Өскемен қалалық мәслихатының 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 15/2-VII "Өскемен қаласының 2022-2024 жылдарға арналған бюджеті туралы" шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Мерзімі біткен

Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қалалық мәслихатының 2022 жылғы 15 маусымдағы № 24/2-VII шешімі. Қолданылу мерзімінің аяқталуына байланысты тоқтатылды

      Өскемен қалалық мәслихаты ШЕШТІ:

      1. Өскемен қалалық мәслихатының "Өскемен қаласының 2022-2024 жылдарға арналған бюджеті туралы" 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 15/2-VII шешіміне (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 26363 болып тіркелген) келесі өзгерістер енгізілсін:

      1-тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. 2022-2024 жылдарға арналған қаланың бюджеті 1, 2 және 3 қосымшаларға сәйкес тиісінше, соның ішінде 2022 жылға арналған келесі көлемдерде бекітілсін:

      1) кірістер – 80 042 452,1 мың теңге, соның ішінде:

      салықтық түсімдер – 39 635 067,4 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер – 391 116,0 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер – 9 666 430,0 мың теңге;

      трансферттердің түсімдері – 30 349 838,7 мың теңге;

      2) шығындар – 81 262 357,8 мың теңге;

      3) таза бюджеттік кредиттеу – 0,0 мың теңге, соның ішінде:

      бюджеттік кредиттер – 0,0 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу – 0,0 мың теңге;

      4) қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо – 1 021 011,0 мың теңге, соның ішінде:

      қаржы активтерін сатып алу – 1 021 011,0 мың теңге;

      мемлекеттік қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер – 0,0 мың теңге;

      5) бюджет тапшылығы (профициті) – -2 240 916,7 мың теңге;

      6) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) – 2 240 916,7 мың теңге;

      қарыздар түсімі – 10 799 999,0 мың теңге;

      қарыздарды өтеу – 9 021 487,0 мың теңге;

      бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары – 462 404,7 мың теңге.";

      көрсетілген шешімнің 1-қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын.

      2. Осы шешім 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Өскемен қалалық мәслихатының хатшысы А. Светаш

  Өскемен қалалық мәслихатының
2022 жылғы 15 маусымдағы
№ 24/2 -VII шешіміне
қосымша
  Өскемен қалалық мәслихатының
2021 жылғы 28 желтоқсандағы
№ 15/2-VI I шешіміне
1-қосымша

Өскемен қаласының 2022 жылға арналған бюджеті

Санаты

Барлық кірістер
(мың теңге)


Сыныбы



Ішкі сыныбы




Атауы

1

2

3

4

5




I. КІРІСТЕР

80 042 452,1

1



Салықтық түсімдер

39 635 067,4


01


Табыс салығы

26 227 827,6



1

Корпоративтік табыс салығы

16 998 532,2



2

Жеке табыс салығы

9 229 295,4


03


Әлеуметтік салық

5 836 030,8



1

Әлеуметтік салық

5 836 030,8


04


Меншікке салынатын салықтар

6 297 926,0



1

Мүлікке салынатын салықтар

3 915 600,0



3

Жер салығы

593 880,0



4

Көлік құралдарына салынатын салық

1 788 446,0


05


Тауарларға, жұмыстарға және көрсетілетін қызметтерге салынатын iшкi салықтар

932 163,0



2

Акциздер

115 496,0



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшін түсетін түсімдер

190 000,0



4

Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті жүргізгені үшін алынатын алымдар

626 667,0


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

341 120,0



1

Мемлекеттік баж

341 120,0

2



Салықтық емес түсімдер

391 116,0


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

112 349,0



1

Мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірісі бөлігінің түсімдері

42,0



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

112 307,0


04


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

65 672,0



1

Мұнай секторы ұйымдарынан және Жәбірленушілерге өтемақы қорына түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

65 672,0


06


Басқа да салықтық емес түсімдер

213 095,0



1

Басқа да салықтық емес түсімдер

213 095,0

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

9 666 430,0


01


Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

9 417 050,0



1

Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

9 417 050,0


03


Жерді және материалдық емес активтерді сату

249 380,0



1

Жерді сату

190 000,0



2

Материалдық емес активтерді сату

59 380,0

4



Трансферттердің түсімдері

30 349 838,7


02


Мемлекеттік басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетін трансферттер

30 349 838,7



2

Облыстық бюджеттен түсетін трансферттер

30 349 838,7


Функционалдық топ

Барлық шығындар
(мың теңге)


Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі



Бюджеттік бағдарлама




Атауы

1

2

3

4

5




II. ШЫҒЫНДАР

81 262 357,8

01



Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер

1 475 832,8


112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

57 539,4



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

57 539,4


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

398 384,3



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

396 617,8



003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

1 766,5


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

160 392,4



001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетін орындау және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

108 611,0



003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

20 647,4



010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

1 134,0



028

Коммуналдық меншікке мүлікті сатып алу

30 000,0


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

87 339,9



001

Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру және дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

82 547,9



004

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

3 000,0



061

Бюджеттік инвестициялар және мемлекеттік-жекешелік әріптестік, оның ішінде концессия мәселелері жөніндегі құжаттаманы сараптау және бағалау

1 792,0


454


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімі

99 380,8



001

Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті және ауыл шаруашылығын дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

99 380,8


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

147 927,8



001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

140 527,3



013

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

7 400,5


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

265 731,3



040

Мемлекеттік органдардың объектілерін дамыту

265 731,3


486


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары, сәулет және қала құрылысы бөлімі

259 136,9



001

Жергілікті деңгейде жер қатынастары, сәулет және қала құрылысын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

259 136,9

02



Қорғаныс

85 082,9


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

85 082,9



005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

85 082,9

03



Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі

137 795,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

88 175,0



021

Елдi мекендерде жол қозғалысы қауiпсiздiгін қамтамасыз ету

88 175,0


499


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) азаматтық хал актілерін тіркеу бөлімі

49 620,0



001

Жергілікті деңгейде азаматтық хал актілерін тіркеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

49 205,0



003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

415,0

06



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

4 862 398,6


451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

4 701 709,6



001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

177 463,0



002

Жұмыспен қамту бағдарламасы

1 230 228,0



004

Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, мәдениет, спорт және ветеринар мамандарына отын сатып алуға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік көмек көрсету

5 368,0



005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

482 566,0



006

Тұрғын үйге көмек көрсету

9 360,0



007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

547 961,0



010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедек балаларды материалдық қамтамасыз ету

23 157,0



011

Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу

10 702,0



013

Белгіленген тұрғылықты жері жоқ тұлғаларды әлеуметтік бейімдеу

140 782,0



015

Зейнеткерлер мен мүгедектерге әлеуметтiк қызмет көрсету аумақтық орталығы

762 205,3



017

Оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектерді протездік-ортопедиялық көмек, сурдотехникалық құралдар, тифлотехникалық құралдар, санаторий-курорттық емделу, міндетті гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, арнаулы жүріп-тұру құралдары, қозғалуға қиындығы бар бірінші топтағы мүгедектерге жеке көмекшінің және есту бойынша мүгедектерге қолмен көрсететін тіл маманының қызметтері мен қамтамасыз ету

435 778,0



021

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

3 576,0



023

Жұмыспен қамту орталықтарының қызметін қамтамасыз ету

193 221,4



050

Қазақстан Республикасында мүгедектердің құқықтарын қамтамасыз етуге және өмір сүру сапасын жақсарту

519 994,0



054

Үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру

12 047,9



067

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

19 800,0



094

Әлеуметтік көмек ретінде тұрғын үй сертификаттарын беру

127 500,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

160 689,0



068

Жергілікті өкілдік органдардың шешімі бойынша қалалық қоғамдық көлікте (таксиден басқа) жеңілдікпен, тегін жол жүру түрінде азаматтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қолдау

160 689,0

07



Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

39 939 843,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

4 369 985,9



003

Мемлекеттік тұрғын үй қорын сақтауды ұйымдастыру

8 511,0



015

Елдi мекендердегі көшелердi жарықтандыру

1 609 563,0



016

Елдi мекендердiң санитариясын қамтамасыз ету

2 870,0



017

Жерлеу орындарын ұстау және туыстары жоқ адамдарды жерлеу

17 892,0



018

Елдi мекендердi абаттандыру және көгалдандыру

1 244 719,0



027

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) коммуналдық меншігіндегі газ жүйелерін қолдануды ұйымдастыру

3 200,0



028

Коммуналдық шаруашылығын дамыту

651 037,3



029

Сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

215 541,0



048

Қаланы және елді мекендерді абаттандыруды дамыту

616 652,6


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

35 227 996,4



003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

13 597 114,0



004

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру

21 229 564,4



025

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды сатып алу

208 118,0



098

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйлерін сатып алу

193 200,0


491


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй қатынастары бөлімі

341 860,7



001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй қоры саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

78 772,8



005

Мемлекеттік тұрғын үй қорын сақтауды ұйымдастыру

258 180,0



031

Кондоминиум объектілеріне техникалық паспорттар дайындау

2 105,4



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

2 802,5

08



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк

941 310,3


455


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі

641 835,0



001

Жергілікті деңгейде тілдерді және мәдениетті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

35 656,0



003

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

360 318,0



006

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

243 261,0



007

Мемлекеттік тілді және Қазақстан халқының басқа да тілдерін дамыту

2 600,0


456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

193 386,3



001

Жергілікті деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік сенімділігін қалыптастыру саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

55 629,1



002

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

84 499,2



003

Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру

53 258,0


804


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) дене тәрбиесі, спорт және туризм бөлімі

106 089,0



001

Дене тәрбиесі, спорт және туризм саласында жергілікті деңгейде мемлекеттік саясатты іске асыру бойынша қызметтер

45 495,0



004

Туристік қызметті реттеу

3 898,0



005

Көпшілік спортты және ұлттық спорт түрлерін дамыту

6 147,0



006

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорт жарыстарын өткізу

29 193,0



007

Облыстық спорт жарыстарында түрлі спорт түрлері бойынша ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрама командалары мүшелерінің дайындығы және қатысуы

21 356,0

10



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

32 318,0


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

3 063,0



099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

3 063,0


486


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары, сәулет және қала құрылысы бөлімі

29 255,0



007

Жердi аймақтарға бөлу жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру

29 255,0

11



Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

250 760,6


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

250 760,6



001

Жергілікті деңгейде құрылыс саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

100 560,6



017

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

150 200,0

12



Көлiк және коммуникация

7 701 783,2


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

7 701 683,2



022

Көлік инфрақұрылымын дамыту

1 014 937,0



023

Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

3 150 181,0



024

Кентiшiлiк (қалаiшiлiк), қала маңындағы ауданiшiлiк қоғамдық жолаушылар тасымалдарын ұйымдастыру

193 265,2



037

Әлеуметтік маңызы бар қалалық (ауылдық), қала маңындағы және ауданішілік қатынастар бойынша жолаушылар тасымалдарын субсидиялау

1 643 300,0



045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

1 700 000,0


467


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс бөлімі

100,0



080

Мамандандырылған халыққа қызмет көрсету орталықтарын құру

100,0

13



Басқалар

835 863,0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

109 702,0



012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

109 702,0


454


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімі

16 108,0



006

Кәсіпкерлік қызметті қолдау

16 108,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

710 053,0



043

Өңірлерді дамытудың 2025 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде инженерлік инфрақұрылымды дамыту

92 165,0



055

"Бизнестің жол картасы-2025" бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту

10 895,0



062

"Ауыл-Ел бесігі" жобасы шеңберінде ауылдық елді мекендердегі әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылым бойынша іс-шараларды іске асыру

606 993,0

14



Борышқа қызмет көрсету

1 120 436,0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

1 120 436,0



013

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

1 120 436,0

15



Трансферттер

23 878 934,4


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

23 878 934,4



006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

14 986,7



024

Заңнаманы өзгертуге байланысты жоғары тұрған бюджеттің шығындарын өтеуге төменгі тұрған бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер

23 490 510,0



054

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару

373 437,7




III. ТАЗА БЮДЖЕТТІК КРЕДИТТЕУ

0,0




Бюджеттік кредиттер

0,0

5



Бюджеттік кредиттерді өтеу

0,0




IV. ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІМЕН ОПЕРАЦИЯЛАР БОЙЫНША САЛЬДО

1 021 011,0

4



Қаржы активтерін сатып алу

1 021 011,0


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

1 021 011,0



065

Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту

1 021 011,0

6



Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер

0,0




V. БЮДЖЕТ ТАПШЫЛЫҒЫ (ПРОФИЦИТІ)

-2 240 916,7




VI. БЮДЖЕТ ТАПШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ (ПРОФИЦИТІН ПАЙДАЛАНУ)

2 240 916,7

7



Қарыздар түсімдері

10 799 999,0


01


Мемлекеттік ішкі қарыздар

10 799 999,0



2

Қарыз алу келісім-шарттары

10 799 999,0

16



Қарыздарды өтеу

9 021 487,0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

9 021 487,0



008

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

9 021 487,0

8



Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары

462 404,7


01


Бюджет қаражаты қалдықтары

462 404,7



1

Бюджет қаражатының бос қалдықтары

462 404,7


Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады