) determines the procedure for providing monetary allowances for aviation inspectors;

3) assists the authorized body in the field of civil aviation in the development of draft regulatory legal acts in the field of civil aviation;

4) develops and approves guidance materials, also airworthiness directives and other directives in accordance with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO);

5) cooperates with the authorized body in the field of state aviation to establish and maintain a system of civil-military coordination in organizing the use of airspace;

6) maintains the State Register of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan, also the register of unmanned aerial systems of civil aviation of the Republic of Kazakhstan;

7) coordinates the programs for professional training of aviation personnel developed by aviation training centers and civil aviation organizations;

8) issues a certificate of aviation personnel to a person related to aviation personnel provided for in Annex 1 to the Convention on International Civil Aviation and related to aviation personnel of light and ultralight aviation in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, for the right to carry out professional activities, confirming that he has the necessary knowledge and skills, as well as the compliance of his health with the established requirements, extends the validity of the certificate, withdraws, suspends the validity of such a certificate, makes qualification and special marks in the certificate;

9) carries out certification and issuance of a certificate of civil aircraft operator, a certificate of unmanned aerial systems operator, a certificate for the right to perform aviation work, a certificate of an aviation training center, a certificate of conformity of the simulator, a certificate of an organization for the maintenance and repair of civil aviation equipment, a type certificate, a certificate of airworthiness of an aerodrome (heliport), certificate of airworthiness of a civil aircraft, certificate of airworthiness of unmanned aerial systems, certificate of the airport aviation security service, export certificate of aircraft airworthiness, certificate of an air navigation service provider, certificate of an aviation medical center, certificate of compliance of a civil aircraft with airworthiness standards;

10) makes changes and additions to the current certificates (certificates for the right to perform aviation work), permits to perform flights using unmanned aerial systems over densely populated areas, permits to perform aerial work using unmanned aerial systems issued by the authorized body or authorized civil aviation organization, refuses to issue certificates (certificates for the right to perform aviation work), permits to perform flights using unmanned aerial systems over densely populated areas of settlements, permits to perform aviation work using unmanned aerial systems, revokes, suspends certificates ( certificates for the right to perform aviation work) if their holders do not comply with the established requirements;

11) issues a certificate for the right to operate flights to a general aviation operator, and also recognizes, modifies, restricts, suspends or revokes a certificate for the right to operate flights of a general aviation operator;

12) engages non-commercial organizations uniting aircraft operators in the cases established by this Law;

13) carry out the coordination of programs to ensure the aviation security of the airport, operators of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan and foreign states that perform regular flights to the airports of the Republic of Kazakhstan, an air navigation service provider;

14) coordinates activities in the field of aviation security between interested state bodies, assists state bodies in investigating acts of unlawful interference in the activities of civil aviation, develops measures to prevent them;

15) supervise the activities of aircraft operators, airfield (airport) operators, air navigation service providers, aviation training centers, maintenance organizations, aviation security services, aviation medical centers, aviation medical experts;

15-1) establishes restrictions (imposes a ban) on the operation of an aircraft or detains an aircraft on the ground in cases established by this Law;

16) exercises control and supervision over provision of air traffic services, radio engineering and meteorological support in the civil aviation flights, provision of aeronautical information, development of instrument flight procedures and compilation of aeronautical charts, as well as checking the activities and quality of the services provided;

17) exercise control and supervision over the compliance with the requirements of flight and technical operation of aviation equipment and its ground service facilities;

18) exercise control and supervision over the conformity of the condition of the aircraft, its components, spare parts and auxiliary devices with the requirements of the airworthiness certificate issued to the operator and the requirements of the operational and technical documentation that determines the airworthiness;

19) exercise control and supervision over the observance of the requirements and norms established in accordance with this Law by persons related to aviation personnel;

20) exercise control and supervision over the provision by civil aviation organizations of the established requirements and standards for the professional training and health status of aviation personnel;

21) exercise control and supervision over the maintenance of airfield facilities (heliports), landing sites and the quality of services (work) of airfield and ground services that are part of airport activities;

22) keeps records of violations of flight safety and aviation security requirements in the field of civil aviation;

23) exercises control over the search and rescue and rescue support of flights in the field of civil and experimental aviation;

24) together with the authorized body in the field of civil aviation monitors the compliance of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO);

25) assists the authorized body in the field of civil aviation in ensuring timely notification of the International Civil Aviation Organization (ICAO) about existing differences with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) and their publication in aeronautical information documents;

26) together with the authorized body in the field of civil aviation issues recommendations in order to prevent aviation accidents and incidents or reduce their consequences, as well as analyze the implementation of such recommendations;

27) together with the authorized civil aviation body, develops, implements, studies and maintains a system for mandatory and voluntary reporting of data on aviation events, including a mechanism for collecting, evaluating, processing, storing and recording the aviation events;

28) together with the authorized body in the field of civil aviation, participates in the exchange of information on flight safety at the state and international levels and in the dissemination of information about aviation events;

29) together with the authorized body in the field of civil aviation, collect and analyze information related to the safety of civil aviation flights, as well as compile and bring such information to the attention of individuals and legal entities carrying out activities in the field of civil aviation. The analysis does not require disclosure of information sources;

30) appoints aviation medical experts;

30-1) issues a permit to perform flights using unmanned aerial systems over densely populated areas of settlements;

30-2) issues a permit to perform aerial work using unmanned aerial systems;

30-3) provides access to the work of the aviation security personnel in accordance with the aviation security training and retraining program;

30-4) implements competency-based training and assessment system related to the issuance of aviation personnel certificates;

30-5) carries out international cooperation with the aviation authorities of foreign states and specialized international organizations in flight safety and aviation security, including through the conclusion of bilateral agreements on cooperation, exchange of experience and information, as well as representation of the Republic of Kazakhstan in international civil aviation organizations;

30-6) provides timely notification to the International Civil Aviation Organization (ICAO) of existing differences with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) and their publication in aeronautical information documents;

30-7) requests from individuals and legal entities information, documents and materials provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities;

31) carries out other types of activities not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 16-9 as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 16-10. Financing the activities of the authorized organization in the field of civil aviation

1. Financing of the authorized civil aviation organization activities shall be based on revenues from payments in the civil aviation, which should be sufficient to reimburse the costs of providing services, ensure its loss-free activity and financing from its own revenues.

1-1. The authorized civil aviation organization has the right to charge fees in the civil aviation in the manner determined by the rules for charging fees in the civil aviation.

2. The authorized body in the field of civil aviation is obliged to ensure the openness of the budget for society and the media, including by posting financial statements in the public domain on the Internet resource of the authorized body in the field of civil aviation, as well as up-to-date and detailed information on items of expenditure, the amount of which exceeds 100-fold the size of the monthly calculation index established for the corresponding financial year by the law of the Republic of Kazakhstan on the republican budget.

Footnote. Article 16-10 as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 16-11. Contributions to ensure the safety of civil aviation flights

Footnote. Article 16-11 is excluded by the law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 16-12. State provider of air navigation services

1. The state air navigation service provider is the air navigation service provider, which is a state enterprise subordinate to the authorized body in the field of civil aviation.

2. The main goal of the state air navigation service provider is to ensure flight safety in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

3. The state provider of air navigation services implements the main goal of its activities by providing air navigation services and making deductions for ensuring flight safety.

Article 16-13. The head of the authorized civil aviation organization

1. The head of the authorized civil aviation organization shall be appointed and dismissed in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The head of the authorized civil aviation organization shall exercise management of the authorized civil aviation organization and is personally responsible for the fulfillment of the tasks assigned to the organization and the implementation of its functions in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

Footnote. Chapter 2-1 is supplemented by Article 16-13 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 3. ORGANIZATION OF USING THE AIR SPACE

Article 17. Basis for organization of using the air space

1. Organization of using the air space shall provide ensuring of safety, economic and regular performance of aerial vehicles flying (air traffic), as well as the activity, linked with use of air space.

Organization of airspace use includes:

1) definition and establishment of airspace structure and classification;

2) planning and coordinating the airspace use in accordance with the priorities established by Article 25 of this Law;

3) determination and provision of a permissive or notification procedure for the airspace use;

4) air traffic management, which is:

the air traffic service, air traffic management;

the organization of air traffic flows;

5) control and supervision over observance of the Rules for the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan.

2. Ensuring of compliance with the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan by all his (her) users within their own zones of responsibility shall be carried out:

1) on air routes and in the areas of aerodromes (heliports) the air traffic services authorities of the air navigation service provider with a notification of the identified violations of the authorized civil aviation body;

2) by the air traffic control bodies in the special zones and other regions of the state aviation flights;

3) outside the airways when crossing the State Border of the Republic of Kazakhstan in the airspace, the air traffic control bodies or air traffic services bodies of the air traffic service provider in agreement with the authorized state aviation body.

3. Organization of using the air space shall be carried out by the authorized bodies in the scope of civil and state aviation, as well as air traffic support bodies and air traffic control bodies in the zones and regions, established for them in the manner, determined by this Law and Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan. The principles and procedures for civil-military coordination to ensure the flexible use of airspace are established by the Rules for the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan.

4. Organization of the air space structure shall be carried out upon compliance with environmental legislation of the Republic of Kazakhstan.

4-1. Organization of air traffic flows is carried out by the air navigation service provider, which is a state enterprise subordinated to the authorized body in the field of civil aviation, taking into account the declared capacity of air traffic services units.

4-2. The need for air traffic services is determined in accordance with the methodology for assessing the need for air traffic services, approved by the authorized body in the field of civil aviation, and taking into account:

1) the types of the relevant air traffic;

2) the intensity of air traffic;

3) meteorological conditions;

4) other factors that may be relevant to this area or location.

5. Air traffic service in the controlled airspace of the Republic of Kazakhstan, with the exception of special zones and flight areas of state and (or) experimental aviation, shall be carried out by an air traffic service provider, which is a state enterprise subordinate to the authorized civil aviation body.

In the areas of individual aerodromes (heliports), the air traffic services may be provided by the air navigation services provider, which is a subject of private business.

5-1. Organization and maintenance of air traffic in the airspace, the sovereignty over which is not defined, as well as in the delegated airspace of neighboring states, where the Republic of Kazakhstan is responsible for providing air traffic services, shall be carried out by the air traffic service provider, which is a state enterprise subordinate to the authorized civil aviation body.

In the areas of individual aerodromes (heliports), air traffic services may be provided by an air traffic service provider, which is a private enterprise.

6. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

7. Air traffic support bodies shall be obliged to implement the safety management system of flights, depending on the volume and difficulty of performed flights in accordance with the standard type instruction.

8. Air traffic services bodies shall develop and coordinate action plans with the authorized civil aviation organization in case of unforeseen circumstances in connection with the violation of air traffic services.

9. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
Footnote. Article 17 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 18. The activity, linked with the use of air space

1. The activity, linked with the use of air space of the Republic of Kazakhstan shall include:

1) flights of aerial vehicles and other flight facilities;

2) all types of shooting and rocket launching, demolition works and other activity, linked with movement of material objects in the air space.

2. Individuals and legal entities, carrying out the activity, mentioned in paragraph 1 of this Article shall be the users of air space.

Article 19. Structure and classification of the air space

1. The structure and classification of air space, as well as requirements, submitted to the flights and types of air traffic maintenance within the air space of each class shall be established by the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan.

2. To carry out activities associated with the use of airspace, areas (zones) of flight information, control areas, air traffic services routes, hub control areas, airfield traffic zones, areas of uncontrolled airspace, air routes, special zones for aircraft flights, prohibited zones, dangerous zones, restricted zones for aircraft flights, restricted zones for flights of unmanned aircraft and other special elements established for activities in the airspace, which in total form the structure of the airspace of the Republic of Kazakhstan, shall be established in the Republic of Kazakhstan..

The airspace structure of the Republic of Kazakhstan is published in air navigation information documents in accordance with the rules for provision of air navigation information in civil aviation.

The air space structure shall be published in the documents of aeronautical information in accordance with the Rules of ensuring the aeronautical information of the air operators of aerial vehicles.

3. The air space for the purpose of the air traffic maintenance and (or) air traffic control means the air space of particular size within which particular types of flights may be performed and for which the types of air traffic maintenance and flight rules are determined.

4. Classification of the airspace of the Republic of Kazakhstan for the purpose of air traffic services is determined on the basis of the needs of users of the airspace of the Republic of Kazakhstan, the need to ensure flight safety, their economic efficiency and is published in air navigation information documents.

Footnote. Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 20. Provision of aeronautical service in air space

1. Aeronautical service for the users of air space of the Republic of Kazakhstan, carrying out the activity, mentioned in subparagraph 1) of paragraph 1 of Article 18 of this Law, shall be carried out on the basis of agreements (standard form agreement).

2. Aeronautical service, provided for the users of air space of the Republic of Kazakhstan shall be carried out without consideration in case of flight performance:

1) of aerial vehicles, suffering or suffered disaster, as well as aerial vehicles, the routes of which were changed due to emergency situation on the board, refusal or defect of material part from the moment of determining the location of aerial vehicle;

2) aircraft for search and rescue operations, as well as for aircraft involved in trainings for search and rescue operations in accordance with the contract concluded with the air navigation service provider;

3) aircraft for providing medical and (or) humanitarian assistance to the population in case of natural disasters, as well as foreign aircraft to provide medical and (or) humanitarian assistance to the population of the Republic of Kazakhstan, confirmed by the state body engaged in foreign policy activities;

4) of aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan;

5) of aerial vehicles, transferring the President of the Republic of Kazakhstan, Prime Minister of the Republic of Kazakhstan, kingship, heads of states and governments of foreign states;

5-1) light and ultra-light aircraft;

6) in accordance with international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan, if provisions of the treaty provide release from the payment for air traffic maintenance.

3. Charging the airspace users for provision of air navigation services is performed by the air navigation service provider. Regulation of legal relations with organizations involved in provision of services included in the air navigation services is carried out on the basis of contracts.

Footnote. Article 20 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 21. Provision of aeronautical information

1. The air navigation service provider, which is a state-owned enterprise subordinate to the authorized civil aviation body, shall ensure the provision of aeronautical information throughout the territory of the Republic of Kazakhstan, as well as in the airspace, the sovereignty over which is not defined, where the Republic of Kazakhstan is responsible for providing air traffic services.

Provision of aeronautical information shall be carried out in accordance with the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO) and the rules for the provision of aeronautical information in civil aviation.

2. Individual or legal entities serving as a source of air navigation information shall be obliged in accordance with the rules for provision of air navigation information in civil aviation, to provide, on a gratuitous basis, the necessary information to ensure flight safety and bear responsibility for the credibility, accuracy and timeliness of provision of such information.

3. The authorized organization in the field of civil aviation exercises control over ensuring the reliability, accuracy and timeliness of the provided aeronautical information.

Footnote. Article 21 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 22. Types of air traffic maintenance

1. Air traffic maintenance shall include the following types:

1) dispatching service of air traffic that means the service, provided in controlled air space for the purposes of:

prevention of collisions between aerial vehicles and aerial vehicles with obstacles on the maneuvering area;

acceleration and regulation of air traffic;

2) inflight and informative maintenance, the purpose of which is provision of advices and information with the use of existing communication facilities for safety ensuring of flight performance;

3) alarm reporting that is maintenance, provided for notification of the relevant organizations on aerial vehicles, being in need of help of search and rescue services and rendering of necessary assistance to such organizations.

2. Dispatching service of air traffic shall be divided into:

region dispatching service for ensuring of dispatching service of flights in the controlled air space;

dispatching service of the approach for ensuring the dispatching service of flights that linked with arrival and departure of aerial vehicles from the aerodromes (helicopter aerodromes);

aerodrome dispatching service for ensuring the dispatching service of aerodrome traffic.

For ensuring the dispatching service of air traffic, the air traffic support body shall:

1) provide information on expected traffic of every aerial vehicle or its changing, as well as the last information on factual flight progress of every aerial vehicle;

2) determine comparative location of aerial vehicles on the basis of received information, on which it is informed in respect of each other;

3) issue permits and information for prevention of collisions between aerial vehicles controlled by them, as well as for acceleration and maintenance of the ordered traffic flow;

4) coordinate permits with other air traffic support bodies (air traffic control bodies) if appropriate, when the aerial vehicle may create conflicting situation with other aerial vehicles, performing the flight under control of other air traffic support bodies (air traffic control bodies), or before turning over the control of aerial vehicle to other air traffic support bodies (air traffic control bodies).

Organization and provision of dispatch services of aircraft, including requirements for separation of aircraft, are determined by the Instruction on organization and maintenance of air traffic.

3. Dispatch permits issued by air traffic services units are based on the requirements for provision of air traffic control services.

4. Flight information services are provided for all aircraft the flights of which may be affected by this information and which are provided by the air traffic control service or whose location is known to the air traffic services unit.

5. Alarm reporting shall be provided by:

1) all aerial vehicles provided by dispatching service of the air traffic;

2) all other aerial vehicles, presented the flight plan or location of which is known to the air traffic support body;

3) any aerial vehicles in respect of which it is known or suggested that they are the object of illegal interference.

Footnote. Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 23. Flight rules

Flights of aircraft over the territory of the Republic of Kazakhstan are carried out in accordance with the rules for performing flights in civil and state aviation.

On board an aircraft, when performing flights, there must be the aircraft documents stipulated by the rules for performance of flights in civil and state aviation.

Footnote. Article 23 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 24. Aircraft flight plan

Information regarding the planned flight or part of the flight to be sent to the air traffic services and (or) air traffic control authorities shall be presented in the form of a flight plan, in existence of permits for the use of airspace provided for by this Law, and in accordance with the rules for the use of the airspace of the Republic Kazakhstan, which define:

1) cases in which a flight plan is presented;

2) the procedure for presenting the flight plan, making changes and closing the flight plan, as well as the content of the flight plan;

3) the procedure for notification about flights in uncontrolled airspace.

Footnote. Article 24 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 25. Priorities in the use of airspace

The airspace of the Republic of Kazakhstan is accessible to all airspace users with equal rights for its use.

If there is a need to use airspace simultaneously by two or more users, the priority right for its use shall be given to the users in accordance with the state priorities in the following sequence:

1) anticipation of an air attack or prevention and termination of violation of the State border of the Republic of Kazakhstan in airspace, the procedure for the use of airspace, elimination of the use of force or a threat of the use of force against the sovereignty, territorial integrity and security of the Republic of Kazakhstan;

2) assistance in natural and other disasters, cataclysms, accidents, emergency and other situations that threaten the life or health of people or create the danger of causing significant material damage;

3) launching, landing, search and evacuation of space vehicles and their crews;

4) flights performed in accordance with the Rules for organization and provision of especially important flights of the Republic of Kazakhstan;

5) the conduct of the scheduled exercises of the authorized body in the field of state aviation, as well as the flights of aircraft or other activities carried out in accordance with the resolutions of the Government of the Republic of Kazakhstan;

6) regular flights for transportation of passengers, cargo and postal items;

7) flights of state aviation of the Republic of Kazakhstan, as well as of other states;

8) the conduct of experimental and research works;

9) irregular air transportation and performance of aviation works;

10) the conduct of educational, demonstration, cultural and educational activities, as well as flights for the personal purposes of the operator.

Footnote. Article 25 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 26. Prohibition or restriction of the use of airspace

The use of the airspace of the Republic of Kazakhstan or its individual areas is prohibited or restricted for flights of aircraft in cases of carrying out the activities provided for by subparagraph 2) of paragraph 1 of Article 18 and subparagraphs 1) - 5) of Article 25 of this Law, by the authorized body in the field of state aviation, in the order, established by the Rules for the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 26 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 27. Violation of the procedure for using the air space

1. The violations of the procedure for using the air space of the Republic of Kazakhstan shall include:

1) the activities specified in Article 18 of this Law carried out without the submission of a flight plan (for flights in uncontrolled airspace without notice) and (or) without permission to fly, and (or) without permission to carry out activities posing a threat to flight safety;

2) flight of the group of aerial vehicles, the quantity of which exceeds the quantity, stated in permit;

3) non-compliance of aerial vehicles with the regimes of using the air space;

4) overflight of forbidden zone and (or) restricted area of aerial vehicle without the special permit of the air traffic control bodies of the authorized body in the scope of state aviation;

5) landing of aerial vehicles on aerodrome, not stated in the flight plan, except for the cases of unscheduled landing and setting a course to alternate aerodrome;

6) deviation from the airways and from the axes of the routes at distances exceeding the norms established by the Rules for the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan, except in cases of an obvious threat to flight safety and prevention of an aviation accident and (or) when the air traffic service authority issued a permission to fly outside the airway;

7) non-carrying out of the instructions of the air traffic support bodies or the air traffic control bodies by users of air space, with the exception of cases of visible threat to the flight operating safety and aviation accident prevention.

2. Authorized bodies in the scopes of civil and state aviation, air traffic support bodies, air traffic control bodies shall be obliged to take necessary measures to prevent and (or) terminate, and (or) to suppress the violations of the procedure for using the air space in accordance with their competence, and air space users, admitted the violation of procedure for using the air space shall be obliged to terminate mentioned violation at their expense and (or) using their own efforts.

Air traffic services authorities, at the request of the competent state authorities, in accordance with the rules for using the airspace of the Republic of Kazakhstan, have the right to force a foreign aircraft to land at the airfield of the Republic of Kazakhstan for inspection in the existence of information about the presence of an undeclared specific product on board in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 27 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 28.12.2022 No. 173-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 28.Deviation of aerial vehicle from the flight plan. Aerial non-compliant vessel

1. Upon deviation of aerial vehicle from the established flight plan, the air traffic support body (air traffic control body) shall be obliged to take the following measures immediately:

1) use all available means for establishment of connection with crew team of aerial vehicle and for determination of location of the aerial vehicles deviated from established flight plan;

2) inform the allied air traffic support bodies and air traffic control bodies in the area of responsibility of which, the aerial vehicle possibly entered or may enter as a result of deviation.

2. When the location of aerial vehicle is established, the air traffic support body (air traffic control body) shall inform the crew team of aerial vehicle on its location and corrective actions, which shall be performed.

3. Aerial vehicle, violated the State Boundary of the Republic of Kazakhstan in air space or admitted another violation of the procedure for using air space of the Republic of Kazakhstan shall be recognized by an aerial non-compliant vessel and shall be subject to compulsory landing, if it does not obey the requirements of the air traffic support bodies and (or) the air traffic control bodies.

Aerial non-compliant vessel, received the warrant on landing shall land in the stated place immediately.

3-1. The conditions and procedure for taking measures to terminate the violation of the procedure for using the airspace of the Republic of Kazakhstan by civil aircraft are determined in accordance with this Law and the rules for using the airspace of the Republic of Kazakhstan.

4. In the cases of creating a threat to the security of the Republic of Kazakhstan, life and security of people on its territory and its strategic sites, all measures are taken to prevent the threat, up to the destruction of the intruder aircraft, in accordance with the Rules for the use of arms and military equipment against intruder aircraft, infringing the airspace of the Republic of Kazakhstan, approved by the Government of the Republic of Kazakhstan in agreement with the Administration of the President of the Republic of Kazakhstan.

5. In case, when there is true information that passengers and other persons, not accessory to violation of the procedure for using air space are on board, the state shall abstain from weapon employment against civil aerial vehicles in flight.

Aerial non-compliant vessel shall be subject to detention on the landing aerodrome upon non-compliance with conditions of taking-off in air space of the Republic of Kazakhstan and (or) in cases of violation of the procedure for using air space.

The further flight of aerial non-compliant vessel after investigation of the violation shall be permitted in the manner, determined by the Rules of using air space of the Republic of Kazakhstan.

The violation of established requirements for using air space of the Republic of Kazakhstan shall be subject to investigation in accordance with the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 28 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2017 № 86-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 29. Communication organization for use of air space

1. Users of aerial vehicle shall be obliged to be in communication with the air traffic support bodies and (or) air traffic control bodies in accordance with the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan.

2. Communication organization shall provide necessary communication channels on lease to the air space users. In case of breakdown of provided communication channels, they shall be replaced by another communication channels.

Article 30. Radio communication upon air traffic maintenance or air traffic control

1. Radiotelephony and (or) coordination link shall be used for communication upon air traffic maintenance or air traffic control.

2. Means of communication shall enable to lead the direct, operational, continuous and noise free bi-directional communication between air traffic support bodies (air traffic control bodies) and air space users.

3. Individuals and legal entities that have the installations and devices, creating noises to the means of radio-technical support of the flights of aerial vehicles and radio communication with them shall be obliged to eliminate noises using own efforts upon request of the authorized body in the field of communication and its subdivisions, and before their elimination shall be obliged to terminate operation of such installations and devices.

4. The procedure for providing communications, the requirements of air traffic services units for providing communications, description of communication devices in civil aviation are determined by the rules of radio technical support for flights and aviation telecommunications in civil aviation.

5. Procedures for conducting radio communications are determined by the Rules of phraseology and radio exchange in the course of flights and air traffic services, approved by the authorized civil aviation body.

6. Radiotelephony communication in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be carried out in Kazakh, Russian and English languages.

Footnote. Article 30 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 31. Flights over a populated area

1. Aircraft flights are carried out over densely populated areas of cities or towns at the altitude that ensures, in the event of emergency or emergency circumstances, the landing that does not endanger people or property on the ground, unless it is necessary for take-off or landing or a permission of the air traffic control authority is issued for this.

2. The procedure for coordinating flights over populated areas, including establishment of permanent patterns (routes) and unmanned aerial vehicles over them, is determined by the rules for using the airspace of the Republic of Kazakhstan.

3. During the period of security measures, flights of aircraft and unmanned aerial vehicles over populated areas shall be coordinated with the national security authorities and the State Security Service of the Republic of Kazakhstan.

4. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).
Footnote. Article 31 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 32. Demonstration flights

1. Demonstration flights, which are not a stage of certification of aircraft operators, are used to display aviation equipment, to promote aviation achievements, and to provide socio-political and spectacular cultural events.

2. Demonstration flights of aerial vehicles shall be performed in established zones (regions) with observance of safety measures, excluding the crash of aerial vehicle on residential areas and crowds of people.

3. Responsibility for safety of demonstration flights shall be imposed on their organizer.

Footnote. Article 32 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 33. Flights with the use of unmanned aerial systems

Footnote. The heading of Article 33 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. The operation of an unmanned aerial vehicle must minimize the threat of harm to people’s life or health, damage (harm) to property, danger to other aircraft, subject to the conditions established by the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan and the operational documentation of an unmanned aerial vehicle .

2. To perform flights of an unmanned aerial vehicle over densely populated areas, its operator must obtain permission to perform such flights from an authorized civil aviation organization in the manner determined by the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

3. Flights of unmanned aerial vehicles over protected facilities shall be coordinated with the State Security Service of the Republic of Kazakhstan.

4. Flights of unmanned aerial vehicles in the airspace above the border strip shall be prohibited, with the exception of flights performed by unmanned aerial vehicles of the Border Service of the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan and other authorized bodies in the performance of the tasks assigned to them.

Flights of unmanned aerial vehicles of authorized bodies over the border strip shall be performed with the permission of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in agreement with the Border Service of the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan.

5. Flights using unmanned aircraft systems without a remote identification system or with an inoperative remote identification system shall be limited in cases and the manner determined by the rules for the use of unmanned aircraft systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

6. For violation of the provisions of this article, operators of unmanned aerial systems shall bear administrative responsibility in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on administrative infractions.

7. An unmanned aerial system of a new design (new type), intended for serial production, must have a certificate of conformity issued by an authorized civil aviation organization after passing factory, state and operational tests.

8. A certificate of conformity of an unmanned aerial system shall be issued by an authorized civil aviation organization in accordance with the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

9. Each specimen of an unmanned aerial system that does not have an approved type design must have a certificate of conformity of compliance of its design, characteristics and operational and technical documentation issued by an authorized civil aviation organization for compliance with the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 33 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2014 № 233-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 25.06.2020 No. 347-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (for the procedure of entry into force see Art. 2).

Article 34. Radio-technical support

1. Radio technical support of flights, which involves provision of communication, navigation and surveillance systems, is carried out by the organizations of operation of radio technical equipment and communications of civil and (or) state aviation.

2. Procedure for organization and carrying out of the activity on radio-technical support of flights upon the air traffic maintenance or air traffic control for the purpose of flight operating safety and flight regularity, taking-off and landing of aerial vehicles shall be determined:

1) for civil and experimental aviation in accordance with the rules of radio technical support of flights and aviation telecommunications in civil aviation;

2) for the state aviation in accordance with the Rules of communication organization and radio-technical support of the state aviation of the Republic of Kazakhstan and Rules of the maintenance operations of the means of communication, radio-technical support of flights and automated control system of the state aviation, approved by the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Article 34 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 35. Meteorological support of flights

1. Meteorological support of flights of aerial vehicles shall consist in well-timed provision of qualitative meteorological information to the air operators, air traffic support bodies, air traffic control bodies and to other air space users of the Republic of Kazakhstan, carrying out the activity, mentioned in subparagraph 1) of paragraph 1 of Article 18 of this Law, independently from their state affiliation, departmental affiliation and forms of ownership, on the basis of agreements.

The functions of the authorized meteorological body are performed by the authorized organization in the field of civil aviation.

2. Meteorological support of civil and experimental aviation flights is performed by providers of air navigation service in accordance with the rules of meteorological support for civil aviation approved by the authorized body in the field of civil aviation.

Meteorological support of the flights of state aviation is carried out in accordance with the rules of meteorological support of the state aviation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 35 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 35-1. Certification of air navigation service provider

1. Air navigation service providers should comply with the certification requirements for air navigation service providers.

The compliance of air navigation service providers is confirmed by the issuance of an air navigation service provider certificate indicating the scope of its use and the permitted types (sub-types) of activity.

Air navigation service provider certification is carried out by an authorized civil aviation organization.

By agreement with the authorized organization in the field of civil aviation, temporary deviations from certification requirements are allowed if such deviations are compensated by the introduction of additional measures to ensure a level of flight safety equivalent to the established one.

2. The procedure for conduct of certification, issuance or suspension (revocation) of the certificate of the air navigation service provider, making changes and / or amendments thereto shall be determined by the rules for certification of air navigation service providers.

3. Refusal to issue an air navigation service provider certificate is made in cases where the applicant does not meet the certification requirements.

4. The authorized organization in the field of civil aviation, in case of detecting violations of certification requirements for the purpose of continuity of air navigation services, takes actions in the following order:

1) requires the holder of the air navigation service provider certificate to submit a corrective action plan in accordance with Article 16-3 of this Law and its implementation;

2) transfers materials to the authorized body in the field of civil aviation for taking measures in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Offenses in case of non-fulfillment or improper fulfillment of the corrective action plan;

3) depending on the violation, withdraws the certificate of the air navigation service provider or suspends in whole or in part the scope of such certificate (or permitted types (sub-types) of activities specified in the certificate) if violations of certification requirements are not eliminated in the next six months from the date of bringing to administrative responsibility.

Validity of the certificate of the air navigation service provider may be wholly or partially limited, also at the request of its holder, in accordance with the rules for certification of air navigation service providers.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 35-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced from 01.01.2014); in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 35-2. Ensuring flight safety in the event of a change in functional air traffic management systems

1. Air navigation service providers, prior to the introduction of changes in functional air traffic management systems related to flight safety, shall notify the authorized organization in the field of civil aviation in advance of such changes in the manner prescribed by the rules for certification of air navigation service providers.

2. The list of changes in the functional systems of air traffic management, subject to prior agreement with the authorized organization in the field of civil aviation, as well as the procedure and conditions for such agreement are determined by the certification rules for air navigation service providers.

3. For violation of the provisions of this article, air navigation service providers bear administrative responsibility in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Offenses.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by 35-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 36. Release of airways to service

Airways shall be released to service in accordance with the rules for admission of airways to operation, approved by the authorized body in the field of civil aviation.

Data on airways shall be published in air navigation information documents.

Footnote. Article 36 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 37. Measure units for the purpose of performing the flights and air traffic maintenance

1. The unified system of coordinate, height, gravimetrical and satellite measurements that conforms to the requirements of International Civil Aviation Organization (ICAO) standards shall be established for the purpose of performing the flights and air space maintenance in the territory and in the air space of the Republic of Kazakhstan.

2. The measurement systems used shall be specified in the Rules for the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 37 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 38. Protection against harmful effect of the flights of aerial vehicles

1. A civil aircraft intended for operation in the Republic of Kazakhstan is certified by an authorized organization in the field of civil aviation for compliance with the requirements of the International Civil Aviation Organization (ICAO) regarding noise on the ground with the issuance of a noise certificate, which is an annex to the certificate of airworthiness of a civil aircraft.

Conduct of certification procedure and issuance of noise certification shall be carried out in accordance with the Rules of certification procedure and issuance of the air worthiness certification of the civil aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan.

Owners of aerodromes (helicopter aerodromes), air operators, commanders and members of the crew team of aerial vehicles shall be obliged to prevent unnecessary noises or minimize them upon operation of aerial vehicles on the ground or in the air space.

2. Dropping of substances or other wastes and materials, hazardous to health of people and environment from aerial vehicles shall be prohibited, with the carrying out of performance of aviation works in agricultural economy, performed in compliance with the safety measures of population and environment, operational and combat flights of the state aviation or in case of visible threat to the flight operating safety and prevention of the aviation accident.

Evacuation zone of aerial vehicle, zone of fuel draining or its depletion in flight, where the minimal flight height equal for all aerial vehicles or separately by the types of aerial vehicles is provided, may be established in particular regions for the purpose of prevention the harm effect of aerial vehicles on people, animals and environment.

3. Flights of aerial vehicles in air space of the Republic of Kazakhstan with hypersonic velocity shall be performed at heights, excluding harmful effect of acoustic impact to environment, according to general rules or in the areas, far from inhabited localities, which are allocated specifically for hypersonic flights.

Footnote. Article 38 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Chapter 4. INTERNATIONAL FLIGHTS

Article 39. International flights of aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan

1. International flights of aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan shall be carried out on the basis and in accordance with conditions of:

1) international treaties, the participant of which is the Republic of Kazakhstan;

2) legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of using the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity;

3) special permits for performance of single flights, issued by the competent body of the relevant foreign states.

2. Request for receipt of the special permit for the flight of aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan in air space of the foreign state shall be transmitted to foreign states by the authorized body, carrying out foreign policy activity in cases of:

international flights of the state and (or) experimental aviation of the Republic of Kazakhstan;

international flight of civil aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan, transporting civil servants, determined by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan.

Request shall be performed on the basis of applications of interested state bodies of the Republic of Kazakhstan upon compliance with all requirements, concerning the vessel documents, certificates for the members of crew team, copies of insurance policies, as well as other requirements and rules, valid in the territory of the Republic of Kazakhstan and foreign states, in the territory (through the territory) of which the flight operation is planned.

3. The air operator of civil aerial vehicle shall carry out the request on an individual basis for receiving the special permit, issued by the competent bodies of the relevant states for flight of civil aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan in the air space of foreign state. In existence of requirement of the competent body of foreign state to issue special permit upon the request of the authorized body, carrying out foreign policy activity, the authorized body in the scope of civil aviation shall carry out such requests in accordance with paragraph 2 of this Article on the basis of application of the air operator of civil aerial vehicle.

4. When performing an irregular international flight outside the airspace of the Republic of Kazakhstan, the operator of a civil aircraft of the Republic of Kazakhstan is obliged to notify the authorized organization in the field of civil aviation of the date and purpose of the flight performed in the manner established by the authorized body in the field of civil aviation.

4-1. The head office of a civil aircraft operator performing non-scheduled flights outside the airspace of the Republic of Kazakhstan must be located on the territory of the Republic of Kazakhstan and operational and financial decisions affecting the direction, control and coordination of the activities and operations of the organization must be available for verification by the competent state authorities.

5. International flight of the air operator of civil aerial vehicle for transportation of military formations, weaponization and military equipment of foreign states, as well as double-purpose products shall not be allowed without coordination with the authorized body in the scope of civil aviation. The authorized body in the scope of civil aviation in turn shall carry out the coordination of this flight with the body, carrying out foreign policy activity within its competence.

5-1. Failure to notify the authorized civil aviation organization of the date and purpose of the performed flight in accordance with paragraph 4 of this article, or giving false information in the notification, as well as breach of the requirements of paragraphs 4-1 and 5 of this article shall be the grounds for revoking the air operator certificate.

6. Upon performance of the international flight in air space of foreign state, in case of requirement of the authorized body of foreign state on compulsory landing on the stated aerodrome, the crew team of civil aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan shall be obliged to carry out this requirement.

Footnote. Article 39 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 40. Flights of aerial vehicles of foreign states in the air space of the Republic of Kazakhstan

1. Flights of aerial vehicles of foreign states in air space of the Republic of Kazakhstan shall be carried out on the basis of:

1) international treaties, the participant of which is the Republic of Kazakhstan;

2) legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of using the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity;

3) permits for performing the international regular flights through the territory of the Republic of Kazakhstan without landing or with landing on the aerodromes of the Republic of Kazakhstan with non-commercial purposes;

4) permits for international non-scheduled (one-time) flights, with the exception of flights operated without landing, subject to the provision of prior notification to air traffic services;

5) special (diplomatic) permits for performance of single flights.

2. Permits for performance of international regular flights through the territory of the Republic of Kazakhstan without landing on the aerodromes of the Republic of Kazakhstan with non-commercial purposes shall be issued by the authorized body in the scope of civil aviation.

3. Special (diplomatic) permits shall be issued in accordance with the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan by the authorized body, carrying out the foreign policy activity, for performance of single flights:

1) of the state and experimental aerial vehicles;

2) of civil aerial vehicles, transporting the civil servants of foreign states according to the list, established by the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan;

3) of aerial vehicles for transportation of military formations, weaponization and military equipment of foreign states, as well as double-purpose products.

4. Permits for international non-scheduled (one-time) flights of civil aircraft are issued by the authorized body in the field of civil aviation, taking into account the provisions of paragraph 3 of this article.

The procedure for issuing permits for international non-scheduled (one-time) flights of civil aircraft and for providing preliminary notifications on flights operated without landing are established by the Rules for Issuing and Grounds for Refusing to Issue Permits for International Non-Scheduled Flights.

4-1. Performance of international occasional (single) flights, linked with commercial airborne transportation, formed in the territory of the Republic of Kazakhstan by civil aerial vehicles of foreign air operators shall not be allowed, unless otherwise provided by the international treaties of the Republic of Kazakhstan or permits, issued by the authorized body in the scope of civil aviation.

5. The grounds for refusal in issuance of permits, as well as special (diplomatic) permits for performance of international occasional (single) flights of aerial vehicles shall be in the following cases:

1) prohibition of using the air space of the Republic of Kazakhstan or its particular areas, through which the route of the flight of aerial vehicle goes by the authorized body in the scope of state aviation in accordance with Article 26 of this Law;

2) taking flight of aerial vehicle would violate the provisions of international treaties, the participant of which is the Republic of Kazakhstan;

3) intended flight would violate the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan and (or) another legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of using the air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity.

Footnote. Article 40 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 41. Performance of international flights in air space of the Republic of Kazakhstan

1. General provisions, regulating the performance of flights and operation of aerial vehicles shall be in force upon performance of international flights of the national aerial vehicles and aerial vehicles of foreign states in the air space of the Republic of Kazakhstan in accordance with this Law.

2. International flights in the airspace of the Republic of Kazakhstan shall be carried out along international air routes, except for cases when the air traffic services authority has issued permission to fly outside the air route.

Procedure for opening of the air paths for international flights of aerial vehicles shall be determined by the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan.

Intersection of the State Boundary of the Republic of Kazakhstan in air space shall be performed by aerial vehicles in the points of intersection of its international paths or through air corridors, appropriated specially for these purposes in the manner, established by the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan.

3. By agreement with the authorized civil and state aviation bodies, it is allowed to perform international flights on domestic air routes, flight routes and outside air routes.

4. An exception from the established Rules for the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan for crossing the State Border of the Republic of Kazakhstan shall be admissible in the following cases:

1) natural disaster, catastrophe, accidents, accident situations on aerial vehicle and in other cases, threatening to life or health of people;

2) provided by the international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan;

3) of receiving the permit, issued in the manner, determined by the Rules of using the air space of the Republic of Kazakhstan.

5. For the purpose of international flights, the geodeticsystem of reference, conformed to the standards of International Civil Aviation Organization (ICAO) shall be used as the geodetic reference system in a horizontal plane.

6. Flight of aerial vehicles from the territory of the Republic of Kazakhstan, as well as their landing after taking off in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be performed on aerodromes, opened for international flights.

7. Force of passport, customs, currency, sanitary and epidemiological rules and regulations, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan shall be applied to all aerial vehicles, their crew teams and passengers, arriving in the territory of the Republic of Kazakhstan and departing from its territory or flying through, as well as to all their property, brought from this territory.

8. Certificates of aviation personnel, vessel documents being on the board of civil aerial vehicles of foreign states shall be recognized valid in the territory of the Republic of Kazakhstan, if they conform to International Civil Aviation Organization (ICAO) standards. In case of lease, freightage (charter) or interchange of aerial vehicles, the certificates of aviation personnel, vessel documents, being on the board of civil aerial vehicles of foreign states, issued under agreements between foreign states shall be recognized as valid in the territory of the Republic of Kazakhstan.

9. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
10. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
Footnote. Article 41 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 5. AERIAL VEHICLES

Article 42. Classification of aircraft and unmanned aerial systems

Footnote. The heading of Article 42 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. Depending on belonging to aviation, aerial vehicles shall be divided into:

state aerial vehicles;

civil aerial vehicles;

experimental aerial vehicles.

2. State aerial vehicle shall be aerial vehicle, used in the state aviation and registered in register of aerial vehicles of the state aviation.

3. Civil aerial vehicle shall be aerial vehicle, used in civil aviation and registered in state register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan or foreign state.

Classification of civil aircraft, depending on the aircraft performance characteristics and aircraft data shall be determined by the Rules for performance of flights in civil aviation of the Republic of Kazakhstan.

Classification of unmanned aerial systems depending on the flight performance and data of an unmanned aircraft shall be determined by the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

4. Experimental aerial vehicle shall be aerial vehicle, intended for conducting design and development, experiments research and development works and trials.

Footnote. Article 42 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 43. Type certification

Footnote. The heading of Article 43 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. A civil aircraft, an engine and a propeller of a new design (new type), intended for serial production, are subject to certification by an authorized civil aviation organization for compliance with their airworthiness standards effective in the Republic of Kazakhstan and must have a type certificate issued by an authorized civil aviation body after passing factory, state and operational tests.

2. The type certification of a civil aircraft, engine and propeller shall be carried out in accordance with the Rules for certification and issuance of a type certificate.

3. Developer of civil aerial vehicle shall be the owner of type certification.

4. All changes in the approved type design of a civil aircraft, engine and propeller or their operational and technical documentation that affect airworthiness are subject to additional certification by an authorized civil aviation organization in order to obtain an addition to the type certificate or in cases determined by the certification rules and issuance of a type certificate, evaluation of design changes by an authorized civil aviation organization to obtain modification or repair approval.

5. The validity of the type certificate issued by the authorized organization in the field of civil aviation is suspended, and the operation of the aircraft is temporarily suspended in the manner prescribed by the Rules for certification and issuance of a type certificate, in the event of deficiencies that threaten flight safety.

6. A type certificate issued by a foreign state, an international organization in the field of civil aviation, which certifies aircraft, is recognized as an authorized organization in the field of civil aviation in the manner prescribed by the Rules for certification and issuance of a type certificate.

Footnote. Article 43 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 44. Certification procedure of the civil aerial vehicle sample

1. Each copy of a civil aircraft that does not have an approved type design must be certified and have a certificate of compliance of its design, characteristics and operational and technical documentation with airworthiness standards issued by an authorized organization in the field of civil aviation.

Aerial vehicle, on which the certificate for compliance of construction, characteristics and operations documentation with air worthiness standards is issued, shall not be allowed to carrying out of commercial airborne transportations.

2. Certification of a copy of a civil aircraft is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation with the involvement of non-profit organizations uniting aircraft operators, in accordance with the certification rules in the field of light and ultralight aviation.

Footnote. Article 44 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.04.2012 No. 15-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 45. State registration of aircraft, rights to them, registration and accounting of unmanned aerial systems

Footnote. The title of Article 45 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. State aerial vehicles shall be subject to the state registration in Register of aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan in accordance with the Rules of registration of aerial vehicles of the state aviation of the Republic of Kazakhstan.

Possessor of the state aerial vehicle shall be issued by notification on the state registration of aerial vehicle in the Register of aerial vehicles of the state aviation by the authorized body in the scope of civil aviation.

2. Civil aircraft are subject to state registration in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan in accordance with the Rules for State Registration of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan and the rights to them, approved by the authorized body in the field of civil aviation.

A civil aircraft is registered in the State register of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan at the request of the owner or with the consent of the owner, its operator, provided that:

1) the aircraft is not registered in another state;

2) the owner or operator of the aircraft is an individual or legal entity of the Republic of Kazakhstan;

2-1) the aircraft owner or operator shall not be a person included in the list of organizations and persons associated with the financing of mass destruction weapons proliferation, and (or) in the list of organizations and persons associated with the financing of terrorism and extremism, in accordance with the legislation of the Republic Kazakhstan, with the exception of aircraft confiscated and (or) recovered by a court resolution;

3) a type certificate or other similar document has been issued or recognized as valid by an authorized civil aviation organization;

4) the calendar operation period of aircraft intended for freight carriage (the period calculated from the aircraft manufacture date to the registration date) shall not exceed twenty-five years;

5) the resource of an aircraft intended for freight carriage, calculated by the number of flight cycles and by hours, not more than two thirds of the established factory resource (with official confirmation of the manufacturer or design bureau);

6) availability of equipment that provides transmission of data on the state and location of the board intended for the freight carriage via terrestrial and satellite channels.

The operator (owner) of the registered civil aircraft receives a certificate of state registration of a civil aircraft from the authorized body in the field of civil aviation.

The aircraft included in the State register of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan must comply with the norms of airworthiness of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan and the requirements of operational and technical documentation determining its airworthiness.

2-1. The authorized body in the field of civil aviation refuses to register a civil aircraft if the aircraft does not meet the airworthiness requirements.

2-2. From the moment of registration in the State register of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan, a civil aircraft acquires the national affiliation to the Republic of Kazakhstan.

The certificate of state registration is on board the aircraft.

3. The rights to civil aircraft owned by individuals or legal entities of the Republic of Kazakhstan, as well as irrevocable powers, are subject to registration by an authorized organization in the field of civil aviation in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan.

4. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

5. Experimental aircraft are registered with an authorized organization in the field of civil aviation.

6. From the moment of acquiring ownership rights for the purpose of operation, unmanned aerial systems are subject to accounting or registration with the authorized civil aviation organization as determined by the rules of state registration of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan and rights to them, or with the authorized state aviation body in the manner determined by the rules for registration of the state aviation aircraft of the Republic of Kazakhstan.

Categories of unmanned aerial systems subject to accounting or registration shall be determined by the rules of state registration of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan and the rights to them or the rules of registration of state aviation aircraft of the Republic of Kazakhstan.

Persons acquiring unmanned aerial systems for the purpose of operation shall file an application to an authorized civil aviation organization for recording or registration.

7. Information about registered civil aircraft in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan, and also about unmanned aerial systems recorded or registered in the register of unmanned aerial systems of civil aviation of the Republic of Kazakhstan, shall be transferred to the authorized state aviation body.

Footnote. Article 45 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 13.05.2020 No. 325-VІ (effective six months after the date of its first official publication); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 13.05.2020 No. 325-VІ (effective six months after the date of its first official publication); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (enforcement, see Art.2)

Article 46. Exclusion of aerial vehicle from the register

1. Aerial vehicle shall be excluded from the relevant register of aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan in cases:

1) of retirement or taking out aerial vehicle of service;

2) of sale or delivering aerial vehicle to foreign state, foreign individual or legal entity;

3) of registration of civil aerial vehicle in the Register of aerial vehicles of state aviation of the Republic of Kazakhstan or register of foreign states;

4) of registration of civil aerial vehicle in the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan;

4-1) absence of a valid airworthiness certificate for more than two years, the calendar period of operation of which exceeds forty years from the aircraft manufacture date, except in cases of encumbrance of property;

5) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

5-1) the aircraft was declared missing;

6) of fulfilling irrevocable power.

The agreement of a pledgeholder shall be required compulsorily for exclusion of aerial vehicle, being in pledge from the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan.

2. Upon exclusion of aerial vehicle from the relevant register, the certificate on registration of vessel and all records, made in respect of this vessel in register shall lose force.

3. The authorized organization in the field of civil aviation issues a certificate to the owner of the aircraft on the exclusion of the aircraft from the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 46 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 02.01.2021 No. 399-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 47. Admission to operation and to maintenance of airworthiness of aircraft, unmanned aerial systems

Footnote. The heading of Article 47 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. State aerial vehicle shall be admitted to operation in the manner, established by the authorized body in the scope of civil aviation.

2. A civil aircraft must be airworthy and admitted to operation in the existence of valid airworthiness certificate.

A civil aircraft shall be recognized as airworthy if it is designed, manufactured, equipped, maintained in airworthiness and has undergone maintenance and repair, and also has flight performance qualities in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities and environmental legislation of the Republic of Kazakhstan.

When flying over the territory of the Republic of Kazakhstan, a foreign aircraft must have a certificate of airworthiness and a noise certificate issued by a foreign state on the basis of the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO).

The certificate of airworthiness is issued to aircraft registered in the State register of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan:

1) on the basis of the compliance of the civil aircraft with the airworthiness norms and operating documentation approved for this standard design or other similar documents in accordance with the confirmed assessment report of validity for operation;

2) in accordance with the rules of certification and issuance of the certificate of airworthiness of the civil aircraft of the Republic of Kazakhstan;

3) in accordance with the rules of certification in the field of light and ultra-light aviation.

Airworthiness certification of aircraft is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation.

The airworthiness certification of unmanned aerial systems for the relevant categories shall be carried out by an authorized civil aviation organization with involvement of non-profit organizations uniting operators of unmanned aerial systems, in the manner determined by the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

Airworthiness certification of light and ultralight aircraft performing aerial work and flights for general aviation purposes is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation with the involvement of non-profit organizations uniting aircraft operators.

Airworthiness certification of an aircraft that does not have an approved type design is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation with the involvement of non-profit organizations uniting aircraft operators.

The procedure for attracting non-profit organizations that unite the operators of aircraft and the qualification requirements of specialists of such organizations shall be determined by the rules of certification in the field of light and ultra-light aviation.

2-1. The unmanned aerial system must be airworthy and admitted to operation in accordance with the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

4. Recognition of certificates of airworthiness of civil aircraft issued by a foreign state when civil aircrafts are included in the State register of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan is carried out in accordance with the rules of certification and issuance of a certificate of airworthiness of a civil aircraft of the Republic of Kazakhstan.

5. Maintenance of airworthiness of a civil aircraft and its components is provided in accordance with the requirements of the rules of technical operation and repair of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan.

The release to service of light and ultra-light aviation aircraft not participating in commercial air transportation is carried out in accordance with the rules of certification in the field of light and ultra-light aviation.

The airworthiness of unmanned aerial systems shall be maintained in accordance with the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

6. Responsibility for maintenance of air worthiness of civil aerial vehicles shall be imposed on the air operator of civil aerial vehicle.

The air operator of aerial vehicle shall be prohibited to perform the flights in cases, if:

1) pre-flight inspection (preparation) of the aircraft was not performed in accordance with the civil aviation flights regulations of the Republic of Kazakhstan;

2) safety equipment is defected;

3) the validity period of the airworthiness certificate determined by the authorized organization in the field of civil aviation has expired;

4) maintenance and repair of the aircraft is not performed in accordance with the program for its maintenance.

5) malfunctions and damages that affect safe operation have not been eliminated, taking into account the minimum list of equipment and the list of configuration deviations approved by the authorized civil aviation body;

6) the aircraft is admitted to operation in violation of the requirements for the maintenance and repair of aviation equipment;

7) annual assessment of the effectiveness of the approved maintenance program and reliability program is not performed;

8) the airworthiness directive in relation to the aircraft, its parts and components, including notification of the authorized civil aviation organization regarding flight safety, has not been fulfilled in time;

9) data on the weight and gravity center of the aircraft do not correspond to the current configuration of the aircraft.

7. The owner or operator of an aircraft registered in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan, in accordance with the rules for certification and issuance of a certificate of airworthiness of a civil aircraft of the Republic of Kazakhstan, provides the authorized organization in the field of civil aviation with information on the state of airworthiness, maintenance and aircraft repair, as well as data on its operation.

8. All aircraft registered in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan are subject to verification for continued airworthiness. If an aircraft does not meet the airworthiness standards, the airworthiness certificate is suspended, and the operation of the aircraft is prohibited by the authorized organization in the field of civil aviation until the non-compliance of the aircraft with the airworthiness standards is eliminated.

If the non-compliance of the aircraft with airworthiness standards is not eliminated within six months from the date of suspension, the airworthiness certificate is revoked.

The aircraft airworthiness assessment includes:

1) verification of the operational and technical documentation of the aircraft, registration details on maintaining airworthiness;

2) inspection of the aircraft;

3) if necessary, flight tests of an aircraft under the control of an authorized organization in the field of civil aviation.

8-1. A permit to perform a special flight (special airworthiness certificate) is issued to an aircraft registered in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan, except for the cases provided for in Article 44 of this Law, and which does not have a valid airworthiness certificate or does not meet the established requirements for issuing an airworthiness certificate, but which, based on the assessment of the operator and the authorized civil aviation organization, is able to perform a safe flight under the conditions specified below and for the following purposes:

1) flight tests after production of new aircraft;

2) flight tests after technical maintenance and (or) repair in accordance with operational (repair) documentation;

3) delivery or export of an aircraft;

4) flight of an aircraft for assessment by a customer or an authorized organization in the field of civil aviation;

5) exhibitions and airshow;

6) flight of an aircraft to the place of performance of technical maintenance, repair or storage;

7) flight of an aircraft with a maximum certificated take-off mass for flights outside the safe flight distance above the water or above the ground in the areas that do not have suitable landing conditions or appropriate amount of fuel;

8) achievement of records, participation in aviation competitions and similar competitions;

9) the operation of aircraft or aircraft types on the territory of the Republic of Kazakhstan, for which a certificate of airworthiness or other similar document is not required in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Before issuing a permit for a special flight, the authorized civil aviation organization is obliged to assess the aircraft condition for a safe performance of the flight and establish the necessary restrictions on its operation. When performing a special flight, the carriage of passengers on board the aircraft is prohibited.

9. In the event that radio transmitting equipment is installed on civil aircraft, the authorized organization in the field of civil aviation issues a permit for the use of such equipment in accordance with the rules for certification and issuance of a certificate of airworthiness of a civil aircraft of the Republic of Kazakhstan.

10. Civil aerial vehicles, performing international flights shall be equipped with equipment, satisfying the requirements of International Civil Aviation Organization (ICAO) standards.

11. Flight books shall be maintained on each aerial vehicle, in which data on detected defects of aerial vehicle shall be recorded in the process of operation.

The form and content of the logbook are established by the rules for performance of flights in civil and state aviation.

12. For the export of a civil aircraft subject to exclusion from the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan, the authorized civil aviation organization shall issue an export airworthiness certificate in accordance with the rules for certification and issuance of a certificate of airworthiness of a civil aircraft of the Republic of Kazakhstan.

This document is not valid for the purpose of flight operations and serves as confirmation by the exporting State of the positive results of the latest airworthiness inspection of the aircraft.

Footnote. Article 47 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication). ; dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 48. Maintenance operation and repair of civil aerial vehicles

1. Technical maintenance and repair of civil aircraft are carried out in accordance with the rules of technical operation and repair of civil aircraft of the Republic of Kazakhstan by the certified organizations for technical maintenance and repair of aviation equipment. Technical maintenance and repair of civil aircraft of light and ultra-light aircraft that do not perform commercial air transportations are carried out by aviation personnel having a valid certificate issued in accordance with Article 54 of this Law or a certificate issued by a foreign state and recognized in accordance with Article 55 of this Law.

2. Maintenance of civil aircraft shall be carried out according to maintenance programs approved by the state of the civil aircraft registration, which are agreed with the state of the operator, if it is not the state of registration.

The maintenance program for an aircraft registered in the State Register of Civil Aircraft of the Republic of Kazakhstan shall be approved by an authorized civil aviation organization.

The maintenance program for light and ultralight aircraft not involved in commercial air transportation shall be developed and approved by a non-profit organization uniting aircraft operators, in agreement with the authorized civil aviation organization.

3. Use of aggregates, component parts and spare parts to them that do not have identifying documents (official lists, passport, marks, documents on admission to operation, authentic duplicates), issued by their producer or certified organization on maintenance operation and repair shall be prohibited upon conduct of maintenance operation and repair of civil aerial vehicles.

4. Certification of organizations for the maintenance and repair of civil aviation equipment shall be carried out by an authorized civil aviation organization in accordance with the certification requirements for organizations for the maintenance and repair of aviation equipment.

The procedure for recognizing the certificates of foreign organizations for technical maintenance and repair of aviation equipment is determined by the rules of certification and issuance of a certificate of organization for technical maintenance and repair of aviation equipment of civil aviation.

5. Certified organizations for the maintenance and repair of aviation equipment of foreign states shall be admitted to work on maintenance and repair after full or partial recognition of their certificates by an authorized civil aviation organization. The procedure for recognizing certificates of foreign organizations for the maintenance and repair of aviation equipment shall be determined by the rules for certification and issuance of a certificate of an organization for maintenance and repair of civil aviation equipment.

6. A certified organization for technical maintenance and repair of aviation equipment that provides services to civil aircraft operators engaged in commercial air transportations in accordance with the standard flight safety management manual for aircraft technical maintenance is required to introduce a flight safety management system, depending on the volume and complexity of the works performed.

Footnote. Article 48 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 49. Designations, applied on aerial vehicles

1. During registration, the aerial vehicles shall be assigned by the state and registration identifying markings, which shall be applied on these vehicles.

1-1. During registration of unmanned aerial systems, they are assigned state and registration identification marks, which are applied to unmanned aircraft in accordance with the procedure for applying state, registration identification and additional marks to civil and experimental aircraft.

2. In addition to state and registration identification marks, additional signs (symbols, inscriptions, emblems) may be placed on aircraft.

Additional markings shall be applied on aerial vehicles by the method, not impeding visual identification of the state and registration identifying markings.

3. Procedure for applying the state, registration identifying and additional markings on aerial vehicles and description of the mentioned Laws shall be determined in respect of civil and experimental aerial vehicles by the authorized body in the scope of civil aviation, and in respect of aerial vehicles of the state aviation – by the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Article 49 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 50. Preparation to flight of aerial vehicle

1. Preparation of aerial vehicle, aviation personnel, aerodromes, helicopter aerodromes shall precede to the flight of aerial vehicle.

2. Rules of preparing to flights shall be established for civil and experimental aviation by the authorized body in the scope of civil aviation, for the state aviation – by the authorized body in the scope of civil aviation.

Article 51. Aerial vehicle lease

1. Citizens or organization of the Republic of Kazakhstan being the possessors of aerial vehicle, registered in the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan shall have the right to lease the vessel with crew team or without crew team to the air operator of the Republic of Kazakhstan or foreign air operator.

An operator of the Republic of Kazakhstan has the right to rent an aircraft with or without crew that belongs to citizens or legal entities of the Republic of Kazakhstan or a foreign country on terms stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

1-1. Lease by the operator of the Republic of Kazakhstan of an aircraft without a crew, registered in a foreign state, or a foreign operator of an aircraft of the Republic of Kazakhstan without a crew, is carried out only if there is an agreement concluded between the authorized organization in the field of civil aviation and the competent body of the foreign state in which this aircraft is registered, in accordance with the Convention on International Civil Aviation. Such an agreement must be registered with the International Civil Aviation Organization (ICAO).

1-2. Lease by the operator of the Republic of Kazakhstan of an aircraft with a crew belonging to citizens or legal entities of the Republic of Kazakhstan is carried out for the duration of the contract without entering the lessee into the operator's certificate (certificate for the performance of aviation work).

The lease by the operator of the Republic of Kazakhstan of an aircraft with a crew belonging to an operator of a foreign state is allowed with the permission of an authorized organization in the field of civil aviation in the following proportion (except for the lease of an aircraft with a crew belonging to an operator of a foreign state, used exclusively for the carriage of goods): for the lessee, having a fleet of up to five aircraft - no more than one aircraft and for a lessee with a fleet of more than five aircraft - no more than twenty percent of the total fleet of aircraft used for regular and non-scheduled flights, and for a period not more than two months within one year without entering the lessee into the operator's certificate. The passenger capacity and cargo capacity of the leased aircraft must be comparable to the passenger capacity and cargo capacity of the lessee's aircraft.

In this case, passengers must be notified by the lessee about which carrier is actually operating the flight.

Lease of an aircraft with a crew belonging to an operator of a foreign state, used exclusively for the carriage of goods, is permitted to the operator of the Republic of Kazakhstan within three years from the date of the conclusion of an agreement on the lease of an aircraft with a crew, subject to the following conditions:

1) at the time of the commencement of the specified lease term, the operator of the Republic of Kazakhstan has been operating as an air carrier for at least ten years;

2) preemptive ownership and effective control over the operator of the cargo aircraft belongs to the Republic of Kazakhstan or its citizens;

3) the operator of the Republic of Kazakhstan has not previously leased an aircraft with a crew belonging to an operator of a foreign state, used exclusively for the carriage of goods;

4) the total service life of the leased aircraft does not exceed thirty years.

The authorized organization in the field of civil aviation revokes a permit previously issued to the operator of the Republic of Kazakhstan to lease an aircraft with a crew in cases of non-compliance with the requirements for ensuring flight safety, lack of effective operational control by the lessee or lessor, or supervision by the state that issued the operator's certificate and flight certificate. suitability for the leased aircraft.

2. Foreign lessee shall be prohibited to perform the flights on the leased aerial vehicle, registered in the State register of civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan or its air operator is the civil aviation organization of the Republic of Kazakhstan, in the zone of military actions, armed conflicts and performance of flights, linked with transportation of weapons, ammunition, military formations.

3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).
4. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).
Footnote. Article 51 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019).

Article 52. Freight of aerial vehicle

1. Freight of aerial vehicle shall be carried out in accordance with the contract of affreightment (charter).

The contract of affreightment (charter) shall include the names of parties, type of aerial vehicle, aim of leasing, maximum amount of transported passengers, weight of luggage, cargo and postal matters, amount of freight, point of departure, time and point of destination of transportation.

Contract of affreightment may include the other conditions as well.

2. Carrier shall have the right to postpone time of beginning of the transportation and taking off time of aerial vehicle without requiring additional payment from the freighter in the landing areas, provided by the plan, to perform additional landings or change the flight route, if it is necessary for safety ensuring of the flight of aerial vehicle.

3. Carrier shall be obliged to transfer all the seat capacity of aerial vehicle without undue delay and keep aerial vehicle in such condition so that it may be used for the purposes, provided by the agreement during the validity of the agreement.

4. Freighter shall have the right to transfer affreight aerial vehicle in sub-charter under agreement of the carrier.

Chapter 6. AVIATION PERSONNEL

Article 53. Classification of aviation personnel

1. Aviation personnel shall be divided into aviation personnel of civil, state and experimental aviation depending on belonging to the types of aviation.

2. Lists of positions of aviation personnel of state aviation shall be established by the order of the authorized body in the field of state aviation.

3. Aviation personnel of civil aviation shall be obliged to comply with the rules of wearing of the uniform and rank badges in the manner, established by the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Article 53 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 54. Professional training and admission to the types of the activity of aviation personnel of civil aviation

Footnote. Title of Article 54 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

1. Professional training of aviation personnel of civil aviation shall include initial training, re-training and maintenance of professional level.

Initial training and re-training of aviation personnel shall be carried out in aviation training centres.

Maintenance of professional level shall be carried out in aviation training centres and (or) organizations of civil aviation.

The qualification level of aviation personnel is determined by individuals appointed by the authorized organization in the field of civil aviation in accordance with the rules for determining the qualification level of aviation personnel. Such persons must meet the qualification requirements established by the authorized body in the field of civil aviation.

Qualification level of aviation personnel of light and ultra-light aviation is determined by the permanent qualification commissions of non-profit organizations that unite the operators of aircraft in accordance with the rules for determining the level of qualification of aviation personnel.

Aviation security training and retraining of aviation security personnel are carried out in aviation training centers certified by an authorized organization in the field of civil aviation, and (or) training centers of the International Civil Aviation Organization (ICAO) on aviation security in accordance with the aviation security training and retraining program ...

Training and retraining of inspectors of the aviation security service is carried out by an independent training center in accordance with the aviation security training and retraining program.

Aviation security training and retraining of personnel who have unaccompanied access to the secured restricted access area of the airport are conducted at aviation training centers certified by an authorized civil aviation organization and / or the International Civil Aviation Organization (ICAO) aviation security training centers or civil aviation organizations by aviation security instructors who have received permission to work from an authorized organization in the field of civil aviation, in accordance with the aviation security training and retraining program.

2. Compliance of the services of the civil aviation training center with the certification requirements is confirmed by the authorized organization in the field of civil aviation by issuing a certificate of the civil aviation training center.

Procedure for conducting the certification procedure of aviation training centre of civil aviation shall be established by the Rules of certification procedure and issuance of aviation training centre certification of civil aviation.

Foreign civil aviation training centers are allowed to train and maintain the professional level of civil aviation personnel after their certificates are recognized by an authorized organization in the field of civil aviation in accordance with the rules for certification and issuance of a certificate of a civil aviation training center.

A certified aviation training center for civil aviation, whose activities are related to the performance of aircraft flights, in the course of providing its services in accordance with the standard flight safety management instruction, is obliged to introduce a flight safety management system depending on the volume and complexity of the work performed.

2-1. Aviation personnel should demonstrate the level of theoretical knowledge and practical skills, as well as the knowledge of languages ​​at the level corresponding to the functions performed, in accordance with the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO), through testing or periodic checks conducted by designated individuals qualified to determine the level of qualifications of aviation personnel.

2-2. Simulators used to train, maintain and check the practical skills of crew members of civil aircraft are permitted to be used in accordance with the rules for evaluation of flight simulators in civil aviation approved by the authorized body in the field of civil aviation.

2-3. The instructing and examining personnel of the aviation training center for civil aviation shall be coordinated with the authorized civil aviation organization as determined by the rules for certification and issuance of a certificate of the aviation training center for civil aviation. Qualification requirements for instructing and examining personnel of an aviation training center for civil aviation are established by certification requirements for aviation training centers.

3. Persons related to aviation personnel, in order to pursue professional activities, must undergo professional training in accordance with programs agreed by an authorized civil aviation organization.

Persons directly involved in the performance and provision of aircraft flights and their maintenance, air traffic services shall be admitted to professional activities if they have a valid certificate, valid qualification marks for the right to carry out such activities and (or) a medical certificate of the relevant class.

Issuance and extension of the validity of the certificate of aviation personnel, and also entry of qualification and special marks and extension of their validity shall be carried out in accordance with the procedure for issuing and extending the validity of certificates of aviation personnel, approved by the authorized civil aviation body.

The qualification and special marks are entered into the certificate of aviation personnel of light and ultralight aviation by a non-profit organization uniting aircraft operators in accordance with the procedure for issuing and extending the validity of certificates of aviation personnel.

4. Person, related to aviation personnel shall be admitted to independent professional activity after probation and decision of civil servant, conducted probation on possibility of admission to independent professional activity. Responsibility for justified decision on possibility of admission to independent professional activity of aviation personnel shall be borne by persons, conducted probation.

Responsibility for admission to the independent professional activities of aviation personnel is borne by an individual who has the right to determine the level of qualification of aviation personnel who conducted professional knowledge and skills checks.

5. The issuance of a certificate of aviation personnel to a person for the right to carry out professional activities subject to qualification requirements is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation.

Qualification requirements to the person for receipt of aviation personnel certificate shall be determined by the authorized body in the scope of civil aviation.

The authorized body in the field of civil aviation maintains a register of issued certificates of aviation personnel in accordance with this article and certificates of aviation personnel recognized in accordance with article 55 of this Law.

The authorized civil aviation organization shall ensure the issuance of certificates of aviation personnel in such a way that the aviation authorities of foreign states can easily determine the rights granted by the certificates and the validity term of qualification and special marks.

6. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

6-1. The authorized organization in the field of civil aviation suspends the validity of the certificate of aviation personnel (decision on recognition) from the person who is the owner of the certificate of aviation personnel issued or recognized in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation, in the following cases:

1) non-compliance of technology of performing the works, having an impact on air worthiness of aerial vehicle;

2) insufficient professional training, detected during verifications;

3) a one-time gross violation of the established requirements for maintenance and performance of flights, maintenance of air traffic and technical maintenance;

4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

5) performance of the activity, linked with aerial vehicle handling, maintenance operation of aerial vehicles, air traffic maintenance under the influence of alcohol, drugs and (or) substance abuse (their analogies).

6-2. The authorized organization in the field of civil aviation revokes the certificate of aviation personnel (decisions on recognition) from the person who is the owner of the certificate of aviation personnel issued or recognized in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities, in the following cases:

1) receipt of certificate (decision on recognition) by falsification of documents submitted by it;

2) falsification of records and data, related to performance of official duties, linked with them;

3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
4) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);
5) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

6) under the court decision.

6-3. Procedure and terms for suspension of aviation personnel certificate, as well as its revocation from an applicant (owner), being the individual, related to aviation personnel shall be determined by the Rules of issuance and extension of the validity of aviation personnel certificates.

6-4. Validity of the certificate of aviation personnel (decision on recognition) of the person holding the certificate of aviation personnel issued or recognized in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities is terminated in the following cases:

1) loss, theft, damage to the certificate of aviation personnel or in the event of a change of surname, name, patronymic (if it is indicated in the identity document) by its owner;

2) disability (on presentation of data from the place of work);

3) death;

4) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication)..

7. The specifics of working time of civil aviation and experimental aviation personnel directly related to flight safety are developed taking into account the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) and the aviation rules of international organizations in the field of civil aviation and are established by the authorized body in the field of civil aviation for all operators and civil aviation organizations of the Republic of Kazakhstan.

In accordance with the specifics of working time for civil aviation personnel directly related to flight safety, the operator of the civil aviation aircraft has the right to approve the provision on organization of working time and rest for crew members.

Specifics of the working hours of aviation personnel directly related to air traffic maintenance shall be determined by the instruction on the air traffic organization and maintenance.

8. Admission of aviation personnel to performance and maintenance of especially important flights is carried out in agreement with the State Security Service of the Republic of Kazakhstan.

9. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

10. Persons linked with performance and flight operations of aerial vehicles and their maintenance operation, air traffic maintenance shall be prohibited to carry out such activity under the influence of alcohol, drugs and (or) substance abuse (their analogies) or use substances, inducing such intoxication in the process of performing own obligations.

All license holders who use (used) psychoactive substances shall be identified and released from performing functions that impact flight safety.

Footnote. Article 54 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2014 № 233-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 54-1. Medical support in the civil aviation

1. Requirements for medical certification, medical examination in the civil aviation, required from the aviation personnel, also categories of persons subject to mandatory medical certification and medical examination, are established by the rules of medical certification and examination in the civil aviation of the Republic of Kazakhstan, developed on the basis of standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) and approved by the authorized civil aviation body.

2. Medical certification of the aviation personnel shall be carried out in aviation medical centers by aviation medical experts certified by an authorized civil aviation organization. Medical certification of pilots of light and ultralight aviation may be carried out by an aviation medical expert, the requirements for which are established by the rules for the appointment of aviation medical experts approved by the authorized civil aviation body.

The aviation medical experts shall be held liable for breaching the medical examination requirements.

In case of detected breaching of the certification requirements for aviation medical centers, the authorized civil aviation organization shall:

1) require the holder of the aviation medical center certificate to provide a corrective action plan in accordance with Article 16-3 of this Law and to fulfill it;

2) suspend, in whole or in part, the scope of such a certificate (or permitted types (subtypes) of activities specified in the certificate) of an aviation medical center, if the violations of certification requirements are not eliminated within the time frame of the corrective action plan;

3) revoke the certificate of the aviation medical center, if within one year from the date of suspension of its validity, the violations of certification requirements have not been eliminated.

The validity of an aviation medical center certificate can be fully or partially limited also at the request of its holder in accordance with the rules for certification of aviation medical centers.

In the event of a violation of certification requirements for aviation medical experts, the authorized civil aviation organization shall:

1) fully or partially suspend the scope of such a certificate (or permitted types (subtypes) of activities specified in the certificate) of an aviation medical expert until the violations of certification requirements for aviation medical experts are eliminated for a term of up to three months;

2) revoke the certificate of an aviation medical expert, if within three months from the date of suspension of its validity, the violations of certification requirements have not been eliminated.

Validity of the certificate of an aviation medical expert shall be suspended in the following cases:

1) violation of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities in the part of medical examination and certification requirements;

2) an application filed by the holder of the certificate of an aviation medical expert for a term not exceeding three months.

The certificate of an aviation medical expert shall be withdrawn in the following cases:

1) failure to eliminate the discrepancy within three months from the date of suspension of the certificate of an aviation medical expert;

2) an application filed by the holder of the certificate of an aviation medical expert.

The procedure for suspension and revocation of the certificate of an aviation medical expert is determined by the rules for the appointment of aviation medical experts.

The validity of the certificate of an aviation medical expert may be fully or partially limited also at the request of its holder in accordance with the rules for the appointment of aviation medical experts.

In the event of breaching the requirements for medical examination in the civil aviation in relation to an aviation medical expert, the authorized civil aviation organization shall:

1) upon establishing a breach of the requirements for medical examination in the civil aviation, submit materials to the authorized civil aviation body for taking measures in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions;

2) in the event of repeated violation of the requirements for medical examination in the civil aviation, within a year after imposing an administrative penalty, re-submit the materials to the authorized civil aviation body for taking measures in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions and revoke the certificate of an aviation medical expert.

3. When undergoing a medical examination, an applicant for a medical examination is obliged to inform the aviation medical expert about the presence of diseases known to him and posing a danger to flight operations.

In case of non-compliance with the requirements for the state of health, a medical certificate is issued or renewed if the following conditions are met:

1) the expert medical conclusion indicates that the applicant's non-compliance with any of the requirements does not threaten flight safety;

2) the relevant abilities, qualifications and experience of the applicant, as well as the conditions of his work, are duly taken into account;

3) a note is made in the certificate about a special restriction or restrictions.

If it is revealed during the medical examination that a person directly involved in the performance and provision of aircraft flights, air traffic services, concealed information about the presence of diseases known to him and posing a danger to flights, the authorized civil aviation organization shall:

1) transfer the materials to the authorized civil aviation body for taking measures in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions and suspend the certificate of aviation personnel until the violations are eliminated;

2) in case of a repeated violation within a year after imposing an administrative penalty, re-transmit the materials to the authorized civil aviation body for taking measures in accordance with the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions and revoke the certificate of aviation personnel.

Footnote. The Law is supplemented by Article 54-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 55. Recognition of aviation personnel certificate of foreign state

1. Aviation personnel certificate issued by foreign states shall be recognized valid in the Republic of Kazakhstan under the condition that requirements in accordance with which such certificates are issued, answer to the standards, established by International Civil aviation Organization (ICAO).

Recognition of a certificate of aviation personnel issued by a foreign state to a citizen of the Republic of Kazakhstan, or a certificate of aviation personnel of a foreign citizen arriving in the Republic of Kazakhstan, shall be carried out by an authorized civil aviation organization with the issuance of the relevant certificate.

2. Procedure and conditions for recognizing the aviation personnel certificates, issued by foreign states shall be established by the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Article 55 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 56. Crew team of aerial vehicle

1. Crew team of aerial vehicle are the persons of aviation personnel being charged with fulfillment of particular obligations on handling and maintenance of aerial vehicle on performance of flights in the manner, established by the authorized body in the scope of civil aviation.

Crew team of civil aerial vehicle shall contain air crew and crew team, other than air crew, including the cabin crew.

Person shall hold the office of a pilot, panel operator (flight engineer), navigating officer or flight radio officer, included in air team and crew team, other than air crew, civil aerial vehicle, air operator of the Republic of Kazakhstan, in existence of valid certificate of aviation personnel, issued in accordance with Article 54 of this Law, or aviation personnel certificate, issued by foreign state and recognized in accordance with Article 55 of this Law.

2. Minimal composition of air crew of aerial vehicle shall be determined by its developer depending on the type and designation of aerial vehicle, aims and conditions of operation and shall be stated in the documents on flight operation of aerial vehicle of each type.

3. For the period of undergoing the tests of experimental aerial vehicle, the minimal composition of air crew shall be determined by the developer of aerial vehicle.

4. Flight of aerial vehicle in incomplete composition of the air crew shall not be allowed.

5. Each crew member has the right to refuse to perform a mission for flight because of fear of a successful completion of the flight in cases where:

1) he feels tired or aware that his physical or mental condition does not allow him to perform tasks according to required standards due to illness, injury or in other cases;

2) the level of his preparation does not meet the requirements for safe flight performance.

5-1. Crew members are obliged:

1) to use the provided conditions and facilities for rest and eating, and plan and spend their rest time in such a way as to ensure a full recovery of forces;

2) to fail to exercise the rights conferred by their certificates and relevant qualification marks, being under the influence of any psychoactive substance that may make them unable to exercise these rights in a safe and proper manner;

3) not to carry out any actions related to the risk of using psychoactive substances.

6. Members of cabin crew of civil aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan shall be obliged to speak Kazakh language upon the care of passengers.

Footnote. Article 56 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 57. Commander of aerial vehicle

1. Commander of aerial vehicle may be a person who completed the relevant training, has the pilot certificate and admission to the right of independent control of aerial vehicle of this type in established manner.

For each individual flight, the aircraft commander is appointed by the aircraft operator or the aircraft owner in the case of general aviation.

1-1. A pilot who is authorized to independently operate an aircraft of a certain type, who is responsible for the safe completion of the flight (flights) in accordance with the mission for commercial aviation flight or a similar document in general aviation is the commander of a civil aviation aircraft.

1-1. Commander of aerial vehicle of civil aviation may be a pilot, who has a valid pilot certificate and admission for independent control of aerial vehicle of particular type and appointed by the air operator or in case of general aviation – by the owner of aerial vehicle to perform the obligations of commander and ensure safety performance of the flight.

2. Commander of aerial vehicle shall ensure compliance with the flight rules and operation of aerial vehicle irrespective of whether he carries out aerial vehicle handling or not, discipline and order on aerial vehicle, rules of conduct on aerial vehicle, as well as take measures on safety ensuring of people being on board, safety of aerial vehicle, cargo and property.

3. Orders of commander of aerial vehicle shall be subject to compulsory fulfillment by all persons, being on board of aerial vehicle.

4. Commander of aerial vehicle shall require unconditional fulfillment of rules, linked with safety ensuring of flight from all persons, being on board of aerial vehicle, as well as give relevant orders within his (her) competence to any person, being on board of aerial vehicle.

5. The commander of an aircraft has the right:

1) make final decision on taking off, flying and landing of aerial vehicle, as well as on termination of the flight and return to the aerodrome or unscheduled landing in case of visible threat to flight operation safety of aerial vehicle for the purpose of prevention of aviation accident. Such decisions may be made with departure from the flight plan, instructions of the relevant air traffic support body (air traffic control body) and as far as possible in accordance with established flight rules;

2) give the orders to persons, being on board of aerial vehicle, and require their fulfillment for the purpose of safety ensuring of the flight of aerial vehicle;

3) to take all necessary measures, including coercive measures, against persons:

creating a direct threat to flight safety by their actions;

violating the rules of conduct on board an aircraft approved by the authorized body in the field of civil aviation, refusing to obey his orders;

4) to draw up an appropriate act on creation of a security threat and (or) violation of the rules of conduct on board an aircraft during flight operations;

5) upon arrival of the aircraft to the nearest airfield, to drop off any crew member or passenger from the aircraft for reasons that affect flight safety and to maintain order of conduct on board the aircraft and hand it over to law enforcement authorities;

6) make decisions on fuel draining in flight, dumping of luggage, cargo and postal matters, if it’s necessary for safety ensuring of flight of aerial vehicle and its landing;

7) in the absence of relevant aviation security services, to ensure pre-flight inspection of passengers, hand luggage, baggage and cargo;

8) take other necessary measures on ensuring of safety completion of the flight of aerial vehicle.

6. Commander of aerial vehicle, received information during the flight about people, suffering or suffered disaster shall be obliged to inform about this to the relevant air traffic support body (air traffic control body) and render possible assistance, if this does not constitute a threat to the flight operating safety of this aerial vehicle, passengers and crew team.

7. In the event of an aviation accident, the aircraft commander directs the actions of persons on board the aircraft prior to the transfer of his authority to representatives of search and rescue services.

8. In case of detection of diseased persons being in need of emergency medical treatment, as well as persons who carry infectious diseases or food poisoning, commander of aerial vehicle shall be obliged to inform the airport service of the first landing about this.

9. The aircraft commander is responsible for:

1) the safety of all crew members, passengers and cargo on board the aircraft after the doors are closed;

2) control of the aircraft and its safety from the moment the aircraft is ready for movement to take off until it stops completely at the end of the flight or shutdown of the engine (engines) that were used as the main power system;

3) compliance with the system of control cards used by flight crews before, during and after all phases of flight, as well as in an emergency situation;

4) information to the operator after completion of the flight about all known or suspected defects on the aircraft;

5) keeping a logbook or drawing up a general declaration.

Footnote. Article 57 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 58. Executive personnel of aviation organizations responsible for ensuring flight safety

1. The executive personnel of civil and experimental aviation organizations responsible for ensuring flight safety are: the head of the flight service, the head of the flight safety inspection, the head of airworthiness, the head of maintenance and repair of aviation equipment, the head of the quality control service (with the exception of light and ultralight aviation).

Qualification requirements for executives of civil aviation organizations are established by certification requirements for civil aircraft operators and organizations for the maintenance and repair of aircraft equipment.

2. Personal responsibility for the organization of flight safety shall be assigned to the head of the operator and civil aviation organizations.

A candidate for the position of the head of the operator must have at least 3 years of experience in senior positions in the civil aviation industry (or at least 5 years in senior positions in other industries, subject to subsequent completion of a flight safety course within three months from the date of appointment), which shall be documented in accordance with the Labor Code of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 58 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication)..

Chapter 7. AIR OPERATOR

Article 59. Admission of persons to operation of civil aerial vehicles

1. Individuals or legal entities of the Republic of Kazakhstan, admitted to the operation of civil aerial vehicles may be:

1) air operator, performing commercial airborne transportations, after certification procedure and receipt of the air operator certification;

2) air operator, performing the aviation works, after certification procedure and receipt of certificates for performance of aviation works;

3) general air operator.

2. Operators engaged in international commercial air transportations and operators of heavy or turbojet general aviation aircraft authorized to perform international flights in accordance with the standard flight safety management instruction for civil aircraft operators are required to introduce a flight safety management system, depending on the volume and complexity of the flights performed.

3. The operator shall bear responsibility for a safe operation of flights and compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

Footnote. Article 59 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 60. Certification procedure of air operators of civil aerial vehicles

1. To obtain an operator certificate and (or) a certificate for the performance of aviation work, the applicant sends to the authorized organization in the field of civil aviation an application in the established form with documents confirming compliance with certification requirements and certification conditions in accordance with the rules for certification and issuance of a civil aircraft operator certificate and (or) the rules for the operator's admission to aviation work.

To obtain an operator's certificate or a certificate for performing aerial work, the applicant must demonstrate to the authorized organization in the field of civil aviation that he has certified aircraft, trained personnel, documentation, equipment, buildings, structures necessary for the flight, technical operation of aircraft and ensuring the operation of flights , and also carries out compulsory insurance in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan on compulsory types of insurance.

The air operator shall bear responsibility for alarm reporting during flights of his (her) aerial vehicles in uncontrolled air space.

During the initial certification, the applicant shall submit a detailed financial-economic activity plan, including the allocation of financial resources for the professional training of aviation personnel, maintaining the aircraft airworthiness, procurement of equipment, devices, the payroll fund and other expenses for implementation of the planned activities and ensuring flight safety and aviation security. The financial-economic activity plan shall be approved by the owner (participants, shareholders) of a legal entity applying for an air operator certificate. The availability of sufficient financial resources shall be verified by a respective statement from the applicant's bank account for the last three months.

2. The operator is prohibited from violating the operational requirements and limitations established by the operator's certificate and (or) the certificate to perform aviation operations. It is not allowed to find the same aircraft in certificates and (or) certificates to perform aviation works of two or more operators.

Operation of aircraft without a valid certificate of the operator and (or) a certificate to perform aviation works is prohibited.

3. The air operator certification and (or) certificate for performance of aviation works shall not be subject to transferring to the other person.

4. The authorized organization in the field of civil aviation shall suspend the operator's certificate and (or) the certificate for the performance of aviation work in accordance with the provisions of Article 16-3 of this Law, as well as in the following cases:

1) non-compliance of the air operator with certification requirements and restrictions;

2) non-securing of insurance in accordance with the requirements of the Laws of the Republic of Kazakhstan on compulsory types of insurance;

3) detection of violations, having an impact on the flight operating safety, established upon inspection investigations, as well as in the foreign states;

4) in case of written application of the air operator.

The procedure for suspension of validity of the air operator certification of civil aerial vehicles and (or) certificate for performing the aviation works shall be determined by the Rules of certification procedure and issuance of the air operator certification of civil aerial vehicles and Rules of permitting the air operator to aviation works respectively.

If the aircraft operator has not eliminated the identified inconsistencies and (or) violations within the prescribed period, the authorized organization in the field of civil aviation revokes the operator's certificate and (or) the certificate for the performance of aviation work.

In case of termination of commercial air transportation by the operator for more than six months, the authorized body in the field of civil aviation shall withdraw the operator's certificate.

4-1. The authorized civil aviation organization shall revoke the air operator's certificate and (or) the certificate for the performance of aviation works in accordance with part two of paragraph 5 of Article 16-3 and paragraph 5-1 of Article 39 of this Law, and also in the following cases:

1) presence of an enforced court ruling in respect of the applicant, prohibiting him to provide this type of service;

2) a written statement from the operator.

The procedure for revocation of a civil aircraft operator certificate and (or) a certificate for the performance of aviation work is established by the rules for certification and issuance of a civil aircraft operator certificate and the rules for admitting an operator to aviation work, respectively.

5. Refusal to issue a certificate for the right to perform flights is carried out upon:

1) detection of inconsistencies provided for in paragraph 7 of Article 16 of this Law;

2) court decision in respect of the applicant which prohibits him to provide this type of service.

Refusal to issue an air operator certificate and (or) a certificate for the performance of aviation work may be appealed according to the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 60 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 61. The air operators of general aviation

1. The ground for admission to flights of general aviation operators operating airplanes with a maximum certificated take-off weight of five thousand seven hundred kilograms or less, helicopters with a maximum certificated take-off weight of three thousand one hundred and seventy-five kilograms or less, as well as aircraft and auxiliary devices, is compliance with the following conditions:

1) presence of a valid pilot certificate with the admittance to manage this type of aircraft, vehicle and auxiliary device;

2) presence of a certificate on the state registration of a civil aircraft, a vehicle, an auxiliary device and a valid certificate of airworthiness of a civil aircraft;

3) provision of insurance in accordance with the requirements of the laws of the Republic of Kazakhstan on compulsory types of insurance;

4) conclusion of contracts with aero-clubs or non-commercial organizations, uniting aircraft operators to provide emergency warning services for flights in uncontrolled airspace.

Safety of flights is provided by the aircraft commander (pilot) and the owner of the aircraft, which is an operator of general aviation.

2. General aviation operators operating airplanes with a maximum certificated takeoff weight of more than five thousand seven hundred kilograms and (or) airplanes equipped with one or more turbojet engines, helicopters with a maximum certificated takeoff weight of more than three thousand one hundred and seventy five kilograms, shall be allowed to fly after issuance by an authorized civil aviation organization of a certificate for the right to perform flights in accordance with the rules for admission to flights of general aviation operators.

3. To obtain a certificate for the right to operate flights, the owner of a civil aircraft sends an application with documents confirming compliance with the requirements established by the Rules for admission to flights of general aviation operators to the authorized organization in the field of civil aviation.

4. For receipt of certificate for the right of performing the flights, the owner of aerial vehicle shall be obliged to dispose certified aerial vehicle, trained aviation personnel, documents, equipment, required for air operation, maintenance operation of aerial vehicle and ensuring of performing the flights, as well as carry out the compulsory insurance.

The air operator (owner) of aerial vehicle shall bear responsibility for alarm reporting during the flights of his (her) aerial vehicles in uncontrolled air space.

5. Certificate for the right of performing the flights shall not be subject to transfer to the other person.

6. The authorized organization in the field of civil aviation shall suspend the validity of the certificate for the right to fly in the following cases:

1) non-compliance of the air operator (owner) of aerial vehicle with requirements and restrictions, established by the Rules of admitting the air operator of general aviation to the flights;

3) detection of violations provided for in Article 16-3 of this Law;

4) a written statement of the operator.

The procedure for suspension and renewal of the validity of the certificate for the right to perform the flights is determined by the rules for admittance of general aviation operators to flights.

7. Refusal to issue a certificate for the right to perform flights is carried out in cases when:

1) the applicant does not comply with the requirements of the rules for admittance to flights of general aviation operators;

2) there is a court decision against the applicant prohibiting him from performing such flights.

Refusal to issue a certificate for the right to perform flights may be appealed according to the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 61 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 62. Flying club

1. Flying club shall keep records of concluded agreements with the air operators for rendering of services, provided by the flying club.

Flying club shall have the right to delegate its obligations before the air operator to the other flying club on the basis of agreement, concluded between them and in concurrence with the air operator.

The standard type agreement for rendering of services by the flying club shall be established by the authorized body in the scope of civil aviation.

2. The flying club shall ensure alarm reporting and shall have the right to provide meteorological and aeronautical information, services on continuing airworthiness, maintenance operation and repair of aerial vehicles, professional training of aviation personnel, air traffic maintenance to the air operators, employing its services within zone of responsibility, ensuring of aviation security.

3. Flying club shall not bear responsibility for performance of requirements on the flight operating safety and aviation security in accordance with the agreement, concluded with the air operator.

Chapter 8.AERODROMES (HELICOPTER AERODROMES). AIRPORTS

Article 63. Classification of aerodromes (helicopter aerodromes)

1. Depending on belonging, the aerodromes (helicopter aerodromes) shall be divided into the aerodromes (helicopter aerodromes):

of civil aviation;

of experimental aviation;

of state aviation.

2. Depending on use, size of the flight strip and load bearing capacity of their cover, as well as depending on equipment of aerodromes (helicopter aerodromes), classification of aerodromes (helicopter aerodromes) of civil, experimental and state aviation shall be determined by the means of communication, lighting and radio-technical support of flights by the relevant authorized bodies in the scope of aviation.

3. Depending on the type of the surface of flight strip, the aerodromes (helicopter aerodromes) may be with artificial surface, unsurfaced, snowy, ice and water aerodrome, as well as on floating barges, vessels and other constructions.

Article 64. The air operator of aerodrome (helicopter aerodrome), airport of civil aviation

1. The air operator of aerodrome (helicopter aerodrome) shall be recognized as individual or legal entity of the Republic of Kazakhstan, as well as of foreign state in accordance with international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan that uses the aerodrome (helicopter aerodrome) on the right of ownership or other legal grounds.

The air operator may be only the legal entity of the Republic of Kazakhstan, as well as of foreign state in accordance with the international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan that uses the airport on the right of ownership or other legal grounds.

Operator of the airdrome (heliport), airport:

1) provides and monitors compliance with the requirements for ensuring the flight safety and aviation security on the territory of the airport, the aerodrome (heliport), including individuals and legal entities operating on the territory of the aerodrome (heliport), airport;

2) establishes a commission to monitor the activities that may pose a threat to flight safety at the aerodrome and in the near-aerodrome territory;

3) keeps the daily plan on receipt and departure of aerial vehicles, ensure its performance, keeps records and analysis of regularity of departures, takes off and landings of aerial vehicles;

4) submits reports on compliance with flight safety, aviation security, audit, accounting reports at the request of an authorized organization in the field of civil aviation;

5) has the right to close the aerodrome (heliport), the airport for receiving and sending civil aircraft in connection with technical and meteorological conditions threatening flight safety;

6) has the right to carry out non-aviation activities, while the costs of such activities should not directly or indirectly affect the tariffs for the regulated services.

1-1. All entities operating at an aerodrome used in the field of civil aviation are obliged to comply with the norms established by the airport operator in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities.

2. Candidate for the chief executive officer of the air operator of airport shall conform to qualification requirements, established by the authorized body in the scope of civil aviation.

3. The operator of a certified aerodrome (heliport), civil aviation airport is obliged to implement a flight safety management system, which must correspond to the volume and complexity of the airport's activities.

4. Civil aviation airports that are in communal ownership, which do not provide an adequate level of income to cover operating costs with a passenger flow of less than two hundred thousand passengers per year, are subject to subsidies from budgetary funds based on decisions of local executive bodies of the regions.

5. The executive of the civil aviation airport operator of the city of republican status, the capital, in charge of especially important flights, shall be appointed in agreement with the State Security Service of the Republic of Kazakhstan. The executive of the civil aviation airport operator of the city of republican status, the capital, in charge of especially important flights, can only be a citizen of the Republic of Kazakhstan, directly subordinate to the head of the airport operator.

Footnote. Article 64 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 65. Airport activities

1. Airport activities include goods, works, airfield and ground handling services, the list of which shall be approved by the authorized civil (state) aviation body in agreement with the antimonopoly body.

Other types of activities unrelated to airport activities may be carried out on the territory of the airport (aerodrome) by the airport (aerodrome) operator or other individuals and legal entities under an agreement with the airport (aerodrome) operator, concluded in accordance with the rules for access to the provision of services on the territory of the airport (aerodrome), unrelated to airport activities.

Aerodrome service is recognized as a type of airport activity classified by the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies as regulated services of an airport (aerodrome) and carried out by an airport (aerodrome) operator.

Ground handling shall be carried out by the airport (aerodrome) operator and (or) the ground handling services provider, also by the airline that independently handles its aircraft, passengers, baggage, freight and mail.

2. If the number of passengers served at the airport is less than two million people per year, the airport operator may allow the ground handling service provider to enter the territory of the airport (aerodrome) in accordance with the rules for ground handling at airports approved by the authorized civil aviation body in agreement with the antimonopoly authority.

If the number of passengers served at the airport is more than two million people per year, the airport (aerodrome) operator is obliged to allow the ground handling service provider providing them on the territory of the airport (aerodrome) to render services included in ground handling.

The procedure and conditions for the provision of ground handling services on the territory of an airport (aerodrome), requirements for ground handling service providers and the form of a standard contract for the provision of ground handling services are determined by the rules for ground handling at airports.

3. The operator of a certified aerodrome (heliport), civil aviation airport shall be obliged to implement a flight safety management system, which must correspond to the volume and complexity of the airport activities carried out.

4. An airport (aerodrome) operator may not baselessly refuse a ground handling service provider or an airline that independently handles its aircraft, passengers, baggage, freight and mail in the provision of ground handling services on the airport (aerodrome) territory.

The decision of an airport (aerodrome) operator to refuse a ground handling service provider or an airline that independently services its aircraft, passengers, baggage, cargo and mail on the territory of an airport (aerodrome) may be appealed in court.

5. An airport (aerodrome) operator and a ground handling service provider shall develop and approve programs for quality control of services included in the airport activities in accordance with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) or aviation regulations of international civil aviation organizations.

The airport (aerodrome) operator shall regularly audit the quality of services provided by him and (or) provided by the ground handling service provider to determine whether the services provided comply with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) or aviation regulations of international civil aviation organizations. Such audits shall be carried out on a contractual basis between civil aviation organizations.

Footnote. Article 65 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication) ; as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.12.2017 No. 122-VI (shall be enforced from 01.01.2018); dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.06.2020 No. 352-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (for the procedure for putting into effect, see Article 2); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 65-1. Airport terminal

1. An airport terminal for handling flights must have ticket offices, check-in counters, check-in, waiting, departure and arrival lounges, sanitary facilities, including those specially equipped for persons with disabilities and people with limited mobility, a mother and child room, information service facilities, a medical station, a guard station, a baggage search point, luggage storage. Requirements for medical stations at airport terminals are established by the rules for providing medical care to civil aviation passengers.

Airports of aviation hubs must have the necessary areas, infrastructure and equipment for servicing transit passengers and their luggage.

2. Airport terminal for handling of international flights shall additionally have the objects and premises in accordance with requirements of the Rules of opening and closing the airports for the international flights operation of aerial vehicles, approved by the authorized body in the scope of civil aviation.

3. In airport terminals, the population shall be provided with reliable information about the flights departure and arrival time, the cost of air tickets and their availability, emergency medical care, location of the book of complaints and suggestions, the operating hours of air ticket offices, location of premises, as well as the list of services provided to the population, in Kazakh and Russian, if necessary also in other languages.

The text of the information must comply with the requirements of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Languages in the Republic of Kazakhstan".

Information shall also be provided for persons with disabilities using languages, texts, Braille letters, tactile communication, large print, accessible multimedia.

4. Passages and exits should be accessible for persons with disabilities and people with limited mobility (equipped with ramps, specialized elevators).

5. Airport terminals intended for public service shall be in a good technical condition.

6. Persons, carrying out the activity in airport terminals shall ensure safety of passengers, create necessary conditions for them, serve in a civilized manner, be polite and preventive in treatment with all persons, require compliance with requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan from them.

7. Airport terminals are the integral part of transportation process and shall be operated in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan.

8. Depending on the class of airport terminal, additional requirements shall be submitted to the quality of service and equipping of airport terminals.

The class of airport terminal and method of determining the class of airport terminal shall be established by the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Chapter 8 is supplemented by Article 65-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced from 01.01.2014); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.10.2015 № 363-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2021 No. 94-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 65-2. Accessibility of civil aviation services for persons with disabilities

For access of persons with disabilities to the civil aviation services, airports must:

1) provide places with installed special road signs for parking vehicles of persons with disabilities;

2) adapt buildings, access ways to buildings (entrance to the building, stairs), routes inside the building for people with limited mobility, including persons with disabilities;

3) avail of a standby wheelchair to serve persons with a disability who have musculoskeletal disorders, and other low-mobility groups of the population;

4) equip public toilets with cabins for wheelchair users.

Footnote. Chapter 8 is supplemented by 65-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 66. Certification procedure and admission of aerodromes, helicopter aerodromes to operation

1. Aerodromes (heliports) used by civil aviation, as well as aerodromes of joint use and base, with the exception of uncertified aerodromes (heliports), temporary aerodromes (heliports) and landing sites, must comply with the airworthiness standards for operation of the civil aviation aerodromes (heliports).

Non-certified aerodromes (heliports), temporary aerodromes (heliports) and landing sites used by civil aviation must comply with the airworthiness standards for operation of non-certified aerodromes (heliports), temporary aerodromes (heliports) and landing sites approved by the authorized civil aviation body.

Aerodromes (helicopter aerodromes), used only by the state aviation shall conform to the operational suitability standards of aerodromes (helicopter aerodromes) of the state aviation, approved by the authorized body in the scope of civil aviation.

2. Certification shall apply to airfields (heliports) used by civil aviation, as well as airfields of joint use and base, performing:

1) international flights;

2) regular passenger flights on any type of aircraft;

3) flights, except for those specified in subparagraph 2) of this paragraph, of passenger aircraft with more than twenty passenger seats;

4) commercial flights of aircraft with a maximum takeoff weight of more than five thousand seven hundred kilograms;

5) nighttime flights of passenger aircraft;

6) flights of aircraft carrying passengers to fixed or floating objects (ships, installations) on the open sea.

Aerodromes (heliports) where flights listed in the first part of this paragraph are not performed do not require certification. However, such aerodromes (heliports) may be certified at the request of the aerodrome (heliport) operator.

3. An aerodrome (heliport) to be certified shall be admitted to operation after the aerodrome (heliport) operator receives a certificate of its airworthiness.

Non-certifiable aerodromes (heliports), temporary aerodromes (heliports) and landing sites shall be allowed to operate after notification of the authorized civil aviation organization about their opening and the provision of a certificate of airworthiness confirming compliance of the civil aviation airfields (heliports) with airworthiness standards or airworthiness standards of non-certified airfields (heliports), temporary airfields (heliports) and landing sites.

4. Procedure for admission of aerodromes (helicopter aerodromes) of the state aviation to the operation shall be determined by the authorized body in the scope of civil aviation.

5. An uncertified aerodrome (heliport), temporary aerodromes (heliports) and landing sites used in the interests of state aviation shall be allowed to operate in accordance with the airworthiness standards of aerodromes (heliports), aerodrome sections of highways and the tactical and technical requirements for airfields (heliports) of state aviation.

6. Procedure for certification procedure of aerodromes (helicopter aerodromes), used in the scope of civil aviation shall be determined by the Rules of certification procedure and issuance of the air worthiness certification of aerodrome (helicopter aerodrome).

7. Refusal in issuance of the air worthiness certification (helicopter aerodrome) shall be performed in cases, if:

1) an aerodrome (heliport) does not comply with the airworthiness standards for operation of aerodromes (heliports) of civil aviation;

2) the air operator of aerodrome (helicopter aerodrome) does not conform to requirements, established by paragraph 1 of Article 64 of this Law.

8. The authorized organization in the field of civil aviation shall suspend the validity of the airfield (heliport) airworthiness certificate for up to six months in the following cases:

1) non-compliance with the certification requirements by the air operator of aerodrome (helicopter aerodrome);

2) upon the application of the air operator of aerodrome (helicopter aerodrome).

9. If the operator of the aerodrome (heliport) has not eliminated the identified discrepancies in the grounds for suspension within the prescribed period, the authorized organization in the field of civil aviation shall revoke the airfield (heliport) airworthiness certificate.

10. By agreement with the authorized civil aviation organization, temporary deviations from the airworthiness standards for operation of civil aviation aerodromes (heliports) are allowed, if such deviations are compensated by the introduction of additional measures that ensure a flight safety level equivalent to the established one.

11. Responsibility for ensuring flight safety, compliance with certification requirements throughout the entire validity term of the airworthiness certificate of the aerodrome (heliport) or the entire term of operation for non-certified aerodromes (heliports) rests with the aerodrome (heliport) operator.

Responsibility for ensuring flight safety, compliance with the airworthiness for operation of a temporary aerodrome (heliport) and landing site throughout the entire operation term rests with the operator or the owner.

Footnote. Article 66 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 13.06.2017 № 69-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 67.Registration of aerodromes (helicopter aerodromes)

1. Aerodromes (heliports) used for the civil aviation purposes, except for uncertified aerodromes (heliports), temporary aerodromes (heliports) and landing sites, are subject to registration in the register of aerodromes (heliports) of civil aviation.

Civil aviation organizations, when opening airfields (heliports), send an application to the authorized organization in the field of civil aviation with the attachment:

1) copies of entitling document on the right (of permanent or temporary compensated land use) to the land plot or other object, on which the aerodrome (helicopter aerodrome) is located;

2) copies of documents, confirming the right of ownership or right of possession to the aerodrome (helicopter aerodrome) (purchase and sale agreement, transfer and acceptance act, order on transfer on the balance, right of ownership, property lease, trust management and etc.);

3) information on technical specifications, geographical coordinates and location (inhabited locality) of aerodrome (helicopter aerodrome).

The closure of aerodromes (heliports) in the authorized organization in the field of civil aviation is carried out at the request of the civil aviation organization.

2. Accounting for aerodromes (heliports) of civil aviation, aerodromes of joint use and joint deployment is carried out by the authorized organization in the field of civil aviation.

3. Non-certified aerodromes (heliports), temporary aerodromes (heliports) and landing sites are subject to accounting by operators in the manner determined by the authorized civil and state aviation bodies.

Footnote. Article 67 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 68. Aerodrome service of aerial vehicles

1. The air operators of aerodromes (helicopter aerodromes), aeronautical, meteorological organizations shall carry out the aerodrome, aeronautical and meteorological flightsupport of aerial vehicles on aerodromes (helicopter aerodromes), opened for common use, on the equal conditions and on the basis of agreements (public agreements).

2. Aerodromes (heliports), airports may be closed for the reception and dispatch of aircraft during the announced hours of their work only due to technical or meteorological conditions that threaten flight safety, also in the event of emergencies and introduction of a state of emergency.

3. Services to ensure take-off and landing, meeting and release of aircraft and aviation security are carried out free of charge in cases of aircraft flights:

1) suffering or suffered disaster, as well as aerial vehicles, the routes of flights of which were changed due to accident situation on a board, refuse or defect of material part;

2) for conducting search and rescue operations or assistance to the population in case of natural disasters, as well as for providing medical and (or) humanitarian assistance to the population of the Republic of Kazakhstan, confirmed by the state foreign policy body;

3) due to emergency situations, linked with the act of unlawful interference to the aviation activity.

Footnote. Article 68 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 69. Aerodromes of joint basing and use

1. Aerodrome of joint basing is the aerodrome, on which civil, state and (or) experimental aviation organizations are jointly based.

2. Aerodrome of joint use is the aerodrome, used jointly by civil, state and (or) experimental aviation.

3. Operation of aerodromes of joint basing and aerodromes of joint use shall be carried out on the basis of agreements in accordance with the Rules of using the aerodromes of joint basing of civil and state aviation of the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body in the scope of civil aviation jointly with the authorized body in the scope of civil aviation.

4. Aerodromes of joint basing and aerodromes of joint use shall relate to the civil or state aviation on accessory. The list of such aerodromes shall be approved by the joint order of the heads of authorized bodies in the scopes of civil and state aviation of the Republic of Kazakhstan.

Article 70. Airports for international flight operations of aerial vehicles

1. Procedure for opening and closing of airports for international flight operation of aerial vehicles shall be determined by the authorized body in the scope of civil aviation.

The procedure for opening and closing airports to ensure international flights of aircraft is determined by the authorized body in the field of civil aviation.

2. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

3. Airports, opened for international flights of the state and experimental aerial vehicles of foreign states, as well as international flights of aerial vehicles for transportation of military formations, weaponization and military equipment of foreign states shall be determined by the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Article 70 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 71. Construction, reconstruction, liquidation or transfer of airfields and airports or special facilities

1. Construction and reconstruction projects for an airport, an aerodrome (heliport) to be certified must comprise measures to ensure flight safety, aviation and public safety, environmental protection, as well as the needs of transport infrastructure (roads and other ground means of communication, telecommunications) for servicing of the airport.

1-1. An international airport must have a master plan with detailed stages of the airport infrastructure development and a list of priorities, including a plan for their implementation. The master plan shall be developed by the airport operator based on the economic feasibility studies, traffic forecasts, current and prospective requirements of aircraft operators, and shall also be periodically reviewed with regard to the air traffic volume at the aerodrome.

When drawing up the master plan, it is necessary to consult with the parties involved in the aerodrome operation, specifically with aircraft operators. To assist in the development of an airport master plan, the aircraft operators should provide the airport operator with information on the types, characteristics and numbers of aircraft expected to enter service, the expected increase in the number of aircraft operations and the expected passenger and cargo traffic volume.

2. During construction or reconstruction of an aerodrome, before the full completion of construction or reconstruction of an aerodrome, a temporary admission to the reception and release of aircraft of certain technologically completed facilities is allowed provided that the aerodrome operator provides an equivalent level of flight safety at the aerodrome. Temporary admission is carried out by the aerodrome operator in agreement with the authorized organization in the field of civil aviation.

3. Liquidation or transfer of aerodromes and airports to another location is carried out at the decision of the owner.

Footnote. Article 71 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 72. Construction within the aerodrome environs

Designing, construction and development of urban and rural settlements, as well as construction and reconstruction of industrial, agricultural and other facilities within the near-aerodrome territory should be conducted in compliance with flight safety requirements, taking into account possible negative effects of aerodrome equipment and aircraft flights on human health and individual and legal entities, as well as taking into account the requirements of Article 90 of this Law.

Footnote. Article 72 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 73. Temporary administration of airports

1. In case of threat to the national security of the Republic of Kazakhstan, expressed in use of the airport, being strategic object, in violation of the interests of the state, life and health of people, the authorized body in the scope of civil aviation shall implement temporary administration in respect of the air operator of airport, admitted to international flights support in coordination with the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. Temporary administration of the air operator of airport, admitted to international flights support shall be carried out by temporary administration.

Temporary administration of the air operator of airport, admitted to international flights support shall be carried out at the expense of the air operator of airport.

3. The decision to introduce temporary management may be appealed by the owner, airport operator or a person authorized by the general meeting of shareholders of the operator, in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

4. The authorized body in the scope of civil aviation shall establish temporary administration, the composition of which includes representatives of the possessor and the air operator of airport, in respect of which the temporary administration is implemented.

5. For the period of validity of temporary administration of the air operator of airport, admitted to international flight support:

1) full powers on administration of the air operator of airport shall be transferred to temporary administration;

2) the rights of the air operator on administrating the airport shall be suspended;

3) powers of the air traffic control bodies of the air operator of airport and its administrative officers shall be suspended.

6. Temporary administration shall:

1) adopt decisions about all the questions of the activity of the air operator of airport within the competence, determined by this Law;

2) conclude agreements and sign the documents on behalf of the air operator of airport;

3) carry out the representation on behalf and in the interests of the air operator of airport, as well as in the court;

4) involve independent experts for assessment of production issues, linked with operation of the airport.

7. Temporary administration of the air operator of airport shall be terminated on the following grounds:

1) expiration of the term of temporary administration, established by decision of the authorized body in the scope of civil aviation;

2) adoption of decision on advanced completion of temporary administration by the authorized body in the scope of civil aviation;

3) enforcement of the court decision on termination of temporary administration.

8. For the damage, inflicted to the air operator of airport, admitted to performance of international flights by illegal actions (omission) in the period of temporary administration, the members of temporary administration shall bear responsibility, established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 73 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021).

Chapter 9.AIRBORNE TRANSPORTATIONS. AVIATION WORKS

Article 74.The right of carrying out the airborne transportations. Airline carriers

1. The right to carry out air transportation of passengers, baggage, cargo and postal items for payment or for hire (commercial air transportations) by regular and non-regular flights is available to airlines with a valid operator's certificate.

2. Airline carriers may carry out the other activity in the scope of civil aviation in accordance with this Law.

3. Airline carriers, performing the regular airborne transportations shall be established in the form of joint stock company in the manner, established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

4. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 435-V (shall be enforced from 01.01.2016).
4-1. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 No. 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

5. Airline carrier shall be obliged to dispose aerial vehicles, including their reserve, financial resources and property for safety operation of aerial vehicles and maintenance of their air worthiness, fund of spare parts to aerial vehicles for organization and operation of flights of aerial vehicles and quality of the rendered services, as well as for organization of training and re-training of aviation personnel in accordance with the certification requirements.

6. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication)..
Footnote. Article 74 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 435-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 26.12.2019 No. 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 74-1. Restrictions on foreign participation (control) in an airline established in the form of a joint-stock company

1. A foreign legal entity, a foreign organization that is not a legal entity, a foreigner and (or) a stateless person is prohibited independently or in conjunction with other foreign legal entities, foreign organizations that are not legal entities, foreigners and (or) stateless persons:

1) directly and (or) indirectly own, use and (or) dispose of the shares of the airline established in the form of a joint-stock company and (or) derivative securities issued in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan or a foreign state, the underlying asset of which is the shares of the airline , created in the form of a joint-stock company, in an amount exceeding forty-nine and more percent of the total number of placed (minus the shares of the said airline itself repurchased);

2) exercise effective control over the airline established in the form of a joint-stock company.

2. A shareholder of an airline established in the form of a joint-stock company is obliged to disclose such airline information about himself, as well as about persons exercising effective control over him, to the ultimate owners exercising effective control.

If a shareholder of an airline established in the form of a joint-stock company is a legal entity or a foreign organization that is not a legal entity, which is directly and (or) indirectly owned, used and (or) disposed of by several persons, not affiliated with each other, each of which does not exercise effective control in relation to such a shareholder, such a shareholder is obliged to additionally disclose information to the airline about all cases in which the Republic of Kazakhstan or a citizen of the Republic of Kazakhstan directly and (or) indirectly owns, uses and (or) disposes of shares, participation interests, shares or other forms of equity participation in such a shareholder.

The procedure, terms and other conditions for the disclosure by shareholders of the information specified in this clause are determined in the charter of the airline established in the form of a joint-stock company.

3. An airline established in the form of a joint-stock company is obliged to keep quarterly records of persons, information about whom is subject to disclosure by the shareholders of such an airline in accordance with paragraph 2 of this article.

4. A shareholder of an airline established in the form of a joint-stock company, which has partially or completely failed to provide an airline established in the form of a joint-stock company, information in accordance with the requirements of paragraph 2 of this article:

1) is not taken into account when determining the quorum of the general meeting of shareholders of an airline established in the form of a joint-stock company;

2) is not entitled to take part in voting and (or) discussion of issues considered at the general meeting of shareholders of an airline established in the form of a joint-stock company.

5. If the information provided by the shareholder of the airline established in the form of a joint-stock company is unreliable in accordance with the requirements of paragraph 2 of this article, revealed after the decision of the general meeting of shareholders of the airline established in the form of a joint-stock company:

1) if the majority of voting shares voted for such a decision (excluding the voting shares of the shareholder who provided inaccurate information), the decision of the general meeting of shareholders is considered adopted without taking into account the votes of the specified shareholder, subject to the requirements for the presence of a quorum, in which the decision is considered adopted by the general meeting shareholders of an airline established in the form of a joint-stock company, established by the Law of the Republic of Kazakhstan “On Joint-stock Companies”;

2) if the vote of the shareholder who provided inaccurate information was decisive, this circumstance is the basis for invalidating the relevant decision of the general meeting of shareholders at the request of the airline, created in the form of a joint-stock company, or other interested persons in the manner determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

6. In case of violation of the restrictions established by paragraph 1 of this article, the violating shareholder:

1) is not entitled to vote with his shares in an airline established in the form of a joint-stock company until the violation committed is completely eliminated;

2) is not entitled to receive dividends on shares of an airline established in the form of a joint-stock company until the violation is completely eliminated;

3) is obliged to eliminate the committed violation within ten working days from the date of receipt of the corresponding request from the board of directors of the airline established in the form of a joint-stock company by reducing the number of shares belonging to him in the airline established in the form of a joint-stock company to a level below the restrictions established by paragraph 1 of this article.

7. The board of directors of an airline established in the form of a joint-stock company identifies the violating shareholder and sends him a request to eliminate the violation of the restrictions established by paragraph 1 of this article, in the manner prescribed by the rules for restricting foreign participation (control) in an airline created in the form of a joint-stock company , and the charter of the airline established as a joint-stock company.

8. If the shares of an airline established in the form of a joint-stock company are in nominal holding, the provisions of this article shall apply to the owner of such shares who is a client of the nominee shareholder.

Note: For the purposes of this article, the following concepts apply:

1) violated shareholder - a shareholder who violated the restrictions established by paragraph 1 of this article, or a shareholder who is under the effective control of a person who has violated the restrictions established by paragraph 1 of this article;

2) effective control - the ability to determine the decisions of a legal entity or a foreign organization that is not a legal entity, arising in the presence of one of the following conditions:

direct and (or) indirect ownership, use and (or) disposal of more than fifty percent of the placed (minus the preferred and redeemed by a legal entity) shares, participatory interests, shares or other forms of equity participation in a legal entity or foreign organization that is not a legal entity;

the ability to directly or indirectly elect at least half of the composition of the management body or executive body of a legal entity or a foreign organization that is not a legal entity;

the ability of one person to independently or jointly with one or more persons directly or indirectly determine the decisions of a legal entity or a foreign organization that is not a legal entity, on the basis of a legislative act of the Republic of Kazakhstan, a court decision, by virtue of an agreement (supporting documents) or otherwise in cases stipulated by the rules for limiting foreign participation (control) in an airline established in the form of a joint-stock company.

Footnote. Chapter 9 is supplemented by Article 74-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 No. 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 75. International airborne transportations

1. General provisions on airborne transportations shall be applied during international airborne transportations on civil aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan, unless otherwise arisen from international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Appointed air carrier is the carrier, determined by the authorized body in the scope of civil aviation in the manner, established by Article 80 of this Law, for carrying out the regular airborne transportations in accordance with international treaty on air communication, the participant of which is the Republic of Kazakhstan.

3. International airborne transportations of postal matters shall be carried out in compliance with the rules of international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan.

Article 75-1. Facilitation of formalities

1. In order to facilitate and accelerate air transportations, as well as to prevent unreasonable delays in aircraft, crews, passengers and cargo, the authorized body in the field of civil aviation, in coordination with other state bodies, develops a program aimed at facilitation of formalities related to border, customs, and other types of control.

2. Facilitation measures related to air transportation should not be carried out to the detriment of measures to ensure aviation security and state supervision.

Footnote. Chapter 9 is supplemented by 75-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 76. General provisions in the scope of space airborne transportations

1. Commercial air transportations are carried out on the basis of a contract of air transportation. The contract of air transportation is certified by registration of transportation documents issued by the airline or its authorized agents (agents).

Commercial air transportation of passengers, baggage and cargo is carried out in accordance with the Rules for transportation of passengers, baggage and cargo in air transport approved by the authorized body in the field of civil aviation.

2. Each passenger shall be issued by particular ticket that shall confirm:

1) familiarization of passenger with conditions of the airborne transportation agreement;

2) conclusion of the airborne transportation agreement between passenger and airline carrier.

Ticket shall be issued on the basis of data of the document, confirming identity of a passenger.

3. Airline carrier shall be obliged to comply with pull dates of food products, offered during the passenger service on the board of aerial vehicle.

Airline carrier and its civil servants shall bear responsibility for violation of the pull dates of food products, offered during passenger service on the board of aerial vehicle, in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

4. The luggage ticket containing indication of the points of departure and destination shall be issued during the transporting registered luggage.

5. During cargo transportation, a cargo bill indicating the departure and destination points, weight, conditions of cargo transportation is issued. The cargo bill is issued on paper or in electronic form. The sender must provide information and attach all the documents to the cargo bill that are required by the recipient prior to the delivery of the cargo to perform procedures established by the legislation of the Republic of Kazakhstan and foreign countries.

Reception, processing, transfer and storage of cargo bills written out in electronic form are carried out through the information system and information technology used by the airlines.

The relations of carriers, as well as other persons participating in the mixed transportation of goods by different types of transport under a single consignment note (single consignment), are determined by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan on transport.

The specifics of the transportation of dangerous goods on civil aircraft are determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan, the instructions for the transportation of dangerous goods by air on civil aircraft, approved by the authorized body in the field of civil aviation, as well as international treaties of the Republic of Kazakhstan.

5-1. Consignor and consignee have the right for timely delivery of goods by the air carrier to the destination point specified in the documents for air transportation and to ensure its safety.

In the event of violation of the contract for transportation of cargo, baggage or postal items, the consignor or consignee has the right to demand that the carrier draws up documents on the reasons for non-preservation of cargo, baggage or postal items (commercial act, general act and other documents).

The consignee has the right to refuse to receive the damaged or defective cargo if it is established that the quality of the cargo has changed so much that it cannot be used for its intended purpose and demand compensation for its loss.

5-2. Airline that carries out air transportations:

1) requires passengers and consignors to comply with aviation safety and flight safety regulations, including by organizing and conducting screening;

2) provides passengers (consignors) with a serviceable aircraft of the appropriate type, a qualified flight crew, safety of transportation and other services in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) complies with the requirements for servicing passengers, consignors, consignees, established by the rules of transportation of passengers, baggage and cargo in air transport;

4) prepares documents on the reasons for non-preservation of cargo, baggage or mail (commercial act, general act and other documents) at the request of a passenger, consignor or consignee and upon presentation by one of them of shipping documents in case of violation of the contract of transportation of passenger, baggage, cargo or postal items.

6. Airborne transportation agreement of postal matters, its conditions and acceptance of postal matters for carriage shall be certified by the postal waybill.

7. Execution of carriage documents shall be carried out by entering necessary data in electronic or paper form of carriage document in manual, automatic or electronic mode.

Execution of carriage document after booking shall be performed in terms, established by the airline carrier.

8. Basic types of fees, collected by airline carrier and included in the cost of transportation of passenger, luggage, cargo and postal matters are the airport taxes and fuel surcharges.

9. Fuel surcharge is a fee, collected by airline carrier for the purpose of compensation of the cost escalation on aviation fuel in the period of validity of the tariff on carriage, upon calculation of which this escalation was not possible for consideration.

10. Airport tax shall be introduced and collected by the airline carrier for the purpose of compensation of the cost of services for passenger service in the airport.

11. Information service of passengers in airports and on the board of aerial vehicles shall be carried out in Kazakh and Russian languages.

Use of other languages shall be allowed additionally.

At passenger service points, including ticket sales points, the information shall be provided in Kazakh and Russian, and, if necessary, also in other languages.

The text of the information must comply with the requirements of the Law of the Republic of Kazakhstan "On Languages in the Republic of Kazakhstan".

Footnote. Article 76 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 No. 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 27.10.2015 № 363-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2021 No. 94-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 76-1. Use of air transport upon emergency situations of social, natural and technogenic nature, imposition of the state of emergency

Upon occurrence of emergency situations of social, natural and technogenic nature, as well as imposition of the state of emergency, the air transport shall be used for taking the measures on liquidation of emergency situations and their consequences.

Airlines (except for representative offices of foreign countries and international organizations with diplomatic immunity) are obliged, based on the decision of the authorized body in the field of civil aviation, at the requests of law enforcement, special state bodies and the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan, to provide services for transportation of law enforcement and special state bodies personnel to the places of accidents, emergencies and delivery to medical institutions of citizens who need medical care.

Airline carriers shall be refunded by expenses for rendered services in the cases, provided by this Article, as well as for inflicted harm at the expense of the state budget in the manner, established by civil legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. The Law is supplemented by Article 76-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2013 No. 121-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 77. Rights and obligations of a passenger

1. A passenger shall have the right to:

acquire a ticket on any air route, opened for passenger transportations;

gain a seat according to acquired ticket;

carry cabin luggage without payment and luggage within established standards;

for services stipulated by this Law and other laws of the Republic of Kazakhstan, in case of a change in the flight status due to the fault of the carrier or due to the late arrival of the aircraft;

to other rights, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Passengers from among persons with disabilities and people with limited mobility shall additionally have the right to carry with them a stretcher and a wheelchair intended for personal use as baggage free of charge.

2. A passenger shall be obliged to:

comply with the Rules of transporting passengers, luggage and cargo on aerial vehicle and not to admit the actions, creating threat to the flight operating safety of aerial vehicle;

not to create obstacles during performance of official duties by aviation personnel;

incur other obligations in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 77 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.12.2015 № 433-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 78. Unilateral termination of the airborne transportation agreement of a passenger

1. A passenger shall have the right to refuse from the flight and regain the payment for transportation in amount, established by the airborne transportation agreement.

2. Airborne transportation agreement may be terminated upon an initiative of airline carriage unilaterally in cases of:

1) refusal of a passenger from inspection, established by Article 107 of this Law before the flight of aerial vehicle;

2) violation of the Rules of transportation of passengers, luggage and cargos on aerial vehicle by a passenger and (or) commission of actions by a passenger, creating threat to the flight operating safety of aerial vehicle;

3) if a passenger is under the influence of alcohol, drug, and (or) substance abuse that may create a threat to health of the passenger himself (herself) or safety of all the persons and property, being on the board, as well as inconvenience to other passengers;

4) non-fulfillment of the obligations by passengers on the board of aerial vehicle, provided by Article 88 of this Law;

5) entering a passenger’s name in the register of persons of the airline whose air transportation is limited, except for the cases provided for in paragraph 6 of Article 78-1 of this Law.

Condition of alcohol, drug, substance abuse of a passenger shall be confirmed by medical certification in the manner, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

It shall not be allowed to re-terminate the air carriage contract on the initiative of the airline for the passenger’s actions, for which the air carriage agreement was already terminated at the initiative of the carrier, and also if the passenger was not included in the register of persons of the airline, whose air carriage is limited in accordance with Article 78- 1 of this Law.

3. In the event of termination of the air carriage contract of a passenger, the fee paid for the carriage shall be refunded in the manner prescribed by the air carriage contract, unless otherwise provided by this Law.

Footnote. Article 78 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 78-1. Register of airline persons whose air carriage is restricted

1. The airline shall not conclude an air carriage agreement with an individual or shall unilaterally terminate the air transportation agreement with a passenger included by this airline in the airline’s register of persons whose air carriage is restricted, except for the cases provided for in paragraph 6 of this article.

2. The fact that a passenger has committed actions that may fall under the signs of an administrative infraction provided for in parts 1-2 of Article 441, part five of Article 564 and Article 566 of the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions, or a criminal offense provided for in paragraph 4) of part two of Article 293 of the Penal Code of the Republic of Kazakhstan, shall be reported to the airline manager or acting manager by the aircraft commander or senior flight attendant in writing.

The aircraft commander or senior flight attendant shall inform the airline manager or acting manager in writing about the fact that a passenger has committed actions on board the aircraft that may fall under the signs of an administrative infraction provided for in Articles 73-1, 73-2 and 434 of the Code of the Republic of Kazakhstan on Administrative Infractions.

3. The decision to include a passenger in the airline’s register of persons whose air carriage is restricted shall be made by the airline manager or acting manager on the basis of a decision to impose an administrative penalty that has taken legal force, or a court conviction for committing an offense under paragraph 2 of this article. Such a decision shall be made within at least thirty calendar days from the date of receipt by the airline or posting on the relevant Internet resources of the court ruling or verdict specified in this paragraph.

4. The decision to include a passenger in the airline’s register of persons whose air carriage is restricted may be challenged in court in the manner established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

5. The airline is obliged to exclude the passenger from the airline’s register of persons whose air carriage is restricted after one year from the date of enforcement of the court ruling or verdict specified in paragraph 3 of this article.

In case of cancellation of the court ruling or verdict referred to in paragraph 3 of this article, before the expiration of the deadlines specified in this paragraph, the airline is obliged to exclude the passenger from the airline’s register of persons whose air carriage is restricted, no later than one month from the cancellation date.

6. An individual may not be denied conclusion of an air carriage agreement or the air t carriage agreement may not be terminated with a passenger included by the airline in the airline’s register of persons whose air carriage is restricted, if they return to the Republic of Kazakhstan from the point of departure, the only one method of transport communication with the Republic of Kazakhstan from which is air transportation, or are subject to exclusion from the Republic of Kazakhstan, deportation or readmission (transfer to the Republic of Kazakhstan or acceptance in accordance with international treaties of the Republic of Kazakhstan on readmission), provided that the only method of transport communication between the Republic of Kazakhstan and the point of departure or destination is air transportation, if they are either going to or from a place of medical treatment, or are accompanying a passenger with a disability to or from a place of treatment, or are going to or from the funeral of a family member or a close relative, as documented, or they were not notified or were notified of their inclusion in the airline’s register of persons whose air carriage is restricted in an improper manner in accordance with paragraph 7 of this article.

7. The airline is obliged to notify the passenger (individual) in writing or electronically about his inclusion in the airline register of persons whose air carriage is restricted, as well as about cases in which the passenger (individual) may not be denied the conclusion of an air carriage agreement specified in paragraph 6 of this article.

The notification shall be considered duly delivered in the following cases:

1) sending a text message to a subscriber’s cellular number or email address, which the passenger (individual) confirmed in person;

2) notification of the passenger (individual) by a telegram, which is handed to him personally or to one of the adult family members living with him against signature under a receipt on the returnable delivery notification to the sender, by registered mail;

3) sending it by other not prohibited methods ensuring that the delivery of the notification is recorded.

8. The airline may not transfer personal data of a passenger (individual) entered in the airline’s register of persons, whose air carriage is restricted, to third parties and shall ensure confidentiality of personal data in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On Personal Data and Their Protection”.

9. If the airline terminates an air carriage agreement with a passenger included in the airline’s register of persons whose air carriage is restricted, the passenger shall be reimbursed the full cost of the purchased ticket (flight leg ticket).

Footnote. Chapter 9 has been supplemented by Article 78-1 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 79. Air routes

1. Regular and unscheduled commercial airborne transportations shall be carried out on air routes.

2. Air routes shall be divided into international and internal routes.

International air routes for carrying out of regular commercial airborne transportations shall be determined in accordance with international treaties of the Republic of Kazakhstan.

Airline carriers, conforming to the qualifying requirements, established by the rules of admitting the airline carriers to perform the regular internal commercial airborne transportations shall be admitted to perform internal regular commercial airborne transportations.

2-1. Non-compliance with the qualification requirements established by the rules for admittance of airlines to performance of regular domestic commercial air transportations is the ground for refusing the airline's admittance to regular domestic commercial air transportations.

If the airline does not comply with the qualification requirements established by the rules for admitting airlines to perform regular domestic commercial air transportation, the previously issued admission is suspended by the authorized organization in the field of civil aviation for up to three months. In case of failure to eliminate the violations that were the basis for the suspension, the previously issued admission is revoked within the time period established by this paragraph.

3. Regular flights on air routes, carried out on the basis of decisions of the Government of the Republic of Kazakhstan or an authorized state body, transportation carried out on the basis of decisions of local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital, which do not provide the level of income required for the effective functioning of the air route, as well as transportation related to priority international air routes is subject to subsidies from budget funds.

Footnote. Article 79 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (the order of enforcement see Art. 3).

Article 80. Distribution of international and subsidiary air routes for regular airborne transportations

Footnote. Title of Article 80 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

1. Distribution of international air routes between the airlines of the Republic of Kazakhstan, which are subject to restrictions on the number of air carriers or the frequency of flights under intergovernmental agreements, as well as subsidized (except for intra-regional) air routes for regular air transportations is carried out by the authorized body in the field of civil aviation on a competitive basis. The competition for subsidized intra-regional air routes for provision of services for transportation of passengers, baggage, cargo and postal items is carried out by local executive bodies. Winners of the competition receive certificates for the air route.

The competition for international air routes is carried out on air routes, which are subject to restrictions on the number of air carriers or the frequency of flights in accordance with intergovernmental agreements, in the following cases:

1) the opening of a new air route;

2) distribution of additional frequencies on the existing international air route in accordance with the changes made to the intergovernmental agreement;

3) distribution of freed frequencies if the air carrier refuses to operate an international air route.

Airlines that meet qualification requirements established by the rules of competition for international air route and issuance of certificates for air routes for transportation of passengers, baggage, cargo and postal items, as well as the rules for a competition for a subsidized air route and issuance of certificates for air routes for transportation of passengers and baggage, cargo and portal items are permitted to participate in the competition.

2. The authorized body in the field of civil aviation and local executive bodies within the competence recall the certificates for air routes from the airline in case of non-fulfillment of the operating conditions of the air route.

3. Conditions of operating the air route mean:

1) compliance of airline carrier with the schedule that includes the date of beginning of operating the air route, performance of established quantity of regular flights in particular period of time and application of the type aerial vehicles on air route and (or) seat capacity, established by the schedule, with the exception of cases of threatening to the flight operating safety and (or) in consequence ofinsuperable force;

2) conformance to international treaties on air communication, the participant of which is the Republic of Kazakhstan;

3) existence of irreducible financial means reserve of the airline carrier, required for ensuring of regular airborne transportations, in accordance with established schedule within one month without consideration of expected income.

4. Upon revocation of certificate on international or subsidiary air route of the airline carrier, the certificate shall be issued to other participant of a tender, the tender offer of which is recognized as the best after a winner (winners).

5. For satisfying the need of people in the air communication, the authorized body in the scope of civil aviation shall have the right to issue certificate on international or subsidiary air route to the airline carrier without tendering process on distribution of air routes for operating the air route, need in which is occurred in the period between tenders on distribution of air routes.

Upon distribution of international or subsidiary air route, the need in operation of which is occurred in the period between the tenders, the certificate shall be issued to all the airline carriers, presenting the applications, under condition of conformity of the airline carrier to qualification requirements, provided by the rules of tendering process on international air route and issuance of certificates on air routes on transportation of passengers, luggage, cargos and postal matters, as well as the rules of tendering process on subsidiary air route and issuance of certificates on air routes on transportation of passengers, luggage, cargos and postal matters.

Footnote. Article 80 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 No. 36-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 81. Activity of foreign air carriers in the territory of the Republic of Kazakhstan

1. Foreign air carriers shall carry out their activity in the territory of the Republic of Kazakhstan according to the legislation of the Republic of Kazakhstan and international treaties, the participant of which is the Republic of Kazakhstan.

2. Foreign carriers planning to perform regular passenger flights to the Republic of Kazakhstan (from the Republic of Kazakhstan) are required to pass accreditation in the authorized body in the field of civil aviation.

3. To pass the accreditation, a foreign air carrier is required to submit to the authorized body in the field of civil aviation the documents on the list in accordance with the rules for accreditation of foreign air carriers in the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body in the field of civil aviation, including:

1) permission from the state of registration of a foreign air carrier to perform commercial air transportation;

2) the status of the designated air carrier from the relevant foreign state;

3) the operator's aviation safety program;

4) the transfer of information on the issued and (or) booked tickets in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan on transport.

Documents on accreditation shall be examined by the authorized civil aviation body within twenty working days from the date of their receipt.

According to the results of accreditation, the authorized body in the field of civil aviation issues a certificate of accreditation to a foreign air carrier according to the form established by the rules for accreditation of foreign air carriers in the Republic of Kazakhstan, or a reasoned refusal is given.

The grounds for refusal to issue a certificate of accreditation are:

1) failure to provide or incomplete submission of documents on the list in accordance with the rules for accreditation of foreign air carriers in the Republic of Kazakhstan;

2) presence of inaccurate information or information (documents) with expired validity in the documents submitted to the authorized body in the field of civil aviation.

Accreditation procedure is determined by the rules of accreditation of foreign air carriers in the Republic of Kazakhstan, unless otherwise stipulated by an international agreement of the Republic of Kazakhstan.

4. Conditions for granting the right to transport in respect of a foreign air carrier are determined by international air services agreements to which the Republic of Kazakhstan is a party and the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. Foreign air carriers shall be obliged to provide good and safe food to the crew team and passengers in compliance with the terms of implementation in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the scope of population health and public health system.

6. Representatives of foreign air carriers in the territory of the Republic of Kazakhstan shall carry out informative service of passengers in Kazakh language.

Use of other languages shall be allowed additionally.

Footnote. Article 81 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 82. Performance of aviation works

1. Aviation works shall be carried out on the basis of agreement between the air operator of civil aerial vehicle and a customer.

2. The list of aviation works and the requirements for their implementation shall be established by the Rules for performance of flights in the field of civil aviation.

3. Persons who are not employees of the civil aviation organization, but who are involved in performance of aviation works, do not belong to aviation personnel.

4. To perform aerial work using unmanned aerial systems, their operator must obtain permission to perform aerial work from an authorized civil aviation organization pursuant to the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan..

Footnote. Article 82 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 25.06.2020 No. 347-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 82-1. Legal status of a single operator for provision of helicopter services

1. Activity of a single operator for provision of helicopter services is regulated by this Law and other normative legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. Property of a single operator for provision of helicopter services is formed in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. In order to exercise the powers to provide helicopter services, a single operator for provision of helicopter services is entitled to attract and use any sources of financing not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. The powers of a single operator for provision of helicopter services include the provision of helicopter services to state bodies and organizations financed from budgetary funds.

Footnote. Chapter 9 is supplemented by 82-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 435-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Chapter 10. RESPONSIBILITY IN THE SCOPE OF AIRBORNE TRANSPORTATIONS

Article 83. Responsibility of air carrier for inflicting the harm to life and health of a passenger, caused during airborne transportation

1. Air carrier shall bear responsibility for inflicting the harm to life or health of a passenger upon airborne transportation, established by the Laws of the Republic of Kazakhstan, unless he (she) proves that the harm is occurred due to insuperable force or intention of injured person.

Airborne transportation shall cover the period from the moment of loading a passenger on board of aerial vehicle until the moment, when a passenger abandoned the board of aerial vehicle independently from whether the flight of aerial vehicle is committed or not.

2. Responsibility of air carrier for inflicting the harm to life or health of a passenger, caused during airborne transportation during performance of international flights, shall be determined in accordance with international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan.

Article 84. Responsibility of air carrier for loss, deficiency and (or) damage (destruction) of luggage, cargo and things being upon a passenger

The air carrier shall compensate for loss, deficiency and (or) damage (destruction) of registered luggage, cargo, unless he (she) proves that loss, deficiency or damage (destruction) of cargo or luggage occurred not due to his (her) fault, in the following amount for:

1) loss or deficiency of luggage, cargo, accepted to transportation without declared value – in amount, established by the airborne transportation agreement;

2) loss or deficiency of luggage, accepted to transportation with declared value – in amount of declared value;

3) damage of luggage, cargo – in amount of the sum on which the cost of luggage, cargo is reduced, and in case of impossibility of restoration of damaged cargo or luggage – in amount of its cost.

For loss, deficiency and (or) damage (destruction) of things being upon a passenger, the air carrier shall compensate for harm in amount of the sum, on which the cost of things is reduced, if a passenger proves that the harm is inflicted due to the fault of air carrier.

Responsibility of air carrier for loss, deficiency and (or) damage (destruction) of registered luggage, cargo, things being upon a passenger upon performance of international flights shall be determined in accordance with international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan.

If a loss, deficiency and (or) damage (destruction) of luggage, part of cargo or any subject included to them has an impact on the cost of luggage or cargo inscribed to the same luggage ticket or consignment, the total cost of all this luggage and (or) cargo shall be considered upon establishment of the amount for compensation.

Together with compensation of established harm, occasioned by loss, deficiency or damage (destruction) of cargo or luggage, the air carrier shall return the carriage charge, collected for carriage of lost, deficient, wasted or damaged cargo or luggage to a sender, if this charge is not included to the cost of cargo.

Article 85. Responsibility of the carrier for loss, shortage, damage (harm) and (or) delay in delivery of postal items

The carrier is liable to the postal operators for loss, shortage, damage (harm) and (or) delay in the delivery of postal items through the fault of the carrier in the amount in which the postal operators are liable to the senders or addressees.

Footnote. Article 85 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 09.04.2016 № 499-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 86. Responsibility of the carrier to the passenger in the event of a flight status change

Footnote. The heading of Article 86 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. If the flight status changes due to the fault of the carrier or due to the late arrival of the aircraft, the carrier is obliged to organize the following services for passengers at the departure and intermediate points:

1) provision (in existence if any) of a room for mothers with children to a passenger with a child under the age of seven years;

2) two phone calls, as well on international communication lines, with the length of no more than five minutes or two messages via electronic mail upon waiting of flight departure more than two hours;

3) ensuring of cold drinks upon waiting of the flight departure more than two hours;

4) ensuring by hot meals upon waiting of the flight departure more than four house and as follows:

after every six hours – in day time;

after every eight hours – at night time;

5) accommodation in hotel, provided by air carrier, upon waiting of the flight departure more than eight hours – in day time and more than six hours – at night time;

6) delivery by transport, provided by air carrier from the airport to hotel and vice versa in the cases, when the hotel shall be provided without collection of additional payment.

Services, mentioned in this paragraph shall be provided to passengers without collection of additional payment.

When the flight status changes, the carrier, as soon as it becomes aware of such a change, shall inform the passenger via the mobile phone number and e-mail address indicated when booking the ticket, as well as at the airport about:

1) reasons for changing the flight status and new departure time, and (or) a new route;

2) the list of services provided by the carrier in connection with the change in the flight status, if the change is the carrier’s fault or due to the late arrival of the aircraft in accordance with part one of this paragraph.

2. When changing the flight status due to the fault of the carrier for more than five hours, the carrier is obliged, at the choice of the passenger:

1) ensure transportation of a passenger by the nearest flight to the point of destination, stated in ticket with provision of services in accordance with paragraph 1 of this Article;

2) return full cost of the ticket to a passenger.

3. For delay in the delivery of a passenger to the destination, the carrier shall pay a fine in the amount of three percent of the cost of the fare (the fare of the flight segment on which the delay occurred) for each hour of delay, unless it proves that the delay was caused by force majeure, apart from compensation for losses, incurred by the passenger, if the latter happened due to such delay.

The fine amount may not exceed the cost of the acquired fare (the fare of the flight segment where the delay occurred).

4. Fine for delay in the delivery of a passenger to the destination shall be paid by the carrier at the request of the passenger through the Internet resource and ticket sales points of the carrier.

5. Carriers who have breached the requirements provided for by this article shall be liable in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 86 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 86-1. Action limitation period

1. Claims against the carrier arising from the carriage may be brought in cases of complete or partial refusal of the carrier to satisfy the claim or non-response from the carrier to the claim after fifteen working days from the date of filing the claim.

2. The action limitation period on the contract of carriage shall be two years.

3. The action limitation period shall be calculated from the day following the occurrence of the event that served as the ground for filing a claim.

Footnote. Chapter 10 has been supplemented by Article 86-1 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 87. Compulsory insurance related to civil aviation activities

Owners (owners) and operators of aircrafts, other objects and civil aviation equipment are obliged to insure their civil liability, including to passengers and aviation personnel, as well as to the cargo owner or consignor in accordance with the requirements of the laws of the Republic of Kazakhstan on insurance.

Insurance in international air transportations is carried out in accordance with international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 87 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Chapter 11. ACTIONS OR ACTIVITIES AFFECTING FLIGHT SAFETY

Footnote. The title of chapter 11 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 88. Obligations and actions of persons, being on the board of aerial vehicle on safety ensuring of flights

1. Persons, being on aerial vehicle as passengers shall:

1) perform the requirements of commander of aerial vehicle and other members of crew team unconditionally, as well as actions, mentioned on display boards;

2) place cabin luggage and personal things on the specifically designated locations;

3) fasten safety harnesses of passenger seat upon the order of commander of aerial vehicle or upon initiation of information signs binding to perform the mentioned actions;

4) comply with the discipline and order on the board of aerial vehicle within the whole flight.

2. Persons, being on the board of aerial vehicle, as well as persons to which it belongs, shall be prohibited to interfere to the actions of crew team, require the change of plan and procedure for performing the flight or non-performance of instructions of the air traffic support bodies or air traffic control bodies.

3. Persons who are on board an aircraft as passengers shall be prohibited from:

1) creating situations that threaten flight safety;

2) threatening crew members;

3) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication);

4) using cellular, trunking communication services at all stages of flight, radio electronic means and high-frequency devices for domestic use during taxiing, climbing, approach to aircraft landing, except for the use of cellular communication and radio electronic means on board an aircraft in an autonomous "airplane" mode.

Footnote. Article 88 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 27.10.2015 № 363-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 89. Situations, created by persons on the board of aerial vehicle, threatening to the flight operating safety

The situations, created by persons on the board of aerial vehicle, threatening the flight operating safety, mentioned in subparagraph 1) of paragraph 3 of Article 88 shall include:

commission of the act of violence on board of aerial vehicle with creation of a threat to life or health of people and safety of aerial vehicle, being in flight;

infliction of damage to aerial vehicle and its equipment ensuring the safety performance of the flight;

purposefully giving false information creating a threat to safety of aerial vehicle in flight;

commission of action, leading to placing device or substance on aerial vehicle that may destruct aerial vehicle or inflict damage to it, threatening its safety in flight;

approaches of opening the doors and (or) emergency exits of aerial vehicle, with the exception of cases of occurrence of emergency situation on board of aerial vehicle;

consumption of tobacco products, products with heated tobacco, hookah tobacco, hookah mixture, tobacco heating systems, electronic consumption systems and liquids for them on board the aircraft.

Footnote. Article 89 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 07.07.2020 No. 361-VI (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 90. Activity that may constitute a threat to the flight operating safety

1. Activities that may pose a threat to flight safety include construction of facilities, installation of power lines and placement of other structures that are obstacles on the pre-aerodrome territory and on the terrain within the airways; works, as a result of which radio wave, visible, acoustic and other types of radiation are produced in the airspace; placement of objects that create conditions for a mass gathering of birds or impair flight visibility, as well as any other activity not directly related to the use of airspace, but affecting the safety of flights, aircraft equipment and people on them.

Such activity may be carried out only with permit, issued in accordance with the Rules of issuing the permits for carrying out of activity that may constitute a threat to the flight operating safety of aerial vehicles.

2. Obtaining of a permit is required for the construction, installation, placement, expansion, reconstruction or technical re-equipment of:

1) of all the objects in the area of aerodrome, the height and location of which are determined in recognition of safety ensuring of flights in the Rules of issuance of permits for carrying out of the activity that may constitute a threat to the flight operating safety of aerial vehicles;

2) communication lines, power transmission lines, as well as other objects of radio wave and visible electromagnetic radiation that can interfere with the normal operation of aviation radio equipment, lighting equipment, cause pilots to be blinded;

3) explosive objects;

4) torches for emergency cut gas burning.

Upon determination of the height of torches, the maximum possible height of ejection of flame shall be considered;

5) industrial, other enterprises and structures, the activity of which may lead to visibility deterioration in the areas of aerodrome (helicopter aerodrome);

6) fur farms, slaughterhouses and other facilities, agricultural activities within a radius of thirteen kilometers from the control point of the airfield. Such activity is possible only if it does not lead to a massive gathering of birds and a threat to flight safety in accordance with the criteria determined by the rules for issuing permits for activities that may pose a threat to aircraft safety.

3. Construction, installation, placement, expansion, reconstruction or technical re-equipment of the facilities specified in paragraph 2 of this article shall be carried out in accordance with permits issued by an authorized civil aviation organization or an authorized state aviation body.

4. It shall be forbidden to place waste sites, leading to a mass gathering of birds and a threat to flight safety at a distance closer than thirteen kilometers from the aerodrome control point.

5. Individuals and legal entities that have committed violations of the rules for carrying out activities that pose a threat to flight safety are obliged to eliminate these violations at their own expense and on their own, and, before their elimination, to stop implementation of such activities.

6. To exclude cases of unintentional entry of aircraft into the area of ​​activity that poses a possible threat to their safety, individuals and legal entities carrying out such activities are obliged, in accordance with the Rules for the Use of the Airspace of the Republic of Kazakhstan, to notify the authorized body in the field of state aviation and the authorized organization in the field of civil aviation on the specified activity.

7. Control and supervision over the implementation of such activities are carried out by the authorized body in the field of state aviation and the authorized organization in the field of civil aviation within their competence and areas of responsibility.

8. Production of all the types of repair, construction and assembly works within the territories of airports may be suspended by the bodies of national security or Safeguard Service of the President of the Republic of Kazakhstan in the period of conducting protection measures.

Footnote. Article 90 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2014 № 233-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 91. Marking of objects, constituting a threat of the flight operating safety

1. To ensure flight safety the owners of buildings and structures are required to place night and day markings and devices on these facilities at their own expense in accordance with the Rules for issuing permits for activities that may pose a threat to the safety of aircraft flights, and the standards of civil aviation aerodromes (heliports) serviceability.

Placement of any other marks and devices, similar to identification marks and devices, accepted for aerodrome identification in the area of aerodrome shall not be allowed.

2. Control over the implementation of marking of objects in the aerodrome area is assigned to the authorized body in the field of state aviation and the authorized organization in the field of civil aviation within their competence and areas of responsibility.

Footnote. Article 91 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 12. AVIATION ACCIDENTS AND INCIDENTS AND THEIR INVESTIGATION

Article 92. Aviation events, accidents and incidents

Footnote. The heading of Article 92 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

1. Aviation accident in the state aviation shall be recognized as the occasion, linked with the flight operation of aerial vehicle that lead to death incident (bodily damage with fatal consequence) of people, being on the board of aerial vehicle, and (or) loss of this aerial vehicle.

2. Aviation accident in civil (experimental) aviation shall be recognized as aviation occasion, linked with the use of civil aerial vehicle, with intent to commit a flight which in case of pilot-controlled aerial vehicle takes place from the moment, when any person boarded a vessel with intent to commit the flight until the moment, when all the persons being on board for the purpose of commission of the flight abandoned the aerial vehicle, or in case of unpiloted aerial vehicle takes place from the moment, when aerial vehicle is ready to start the action for the purpose of committing the flight, until the moment of its stoppage in the end of flight and turnoff of the main engine installation and in the course of which:

1) any person receives fatal injury or serious injury to health, as well as moderate damage to health as a result of being in this aircraft, direct contact with any part of the aircraft, including parts that have separated from the aircraft, direct exposure to the gas streams of the jet engine, except in cases where physical injuries are received as a result of natural causes, are self-inflicted or inflicted by other persons or when physical injuries are inflicted by stowaways hiding outside the areas that are normally available to the passengers and crew members;

2) aerial vehicle suffers damage, or destruction of its construction is happened, as a result of which the strength of construction is disrupted, technical or air characteristics of aerial vehicle are deteriorated, the major repair or change of damaged element shall be required, with the exception of cases of:

refusal or damage of engine, when only one engine, its cowl panel or ancillary components are damaged;

damages of only the air propeller, rotor blades, tail rotor blades, non-bearing elements of air frame, fillet fairings, winglet, aerial wire, transducer units, inlet guide vanes, tires, brake gears, facial windscreens, wheels or when landing wheels, landing gear panel are inessentially damaged or when there are small bents or puncture hole in the skin, as well as inessentially damages, occasioned by hail precipitation or bird collisions (including puncture holes in the aerial fairing of radio detector);

damages of other elements, not violating the general strength of construction;

damages of the elements of lifting and anti-torque propellers, hubs of lifting and anti-torque propeller, transmission gears, damage of fan system or gear case, if these cases do not lead to damages or destructions of bearing member of fuselage (beams), damages of skin of the fuselage (beams) without damage of bearing members;

3) aerial vehicle is missing or occurs in the place, where access to it is absolutely impossible.

3. Aviation incident in the state aviation shall be recognized as occasion, linked with the flight operation of aerial vehicle that might create or created a threat to integrity of aerial vehicle and (or) life of people, being on its board, but not finished as aviation accident.

4. Aviation incident in civil (experimental) aviation shall be recognized as occasion, linked with use of civil aerial vehicle that takes place from the moment when any person boarded a vessel with intent to commit the flight before the moment, when all the people, being on board abandoned the aerial vehicle for the purpose of commission of the flight, and conditioned by deviants from normal functioning of aerial vehicle, crew team, management services and ensuring of the flights, influence of external environment that may have an impact on the flight operating safety, but not finished as aviation accident.

5. An aviation event in state aviation shall mean an event associated with the aircraft flight operation, during which a threat to flight safety, damage or loss of the aircraft and (or) death of people who were on this aircraft happened.

6. An aviation event in civil aviation shall mean an aviation accident or incident, as well as any other event associated with a violation of flight safety, which endangers or, if such an event is not corrected or eliminated, can endanger the safety of the aircraft or people on its board or other persons.

Footnote. Article 92 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 92-1. System of mandatory and voluntary reporting of aviation events

1. The purpose of the mandatory and voluntary reporting of aviation events is to improve the level of flight safety in order to prevent aviation events in civil and experimental aviation.

2. Introduction of the system of mandatory and voluntary reporting of aviation events must be based on the fair culture principle.

3. Aviation personnel and other employees of operators and civil and experimental aviation organizations are obliged to notify about aviation events that may pose a significant risk to the flight safety and which are categorized as aviation events, which are reported through the system of mandatory reporting of data on aviation events.

Categories of aviation events, reported through the system of mandatory reporting of data on aviation events, as well as the list of persons submitting data on aviation events of this category, are established by the rules for reporting data and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation.

4. Aviation personnel and other employees of operators and civil aviation organizations, not included in the list referred to in paragraph 3 of this article, shall report aviation events that are not included in the category of mandatory notification through the system of voluntary reporting of data on aviation events, if they refer to information related to flight safety, also if such information can be perceived as posing an actual or potential threat to flight safety.

5. After receiving the reported data on the aviation event, the operator and the civil and experimental aviation organization shall notify the authorized civil aviation organization and the authorized civil aviation body of the details of the event collected in accordance with paragraphs 3 and 4 of this article within the time:

1) no later than twenty-four hours - for aviation accidents;

2) no later than seventy-two hours - for other aviation events.

6. To ensure quality, the reported data should contain minimum information, the requirements for which may vary depending on the category of the aviation event, and which are established pursuant to the rules for reporting and investigating aircraft accidents and incidents in civil and experimental aviation.

7. Separate requirements for the system of reporting data on aviation events and the procedure for reporting data are established by the rules for reporting data and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation and standard instructions for managing the safety of flights of civil aircraft operators at airports when servicing air traffic, during technical maintenance of aircraft, aviation training centers for civil aviation, whose activities are related to the performance of aircraft flights in the course of providing services.

8. Operators and civil and experimental aviation organizations shall implement and maintain a system of mandatory and voluntary reporting of data on aviation events by adopting internal rules, and also guidelines for organizing a flight safety management system.

9. Operators and civil and experimental aviation organizations shall store information about aviation events in electronic databases, which must be compatible with the database of aviation events of the authorized civil aviation body and the authorized civil aviation organization.

10. Information reports on aviation accidents that happened to an aircraft with a maximum certificated weight of more than two thousand two hundred and fifty kilograms and (or) aircraft with a turbojet engine shall be sent to the International Civil Aviation Organization (ICAO).

11. The authorized civil aviation body, together with the authorized civil aviation organization, shall create a mechanism for independent collection, evaluation, processing, analysis and storage of data received in accordance with paragraphs 3, 4 and 5 of this article. The reported data must be processed with the intent to prevent the information from being used for purposes other than to promote and improve aviation safety, and must adequately protect confidentiality of the identity of the reporting person and those mentioned in the accident reports, for the purpose of promoting a fair culture.

12. Categories of aviation events in civil and experimental aviation are determined by the rules for reporting data and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation.

Footnote. The law is supplemented by Article 92-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 92-2. Confidentiality, appropriate use of information and protection of the source of aviation events information

1. Aircraft event data in civil and experimental aviation shall be adequately protected and collected in the way ensuring its confidentiality, protecting the personal data of persons indicated in the aircraft event reports, and providing confidence of aviation personnel and other civil and experimental aviation servants in the reliability of the system of mandatory and voluntary reporting of aviation events.

2. Aviation personnel and other civil and experimental aviation employees who report or are mentioned in the reports on aviation events shall not be subjected to disciplinary action and (or) material liability by their employer based on the information they provide.

The requirements of the first part of this item shall not apply in one of the following cases:

1) intentional misconduct;

2) obvious neglect of an apparent risk and non-compliance with official duties that caused predictable harm to human life and health, damage to property or seriously reduced the flight safety level.

3. Operators and organizations of civil and experimental aviation shall not provide or use information about aviation events for:

1) attributing blame or liability to persons reporting or mentioned in aviation event reports;

2) any other purposes than maintaining or improving flight safety.

4. An employee of the civil and experimental aviation, who is mentioned in the aviation event report and who was obliged to report the same event from the moment he became aware, who deliberately did not report within the time established by the internal rules of the employer, may be held liable.

5. If disciplinary or administrative proceedings are initiated in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, the information contained in the aviation event reports may not be used against the civil and experimental aviation employee who reported the aviation event, or the person mentioned in the aviation event report.

6. Operators and organizations of civil and experimental aviation, after consultation with employees, shall adopt internal rules that establish the procedure for implementing a fair culture. The fair culture must be realized in accordance with the provisions of Articles 92-1 and 92-3 of this Law and this Article, as well as the requirements provided for by the rules for reporting and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation.

7. Access to information about aviation personnel and employees in the civil and experimental aviation who report or are mentioned in reports on aviation events, their personal data can only be allowed to employees of the operator and organizations of civil and experimental aviation directly involved in the collection, evaluation, processing, analysis and storage of reports on aviation events.

8. Personal data of persons reporting or mentioned in reports of aviation events shall not be disclosed or entered into databases and it shall be restricted access information, except when required in the investigation of aviation accidents and incidents.

9. Aviation personnel and other employees in the civil and experimental aviation shall have the right to report violations of the provisions of this article to the authorized civil aviation organization and shall not be held liable for this by the employer.

Footnote. The law is supplemented by Article 92-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 92-3. Analysis of aviation events and adoption of appropriate (corrective) measures

1. Operators and organizations of civil and experimental aviation shall develop a procedure for analyzing aviation events in order to identify threats to flight safety associated with identified aviation events.

2. Issuing from the analysis results, the operator and the civil and experimental aviation organization shall determine any appropriate corrective or preventive actions necessary to eliminate actual or potential deficiencies in the flight safety:

1) with timely implementation of these actions;

2) with establishment of a process for monitoring the implementation and effect of the actions.

3. Operators and organizations of civil and experimental aviation should regularly provide aviation personnel and other employees of civil and experimental aviation with information on the measures taken based on the analysis results within the framework of the system of mandatory and voluntary reporting of data on aviation events.

4. Operators and organizations of civil and experimental aviation must send the preliminary results of their analyzes to the authorized civil aviation organization and the authorized civil aviation body, as well as the final results, if these results identify the actual or potential risk to flight safety.

5. The authorized civil aviation organization shall monitor the work carried out by operators and civil and experimental aviation organizations in analyzing and taking corrective or preventive actions necessary to eliminate actual or potential deficiencies in the flight safety.

Footnote. The law is supplemented by Article 92-3 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 93. Investigation of aviation accident or incident

1. Aviation situation or incident with aerial vehicle of the Republic of Kazakhstan or with aerial vehicle of foreign state in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be subject to compulsory investigation.

2. Objectives of investigation of an aviation accident or incident are to determine the causes of the event and (or) the contributing factors, develop recommendations for prevention of future accidents and incidents and ensure safety.

Ascertainment of someone’s guilt and responsibility is not a purpose for investigation of aviation accident or incident.

In civil and experimental aviation, an investigation of an accident or incident is carried out by a commission established by the authorized body in the field of civil aviation.

Certain types of incidents, the list of which is established by the rules for reporting and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation shall be independently investigated by operators (civil aviation organizations) within the framework of flight safety management systems. Such investigations are carried out by the decision of the authorized civil aviation body in the manner and terms established by the rules for providing data and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation. Upon completion of the investigation, the final report shall be submitted by the operators (civil aviation organizations) to the authorized civil aviation body and the authorized civil aviation organization.

In state-aviation, an investigation of an aviation accident or incident is carried out by a commission in accordance with the rules for investigating aviation accidents and incidents in state aviation of the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body in the field of state aviation.

3. The powers of the commission for the investigation of an aviation accident or incident, as well as the procedure for investigating an aviation accident or incident in civil and experimental aviation, are determined by the rules for submitting data and investigating aviation accidents and incidents in civil and experimental aviation, approved by the authorized civil aviation body.

The powers of the commission to investigate an aviation accident or incident, as well as the procedure for investigation of an aviation accident or incident in state aviation are determined by the rules for investigation of aviation accidents and incidents in state aviation in the Republic of Kazakhstan, approved by the authorized body in the field of state aviation.

When organizing investigations, intervention in the activity of the commission for the investigation of accidents or incidents by physical and (or) legal entities, other state bodies is not allowed, with the exception of cases directly stipulated by the laws of the Republic of Kazakhstan.

The commission for investigation of an aviation accident or incident should be guided by the principles of objectivity and impartiality in the conduct of an investigation. For the purposes of independent investigation, a commission for investigation of an aviation accident or incident is formed taking into account elimination of a conflict of interest.

The Commission for the Investigation of an aviation accident or incident has the right to inspect the scene of the accident, objects and debris related to an aviation accident or incident, involve experts in the work, interview eyewitnesses, appoint studies and tests necessary to establish the causes of an aviation accident or incident and (or) related factors, make recommendations in order to prevent similar aviation accidents. accidents or incidents or reducing their consequences.

4. Aviation accident or incident, happened with foreign aerial vehicle in the territory of the Republic of Kazakhstan shall be subject to investigation by commissions of the authorized bodies in the scopes of aviation or shall be investigated by foreign state of the registration country of aerial vehicle (air operator) by mutual agreement.

5. In the event that an aircraft accident or incident happened on the territory of a foreign state, the authorized civil aviation body shall perform actions in accordance with the standards and recommended practices of the International Civil Aviation Organization (ICAO) and the rules for reporting and investigating aircraft accidents and incidents in the civil and experimental aviation.

6. During the investigation, information about the aviation event is limited only to actual data. Except for the cases established by the Law of the Republic of Kazakhstan "On Access to Information", the information is not made public, containing:

1) information from individuals or legal entities, state bodies obtained during the investigation;

2) information on correspondence between persons related to the operation of the aircraft;

3) medical data and (or) biometric and (or) personal data relating to persons who are participants in an aviation accident or incident;

4) recording of flight recorders and decoding of such records;

5) recording and decoding of records of air traffic services units or air traffic control;

6) recording of visual situation in the crew cab and any part or decoding of such records;

7) opinions (versions, statements) of the members of the commission or experts involved, or the authorized representatives of the foreign state of registration of the aircraft (operator, developer or manufacturer) in the analysis of information related to the investigation, including recording of flight recorders.

The information specified in this paragraph is included in the final report or is added to it only if it relates to the analysis of an aviation accident or incident. Parts of the records that are not relevant to this analysis are not made public.

7. Individual and legal entities, state bodies are obliged to submit information and (or) documentation relevant to the investigation at the request of the commission on investigation.

8. Investigations of aviation accidents and incidents conducted by the authorized bodies in the field of civil and state aviation are independent from investigations conducted by law enforcement, special and other state bodies of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 93 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2019 No. 249-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 93-1. Investigator-in-charge

1. An investigator-in-charge is the official of the authorized body in the field of civil aviation who has completed initial training and is entrusted with the organization and conduct of investigations into aviation accidents and incidents in the field of civil aviation as part of a commission for investigation of an aviation accident or incident.

When organizing investigations, it is not permitted to interfere in the activities of the investigator-in-charge by individual and (or) legal entities, other state bodies, except in cases directly provided by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. The investigator-in-charge plans, conducts and coordinates the investigation of an aviation accident or incident and all aspects related to it at the scene and during the investigation.

The investigator-in-charge is responsible for investigation of aviation accidents or incidents in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. The investigator-in-charge in performance of his duties has the right:

1) to draw up a plan of interaction with representatives of other state bodies to ensure independence and objectivity of the investigation, as well as to avoid losing or changing the evidence relevant to his investigation;

2) unimpeded access to the place of an aviation event and to all documentation related to the operation of the aircraft, aviation personnel involved in its maintenance and flight support, to conduct an inspection and further inspection of the scene, objects and debris, spare parts and any other facilities that are the cause or could contribute, affect the occurrence of an accident or incident;

3) to coordinate in the search, recovery, extraction, reading of data of onboard recorders or any other media device on board the aircraft, as well as the records of air traffic services units and full control over preservation of the received data. Extracting and reading the recordings of onboard recorders should be made without any delay using the appropriate means in the Republic of Kazakhstan or the means of competent bodies for investigating aviation accidents or incidents of foreign states;

4) to question eyewitnesses, aviation personnel and other persons involved in an aviation accident or incident, appoint the research and tests necessary to determine the causes of the aviation accident or incident and / or the contributing factors;

5) to involve experts in the work, to request their reports related to the investigation of an aviation accident or incident;

6) in agreement with the operator, to be on board a civil aircraft during a flight with the right to be in the crew cab and the cabin of the aircraft.

4. The investigator-in-charge, when investigating aviation accidents or incidents of civil and experimental aviation is obliged:

1) to observe the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) to timely and fully implement the powers granted in accordance with the laws of the Republic of Kazakhstan to investigate aviation accidents or incidents of civil aviation;

3) arrive at the scene of an aviation accident or incident, organize and conduct investigations of aviation accidents or incidents of civil aviation in accordance with this Law, the rules for reporting and investigating aviation accidents and incidents in the civil and experimental aviation and the standards of the International Civil Aviation Organization (ICAO);

4) have a certificate authorizing to organize and conduct work on the investigation of aviation accidents and incidents in civil aviation, in the form established in the rules for conducting the procedure for submitting data and investigating aviation accidents and incidents in the civil and experimental aviation.

5. Civil servants who are investigators-in-charge shall be provided with a monetary allowance established on the basis of a single system of remuneration of employees of the bodies of the Republic of Kazakhstan held at the expense of the state budget.

The monetary allowance includes the monetary maintenance (official salary), extra charges for special working conditions and other premiums and bonuses established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 12 is supplemented by 93-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 94. Classification and accounting of aviation accidents or incidents in the state aviation

1. Classification and accounting of aviation accidents or incidents in the state aviation shall be carried out by the authorized state aviation body.

2. Classification and accounting of aviation accidents or incidents in state aviation shall be determined by the rules for investigating aviation accidents and incidents in state aviation of the Republic of Kazakhstan.

3. To record aviation accidents or incidents in the state aviation, the authorized state aviation body shall form a system for reporting data on aviation accidents or incidents in order to facilitate the collection of information about actual or potential shortcomings in ensuring flight safety.

The procedure for creating this system shall be determined by the rules for investigating aviation accidents and incidents in state aviation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 94 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 95. Preservation of material evidence

An aircraft, its components, on-board and ground objective control devices, all items on the aircraft, as well as the territory and objects on it affected by an aviation accident or incident, all documentation relating to the production, repair and operation of the aircraft and ensuring its flight, shall be preserved by individual and legal entities in full integrity until the arrival of the members of the commission for investigation of this aviation accident or the investigator-in-charge, as well as the authorized representative of a foreign state of registration of the aircraft (operator, developer or manufacturer), if such state has announced its intention to participate in the investigation, except for the cases provided for in Article 101 of this Law.

Preservation of material evidence includes the preservation by photographing or other appropriate means of any physical evidence that can be seized, damaged, lost or destroyed. Protection includes preservation from further damage, penetration of unauthorized persons, theft and spoilage.

Footnote. Article 95 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 96. Work at the place of aviation accident

Investigation, conducted at the place of aviation accident shall be related to the category of works in special conditions, equated to the works on liquidation of consequences of natural disasters.

Local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital, districts, cities of regional significance, individuals and legal entities shall be obliged to provide possible assistance of commission on investigation of aviation accident.

Article 97. Financing of works, linked with investigation of aviation accident and procedure for compensation of expenses

All the works, linked with investigation of aviation accident shall be financed by the air operator.

Researches and tests, linked with investigation of aviation accident, conducted by scientific and research, constructive, repair and industrial organizations shall be financed by these organizations with the following compensation for expenses by the air operator.

Chapter 13. SEARCH AND RESCUE OF AERIAL VEHICLES, THEIR PASSENGERS AND CREW TEAM MEMBERS

Article 98. Organization of search and rescue of aerial vehicles, their passengers and crew team members

1. Organization of search and rescue of aerial vehicles, suffering or suffered disaster, as well as their passengers and crew team members shall be carried out in accordance with the Rules of organization of search and rescue support of the flights in the territory of the Republic of Kazakhstan, developed in accordance with the International Civil Aviation Organization standards and approved by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Rules on organization of search and rescue support of the flights in the territory of the Republic of Kazakhstan shall contain:

1) procedure for alarm reporting, scheme of organizing the search and rescue of aerial vehicles, suffering or suffered disaster, as well as their passengers and crew team members;

2) requirements to personnel and fitting with all necessary equipment and communication facilities of air traffic support bodies, air traffic control bodies, search and rescue teams, accident rescue services of the state bodies, air operators of aerial vehicles;

3) procedure for development, coordination and approval of the plan for conducting the search and rescue operations;

4) distribution of responsibility and organization of measure between all the state bodies, air traffic support bodies, air traffic control bodies, search and rescue teams, accident rescue services of the state bodies, air operators of aerial vehicles and airports that form jointly the search and rescue service in the territory of the Republic of Kazakhstan;

5) procedure for compensation for expenses to organizations of civil aviation upon carrying out of search and rescue operations (works) by them and participation in their ensuring.

1-1. Ensuring of stand-by duty of search and rescue aerial vehicles in civil aviation shall be carried out at the expense of fees for aeronautical maintenance.

2. Works on search and rescue of aerial vehicles of all the states, passengers and crew team members shall be carried out in the territory of the Republic of Kazakhstan at the expense of state budget.

3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

4. Local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital, districts, cities of regional significance, organizations shall be obliged to provide any possible assistance in conducting the search and rescue of aerial vehicle and adopt necessary measures on rescuing people before arrival of search and rescue bodies, render medical and other aid to them, as well as protection of aerial vehicle and documentation, equipment and property being on its board.

5. Upon organization and carrying out of aviation search and rescue works, the efforts and means of state bodies (enterprises) shall be engaged and used in accordance with their competence and charter, as well as crew teams of aerial vehicles, being in the district of search and rescue.

6. For rendering necessary aid to aerial vehicle, suffering or suffered disaster, the territory of the Republic of Kazakhstan may allow:

1) search and rescue efforts and means of other states;

2) owners and air operators of these aerial vehicles;

3) powers of the state, in which aerial vehicles are registered, suffering or suffered disaster.

Conditions of such allowance shall be established by the Rules of using air space of the Republic of Kazakhstan and Rules on organizing search and rescue support of flights in the territory of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 98 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced from 01.01.2014); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 99. Actions of crew team of aerial vehicle, suffering or suffered disaster

1. The crew of an aircraft that is in distress or suffered a disaster must take measures in accordance with the Rules for organization of search and rescue support for flights in the territory of the Republic of Kazakhstan and other possible measures to save life and health of people and preserve property, including aircraft.

2. Crew team of aerial vehicle, suffered disaster shall be obliged to take all possible measures on rescue and safety ensuring of people, property being on board, preservation of aerial vehicle itself before delegating own powers to the representatives of the authorized body in the scope of civil defence. All the crew team members of aerial vehicle shall be obliged to take participation in rescuing people, property and aerial vehicle.

3. Commander of aerial vehicle, suffering or suffered disaster shall manage the actions of persons, being on board of this vessel, before arrival of representatives of the authorized body in the scope of civil aviation.

Footnote. Article 99 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2014 No. 189-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 100. Informing on aerial vehicles, suffering or suffered disaster

1. Air traffic service units, air traffic control, aero-clubs when obtaining information about an aircraft that is in distress or suffered a disaster, as well as any other information about people at risk, are obliged to take all possible measures to provide the necessary assistance in the manner determined by the Rules for organization of search and rescue support for flights on the territory of the Republic of Kazakhstan, and, in accordance with the search and rescue plan, immediately inform the search and rescue teams of state bodies, aircraft operators, as well as notify the authorized bodies in the field of civil and state aviation to organize an investigation of an aviation accident or incident within their competence.

2. Local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital, districts, cities of regional significance, individuals and legal entities shall be obliged to inform immediately the authorized body in the scope of civil defence or the nearest aerodrome about all the cases of disaster of aerial vehicles known to them.

Footnote, Article 100 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.04.2014 No. 189-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 101. Accident rescue operations

1. Conduct of search and rescue works on aerodrome and aerodrome environs shall be carried out in accordance with the Rules of search and rescue support of flights in airports of the Republic of Kazakhstan by efforts and means of possessors or owners of aerodromes at the expense of air operator, the aerial vehicle of which is suffered disaster.

2. If aerial vehicle suffered disaster or its parts impede the movement of railway, motor, water transport or flights of aerial vehicles, the head of rescue works shall be obliged to adopt measures on transfer of aerial vehicle (its parts) for the purpose of recovery of movement of transport means or flights, recording preliminarily their location and overall condition.

Article 102. Termination of search of aerial vehicle, its passengers and crew team

1. In the cases, when measures adopted for research did not have an effect, the decision on termination of search of aerial vehicle, suffered disaster shall be adopted by a chairman of commission on investigation in coordination with the owner of aerial vehicle and head of research and rescue team.

Decision on termination of searching the aerial vehicle, suffered disaster may be adopted only if there are reasonable grounds to suppose that the further search will not lead to detecting the aerial vehicle by available research and rescue efforts and means and rescuing surviving people.

2. The decision to terminate the search for an aircraft in distress may be appealed by the owner of this aircraft in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. Aerial vehicle, the search of which is terminated in accordance with this Article shall be considered as missing.

Recognition of crew team members and passengers of missing aerial vehicle as missing or declaring them decedent shall be performed in the manner, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 102 as amended by the laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2020 No. 351-VI (effective from 01.07.2021).

Article 103. Search and rescue of aerial vehicle beyond the boundaries of the territory of the Republic of Kazakhstan

Search and rescue of aerial vehicles of the Republic of Kazakhstan, suffering or suffered disaster beyond the boundaries of the Republic of Kazakhstan shall be carried out in recognition of requirements of this Law in accordance with the rules of performing search and rescue works of the state, in the territory of which these works are performed, and international treaties, ratified by the Republic of Kazakhstan.

Article 104. Equipping aerial vehicles and training of crew team in the case of disaster

1. Aerial vehicles shall be equipped by airborne life-saving equipment and emergency locator transmitters for search and rescue, the list of which shall be determined in accordance with the air worthiness of civil aerial vehicles, depending on the type of aerial vehicle and district of flight, and for aerial vehicles of the state aviation by the authorized body in the scope of civil aviation.

2. All crew team members of aerial vehicle shall be obliged to undergo special training program of search and rescue training and rendering of assistance to passengers upon occurrence of emergency situation on the board of aerial vehicle.

3. Passengers shall be instructed compulsorily by the crew team on the actions in such situation and rules of using individual and airborne life-saving equipment.

Information for passengers shall be provided in Kazakh and Russian languages. Application of visual information shall be allowed.

Chapter 14. AVIATION SECURITY

Article 105. Ensuring of aviation security

1. Operators of aerodromes (heliports), aircraft operators are obliged to take measures to protect civil aviation from acts of unlawful interference in its activities in accordance with the Civil Aviation Security Program of the Republic of Kazakhstan.

The act of unlawful interference in the activities of civil aviation is an act or attempt to commit an act that poses a threat to the security of civil aviation on land and in the air, namely:

illegal seizure of aircraft;

destruction of the aircraft in service;

hostage taking on board an aircraft or at aerodromes;

violent entry to the aircraft, to the airport (aerodrome) or to the location of an air navigation facility or service;

placement of a weapon, a dangerous device or material intended for criminal purposes on board an aircraft or at the airport;

the use of an aircraft in service for the purpose of causing death, serious injury to a person, or significant damage to property or the environment;

the reporting of false information that endangers the safety of an aircraft in flight or on land, the safety of passengers, crew members, ground personnel or the public at the airport or at the location of a civil aviation facility or service.

1-1. Air operators of airports and airline carriers shall have the right to acquisition, storage and use of service weapons and ammunition to them in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

1-2. Civil aviation organizations develop and adopt aviation security programs that provide for measures and procedures for preventing and counteracting acts of unlawful interference developed in accordance with the Civil Aviation Security Program of the Republic of Kazakhstan.

2. Protection of civil aviation from the acts of unlawful interference in its activity shall be ensured by:

1) prevention of access of unauthorized persons and vehicles to the airport controlled zone, including the protected areas of limited access of the airport and on board the aircraft.

The protected zone of limited access is the zones intended for departing commercial aviation passengers from the points of inspection and to the aircraft, as well as the apron, the baggage handling areas, including the service areas of the aircraft, where the checked baggage and cargo, cargo warehouses, mail processing centers, premises for flight catering services and aircraft cleaning are located in the airport's controlled area;

1-1) preventing unauthorized persons from accessing unmanned aerial system when performing aerial work;

2) protection of aerial vehicles on parking points, excluding the possibility of entering of unauthorized persons into aerial vehicles;

2-1) appropriate storage of unmanned aerial system, excluding the possibility of illegal entry to the storage place of an unmanned aircraft and changing the configuration of software and (or) equipment;

3) exclusion of the possibility of illegal carrying of weapons, ammunition, explosive, radioactive, poisonous, flammable and other dangerous substances and items prohibited for carriage on aircraft, including unmanned aerial vehicles;

4) introduction of special measures of precaution upon carriage of weapons and ammunition, ensuring their transportation in luggage in discharged state, in partitions of aerial vehicles isolated from the passengers;

5) special inspections of aircraft, unmanned aerial systems in special cases;

6) equipping aerial vehicles by technical devices, ensuring safety working of the crew teams in flight, as well as excluding the unlawful use of aerial vehicle;

6-1) prevention of illegal entry on-board an aircraft, to the airport or to the location of an air navigation facility and other facilities;

6-2) the necessary security measures in the areas of common access to air terminals and the adjacent territory;

6-3) security measures for important systems of information and communication technologies and data used for the civil aviation purposes;

6-4) equipping unmanned aerial systems with software and hardware that exclude illegal use of unmanned aerial systems;

7) specially developed by the authorized organization in the field of civil aviation and state bodies within their competence in ensuring aviation security by measures to counter unlawful interference in aviation activities, as well as other measures to ensure aviation security.

2-1. If the aircraft has been subjected to an act of unlawful interference, the aircraft commander makes an attempt to land as soon as possible at an acceptable aerodrome determined by the authorized body in the field of civil aviation in accordance with the Aviation Security Rules, unless the situation on board the aircraft requires otherwise.

3. Aircraft operators shall ensure availability on board the aircraft of an extract from the Instruction to the civil aircraft crews on actions in emergency situations, approved by the authorized civil aviation body.

3-1. It is prohibited for an unauthorized person to illegally enter on board an aircraft during arrival, departure and during parking.

3-2. It shall be prohibited to transfer an unmanned aerial system to an unauthorized person, except for the cases provided for by the rules for the use of unmanned aerial systems in the airspace of the Republic of Kazakhstan.

4. Control and supervision over the observance of laws, rules and procedures that ensure the protection of civil aviation of the Republic of Kazakhstan from acts of unlawful interference is carried out by an authorized organization in the field of civil aviation together with other state bodies in accordance with their competence.

The deputy head of the authorized organization in the field of civil aviation, vested with official powers in the field of protection of civil aviation of the Republic of Kazakhstan from acts of unlawful interference, is appointed in agreement with the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan.

The National Security Committee of the Republic of Kazakhstan has the right not to explain the established reason for the refusal to approve the appointed person.

4-1. The authorized civil aviation organization shall annually adopt a program to ensure ongoing supervision of aviation security, which is understood as a set of measures aimed at conducting inspections and tests in civil aviation organizations for compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of the airspace of the Republic of Kazakhstan and aviation activities in the part of ensuring aviation security.

5. Conduct of control and supervision of the quality of aviation security measures, mentioned in paragraph 2 of this Article shall be carried out by:

1) selective inspections with a frequency of no more than once a year and unscheduled inspections of airfield (heliport) operators, civil aircraft operators of the Republic of Kazakhstan, unmanned aerial systems performing aviation work, civil aircraft operators of foreign states performing regular flights to airports of the Republic of Kazakhstan;

2) official experiments, conducted by the bodies of national security;

3) internal verifications on aviation security by the air operators of aerodromes (helicopter aerodromes) and civil aerial vehicles;

4) certification of the aviation security service of the airport;

5) conduct of selecting the specialists, carrying out control and supervision of the quality of aviation security measures;

6) conduct of analysis of the aviation security state, including detecting defects and adoption of measures on their elimination;

7) testing of the aviation security system;

8) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

6. Verifications of air operators of aerodromes (helicopter aerodromes) and civil aerial vehicles shall be conducted for determination of their ability to ensure protection of people, aerial vehicles, objects of civil aviation, radio navigation facilities, equipment, located in the controlled area of airport, from the acts of unlawful interference.

7. Selective inspections are conducted taking into account the assessment of threats and traffic volume through the airport or by operators of civil aircraft, as well as the previously identified violations in the field of aviation security.

8. Requirements on conduct of official experiment:

1) official experiment shall imitate the act of unlawful interference, able to violate continual activity of civil aviation organizations and check the quality of ensuring aviation security of the air operators of aerodromes (helicopter aerodromes) and civil aerial vehicles;

2) conduct of official experiment shall not impose a threat to lives of people and safety of aerial vehicles, aviation equipment and other objects, being in the controlled area of airport;

3) official experiment shall not inflict material harm to the air operators of aerodromes (helicopter aerodromes) and civil aerial vehicles, other individuals and legal entities and shall not influence on continual activity of the civil aviation organizations;

4) official experiment shall be carried out under permanent control of representatives of the bodies of national security, head of experiment and head of the aviation security service of the air operators of aerodromes (helicopter aerodromes) and civil aerial vehicles;

5) exclude the application of force and other methods of avoidance of detention and performance of requirements of the representatives of aviation security service or state bodies, participating in official experiment by participants of experiment.

9. Operators of airports, aerodromes (heliports) and civil aircraft take internal measures to control the quality of aviation security, which include internal audits, inspections, surveys, and reliability checks. The measures are taken by the internal auditor (expert) of quality control on the basis of the internal quality control program for aviation security, developed in accordance with the Rules for conduct of quality control for compliance with aviation security.

10. Tests of the aviation security system shall be carried out by an authorized civil aviation organization in accordance with the Rules for conducting quality control over compliance with aviation security.

Footnote. Article 105 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 06.01.2011 No. 378-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 106. Aviation security services

1. An airport and airline performing regular air transportations, as well as air navigation service providers, should have in their structure an aviation security service, equipped with the necessary technical means and personnel, to protect civil aviation from the acts of unlawful interference.

Air operator performing the aviation works and unscheduled airborne transportations shall have responsible person on aviation security in its structure.

1-1. Employees of aviation security service of airports and airline carriers shall have the right to application, storage and bearing of service weapons and ammunition to it in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. The head of the aviation security service of an airport, an airline performing regular air carriages, as well as an air navigation service provider may be a citizen of the Republic of Kazakhstan, directly subordinate, respectively, to the chief executive of the airport, an airline performing regular air carriages, also an air navigation service provider, and his deputy appointed in agreement with the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan, who has undergone appropriate training and is admitted to work in accordance with the aviation security training and retraining program.

Heads of the aviation security service of airlines carrying out transportation of the President of the Republic of Kazakhstan and other protected persons are appointed in agreement with the State Security Service of the Republic of Kazakhstan.

Responsible person on aviation security of the air operator, performing the unscheduled airborne transportations and aviation works may be only the citizen of the Republic of Kazakhstan, immediately subordinated to the chief executive officer of air operator, appointed in coordination with the bodies of national security.

3. Personal responsibility for ensuring aviation security shall be imposed on:

1) the first head of the organization, which is the airport operator, and his deputy - the head of the aviation security service of the airport;

2) the first head and his deputy - the head of the aviation security service of the airline performing regular air transportations;

3) chief executive officer and responsible person on aviation security of the air operator of aerial vehicles, performing the unscheduled airborne transportations and (or) aviation works;

4) owner of aerial vehicle, related to the air operators of general aviation;

5) the first head of the body and the head of the aviation security service of the air navigation service provider;

6) an operator of unmanned aerial systems.

4. The activities of the aviation security services of civil aviation organizations are carried out in cooperation with the authorized organization in the field of civil aviation, national security bodies, law enforcement and other state bodies of the Republic of Kazakhstan in accordance with their competence.

5. The aviation security service shall not admit the persons, having record of conviction that is not removed from official records or not expunged in the manner, established by the Law as for the date of acceptance for employment.

Footnote. Article 106 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 27.04.2012 No. 15-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2013 No. 132-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.07.2014 № 233-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 107.Inspection

1. For the purpose of safety ensuring of passengers and crew team members of aerial vehicle, the aerial vehicle, its onboard resources and food, crew team members, passengers, luggage, cabin luggage, including the things, being upon passengers, as well as cargos and postal matters shall be subject to compulsory pre- flight inspection.

2. Pre-flight screening of passengers, baggage, hand luggage, including things carried by passengers, crew members, persons from the civil aviation personnel, onboard supplies and aircraft food, cargo and postal items and all persons visiting the controlled area of the airport , is carried out by inspectors of the aviation security service, who have undergone appropriate training under the programs and received admission to work in an authorized organization in the field of civil aviation in accordance with the aviation security training and retraining program.

Air operators of aerial vehicles shall answer for conducting pre-flight inspection of own aerial vehicles.

Inspection in flight shall be performed by crew team member appointed by commander of aerial vehicle.

Special inspection of aerial vehicle in airports shall be carried out by the personnel of aviation security service of airport with engagement of crew team members (maintenance personnel) and state bodies in accordance with their competence.

3. At a non-certified aerodrome (heliport), temporary aerodrome (heliport) and a landing site that do not have aviation security service, pre-flight inspection shall be performed by the aircraft crew.

4. Proposal for passenger to present possibly available dangerous substances and subjects, established by the list of hazardous substances and subjects, as well as all the types of drugs, prohibited for passengers to carriage on civil aerial vehicles shall precede the inspection of cabin luggage, luggage and personal inspection of passengers.

Verification of documents, certifying identity of a passenger shall be conducted upon inspection with carriage documents.

Passengers, evading from inspection of cabin luggage, luggage and personal inspection shall not be allowed for transportation.

Responsibility for organizing the inspection shall be borne by the heads of airports and heads of aviation security service.

5. On aerial vehicle, from the moment of closing all its doors after loading and until the moment of opening any of these doors for unloading, inspection may be performed independently from the agreement of a passenger.

6. During the inspection, technical means shall be used, the requirements for which are established by the authorized civil aviation body.

In a capacity of additional measures on ensuring of aviation security, the selective personal inspection of passengers and inspection of their cabin luggage and luggage may be performed by hand.

Personal inspection of passengers and inspection of their cabin luggage and luggage by hand shall be carried out within the ambits, required for detecting the substances and subjects, prohibited for carriage on aerial vehicle, in accordance with the Rules of aviation security.

For the purpose of detecting tools or subjects of committing administrative infraction, the personal inspection shall be performed by civil servants, listed in the Code of the Republic of Kazakhstan “On administrative infractions”.

For the purpose of detecting all available substances and subjects prohibited for carriage on civil aerial vehicles by passengers and crew team members, personal inspection shall be performed by the specialists of aviation security service of airport.

Personal inspection shall be performed only by persons of the same gender with the inspected passenger in the special designated premises in airports, satisfying the requirements of sanitary and epidemiological rules and regulations.

Personal inspection of several passengers shall be prohibited in one premise simultaneously.

Results of personal inspection shall be drawn up by the act, signed by a person, adopted decision on performance of inspection, by a person performing the inspection, and a passenger.

7. If upon inspection of cabin luggage, luggage and personal inspection of a passenger, the substances and subjects, prohibited to carriage on civil aerial vehicles were not detected, the civil servants of airport and airline carriers, as well as other persons, performing inspection shall be obliged to adopt necessary measures, ensuring departure of a passenger by the flight, on which he (she) have a ticket, or by the next flight.

In case of refusal of a passenger from the flight or from continuation of the flight by the reason of delay with departure, occasioned by inspection, the airline carrier shall compensate the cost of ticket or its unused part at his (her) request in the manner, provided by the Rules of transportation of passengers, luggage and cargos on air transport.

8. Inspection shall be carried out in respect of each person and his baggage carried on an aircraft, except for the officials on a special list approved by the Government of the Republic of Kazakhstan.

9. Procedure and conditions for performance of inspection in controlled area of airport shall be determined by the Rules of aviation security.

10. Depending on the level of threat established in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on countering terrorism, the passengers and persons visiting terminals, the things, held by them, including hand luggage and baggage, are subject to inspection in accordance with the Civil Aviation Security Program of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 107 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.19.2019 No. 249-VI (shall be enforced from 01.08.2019); dated 24.11.2021 No. 75-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.12.2022 No. 174-VII (shall be enforced sixty calendar days after the date of its first official publication).

Article 108. Certificate of crew team member

Presenting certificate of crew team member by the persons of aviation personnel during fulfillment of official duties by them shall grant them the right of priority undergoing the inspection in airports. Certificate of crew team member is a pass to the controlled area of airports.

Issuance of the crew member's certificate to the flight crew, cabin crew, technical support staff providing technical support for flights, and personnel ensuring the safety of the aircraft in flight, after coordination with the national security bodies is carried out in accordance with the Rules for issuance of a crew member's certificate to the flight personnel, cabin crew, technical support staff providing technical support for flights, and personnel ensuring the safety of the aircraft in flight, approved by the authorized body in the field of civil aviation.

Footnote. Article 108 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.05.2017 № 64-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Chapter 15. FINAL AND TRANSITIONAL PROVISIONS

Article 109. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on use of air space of the Republic of Kazakhstan and aviation activity shall entail responsibility in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 110. Transitional provisions

1. Airline carriers, created before enforcement of this Law shall be obliged to introduce the relevant amendments in their constitutive documents within one year from the date of enforcement of this Law.

2. In case of non-fulfillment of requirement of paragraph 1 of this Article by airline carriers, the authorized body in the scope of civil aviation shall revoke the air operator certification of civil aerial vehicles no later than three months from the date of expiration of the term, established by paragraph 1 of this Article.

Article 111. Order of enforcement of this Law

1. This Law enters into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication, with the exception of the items from two to six of paragraph 3 of Article 16, that enter into force upon expiry of six months after its first official publication.

2. Shall be deemed to have lost force from the date of enforcement of this Law:

1) Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December 1995 “On use of air space and aviation activity of the Republic of Kazakhstan” (Bulletin of the Supreme Council of the Republic of Kazakhstan, 1995, No. 23, Article 148; Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 2001, No. 23, Article 321; No. 24, Article 338; 2002, No. 15, Article 147; 2003, No. 10, Article 54; 2004, No. 23, Article 142; 2005, No. 7-8, Article 23; 2006, No. 24, Article 148; 2007, No. 2, Article 18; No. 8, Article 52; No. 9, Article 67; No. 18, Article 143; No. 20, Article 152; 2009, No. 18, Article 84; 2010, No. 5, Article 23);

2) Law of the Republic of Kazakhstan dated 15 December 2001 “On state regulation of civil aviation” (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 2001, No. 23, Article 320; 2004, No. 23, Article 142; 2005, No. 7-8, Article 23; 2006, No. 24, Article 148; 2007, No. 2, Article 18; No. 9, Article 67; No. 18, Article 143; 2009, No. 18, Article 84; 2010, No. 5, Article 23).

The President

of the Republic of Kazakhstan N. Nazarbayev